TOM netwerkdag 7 november 2014
Een hartelijk ontvangst!
Een prachtig natuurlijk plein in opbouw
Programma 09.30u Welkom door vice voorzitter Ed Booms Vanuit de vereniging: • Financiën : verslag en investeringsplan door penningmeester Geertjan Nelson. • TOM in kader van recente onderwijsvernieuwingen Ineke 09.45u Deelname praktijkgericht onderzoek NRO door Jeroen Imants 10.15u Presentatie en rondleiding Op de Heuvel 12.15u Lunch
13.15u ISelf: ontwikkelingen – analyseren gegevens – wat kun je ermee in de onderwijspraktijk? door Hester Stubbé. 14.15u Redesign website: aanpassen inhoud door Dorien Bosselaar en Marius Berendse Peerreview: welke ervaringen hebben we opgedaan, welke aanbevelingen doen we? Ineke van Sijl. Parallelle sessie. 15.45
Evaluatie – Opbrengsten – Afspraken Nieuwe data: 15 april 2015 en 30 oktober 2015 Waar houden we de dag?
16.00
Einde: hapje en drankje met het team van Op de Heuvel
Vanuit de vereniging • Financiën => meer leden nodig: neem aspirant leden mee naar VTG bijeenkomsten! • Vooraanmelding NRO onderzoek, verantwoording bestuur • Gesprek inspecteur Daniëlla Nicolas in kader van peerreview
‘Waarom blijven schoolsystemen zich overal ter wereld richten op de productie van hoge toetsscores, terwijl de wereld behoefte heeft aan meer creatief en innovatief talent om ongekende uitdagingen aan te kunnen gaan en te profiteren van de enorme mogelijkheden die technologie en globalisering bieden.’ - Yong Zhao
Nieuwe beroepen 1. Bitcoin handelaar 2. Drone operator 3. Vlogger 4. iPhone glazenmaker 5. Draagdoekconsulent 6. Cupcake Designer 7. 3D printspecialist 8. Moleculair kok 9. Crowdfunding specialist 10. Scrum master
Onderwijsraad aanbevelingen 1. Maak brede kwaliteit inzichtelijk (advanced skills) 2. Stuur centraal op hoofdlijnen, vraag scholen een grotere professionele inbreng 3. Zorg voor meer waardering van niet cognitieve capaciteiten
Bestuursakkoord • Geld voor professionalisering • Doorbreking klassikale structuren • Gepersonaliseerd onderwijs; ICT belangrijkste component • 21th century skills
En de inspectie http://www.youtube.com/watch?v=pPsdXk4yas&feature=youtu.be
Een nieuw inspectiekader is in de maak. Eenzijdige focus op rekenen en taal verdwijnt. Scholen moeten zich ook verantwoorden op gebied sociale competenties kinderen. Beginsituatie van kinderen wordt beter meegenomen.
We hebben last van de behoudende kracht van het huidige systeem en de kracht van zijn beoordelingssystematiek.
Update van de Cito-normen: inflatie van de score en de desastreuze gevolgen voor het onderwijs http://wij-leren.nl/cito-normering.php
• Vanuit TOM meedenken in nieuwe eindtoets? • Vanuit het anders organiseren, anders kijken naar de eindtoets.
