TOUR DES LÉGENDES
TOUR DES LÉGENDES Een film van ERIK VAN EMPEL
Speelduur: 70 minuten
Meeuwenlaan 98-100, 1021 JL Amsterdam-Noord tel: 020 – 3445144
TOUR DES LÉGENDES Project Summary Productiemaatschappij
Scarabeefilms
Taal
Nederlands/Frans/Italiaans/Vlaams
Lengte
70 minuten
Genre
documentaire
Land van herkomst
Nederland
Filmmakers
Regisseur: Scenario: Research:
Premisse
Filmmaker Erik van Empel raakt geïntrigeerd door de mythische wereld van de wielersport. De tijd dat deze sport zich vooral in de verbeelding afspeelde. Als hij in de avondschemer langs de oude wielerroutes rijdt komt dit verleden hem haast letterlijk tegemoet.
Met o.a.
Gino Bartali, Giovanni Corrieri, Marcel Dupont, Sjef Janssen, Raymond Impanis, Guy Lapabie, Briek Schotte, Vittorio Seghezzi, Lucien Teisseire.
Erik van Empel Erik van Empel Benjo Maso Olivia Killias Jo Simons Producent: Hetty Naaykens-Retel Helmrich
TOUR DES LÉGENDES Synopsis Filmmaker Erik van Empel raakt geïntrigeerd door de mythische wereld van de wielersport in de tijd dat deze sport zich vooral in de verbeelding afspeelde. Als hij in de avondschemer langs de oude wielerroutes rijdt komt dit verleden hem haast letterlijk tegemoet. TOUR DES LÉGENDES is een film over de mythische wereld van de Tour de France voordat televisiecamera’s hiervan getuigen waren. De tijd dat wielrennen zich vooral in de verbeelding afspeelde. Want zien deed niemand wat en zeker geen verslaggever, hooguit een flits. Maar juist dáárom kon de dagelijkse beschrijving van het ongeziene tot een epos uitgroeien. Een oud krantenartikel met een foto van door zweet en modder besmeurde wielrenners zet de film in beweging. Waarom fascineert deze onscherpe, schimmige zwartwitfoto meer dan de huidige wielerverslagen op de televisie? Deze vraag voert filmmaker Erik van Empel naar de annalen van de Tour de France, waar vergeelde tijdschriften, beschadigde glasnegatieven en aangetast filmmateriaal de rijke geschiedenis van de mooiste wielerwedstrijd ter wereld trachten vast te houden. Deze vraag brengt ons ook bij legendarische wielernamen als Gino Bartali, Louison Bobet en Jean Robic, die in 1948 een heroïsche strijd uitvochten waarbij zelfs de toekomst van een land op het spel stond. Over de barre omstandigheden waarin die strijd beslist werd, wordt verteld door de weinige nog levende renners uit die tijd. Maar ook reizen we af naar de plekken waar het zich allemaal heeft afgespeeld. Op slingerende paadjes hoog in de bergen, in sneeuw en mist. Daar werden de helden geboren en de mythes gecreëerd. Het verleden is er nog bijna tastbaar. Het oude archiefmateriaal, de flarden krantenkoppen en de fraaie anekdotes leiden tot een visueel spectaculaire apotheose waarin het mythische karakter van de wielersport tot uitdrukking komt. De film eindigt waar hij ook begon: de Tour de France van nu. Is er te midden van het mediacircus dat het geworden is nog heroïek te vinden? Even lijkt het van niet maar dan zien we, tussen alle vluchtige hectiek door, plotsklaps een beeld wat de allure van de oude krantenfoto misschien nog wel overstijgt.
