Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

Documentbeschrijving 1. Titel publicatie

Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark 2. Verantwoordelijke Uitgever

3. Wettelijk Depot nummer

Danny Wille, OVAM, Stationsstraat 110, 2800 Mechelen 4. Aantal bladzijden

93 6. Prijs*

5. Aantal tabellen en figuren

16 figuren, 44 tabellen 7. Datum Publicatie

november 2013 8. Trefwoorden

harde kunststoffen, selectieve inzameling, containerpark, sorteerboodschap, optimalisatie, keten 9. Samenvatting

Dit rapport bevat de resultaten van de toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark. De studie werd uitgevoerd in het Vlaams gewest in 2012-2013. Het doel van deze studie is te analyseren of en waar het inzamel-en verwerkingsproces van harde kunststoffen op economisch en ecologisch vlak geoptimaliseerd kan worden. Als algemeen besluit kan gesteld worden dat er geen éénduidige sorteerboodschap naar voren geschoven kan worden en dat elke intercommunale dus zelf de balans moet maken tussen de economische kost, ecologische voor- en nadelen en ingezamelde hoeveelheden harde kunststof. Wel moet de sorteerboodschap begrijpbaar zijn voor de burger en het afleveren van harde kunststoffen op het containerpark moet goedkoper zijn dan het restafval, zodat er een financiële prikkel blijft om te sorteren. Tot slot is het relevant aan te halen dat deze studie een momentopname is en dat opvolging van de resultaten aangewezen is. 10. Begeleidingsgroep en/of auteur

OVAM, FEBEM, Federplast, Interafval, IVC, FostPlus, Plarebel, UGent (vakgroep landbouweconomie: Ray Jacobsen, Gwen Willeghems, Sofie Stas, Jeroen Buysse & Xavier Gellynck) 11. Contactperso(o)n(en)

Gwen Dons (015 284 354 [email protected]; Sofie Woestenborghs (015 284 166, [email protected]) 12. Andere titels over dit onderwerp

Gegevens uit dit document mag u overnemen mits duidelijke bronvermelding. De meeste OVAM-publicaties kunt u raadplegen en/of downloaden op de OVAM-website: http://www.ovam.be

Inhoudstafel 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.5.4 1.6 1.6.1 1.6.2 1.6.2.1 1.6.2.2 1.6.2.3

Inleiding en Doel Definitie Afvalkorf Kaderen opdracht Aanpak Methode en uitvoering Afbakening Identificatie schakels afvalverwerkingsketen Parameters Referentiesituatie Inventaris Inzameling Natraject inzameling Overslag Sorteercentrum Verwerking

9 9 10 12 12 13 13 13 14 16 16 17 19 19 19 20

2

Mogelijkheden, beperkingen en randvoorwaarden

23

3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.2.1 3.1.2.2 3.1.2.3 3.1.2.4 3.1.2.5 3.1.2.6 3.2 3.2.1 3.2.1.1 3.2.1.2 3.2.2 3.2.2.1 3.2.2.2 3.2.2.3

Beschrijving parameters Economische parameters Algemene beschrijving Invulling van de economische parameters Kosten gerelateerd aan het containerpark Kosten gerelateerd aan het transport Kosten gerelateerd aan de verwerking/ophaling Totale kost voor inzameling per scenario Aannames Artikel 8 van Fost Plus Ecologische parameters Algemene beschrijving Emissies Ruimte Invulling van de ecologische parameters Inzameling Transport Verwerkingsinstallaties

25 25 25 25 25 26 26 26 27 28 28 28 29 31 31 31 31 33

4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.3

Beschrijving scenario’s en kostberekening 37 Referentiescenario: verbranding 37 Algemene beschrijving 37 Resultaten voor economische parameters 37 Resultaten voor ecologische parameters 37 Scenario 1a: 1 container mix HKS (incl. PVC en BP) 38 Algemene beschrijving 38 Resultaten voor economische parameters 38 Resultaten voor ecologische parameters 39 Scenario 1b: 2 containers: 1 container mix HKS (incl. PVC en BP), 1 container 60 L zakken 39 Algemene beschrijving 39 Resultaten voor economische parameters 40 Resultaten voor ecologische parameters 40 Scenario 2a: 2 containers: 1 container mix HKS (incl. PVC), 1 container BP (apart ingezameld in zakken) 41 Algemene beschrijving 41 Resultaten voor economische parameters 41

4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.4 4.4.1 4.4.2


5/93

4.4.3 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.6

4.11.1 4.11.2 4.11.3 4.12 4.12.1 4.12.1.1 4.12.1.2 4.12.1.3 4.12.1.4 4.12.1.5 4.12.2 4.12.2.1 4.12.2.2 4.12.2.3 4.12.2.4 4.12.2.5

Resultaten voor ecologische parameters 42 Scenario 3a: 2 containers: 1 container mix HKS (incl. BP), 1 container PVC 43 Algemene beschrijving 43 Resultaten voor economische parameters 44 Resultaten voor ecologische parameters 44 Scenario 3b: 3 containers: 1 container mix HKS (incl. BP), 1 container PVC, 1 container 60 L zakken 45 Algemene beschrijving 45 Resultaten voor economische parameters 45 Resultaten voor ecologische parameters 46 Scenario 4a: 3 containers: 1 container mix HKS (excl. PVC, excl. BP), 1 container PVC, 1 container BP (apart ingezameld in zakken) 47 Algemene beschrijving 47 Resultaten voor economische parameters 48 Resultaten voor ecologische parameters 48 Scenario 4b: 4 containers: 1 container mix HKS (excl. PVC, excl. BP), 1 container PVC, 1 container 60 L zakken, 1 container BP (apart ingezameld in zakken) 49 Algemene beschrijving 49 Resultaten voor economische parameters 50 Resultaten voor ecologische parameters 51 Scenario 5a: 1 container mix HKS en ZKS (incl. PVC en BP) 51 Algemene beschrijving 51 Resultaten voor economische parameters 52 Resultaten voor ecologische parameters 52 Scenario 5b: 2 containers: 1 container mix HKS en ZKS (incl. PVC en BP), 1 container 60 L zakken 53 Algemene beschrijving 53 Resultaten voor economische parameters 53 Resultaten voor ecologische parameters 53 Scenario 7a: 2 containers: 1 container mix HKS en ZKS (incl. BP), 1 container PVC 54 Algemene beschrijving 54 Resultaten voor economische parameters 54 Resultaten voor ecologische parameters 55 Besluit voor de verschillende scenario’s 56 Economische parameters 56 Ruimtegebruik 56 Transportkost 58 Kost voor afzet/verwerking 61 Overslag en Sortering 62 Algemeen cijferoverzicht van de economische analyse 63 Ecologische parameters 63 Emissies door transport 63 Emissies door recyclage 64 Vermeden emissies 65 Ruimtegebruik 65 Algemeen cijferoverzicht van de ecologische analyse 67

5 5.1 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.4

Inzameling van HKS per inwoner Totale inzameling van HKS (selectief en niet-selectief) Impact sorteerboodschap op ingezamelde hoeveelheid Kost van de inzameling op basis van sorteerboodschap Kost voor de IC Kost voor de burger Invloed verandering sorteerboodschap

69 69 69 71 71 74 75

6

PMD vervuiling

77

7

Algemene conclusie van de studie

79

Bijlage 1:

Overzichtstabel van de scenario's

81

4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.7 4.7.1 4.7.2 4.7.3 4.8 4.8.1 4.8.2 4.8.3 4.9 4.9.1 4.9.2 4.9.3 4.10 4.10.1 4.10.2 4.10.3 4.11

6/93


Bijlage 2:

Lijst van afkortingen

83

Bijlage 3:

Lijst van tabellen

85

Bijlage 4:

Lijst van figuren

87

Bijlage 5:

Bibliografie

89

Bijlage 6:

Résumé en Français

91

Bijlage 7:

English Summary

93


7/93

1

Inleiding en Doel Kunststoffen vormen een uitgebreide en heterogene familie van materialen. Ze kennen een brede waaier aan toepassingen: in de bouw (PVC (Poly Vinyl Chloride), polyethyleen, polyurethaan en polystyreen zijn de meest gebruikte kunststoffen), auto-industrie, speelgoed (PP en HDPE), tuinmeubelen (PP en HDPE), bloempotten (PP), verpakkingen…Afval van kunststoffen ontstaat aldus op het niveau van particulieren en bedrijven. Het is een hele uitdaging om zoveel mogelijk materiaal van deze waardevolle grondstoffen in de keten te houden, en niet te verbranden. De inzameling en hoogwaardige op- en verwerking van kunststofafval vormt evenwel een (milieu)technische en economische uitdaging. Wegens de technologische complexiteit is samenwerking tussen betrokkenen uit de kunststofkringloop zo mogelijk nog meer vereist dan bij andere afvalstromen. Daar afval meer en meer – zeker in geval van kunststof – aanzien wordt als grondstof bestaat de uitdaging op het Europese continent erin om dit materiaal zoveel mogelijk hier te houden en te recycleren in plaats van te exporteren buiten Europa. Het kunststofafval dat ontstaat bij huishoudens, is traditioneel een onderdeel van de restafvalzak of –bak en gaat naar de afvalverbrandingsinstallatie. Halverwege de jaren 90 werd gestart met de aparte inzameling van plastieken flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons. Hiermee werd het startschot gegeven voor een steeds verdergaande opsplitsing in selectieve fracties op het containerpark (CP). Ook bij de kunststoffen was dit het geval. Folies, rioolbuizen en rolluiken (PVC) of bloempotjes: ze vonden hun weg naar het CP. Momenteel zijn er dus heel wat CP'en die op één of andere manier kunststoffen selectief inzamelen. Sommige gemeenten of intercommunales (IC's) zamelen verschillende kunststofsoorten of kunststofproducten apart in, andere voorzien slechts één container voor alle kunststofafval. Op andere CP'en zamelt men de kunststoffen samen met het grofvuil in, waar een afvalverbrandingsinstallatie de eindbestemming is. Het restafval dat aan huis wordt opgehaald, bevat eveneens een deel kunststoffen, die worden verbrand met energierecuperatie. Het afvalbeleid van de Vlaamse overheid zet de afvalhiërarchie centraal. Men kiest zoveel mogelijk voor hergebruik en recyclage van materialen. Verbranden met energierecuperatie wordt toegepast als recyclage niet meer mogelijk blijkt. Zoveel mogelijk harde kunststoffen uit het restafval en het grofvuil moeten dus hun weg vinden naar materiaalrecylage.

1.1

Definitie Het is uiterst belangrijk een onderscheid te maken tussen harde en zachte kunststoffen. De focus van de studie ligt immers op de eerste soort. Harde kunststoffen (HKS) zijn een bonte mengeling van grote stukken (zuiver) plastic zoals tuinmeubelen, emmers, buizen, wasmanden, dakgoten, gieters, speelgoed, bewaardozen voor voeding, rolluiken of flexibele buizen voor elektriciteit.. Een typisch voorbeeld van zachte kunststoffen (ZKS) zijn allerhande verpakkingsfolies. Deze zachte plastics zijn goed voor ongeveer 24 % van de plastic verpakkingen die op de Belgische markt komen [1]. De folies komen vandaag grotendeels bij het restafval terecht. Een aantal CP'en zamelen de folies samen met de harde kunststoffen in, “mix hard en zacht” genoemd. In andere gevallen zamelt men de folies apart in via een 60L-zak, gemengd met kleinere harde kunststoffen zoals botervlootjes. Enkele voorbeelden van zachte plastics zijn zuivere verpakkingsfolie, plastic zakjes uit warenhuizen, krimpfolies, bubbelfolies, plastic kantoormapjes, plastic rond sigarettenverpakking of plastic wikkels rond een krant of tijdschrift. Evenwel vallen zachte kunststoffen buiten het opzet van de studie.


9/93

Volgens samenstelling van de kunststoffen identificeren we volgende materialen: PET, HDPE, PS, PP, EPS en PVC. In deze studie ligt de focus op de harde kunststoffen en meer bepaald op de fracties PVC, PP en (HD)PE. HDPE staat voor High Density Polyethylene (0,96 g/cm³) en is een polymeer van etheen. HDPE wordt typisch gehanteerd voor de ondoorzichtige plastic flessen gebruikt voor melk, wasproducten en shampoos. De groep van HDPE verpakkingen is evenwel ruimer. Het materiaal blijft hetzelfde, maar is voorzien van een paar extra materiaallagen ter optimalisatie van het bewaren van de producten. Enkele voorbeelden zijn bakjes voor groenten en fruit en botervlootjes. Evenwel kunnen hiervoor ook andere materialen gebruikt worden. LDPE staat voor Low Density Polyethylene (0,92 g/cm³). LDPE is vrij zacht, taai en heeft waterafstotende eigenschappen. Enkele toepassingen zijn krimpfolie, plastic tassen, landbouwplastic, waterafstotende folie als bouwmateriaal, kabelbeschermmaterialen, extrusiecoating,… Zoals af te leiden uit de voorbeelden wordt deze groep ondergebracht bij de zachte kunststoffen en aldus niet (direct) bestudeerd. Evenwel zijn er bepaalde CP'en die harde en zachte kunststoffen in 1 container inzamelen. In die optiek worden de zachte kunststoffen wel meegenomen, ook al vallen ze niet binnen het opzet van de studie. PP staat voor polypropyleen of polypropeen en wordt typisch gebruikt in producten die een hogere kwaliteit (of stevigheid) vereisen dan toepassingen met polyetheen (PE). PP kent zijn toepassingen in iets steviger verpakkingen of plastic dozen en bakjes voor bijvoorbeeld roomijs, bereide maaltijden of doppen van PET flessen. Het leeuwendeel van de bloempotten zijn ook uit PP gemaakt. PVC is Polyvinylchloride en kent minder toepassingen onder de vorm van verpakkingen, eerder toepassingen in de bouw en auto-industrie. Voorbeelden zijn rolluiken, buizen, planchetten, dashboards, speelgoed,…PVC heeft specifieke eigenschappen en de aanwezigheid van PVC in een harde kunststofstroom zal de verdere stappen van de verwerkingsketen sterk beïnvloeden.

1.2

Afvalkorf In 2012 werd door alle Vlaamse IC's samen op de verschillende CP'en iets meer dan 20 000 ton harde kunststoffen (selectief) ingezameld [2][3]. Voor het jaar 2011 bedroeg de totale hoeveelheid ingezamelde kunststoffen (hard en zacht) 28 574 ton [3]. Dit zijn de hoeveelheden die momenteel in de materiaalkringloop blijven. Er is evenwel een potentiële hoeveelheid kunststoffen die nu nog wordt verbrand na inzameling via de restfractie of het grofvuil huis aan huis of CP, maar die mogelijks in aanmerking komt voor recyclage. Om deze hoeveelheid te kunnen inschatten, maken we gebruik van de OVAM sorteeranalyses van huis- [4]en grofvuil [5]. Door fouten in de sorteeranalyse huisvuil 2011, nemen we deze van 2006. Tabel 1 geeft een overzicht van de samenstelling van huis- en grofvuil. Tabel 1:Gewichtspercentages (harde) kunststoffen per 100 kg huis- en grofvuil. De analyse voor huisvuil is van toepassing op 2006, voor grofvuil op 2011

Kunststoffen Totaal Flessen en flacons Folies Rest plastic – verpakkingen Rest plastic niet-verpakkingen Fractie harde kunststoffen

10/93

Huisvuil Grofvuil Gewichts % 15,45 1,40 1,52 7,99 4,54 7,99 + 4,54

6,78


Via de sorteeranalyse huisvuil van OVAM [4] weet men dat 100 kg huisvuil ongeveer 15,45 kg kunststoffen bevat (zie Tabel 1). Dit zijn evenwel niet louter harde kunststoffen maar ook flessen/flacons/verpakkingen (1,4 kg), folies/verpakkingen (1,52 kg), rest plastic verpakkingen (7,99 kg) en rest plastic niet-verpakkingen (4,54 kg) zoals uit de tabel af te leiden. Het aandeel harde kunststoffen in de restafvalzak bedroeg toen 12,53 %. In gewicht betekende dit 14,17 kilogram harde kunststoffen per persoon, op een totaal restafvalcijfer van 113,12 kilogram ([4]). In totaal wonen in alle IC's samen 6 031 345 inwoners. Samen produceerden zij een totale hoeveelheid huisvuil van 682 266 ton. Omgerekend met de samenstelling per 100 kg huisvuil, levert dit een hoeveelheid afval van harde kunststoffen van 85 488 ton die jaarlijks in Vlaanderen wordt geproduceerd. Naast het huisvuil is er ook grofvuil dat harde kunststoffen bevat. In 2011 bedroeg de ingezamelde hoeveelheid grofvuil 29,33 kg per inwoner per jaar. Uit de OVAM sorteeranalyse 2011 voor grofvuil is te vinden dat op 100 kg grofvuil 6,78 gewichts% kunststoffen gehaald worden of omgerekend 1,99 kg harde kunststoffen per inwoner per jaar. Dit is een som van harde en zachte kunststoffen, maar hoofdzakelijk harde kunststofcomponenten als PVC en HDPE. Voor heel Vlaanderen (met 6 031 345 inwoners) betekent dit 11 994 ton afval van harde kunststoffen uit grofvuil. De som van de harde kunststoffen uit huis- en grofvuil vormen aldus de totale hoeveelheid geproduceerd afval in Vlaanderen: 85 488 ton + 11 994 ton = 97 482 ton indien enkel gegevens voor huisvuil 2006 gebruikt worden. Uit de cijfers die 21 van de 26 leden van Interafval bezorgden aan de onderzoekers, werd berekend dat ongeveer 20.000 ton harde kunststoffen selectief werd ingezameld op de CP'en in 2012 (eigen berekening, [2]). Hieruit kan men afleiden dat ongeveer 77.000 ton harde kunststoffen beschikbaar zouden kunnen zijn voor recyclage. Deze hoeveelheid wordt immers vandaag nog verbrand. Omgerekend per inwoner per jaar bedraagt de totale hoeveelheid kunststofafval 16,16 kg, hiervan wordt 12,85 kg op dit moment nog verbrand. Het verschil tussen deze twee getallen geeft aan dat 3,36 kg per inwoner per jaar in Vlaanderen selectief wordt ingezameld op een CP voor recyclage. Bovenstaande cijfers zijn een schatting op basis van gefundeerde berekeningen. Het studiebureau Consultic deed een soortgelijke oefening. De totale hoeveelheid kunststoffen (huishoudelijk en bedrijfsmatig samengeteld) bedraagt 48 kilogram per inwoner per jaar. Jaarlijks wordt 32 kilogram van 48 verbrand met energierecuperatie. Ongeveer 2/3 van die hoeveelheid is afkomstig van huishoudens. Omgerekend bedraagt de totale hoeveelheid kunststoffen in het huishoudelijk afval dus 32 kilogram. Daarvan wordt 21,3 kg per inwoner per jaar ingezameld bij het restafval en wordt 10,7 kg selectief ingezameld. Bovenvermelde studie maakte echter geen onderscheid tussen harde en zachte kunststoffen. Hierbij dient de kanttekening gemaakt dat hier ook andere kunststoffen mee opgenomen zijn. Verder in deze studie zullen we zien dat deze theoretische berekeningen overeenkomen met het bekomen cijfermateriaal van de verschillende IC's enerzijds en eigen berekeningen anderzijds. Volgens onze analyse wordt jaarlijks 3,58 kg harde kunststoffen per inwoner per jaar ingezameld in Vlaanderen. Dit cijfer ligt hoger in de regio’s waar men effectief harde kunststoffen apart inzamelt, dan gaat het om 4,47 kilogram. Onze analyses benaderen aldus zeer goed de cijfers bekomen uit de theoretische berekeningen via de sorteeranalyses huis- en grofvuil van de OVAM. Besluitend kan gesteld worden dat een grote hoeveelheid harde kunststoffen nog potentieel recycleerbaar is en uit de restfractie of het grofvuil kan gehaald worden. Op een totale hoeveelheid kunststofafval in Vlaanderen van ongeveer 100 000 ton per jaar, wordt ongeveer 20 % selectief ingezameld, of een potentieel van 80 % herwinbare stromen harde kunststoffen. Het is belangrijk om op te merken dat dit niet automatisch betekent dat het recyclagepotentieel van harde kunststoffen van huishoudelijke oorsprong dan die resterende 80% of 77.000 ton is. Niet elke kilogram oud papier die bijvoorbeeld selectief ingezameld wordt, is recycleerbaar en dat geldt eveneens voor kunststoffen. Kunststof verpakkingen die teveel vervuild of teveel versnipperd zijn, zijn bijvoorbeeld al moeilijker te recycleren. Bij het omschrijven van de


11/93

mogelijks potentieel te recycleren hoeveelheden, zal men hier altijd rekening mee moeten houden.