Innovatie Impuls Onderwijs 26 november landelijke afsluiting. Rijtuigenloods Amersfoort Je kunt er heen. Lancering Slim Fit app. www.slimfitapp.nl http://www.innovatieimpulsonderwijs.nl/innovatieimpuls-onderwijs/agenda/agenda-items/article/landelijke-iio-dag-3.html
De meerwaarde van TOM Onderwijs Anders Vooraanmelding bij NRO (Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek) voor langlopend praktijkgericht onderzoek (looptijd 3 jaar) Toegelicht door Jeroen Imants
Doelen Meerwaarde van TOM scholen vaststellen door • vormgeving te beschrijven, • algemene en specifieke effecten te bepalen, • duurzame opbrengsten gedurende schoolloopbaan in vo in kaart te brengen
Onderzoeksvragen • Hoofdvraag: hoe geven TOM scholen het leren van leerlingen en het werken van onderwijzend personeel vorm, en wat zijn effecten voor leerlingen en onderwijzend personeel? • Deelvragen zijn gericht op: – Inrichting onderwijs in units en werk in teams – Resultaten bij leerlingen; Cito toets en iSELF (vergelijking met controle scholen) – Effecten bij leraren; tevredenheid, communicatie, professionele ontwikkeling – Meerwaarde voor leerlingen in vo, herkenning door vo leraren
Opbrengsten / belang • Systematische en onafhankelijke beschrijving van hoe leren en werken in TOM scholen er aan toe gaan; Onderwijs Anders kan!!! • Grondige bepaling van opbrengsten bij leerlingen in vergelijking met andere scholen; Onderwijs Anders werkt!!! • Vaststelling van meerdere relevante opbrengsten bij onderwijzend personeel; Onderwijs Anders stimuleert!!! • Inzicht in duurzaamheid opbrengsten in vo; Onderwijs Anders duurt voort!!!
Wat vraagt het (periode 2 jaar)? • 15 TOM scholen die minimaal 5 jaar met het concept werken en Cito toets afnemen • Aanleveren documenten, cito scores leerlingen • Twee vragenlijsten bij leerlingen (iSELF) en vragenlijst voor leraren / schoolleiders • Interview en focusgroep • Observaties • Aanwijzen basisschool voor vergelijking en twee vo scholen voor vervolg
Wie zijn betrokken (consortium)? • Consortium, bestaande uit scholen en onderzoeksinstellingen • Stichting Talent, stichting Conexus en VTG • KPC (Anje Ros), Radboud Universiteit (Jeroen Imants en Elvira), TNO (Hester Stubbé), Open Universiteit (Kreijns) en Universiteit van Amsterdam (Oostdam)
Procedure • Oktober: indiening vooraanmelding (verplicht niet tot vervolgstappen) • Februari (begin): selectie van beperkt aantal kansrijke voorstellen wordt bekend gemaakt • Maart (30): indienen definitieve aanvraag • Mei: mogelijkheid weerwoord door onderzoekers op preadvies beoordelingscommissie • Juli: definitieve beoordeling / toekenning • Maximaal 3 toekenningen binnen programmalijn • Aangevraagd: k€ 650
Tips • Van elke school die meedoet wordt een schoolportret gemaakt. • Data inleveren + interviews • Idee: opbrengsten eruit halen – krijg je geen subsidie. • Meenemen beschikbare data – onderzoek naar verwijzingen po/vo
Op de Heuvel • Presentatie 20 min. • Rondleiding met kijkvragen: wat is zichtbaar in de school als het gaat om kwaliteit 45 min. • Terugkoppeling
Eerst de presentatie, waarin we werden meegenomen in het gehele proces: Van visie tot gebouw
Een kijkje in de units de bibliotheek
Een kijkje in de units Themahoeken
Instructietafel/ stilteruimtes
Een kijkje in de school
Een kijkje in de school
Het avonturenbos
Een kijkje in het avonturenbos
Het avonturenbos
Op de Heuvel Tips van op de heuvel: • Goed weten hoe je onderwijs eruit ziet en wat dat voor de dagelijkse praktijk met zich mee brengt. • Overzicht.
• Zorgen dat iedereen ja zegt, en ja doet. • Goede vragen stellen. • Vrijwilligers inzetten.
Complimenten/tips aan Op de Heuvel • • • • • •
Effectieve inrichting ruimte Speelsheid/ verbinding Openheid Visie zichtbaar in gebouw Meewerking gemeente Compliment aan directeur voor verbinding met de mensen om de school heen en het gewoon doen!
Complimenten/ tips aan Op de Heuvel • Compliment voor de akoestiek: verschillende activiteiten mogelijk in een ruimte. • De leerkracht maakt goed gebruik van de ruimte: rust en duidelijkheid. • Tip voor portfolio: kind meer eigenaar laten zijn. • Tip: doelgerichter werk als de weektaak af is.