TOUR DES LÉGENDES Erik van Empel over de film Sport is nooit mijn favoriete bezigheid geweest. De gymnastiekleraar op school was een soort van para-trooper die me de meest onmogelijke toeren liet uithalen. Op een dag stuurde m´n moeder me naar gymnastiek-bijles. Helaas waren zowel zij als ik vergeten dat ze de dag ervoor had toegegeven aan een vurige wens van mij. Toen ik het gymnastieklokaal instapte, waren alle tien m´n teennagels vuurrood gelakt. Ook wielrennen op de televisie heeft me nooit kunnen boeien. Het ogenschijnlijke gemak waarmee ik de renners de zwaarste hellingen zag beklimmen en het gebrek aan zichtbare emotie, maakte het drama wat er zich afspeelde voor mij niet invoelbaar. Maar toen ik per toeval over wielrennen lás (Giro d´Italia van Dino Buzatti, De renner van Tim Krabbé) en enkele oude wielerfoto’s zag werd daar een mythische wereld opgeroepen die me zeer intrigeerde. Als cameraman van documentaires probeer ik altijd zaken die niet vanzelfsprekend zichtbaar zijn, visueel te maken. Ik begreep dan ook niet dat er van een sport die met tientallen camera´s minutieus wordt gevolgd zo weinig overkomt. In TOUR DES LÉGENDES wilde ik deze mythische, onzichtbare wereld op een voelbare en intense wijze oproepen. Hiervoor wilde ik terug naar de tijd voordat de televisiecamera´s hiervan de (blinde) getuigen waren. De tijd dat wielrennen zich vooral in de verbeelding afspeelde. Want meer dan om de sport, was het me bij deze film te doen om het fenomeen ´verbeelding´. De zoektocht die ik maak en de ontmoetingen die ik heb, zijn niet bedoeld om een coherent beeld samen te stellen van de gebeurtenissen. Ik wilde een film maken waarin delen van het verhaal mysterieus zouden blijven en hoop daarmee de verbeelding van de kijker aan te wakkeren. Dit heb ik gedaan door een verhaalstructuur op te zetten die ´open´ is. Met ´open´ beelden die nog wat te raden overlaten, zoals in een mythe. Door mijn fantasie over de etappe Briancon – Aix les Bains (in de film in gang gezet door de foto uit het krantenknipsel) te visualiseren wilde ik een beruchte etappe uit het verleden doen herleven, zoals je ook weleens op een bepaalde plaats kunt fantaseren over hoe iets daar heeft plaatsgevonden; als schimmen uit het verleden. Om te zien of dit mogelijk was heb ik een aantal tests gemaakt op een computer waarbij ik beelden van vroeger als een soort van ‘visuele echo’s uit het verleden’ heb verwerkt met beelden van nu. Het ging me erom de ‘afstand in tijd’ voelbaar te maken en de beelden uit het verleden mysterieus te laten zijn in plaats van informatief.
TOUR DES LÉGENDES Samen met Hetty Naaykens Retel-Helmrich van Scarabee Films, die ik kende van onze samenwerking aan films als: Oogst van de Stilte, Typhoontsjik en Biografii, allen van Eline Flipse, heb ik begin ´98 scenariosubsidie aangevraagd en gekregen van het Thuiskopiefonds, Het Stimuleringsfonds en het Filmfonds. Eind 1998 ben ik met Benjo Maso (socioloog en schrijver van een boek over de geschiedenis van de Tour de France: Het zweet der Goden) begonnen met de research voor de film. Op internet vindt je van ieder land een telefoonboek. Door naam en geboorteplaats in te typen wisten we zo’n 17 oud-renners op te sporen die in de Tour van 1948 hadden meegereden. Aanvankelijk wilde ik veel verder terug in de tijd en hoopte, zoals dat bij de nieuwsgierigheid waarmee een zoektocht gepaard gaat, kriskras door de geschiedenis van de Tour te reizen en de mooiste anekdotes (er zijn er vele!) op te rakelen. Lezers van deze versies van het script en ook de subsidiegevers dachten hier echter anders over. Helaas moet ook een documentaire voldoen aan een aantal dramaturgische wetten. Samen met Benjo Maso heb ik dus besloten een etappe uit de Tour van ´48 te nemen. Behalve dat er nog een aantal oud-renners leefde die deze Tour hadden gereden waren er nog een aantal elementen die deze Tour en met name de etappes in de Alpen bij uitstek geschikt maakten voor het mythische verhaal wat ik wilde vertellen. De Alpenetappes werden verreden in zware weersomstandigheden, het rennersveld bestond uit illustere figuren zoals de oude koning Gino Bartali, de nog onervaren Louison Bobet en het buitenbeentje Jean Robic die het jaar ervoor tegen ieders verwachting de eerste naoorlogse Tour had gewonnen en zich een vedette waande. Verder bevindt deze Tour zich op het breukvlak van wat ik het mythische tijdperk noem en het moderne wielrennen. 