Toolkit Rc & EPC woningbouw
•
Energie & Duurzaamheid
•
Bouwregelgeving
•
Brandveiligheid
•
Bouwfysica
•
Akoestiek
•
Flexibele schil
Programma •
Introductie
•
Wijzigingen Bouwbesluit 2012
•
Toolkit & gevolgen
•
Toekomst
Termen & begrippen • Rc ɊZDUPWHZHHUVWDQGFRQVWUXFWLH>Pt. :@ • Rsi / Rse ɊRYHUJDQJVZHHUVWDQGELQQHQEXLWHQWDEHO$1(1 • 8ɊZDUPWHGRRUJDQJVFRIʃFLQW>:Pt. @ • Ź ɊOLQHDLUHZDUPWHGRRUJDQJVFRIʃFLQW>:P{. @1(16%5
Introductie
04-12-2014
4
Termen & begrippen • • • • • • • •
(3&ɊHQHUJLHSUHVWDWLHFRIʃFLQW (31 ɊHQHUJLHSUHVWDWLHQRUP1(1RI1(1 (3* ɊHQHUJLHSUHVWDWLHYDQJHERXZHQ1(1 (0*ɊHQHUJLHSUHVWDWLHQRUPYRRUPDDWUHJHOHQRSJHELHGVQLYHDX191 (3:ɊHQHUJLHSUHVWDWLHZRQLQJERXZ (38 ɊHQHUJLHSUHVWDWLHXWLOLWHLWVERXZ (3$ ɊHQHUJLHSUHVWDWLHDGYLHVPHWKRGHODEHOLQJ (%$ ɊHQHUJLH HQELQQHQPLOLHXDGYLHV
Introductie
04-12-2014
5
Termen & begrippen • 3DVVLHIKXLV ɊHQHUJLHYHUEUXLNɤN:KPt • (3& ɊJHERXZJHERQGHQ • (QHUJLHQHXWUDDO Ɋ(8WHUP]HHUODDJHQHUJLHYHUEUXLN%(1* • (QHUJLHQRWDQXOɊJHERXZJHERQGHQKXLVKRXGHOLMNȴ QRWD (energienotaloos)
• 120 ɊQXORSGHPHWHUJHERXZJHERQGHQKXLVKRXGHOLMN Introductie
04-12-2014
6
Termen & begrippen
nu
Introductie
passiefhuis
energieneutraal
energienotanul
NOM
04-12-2014
7
Geschiedenis Rc
• Rc ɥPt. :QDERXZYHURUGHQLQJ • Rc ɥPt. :%RXZEHVOXLW • Rc ɥPt. :%RXZEHVOXLW 'DNNDSHOZDQJHQ8ɥ:Pt. VLQGV Introductie
04-12-2014
8
Geschiedenis U-waarde • Rc ɥPt. :HQ$tot ɤ*2%RXZEHVOXLW • 8ɤ:Pt. YDQDI • 8ɤ:Pt. %RXZEHVOXLW • 8ɤ:Pt. VLQGV
Introductie
04-12-2014
9
1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 EPC ontwikkeling
Introductie
Thermische isolatie-index It ɤ
Geschiedenis EPC
1992
1995
1998
2000
2006
2011
0
1,4
1,2
1
0,8
0,6
04-12-2014
10
Wijziging Rc
3,50 W/(m².K) 4,50 W/(m².K) 4,50 W/(m².K) 6,00 W/(m².K)
Wijzigingen Bouwbesluit 2012
04-12-2014
11
Wijziging U-waarde
• 8ɤ:Pt. SHUNR]LMQHQ • 8ɤ:Pt. JHPLGGHOGSHUJHERXZ
Wijzigingen Bouwbesluit 2012
04-12-2014
12
Gebruiksfunctie
Wijziging EPC EPC-eis huidig
EPC-eis 2015
Aanscherping
Woonfunctie woonwagen
ɤ
ɤ
-
Woonfunctie anders
ɤ
ɤ
33%
Bijeenkomstfunctie
ɤ
ɤ
45%
Celfunctie
ɤ
ɤ
44%
Gezondheidszorg bedgebied
ɤ
ɤ
31%
Gezondheidszorg anders
ɤ
ɤ
20%
Kantoorfunctie
ɤ
ɤ
27%
Logiesfunctie logiesgebouw
ɤ
ɤ
44%
Logiesfunctie anders
ɤ
ɤ
-
Onderwijsfunctie
ɤ
ɤ
46%
Sportfunctie
ɤ
ɤ
50%
Winkelfunctie
ɤ
ɤ
35%
Wijzigingen Bouwbesluit 2012
04-12-2014
13
Rc spouwmuur
5FɥPt. :
Zwak geventileerde spouw Isolatie Minerale wol
Kooltherm
Toolkit & gevolgen
Niet geventileerde spouw
ƌ [W/(m¹.K)]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
0,035 – 0,036
160
400
155
395
0,032 – 0, 033
140
380
135
375
0,021 – 0,022
95
335
85
325
04-12-2014
14
5FɥPt. :
Rc HSB met stenen buitenblad Zwak geventileerde spouw Isolatie Minerale wol
Kooltherm
Toolkit & gevolgen
Niet geventileerde spouw
ƌ [W/(m¹.K)]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
0,035 – 0,036
205
365
205
360
0,032 – 0, 033
195
355
195
350
0,021 – 0,022
150
310
150
305
04-12-2014
15
5FɥPt. :
Rc HSB met sterk geventileerde spouw Sterk geventileerde spouw Isolatie Minerale wol