1.3

Kaderen opdracht Door Agro-Business-Consultancy NV werd, in opdracht van de OVAM, destijds een toetsingsmodel ontwikkeld waarmee de selectieve inzameling van afvalstromen geëvalueerd en geoptimaliseerd kan worden. Het concept van dit toetsingsmodel wordt gebruikt in deze studie om de selectieve inzameling van harde kunststoffen via het CP te onderzoeken. Met behulp van het toetsingsmodel wordt geanalyseerd waar het inzamelen verwerkingsproces van harde kunststoffen op economisch en ecologisch vlak geoptimaliseerd kan worden teneinde een (hoogwaardige) materiaalrecyclage te bewerkstelligen. Evenwel moet bij de optimalisatie van de keten van inzameling en verwerking rekening worden gehouden met beperkingen van maatschappelijke en juridische aard. Concreet is de doelstelling van de onderzoeksopdracht samen te vatten in vier fasen: 1. De verfijning van het beschikbaar toetsingsmodel voor de toetsing van harde kunststoffen selectief ingezameld via het CP; 2. Het verzamelen van alle benodigde informatie om deze fractie te kunnen toetsen via het verfijnde toetsingsmodel; 3. De concrete toetsing aan het modelvan een aantal verschillende scenario’s voor de inzameling van harde kunstoffen op het CP; 4. Rapportering.

1.4

Aanpak In wat volgt wordt stap voor stap aangehaald welke zaken zullen worden behandeld. De verfijning van het toetsingsmodel is nodig omdat het in eerste instantie is opgemaakt voor de toetsing van de selectieve inzameling van GFT. In die optiek moet het aangepast worden aan de specificiteit van de keten van harde kunststoffen. De volledige keten, vanaf het moment dat de burger zich ontdoet van de afvalstof tot en met de afzet van gerecycleerde materialen wordt mee in rekening gebracht. Dienaangaande moeten alle schakels die mogelijks worden gepasseerd geïdentificeerd, gedefinieerd en besproken worden. Hiertoe moet een inventaris gemaakt worden van alle bestaande sorteerboodschappen voor de inzameling van harde kunststoffen op het CP. Per sorteerboodschap wordt ook een ander natraject doorlopen, wat eveneens in kaart wordt gebracht (zowel binnen- als buitenland). Harde kunststoffen van particuliere oorsprong zullen voornamelijk bestaan uit polyvinylchloride (PVC), polyethyleen (PE) en polypropyleen (PP). Deze kunststoffracties worden in deze studie weerhouden. De aanwezigheid van PVC in een mix van (harde) kunststoffen heeft een significante invloed op de verdere stappen in de keten ter verwerking van kunststoffen. Bovendien is een belangrijke rol weggelegd voor de gehanteerde sorteerboodschap op de CP'en. Meer bepaald moet deze gemakkelijk begrijpbaar zijn voor elke bezoeker aan het CP. De inzameling, het transport en de verwerking verlopen op logistiek vlak best zo eenvoudig mogelijk. Bovenstaande elementen in de keten zijn specifieke zaken die mee in rekening worden gebracht bij deze studie. De effectieve toetsing van de verschillende scenario’s vindt plaats op basis van een selectie van economische en ecologische criteria, in overleg met de begeleidingsgroep van het project. Bovendien zijn er maatschappelijke en juridische beperkingen die een invloed hebben op de optimalisatie van de verschillende scenario’s, die afgetoetst worden ten opzichte van een referentiesituatie. Dit laatste moet gezien worden als een vast vergelijkingspunt, niet als een toestand waarnaar andere scenario’s moeten streven. Het beschikbare model wordt aldus 12/93


aangepast en verfijnd met bovenstaande modaliteiten teneinde de keten van harde kunststoffen te optimaliseren. Nadat het model verfijnd werd, werd overgeschakeld op het verzamelen van de benodigde informatie op elk niveau in de keten. Wij deden een beroep op bestaande gegevens bij IC's en bedrijven. Voorts moet deze informatie aangevuld worden met de maatschappelijke en juridische beperkingen. Om het toetsingsmodel te kunnen gebruiken moet in kaart gebracht worden hoeveel harde kunststoffen nu al op een CP worden ingezameld, en welke potentieel inzamelbare hoeveelheden er bestaan. Dit is evenwel reeds in de inleiding behandeld, en komt ook later in het rapport aan bod. De finale toetsing van de fractie harde kunststoffen gebeurt door een aantal vooropgestelde scenario’s (inzameling en verwerking) af te toetsen ten opzichte van de referentie. Het referentiescenario is de inzameling van harde kunststoffen via het CP samen met het grofvuil. De te analyseren scenario’s en eventuele gevoeligheidsanalyses per scenario werden in samenspraak met de begeleidingsgroep bepaald. Bij de keuze van de verschillende weerhouden scenario’s werd inzet in hoogwaardige toepassingen steeds in het achterhoofd gehouden. Via dit project worden de mogelijkheden van integraal ketenbeheer en cradle-to-cradle verkend. Gelet op de grote expertise van diverse productiebedrijven, afvalverwerkers en logistieke spelers kan het samenbrengen van expertises belangrijke synergieën creëren. Het project wil de meerwaarde van ketenaanpak verkennen/aantonen door samen met alle actoren de keten te analyseren en samen met deze actoren concrete acties te ondernemen om de milieu-impact van de keten te verlagen en tegelijkertijd economisch efficiënt te werken over de hele levenscyclus van harde kunststoffen.

1.5

Methode en uitvoering

1.5.1

Afbakening Bij de uitwerking van het model worden bepaalde grenzen getrokken voor een duidelijke afbakening van het onderzoeksgebied. Het model betreft de inzameling en verwerking van harde kunststoffen uit Vlaanderen, waarbij verwerking wordt gevolgd over de grenzen heen. Het proces wordt gevolgd van aanlevering van het kunststofafval door de burger op het CP tot overslag en transport naar een verwerkingsinstallatie en finaal tot de te verwijderen restproducten of te vermarkten secundaire grondstoffen voor hergebruik. De hoeveelheid afval, de kosten en de ecologische impact worden bestudeerd op jaarbasis.

1.5.2

Identificatie schakels afvalverwerkingsketen De volledige keten van de afvalinzameling en –verwerking wordt geanalyseerd. Nadat de kunststoffen al dan niet selectief ingezameld zijn op het CP, worden ze afgevoerd naar een overslagstation of (na)sorteercentrum. Overslag is een logistiek gebeuren waarbij vrachtwagens met kleinere laadcapaciteit hun lading lossen en vrachtwagens met grotere capaciteit het vervolgens verder transporteren teneinde de transportkost te beperken. Nadat harde kunststoffen (mogelijks) een sorteercentrum zijn gepasseerd, worden ze afgevoerd naar een verwerker. Een eerste verwerking (bijvoorbeeld wassen, shredderen en nabehandeling) wordt gevolgd door een upgrade van de materialen om ze klaar te maken voor de afzet. Mechanische recyclage is een beproefde technologie die het mogelijk maakt afval van Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

13/93

kunststoffen, zoals PVC, PET, PE en andere, tot kwaliteitsvol recyclaat te verwerken. Dit recyclaat kan onder de vorm van maalgoed, poeder of granulaat aangewend worden als secundaire grondstof voor nieuwe producten die anders met primaire grondstof vervaardigd worden. De belangrijkste toepassingen zijn buizen, bouwprofielen, vloeren, huisvuilzakken, pallets en geluidswanden. De afvalstoffen kunnen in een recyclageproces verwerkt worden en als secundaire grondstoffen afgezet worden. Daarnaast kan geopteerd worden om niet-selectief ingezameld afval, al dan niet met een voorbehandeling, definitief te verwijderen door het afval te verbranden met energierecuperatie. Figuur 1 toont de keten die harde kunststoffen mogelijks kunnen doorlopen.

Figuur 1: Basisschema van de keten van afvalinzameling en -verwerking

1.5.3

Parameters In voorgaande paragraaf zijn de verschillende schakels doorheen de keten geïdentificeerd. Het uiteindelijke doel is om voldoende informatie aan te leveren om beleidsmaatregelen te kunnen onderbouwen teneinde het inzamelen verwerkingsproces van harde kunststoffen te verbeteren en te optimaliseren op basis van de informatie die wordt verstrekt door economische en ecologische parameters. Economische gegevens kaderen rond de kostprijs, ecologische dient men te kaderen rond de milieu-impact. Evenwel zijn er beperkingen van juridische en maatschappelijke aard die mee in rekening worden gebracht. Teneinde de doelstelling te realiseren, moet elke schakel in de keten het schema in Figuur 2 doorlopen.

14/93


Figuur 2: Basisschema voor het invullen van de parameters voor elke schakel in de keten van afvalinzameling en –verwerking

Doelparameters zijn geaggregeerde parameters. Voor elke inzamelmethode of verwerkingstechniek die in het model opgenomen wordt, worden relevante economische en ecologische parameters bepaald. De parameters worden vastgelegd op basis van literatuurstudie en in overleg met de opdrachtgever en de werkgroep. De economische parameters moeten de belangrijkste financiële parameters van de Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

15/93

inzamelmethode, het transport of de verwerkingstechniek in kaart brengen. Die geven een beeld van de globale kostprijs om een hoeveelheid afval op een bepaalde manier in te zamelen, te verwerken of af te zetten. Voor de ecologische parameters wordt een lijst uitgewerkt die de ecologische impact van een inzamelmethode of verwerkingstechniek zo breed mogelijk kwantificeert. Dit laat toe data die nog niet beschikbaar zijn alsnog in het model op te nemen als hier relevante cijfers over beschikbaar worden. De economische en ecologische parameters worden gekwantificeerd aan de hand van bestaande informatie, i.e. secundaire data. Dit betekent dat in het kader van dit project geen nieuwe data, i.e. primaire data worden ingezameld. De economische kosten worden samengeteld tot een totale, globale jaarlijkse kost om een hoeveelheid afval van harde kunststoffen volgens een bepaalde sorteerboodschap in te zamelen en te verwerken. De ecologische parameters worden eveneens telkens geaggregeerd (verzurend potentieel, broeikaspotentieel,…) tot een doelparameter. Wanneer de ecologische en economische factoren worden geoptimaliseerd, wordt men geconfronteerd met bepaalde beperkingen inherent aan de inzameling en verwerking. Deze laten uiteraard verdere optimalisatie niet toe. Het betreft beperkingen van wetgevende, praktische en maatschappelijke aard. Het wetgevend kader in verband met afvalinzameling en -verwerking bakent de grenzen af waarbinnen het afvalbeleid moet gevoerd worden. Dit kader bevindt zich op Europees, federaal en Vlaams niveau. Het Europees wetgevend kader wordt als richtinggevend beschouwd. Het federaal en Vlaams kader zijn bindend. Naast juridische beperkingen zullen sociaal-maatschappelijke beperkingen grenzen stellen aan de mogelijkheden tot optimalisatie. Het betreft hier onder meer participatie- en acceptatiegraad van inzamelmethodes en verwerkingstechnieken. Het ontwijkgedrag vindt hier ook zijn plaats. Tenslotte is niet elke optimalisatie die op papier goed lijkt, bruikbaar in de praktijk. Meer technische aspecten zoals logistieke mogelijkheden of simpelweg de beschikbare ruimte op een CP, kunnen de mogelijkheden tot optimaliseren eveneens beperken. Uiteindelijk is het de bedoeling op zoek te gaan naar die combinatie van afvalinzameling en – verwerkingsmethoden waarbij economische en ecologische parameters maximaal verbeteren ten opzichte van een referentiesituatie.

1.5.4

Referentiesituatie De optimalisatie van de inzameling en verwerking van harde kunststoffen gebeurt ten opzichte van een referentiesituatie. Het referentiescenario is de inzameling van harde kunststoffen via het CP als grofvuil, dat wordt verbrand in een verbrandingsinstallatie met energierecuperatie. Voor deze referentiesituatie wordt de economische kost en de ecologische impact (zie sectie 4) bepaald. De economische kost en de ecologische impact van de verschillende te testen scenario’s zal afgewogen worden tegenover deze resultaten van het referentiescenario. Zo kan bepaald worden op welke punten de scenario’s een verbetering of verslechtering zijn ten opzichte van dit referentiescenario.

1.6

Inventaris Het toetsingsmodel moet aangepast worden in functie van de keten van harde kunststoffen. De hele keten, vanaf het moment dat de burger zich ontdoet van het afval tot en met de afzet van gerecycleerde materialen en de eindverwerking van residu moet geïdentificeerd en in kaart worden gebracht. Hiertoe dient aldus een inventaris opgesteld te worden van de bestaande sorteerboodschappen op CP'en ter inzameling van harde kunststoffen, gevolgd door de verschillende natrajecten. Het is hier niet de bedoeling om de weg die individuele harde kunststoffen afleggen traject per traject in kaart te brengen, maar eerder om een globaal 16/93


overzicht te geven van de keten van harde kunststoffen. In totaal beschouwen we vier grote niveaus in de keten: inzameling, overslag, sorteercentrum en verwerking (verbranding of recyclage). Deze niveaus worden hierna apart behandeld.

1.6.1

Inzameling De huidige situatie voor Vlaanderen op niveau van CP'en is onderzocht. In grote lijnen zijn er 5 stromen harde kunststoffen die van belang zijn: mix harde kunststoffen (HKS), PVC, bloempotten (BP), 60 L zakken** en mix van harde en zachte kunststoffen). De bestaande sorteerboodschappen zijn veelal een combinatie van voorgaande stromen en zijn weergegeven in Tabel 2. Gegevens zijn verzameld voor 21 IC's. Voor 5 andere IC's zijn geen gegevens ontvangen, maar deze hebben evenwel geen verschillende sorteerboodschap van de 21 anderen. Tabel 2: Inventaris van de bestaande sorteerboodschappen voor de inzameling van harde kunststoffen op CP'en in Vlaanderen.

Sorteerboodschap HKS bij container grofvuil 1 container mix HKS (alles incl.) 1 container mix HKS (alles incl.) * 1 container mix HKS, BP apart 2 containers: mix harde kunststoffen + 60 L zakken** 2 containers: mix HKS + PVC

Afzet Verbranding Recyclage

Frequentie bij IC's 3 4

Verbranding

1

Recyclage Recyclage

7 1

Mix: Recyclage PVC: verbranding 2 containers: mix HKS, PVC en Recyclage BP apart 3 containers: mix HKS, PVC en Recyclage 60 L zakken 1 container: mix hard en zacht Recyclage 1 container: mix hard en zacht Verbranding

3 2 1 2

* wordt na inzameling naar overslag gestuurd en daarna verwerkt als grofvuil ter verbranding. ** 60 L zakken bevatten folies van huishoudelijk afval, alsook de kleinere stukken harde kunststof die niet in container gegooid worden. Het betreft meestal kleine kunststofverpakkingen die niet bij PMD mogen. De laatste kolom bevat het aantal IC's die dergelijke sorteerboodschap hanteren. Soms zijn er IC's die niet uniform werken voor alle gemeenten omwille van logistieke en organisatorische redenen en aldus meerdere sorteerboodschappen hanteren. Vandaar dat het totale aantal sorteerboodschappen hoger is dan het aantal IC's. Bovenstaande tabel geeft aldus de bestaande sorteerboodschappen weer, 9 in totaal (exclusief inzameling via grofvuil). Tijdens de stuurgroepvergadering van 4 maart 2013 werd beslist om een aantal scenario’s op het niveau van de inzameling mee te nemen om in het vervolg van de studie af te toetsen ten opzichte van het referentiescenario(inzameling HKS via grofvuil op CP ter verbranding). Deze scenario’s zijn een combinatie van de bestaande (zie Tabel 2) en een aantal theoretische scenario’s (andere combinaties) van sorteerboodschappen. In wat volgt wordt aangegeven welke extra te onderzoeken, theoretische scenario’s zijn weerhouden.


17/93

De verschillende fracties kunststoffen op het niveau van de inzameling zijn: • mix container harde + zachte kunststoffen • mix container harde kunststoffen, met of zonder PVC en BP • fractie bloempotjes • aparte container voor de fractie PVC • fractie 60 L zakken Op basis van een beslissingsboom kunnen 16 verschillende combinaties uit bovenstaande fracties geïdentificeerd worden. Evenwel zijn vele scenario’s weinig verschillend van de bestaande sorteerboodschappen. In die optiek heeft de stuurgroepvergadering van 4 maart 2013 beslist om volgende extra 3 scenario’s te weerhouden (significant verschillend van de bestaande sorteerboodschappen): 1. 3 containers: mix HKS, PVC, 60 L zakken en BP apart 2. 2 containers: mix HKS en ZKS (incl. BP en PVC), 60 L zakken 3. 2 containers: mix HKS en ZKS (incl. BP), PVC aparte container In totaal zijn dus 7 bestaande en 3 theoretische sorteerboodschappen weerhouden in de studie. Deze 10 scenario’s op niveau van de inzameling worden aldus onderzocht en afgetoetst ten opzichte van het referentiescenario maar ook ten opzichte van elkaar. Tabel 3 geeft een overzicht van alle besproken sorteerboodschappen of scenario's. De scenario's met grijze achtergrond werden niet weerhouden voor de studie. De uitgebreide beschrijving van de gekozen scenario’s gebeurt in deel 4 van dit rapport. Een overzichtstabel van de verschilllende scenario's en extra informatie wordt gegeven in Bijlage 1 op bladzijde 81, Tabel 3: Overzicht van de mogelijke en weerhouden sorteerboodschappen

scenario beschrijving 1a

Mix HKS (incl. PVC en BP)

1b

Mix HKS (incl. PVC en BP) + 60 L zakken

2a

Mix HKS (incl. PVC) + BP

2b

Mix HKS (incl. PVC) + BP + 60 L zakken

3a

Mix HKS (incl. BP) + PVC

3b

Mix HKS (incl. BP) + PVC + 60 L zakken

4a

Mix HKS + PVC + BP

4b

Mix HKS + PVC + BP + 60 L zakken (theoretisch)

5a

Mix HKS/ZKS (incl. PVC en BP)

5b

Mix HKS/ZKS (incl. PVC en BP) + 60 L zakken (theoretisch)

6a

Mix HKS/ZKS (incl. PVC) + BP

6b

Mix HKS/ZKS (incl. PVC) + BP + 60 L zakken

7a

Mix HKS/ZKS (incl. BP) + PVC (theoretisch)

7b

Mix HKS/ZKS (incl. BP) + PVC + 60 L zakken

8a

Mix HKS/ZKS + PVC + BP

8b

Mix HKS/ZKS + PVC + BP + 60 L zakken

18/93


1.6.2

Natraject inzameling Nadat de verschillende fracties selectief zijn ingezameld op het CP, kunnen zij 3 verschillende operaties ondergaan: overslag, sortering bij een sorteercentrum of rechtstreeks naar een verwerker. De IC's kunnen zelf instaan voor het transport naar de volgende schakel. Evenwel worden de containers op het CP vaak opgehaald door de verwerker zelf, door traders of bedrijven die de kunststoffen (met al dan niet gepaard gaande uitsortering) overslaan en/of verwerken. De verwerker kan een geïntegreerd bedrijf zijn waar een voorsortering gebeurt; dit wordt als 1 operatie, zijnde verwerking beschouwd.

1.6.2.1

Overslag Overslag gebeurt omwille van logistieke reden: een kleinere vrachtwagen haalt de kunststoffen op bij het CP. De vrachtwagen heeft evenwel een te klein volume aan laadcapaciteit om transport over lange afstanden te doen. Daarom lost de kleinere vrachtwagen de lading (harde) kunststoffen bij een overslagstation, waarna vrachtwagens met grotere laadcapaciteit het verdere traject verzorgen. Er zijn zowel IC's als traders die aan overslag doen. Overslag hangt af van de geografische locatie van de CP'en, en is aldus niet gelijk voor elke IC of CP.

1.6.2.2

Sorteercentrum Na inzameling kunnen kunststoffen rechtstreeks naar een sorteercentrum gebracht worden, al dan niet met tussentijdse opslag in een overslagstation. In een sorteercentrum haalt men op vraag van verwerkers of andere klanten bepaalde kunststof producten of kleuren uit de te sorteren kunststoffen. Uitsorteren gebeurt eerst met een kraan om er de grotere stukken uit te halen, vervolgens vindt manuele uitsortering op een band plaats. De 60 L zakken met de nietPMD fractie worden niet gesorteerd, enkel geperst in containers. Het is hier niet de bedoeling om per sorteerder aan te geven welke stromen kunnen uitgesorteerd worden, maar wel om een algemeen overzicht voor de gehele markt te geven. Grofvuil wordt nooit manueel uitgesorteerd. Men gebruikt een kraan om bijvoorbeeld de grote stukken PVC uit het grofvuil te halen. Als het CP bij de inzameling van het grofvuil de sorteerregels respecteert zoals omschreven in de Code van goede praktijk voor de inzameling van grofvuil, dan mag men ervan uitgaan dat het om restafval gaat. In dat geval gaat grofvuil rechtstreeks naar verbranding. In het leeuwendeel van de gevallen gaat grofvuil rechtstreeks naar verbanding. Volgende stromen kunnen mogelijks worden uitgesorteerd ter hoogte van een sorteercentrum als aparte entiteit (dus niet geïntegreerd bij een verwerker van harde kunststoffen): • Grofvuil: grote stukken PVC verwijderen zoals rolluiken of planken • PVC: sorteren op kleur (wit, grijs of mix) • (HD)PE: HDPE mono en PE kratten • PP: tuinmeubelen • PP: PP mono • PE/PP: PE/PP mix • Mix plastic waste: fractie die overblijft op de band, die niet uitgesorteerd is. Deze vindt een afzet in laagwaardige verwerking. • Restfractie: afzet is verbranding met energetische valorisatie • Niet-valoriseerbare fractie: wordt veelal buiten de EU verwerkt (vooral folies)


19/93

•

• • •

1.6.2.3

Nadat de stromen zijn uitgesorteerd kunnen zij een aantal bewerkingen ondergaan, vooraleer naar een verwerker te worden afgevoerd (in functie van vraag van de klant): Geen behandeling: afvoer in container Balen of persen ter plaatse: volume verkleinen Shredderen: volume verkleinen door malen tot flakes

Verwerking Verwerking kan plaatsvinden met een voorsortering (manueel) door een geïntegreerde verwerker, of zonder voorsortering waarna de verwerkingsoperaties meteen plaatsgrijpen. De verwerkingsstappen bestaan uit ontijzering, shredderen, flotatie, wassen, centrifuge, ontstoffing en een optische scheiding (op voorwerp, verkleind materiaal of maalgoed). De volgorde waarin deze processen zich voordoen kan verschillen per bedrijf. Verwerkers van harde kunststoffen uit België, bevinden zich voornamelijk in België, Nederland en Frankrijk. Het aantal bedrijven die post-consumer materiaal verwerken is evenwel beperkt. Het merendeel van de verwerkers situeert zich op de markt van productie-uitval van bedrijven. Het betreft veelal monostromen die aanzien worden als hogere kwaliteit in vergelijking met post-consumer materiaal. Afgewerkte voorwerpen bestaan vaker uit verschillende soorten kunststoffen, of zijn bij gebruik vervuild geraakt. Beide aspecten bemoeilijken recyclage. Het bekomen eindresultaat is een maalgoed. Maalgoed kan al verkocht worden als grondstof, maar ondergaat dikwijls nog een bijkomende behandeling om een betere kwaliteit te bekomen. Het betreft operaties als microniseren, compounderen en agglomereren. Deze zijn afhankelijk van de samenstelling van het product. De figuur hieronder maakt een en ander duidelijk. De verwerker kan deze operaties zelf uitvoeren, evenwel kan het maalgoed ook door een ander bedrijf bewerkt worden. De eigenlijke upgrade valt buiten het opzet van de studie.