1948 was het laatste jaar waarin ieder ploeg slechts één materiaalwagen mocht laten meerijden. Hetgeen leidde tot grote tijdsverschillen als een renner met de zoveelste lekke band of andere materiaalpech langs de weg stond en de materiaalwagen niet in de buurt was of, wat ook nogal eens voorkwam, had zelf pech of kwam door het slechte wegdek de berg niet op! Als symbolische afsluiter van het ´mythische´tijdperk stond er aan de finish in Parijs een eerste televisiecamera voor in proefuitzending in Parijs. Het moderne wielrennen begon het jaar erna toen Fausto Coppi een nieuwe ploegentaktiek introduceerde waarbij de hele ploeg onvoorwaardelijk voor één kopman rijdt. Samen met Benjo Maso heb ik de meeste oud-renners die we konden opsporen opgezocht en geïnterviewd met 2 mini-DV camera’s. Door deze opnames vanuit van tevoren geplande hoeken op te nemen konden de beelden later dusdanig worden gemonteerd dat het leek of
TOUR DES LÉGENDES de oude mannen naast mij, in mijn auto door de Alpen reden. In deze scène zou a.h.v. hun anekdotes het verloop van de etappe Briancon – Aix les Bains worden verteld. De 15 uur materiaal die dit opleverde zijn gemonteerd tot een prachtige scène van 12 minuten waarvan echter nog geen 10 zinnen in de uiteindelijke film zijn beland! Benjo Maso heeft de schat aan informatie die ongebruikt bleef, verwerkt in een nieuw boek over de Tour van ’48: Wij waren allen goden. Begin mei 2000 werd ik door Benjo gebeld met het bericht dat Gino Bartali enkele uren ervoor was overleden. Een half jaar eerder hadden we nog een poging ondernomen hem te ontmoeten toen we in Italië aan het researchen waren. Hij was toen echter al ziek en lag in het ziekenhuis. Verder dan zijn zoon zijn we nooit gekomen. Ik wist toen al dat Gino in de film voor de ´mythische´held zou staan, iemand die mysterieus moest blijven. Ik heb hem dan ook nooit willen interviewen maar hoopte wel enkele beelden van hem te maken als oude man. Zijn aanstaande begrafenis had al een plaatsje in het script toen Benjo me belde. Een dag later waren we in Florence als enige buitenlanders aanwezig op zijn begrafenis. Ik rekende op een kist die in de grond zou zakken met erom heen een groot aantal coryfeeën uit de wielerwereld maar kreeg een plein vol bewonderaars van Gino die de held uit hun jeugdjaren een laatste groet kwamen brengen:´Ciao Gino, vai a paradiso! (en de groeten aan Coppi!). De scène die dit heeft opgeleverd, alsmede de tests die ik had gemaakt op de computer, hebben de fondsen die het project financieel mogelijk moesten maken, m.i. over de brug gehaald. Dit soort projecten en met name de apotheose (de reis door de Alpen) laat zich op papier vooraf moeilijk uitleggen. De filmopnames zijn begonnen in maart 2002. De legendarische renner Briek Schotte (Ijzeren Briek ofwel: de Laatste der Flandriens) en zijn strijdmakker Raymond Impanis heb ik gefilmd in een sfeervol café in west Vlaanderen. Lucien Teisseire, die in het Nationale team van Louison Bobet reed, hebben we opgezocht in Kerhuel in Normandie. Ik wilde geen zogenaamde kenners of experts filmen en heb tijdens de opnames in Normandie een aanbod afgehouden de broer van Louison Bobet, Jean te mogen interviewen. Liever filmde ik de persoonlijke herinneringen van buurtbewoners in een ongedwongen omgeving zoals het tijdschriften-winkeltje in het geboortedorp van Louison Bobet, St. Meen le Grand, of de oud-toeschouwers uit ´48 in Valoire aan de voet van de Galibier. Hun herinneringen zijn onsamenhangend en willekeurig, maar roepen juist daarom een tot de verbeelding sprekend beeld op van de oude vedetten en de beruchte etappe. De enige expert, en tevens degene die als geen ander bekend is met de geschiedenis van de Tour, is Serge Laget de archivaris van het franse sportblad L´Equipe.
TOUR DES LÉGENDES Serge is echter het prototype van iemand die slaaf is van zijn eigen passie, geen feitenfreak maar een bijzonder gepassioneerd iemand die eindeloos kon vertellen over het mythische aspect van de Tour waar hij zelf nooit aanwezig is geweest omdat hij wilde kunnen blijven dromen en hij, zoals hij zelf zei, ook nooit in de keuken van een restaurant ging informeren hoe een gerecht precies was klaargemaakt als hij goed had gegeten. De grootste Tour de Force bleek het organiseren van de toestemming om tijdens de Tour de France te mogen filmen. Gedurende een half jaar zijn we door de verschillende pr-afdelingen van het kastje naar de muur gestuurd. Op beelden van de Tour liggen vanzelfsprekend rechten en deze waren voor Nederland afgekocht door de NOS. Deze gaf onmiddellijk toestemming deze beelden te gebruiken maar dat was niet wat ik wilde. Ik wilde juist vóór en na de etappes draaien en evt. zelf meerijden in de karavaan om op mijn manier een impressie te geven van de heksenketel die dit is. Dit laatste was volgens de NOS absoluut