• Omgaan met verschillen • Verschillen mogen er zijn. • Formatie: hoeveelheid leerkrachten/ kinderen. Extra geld voor personeel in eerste drie jaar. Nu 5 jaar lang fusiefaciliteiten. Al het geld in personeel gestopt. • Maken veel gebruik van vrijwilligers.
Een heerlijke lunch werd verzorgd
Punten vanuit vanmorgen • Deelname onderzoek? Ø Doel: meerwaarde iSelf Ø Gaan door met het onderzoek. Ø Aanvulling: of mensen vrijgeroosterd kunnen worden voor de interviews? • Meedenken in eindtoets
ISelf Hester Stubbé • • • •
Groepsmoment plannen Evt. groepsprofiel toevoegen i.p.v. ‘de school’ – juf/meester Niet-leden kunnen iSelf ook afnemen
Workshop iSELF 7 november 2014 Hester Stubbé
Ontwikkelingen iSELF • • • •
Prototypische profielen Kennisnetonderzoek VO OCW – Creativiteit NRO voorstel interventies en passende leermaterialen
Zelfsturend leren - Leervaardigheden • Regie nemen – Initiatief en verantwoordelijk • Leerstrategieën gebruiken – Doelen stellen, plannen, planning uitvoeren en monitoren • Zelfreflectie – Nadenken over aanpak • Werkreflectie – Nadenken over resultaat • Samenwerkend leren – Anderen helpen en om hulp vragen
Extra factoren • Motivatie – Kan ik deze taak doen? – Waarom doe ik deze taak? – Welk gevoel heb ik bij deze taak
• Vertrouwen in eigen kunnen – Het vertrouwen om het schoolwerk aan te kunnen
Ondersteunen van zelfsturend leren • Mogelijkheid om competenties in te zetten • Versterken van de competenties
Richting, Ruimte, Ruggesteun • Richting – We gaan die kant op!
• Ruimte! – Ga je gang!
• Ruggesteun! – We steunen je!
• Balans
iSELF invullen
Koperwiek
Toelichting profielen Na afname van de iSELF ontstaat een profiel per kind, aangegeven door een geel figuur in het spinnenweb. Zo kun je per competentie zien hoe een kind het doet. Op basis hiervan maak je een analyse. Het kan de basis zijn voor een kindgesprek.
Opvallende combinaties Zelfsturend leren • Vertrouwen in eigen kunnen laag + Reflectie hoog → piekeren • Vertrouwen in eigen kunnen hoog + Eigen regie hoog + Reflectie laag → eigenwijs of zelfoverschatting • Vertrouwen in eigen kunnen zeer hoog → zelfoverschatting, sociaal wenselijk • Leerstrategieën laag → kan later problemen geven • Eigen regie hoog + Motivatie hoog + Leertrategieën hoog → harde werker • Vertrouwen in eigen kunnen zeer laag → faalangst
Opvallende combinaties Richting, Ruimte, Ruggesteun
• Richting hoog + Ruimte laag → sturend of bettuttelend • Richting laag + Ruimte laag → geen ruimte voor ontwikkeling • Richting laag + Ruimte hoog → zwemmen • Ruggesteun laag → onvoldoende steun
Opvallende combinaties Zelfsturend leren – Richting, Ruimte, Ruggesteun
• Eigen regie hoog + Motivatie hoog – Richting laag → gaat eigen gang • Motivatie hoog + Ruggesteun laag → voelt zich niet gezien • Vertrouwen in eigen kunnen laag + Ruimte laag → terug trekken
Prototypisch profiel – Zelfsturenden (30%)
vertrouwen
Eigen regie 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
motivatie
leerstrategie
Profiel score Gemiddelde score
samenwerken
reflectie
Prototypisch profiel - Zeer zelfsturenden (22%)
Prototypisch profiel – Minder zelfsturenden (17%)
vertrouwen
Eigen regie 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
motivatie
leerstrategie
Profiel score Gemiddelde score
samenwerken
reflectie
Prototypisch profiel – Ad hoc werkers (14%)
vertrouwen
Eigen regie 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
motivatie
leerstrategie
Profiel score Gemiddelde score
samenwerken
reflectie
Prototypisch profiel – Kat uit de boom kijkers (8%)
vertrouwen