PVC maalgoed

Microniseren

PVC micronisaat

Maalgoed

Compounderen

PVC, PE, PP, PE/PP compound

PE, PP maalgoed

Agglomereren

PE, PP, PE/PP agglomeraat

Figuur 3: Mogelijkheden voor de upgrade van maalgoed

Het is belangrijk te vermelden dat heel wat harde kunststoffen die in Vlaanderen ingezameld zijn, in het buitenland verwerkt worden. De firma die de kunststoffen over de grens brengt, moet beschikken over een kennisgeving om dit te mogen doen. Hieronder volgt een uittreksel uit de wetgeving dienaangaande: 1. Uitvoer naar andere EU-lidstaten voor nuttige toepassing ― ― ― 20/93

Gemengde HKS, zonder PVC à géén kennisgeving nodig Enkel PVC à géén kennisgeving nodig Gemengde HKS, mét PVC à kennisgeving nodig Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

2. Uitvoer naar niet-OESO landen voor nuttige toepassing Deze landen hebben de mogelijkheid gekregen om aan de Europese Commissie mee te delen onder welke voorwaarden ze welke niet-gevaarlijke afvalstoffen bestemd voor nuttige toepassing willen ontvangen. Een aantal landen hebben wat kunststoffen betreft gekozen voor dezelfde regeling als deze die geldt voor transporten binnen de EU(zie punt 1). Andere landen hebben gekozen om kunststoffen enkel met kennisgeving te willen aanvaarden en nog anderen hebben aangegeven onder geen enkele voorwaarde kunststofafval toe te laten. De grensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen wordt geregeld door de Verordening 1013/2006/EG. Kennisgevingsdocumenten kunnen bij de OVAM worden aangevraagd. Onder meer omdat voor grensoverschrijdende transporten van gemengde harde kunststoffen mét PVC een kennisgeving vereist is, worden sorteerboodschappen dikwijls niet alleen afgesteld op de vraag van de verwerker van de kunststofstromen, maar ook opgesteld in functie van de bestemming na inzameling (binnen- of buitenland).


21/93

2

Mogelijkheden, beperkingen en randvoorwaarden De doelstelling is op hoofdlijnen de richting aan te geven waar de selectieve inzameling een kost of opbrengst betekent op economisch en ecologisch vlak, rekening houdend met de hele keten enerzijds en met juridische en maatschappelijke randvoorwaarden anderzijds. Er wordt informatie geleverd door verschillende scenario’s ten opzichte van elkaar te plaatsen. Het resultaat van één scenario bevat op zich te weinig informatie om zinvol te kunnen interpreteren. De verschillende scenario’s kunnen onderling vergeleken worden door ze af te zetten ten opzichte van een vaste waarde, het referentiepunt. Alle cijfermateriaal is dus relatief ten opzichte van het referentiepunt. Voor deze studie is dit de inzameling van harde kunststoffen op het CP als grofvuil dat verbrand wordt met energierecuperatie. De scenario’s worden getest binnen een lange termijn perspectief. Daarom wordt geen rekening gehouden met sluiting van bestaande installaties, aanbouw van bijkomende verwerkingscapaciteit of aanschaf van bijkomende vrachtwagens of recipiënten. Alle kosten worden geacht opgenomen te zijn in de verwerkingskost of in de jaarlijkse kosten voor het ingezette materiaal. De berekeningen kunnen uitgebreid en geactualiseerd worden. Wanneer nieuw of bijkomend cijfermateriaal beschikbaar komt of de relatie tussen parameters beter begrepen wordt, kan dit aangepast worden. Nieuwe inzamelmethodes of verwerkingstechnieken kunnen bij voldoende beschikbaarheid aan de informatie toegevoegd worden. De gebruiker moet er zorg voor dragen om de onderlinge vergelijking tussen inzamelmethodes en verwerkingstechnieken mogelijk te houden. Enkel wanneer vergelijkbaar cijfermateriaal beschikbaar is over een specifieke parameter voor de verschillende ten opzichte van elkaar af te wegen opties kan deze parameter in de evaluatie worden opgenomen. Het model laat toe parameters waarover op vandaag slechts gedeeltelijke informatie bestaat op te nemen in het model maar bij de optimalisatie voorlopig buiten beschouwing te laten. Het model maakt gebruik van beschikbare secundaire data. In het kader van voorliggend onderzoek worden geen primaire data verzameld. Het dient bovendien aangehaald dat de studie een momentopname is met kosten en prijzen die in de toekomst kunnen fluctueren.


23/93

3

Beschrijving parameters In eerste instantie wordt enkel gekeken naar de kost van inzameling van harde kunststoffen. Verdere stappen die aan de keten toegevoegd kunnen worden zijn overslag en sortering. De bespreking die volgt heeft enkel betrekking op de inzameling.

3.1

Economische parameters

3.1.1

Algemene beschrijving De economische parameters kunnen onderverdeeld worden in drie categorieën: (i) kosten gerelateerd aan het CP, (ii) kosten gerelateerd aan het transport van de HKS stromen, en (iii) kosten gerelateerd aan de ophaling/verwerking van de HKS stromen. Afhankelijk van de geleverde data werden de kosten berekend per IC of voor alle CP binnen een IC en dan herrekend naar een (gewogen) gemiddelde kost voor die specifieke IC.

3.1.2

Invulling van de economische parameters

3.1.2.1

Kosten gerelateerd aan het containerpark De kosten gerelateerd aan het CP zijn samengesteld uit drie delen: (i) ruimtegebruik, (ii) huur container(s) en (iii) kost gerelateerd aan inzameling in zakken.

3.1.2.1.1 Ruimtegebruik De kost voor ruimtegebruik wordt berekend per HKS stroom en betreft een allocatie van de kosten op een CP naar het ruimtegebruik. Hieruit volgt dat hoe meer stromen apart ingezameld worden, hoe hoger deze kost zal zijn. De berekening is gebaseerd op volgende aannames (Akron, 2004 [6], update gegevens toetsingskader 2006 [7]): • De kost voor ruimtegebruik is samengesteld uit een exploitatie- en een loonkost. • Men gaat uit van een exploitatiekost (excl. loonkost) van € 200 per m² nuttige oppervlakte. • De loonkost per parkwachter per jaar bedraagt ongeveer € 30 000 bruto. • Er wordt gemiddeld gerekend met 2,62 voltijdse equivalenten (VTE) per CP. • Op jaarbasis vertaalt dit zich naar een loonkost van € 78 600, die kan verdeeld worden over de nuttige oppervlakte van het CP • Voor een CP gaat men gemiddeld uit van een nuttige oppervlakte van 413 m² • Dit betekent een gemiddelde loonkost van € 190,3 per m² nuttige oppervlakte. Aangezien de bronnen van deze cijfers dateren van 2004 en 2006 kan men aannemen dat de loonkost in tussentijd gestegen zal zijn. We beschikken echter niet over meer recente cijfers maar dit betekent wel dat in realiteit de prijs voor ruimtegebruik iets hoger moet ingeschat worden. 3.1.2.1.2 Huur voor containers Om de resultaten per scenario te kunnen vergelijken wordt aangenomen dat er telkens een jaarlijkse huurprijs betaald moet worden per container. Deze kost varieert met het type en grootte van de container, afhankelijk van de HKS stroom die ingezameld wordt. Zo kunnen


25/93

bijvoorbeeld kleinere stukken HKS of stromen met weinig tonnages in rolcontainers ingezameld worden. In de bespreking van de verschillende scenario’s wordt de kost voor containerhuur weergegeven per inzamelingspunt, i.e., per CP. Als een IC op een bepaald CP werkt met HKS inzameling via 1 container, is de kostprijs per jaar weergegeven voor die ene container. Als er met 2 verschillende containers gewerkt wordt is de kostprijs per jaar weergegeven per ingezamelde stroom (voor elke container per type kunststoffen apart dus), enz. Als er gewerkt wordt met zakken als inzamelingswijze, nemen we dat er geen huurprijs betaald wordt buiten de kosten besproken in devolgende sectie. 3.1.2.1.3 Inzameling via zakken De inzamelingskost voor de zakken bestaat uit de aankoopkost van de zakken zelf en de jaarlijkse huurprijs voor de houder van de zakken. Hier wordt onderscheid gemaakt tussen (i) de 60L zakken waarin de kleinere stukken HKS en folies worden verzameld en waar de zakken door de burger aangekocht worden, en (ii) de ‘big bags’, waarin bloempotten en eventueel andere stromen HKS op het CP zelf ingezameld worden. Er wordt aangenomen dat de aankoopkost van de 60L zakken door de IC gerecupereerd wordt via de verkoop van de zakken aan de inwoners en bijgevolg wordt deze dus niet meegenomen in de analyse. De aankoopkost van de big bags wordt wel meegenomen (voor verdere informatie, zie sectie 3.1.2.5.4). De totale kost van deze categorie wordt eerst berekend op jaarbasis (€/jaar) om dan herleid te worden tot €/ton (gebaseerd op de ingezamelde data van tonnage HKS per IC ingezameld op jaarbasis voor een specifiek scenario). Er wordt rekening gehouden met het aantal CP'en binnen een bepaalde IC die ook specifiek HKS inzamelen. 3.1.2.2

Kosten gerelateerd aan het transport De data verkregen van de verschillende IC's geven de kostprijs per rit transport HKS (heen en terug) weer. Deze gegevens, in combinatie met het tonnage HKS ingezameld op jaarbasis en de grootte van de container waarin deze stromen vervoerd worden (en dus het tonnage HKS per container en het aantal ritten per HKS stroom per jaar), laten toe de kost te herleiden tot een transportkost in €/ton. Aangezien bij bepaalde scenario’s grote verschillen in deze transportkost werden opgemerkt binnen eenzelfde IC, werd besloten om eveneens een gevoeligheidsanalyse uit te voeren met betrekking tot de afstand van CP tot overslag/verwerker. De resultaten van deze analyse worden in detail beschreven in sectie 4.12.1.2.2.

3.1.2.3

Kosten gerelateerd aan de verwerking/ophaling De kosten gerelateerd aan verwerking/ophaling hebben betrekking op de prijs die de IC's per stroom HKS betalen voor de aanvaarding van deze stroom door de verwerker of sorteerder. De kosten hebben dus geen betrekking op de eigenlijke kost voor verwerking van de HKS stromen door de verwerker zelf (aangezien deze geen kost vormen voor de IC). In de meeste gevallen moeten de IC's betalen om hun stromen te kunnen afzetten, in sommige gevallen echter is de afzet van een bepaalde stroom een opbrengst. De kosten worden weergegeven in €/ton. Een negatieve kost in de overzichtstabellen geeft aan dat het om een opbrengst gaat.

3.1.2.4

Totale kost voor inzameling per scenario Na het berekenen van de kosten per categorie, kan een totale kost per jaar (tonnages HKS weergegeven per jaar) en per HKS stroom berekend worden door alle kosten bij elkaar op te tellen. Daaropvolgend wordt een algemene kost per ton en per stroom HKS berekend door de kost per jaar te delen door het ingezamelde tonnage. Op basis van de relatieve gewichtsfracties per stroom HKS kan dan uiteindelijk per scenario (combinatie van fracties) een gewogen gemiddelde van de totale kost (in €/jaar) berekend worden.

26/93


3.1.2.5

Aannames Een aantal aannames werden besproken in de voorgaande secties. Een aantal andere aannames worden in de volgende secties vermeld.

3.1.2.5.1 Afgeleide fracties HKS, PVC, bloempotten en zachte kunststoffen (ZKS) Voor sommige scenario’s is het nodig de relatieve gewichtsfracties per stroom af te leiden. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de aangeleverde data indien beschikbaar, alsook van de Sorteeranalyse – Onderzoek Huisvuil [4] en de Sorteeranalyse Grofvuil en Analyse Grofvuilinzameling [5]. Uit deze documenten worden de volgende data ingezameld. • Restafval wordt gedefinieerd als het afval dat overblijft na selectieve inzameling van huishoudelijke afvalstoffen [5]. • In 2010 werd 150 kg per inwoner in Vlaanderen restafval verzameld (23% van de totaal opgehaalde hoeveelheid afval). Dit restafval bestond uit 76% (114 kg/inwoner) huisvuil, 20% (30 kg/inwoner) grofvuil en 4% (6 kg/inwoner) gemeentevuil [5]. • HKS worden via twee kanalen ingezameld: selectief via de CP'en en volgens de verschillende sorteerboodschappen beschreven in deze studie, en niet-selectief via het huis- en grofvuil. • Uit de sorteeranalyse huisvuil [4] weten we dat de relatieve verhouding van HKS (excl. PMD) tot ZKS 85,41 % tot 14,59 % bedraagt. Verder weten we ook dat het percentage van HKS in grofvuil 6,78% bedraagt [5]. • Op basis van de cijfers aangebracht door de IC's kunnen we afleiden dat binnen de stroom HKS, de verhouding HKS (excl. PVC en bloempotten) – PVC – bloempotten (BP) 53,54 % - 30,78% - 15,67% bedraagt. 3.1.2.5.2 Ruimtegebruik en huur containers • Er wordt standaard uitgegaan van 1 container per stroom HKS (tenzij inzameling in big bags gebeurt). Op basis van de ingezamelde tonnages op jaarbasis kan het aantal ritten op jaarbasis berekend worden. Als dit aantal groter is dan 52 impliceert dit dat de ophaling frequenter dan wekelijks zou gebeuren, wat op zich niet-realistisch is. Daarom werd aangenomen dat, wanneer het aantal ritten substantieel groter is dan 52, er een extra container voor dezelfde stroom geplaatst is op het CP. • Voor de inzamelcontainers van 40, 35 of 30 m 3 wordt aangenomen dat de huurprijs € 40 per maand per container is (gegevens aangeleverd door IVM), ofwel € 480 per jaar. 3.1.2.5.3 60L zakken (niet-PMD fractie) • Er wordt aangenomen dat een 60L zak 2 kg plastics kan bevatten (gegevens aangebracht door IVAREM). • Er wordt aangenomen dat 1 gevulde container van 40, 35 en 30 m 3 respectievelijk 1,33; 1,17; en 1 ton van 60L zakken kan bevatten (berekening gebaseerd op gegevens aangebracht door IOK). Als perscontainers gebruikt worden stijgt het tonnage naar 5,4 ton voor een volume van 35 m3. Het type container dat gebruikt wordt zal dus een invloed hebben op de transportkost, i.e., minder ritten voor eenzelfde tonnage in het geval van perscontainers. Wel moet er in dit geval rekening gehouden worden met een grotere kost voor ruimtegebruik aangezien een perscontainer meer plaats inneemt dan een gewone container en een additionele kost voor persen die neerkomt op € 60/ton (gegevens aangeleverd door IOK). In de berekeningen in sectie 4 wordt steeds uitgegaan van een normale container. • Zoals reeds vermeld wordt aangenomen dat de aankoopprijs van de zakken door de IC's te recupereren valt. Bijgevolg wordt deze kost niet meegenomen. 3.1.2.5.4 Bloempotten ingezameld in zakken • Er wordt aangenomen dat bloempotten een densiteit hebben van 0,0375 ton/m³ (berekening gebaseerd op gegevens aangebracht door IVOO)


27/93

•

• •

3.1.2.6

De BP worden in alle IC's, buiten 1, ingezameld in zakken van 300L (big bags). In de overblijvende IC worden ze rechtstreeks ingezameld in een rolcontainer van 1,5m³. Om de verschillende scenario's waar BP ingezameld worden consistent te kunnen vergelijken, werd besloten om voor alle scenario's aan te nemen dat BP alleen in big bags ingezameld worden. De prijs voor een big bag zak van 300L is € 0,35 (berekening gebaseerd op gegevens aangebracht door IVOO). De huurprijs van de zakkenhouder is € 30 per jaar (gegevens aangebracht door IVOO).

Artikel 8 van Fost Plus Via het Artikel 8 van de Fost Plus erkenning ontvangen IC's die bijkomende (geen PMD) kunststofverpakkingen (HKS, ZKS of gemengd) inzamelen en laten recycleren, een forfaitaire vergoeding afhankelijk van de inzamelwijze. Deze vergoeding is beperkt tot het aandeel huishoudelijke verpakkingen in de stroom. Een sorteeranalyse wordt uitgevoerd op de stroom om het percentage huishoudelijke verpakkingsplastics te bepalen. Dit percentage bepaalt dan de uiteindelijke vergoeding voor het totale ingezamelde en aangeleverde tonnage. Bij de berekening van de vergoeding moet dus rekening gehouden worden met dit percentage huishoudelijke verpakkingen in de totale stroom. Voor 2012 bedroeg deze vergoeding (i) € 112/ton gerecycleerde huishoudelijke kunststofverpakking indien inzameling aan huis en (ii) € 94/ton gerecycleerde huishoudelijke kunststofverpakking indien inzameling op het CP. Aangezien de Fost Plus vergoeding niets doet aan de totale kost per scenario en in de toekomst deze vergoeding kan veranderen (zeker in functie van de nieuwe erkenning van Fost Plus vanaf januari 2014), is er besloten deze niet mee te nemen in de kostenberekening. Eenvoudig gesteld kan men de invloed van deze erkenning berekenen door € 94/ton af te trekken van de kost per stroom per scenario (daar het een opbrengst is voor de IC). Er moet wel rekening gehouden worden met het aandeel huishoudelijke verpakkingen in de stroom.

3.2

Ecologische parameters

3.2.1

Algemene beschrijving In dit deel van het rapport wordt een algemene lijst van ecologische parameters besproken welke belangrijk zijn bij de inzameling, transport en verwerking van kunststofafval. Sommige criteria, zoals emissies, worden verder opgesplitst in subcriteria, nl. emissies naar lucht en nog verder naar bijdrage in broeikasgasemissies of verzurend potentieel. In elke groep worden zoveel mogelijk verschillende chemische verbindingen, grondstoffen en energiebronnen opgenomen. Tabel 4 geeft een overzicht van de verschillende ecologische parameters die gebruikt zullen worden in de analyse.