uitgesloten. Één maand voor de Tour begon werd ons verteld dat er nogal wat aanvragen waren en of we over een paar jaar nog eens terug wilden bellen. Op dat moment is Peter Ouwerkerk (sport-journalist van het Rotterdam’s dagblad) eraan te pas komen om zijn contacten bij de Tour-organisatie te herinneren aan ons verzoek en dit te verduidelijken. (Ik had Peter benaderd om tijdens onze draaiweek in de Tour de logistieke organisatie op zich te nemen). Binnen enkele dagen waren alle toestemmingen geregeld. We mochten zelfs een dag met mijn 36 jaar oude Mercedes in de karavaan meerijden! Gezien ons schema had ik twee keer de mogelijkheid om de winnaar van een bergetappe te filmen ná aankomst tot op het podium. Deze opname was erg belangrijk voor mij omdat ik de film hoopte te eindigen met een beeld van een wielrenner anno nu waarin je ziet dat er nog steeds behoorlijk wordt afgezien in de Tour. Ik wilde in de film niet de suggestie wekken dat het vroeger allemaal mooier en zwaarder was en de hedendaagse Tour een makkie om te rijden. De eerste keer strompelde een zwart besmeurde Columbiaan van z’n fiets. Mooi shot; op zich bruikbaar. De tweede keer echter was het Michael Boogerd die de koninginne-etappe van La Plagne naar Les deux Alpes op z’n naam schreef. De opname die dit opleverde was onverwacht en heel anders dan ik me had voorgesteld, maar prachtig, emotioneel en dus zeer geschikt als eindshot van de film. Overigens was de medewerking van de Tour-organisatie die hele week voortreffelijk en waren we zeer onder de indruk van de enorm geoliede machine die de Tour is. De opnames van de wielerkapel zijn gemaakt in de Santuario della Madonna del Ghisallo in Noord Italie bij het Lago di Leggo. Het is een
TOUR DES LÉGENDES wieler-bedevaartsoord op de top van een berg dat met veel liefde en zorg wordt onderhouden door Don Luigi Farina. Omdat hem dit steeds zwaarder valt, is men ernaast begonnen met de bouw van een lelijk betonnen wielermuseum waarin alle wielerrelikwieën in de nabije toekomst een goed maar minder prikkelend onderkomen zullen vinden. Na de opnames, de apparatuur was al ingepakt, kwam er een Japanner hijgend (hij had zojuist op z´n racefiets van Japanse makelij de berg beklommen) het kapelletje binnengelopen. Voor het medaillon van Gino Bartali stopte hij en fluisterde zachtjes, vol bewondering en met een Japans accent: Bartali!´
TOUR DES LÉGENDES De Filmmakers Erik van Empel 1979 Afgestudeerd als cameraman aan de Ned. Film en Televisieacademie. 1980 Dokumentaire: Pompei Now (VPRO) regie: Otakar Votocek 1981 Camera-ass. op div. werkterreinen: commercials/dokumentaires /speelfilms. 1982 Dokumentaire: The Dutch Windmill (VARA) regie: Joost Kraanen Korte Speelfilm: Storm in de Stopera (NOS) regie: Joost Ranzijn Dokumentaire: Beyond Tokyo regie: Pieter Fleury 1983 Speelfilm: Man in de war (NOS) regie: Joost Ranzijn TV-drama: Iets in de regen (NOS) regie: Jurriën Rood 1984 Dokumentaire: Smart (VARA) regie: Joost Kraanen Dokumentaire: Betondorp (NOS) regie: Henk Raaff 1985 Camera-ass./operator Amerikaanse speelfilm: The Jewel of the Nile 1986 Korte film: Licht/Steen/Water regie: Puck Goossen Korte speelfilm: The Stayer regie: Bennie Roeters 1987 Dokumentaire: Los Olvidados regie: Walther Grotenhuis Dokumentaire: Terug naar Macondo regie: Walther Grotenhuis Speelfilm: Ei regie: Danniel Danniel Sinds 1987 regelmatig werkzaam voor het VPRO-programma Dogenes 1988 3-tal Doku’s: Erotische Panorama’s (VPRO) regie: Emile Fallaux 1989
TOUR DES LÉGENDES Dokumentaire: De kinderen van Cochabamba regie: Steven de Winter 6-tal Doku’s: Oorlogsgetuigenissen regie: Pieter Fleury Dokumentaire: De Roeping (AVRO) regie: Puck Goossen 1990 Dokumentaire: Gouddorst (VARA) regie: Joost Kraanen Dokumentaire: The Wall (Channel Four) regie: Puck Goossen Dokumentaire: Swing tegen de Nazi’s regie: Kees Wouters Dokumentaire: Sjarov in Holland regie: Hans Keller Dokumentaire: Een Romein aan de Maas (VPRO) regie: Eline Flipse 1991 Dokumentaire: Op zoek naar een ontheemde Orpheus (VPRO) regie: Eline Flipse Dokumentaire: Rocky Ramona regie : Hans Heynen (samen met Maarten Kramer) TV-drama: Recht voor z’n raab regie: Annieck Vroom 1992 Dokumentaire: Broeiend ongenoegen (NOS) regie: Hans Heynen 3 afleveringen: Een schitterend ongeluk (VPRO) regie: Wim Kayzer dokumentaire: Bindmiddelonderzoek Rembrandt regie: Jeroen Visser TV-drama: Een man alleen is slecht gezelschap (NOS) regie: R. Broekhuis Dokumentaire: Paparazzi (VARA) regie: Joost Kraanen 1993 Dokumentaire: Ga met mij mee naar Hawaii (VPRO) regie: Hans Heynen Dokumentaire: Bab el Yemen regie: Walther Grotenhuis 1994 5 afleveringen: Vertrouwd en o zo vreemd (VPRO) regie: Wim Kayzer Dokumentaire: Oogst van de stilte regie: Eline Flipse 1995 Montage: Oogst van de stilte regie: Eline Flipse (i.s.m. Jan Langeveld) Drama: Off Mineur regie: Ramon Gieling (samen met Jaap Veldhoen) div. clips & commercials 1996 Dokumentaire: They destroyed all the roses (NPS) regie: Jan Louter Dokumentaire: Jazzportretten (NPS) regie: Hans Hylkema Dokumentaire: Het electronisch gordijn (NPS) regie: Walter Grotenhuis 1997 Dokumentaire: De Eindhovensche Golf (VPRO) regie: Jan Louter