Kooltherm
Toolkit & gevolgen
ƌ [W/(m¹.K)]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
0,035 – 0,036
210
295
0,032 – 0, 033
205
290
0,021 – 0,022
160
230
04-12-2014
16
5FɥPt. :
Rc dak hellend
Isolatie Minerale wol
Kooltherm
Toolkit & gevolgen
ƌ [W/(m¹.K)]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
0,035 – 0,036
290
405
0,032 – 0, 033
260
385
0,021 – 0,022
150
285
04-12-2014
17
Rc dak plat
5FɥPt. :
Beton ondervloer Isolatie Minerale wol
Therma TR
Toolkit & gevolgen
Houten ondervloer
ƌ [W/(m¹.K)]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
Dikte isolatie [mm]
Dikte constructie [mm]
0,040
250
435
250
275
0,038
240
425
240
265
0,023
150
335
150
175
04-12-2014
18
Energiewinst door beter isoleren Optimalisatie
Jaarlijkse gasbesparing
Vloer
Rc YDQɊPt. :
± 10 m³ gas
Gevel
Rc YDQɊPt. :
± 12 m³ gas
Rc YDQɊPt. :
± 19 m³ gas
Uglas YDQɊ:Pt.
± 10 m³ gas
Uglas YDQɊ:Pt.
± 28 m³ gas
Rc YDQɊPt. :
± 37 m³ gas
Rc YDQɊPt. :
± 27 m³ gas
Onderdeel
Ramen
Dak
Toolkit & gevolgen
04-12-2014
19
Knelpunt verspringende loggia
230 – 320?? ɥ 150 - 240
Toolkit & gevolgen
04-12-2014
20
EPC gevolgen • Referentiewoningen 2013 Agentschap NL • Lineaire koudebruggen werkelijk ingevoerd • %DVLVEHUHNHQLQJɊ(3&PDDUPHWQLHXZH5c-eis) • Type 1: budget variant (Rc schil minimaal) • Type 2: comfort schil (Rc: vloer 5,0/gevel 6,5/dak 8,0; HR+++ glas) • Type 3: duurzame installaties (Rc schil minimaal) • Type 4: stadsverwarming (Rc schil minimaal) 5HQGHPHQWZHUNHOLMN(3&ɤ 5HQGHPHQWIRUIDLWDLU(3&ɤ Toolkit & gevolgen
04-12-2014
21
EPC tussenwoning Basis huidig
Type 1
Type 2
Type 3
Rc nieuwe eis U standaard
Rc nieuwe eis U standaard
Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3-voudig glas
Rc nieuwe eis U standaard
-
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Combiketel HT
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Lucht wp Vloerverwarming
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af tijdschakeling
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Balansventilatie WTW + CO2 per zone
LUKA C
LUKA C
LUKA C
LUKA C
-
4 PV-panelen
3 PV-panelen
-
0,59 Toolkit & gevolgen
0,39
0,39
0,39 04-12-2014
22
EPC hoekwoning Basis huidig
Type 1
Type 2
Type 3
Rc nieuwe eis U standaard
Rc nieuwe eis U standaard
Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3-voudig glas
Rc nieuwe eis U standaard
-
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Combiketel HT
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Lucht wp Vloerverwarming
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af tijdschakeling
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Balansventilatie WTW + CO2 per zone
LUKA C
LUKA C
LUKA C
LUKA C
-
4 PV-panelen
3 PV-panelen
-
0,60 Toolkit & gevolgen
0,40
0,40
0,40 04-12-2014
23
EPC 2^1-kapwoning Basis huidig
Type 1
Type 2
Type 3
Rc nieuwe eis U standaard
Rc nieuwe eis U standaard
Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3-voudig glas
Rc nieuwe eis U standaard