28/93


Tabel 4: Overzicht van de ecologische parameters en de eenheid Criterium 1. EMISSIES NAAR LUCHT Ammoniak (NH3)

Eenheid

Dioxines Distikstofoxide (N2O)

g/ton g/ton

Diwaterstofsulfide (H2S)

g/ton

Koolstofdioxide (CO2)

g/ton

Koolstofmonoxide (CO) Koolwaterstoffen (KWS) Methaan (CH4)

g/ton g/ton g/ton

Stikstofoxiden (NOx)

g/ton

Stofdeeltjes (tot 2.5 µm) Waterstofchloride (HCl) Waterstoffluoride (HF) Zwaveldioxide (SO2)

g/ton g/ton g/ton

2. GEBRUIK VAN RUIMTE 3. NUTTIGE TOEPASSING VAN DE AFVALSTOF Vermeden emissies naar lucht/water

m².j/ton

g/ton

g/ton

g/ton

Deze uitgebreide lijst van parameters in Tabel 4 zal ingevuld worden voor elke stap in de keten (van inzameling tot verwerking en afzet). Hieronder wordt voor elk van deze stappen aangegeven welke parameters belangrijk zijn en bijgevolg dienen ingevuld te worden. Bij het aggregeren van de ecologische parameters wordt de uitgebreide lijst van parameters samengevoegd tot een beperkter aantal door de parameters in groepen onder te brengen en binnen dezelfde groep te herleiden tot eenzelfde eenheid die wordt uitgedrukt per km (transport) of per ton afval (inzameling en verwerking). 3.2.1.1

Emissies Bij het aggregeren van de emissies worden de chemische verbindingen ingedeeld in groepen naargelang het effect op het milieu. In het model worden de groepen met een bepaald effect op het milieu geaggregeerd per compartiment. Enkel het compartiment lucht zal hier besproken worden. De emissies naar de lucht worden ondergebracht in twee groepen, naargelang het effect op het milieu, namelijk broeikasgassen en verzurende stoffen. Broeikasgassen Broeikasgassen zijn gassen die bijdragen tot de opwarming van de aarde (broeikaseffect of 'global warming'). De belangrijkste broeikasgassen zijn koolstofdioxide (CO 2), methaan (CH4), distikstofoxide (N2O) en CFK's. Om de concentraties van de broeikasgassen om te zetten naar eenzelfde eenheid, wordt gebruik gemaakt van de omrekeningsfactoren voor het compartiment lucht zoals beschreven in Guinnée et al. (2002). Hierbij wordt de bijdrage van een chemische component tot het broeikaseffect vergeleken met deze van de referentieverbinding, nl. CO 2. De gebruikte omrekeningsfactoren worden weergegeven in Tabel 5 waarbij GWP100 staat voor 'Global Warming Potential' geïntegreerd over een periode van 100 jaar. De omrekeningsfactor Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

29/93

wordt uitgedrukt per kg van de referentieverbinding CO2. De volledige lijst van omrekeningsfactoren is terug te vinden in Guinée et al. [8]. Tabel 5: Overzicht van de omrekeningsfactoren voor broeikasgassen (compartiment lucht) [8] Parameter GWP100 (in kg CO2 equivalenten/kg)[1] Koolstofdioxide (CO2) 1 Methaan (CH4) 21 Distikstofoxide (N2O) 310 [1] De omrekeningsfactor wordt uitgedrukt per kg van de referentieverbinding, nl. CO 2. Bij het aggregeren van de broeikasgassen tot één getal wordt de emissie of vermeden emissie van elke chemische verbinding (uitgedrukt in g/km voor transport en g/ton afval voor de verwerkingsinstallaties) vermenigvuldigd met de daarbij horende omrekeningsfactor en worden deze opgeteld (ingeval van emissie) of afgetrokken (ingeval van vermeden emissie) tot één getal uitgedrukt in g CO2 equivalenten/km (transport) of g CO2 equivalenten/ton afval (verwerkingsinstallaties). Verzurende stoffen De emissie van verzurende stoffen resulteert in verzuring van het milieu. Om de concentraties van de verzurende stoffen om te zetten naar eenzelfde eenheid, wordt gebruik gemaakt van de omrekeningsfactoren voor het compartiment lucht zoals beschreven in Guinée et al. [8]. Hierbij wordt de bijdrage van een chemische component tot verzuring vergeleken met deze van de referentieverbinding, nl. SO2. De gebruikte omrekeningsfactoren worden weergegeven in Tabel 6 waarbij VP staat voor 'Verzurend Potentieell'. De omrekeningsfactor wordt uitgedrukt per kg van de referentieverbinding SO2. De volledige lijst van omrekeningsfactoren is terug te vinden in Guinée et al. [8] . Tabel 6: Overzicht van de omrekeningsfactoren voor verzurende stoffen (compartiment lucht) (Guinée et al., 2002) Parameter VP (in kg SO2 equivalenten/kg)[2] Ammoniak (NH3) Diwaterstofsulfide (H2S) Waterstofchloride (HCl) Waterstoffluoride (HF) Stikstofdioxide (NO2) Stikstofmonoxide (NO) Stikstofoxiden (NOx) Zwaveldioxide (SO2) [2] De omrekeningsfactor wordt uitgedrukt per kg van de referentieverbinding, nl. SO 2

1,88 1,88 0,88 1,6 0,7 1,07 0,7 1

Zoals aangegeven in Tabel 6, is er voor de stikstofoxiden zowel een omrekeningsfactor voor NO, NO2 als voor NOx. Bij het aggregeren van de verzurende stoffen tot één getal wordt de emissie of vermeden emissie van elke chemische verbinding (uitgedrukt in g/km voor transport en g/ton afval voor de verwerkingsinstallaties) vermenigvuldigd met de daarbij horende omrekeningsfactor en worden deze opgeteld (ingeval van emissie) of afgetrokken (ingeval van vermeden emissie) tot één getal, uitgedrukt in g SO2 equivalenten/km (transport) of g SO2 equivalenten/ton afval (verwerkingsinstallaties).

30/93


3.2.1.2

Ruimte Het ruimtebeslag bij de inzameling wordt uitgedrukt in m².jaar/ton. Deze parameter wordt bij het aggregeren van de parameters niet verder omgerekend maar wordt gesommeerd tot een totaal ruimtebeslag.

3.2.2

Invulling van de ecologische parameters

3.2.2.1

Inzameling De ecologische parameters die van belang zijn bij de inzameling via het CP zijn de emissies naar de lucht en het gebruik van ruimte. De emissies naar de lucht omvatten de uitlaatgassen van de vrachtwagens die het ingezamelde afval in bulk naar de verwerkingsinstallatie of overslag brengen. De uitlaatgassen van de personenwagens die het afval naar een CP of ander inzamelpunt brengen werden niet in rekening gebracht aangezien de scenario’s hiervoor identiek zijn. Met het ruimtegebruik op het CP wordt de ruimte bedoeld die de afvalcontainer inneemt op het CP. Voor de invulling van de parameter ruimte wordt in deze studie gerekend met een grondoppervlakte van de container (grofvuil, groenafval) en dus ruimtegebruik van 18,75 m² (voor een container met een volume van 40 m³) en 1,5 m 2 (voor een rolcontainer met een volume van 1,1 m3).

3.2.2.2

Transport De ecologische parameters die van belang zijn bij transport zijn de emissies naar de lucht. Het transport dat in deze studie in beschouwing wordt genomen, is het transport van CP naar de verwerkingsinstallatie of overslag. Het (vermeden) transport van gebruikte (of vermeden) hulpen grondstoffen, energie en fossiele brandstoffen wordt niet in rekening gebracht. De invulling van de ecologische parameters voor transport (emissies naar lucht) zijn algemeen geldende waarden die niet afhankelijk zijn van de te testen afvalfractie. Deze waarden kunnen bijgevolg ook gebruikt worden bij het toetsen van andere fracties. Voor zware voertuigen worden, in tegenstelling tot lichte voertuigen, de emissies van de motor en niet van het voertuig gereglementeerd. Voor vrachtwagens kan een onderscheid gemaakt worden tussen gereglementeerde en niet gereglementeerde emissies. Met de gereglementeerde emissies worden die emissies bedoeld waarvoor grenswaarden zijn vastgelegd met betrekking tot de homologatie van nieuwe voertuigen. De Europese wetgevende basis voor de emissienormering van zware voertuigen is Richtlijn 88/77/EEC, die geamendeerd is door Richtlijn 1999/96/EC betreffende de Euro 3,4 en 5 standaard voor de jaren 2000 tot 2008. In de richtlijn zijn tevens emissienormen vastgelegd voor lage emissievoertuigen (EEV, enhanced environmentally friendly vehicle). Sinds de Euro3 standaard is de oude ECE R-49 testcyclus vervangen door twee testcycli: ESC (European Stationary Cycle) en de meer dynamische ETC (European Transient Cycle). Voor de type-goedkeuring van nieuwe voertuigen met dieselmotor van de Euro3 standaard heeft de fabrikant de keuze tussen beide testcycli. Voor de typegoedkeuring van Euro4 en EEV zijn de emissies verplicht genormeerd volgens de twee cycli. Tabel 7 en 8 bevatten de emissiewaarden voor de verschillende Euronormen en hun implementatiedata volgens de beide testcycli.


31/93

Tabel 7: Emissiegrenswaarden voor Zwaar Vervoer Dieselmotoren (g/kWh)

Datum & Categorie 1992, < 85 kW EURO I 1992, > 85 kW 1996.10 EURO II 1998.10 EURO III

1999.10, enkel EEVs[3]

Testcyclus

CO (g/kWh)

ECE R-49

ESC & ELR

2000.10

KWS (g/kWh)

NOx (g/kWh)

PM (g/kWh)

4,5

1,1

8,0

0,612

4,5

1,1

8,0

0,36

4,0 4,0

1,1 1,1

7,0 7,0

0,25 0,15

1,5

0,25

2,0

0,02

2,1

0,66

5,0

ESC & ELR

1,5 0,46 3,5 EURO IV 2005.10 1,5 0,46 2,0 EURO V 2008.10 WHSC 1,5 0,13 0,4 EURO VI 2013.01 [3] EEV = enhanced environmentally friendly vehicle [4] Voor motoren met slagvolume kleiner dan 0,75 dm³ per cilinder en toerental boven 3000 min -1

Rook (g/kWh)

0,15

0,10 0,13[4] 0,02 0,02 0,01

0,8 0,5 0,5

Tabel 8: Emissiegrenswaarden voor diesel en gasmotoren in de ETC test (g/kWh)

EURO III

Datum & Categorie

Testcyclus

1999.10, enkel EEVs

ETC

CO (g/kWh)

2000.10

NM-KWS[5] (g/kWh)

CH4[6]

NOx

(g/kWh)

(g/kWh)

3,0

0,40

0,65

2,0

5,45

0,78

1,6

5,0

ETC 2005.10 4,0 0,55 1,1 EURO IV 2008.10 4,0 0,55 1,1 EURO V 2013.01 WHSC 4,0 0,16 0,5 EURO VI [5] Niet methaan koolwaterstoffen [6] Enkel voor aardgasmotoren [7] voor gasmotoren 2000 en 2005 [8] Voor motoren met slagvolume kleiner dan 0,75 dm³ per cilinder en toerental boven 3000 min -1

PM[7] (g/kWh)

3,5 2,0 0,46

0,02 0,16 0,21[8]

0,03 0,03 0,01

In deze studie werden de EURO III, IV en V emissiegrenswaarden gebruikt voor het berekenen van de emissies van het vrachtwagenpark. Er werd hierbij gewerkt met een gemiddelde van de waardes. De bovenstaande emissiegrenswaarden werden herrekend naar g/km. Ook voor brandstoffen bestaan normen. De samenstelling van de brandstof heeft vooral een grote invloed op de emissies van SO2, lood en benzeen. Sinds 1 januari 2000 mag geen loodhoudende benzine meer op de markt gebracht worden. Het zwavelgehalte van zowel benzine als diesel werd in fasen verminderd, aangegeven in Tabel 9.

Tabel 9: Evolutie van het zwavelgehalte

ppm S Benzine Diesel

32/93

2000

2005 150 350

2009 50 50

10 10


Emissies naar lucht Transport is een belangrijke bron van uitstoot van schadelijke stoffen in de atmosfeer. De belangrijkste polluenten die aanwezig zijn in uitlaatgassen en die gekwantificeerd worden in het model, zijn hieronder opgesomd. • Broeikasgassen: de belangrijkste broeikasgassen die aanwezig zijn in uitlaatgassen zijn koolstofdioxide, methaan en distikstofoxide. ― Koolstofdioxide (CO2): door het verbranden van brandstof in de motor wordt CO 2 gevormd. De CO2 emissie is evenredig met het verbruik van de wagen: hoe meer brandstof verbrand wordt, hoe meer CO2 er wordt uitgestoten. Aangezien benzinevoertuigen meer verbruiken dan dieselvoertuigen stoten benzinevoertuigen bijgevolg meer CO2 uit. Methaan (CH4): methaan is, naast CO2, een belangrijk broeikasgas. De methaan uitlaatgasemissie is significant voor aardgasvoertuigen. ― Distikstofoxide (N2O): distikstofoxide is het derde broeikasgas dat wordt uitgestoten door voertuigen. De emissie is afhankelijk van de brandstofsoort en het type katalysator. Koolstofmonoxide (CO) dat ontstaat door onvolledige verbranding van de brandstof. Stikstofoxiden (NOx) ontstaan bij de verbranding van fossiele brandstoffen door oxidatie van stikstof uit de lucht. Zwaveldioxide (SO2) ontstaat bij de verbranding van fossiele brandstoffen die zwavel ―

• • • •

•

3.2.2.3

bevatten. Koolwaterstoffen (NM-KWS): de groep van koolwaterstoffen bestaat uit een hele waaier van verschillende stoffen. De voornaamste bron van onverbrande koolwaterstoffen zijn benzinemotoren. Deeltjes (Particulate Matter, PM 10): kleine roetkernen waarop verscheidene organische en anorganische componenten zijn geadsorbeerd, voornamelijk resten olie en brandstof. De meeste deeltjes zijn kleiner dan 1 µm. De belangrijkste bron van roetdeeltjes zijn dieselwagens. Recent onderzoek wijst echter ook uit dat de uitstoot van (kleinere) deeltjes door direct ingespoten benzinemotoren significant zou kunnen zijn. Deeltjes met een omvang van 2,5 tot 10 µm krijgen in de literatuur de aanduiding PM 10.

Verwerkingsinstallaties De ecologische parameters die van belang zijn bij de verwerking van afval tot een eindproduct zijn: emissies en de nuttige toepassing van het eindproduct. De emissies naar lucht bij de verwerking van afval omvatten de emissies van de verwerkingsinstallatie (eventueel na zuivering) en de emissies van het rollend materieel (naar lucht) dat hierbij gebruikt wordt (indien deze gekend zijn). Ook emissies naar lucht bij het sorteren/recycleren van afval worden in rekening gebracht, namelijk de emissies van het materieel dat ingezet wordt bij het sorteren/recycleren van de afvalfractie. Indien er bij een bepaalde verwerkingstechniek valoriseerbare fracties ontstaan, dan worden deze ondergebracht in de parameter nuttige toepassing van de afvalstof. De nuttige toepassing van de afvalstof wordt in het model ingebouwd via de afzetprijs van de reststof. Het nuttig gebruik van deze producten wordt besproken in termen van vermeden emissies, vermeden verbruik van energie.


33/93

Voor elk type harde kunststof werd het verwerkingsproces nagegaan bij bestaande verwerkers. Gegevens rond energie-, brandstof- en materialenverbruik werden ingezameld, alsook de emissies bij verwerking. Deze laatste werden omgerekend per stroom naar broeikasgasemissies en verzurende emissies, zoals opgenomen in Tabel 10 en 11, De berekening van de emissies werd uitgevoerd door RDC Environnement, Deze service provider is gespecialiseerd in kwantificatie van milieu-impact, life cycle assessment, CO 2 voetafdruk, broeikasgasinventaris, energie-audits en afval en water management projecten.

Tabel 10: Broeikasgasemissies voor verschillende types harde kunststoffen bij verwerking

Recyclage proces (kg CO2/ton) PVC PP PE PS HDPE Mix HKS Mix HKS-ZKS Verbranding grofvuil + HKS Verbranding PE,PP Verbranding PVC

106 166 217 177 309 43 83 619,17 1431,5 1218

Vermeden emissies (kg CO2/ton) -1426 -1772 -1747 -2682 -1747 -2021 -1980 / / /

Tabel 11: Verzurende emissies voor verschillende types harde kunststoffen bij verwerking

PVC PP PE PS HDPE Mix HKS Mix HKS-ZKS Verbranding grofvuil + HKS Verbranding PE,PP Verbranding PVC

Recyclage proces (kg Vermeden emissies (kg SO2/ton) SO2/ton) 0,240 0,371 0,439 0,411 0,731 0,121 0,212 0,023 0,009 0,0352

-5,01 -5,57 -5,76 -9,98 -5,76 -6,72 -6,58 / / /

Na verwerking kunnen de producten als secundaire grondstoffen omgezet worden naar nuttige toepassingen. Voor elke stroom werd berekend hoeveel vermeden emissies er gegenereerd worden. Men vertrekt hier vanuit de assumptie dat de ingangsstromen zuiver zijn en omgezet kunnen worden met een efficiëntie van 90%. Dit betekent dus dat 1 ton PVC (dat gerecycleerd wordt) toelaat om de productie van 0,9 ton primaire PVC te vermijden. Er wordt tevens vanuit gegaan dat de gerecycleerde producten van harde kunststoffen voor een hoogwaardige toepassing gebruikt worden. Bij hoogwaardige recyclage wordt de afvalfractie herwerkt tot het oorspronkelijk product of tot een toepassing met gelijkwaardige kwaliteit. Laagwaardige recyclage van kunststoffen vervangt geen (primaire) kunststof, maar materialen met een lagere energie-inhoud (bv. hout, keramiek, beton). Deze veronderstelling vloeit voort uit het feit dat het verwerkingsproces deels markt gestuurd is (vraag van klanten en eindverbruiker naar specifiek product) en dat de uiteindelijke toepassing van het eindproduct moeilijk in te 34/93


schatten valt. Om de scenario’s vergelijkbaar te houden is het aldus noodzakelijk om dezelfde verwerkingsprocessen te hanteren. Daarom werd geopteerd om bij de berekeningen telkens uit te gaan van een hoogwaardige recyclage, Indien echter de ingezamelde HKS stromen gerecycleerd worden naar een minderwaardig eindproduct, dalen de vermeden emissies (zowel broeikasgassen en verzurende emissies) waardoor de ecologische impact hoger, en dus slechter zal uitkomen. Het is belangrijk om dit mee te nemen bij het interpreteren van de resultaten. Het recyclageproces van HKS is verantwoordelijk voor een bepaalde CO2 uitstoot. Gerecycleerde HKS vervangen primaire producten. Bij het productieproces van deze primarire producten, komt eveneens een bepaalde hoeveelheid CO2 vrij. Tijdens de productie van keramiek wordt bijvoorbeeld 140 kg CO2 per ton geproduceerde keramiek uitgestoten, voor staal bedraagt de uitstoot 2000 kg CO2 per ton geproduceerde staal. We kunnen vervolgens de uitstoot van deze primaire en gerecycleerde producten met elkaar gaan vergelijken om de impact op CO2 uitstoot door vervanging van verschillende primaire producten door gerecycleerde HKS na te gaan. Tabel 12 geeft een dergelijk overzicht. Houtproductie wordt niet meegenomen in dit overzicht omdat er geen CO2 vrijkomt tijdens productie als we ervan uitgaan dat de bossen waaruit het hout afkomstig is duurzaam beheerd worden. Daarenboven nemen we aan dat (voor de komende 40-50 jaar) hout een hernieuwbare hulpbron is waardoor er geen directe impact is op de beschikbaarheid van deze bron en dus geen concurrentie voor het gebruik van hout. Eerst wordt in Tabel 12 de hoeveelheid CO2 emissie voor recyclage van de verschillende HKS hernomen (gegevens aangebracht door RDC Environment). Vervolgens worden de emissies voor productie van 'primaire' HKS, keramiek en staal gegeven, evenwel onder vorm van een percentage. Dit percentage geeft aan, per type HKS, hoeveel meer of minder emissies geproduceerd worden tijdens deze primaire productieprocessen in vergelijking met het recyclageproces van HKS. Zo zien we bijvoorbeeld dat tijdens de productie van 'primaire' HKS de emissies allemaal substantieel hoger liggen dan deze van het recylageproces. Voor keramiekproductie liggen de meeste emissies dan weer lager, behalve voor PVC, mix HKS en mix HKS-ZKS. Voor staal zijn de emissies gelijkaardig aan deze van 'primaire' HKS. Als conclusie bij deze tabel kan gezegd worden dat, louter en alleen kijkend naar CO 2 emissies, het altijd beter is om primaire HKS en staal te vervangen door gerecycleerde HKS, en het voor bepaalde types HKS beter is om de oorspronkelijke grondstof, i.e., keramiek, te gebruiken. Tabel 12: Vergelijking van CO2 emissies van het recyclage proces met het productieproces van verschillende primaire grondstoffen Type HKS

CO2 emissies tijdens recyclage proces (in kg CO2/ton HKS)

CO2 emissies tijdens de productie van de primaire HKS (in % van recyclage proces)

CO2 emissies tijdens productie van keramiek (in % van recyclage proces)

CO2 emissies tijdens productie van staal (in % van recyclage proces)

PVC

106

1245

32

1787

PP

166

967

-16

1105

PE

217

705

-35

822

PS

177

1415

-21

1030

HDPE

309

465

-15

547

Mix HKS

43

4600

226

4551

Mix HKS-ZKS

83

2286

69

2310

Wanneer men verwijst naar een mix harde kunststoffen wordt rekening gehouden met een mix Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

35/93

PE, PP, PVC en in mindere mate PS. Een mix harde en zachte kunststoffen wordt berekend op basis van de verdeling van de kunststoffen. Men kan veronderstellen dat er doorgaans 85% harde en 15% zachte kunststoffen zijn. Voor de emissies tijdens het verwerkingsproces en de vermeden emissies hieruit volgend wordt gewerkt met een gewogen gemiddelde.

36/93


4

Beschrijving scenario’s en kostberekening

4.1

Referentiescenario: verbranding

4.1.1

Algemene beschrijving Het verbranden (met energierecuperatie) van de harde kunststoffen na inzameling op het CP (via grofvuil) wordt als referentiescenario genomen, en dit ter vergelijking met de andere scenario’s. In Vlaanderen zijn gegevens ingezameld van 17 CP’en, verdeeld over 3 verschillende IC’s, die harde kunststoffen uit grofvuil naar verbranding sturen. Hierbij zamelen de IC's de HKS gezamenlijk met het grofvuil in één container in, en wordt het geheel daarna verbrand. In de CP'en van bepaalde IC's werden meerdere containers geplaatst om deze stroom op te vangen. De invloed hiervan is meegerekend in de kost voor ruimtegebruik.