Eigen regie 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
motivatie
leerstrategie
Profiel score Gemiddelde score
samenwerken
reflectie
Prototypisch profiel – Extern ondersteund (5%)
Prototypisch profiel – Onzekeren (4%)
Prototypisch profiel – Pas op! Problemen (1%)
vertrouwen
Eigen regie 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
motivatie
leerstrategie
Profiel score Gemiddelde score
samenwerken
reflectie
Reacties/ actiepunten • Groepsmoment plannen voor nieuwe deelnemers • Vraag vanuit de groep: evt. groepsprofiel toevoegen • Tekst in de vragen aanpassen: i.p.v. ‘de school’ – juf/meester • Niet-VTG-leden kunnen iSelf ook afnemen
TIP! Op de reactie om vragen aan te passen om het voor de kinderen begrijpelijker te maken, kwam Hester Stubbé achteraf met de volgende tip: In de instructie bij de vragenlijst Richting, Ruimte, Ruggesteun wordt aangeven: Denk aan de afgelopen twee weken, past dit bij jou. Mijn school …. Deze teksten kunnen door elke school apart aangepast worden. In de handleiding staat dat beschreven in paragraaf 4.1.2. Wellicht helpt het als ze hier de tekst verandert in: De mensen op mijn school … Deze tekst blijft de hele tijd zichtbaar bij alle stellingen.
Updaten website
Website Ø Hele dag: • Planning schijnwerper, flap • Website laten zien (flap: tips) • Vrienden van TOM: wie? (flap)
Tips website • De website is een responsive webdesign, het past zich aan aan het apparaat. De tablet-versie is zakelijk, mag attractiever. • Marktplaats wordt Etalage
Vrienden van TOM • Slim-Fit • TNO • hetkind.org
In de schijnwerper • Geen producten • Iedere maand nieuwe school • Planning maken per maand
In de schijnwerper • •
• • • • • • • •
Een product, beschrijving, filmpje of werkwijze van je eigen school in relatie tot TOM Iets meer dan alleen een leuk stukje, lezers moeten de link kunnen leggen met de pijlers van TOM. Het is en je organisatie, maar ook je leeromgeving en je personeel. Daar zou je een format van kunnen maken: krijgen scholen aangeleverd van Dorien Hoeft niet perse iets heel recents te zijn, geen actualiteit In principe kant en klaar aanleveren bij Dorien Je stuurt eenmalig iets aan in de maand dat je je hebt ingeschreven, niet meerdere keren in die maand Mag een link bevatten naar je eigen website Maanden die geweest zijn komen in een archief Idee: zoekwoorden aan koppelen door aanleverende school, opnemen in het format Zoekwoorden in het algemeen aan de site koppelen
In de schijnwerper: planning 2015
2016
Januari: Wereldwijzer Februari: CBS Op ‘e Hichte Maart: Campus Columbus April: Joannesschool Mei: Regenboog Juni: Albertine Agnesschool September: De Arabesk Oktober: Prs. Julianaschool November: Op de Heuvel December: DOK12
Januari: De Kinderkring Februari: De Koperwiek …
TOM kwaliteit • iSelf (beschrijving) • Peerreview (beschrijving) • PO vensters link (www.scholenopdekaart.nl)
TOM kwaliteit • Onder TOM kwaliteit staat iSelf, Peerreview en PO Vensters (link) • Peerreview: ideeen: resultaten wat je er als school aan hebt gehad • Op PO vensters invoeren dat je deze werkwijze hanteert
Open TOM school • Data bezoeken op website eigen school
TOM scholen • Nieuw format wordt aangeleverd door Dorien aan alle TOM-scholen
TOM pijlers Ø VAN-NAAR-schema’s maken: • Leerinhoud • Leeromgeving • Leiding en verandering • Actiepunt volgende VTG-dag: alle van-naarschema’s actualiseren/optimaliseren
TOM expertise • Mensen die zich aanbieden vanuit hun expertise (in groepjes uitwisselen) • De expertise wordt gevraagd in het format welke iedere school voor januari moet aanleveren.