TOUR DES LÉGENDES Dokumentaire: Russische reizigers in Afrika (NPS) regie: E. van Empel/E. Flipse Dokumentaire: Balls or bullets (NPS) regie: Hans Heynen Dokumentaire: The White coach (RVU) regie: Joost Seelen Dokumentaire: Fietser naar de maan (NPS) regie: Huub van de Put Dokumentaire: Lisdoornvarna, Lourdes of Love (VPRO) regie: Hans Heynen 1998 Dokumentaire: Away with violence regie: Manfred van Eyk/Walter Grotenhuis Dokumentaire: Een oor op de loer (VPRO) regie: Eline Flipse Dokumentaire: Tiphoonschik, portret van Natalia Gutman (VPRO) regie: Eline Flipse Dokumentaire: Another another (Pieter van Huystee Film) regie: Bea de Visser 1999 Dokumentaire: Dodengang (VPRO) regie: John Appel Dokumentaire: André Hazes, zij gelooft in mij (NPS) regie: John Appel Dokumentaire: Spiegelbezoek (VPRO) regie: Hans Keller Dokumentaire:Een hofreis in het jaar 2000 (VPRO) regie: Hans Keller 2000 Dokumentaire: Biografi (VPRO) regie: Eline Flipse Dokumentaire: A sad flower in the sand (VPRO) regie: Jan Louter Drama: Viva Boer Gerrit (VPRO) regie: Hans Heynen Dokumentaire:10 geboden/Het Beloofde Land regie: John Appel (samen met P. Brugman) 2001 Dokumentaire: Groeten van de afsluitdijk regie: John Appel Dokumentaire: The Show must go on regie: Hans Heynen Dokumentaire: Normaal regie: Frank van de Engel (met Melle van Essen) Dokumentaire: Sark regie: Joost Seelen 2002 Dokumentaire: Tour des Légendes regie : Erik van Empel
TOUR DES LÉGENDES Scarabeefilms: Producent/eigenaar: Naam: '90
Hetty Naaykens – Retel Helmrich
Speelfilm: "Het Phoenix Mysterie", Leonard Retel Helmrich 90 min./16mm/kleur Distributie: NFM/IAF (co-producent)
'91-'92 Documentaire Film 50 minuten/kleur "Moving Objects", Leonard Retel Helmrich (Co-Productie KRO-televisie) Distributie: NFM/IAF Special Jury Award San Francisco 1992 (Golden Gate festival) ‘94 Jemand auf der treppe van Orkater, 48 minuten/HDTV Leonard Retel Helmrich Nominatie Media-Net-Award München 1995) ‘94 Documentaire Film 60 minuten/16mm/kleur "T'Aves Bachtalo", regie: Claire Pijman RVU- educatieve omroep Distributie: Cinemien ‘94-’95Documentaire Film 80 minuten, super 16mm>35mm "De Oogst van de Stilte/Broken Silence", regie: Eline Flipse co-productie AVRO televisie Distributie: Cinemien Nominatie Gouden Kalf” 1995 Grand Prix Vision du Réel Nyon 1996 Great Prize. Documentary festival “Ethnos” Bacáu (Rumania) Best discovery documentary Festival du nouveau cinema Montreal. '98-'99 Speelfilm “The Split”, regie: Canan Gerede 35 mm/ kleur (een co-productie van Turkije, Ijsland, Frankrijk en Nederland. Gefinancierd door o.a. Eurimages, Canal +, NCDO, Thuiskopiefonds) '99
"Balkan Baroque with Marina Abramovic", regie: Pierre Coulibeuf co productie met Regards productions 35 mm/kleur Release: NFM (première International filmfestival Rotterdam 1999)
TOUR DES LÉGENDES Nederlandse release 1 april o.a. Ketelhuis-Amsterdam, Cine Futura Eindhoven. Documentaire Film:“Typhoontschik een portret van Natalia Gutman”, regie: Eline Flipse super 16 mm/kleur> 35 mm (co-productie NPS-televisie) première Visions du Réel Nyon 1999 Documentaire Film: "La Chaconne d'Auschwitz", Michel Daëron super 16 mm/kleur> 35 mm 96 minuten (co-productie met Filao-films en les films d'ici. O.a. France 3 en NCRV-televisie. Release: Contact film cinematheek. première Visions du Réel Nyon 1999 Prix du Jeunes publique Nyon 2000 Documentaire Film "Beyond Reason" , Marijke Jongbloed super 16 mm/> 35 mm - 90 minuten (co-productie NCRV-televisie) première International Film Festival Rotterdam Korte film "Ademkristal-Breathcrystal", Ruth Meyer. 35 mm film. Documentaire Film "Biografi - Albanese verhalen", Eline Flipse super 16 mm/kleur> 35 mm - 75 minuten (co-productie VPRO-televisie) Prix Europa 2001 2000 Documentaire Film: Als een vloedlijn.." een portret van Feike Boschma regie: Leonard Retel Helmrich video 50 minuten ‘00-’01 Documentaire Film "Zakkenrollers - Lost and found" regie: Jane P. Weiner co-productie NCRV-televisie en ZDF/ARTE video 50 minuten Documentaire Film "CHIN.-IND." door Yan Ting Yuen super 16 > video 50 minuten In co-productie met NCRV-televisie.