-
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Combiketel HT
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Lucht wp Vloerverwarming
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Balansventilatie WTW + CO2 per zone
LUKA C
LUKA C
LUKA C
LUKA C
-
4 PV-panelen
4 PV-panelen
-
-
Douchepijp-WTW
-
-
0,60 Toolkit & gevolgen
0,40
0,40
0,40 04-12-2014
24
EPC vrijstaande woning Basis huidig
Type 1
Type 2
Type 3
Rc nieuwe eis U standaard
Rc nieuwe eis U standaard
Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3-voudig glas
Rc nieuwe eis U standaard
-
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Luchtdicht bouwen
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Lucht wp Vloerverwarming
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
Balansventilatie WTW + CO2 per zone
LUKA C
LUKA C
LUKA C
LUKA C
-
5 PV-panelen
5 PV-panelen
-
-
Douchepijp-WTW
-
Douchepijp-WTW
0,60 Toolkit & gevolgen
0,40
0,40
0,40 04-12-2014
25
EPC galerijflat (per woning) Type 1
Type 2
Type 4
Rc nieuwe eis U standaard
Rc nieuwe eis U standaard
Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3-voudig glas
Rc nieuwe eis U standaard
-
-
-
Luchtdicht bouwen
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Stadsverwarming Radiatoren spec.
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
LUKA C
LUKA C
LUKA C
LUKA C
-
3 PV-panelen
2,5 PV-panelen
-
-
-
-
Douchegoot-WTW
Basis huidig
0,59 Toolkit & gevolgen
0,40
0,40
0,39/0,53 04-12-2014
26
EPC appartementencomplex (per woning) Type 1
Type 2
Type 4
Rc nieuwe eis U standaard
Rc nieuwe eis U standaard
Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3-voudig glas
Rc nieuwe eis U standaard
-
-
-
-
Combiketel HT
Combiketel HT Radiatoren spec.
Combiketel HT Radiatoren spec.
Stadsverwarming Radiatoren spec.
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR
Balansventilatie WTW + tijdschakel
LUKA C
LUKA C
LUKA C
LUKA C
-
4 PV-panelen
3,5 PV-panelen
-
-
-
-
Douchegoot-WTW
Basis huidig
0,60 Toolkit & gevolgen
0,40
0,39
0,40/0,51 04-12-2014
27
EPC economische gevolgen Basis huidig
Type 1
Type 2
Type 3
Type 4
Tussenwoning
ȴ 1.000,=
ȴ 4.150,=
ȴ 7.350,=
ȴ 14.500,=
-
Hoekwoning
ȴ 1.450,=
ȴ 5.100,=
ȴ 8.800,=
ȴ 14.900,=
-
2^1-kapwoning
ȴ 2.100,=
ȴ 5.750,=
ȴ 10.100,=
ȴ 15.100,=
-
Vrijstaande woning
ȴ 3.200,=
ȴ 7.100,=
ȴ 13.850,=
ȴ 16.300,=
-
Galerijflat
ȴ 1.450,=
ȴ 3.350,=
ȴ 5.550,=
-
ȴ 2.400,=
Appartementencomplex
ȴ 1.450,=
ȴ 3.900,=
ȴ 6.600,=
-
ȴ 4.100,=
Meerprijs per woning, inclusief installatie exclusief btw
Toolkit & gevolgen
04-12-2014
28
Installatietechnische maatregelen
Toolkit & gevolgen
04-12-2014
29
Overweging maatregelen • %RXZNXQGLJHOHYHQVGXXUɥMDDU • ,QVWDOODWLHVOHYHQVGXXUɤMDDU • Zonwering • Collectieve installaties • LUKA • Luchtdicht bouwen • Koudebruggen • Interne warmtecapaciteit Toolkit & gevolgen
04-12-2014
30
LUKA ventilatie • LUKA C • Minder energieverlies en -kosten • 0LQGHUJHOXLGHQOHNNDJHɊLQVWDOODWLHJHOXLG • Schonere ruimtes en afzuigsysteem • Beter binnenklimaat • Verhoging duurzaamheid gebouw Toolkit & gevolgen