4.1.2

Resultaten voor economische parameters De resultaten worden weergegeven in Tabel 13. De kosten worden hier aangeduid in €/ton waarbij de tonnages enkel de harde kunststoffen omvatten. Er werd verondersteld dat 6,78% van het ingezameld grofvuil harde kunststoffen zijn [5]. Hetzelfde percentage van de kost voor het ruimtegebruik van één container voor grofvuil werd gebruikt voor het toeschrijven van deze kost aan de harde kunststoffen. Dezelfde redenering werd toegepast voor het berekenen van de andere kosten. Doordat het ruimtegebruik echter het grootste aandeel heeft in de totale kostprijs kan deze methode leiden tot grote verschillen in de totale economische impact. Tabel 13: Resultaten van de economische analyse van het referentiescenario Kost ruimtegebruik (€/ton) 0,68 Kost container (€/jaar) 32,54 Kost zakken (€/ton) / Transportkost (€/ton) 8,37 Kost voor afzet/verwerker 138,72 (€/ton) Totale kost per fractie (€/ton) 206,42 Totale kost scenario (€/ton) 206,42

4.1.3

Resultaten voor ecologische parameters Er wordt verondersteld dat een mix PE, PP en PVC in gelijke proporties (1/3) bevat. Ter informatie worden ook de emissies voor het grofvuil en harde kunststoffen weergegeven. Dit cijfer werd berekend op basis van de emissies per fractie (hout, papier en karton, glas, organisch materiaal, textiel enz.) en de procentuele verdeling van deze fracties in het grofvuil [5].


37/93

Wanneer het afval verbrand wordt, zijn de vermeden emissies gelijk aan nul. Vermeden emissies komen enkel voor indien het afval gerecycleerd wordt en het eindproduct een ruw materiaal kan vervangen. Tabel 14: Resultaten van de ecologische analyse van het referentiescenario

Broeikasgasemissie (kg CO2/ton) Transport Verbranding Vermeden emissies Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport Verbranding Vermeden emissies Ruimtegebruik (m2/ton) HKS

Grofvuil + HKS: 6,31 Enkel HKS: 23,72 Grofvuil + HKS: 619,17 Enkel HKS: 1431,54 0 Grofvuil + HKS: 0,02 Enkel HKS: 0,06 Grofvuil + HKS: 0,02 Enkel HKS: 0,01 0 0,04

Hierna worden alle weerhouden scenario’s uitgebreid beschreven. Vaak wordt gewerkt met een scenario a en b waarbij de b-scenario’s hetzelfde als a zijn, maar uitgebreid met de container 60 L zakken.

4.2

Scenario 1a: 1 container mix HKS (incl. PVC en BP)

4.2.1

Algemene beschrijving Onder dit scenario nemen we aan dat HKS inclusief PVC en bloempotten samen ingezameld worden in 1 container. De gegevens van 29 CP’en, verdeeld over 4 IC’s werden verkregen voor de berekening van de parameters in dit scenario (de CP’en die zelf voor hun transport zorgen en ons geen data konden verstrekken inzake de transportkost werden in de berekeningen niet mee in rekening gebracht en behoren dus niet tot deze 29 CP). De data tonen aan dat binnen een zelfde IC, voor 2 CP’en met een gelijkaardig tonnage HKS en zelfde afnemer, de transportkost per rit voor de afzet bijna met het dubbele verschilt. Dit zou er kunnen op wijzen dat de afstand van CP tot afnemer/verwerker een belangrijke rol speelt. Een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd op de transportkosten geeft meer uitleg bij het belang van afstand (sectie 4.12.1.2.2).

4.2.2

Resultaten voor economische parameters Tabel 15 geeft de resultaten weer van de economische parameters voor deze sorteerboodschap. Als we deze resultaten vergelijken met het referentiescenario zien we dat alle parameters het even goed of beter doen dan de referentie. De kost voor ruimtegebruik in subscenario A van het referentiescenario ligt weliswaar veel lager maar dit heeft, zoals eerder uitgelegd, te maken met het feit dat slechts een kleine fractie van de ruimte ingenomen wordt door HKS.

38/93


Tabel 15: Resultaten van de economische analyse van scenario 1a

Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar) Kost zakken (€/ton) Transportkost (€/ton) Kost voor afzet/verwerker (€/ton) Totale kost per fractie (€/ton) Totale kost scenario (€/ton)

4.2.3

94,56 480 / 41,10 76,05 218,95 218,95

Resultaten voor ecologische parameters Wat betreft ecologische parameters scoort deze sorteerboodschap beter dan het referentiescenario op vermeden emissies voor zowel broeikasgasemissies als verzurende emissies. Bij recyclage komen iets meer verzurende emissies vrij dan bij verbranding, wat te verklaren zou kunnen zijn door het gebruik van chemische solventen tijdens het recyclageproces. Deze sorteerboodschap scoort vooral goed bij uitstoot van broeikasgassen en vermeden emissies van deze gassen voor recyclage. Tabel 16: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 1a

Broeikasgasemissie (kg CO2/ton) Transport Recyclage Vermeden emissies Verzurende emissies (kg SO2/ton)

24,4 43,38 -2021,16

Transport Recyclage Vermeden emissies Ruimtegebruik (m2/ton) HKS

0,07 0,12 -6,72 0,21

4.3

Scenario 1b: 2 containers: 1 container mix HKS (incl. PVC en BP), 1 container 60 L zakken

4.3.1

Algemene beschrijving Voor dit scenario werden de gegevens gebruikt van 12 CP’en binnen eenzelfde IC die zowel een mix van HKS, inclusief PVC en bloempotten, als een stroom van kleine plastics en folies (via 60 L zakken, de niet-PMD fractie) apart inzamelt. Elke stroom wordt in een aparte container verzameld. De CP’en onder deze IC waar slechts één van beide stromen ingezameld wordt, worden buiten beschouwing gelaten om correcte berekeningen toe te laten. Verder wordt aangenomen dat beide stromen apart afgevoerd worden. De gewogen gemiddeldes zijn berekend op basis van de relatieve gewichtsfracties van de afzonderlijke stromen, in dit geval 16,80% HKS versus 83,20% 60 L zakken.


39/93

4.3.2

Resultaten voor economische parameters Tabel17 geeft de resultaten weer van de analyse van de economische parameters. Wat opvalt is de hoge totale prijs voor de fractie HKS, ondanks een opbrengstprijs voor de afzet van deze stroom. Deze hoge prijs per ton heeft waarschijnlijk te maken met de hoge transportkost in combinatie met het relatief lage tonnage opgehaald (zie ook figuur 4). Ook de totale kost per ton voor deze sorteerboodschap ligt aanzienlijk hoger dan de kost voor verbranding. Aangezien deze cijfers gebaseerd zijn op de gegevens van slechts 1 IC is het mogelijk dat de resultaten wat vervormd zijn. Tabel 17: Resultaten van de economische analyse van scenario 1b

Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar) Kost zakken (€/ton) Transportkost (€/ton) Kost voor afzet/verwerker (€/ton) Totale kost per fractie (€/ton) Totale kost scenario (€/ton)

2 containers samen Mix HKS 60 L zakken Mix HKS 60 L zakken Mix HKS 60 L zakken Mix HKS 60 L zakken Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde

165,36 480 480 NA NA 138,18 312,00 -48,00 147,00 807,09 582,15 619,94

Als we de afzetkost voor de HKS stroom in dit scenario vergelijken met de afzetkost voor exact dezelfde stroom in scenario 1a, valt op dat in het huidige scenario een inkomst verkregen wordt terwijl in het vorige scenario een kost te betalen valt. Dit is te verklaren door het feit dat beide stromen (deel van mix HKS als 60 L zakken) worden afgevoerd naar dezelfde verwerker, waarbij een package deal werd afgesloten tussen de IC en de verwerker.

4.3.3

Resultaten voor ecologische parameters Tabel 18 geeft de resultaten weer van de analyse voor de ecologische parameters voor deze sorteerboodschap. De broeikasgasemissies voor dit specifieke scenario liggen hoger dan de referentie, en ook als we de HKS stroom vergelijken met hetzelfde type stroom uit scenario 1a zien we dat de emissies aanzienlijk hoger liggen. Een mogelijke verklaring ligt in de kost van een rit heen/terug, die voor dit scenario duurder is dan de referentie en scenario 1a. Dit zou kunnen wijzen op een grotere transportafstand naar afzet/verwerking en dus een hogere uitstoot. Dezelfde verklaring geldt dan ook als reden voor hogere verzurende emissies wat betreft transport. Verder scoort deze sorteerboodschap als slechtste onder alle scenario’s op het vlak van verzurende emissies bij recyclage. De reden hiervoor is te vinden in de slechte score voor de 60L zakken gecombineerd met het relatief grote gewichtsaandeel van deze fractie in de totale hoeveelheid kunststoffen opgehaald (83,20%). In andere sorteerboodschappen waar 60L zakken ingezameld worden, worden deze stromen gecombineerd met een groter aantal andere stromen (slechts 1 stroom in dit geval) waardoor hun gewichtsaandeel en, daaruit volgend, de totaal verzurende emissies door recyclage relatief kleiner worden.

40/93


Tabel 18: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 1b

Broeikasgasemissies (kg CO2/ton) Transport

Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde Recyclage Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde Vermeden emissies Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport

Recyclage

Vermeden emissies

68,81 41,20 45,84 43,38 308,89 264,29 -2021,16 -1747 -1793,06

Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde

0,18 0,11 0,12 0,12 0,73 0,63 -6,72 -5,76 -5,92

Mix HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde

0,84 0,24 0,34

Ruimtegebruik (m2/ton)

4.4

Scenario 2a: 2 containers: 1 container mix HKS (incl. PVC), 1 container BP (apart ingezameld in zakken)

4.4.1

Algemene beschrijving In scenario 2a worden enkel de bloempotten apart ingezameld. Deze worden in 300L zakken ingezameld. In totaal hanteren 61 CP’en verspreid over 6 verschillende IC’s deze sorteerboodschap. Er is echter een verschil in de methode van toepassing voor afvoer. Bepaalde IC's voeren de twee fracties, namelijk de bloempotten en de overige harde kunststoffen, gezamenlijk af in één container (300 L zakken bovenop). Deze methode wordt gerefereerd als subscenario 2a-1 (15 CP'en verspreid over 2 IC's), terwijl de methode met de afvoer van twee verschillende containers als subscenario 2a-2 (46 CP'en verpreid over 4 IC's). Scenario 2a-1 is hierdoor heel gelijkaardig aan scenario 1a, buiten dat er een extra kost zal gemaakt worden voor ruimtegebruik en big bags.

4.4.2

Resultaten voor economische parameters De twee verschillende afvoermethodes geven uiteindelijk geen verschil in de totale kostprijs. Deze ligt echter tussen de twee subscenario’s van het referentiepunt verbranding. Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

41/93

Door de bloempotten apart af te zetten kan een opbrengst worden gerekend voor deze fractie. Dit compenseert de hogere transportkosten. Een afweging tussen de verschillende kosten moet gemaakt worden om de beste optie te kunnen kiezen op economisch vlak. Tabel 19: Resultaten van de economische analyse van scenario 2a

Subscenario 2a-1 Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar) Kost zakken (€/ton) Transportkost (€/ton)

BP

Kost voor afzet/verwerker (€/ton)

4.4.3

Subscenario 2a-2 147,77 480 44,33 48,58 57,33

Totale kost per fractie (€/ton)

264,30

Totale kost scenario (€/ton)

264,30

HKS BP BP HKS BP HKS BP HKS BP

141,67 480 NA 122,98 77,24 101,89 33,89 -51,88 258,49 486,47 277,04

Resultaten voor ecologische parameters Er werd verondersteld dat de verwerking van de bloempotten en harde kunststoffen die samen werden afgevoerd onder scenario 2a-1 ook bij dezelfde verwerker terechtkomen. Men gaat ervan uit dat deze stromen ook samen verwerkt worden in het kader van deze studie. Het is mogelijk dat dit in de werkelijkheid niet zo gebeurt en dat de bloempotten nog worden uitgesorteerd voor een aparte verwerking. De beslissing ligt echter bij de verwerker en is deels markt gestuurd. Deze veronderstelling toont echter het verschil aan tussen het verwerken van zuivere stromen ten opzichte van een mix harde kunststoffen. Het verwerken van bloempotten apart veroorzaakt hogere broeikasgas- en verzurende emissies. De vermeden emissies zorgen echter voor een negatieve balans voor de emissies naar lucht.

42/93


Tabel 20: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 2a

Subscenario 2a-1 Broeikasgasemissies (kg CO2/ton) Transport

Recyclage

Vermeden emissies

Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport

Recyclage

Vermeden emissies

Subscenario 2a-2 23,8 HKS BP Gewogen gemiddelde 43 HKS BP Gewogen gemiddelde -2021 HKS BP Gewogen gemiddelde

37 37,4 37,1 43 166 53,4 -2021 -1772 -2000,9

0,063 HKS BP Gewogen gemiddelde 0,121 HKS BP Gewogen gemiddelde -6,72 HKS BP Gewogen gemiddelde

Ruimtegebruik (m2/ton) HKS BP Gewogen gemiddelde

4.5

Scenario 3a: 2 containers: 1 container mix HKS (incl. BP), 1 container PVC

4.5.1

Algemene beschrijving

0,098 0,099 0,098 0,121 0,371 0,141 -6,72 -5,57 -6,63

0,42 0,43 0,42

In dit scenario werden de gegevens verzameld van 10 CP’en verdeeld over 2 IC’s, elke IC bestaat uit 5 CP'en. De sorteerboodschap bestaat uit de inzameling van 2 stromen, elk in een aparte container. Deze stromen zijn (i) een mix van HKS, inclusief bloempotten, en (ii) een stroom PVC. In de geleverde gegevens werd de stroom PVC samen met het grofvuil verzameld en verbrand. In deze studie wordt er echter vanuit gegaan dat PVC als een aparte stroom ingezameld en verwerkt wordt. De verhouding van de fractie PVC tot de overblijvende HKS stroom wordt afgeleid uit scenario 3b (er bestaan geen aparte gegevens voor het huidige scenario, niet bestaand en dus theoretisch) en bedraagt 75% - 25%. De kost voor verwerking wordt eveneens afgeleid uit scenario 3b; aangezien de IC’s uit dit scenario en de IC’s uit scenario 3b redelijk dicht bij elkaar liggen, nemen we aan dat ze met de zelfde verwerker zouden kunnen werken voor PVC. De kost per rit voor PVC afvoer is dan weer gebaseerd op de transportkost per rit voor de stroom HKS van scenario 3a omdat er vanuit gegaan wordt dat de afzetter/verwerker van HKS ook de stroom PVC zal aanvaarden en dezelfde contractregelingen


43/93

zouden gelden voor eenzelfde IC. Hoewel de methode van inzameling en ophaling dezelfde is voor beide IC's, werd ervoor gekozen de resultaten apart weer te geven omwille van het grote verschil in de kost voor ruimtegebruik, wat uiteindelijk ook een verschil zal geven in de totale berekende kost voor dit scenario voor beide IC's.

4.5.2

Resultaten voor economische parameters Tabel 21 geeft de resultaten weer van de analyse van de gegevens van scenario 3a. De kost voor ruimtegebruik voor IC1 is het hoogst van alle scenario’s (cfr. Figuur 4). Dit is te wijten aan het aantal containers (2) in combinatie met het lage tonnage ingezameld (cfr. figuur 4 en 10). Ook de grootte van de container speelt een rol. Terwijl IC1 werkt met containers van 40 m 3 werkt IC2 met containers van 30 m 3 die minder plaats innemen. Aangezien de kost voor afzet afgeleid is van scenario 3b is geen vergelijking mogelijk tussen de gelijkaardige stromen van beide scenario’s. De totale kost van deze sorteerboodschap valt duurder (voor IC1) uit dan het referentiescenario, wat te wijten is aan de hoge totale kost van de HKS stroom, op zijn beurt te verklaren door de hoge kost voor ruimtegebruik. De waarden van de overige parameters liggen betrekkelijk lager dan de referentie. Tabel 21: Resultaten van de economische analyse van scenario 3a

IC1 Kost ruimtegebruik (€/ton) 2 containers samen Kost container (€/jaar) Mix HKS PVC Kost zakken (€/ton) Mix HKS PVC Transportkost (€/ton) Mix HKS PVC Kost voor afzet/verwerker Mix HKS (€/ton) PVC Totale kost per fractie Mix HKS (€/ton) PVC Totale kost scenario Gewogen gemiddelde (€/ton)

4.5.3

IC2 362,03 480 480 / / 27,27 27,27 15 30 548,64 173,30 454,81

50,10 480 480 / / 48,48 48,48 60,50 30 180,63 99,25 160,29 307,55

Resultaten voor ecologische parameters Tabel 22 geeft de resultaten weer van de ecologische analyse voor scenario 3a. In vergelijking met de referentie scoort deze sorteerboodschap op alle vlakken beter, behalve voor de verzurende emissies van recyclage. Dit kan opnieuw verklaard worden door het gebruik van chemische solventen bij het recyclageproces (dewelke bij verbranding niet gebruikt worden).

44/93



IC1

IC2


Mix HKS PVC Gewogen gemiddelde Recyclage Mix HKS PVC Gewogen gemiddelde Vermeden emissies Mix HKS PVC Gewogen gemiddelde Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport

Recyclage

Vermeden emissies

Mix HKS PVC Gewogen gemiddelde Mix HKS PVC Gewogen gemiddelde Mix HKS PVC Gewogen gemiddelde

13,58 13,58 13,58 43,38 105,72 58,97 -2021,16 -1426,17 -1872,42

24,14 24,14 24,14 43,38 105,72 58,97 -2021,16 -1426,17 -1872,42

0,04 0,04 0,04 0,12 0,24 0,15 -6,72 -5 -6,29

0,06 0,06 0,06 0,12 0,24 0,15 -6,72 -5 -6,29

Ruimtegebruik (m2/ton) Mix HKS PVC Gewogen gemiddelde

4.6

Scenario 3b: 3 containers: 1 container mix HKS (incl. BP), 1 container PVC, 1 container 60 L zakken

4.6.1

Algemene beschrijving

0,46 0,02 0,35

In dit scenario wordt gewerkt met de gegevens van 10 CP’en voor één enkele IC. De situatie is identiek aan scenario 3a, buiten het feit dat er nog een extra stroom wordt ingezameld, i.e., 60L zakken gevuld met kleine plastics en folies welke in een aparte container worden verzameld. De verhouding tussen de fracties HKS – PVC – 60 L zakken bedraagt 29,17 % - 9,84% - 60,98%.

4.6.2

Resultaten voor economische parameters Tabel 23 geeft de resultaten weer van de economische analyse van scenario 3b. Figuur 4 en 10 geven aan dat hoewel in dit scenario gewerkt wordt met 3 containers, de kost voor ruimtegebruik lager ligt dan scenario 3a – IC1. De reden ligt opnieuw bij het ingezamelde tonnage dat in dit geval hoger ligt dan scenario 3a voor de HKS-PVC stroom alsook omwille van de additie van het tonnage van de 60L zakken. Toch ligt de totale kost niet veel lager dan scenario 3a – IC1. Dit is voor het grootste deel te wijten aan de veel hogere transportkost, vooral voor de mix HKS (223,59 € versus 27,27 €). De totale kost voor de fractie 60L zakken is in dit scenario heel vergelijkbaar met de berekende kost voor de fractie 60L zakken in scenario 1b. Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

45/93

De hoge totale kost voor de PVC fractie is te wijten aan de hoge kost voor ruimtegebruik per ton voor deze specifieke stroom (519,44 €), wat op zijn beurt te wijten is aan het gebruik van een grote container (40 m3) en een relatief klein tonnage ingezameld (ca. 140 ton verdeeld over 10 CP'en). De combinatie van deze hoge kosten zorgt ervoor dat dit scenario, voor deze IC althans, duurder uitkomt dan de referentie. Tabel 23: Resultaten van de economische analyse van scenario 3b

Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar)

Kost zakken (€/ton)

Transportkost (€/ton)




4.6.3

3 containers samen Mix HKS PVC 60 L zakken Mix HKS PVC 60 L zakken Mix HKS PVC 60 L zakken Mix HKS PVC 60 L zakken Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde

158,43 480 480 480 / / / 223,59 38,18 368,92 56,25 30,00 108,00 531,19 840,47 597,53 602,09

Resultaten voor ecologische parameters Tabel 24 geeft de resultaten weer van de ecologische analyse. Uit de tabel kan afgelezen worden dat zowel broeikasgas- als verzurende emissies voor dit scenario hoger liggen dan de waarden van de referentie. Dit effect kan toegeschreven worden aan de hogere transportkost, vooral voor de PVC stroom, wat waarschijnlijk te maken heeft met een langere afstand tot afzet/verwerking en dus hogere emissies. De andere parameters onder dit scenario presteren beter dan de referentie, buiten de hogere verzurende emissies van recyclage, die te wijten zijn aan het gebruik van solventen in het recyclageproces.