Voorbeelden die bij TOM expertise kunnen worden genoemd • • • •
• • • •
Wereldwijzer: thematisch werken vormgeven Schema wat nu op de site staat per school kan ook worden vernieuwd Kinderkring: overleg met minimaal 5 collega's, leerling- of unitbespreking Albertine Agnesschool (Leeuwarden) - Portfolio en de gesprekken hierover, voorbereiding door de oudere lln voordat het met ouders besproken wordt Porfolio kan als product, als expertise als workshop of gesprek/bezoek op school om er uitleg over te krijgen Klokbeker - techniek Het maken van roosters met meerdere leerkrachten / units (Kinderkring heeft nu een rooster voor alle units)
TOM Marktplaats • Producten van scholen (in groepjes uitwisselen) TOM Marktplaats wordt TOM Etalage, omdat het producten zijn waar we niet vanaf willen maar die we willen delen.
Voorbeelden van producten: • Onderverdeling van soorten producten, bijv. onder de pijlers TOM hangen. • Benoem onder elke pijler dat onderstaande producten ontwikkelde hulpmiddelen zijn, waarbij visie en schoolontwikkeling leidend zijn. • Opletten dat de producten geen ‘maniertjes’ zijn om vernieuwend te zijn, dat er een verhaal achter zit. • Zaken als: Ø Instructierooster Ø Weektaak Ø Portfolio Ø Checklist dagbespreking Ø Reflectiegesprekken met kinderen(hulpmiddelen)
Peerreview Het kader : peerreview is net iets meer dan een intensief schoolbezoek. Je krijgt een kritische vriend. De afspraken De maatjes Het instrument en de procedure Leren van de eerste ervaringen Bijstellingen en vervolgafspraken
Peer review de afspraken Richtlijnen bij het instrument: • Vanuit de TOM kijkwijzer formuleren we maximaal 4 vragen per cel (de nummers bij de vragen corresponderen met de vragen onder dat nummer uit de Kijkwijzer) • Reacties opgesteld 8 nov. 2013 zijn erin verwerkt Invullen van de Kijkwijzer en de Matrix door de school die gevisiteerd wordt = de foto Bespreken van de Matrix door de maatjes = de film Formuleren van ontwikkelpunten en ambities = 3d film Studenten inzetten is niet gelukt: bestuursleden ondersteunen de eerste bezoeken.
Eerste ervaringen • Eerste ervaringen met peerreview; welke variaties onderscheiden we. • Wat kun je zeggen over het verschil tussen een intensief schoolbezoek en het peerreview. • Borging en verantwoording naar buiten en dynamiek om actiepunten vast te stellen in de zone van de naaste ontwikkeling. • Verdieping – borging en verantwoording voorlichting – concrete ideeën aanpakken voor toekomst. • Peerreview en vastlegging borging en gebruik naar inspectie.
Reflectie op het instrument en procedure • In hoeverre was het gebruikersproof: hanteerbaarheid – bedoeling duidelijk – is het uitvoerbaar in de tijd en in eigen werksituatie • Heb je eigen accenten kunnen aanbrengen en ‘wordt het als iets van je zelf’ (eigenaarschap) • Verslaglegging : hoe ging dat (ook wat betreft tijd) en wat kun je zeggen over de resultaten? • Hoever wil je als school hiermee gaan?
Binnen- en buitenkring Binnenkring scholen die de review hebben uitgevoerd. Bespreek : • wat heeft de review jouw school al opgeleverd in kader van: – voorlichting (hoe onderscheid jouw school zich ‘unique sellingpoint’) – verantwoording inspectie in termen van borging – inzichten hoe je je kunt verbeteren (heeft de review blinde vlekken zichtbaar gemaakt) – wat doet jouw school al goed?