Klasse
Maximale luchtlekkage
A
1,530 dm³/(s.m²)
B
0,810 dm³/(s.m²)
C
0,270 dm³/(s.m²)
D
0,089 dm³/(s.m²) 04-12-2014
31
Forfaitaire luchtdoorlatendheid Woningtype
qv;10 forfaitair NEN 8088-1
Tussenwoning, hellend dak
0,70 dm³/(s.m²)
Eindwoning, hellend dak
0,84 dm³/(s.m²)
Vrijstaande woning, hellend dak
0,98 dm³/(s.m²)
Tussenwoning, plat dak
0,49 dm³/(s.m²)
Eindwoning, plat dak
0,59 dm³/(s.m²)
Vrijstaande woning, plat dak
0,67 dm³/(s.m²)
Appartementen gebouw (geheel)
0,42 dm³/(s.m²)
Tussenliggend appartement (geen dak)
0,35 dm³/(s.m²)
Kop appartement (geen dak)
0,46 dm³/(s.m²)
Hoek appartement (geen dak)
0,49 dm³/(s.m²)
Toolkit & gevolgen
04-12-2014
32
Luchtdicht bouwen • • • • • • • • • •
Luchtdichting aanbrengen in 1 vlak (ver naar binnen) Luchtdichtingen goed doorlopend (ook in hoeken) Flexibele dichting of manchetten bij doorvoeren Kanaaldichting in kanaalplaatvloeren Goed afsluitende brievenbussen Klasse Goed knevelende meerpuntssluitingen 1 (basis) Nastelbaar hang- en sluitwerk 2 (goed) Beglazing nat aanbrengen Dichting dakvoet en tussen dakplaten 3 (uitstekend) LUKA C Toolkit & gevolgen
qv;10 1,00 dm³/(s.m²) 0,40 dm³/(s.m²) 0,15 dm³/(s.m²)
04-12-2014
33
Luchtdicht bouwen
Toolkit & gevolgen
04-12-2014
34
Lineaire koudebruggen • Koudebrug = bovenmatige warmteoverdracht door slechte isolatie • (IIHFWɊZDUPWHYHUOLHV • Vocht en energetisch probleem • )RUIDLWDLUHLQYRHU(3&Ɋ8ZDDUGH ongeïsoleerde situatie
Toolkit & gevolgen
Rc aanwezig
Forfaitaire rekenwaarde EPC
3,5 (m².K)/W
2,4 (m².K)/W
4,5 (m².K)/W
3,0 (m².K)/W
6,0 (m².K)/W
3,6 (m².K)/W
10,0 (m².K)/W
4,9 (m².K)/W 04-12-2014
35
Warmtecapaciteit • Thermische opslagcapaciteit bij temperatuurfluctuaties (accumulerend vermogen)
• Massa • Dikke massieve constructies • :HUNHOLMNHLQYRHUɊIDFWRUJXQVWLJHU Bouwtype
Toolkit & gevolgen
Forfaitaire rekenwaarde EPC
Traditioneel, gemengd zwaar
450 kJ/m²K
Gemengd licht
350 kJ/m²K
Volledig houtskelet
80 kJ/m²K 04-12-2014
36
Advieskosten vs. voorzieningen Goed advies • • • •
Goedkope EPC-berekening
Doorgaans iets duurder Aandacht voor zinvolle maatregelen Uitgebreide invoer
• • •
Kortst mogelijke tijd een sluitende EPC Vaak extra onnodige voorziening Niet altijd passend systeem
Besparing op dure voorzieningen
Wie is opdrachtgever?? Toolkit & gevolgen
3-3-2015
37
Toekomst • Naast EPC ook eis thermische schil • Rc naar 5,0 – 10,0 (m².K)/W • Koudebruggen • Luchtdicht bouwen • Gas vs. elektrisch Toekomst
04-12-2014
38
1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 EPC ontwikkeling
Toekomst
Thermische isolatie-index It ɤ
EPC
1992
1995
1998
2000
2006
2011
2015
2020
0
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0
04-12-2014
39
Betekenis EPC 0
nu
Toekomst
passiefhuis
energieneutraal
energienotanul
NOM
04-12-2014
40
[email protected] www.integraalomgevingsadvies.nl Ir. C.A . Kloosterhuisstraat 31 8338 SB WILLEMSOORD T 0521 85 45 26 F 0848 75 45 15 M 06 12 64 94 63