46/93


Tabel 24: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 3b


Recyclage

Vermeden emissies

Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde

111,37 19,01 55,68 68,06 43,38 105,72 308,89 212,82 -2021,17 -1426,17 -1747 -1794,19

Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde

0,30 0,05 0,15 0,18 0,12 0,24 0,73 0,51 -6,72 -5,01 -5,76 -5,96


Recyclage

Vermeden emissies

Ruimtegebruik (m2/ton) Mix HKS PVC 60 L zakken Gewogen gemiddelde

0,45 1,33 0,23 0,40

4.7

Scenario 4a: 3 containers: 1 container mix HKS (excl. PVC, excl. BP), 1 container PVC, 1 container BP (apart ingezameld in zakken)

4.7.1

Algemene beschrijving In dit scenario worden zowel PVC als bloempotjes apart ingezameld. De overige harde kunststoffen worden in een aparte container ingezameld. Dit scenario komt voor op 12 CP’en van 2 verschillende IC’s in Vlaanderen waarbij tevens een andere methode wordt toegepast. Bij de eerste IC worden de drie fracties in drie aparte containers ingezameld, terwijl bij de tweede de drie fracties eerst in zakken worden ingezameld. We nemen hier aan dat de zakken nadien in rolcontainers verzameld worden. Deze twee verschillende methodes worden hierna vermeld als subscenario’s 4a-1 en 4a-2 respectievelijk. Subscenario 4a-1 heeft betrekking op een IC met slechts 1 CP, 4a-2 op een IC met 11 CP'en. Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

47/93

4.7.2

Resultaten voor economische parameters De vergelijking van beide subscenario’s toont aan dat hoewel de totale kost per ton niet sterk verschilt, de verschillende kosten (ruimtegebruik, transport en afzet) onderling wel kunnen afwijken. Zo is bijvoorbeeld de kost voor het ruimtegebruik hoger in subscenario 4a-1 dan in 4a2, terwijl de transportkosten dan weer lager liggen. Een belangrijke bevinding hierbij is dat de prijs voor afzet van PVC aanzienlijk varieert. Deze zijn afhankelijk van de contracten tussen de IC's en de verwerkers waarbij ook randinformatie en andere ingezamelde fracties van belang zijn. Ten opzichte van het referentiescenario scoort dit scenario ongeveer gelijk. Zowel transport als ruimtegebruik zijn vergelijkbaar. De prijs die betaald wordt voor PVC ligt wel gevoelig hoger in scenario 4a dan in het referentiescenario. Tabel 25: Resultaten van de economische analyse van scenario 4a

Subscenario 4a-1 Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar)

Kost zakken (€/ton)

Transportkost (€/ton) Kost voor afzet/verwerker (€/ton) Totale kost per fractie (€/ton)

HKS PVC BP BP

HKS PVC BP HKS PVC BP


4.7.3

Subscenario 4a-2 187,99 480 480 NA 57,00

60,95 44,50 1,00 -125,00 223,10 573,64 408,82 292,30

HKS PVC BP HKS PVC BP HKS PVC BP

143,46 NA NA NA 4,87 4,79 9,90 307,00 40,00 50,00 -200,00 335,44 345,55 139,86 300,60

Resultaten voor ecologische parameters Zoals in de vorige scenario’s, scoort scenario 4a beter dan het referentiescenario voor ecologische impact dankzij het verwerkingsproces waarbij het eindproduct tot vermeden emissies leidt. De vermeden emissies zorgen voor een negatieve balans voor de emissies naar lucht. Ook het verwerkingsproces is verantwoordelijk voor een aanzienlijk lagere uitstoot van broeikasgassen. Door een gebrek aan gegevens voor subscenario 4a-2 konden de emissies uit transport niet berekend worden. Dit sluit niet uit dat scenario 4a in het algemeen beter scoort op ecologisch vlak dan het referentiescenario.

48/93



Subscenario 4a-1 Broeikasgasemissies (kg CO2/ton) Transport HKS PVC BP Gewogen gemiddelde Recyclage HKS PVC BP Gewogen gemiddelde Vermeden emissies HKS PVC BP Gewogen gemiddelde Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport HKS PVC BP Gewogen gemiddelde Recyclage HKS PVC BP Gewogen gemiddelde Vermeden emissies HKS PVC BP Gewogen gemiddelde

Subscenario 4a-2 30,4 30,4 30,4 30,4 43 106 166 58,4 -2021 -1426 -1772 -1905,7

/

HKS PVC BP Gewogen gemiddelde HKS PVC BP Gewogen gemiddelde

43 106 166 89,1 -2021 -1426 -1772 -1765,6

0,081 0,081 0,081 0,081 0,121 0,240 0,371 0,150 -6,72 -5,01 -5,57 -6,38

/

HKS PVC BP Gewogen gemiddelde HKS PVC BP Gewogen gemiddelde

0,121 0,240 0,371 0,211

HKS PVC BP Gewogen gemiddelde

0,14 0,18 0,32 0,19

-6,72 -5,01 -5,57 -5,90

Ruimtegebruik (m2/ton) HKS PVC BP Gewogen gemiddelde

0,28 1,23 0,59 0,46

4.8

Scenario 4b: 4 containers: 1 container mix HKS (excl. PVC, excl. BP), 1 container PVC, 1 container 60 L zakken, 1 container BP (apart ingezameld in zakken)

4.8.1

Algemene beschrijving In scenario 4b worden alle belangrijke fracties apart ingezameld: bloempotjes worden in zakken ingezameld in rolcontainers, PVC in een 40m³ container, de overige fractie harde kunststoffen in Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

49/93

een tweede container en de 60L zakken in een derde container. Dit scenario is theoretisch en wordt nog niet toegepast in Vlaanderen. Gegevens voor de berekeningen van de economische en ecologische parameters werden uit bestaande scenario’s afgeleid. Men is hier vertrokken van de veronderstelling dat er in totaal 100 ton kunststoffen ingezameld worden. Op basis van de sorteeranalyse van OVAM en van scenario’s 1a, 2a en 4a werd berekend dat 80% toe te wijzen is aan de 60L zakken en 20% aan de harde kunststoffen, hiervan is 5% PVC, 2% bloempotjes en 13% de overige harde kunststoffen. De kosten voor ruimtegebruik en containers zijn gebaseerd op het aantal en type containers (3 van 40m³ en 1 van 1,5m³ in dit geval). De transportkosten werden berekend op basis van een gemiddelde kost per rit van de beschouwde scenario’s, alsook de prijs voor afzet of verwerking.

4.8.2

Resultaten voor economische parameters Scenario 4b scoort economisch het slechtst gezien de hoge druk van het ruimtegebruik op de totale kosten. In dit scenario zijn er 3 containers van 40m³ en 1 van 1,5 m³. Deze containers zorgen voor een extra kost die niet wordt gecompenseerd door een lagere transporten/of afzetkost. Belangrijk hierbij te vermelden is dat dit scenario theoretisch is. Door de verscheidenheid van scenario’s en van IC's en CP'en binnen één scenario kan men deze resultaten moeilijk als uitsluitend beschouwen. De voordelen van dit scenario zijn dat de ingezamelde fracties zuiverder zouden zijn. Mits een redelijke transportafstand en daaruit volgende transportkost zou dit kunnen leiden tot lagere afzetkosten en indien mogelijk tot een afzetopbrengst. Voor de bloempotjes werd dit reeds meegenomen. Tabel 27: Resultaten van de economische analyse van scenario 4b

Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar)

Kost zakken (€/ton) Transportkost (€/ton)




50/93

Theoretisch scenario, geen tonnages gegeven Mix HKS 480 PVC 480 Bloempotjes NA 60L zak 480 BP: 16,67 Mix HKS 223,59 PVC 38,18 Bloempotjes 49,33 60L zak 369,01 Mix HKS 83,23 PVC 30,00 Bloempotjes -50,00 60L zak 127,50 Mix HKS 920,14 PVC 1543,54 Bloempotjes 333,77 60L zak 594,36 680,74


4.8.3

Resultaten voor ecologische parameters Op het ecologisch vlak scoort dit scenario het slechtst voor recyclage. Emissies van broeikasgassen en van verzurende stoffen tijdens het verwerken van de 60L zakken zorgen voor een aanzienlijk hogere uitstoot dan de overige scenario’s. Dit is echter minder vervuilend dan het referentiescenario op het niveau van de broeikasgassen. Tabel 28: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 4b

Broeikasgasemissies (kg CO2/ton) Transport Mix HKS PVC Bloempotjes 60L zak Gewogen gemiddelde Recyclage Mix HKS PVC Bloempotjes 60L zak Gewogen gemiddelde Vermeden emissies Mix HKS PVC Bloempotjes 60L zak Gewogen gemiddelde Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport Mix HKS PVC Bloempotjes 60L zak Gewogen gemiddelde Recyclage Mix HKS PVC Bloempotjes 60L zak Gewogen gemiddelde Vermeden emissies Mix HKS PVC Bloempotjes 60L zak Gewogen gemiddelde

11,4 19,0 43,1 55,7 60,6 43 106 166 309 261 -2021 -1426 -1772 -1747 -1765 0,296 0,050 0,115 0,148 0,161 0,121 0,240 0,371 0,731 0,620 -6,73 -5,01 -5,57 -5,76 -5,84

4.9

Scenario 5a: 1 container mix HKS en ZKS (incl. PVC en BP)

4.9.1

Algemene beschrijving Voor dit scenario wordt gewerkt met de gegevens van 45 CP’en verdeeld over 2 IC’s. Deze IC’s zamelen slechts één enkele stroom in, waarbij alle HKS, inclusief PVC en bloempotten, samen met ZKS worden verzameld in een gezamenlijke container. De sorteeranalyse van huisvuil ([4]) Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

51/93

geeft aan dat de relatieve verhouding HKS – ZKS respectievelijk 85,41% - 14,59% bedraagt, dit geeft een indicatie van hoeveel HKS en ZKS er zich in de gezamenlijke stroom bevinden. Omdat het om grote hoeveelheden kunststoffen gaat, hebben sommige IC's meerdere containers per CP voor de inzameling van deze stroom. Dit gegeven werd in rekening bij de berekening van de relevante parameters.

4.9.2

Resultaten voor economische parameters Tabel 29 geeft de resultaten weer van de economische analyse. Het valt op dat de kost voor ruimtegebruik heel laag ligt voor IC1. Dit komt omdat de tonnages die verzameld worden hoog liggen (cfr. Figuur 4 en 12). De kosten voor transport en afzet/verwerking zijn vergelijkbaar met het referentiescenario. De kosten worden weergegeven voor de fractie HKS in de totale fractie (mix van HKS en ZKS). Net als in scenario 3a is er een groot verschil in kost voor ruimtegebruik tussen beide IC's. Dit heeft te maken met het verschil in totaal aantal ingezamelde tonnages tussen deze IC's. De resultaten worden daarom apart weergegeven. Tabel 29: Resultaten van de economische analyse van scenario 5a

IC1 Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar) Kost zakken (€/ton) Transportkost (€/ton) Kost voor afzet/verwerker (€/ton) Totale kost per scenario (€/ton) Gewogen gemiddelde

4.9.3

IC2 62,03

195,82

408 / 38,64 91,80

408 / 74,27 68,91

230,84

412,71 321,78

Resultaten voor ecologische parameters Tabel 30 geeft de resultaten van de ecologische analyse weer. De transportemissies van IC1 zijn gelijkaardig aan deze van de referentie, die van IC2 liggen iets hoger, waarschijnlijk verklaarbaar door de grotere transportafstand. Opnieuw valt op dat de verzurende emissies voor recyclage hoger liggen dan die voor verbranding, de reden is dezelfde als in voorgaande gevallen. Tabel 30: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 5a

IC1

IC2

Broeikasgasemissie (kg CO2/ton) Transport Recyclage Vermeden emissies Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport Recyclage Vermeden emissies Ruimtegebruik (m2/ton) HKS

52/93

26,63 83,21 -1980,04

5,11 83,21 -1980,04

0,07 0,21 -6,58

0,01 0,21 -6,58

0,08

0,98


4.10 Scenario 5b: 2 containers: 1 container mix HKS en ZKS (incl. PVC en BP), 1 container 60 L zakken 4.10.1 Algemene beschrijving In dit scenario wordt de sorteerboodschap van scenario 5a uitgebreid met een extra stroom 60 L zakken. Dit scenario is theoretisch en wordt niet toegepast in Vlaanderen. Gegevens voor de berekeningen van de economische en ecologische parameters werden uit bestaande scenario’s afgeleid. De resultaten voor de stroom mix HKS en ZKS zijn gebaseerd op scenario 5a, en scenario’s 1b en 3b werden gebruikt voor de berekeningen van de stroom 60 L zakken. Aangezien we op basis van de bestaande scenario’s geen relatieve fracties kunnen afleiden voor beide stromen, nemen we aan dat ze elk voor de helft van het totaal meetellen (en de relatieve fracties dus 50% - 50% zijn). De kosten voor ruimtegebruik en containers zijn gebaseerd op het aantal en type containers (2 van 40m³). Voor de transportkost en afzet/verwerkingskost werd voor de stroom HKS en ZKS een gemiddelde berekend van de twee IC's in scenario 5a, en voor de stroom 60 L zakken werd het gemiddelde genomen van de respectievelijke kosten berekend voor scenario’s 1b en 3b.

4.10.2 Resultaten voor economische parameters Tabel 31 geeft de resultaten weer van de economische analyse van scenario 5b. Aangezien geen tonnages gekend zijn voor dit scenario kan de kost van ruimtegebruik niet berekend worden. Scenario 5a kan wel indicaties geven naar de kost voor de stroom HKS en ZKS, terwijl scenario’s 1b en 3b indicaties kunnen geven wat betreft de kost voor 60 L zakken. De kosten voor HKS hebben enkel betrekking op de fractie HKS in de mix HKS en ZKS. De totale kost per ton voor dit scenario ligt hoger dan voor scenario 5a omdat er hier een extra stroom bijkomt, de 60 L zakken, die ongeveer het dubbele kost van de HKS-ZKS stroom. Tabel 31: Resultaten van de economische analyse van scenario 5b

Kost ruimtegebruik (€/ton)

2 containers samen

Kost container (€/jaar)

HKS 60 L zakken HKS 60 L zakken HKS 60 L zakken HKS 60 L zakken HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde

Kost zakken (€/ton) Transportkost (€/ton) Kost voor afzet/verwerker (€/ton) Totale kost per fractie (€/ton) Totale kost scenario (€/ton)

Theoretisch scenario, geen tonnages gegeven 408 480 / / 56,45 340,46 80,35 127,50 321,78 589,84 455,81

4.10.3 Resultaten voor ecologische parameters Tabel 32 geeft de resultaten weer van de ecologische analyse van scenario 5b. De transportemissies zijn opnieuw gelijkaardig aan de referentie terwijl de verzurende emissies voor recyclage hoger liggen voor de gekende reden. Het valt bovendien op dat de verzurende emissies voor recyclage hoger liggen voor dit scenario, en de andere scenario’s waar 60 L


53/93

zakken in voorkomen, in vergelijking met scenario’s waar deze stroom afwezig is (zie sectie 4.12.2.2). Tabel 32: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 5b

Broeikasgasemissie (kg CO2/ton) Transport

Recyclage

Vermeden emissies

HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde

61,20 74,27 68,26 83,21 309,89 205,20 -1980,04 -1747,00 -1854,07

HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde HKS 60 L zakken Gewogen gemiddelde

0,16 0,20 0,18 0,21 0,73 0,49 -6,58 -5,76 -6,13


Recyclage

Vermeden emissies

4.11 Scenario 7a: 2 containers: 1 container mix HKS en ZKS (incl. BP), 1 container PVC 4.11.1 Algemene beschrijving Scenario 7a heeft als sorteerboodschap het inzamelen van zowel harde als zachte kunststoffen in één container waarbij PVC ook apart ingezameld wordt in een tweede container. Dit scenario is theoretisch en wordt nog niet toegepast in Vlaanderen. Gegevens voor de berekeningen van de economische en ecologische parameters werden uit bestaande scenario’s afgeleid. Men is hier vertrokken van de veronderstelling dat in totaal 100 ton kunststoffen ingezameld worden. Op basis van de sorteeranalyse van OVAM en van scenario 4a werd berekend dat 28% PVC is en 72% een mix van harde en zachte kunststoffen. De kosten voor ruimtegebruik en containers zijn gebaseerd op het aantal en type containers (2 van 40m³ in dit geval). De transportkosten werd berekend op basis van een gemiddelde kost per rit van alle bestaande scenario’s, alsook de prijs voor afzet of verwerking.

4.11.2 Resultaten voor economische parameters De resultaten worden weergegeven in Tabel 33. Op economisch vlak doet scenario 7a het beter dan subscenario B van het referentiescenario verbranding maar slechter dan subscenario A van het referentiescenario. Dit komt voornamelijk doordat de kost voor ruimtegebruik zwaar doorweegt aangezien men hier met twee containers moet werken. De andere kosten werden

54/93


afgeleid uit gemiddeldes van andere scenario’s en zijn dus min of meer vergelijkbaar met het referentiescenario. De meerkost wordt gecompenseerd door een lagere of min of meer gelijke prijs aan verwerker. Voor een mix harde en zachte kunststoffen ligt deze hoger dan voor een zuivere stroom PVC mede door het feit dat de mix meer onzuiverheden bevat en ook mogelijks moet uitgesorteerd worden alvorens deze fracties te verwerken. Tabel 33: Resultaten van de economische analyse van scenario 7a

Kost ruimtegebruik (€/ton) Kost container (€/jaar) Kost zakken (€/ton) Transportkost (€/ton) Kost voor afzet/verwerker (€/ton) Totale kost per fractie (€/ton)

Theoretisch scenario, geen tonnages gegeven HKS PVC HKS PVC HKS PVC HKS PVC


408 480 / 47,93 47,93 83,23 30 202,38 374,55 247,64

4.11.3 Resultaten voor ecologische parameters De broeikasgasuitstoot van scenario 7a ligt in dezelfde grootteorde als het referentiescenario met verbranding. Dit geldt ook voor de verzurende emissies uit transport. Zoals in de vorige scenario’s, scoort scenario 7a beter dan het referentiescenario voor ecologisch impact dankzij het verwerkingsproces waarbij het eindproduct tot vermeden emissies leidt. De vermeden emissies zorgen voor een negatieve balans voor de emissies naar lucht. Ook het verwerkingsproces is verantwoordelijk voor een aanzienlijk lagere uitstoot van broeikasgassen (ongeveer 90 versus 1413 ton CO2-eq/ton).


55/93


Broeikasgasemissie (kg CO2/ton) Transport

HKS PVC Gewogen gemiddelde HKS PVC Gewogen gemiddelde HKS PVC Gewogen gemiddelde

25,84 24,53 25,45 83,21 105,72 89,86 -1980,04 -1426,17 -1816,32

Verzurende emissies (kg SO2/ton) Transport HKS PVC Gewogen gemiddelde Recyclage HKS PVC Gewogen gemiddelde Vermeden emissies HKS PVC Gewogen gemiddelde

0,07 0,07 0,07 0,21 0,24 0,22 -6,58 -5,01 -6,11

Recyclage

Vermeden emissies

4.12 Besluit voor de verschillende scenario’s 4.12.1 Economische parameters 4.12.1.1 Ruimtegebruik De kost voor ruimtegebruik werd berekend voor de verschillende scenario’s (zie sectie 3.1.2.1.1 voor een beschrijving van de berekeningswijze). Figuur 4 en Tabel 35 geven een overzicht van de resultaten voor de verschillende scenario’s, waar de kost van ruimtegebruik en hoeveelheid ingezamelde HKS per scenario weergegeven worden. Omdat de kost in functie staat van de hoeveelheid HKS ingezameld, kon deze analyse enkel uitgevoerd worden voor de bestaande en niet voor de theoretische scenario’s. Aangezien de kost voor ruimtegebruik tussen scenario 2a-1 en 2a-2 niet heel verschillend is, werden beide subscenario's gecombineerd, De kost voor ruimtegebruik tussen de IC's in scenario's 3a en 5a verschillen dan wel weer substantieel. Daarom werden beide kosten apart opgenomen in de figuur. Ook voor beide subscenario's onder scenario 4a worden aparte resultaten getoond.

56/93


Figuur 4: Kost van ruimtegebruik per bestaand scenario (het aantal stromen per scenario is weergegeven tussen haakjes)

Tabel 35: Numeriek overzicht van de kost voor ruimtegebruik en hoeveelheid ingezamelde HKS per scenario

scenario 1a 1b 2a 3a-1 3a-2 3b 4a - 1 4a - 2 5a – 1 5a – 2 Referentie

kost voor ruimtegebruik (euro/ton)

hoeveelheid HKS ingezameld (ton) 94,56 165,36 143,71 362,03 50,10 158,43 187,99 143,46 62,03 195,82 0,68

2201,89 1300,05 2911,72 205,33 544,00 1437,40 84,09 269,35 6024,9 981,45 1821,64

Uit de analyse blijkt dat de kost voor ruimtegebruik afhankelijk is van het aantal containers op een CP, de oppervlakte van deze containers en de hoeveelheid HKS ingezameld. Zo zal de kost voor ruimtegebruik hoog zijn als een groot aantal stromen apart ingezameld wordt (dus een groot aantal containers), maar er van deze stromen relatief weinig ingezameld wordt op jaarbasis. Een IC kan er dan voor kiezen ofwel minder stromen apart in te zamelen of het zelfde aantal stromen in te zamelen maar in kleinere containers of via zakken (een kleinere oppervlakte). Ook kan de relatieve kost van dit ruimtegebruik dalen door grotere tonnages in te zamelen. Dit kan bijvoorbeeld door van sorteerboodschap te wisselen (zie ook sectie 5.4). De lage kost voor ruimtegebruik voor het referentiescenario wordt verklaard door het feit dat HKS hier samen met grofvuil ingezameld worden en dat HKS slechts 6,78% bedragen van het totaal.