TOUR DES LÉGENDES Nominatie Gouden Kalf - Beste documentaire - Nederlands Film Festival 3e prijs Public Award Maremma Doc Festival Palmares 2001 2002 Documentaire Film: "De stand van de zon/the eye of the day" regie: Leonard Retel Helmrich 35 mm/kleur - 94 minuten. Derde plaats publieksprijs IDFA 2001 Special mention FIPA-Biarritz 2002 Public award Visions du Réel Nyon 2002 Award Prix SRG SSR idée suisse 2002 Public Award 7th International Filmfestival Split 2002 Grand Prix of the Jury Maremma Doc Festival Palmares 2002 Third prize public award Maremma Doc Festival Palmares 2002 2003 Documentaire "Tour des légendes" regie : Erik van Empel. 70 minuten/35 mm NPS-televisie-Nederlands Fonds voor de Film-Rotterdams Fonds voor de Film-Stimuleringsfonds-Cobofonds. Visions du Réel Nyon wereldpremière 2 mei 2003 Documentaire Film Mourad – de man die niet bestond. Regie: Eline Flipse 60 minuten NCRV-televisie-Stimuleringsfonds-Cobofonds In productie 2002-2003 Documentaire film De stand van de zon deel 2 Leonard Retel Helmrich 90 minuten/35 mm HOS-Nederlands Fonds voor de Film-Cobofonds-Rotterdams Fonds voor de Film Documentaire Film Beyond Belief /Mana, le pouvoir des choses Co-productie. Roger Manley, Peter Friedman/ADR production Paris HDTV/35 mm NPS-televisie-Nederlands Fonds voor de Film-Rotterdams Fonds voor de Film In ontwikkeling: Documentaire Film Eat your enemy regie: Eline Flipse. Boeddhistische Omroep Stichting
TOUR DES LÉGENDES Documentaire “Dante Alighieri” regie: Charles Leeuwenkamp. AVRO Musical-documentaire “Yang Ban Xi” regie Yan Ting Yuen. VPRO Documentaire Wonderzeep regie: Jan Diederen. NCRV Documentaire “Galina Vishneskaya” regie: Eline Flipse. AVROklassiek Feature film fictie Suske en Wiske/De duistere diamant. K.R.O. Co-productie Belgium/Cine 3 Documentaire “De terugkeer van Jadwiga Kubis” regie: Peter van Houten. NPS Documentaire “Schilders van lucht en water”- regie Jan Wouter van Reijen.
TOUR DES LÉGENDES Profiel Scarabee filmproducties Nederland B.V. Scarabeefilms is gespecialiseerd in de productie van creatieve documentaires, korte films en speelfilms over kunstzinnige, culturele en sociaal-maatschappelijke onderwerpen voor zowel bioscoop-roulatie als tv-uitzendingen. Muziek neemt in bijna alle films een belangrijke plaats in, iets wat ook wordt onderkend door recensenten. Zo sprak de Volkskrant naar aanleiding van De Oogst van de Stilte over 'een fascinerende synthese tussen beeld en geluid.' Scarabeefilms produceert films op 35 mm, video en HDTV. De films van Scarabee gaan bijna altijd over andere culturen. De onderwerpen komen van over de hele wereld; of het nu gaat over het dagelijks leven in Indonesië, kunstenaars in Albanië of de nostalgie van de Tour de France, het gaat altijd over emoties die overal ter wereld herkenbaar zijn. De nauwe samenwerking tussen producent Hetty Naaykens-Retel Helmrich en de (zowel binnenlandse als buitenlandse) cineasten als Eline Flipse, Erik van Empel, Pierre Couliboeuf, Leonard Retel Helmrich en Yan Ting Yuen is een sleutel tot het succes van Scarabee Films. Een belangrijke invloed op Hetty Naaykens - Retel Helmrich's visie als filmmaker en producent is ongetwijfeld de rijke variatie aan culturen waar zij in haar leven mee in aanraking kwam. Geboren in Indonesië uit een Javaanse moeder en een Nederlandse vader, kwam ze op haar 2e naar Nederland. Later bracht ze bijna tien jaar door in Curaçao met haar man Joris. Terug in Nederland richtte ze Scarabee Filmproducties Nederland op. Ze volgde diverse cursussen en studies om zich het producentenvak eigen te maken, waaronder het Twinning Programme van Eureka/Media Business-school, de Film Bussiness school en de Company- cursus aan het Binger Instituut (1999-2000). Inmiddels is Scarabeefilms een bekende naam in het filmhuis- en festivalcircuit. Vrijwel alle films werden geselecteerd voor nationale en internationale filmfestivals. Moving Objects, van Leonard Retel Helmrich werd bekroond met de Golden Gate Award (San Francisco), De Oogst van de Stilte (Broken Silence) van Eline Flipse ontving de eerste prijs van de filmfestivals van Nyon (Zwitserland), Montreal (Canada) en Bacãu (Roemenië) en de La Chaconne d'Auschwitz/Bach in Auschwitz van Michel Daëron won Prix du Jeune Publique (Nyon) en 'La nuit des yeux d'or' (Parijs). De film Biografi kreeg in Berlijn de Prix d’Europa (2001) en in 2002 won de film De stand van de Zon/the