• Is de review uitnodigend om de kwetsbaarheden in jullie werkwijze zichtbaar en bespreekbaar te maken (komt de rol van kritische vriend goed uit de verf) Buitenkring scholen die nog moeten starten. Observeer : • Wat valt je op? • Wat lijkt je moeilijk – wat lijkt overbodig – wat mis je – welke aanbeveling zou je willen doen?
Binnenkring/buitenkring
Observaties buitenkring (1) • vanuit de kijkwijzer een vraag formuleren vanuit het instrument • review is uiteindelijk bedoeld om bewijslast te hebben waardoor je kunt verantwoorden wat je doet • het is verfrissend, brengt je op nieuwe ideeën. • waardevol was dat je aan het uitleggen bent wat je aan het doen bent, vanuit je eigen kader. • Je komt nu heel snel tot inhoud. • je kunt het instrument op verschillende manier gebruiken. Je kunt de hele school in kaart brengen, maar dat vraagt veel voorbereidingstijd.
Observaties buitenkring (2) • je begint met uitwisseling van scholen, dan bewijslast verzamelen. • als je met dezelfde visie naar het onderwijs kijkt ben je dan de "geschikte" kritische vriend???? • te praten met gelijkgestemden geeft fijn gevoel • Aanvullende opmerkingen • meerwaarde wordt gezien • niet hele review pakken maar wat je wilt halen • wederzijds respect • kritisch kijken zit wel goed, het zijn gelijk denkenden • je kijkt objectief • je eigen richting aangeven
Betrokkenheid
1e Ervaringen peerreview (1) • openheid, heel belangrijk om te vertellen hoe dingen zijn gegaan, hoe dingen ontwikkeld zijn zoals ze zijn. Door de openheid ontdek je elkaars stijl. • de tijd was te kort was om het volgens het review protocol te doen. • het bestuur heeft aan de 1e interviews deelgenomen wat heel verrijkend was. • voor de pilotscholen was het verrijkend omdat het bestuur kon aansturen m.b.t. het instrument. • hoe beperk je je vraagstelling om het overzichtelijk te houden? • welk bewijs kan de school aan aanleveren op papier? • klopt het wat we gezien hebben? • Wat is op orde en wat moet doorontwikkeld worden?.
1 ervaringen peerreview (2) • ervaring Dok12:kijkwijzer is onderlegger geweest. De leervraag lag op de leeromgeving. Door verhelderingsvragen en verdiepingsvragen kon de leervraag scherper worden geformuleerd. De ontstane dialoog had meerwaarde. Niet zozeer gezocht naar bewijsmateriaal. Vervolgtraject nodig. • vragen m.b.v. het instrument maken het onderzoek meer diepgaand. • Je bent op zoek naar een vraag en gericht op die vraag krijg je feedback door je reviewmaatje. • winstpunt is dat je met gelijkgestemden kunt praten over mogelijke dilemma's waar je in je hoofd mee rond loopt. Het is niet beoordelend.
Afspraak • In april heeft iedereen een maatje. Voorlopig blijft iedereen bij hetzelfde maatje.
De maatjes zoals al vastgesteld • • • • • • • • • • •
Talent – Arabesk - Drieluik Koperwiek – Op e Hichte Op de Heuvel – Regenboog Schaijk Columbus – DOK 12 Wereldwijzer Langereisschool Johannes – Mariaschool Wiekslag – Klim-Op Meander – Schrijverke Nicolaasschool – Julianaschool Hof ter Weide – van der Brugghenschool (ovb) Klokbeker - Torenuil
Evaluatie – Opbrengsten – Afspraken Nieuwe data: 17 april 2015 en 30 oktober 2015 Waar houden we de dag? 17 april 2015 in het Wetenschapsmuseum Utrecht 30 oktober 2015 welke school?
Afsluitend • Waardevolle dag • 172,3 km meer dan waard • Albertine Agnesschool gaat door als TOMschool • iSelf heel erg interessant
• Veel indrukken • Nieuw, potentiële leden meenemen. • Geweldige lunch
Een hapje en drankje met team Op de Heuvel