57/93

4.12.1.2 Transportkost 4.12.1.2.1 Transportkost per stroom Een vergelijking van de transportkost per ton voor de verschillende stromen per scenario wordt weergegeven in Figuur 5 en Tabel 36. De kost voor de stromen mix HKS en ZKS omvat enkel de kosten voor de HKS, i.e., 85,41 % van de totale transportkost voor deze stroom.

Figuur 5: Transportkost per inzamelstroom en scenario

Tabel 36: Numeriek overzicht van de transportkost per inzamelstroom en scenario

HKS (incl. €/ton PVC en BP) 41,10 1a 138,18 1b 2a - 1 48,58 2a - 2 3a 3b 4a - 1 4a - 2 4b 5a 5b 7a 8,37 Ref

HKS (incl. PVC)

HKS (incl. BP)

HKS (excl. PVC PVC en BP)

BP

60L zakken

Mix HKS Mix HKS (incl. (incl. BP) PVC en en ZKS BP) en ZKS

312,00 77,24

101,89 27,27 223,59 60,95 307,00 223,59

27,27 38,18 60,95 307,00 38,18

368,92 60,95 307,00 49,33

369,01 340,46

47,93

56,45 56,45 47,93

Uit de figuur blijkt dat voor exact dezelfde stroom, de transportkost per ton soms enorm kan verschillen van scenario tot scenario, bijvoorbeeld de stroom HKS voor 1a en 2a vs. 1b, of 3a vs. 3b. Een mogelijke reden hiervoor is de transportafstand tot afzet of verwerker. Om meer 58/93


duiding te geven over de impact van deze transportafstand op de transportkost en de totale kost per ton per stroom werd een gevoeligheidsanalyse voor transport uitgevoerd. De resultaten van deze analyse kunnen worden teruggevonden in de volgende sectie (i.e., sectie 4.12.1.2.2). Een ander aspect dat opvalt is de hoge kost voor transport van de 60L zakken. Dit heeft te maken met de lage dichtheid van de zakken in de containers (uitgedrukt in ton/m 3, zie ook sectie 3.1.2.5.3) waardoor meer ritten nodig zijn om alle ingezamelde tonnages tot bij het overslagstation of verwerker te krijgen. 4.12.1.2.2 Gevoeligheidsanalyse transportafstand Een belangrijk aandeel van de totale kost kan worden toegeschreven aan het transport van het CP naar overslag en/of verwerker. Voor elk scenario werd deze berekend op basis van bestaande gegevens van de IC's. Zoals reeds vermeld verschillen deze afstanden echter tussen de IC's en tussen de verschillende CP'en behorend tot dezelfde IC. Dit kan leiden tot een grote discrepantie in de resultaten. Het is echter belangrijk om te weten in welke mate een verandering in transportafstand een invloed heeft op de totale kost. De milieu-impact zal hierdoor ook veranderen aangezien een vrachtwagen per gereden km in landelijk gebied gemiddeld 1 kg CO2 uitstoot. Voor elk scenario werd een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd voor verschillende afstanden; namelijk 50, 100, 150 en 200 km. Deze afstanden omvatten het transport van het CP naar afzet, met of zonder overslag. In de berekeningen heeft men ook rekening gehouden met de terugreis van de vrachtwagens. Er wordt aangenomen dat het transport van een mix HKS, PVC, bloempotjes of een mix HKS en ZKS € 2,5 per km kost, terwijl het transport van de 60L zakken €3,5 per km. Deze waarden zijn gebaseerd op data aangeleverd door verschillende IC's. Gemiddeld wordt bijna 40km gereden van het CP tot afzet. Er kunnen echter grotere afstanden afgelegd worden indien de afvalstromen worden afgezet op een overslagstation of sorteercentrum, en vervolgens naar een verwerker getransporteerd worden. De afzet mogelijkheden zijn zeer divers en kunnen variëren naargelang de specifieke geografische locatie van elk CP. In onderstaande Figuur 6 is het duidelijk dat de afstanden een groot effect hebben op de totale kost per ton ingezameld afval, ongeacht het scenario.


59/93

Figuur 6: Gevoeligheidsanalyse van transportafstanden per scenario

Per scenario wordt het verschil in totale kostprijs tussen de verschillende afstanden berekend en weergegeven in Tabel 37. De berekeningen geven aan dat wanneer de afstand verdubbelt (van 50 tot 100 km), de totale kostprijs gemiddeld met 50% stijgt. Dit betekent dat transport in een belangrijke mate een invloed heeft op de totale kostprijs. Wanneer de afstand nog eens verdubbelt (van 100 tot 200 km, niet weergegeven in de tabel), stijgt de totale kost gemiddeld met 56%. Transportkosten zijn in dit geval een groot deel van de totale kost. Tabel 37: Overzicht gevoeligheidsanalyse transport: procentuele toename van de totale kostprijs per scenario en voor drie verschillende vergelijkingen (a. stijging van 50 naar 100 km, b. stijging van 100 naar 150 km, en c. stijging van 150 naar 200 km)

Scenario 1a 1b 2a 3a 3b 4a 4b 5a 5b 7a Ref Gemiddeld

a. 50 100 km (+100%)

b. 100 150 km c. 150 200 km (+50%) (+33%) 42,71% 29,93% 23,03% 81,90% 30,84% 23,57% 39,15% 4,27% 15,54% 32,96% 24,79% 19,86% 65,77% 28,51% 22,19% 67,53% 40,31% 28,73% 70,17% 28,46% 22,15% 30,79% 23,54% 19,06% 73,59% 30,90% 23,61% 33,11% 24,88% 19,92% 16,09% 45,35% 20,37% 50,34% 28,34% 21,64%

Hoewel transportafstand en –kost een grote rol spelen in de economische balans van een scenario is het even belangrijk om deze af te toetsen met de reeds toegepaste sorteerboodschap. Wanneer een intercommunale wil overschakelen van de ene sorteerboodschap naar de andere zijn er in de huidige situatie ook kosten voor transport. Bijvoorbeeld, indien men grofvuil en harde kunststoffen in één container voor verbranding inzamelt worden transportkosten berekend op basis van de ingezamelde tonnages, de grootte van de container en de dichtheid van de gemengde fracties. Na een overschakeling naar twee containers, één voor grofvuil zonder HKS en één voor HKS, dalen de transportkosten voor het 60/93


grofvuil omdat, ten eerste, de ingezamelde hoeveelheden grofvuil gereduceerd zijn en, ten tweede, omwille van een hogere dichtheid van het grofvuil zonder HKS. De additionele kosten te maken voor het transport van HKS kunnen in die zin gecompenseerd worden door de winst te boeken bij de verlaagde transportkosten van het grofvuil, indien de transportafstanden in dezelfde grootteorde liggen. 4.12.1.3 Kost voor afzet/verwerking Figuur 7 en Tabel 38geven een overzicht van de kost per ton voor afzet/verwerking per scenario voor de verschillende afzetmogelijkheden (opbrengsten worden weergegeven als een negatieve kost en hebben een grijze achtergrond in de tabel). Met dit bedrag wordt de kost bedoeld die IC’s betalen om hun HKS afvalstromen bij een sorteer- of verwerkingsbedrijf te kunnen afzetten. In sommige gevallen worden IC’s betaald om bepaalde stromen af te zetten. In dat geval is het bedrag negatief en beschouwd als een opbrengst. Langs de andere kant, als IC’s moeten betalen voor afzet zal het bedrag positief zijn, en dient dus beschouwd te worden als een kost. Omdat de resultaten voor beide IC's onder scenario 3a en 5a gelijkaardig waren, worden deze hier samengenomen.

Figuur 7: Kost voor afzet/verwerking per inzamelstroom en scenario


61/93

Tabel 38: Numeriek overzicht van de afzet/verwerkingskost per inzamelstroom en scenario

€/ton

HKS HKS (incl. (incl. PVC en PVC) BP)

1a 1b 2a - 1 2a - 2 3a 3b 4a - 1 4a - 2 4b 5a 5b 7a Ref

HKS (incl. BP)

HKS (excl. PVC PVC en BP)

BP

76,05 -48,00 57,33

Mix HKS 60L (incl. zakken PVC en BP) en ZKS

Mix HKS (incl. BP) en ZKS

147,00 77,24

101,89 37,75 56,25 44,50 40,00 83,23

30,00 30,00 1,00 50,00 30

108,00 -125,00 -200,00 -50,00

127,50 127,50

30,00

80,35 80,35 83,23

144,59

Het overzicht toont aan dat er grote verschillen zijn voor identieke stromen tussen verschillende IC’s en scenario’s. Bijvoorbeeld, waar IC’s in scenario 1a moeten betalen om hun HKS (incl. PVC en BP) af te zetten, halen IC’s in scenario 1b inkomsten uit de afzet van deze stroom. Dezelfde situatie geldt voor de stroom bloempotjes. De reden hiervoor kan liggen in een verschillende afnemer van deze stroom of de afspraken die de IC met de afnemer heeft gemaakt in het contract. Dit hangt dan ook weer af van de vraag van de markt op een bepaald moment en de resultaten vertegenwoordigen aldus een momentopname. 4.12.1.4 Overslag en Sortering In de huidige berekeningen werden kosten voor overslag en sortering niet meegenomen. De relevante data worden apart meegegeven in euro per ton, en kunnen dus zonder probleem bij de kostenberekening opgeteld worden. De cijfers voor de berekeningen werden verkregen via twee verschillende IC's die zelf bepaalde stromen sorteren of aan overslag doen. Overslag Voor HKS geldt een extra kost van rond de 25-30 €/ton, exclusief verdere nabehandeling van de stroom. Voor 60L zakken geldt een basis overslagkost van ongeveer 30 €/ton. Indien perscontainers gebruikt worden, wordt de originele kost verhoogd met ongeveer 60 €/ton (gegevens aangeleverd door IOK). Sortering Voor een hoofdzakelijk manuele sortering van HKS stromen, moet een kostprijs van 165 €/ton gerekend worden, dit bedrag houdt eveneens het verbalen van uitgesorteerde stromen in (gegevens aangeleverd door IMOG).

62/93


IC's zouden dus kunnen kiezen voor een eenvoudige sorteerboodschap, die vaak goedkoper is dan meer uitgebreide boodschappen (zie Figuren 14 en 15) en vervolgens de gecombineerde stroom laten uitsorteren in een sorteercentrum, mocht dit per aparte stroom een goede prijs opbrengen. Veel hangt natuurlijk af van de vraag van de verwerker, dewelke op zijn beurt markt gestuurd is en dus variabel in de tijd. 4.12.1.5 Algemeen cijferoverzicht van de economische analyse Tabel 39 geeft een algemeen overzicht van de gemiddelde totale economische kost per scenario in vergelijking met het referentiescenario. Het valt op dat de scenario's die 60L zakken bevatten altijd merkelijk duurder zijn. Voor een grafisch overzicht wordt verwezen naar Figuur 15 in sectie 5.3.1. Tabel 39: Algemeen economisch overzicht van de verschillende scenario's t.o.v. de referentie

scenario

2a

1 container mix HKS (incl PVC en BP) 1 container mix HKS (incl PVC en BP) 1 container 60L zakken 1 container mix HKS (incl PVC) BP in zakken

3a

1 container mix HKS (incl BP) 1 container PVC

1a 1b

3b

4a

4b

5a

gemiddelde totale kost (€/ton) 218,95

1 container mix HKS (incl BP) 1 container PVC 1 container 60L 1 container mix HKS 1 container PVC BP in zakken 1 container mix HKS (excl PVC en BP) 1 container PVC 1 container 60L zakken BP in zakken 1 container mix HKS + ZKS (incl PVC en BP)

1 container mix HKS + ZKS (incl PVC en BP) 1 container 60L zakken 1 container mix HKS + ZKS (incl BP) 7a 1 container PVC Verbranding (referentie) 5b

619,94 264,30 277,04 454,81 160,29 602,09 292,30 300,60 680,74 230,84 412,71 455,81 247,64 206,42

4.12.2 Ecologische parameters Een algemeen cijferoverzicht van de bekomen resultaten voor de ecologische parameters wordt meegegeven in tabel 40 in sectie 4.12.2.5. 4.12.2.1 Emissies door transport Per gereden kilometer wordt gerekend met een broeikasgasemissie van 1,00 kg CO 2-eq en de emissie van verzurende stoffen van 0,002644 kg SO2-eq. Deze waarden zijn gebaseerd op de EURO-normen zoals vermeld in sectie 3.2.2.2. Enkel de waarden van de EURO III, IV, en V werden hiervoor gebruikt. Er werd een gemiddelde gemaakt van deze gegevens voor vrachtwagens die in landelijke gebieden rijden. De normen Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

63/93

voor vrachtwagens die in stedelijke gebieden rijden of afval inzamelen werden hier dus niet mee gerekend. Naargelang de transportafstand en het aantal ritten dat nodig is om het ingezamelde afval van het CP af te voeren zal de ecologische impact variëren. Het is belangrijk om dit genoeg aandacht te geven wanneer men voor een sorteerboodschap kiest. De totale afstand zou hierbij moeten beschouwd worden, namelijk het transport van het CP naar een eventuele overslagplaats en/of sorteercentrum tot de verwerkingsinstallatie. De transportafstand en het aantal ritten zijn belangrijke elementen maar er moet echter ook vermeld worden dat de vermeden emissies bekomen dankzij het recyclageproces en de nuttige toepassing van het eindproduct dermate groot zijn, zodat deze de ecologische impact van transport kunnen compenseren. Indien de eindproducten een meer laagwaardige toepassing krijgen zullen deze vermeden emissies aanzienlijk dalen en vervolgens ook de compensatie van het transport. 4.12.2.2 Emissies door recyclage Figuur 8 geeft een algemeen overzocht van de emissies door recyclage. Omdat de resultaten voor beide IC's onder scenario 3a dezelfde zijn, worden ze onder dezelfde noemer weergegeven. De broeikasgasemissies uit recyclage liggen aanzienlijk lager dan wanneer de harde kunststoffen verbrand worden. De emissies bij recyclage variëren van 43 tot 261 kg CO 2/ton, en dit afhankelijk van de procentuele verdeling van de ingezamelde fracties en de bijhorende emissies.

Figuur 8: Overzicht van emissies door recyclage per scenario

Verzurende emissies bij het recycleren van harde kunststoffen liggen hoger dan bij het verbranden. Dit wordt verklaard door het gebruik van chemicaliën en solventen tijdens het verwerkingsproces. Dit kan echter gecompenseerd worden door de vermeden emissies die gegenereerd worden bij recyclage. 64/93


Een volgende opmerking gaat over de 60L zakken. Scenario’s 1b, 3b, 4b en 5b vertonen hogere emissies van zowel broeikasgassen als verzurende stoffen. Dit is te wijten aan het type kunststof die meer voorkomt in de 60L zakken, nl. HDPE. Zoals hierboven vermeld wordt dit gecompenseerd door de vermeden emissies. De ecologische winst uit recyclage is hierdoor wel lager dan voor andere scenario’s. 4.12.2.3 Vermeden emissies Figuur 9 geeft een overzicht van de vermeden broeikasgas- en verzurende emissies door recyclage per scenario. Opnieuw worden de resultaten voor de IC's onder scenario 3a samen weergegeven omdat ze dezelfde zijn. De vermeden emissies bij het verbranden van de harde kunststoffen bedragen nul. Het recycleren van harde kunststoffen naar een hoogwaardig product geeft de mogelijkheid om de emissies voor transport en recyclage dermate te compenseren dat er op ecologisch vlak winst geboekt kan worden. Indien de recyclage naar een laagwaardig product leidt, dalen de vermeden emissies. De compensatie zal hierdoor ook verminderen. Wanneer er voor een sorteerboodschap gekozen wordt is het belangrijk om de hele keten grondig na te kijken. Dit zal een effect hebben op de ecologische balans van het proces.

Figuur 9: Overzicht van vermeden emissies per scenario

4.12.2.4 Ruimtegebruik Figuur 10 geeft een overzicht van het ruimtegebruik in m 2 per ton per bestaand scenario. Aangezien het ruimtegebruik tussen scenario 2a-1 en 2a-2 niet veel verschillend is, werden beide subscenario's gecombineerd, Het ruimtegebruik tussen de IC's in scenario's 3a en 5a verschilde dan wel weer substantieel. Daarom werden beide kosten apart opgenomen in de figuur. Ook voor beide subscenario's onder scenario 4a worden aparte resultaten getoond.


65/93

Figuur 10: Overzicht van ruimtegebruik per bestaand scenario

De figuur toont een gelijkaardig beeld aan de economische analyse van ruimtegebruik (zie sectie 4.12.1.1). Wanneer een grotere hoeveelheid HKS ingezameld wordt voor eenzelfde aantal containers met hetzelfde oppervlak, zal het ruimtegebruik in m 2 per ton relatief gezien dalen. Hetzelfde geldt wanneer containers met een kleiner oppervlak gebruikt worden voor hetzelfde aantal stromen of een kleiner aantal stromen apart ingezameld wordt. Figuur 11 geeft een beeld van het ruimtegebruik in m 2 per ton voor de aparte HKS stromen in de bestaande scenario’s. Voor scenario 2a werd slechts 1 resultaat weergegeven omdat er geen verschil bestaat tussen de wijze van inzameling van de HKS stromen, i.e., PVC in een normale container van 40 m3 en BP in een ruimte equivalent aan een rolcontainer. In scenario 4a worden de HKS stromen ofwel allemaal afzonderlijk ingezameld in containers van 40 m 3 (subscenario 4a-1), ofwel allemaal afzonderlijk in rolcontainers (subscenario 4a-2), Omwille van deze reden werd beslist de resultaten voor beide subscenario's gescheiden weer te geven. Dezelfde conclusie als deze bij Figuur 10 kan getrokken worden wat oppervlakte en ingezamelde tonnages betreft.

66/93


Figuur 11: Overzicht van ruimtegebruik per HKS stroom voor de bestaande scenario’s

Het is uiterst relevant te vermelden dat alle cijfers in se momentopnames zijn. De markt van harde kunststoffen is continu in beweging. Dit impliceert dat prijzen voor virgin en secundair materiaal fluctueren en aldus kosten (en misschien daaruit volgend de ecologische impact) kunnen beïnvloeden. Contracten tussen IC's en verwerkers/ophalers worden ook voor een bepaalde duur afgesloten. Zo’n contract kan ook afspraken bevatten over verschillende stromen kunststoffen, waarvoor één prijs gemaakt wordt. In die optiek kan gesteld worden dat de studie mogelijks een ander beeld kan vertonen de komende jaren. Opvolging dienaangaande is dus aangewezen. 4.12.2.5 Algemeen cijferoverzicht van de ecologische analyse Tabel 40 geeft een algemeen overzicht van de resultaten van de ecologische analyse voor de verschillende scenario's in vergelijking met het referentiescenario. Grijs gekleurde cellen geven aan waar bepaalde scenario's slechter presteren dan de referentie. Mogelijke redenen hiervoor werden uitgelegd in de secties 4.1 tot 4.11.


67/93

Tabel 40: Algemeen ecologisch overzicht van de verschillende scenario's t.o.v. de referentie

scenario 1 container mix 1a HKS (incl PVC en BP) 1 container mix HKS (incl PVC en 1b BP) 1 container 60L zakken 1 container mix 2a HKS (incl PVC) BP in zakken 1 container mix 3a HKS (incl BP) 1 container PVC 1 container mix HKS (incl BP) 3b 1 container PVC 1 container 60L zakken 1 container mix HKS 4a 1 container PVC BP in zakken 1 container mix HKS (excl PVC en BP) 4b 1 container PVC 1 container 60L zakken BP in zakken 1 container mix 5a HKS + ZKS (incl PVC en BP) 1 container mix HKS + ZKS (incl 5b PVC en BP) 1 container 60L zakken 1 container mix HKS + ZKS (incl 7a BP) 1 container PVC HKS Verbranding (referentie) Grofvuil +HKS

68/93

broeikasgasemissies (kg CO2/ton)

verzurende emissies (kg SO2/ton)

ruimtegebruik 2 vermeden vermeden (m /ton) transport recyclage transport recyclage emissies emissies 24,4

43,38

-2021,16

0,07

0,12

-6,72

0,21

45,84

264,29

-1793,06

0,12

0,63

-5,92

0,28

23,8

43

-2021

0,063

0,121

-6,72

0,42

37,1

53,4

-2000,9

0,098

0,141

-6,63

0,42

13,58

58,97

-1872,42

0,04

0,15

-6,29

0,35

24,14

58,97

-1872,42

0,06

0,15

-6,29

0,35

68,06

212,82

-1794,19

0,18

0,51

-5,96

0,39

30,4

58,4

-1905,7

0,081

0,150

-6,38

0,46

/

89,1

-1765,6

/

0,211

-5,90

0,19

60,6

261

-1765

0,161

0,620

-5,84

/

26,64

83,21

-1980

0,06

0,21

-6,57

0,10

5,11

83,21

-1980

0,12

0,21

-6,57

0,10

68,26

205,2

-1854,07

0,18

0,43

-6,13

/

25,45

89,9

-1816,32

0,07

0,22

-6,11

/

23,72

1431,5

0

0,06

0,01

0

0,06

6,31

619,17

0

0,02

0,02

0

0,06


5

Inzameling van HKS per inwoner

5.1

Totale inzameling van HKS (selectief en niet-selectief) Zoals vermeld in sectie 3.1.2.5.1 worden HKS op twee manieren ingezameld, selectief en nietselectief. Voor de totale kostenberekening van inzameling is het daarom belangrijk ook rekening te houden met de fractie HKS die niet-selectief werd ingezameld via het restafval (huisvuil) of grofvuil. Er wordt aangenomen dat deze niet-selectief ingezamelde fractie verbrand zal worden. Uit de literatuur weten we dat de hoeveelheid selectief ingezamelde HKS in Vlaanderen 3,32 kg per inwoner per jaar bedraagt (zie ook Figuur 12). Verder weten we uit de huisvuil en grofvuil sorteeranalyses van OVAM ([4],[5]) dat de hoeveelheid HKS die nog aanwezig is in restafval in Vlaanderen 14,7 kg per inwoner per jaar bedraagt. Door deze twee getallen op te tellen komen we tot een totale hoeveelheid HKS van 18,02 kg per inwoner per jaar.