TOUR DES LÉGENDES eye of the day onder andere de Prix du Publique (NyonZwitserland, Split-Kroatië en Maremma-Italië) ,de Prix SSR-Idée Suisse en de Grand Prix van de jury in Maremma (Italië) Ook eindigde deze film als beste Nederlandse documentaire op het IDFA 2001. De stand van de Zon draait nog steeds op festivals over de hele wereld. Nederlandse omroeporganisaties zonden vrijwel alle Scarabeeproducties uit, evenals buitenlandse televisiestations, zoals o.a. RTBF en VRT ( België), Arte (België, Frankrijk, Duitsland), TV 7 en France 3 (Frankrijk) en TV Suisse (Zwitserland). Scarabee Films is een van de koplopers op het gebied van de internationale co-productie van documentaires. Dit heeft een grote plaats ingenomen vanaf het begin van het bestaan van Scarabeefilms. Het bedrijf werkt intensief samen met onder andere Les Films d'Ici, TNS, Artcam, Regards Productions, J.P. Weiner Productions en ADRproductions in Parijs , Egoli films in Berlijn, the Icelandic filmcorporation , Cine 3 (België). Diverse grote (prijs winnende) producties: ‘La Chaconne d’Auschwitz’, ‘Balkan Baroque’, ‘The Split’, ‘Lost and found’ zijn voorbeelden van een geslaagde samenwerking met buitenlandse collega’s. Momenteel is Scarabeefilms ook weer bezig met twee internationale coproducties, namelijk: ‘Beyond Belief/Manna, the power of things’ (Frankrijk/USA) en “Sukse en Wiske” (België). Momenteel heeft Scarabeefilms onder andere in ontwikkeling/ productie: Eat your enemy, een film van Eline Flipse zou een documentaire over vechtsport kunnen zijn. Maar het echte thema is agressie. En ondertussen gaat het over winnen en verliezen, over afzien en ijdelheid. Over Oost en West, spier- en geestkracht. Over de relatie meesterleerling. Over spiritualiteit. Over “normen en waarden”. Over iets dat ons allen aangaat. Een documentaire vol paradoxen. Onze ‘beschaafde‘ maatschappij lijkt zich in alle opzichten te verruwen, en vechtsport gedijt daar goed in. En het lijkt erop dat de eeuwenlange geschiedenis van de verfijning en de vergeestelijking van de vechtsporten in snel tempo wordt weggevaagd om weer terug te komen bij het begin: een pure vorm van barbarij. De vraag is: waarom? Hoe heeft dat zo ver kunnen komen? Yang Ban Xi (de 8 modelwerken) is een film van Yan Ting Yuen. Geschiedenis is veranderlijk. Wat vandaag goed is, kan morgen als slecht worden beschouwd. Tijdens de tien jaar Culturele Revolutie in
TOUR DES LÉGENDES China, werd de traditionele Chinese Opera in de ban gedaan door Mao Ze Dong’s vrouw Jiang Qing, en vervangen door een nieuwe kunst waarin de wereld werd voorgeschoteld in een veel heldere en simpelere manier. Alle helden waren boeren en revolutionaire soldaten, altijd zingend en dansend in mooi licht. Alle slechteriken waren landeigenaren en anti-revolutionairen, die lelijke make-up kregen en slechte belichting. Het was propaganda in zijn puurste vorm, verpakt in mooie beelden en verhalen, gebruikmakend van de in die tijd modernste technieken van cinematografie, liederen en dans. Dit werd een nieuwe kunstvorm in de Chinese cultuur. 30 Jaar later zijn de kleurrijke propaganda-opera’s die in China tijdens de Culturele Revolutie dagelijks te zien waren, weer populair. Met negen mensen wier leven onlosmakelijk was verbonden met de propaganda-opera’s kijken we terug naar de oh zo flexibele recente geschiedenis van China. De stand van de zon deel 2 (werktitel) De verhardende samenleving in Jakarta doet de 62 jaar oude weduwe Rumidja besluiten haar oude dag te slijten in haar geboortedorp. Maar daar blijkt een familievete over de erfenis van grond verdeeldheid te hebben gezaaid in het dorp. De oplossing wordt gevonden in het uithuwelijken van zoon en dochter van de strijdende families.
TOUR DES LÉGENDES Credits Regie & Fotografie Erik van Empel N.S.C. Producent Hetty Naaykens-Retel Helmrich Research Benjo Maso Olivia Killias Jo Simons Geluid Bert van den Dungen Pieter Guyt Montage Maaik Krijgsman Jan Wouter van Reijen Visual Effects Florentijn Bos Martin van Poppel Muziek Paul M. van Brugge Giovanni Corrieri 29e in de Tour de France 1948 Marcel Dupont 20e in de Tour de France 1948 Sjef Janssen 36e in de Tour de France 1948 Raymond Impanis 10e in de Tour de France 1948 Guy Lapebie 3e in de Tour de France 1948 Briek Schotte 2e in de Tour de France 1948
TOUR DES LÉGENDES Vittorio Seghezzi 44e in de Tour de France 1948 Lucien Teisseire 6e in de Tour de France 1948 Scenario Erik van Empel Scenario adviezen Mart Dominicus Jan Louter Benjo Maso Camera assistentie Sal Kroonenberg Luuk Zonnenberg Productie coördinator Tour de France Peter Ouwerkerk Interviews Benjo Maso Olivia Killias Rik Vanwalleghem Erik van Empel Eline Flipse Productie assistentie Olivia Killias Meike van Zandvoort Joris Naaijkens Beeldresearch Gerard Nijssen Archieven Logos Pathé Polygoon Faciliteiten vfx Stereomatrix
TOUR DES LÉGENDES Stemmen Claude Heurtaux Andrea Piovan Marco de Stefanis Geluidsontwerp Alex Booy Geluidsmontage Paul Gies Marc Lizier Mixage Studio Klink Michel Schöpping Vertalingen Erik Pezarro Olivia Killias Muziek opgenomen en gemixed in de Willem Schneider Studio Techniek Willem Schneider Altsaxofoon Kent O’Dohertey Hoorn Fons de Cloe Gitaren Willem Schneider Muziek gecomponeerd en geproduceerd door Paul M. van Brugge Namontage Romy de Haan Kleurcorrectie Boris Trentelman Scanning
TOUR DES LÉGENDES RVM Postproductie Filmmateriaal Kodak Laboratorium Cineco BV Wim de Boer Gerard de Haan Maarten Heijblok Titelontwerp/Affiche Ruud van Empel Productie accountant Douwe Dijkstra Met dank aan Serge Laget Hugo Coorevits Dagblad de Standaard Robert de Smet Madame Yvette Pinsard Monsieur et Madame Rouvrais Maison de la Presse in St.-Méen-le-Grand Monsieur René Dubois Monsieur Jean Ruelland Monsieur Louis Rolle Monsieur Cyrille Magnin Monsieur Pierre Magnin Monsieur Raoul Mme Marie-Thérèse Le Quintrec Monsieur Jean-Baptiste Lecuyer John Appel Anna & Stefano Bertacchini Daan de Boer Reinier van Brummelen Ghislaine Bulthuis Thierry Cazeneuve Beppe Costa F. van den Daele – café: St. Hermes – Cyriel van den Daele Danniel Danniel Peter Delpeut
TOUR DES LÉGENDES Danny van Deventer Dominique Domme Harry van Doren Muck van Empel Carin Eilers Don Luigi Farina Santuario della Madonna del Ghisallo François Gilles Jef Grosfeld Paul Keysers Marie Line Kleszcz Xavier Lachaux – ASO TV Dept. Kees Kroot Christophe Peralta Dauphiné Liberé Yves Perret Doke Romeijn Monsieur Jean Rouault Dominique Rouault Wouter Snip Eliane Stutterheim Philippe Sudres Olivier Strebe Suzanne van Voorst Harrie Wiessenhaan Koninklijke Bibliotheek Brussel Mme. Charey – Les Archives de la Presse NOS journaal Rai uno VRT journaal Sporthuis Sjefke Janssen L’Equipe Bernard Hinault Eddy Merckx Raymond Poulidor Michael Boogerd Productie NPS Marian van der Willigen Commissioning editor NPS Cees van Ede
TOUR DES LÉGENDES Deze productie kwam tot stand met de steun van Stichting Nederlands Fonds voor de Film Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties Stichting Co-productiefonds Binnenlandse Omroep Rotterdams fonds voor de film en audiovisuele media Thuiskopiefonds www.scarabeefilms.com www.a-film.nl ©NPS/Scarabeefilmproducties Nederland BV 2003