5.2

Impact sorteerboodschap op ingezamelde hoeveelheid De verkregen gegevens maken het mogelijk om voor de bestaande scenario’s de hoeveelheid ingezamelde HKS per inwoner van een bepaalde IC, en dus een bepaalde sorteerboodschap, te berekenen. Bij deze berekening werd enkel rekening gehouden met de CP’en waar wel degelijk selectieve inzameling van HKS plaats vindt. Het is namelijk mogelijk dat binnen eenzelfde IC verschillende CP'en verschillende sorteerboodschappen hanteren. De resultaten van deze berekening worden weergegeven in Figuur 12 en Tabel 41. De totale fractie HKS is onderverdeeld in de subfracties HKS (exclusief PVC en BP), PVC en BP op basis van de aannames in sectie 3.1.2.5.1. De oranje balken verwijzen naar de 60L zakken. Deze zijn niet mee opgenomen in de berekeningen van de gemiddelde waarden (paarse en oranje lijn). Verder werd de gemiddelde jaarlijkse hoeveelheid HKS ingezameld per inwoner berekend, zowel op basis van de verkregen gegevens als op basis van het algemene Vlaamse gemiddelde (waarbij de totale hoeveelheid selectief ingezamelde HKS verdeeld wordt over alle Vlaamse burgers, en niet enkel deze die selectief inzamelen, waardoor dit gemiddelde lager ligt). Deze gemiddelden bedragen respectievelijk 4,47 kg en 3,32 kg per inwoner per jaar.


69/93

Figuur 12: Hoeveelheid HKS ingezameld per inwoner voor een specifieke sorteerboodschap

Tabel 41: Numeriek overzicht van de hoeveelheid HKS ingezameld per inwoner voor een specifieke sorteerboodschap

scenario

aantal inwoners

597 142 1a 381 266 1b 1 041 212 2a 340 903 3a 256 963 3b 257 941 4a 1 091 384 5a Referentie 288 169

fractie HKS/ fractie PVC/ fractie BP/ fractie 60L zak/ inwoner/jaar inwoner/jaar inwoner/jaar inwoner/jaar (kg) (kg) (kg) (kg) 1,17 0,31 1,39 0,88 0,86 0,73 2,62 3,43

0,67 0,18 0,80 0,55 0,55 0,42 1,99 1,97

0,34 0,09 0,21 0,26 0,25 0,21 1,01 1,00

/ 2,84 / / 3,44 / / /

Op basis van de beschikbare info geeft de grafiek aan dat eenvoudigere sorteerboodschappen, zoals scenario 5a en het referentiescenario verbranding, kunnen leiden tot een hogere inzamelgraad van HKS. Natuurlijk kan de ingezamelde hoeveelheid nog van andere aspecten afhangen, zoals van de mogelijkheid om kunststoffen selectief in te zamelen bij de inwoners of de kostprijs ervan voor de burger. Deze randvoorwaarden worden besproken in sectie 5.3.2 van dit rapport. Vervolgens kan men dan per sorteerboodschap (scenario) het totaal aantal inwoners en ingezamelde hoeveelheid HKS waarop deze boodschappen betrekking hebben gaan vergelijken. Figuur 13 geeft deze vergelijking weer.

70/93


Figuur 13: Vergelijking tussen het aantal inwoners en de hoeveelheid HKS ingezameld per bestaand scenario

Uit de figuur kan men afleiden dat voor een gelijkaardig aantal inwoners, in totaal meer HKS worden ingezameld voor een eenvoudigere sorteerboodschap. Scenario 5a, waar slechts 1 stroom wordt ingezameld, haalt zo bijvoorbeeld hogere tonnages dan scenario 2a, waar 2 stromen worden ingezameld. Ook in scenario 3b worden meer HKS ingezameld via 2 stromen (de 60L worden in deze analyse niet als HKS stroom beschouwd) dan via de 3 stromen in scenario 4a. Opnieuw moet benadrukt worden dat andere factoren buiten de sorteerboodschap een invloed kunnen hebben op de ingezamelde hoeveelheden HKS.

5.3

Kost van de inzameling op basis van sorteerboodschap

5.3.1

Kost voor de IC Figuur 14 en Tabel 42 geven de kostenberekening weer voor de IC voor selectieve HKS inzameling per inwoner[1]. Deze berekening werd op drie manieren uitgevoerd. • Huidige kost enkel voor selectieve inzameling HKS • Huidige kost voor totale inzameling HKS (selectief en niet-selectief) • Kost als alle HKS inzameling selectief volgens dit bepaald scenario zou gebeuren De huidige kost voor selectieve inzameling alleen (blauwe balkjes in Figuur 14) werd berekend door het ingezamelde tonnage per scenario of sorteerboodschap te delen door het aantal inwoners dat deelneemt aan deze sorteerboodschap. Deze hoeveelheid HKS werd dan vermenigvuldigd met de berekende totale kost per scenario (zie ook sectie 4). De huidige kost voor de totale inzameling (rode balkjes in Figuur 14) werd berekend door voor elke sorteerboodschap na te gaan, op basis van de ingezamelde hoeveelheden (zie sectie 5.1), hoeveel HKS er selectief worden ingezameld (zie ook Tabel 41) en hoeveel er niet-selectief worden ingezameld (totale hoeveelheid ingezameld min hoeveelheid selectief ingezameld). Deze respectievelijke hoeveelheden selectief en niet-selectief werden dan vermenigvuldigd met de kostprijs van inzameling. Voor selectieve inzameling werd een beroep gedaan op berekeningen in sectie 4, voor niet-selectieve inzameling werd een beroep gedaan op de Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

71/93

eerdere studie 'Opmaken van een toetsingskader voor de kwantitatieve en kwalitatieve evaluatie van het beleid inzake de selectieve inzameling van afvalstromen' [7]. Aangezien niet-selectieve inzameling in realiteit huis-aan-huis inzameling via grofvuil of restafval betekent, werd deze kost gebruikt (berekend in de voorgaande studie), vermenigvuldigd met een factor om rekening te houden met inflatie. Zo werd uiteindelijk, in samenspraak met de stuurgroep, beslist om € 65 per ton te gebruiken als kost voor huis-aan-huis inzameling. Van deze kostprijs werd op basis van het aandeel HKS in restafval en grofvuil (12,53%) een kost berekend voor de niet-selectieve inzameling van HKS, i.e. € 8,14 per ton. De kost voor een volledige selectieve inzameling (groene balkjes), tenslotte, werd berekend door de totale ingezamelde hoeveelheid HKS per inwoner te vermenigvuldigen met de kostprijs per sorteerboodschap voor de selectieve inzameling. Dit cijfer is echter slechts een indicatie aangezien het moeilijk te voorspellen is hoe de reële kost zal evolueren. Grotere hoeveelheden selectieve ingezamelde HKS zullen namelijk een invloed hebben op de kost voor ruimtegebruik (hogere tonnages voor een zelfde containeroppervlakte bijvoorbeeld, of een extra container), de transportkost (meer HKS ingezameld betekent meer transport), en de prijs die betaald wordt aan of ontvangen wordt van de verwerkers (hetgeen moeilijk te voorspellen is).

Figuur 14: Jaarlijkse kost voor IC per inwoner voor selectieve vs. niet-selectieve inzameling voor bestaande scenario’s

72/93


Tabel 42: Numeriek overzicht van de kost per inwoner voor HKS inzameling (in euro/jaar)

kost/inwoner inzameling HKS scenario (selectief huidige fractie) 1a 1b 2a - 1 2a - 2 3a 3b 4a - 1 4a - 2 5a

0,48 0,36 0,63 0,66 0,52 1,00 0,40 0,41 1,81

kost/inwoner inzameling HKS (huidige fracties selectief en nietselectief) 0,61 0,50 0,76 0,79 0,65 1,13 0,54 0,55 1,91

kost/inwoner inzameling HKS (complete fractie selectief) 3,94 11,17 4,76 4,99 5,54 10,85 5,27 5,42 5,80

De resultaten geven aan dat de huidige totale kost (selectief en niet-selectief) niet zoveel verschilt van scenario tot scenario. Wel is de huidige kost voor scenario 5a beduidend hoger dan deze van andere scenario's, Dit heeft te maken met de grote aantallen die ingezameld worden per inwoner voor dit scenario. Als alle HKS selectief ingezameld worden is dit scenario dan weer vergelijkbaar qua kostprijs met de anderen, buiten scenario 1b en 3b die de duurste zijn. Dit valt te verklaren door de aanwezigheid van de stroom 60L zakken die merkbaar duurder zijn, Verder blijkt dat niet-selectieve inzameling op economisch vlak goedkoper is dan selectieve inzameling, Natuurlijk moeten ecologische aspecten ook in acht genomen worden, i.e. recyclage vs. verbranding. Figuur 15 en Tabel 43 geven een overzicht van de totale kost per ton per bestaand scenario, zowel enkel voor de fractie die op dit moment selectief ingezameld wordt als voor de totale fractie die bestaat uit selectief en niet-selectief ingezamelde HKS. De kostprijs voor de fractie die selectief ingezameld wordt is logischerwijze ook de kostprijs per ton moesten alle HKS binnen een bepaald scenario selectief ingezameld worden. Voor theoretische scenario’s konden deze berekeningen niet gemaakt worden omdat er geen cijfers bestaan over ingezamelde hoeveelheden HKS en aantal inwoners op dewelke deze sorteerboodschap betrekking heeft.


73/93

Figuur 15: Jaarlijkse kost per ton voor selectieve vs. totale inzameling HKS voor bestaande scenario’s

Tabel 43: Numeriek overzicht van de jaarlijkse kost voor selectieve vs. total inzameling van HKS (in euro/ton)

scenario

kost inzameling HKS (huidige fracties selectief en niet-selectief)

kost inzameling HKS (selectief)

1a 1b 2a - 1 2a - 2 3a 3b 4a - 1 4a - 2 5a

218,95 619,94 264,30 277,04 307,55 602,09 292,30 300,60 321,78

33,61 27,60 42,14 43,83 36,24 62,83 29,76 30,39 106,02

Uit de resultaten blijkt dat het op dit moment goedkoper is om de huidige manier van inzameling aan te houden, i.e., een combinatie van selectief en niet-selectief, dan over te schakelen naar een volledig selectieve inzameling van HKS. Opnieuw moet benadrukt worden dat dit slechts een momentopname is, dat het moeilijk is voorspellingen te maken naar de toekomst toe en dat het hier louter om de economische, en niet de ecologische kost gaat.

5.3.2

Kost voor de burger De burger speelt een belangrijke rol in de hoeveelheid selectief ingezamelde harde kunststoffen. Uiteindelijk moet hij in staat zijn om de gehanteerde sorteerboodschappen op CP'en ondubbelzinnig te begrijpen. Dit betreft aldus de sociale component van duurzaamheid, meer bepaald de acceptatiegraad van de burgers. Evenwel zijn er ook kosten voor de burger aan verbonden. Deze zijn terug te brengen tot twee types: (i) kosten voor particulier transport naar CP, (ii) kosten voor het aanleveren van een hoeveelheid kunststofafval aan het CP. 74/93


De eerste kost is relatief eenvoudig te bepalen. In Vlaanderen zijn in totaal 337 vergunde CP'en, over een totale oppervlakte van 13 522 km². Daaruit volgt dat elk CP een gemiddelde oppervlakte afdekt van 40 km². Indien we uitgaan van een cirkelvormige oppervlakte die elk CP afdekt, bekomen we: 40 km² = π * r² waaruit volgt dat de straal ongeveer 3,57 km bedraagt (enkele rit). Deze afstand is enerzijds een onderschatting van de werkelijkheid omdat het een afstand in vogelvlucht is. Anderzijds houdt de berekening geen rekening met het feit dat CP'en dichter bij bewoonde gebieden liggen. Toch komt dit resultaat goed overeen met de gegevens die IC's aanleverden: de gemiddelde afstand die een burger aflegt bedraagt minder dan 5 km enkele rit. Er wordt gerekend met een kostprijs van € 0,45 per km of omgerekend € 3,2 per rit. We weten dat elke inwoner gemiddeld 3,5 kg harde kunststoffen per jaar naar het CP brengt. IC's hebben evenwel geen idee in hoeveel keer dit gebeurt. Dit laat ons niet toe om de jaarlijkse totale kost voor particulier transport exact te achterhalen, dit bedraagt € 3,2 met het aantal ritten. Een tweede kost impliceert het betalen op het CP zelf. Het is uiterst relevant een sorteerboodschap te kiezen die enerzijds begrijpbaar is, en anderzijds lage economische kosten in brede zin voor de gemeenten en zijn burgers impliceert. Er bestaat nu immers een verscheidenheid aan kosten voor de burger op CP'en, gerelateerd aan de sorteerboodschappen. Op sommige CP'en kan men gratis harde kunststoffen afleveren, op andere vraagt men een forfaitair bedrag of wordt een prijs per eenheid van volume gerekend. Sedert 1 juli 2013 moeten inwoners verplicht een minimum kostprijs betalen voor aanleveren van grofvuil op het CP. CP'en waar kunststoffen samen met grofvuil worden ingezameld moeten dus een minimum kostprijs van € 0,02 per kg aanrekenen bij aanlevering van kunststoffen (de maximum kostprijs die mag worden aangerekend bedraagt € 0,3 per kg). Deze tarieven zijn opgenomen in bijlage 5.1.4 van het Vlarema. Voor kunststoffen die niet via het grofvuil worden afgevoerd moet voorlopig nog géén minimum kostprijs worden aangerekend. Dit zal zeker niet vóór 2015 wijzigen.

5.4

Invloed verandering sorteerboodschap De hoeveelheden harde kunststoffen van huishoudelijke oorsprong liggen veel hoger dan de hoeveelheid selectief ingezamelde fracties. Inderdaad, zoals eerder vermeld wordt 18% van de harde kunststoffen selectief ingezameld en verwerkt. Dit zou verbeterd moeten worden door een aangepaste sorteerboodschap. Drie verschillende voorbeelden tonen aan dat dit mogelijk is. De eerste IC is overgestapt van selectief inzamelen van PVC en overige HKS bij grofvuil naar het selectief inzamelen van PVC en overige HKS in twee verschillende containers (apart van grofvuil). Op twee jaar tijd is de ingezamelde hoeveelheid PVC met 50% gestegen. Tevens, van de 29 gemeenten binnen deze IC waren er 18 die deelnamen, waar twee jaar later 20 gemeenten deelnamen. Het tweede voorbeeld, grafisch weergegeven in Figuur 16, toont aan dat een overgang naar 60L zakken een positief effect heeft gehad op de totale selectief ingezamelde hoeveelheid kunststoffen. Tot en met 2010 werden volgende fracties ingezameld: folies, kunststofverpakkingen van voedingsmiddelen, harde kunststoffen en PVC. Daarna schakelde men over naar het gebruik van 60L zakken voor de inzameling van de kleine fracties uit kunststof zoals folies en verpakkingen van voedingsmiddelen die niet in de pmd-zak mogen. Eén gevolg hiervan was dat de aparte inzameling van harde kunststoffen een daling kende omdat een deel van die fractie werd aangebracht in de zakken. Toch kende de inzameling van kunststoffen in zijn geheel een stijging. De overgang naar een meer eenvoudige sorteerboodschap zou dus kunnen leiden tot het inzamelen van een grotere fractie kunststoffen. In onderstaande figuur ziet men de evolutie van de ingezamelde hoeveelheden. De verticale as met de netto hoeveelheden werd verwijderd om de vertrouwelijkheid van de gegevens te respecteren.


75/93

Figuur 16: Evolutie van de ingezamelde kunststoffen (in ton, verticale as niet weergegeven voor vertrouwelijkheid)

De derde IC is sinds enkele jaren begonnen met het apart inzamelen van harde kunststoffen. Voordien werden deze bij het grofvuil ingezameld. De hoeveelheid harde kunststoffen ingezameld is sindsdien gestegen met bijna 50%. [1] Deze berekening houdt ook de kost van 60L zakken in en wordt alleen uitgevoerd voor bestaande scenario’s.

76/93


6

PMD vervuiling In het jaarverslag van 2012 van FostPlus [9] werd de vervuiling in de PMD-zak (Plastic flessen en flacons, Metalen verpakkingen en Drankkartons) gerapporteerd. Voor elke IC werd bepaald in percentage hoeveel niet-PMD fracties terug te vinden zijn in de PMD-zak. Een deel van deze vervuiling bestaat uit harde kunststoffen. De sorteerboodschap voor harde kunststoffen zou men in verband kunnen brengen met de verkeerd gesorteerde producten in de PMD-zak. De onderstaande tabel geeft voor elk inzamelscenario weer welk percentage aan pmd-residu de IC's hebben die deel genomen hebben bij het verwerven van data voor deze studie. Ook IC's die niet in de studie zijn opgenomen werden toegelicht. Deze hanteren ofwel een sorteerboodschap waarbij harde kunststoffen niet selectief ingezameld worden ofwel hebben ze niet deelgenomen aan de studie. Bij het verkeerd sorteren van het PMD spelen daarnaast andere factoren nog een rol. Voor sommige mensen blijft de sorteerboodschap van PMD, zeker van het onderdeel “P” complex. Vaak denken zij dat “P” staat voor alle plastiek verpakkingen, terwijl het hier enkel gaat over flessen en flacons van plastiek. De correcte sorteerboodschap van PMD blijven herhalen in combinatie met het weigeren van slecht gesorteerde zakken, zijn beproefde methodes om de burger zoveel mogelijk bij de les te houden. Vervuilingspercentages kunnen dan ook schommelen doorheen de tijd, en liggen na een stevige sensibiliseringsactie gewoonlijk voor een bepaalde tijd wat lager. Als het cijfer opnieuw wat stijgt, is herhaling van de sensibilisering rond de sorteerboodschap nodig. Tabel 44: PMD vervuiling per scenario

Aantal IC’s 1a 1b 2a 3a 3b 4a 5a Niet in studie

10-15 % 1 1 4 2 1 0 1 2

15-20 % 3 0 3 0 0 2 1 5

>20 % 0 0 0 0 0 0 0 2

De cijfers tonen aan dat scenario’s 1b en 3b met 60L zakken goed scoren, alsook scenario 3a. Scenario’s 1a en 4a scoren dan alweer het slechtst met een hogere vervuilingsgraad. Scenario’s 2a en 5a zijn verdeeld. Door het laag aantal IC's in de scenario's is dit resultaat echter moeilijk te veralgemenen. De overige IC's die niet hebben deelgenomen aan de studie bevinden zich merendeels in de klassen met hogere vervuilingspercentages. Een eenduidig besluit over het effect van de sorteerboodschap van harde kunststoffen op de vervuilingsgraad van de PMD-zak is niet mogelijk. Het is echter wel een aandachtspunt waar verder onderzoek nodig voor is.


77/93

7

Algemene conclusie van de studie Als algemene conclusie met betrekking tot het economische luik van de studie, zijn er aantal punten die aangehaald kunnen worden. Ten eerste, als gekeken wordt naar de kost van het ruimtegebruik kunnen we besluiten dat meerdere containers, en dus meerdere stromen apart inzamelen, financieel verantwoord is indien voldoende hoge tonnages ingezameld kunnen worden. Kunststof producten zijn meestal licht in massa, maar nemen wel wat ruimte in. Efficiënt inzamelen kan de inzamelkosten doen dalen. Ook de kost van het ruimtegebruik kan hierdoor relatief verminderd worden. Ten tweede kan uit de gevoeligheidsanalyse afgeleid worden dat de transportafstand een grote invloed heeft op de totale kostprijs. De transportafstand van de hele keten zou moeten bestudeerd worden alvorens een sorteerboodschap te bepalen. Ook transport naar sorteercentra, overslagplaatsen en naar verwerkers moeten in rekening gebracht worden. Vervolgens laten de datainzameling en -analyse toe om te concluderen dat de uiteindelijke financiële balans afhankelijk is van de contracten die afgesloten worden tussen IC's en afzetmarkt/verwerker. Tenslotte is ook opgevallen dat meer zuivere stromen de afzetkost aan de verwerker kunnen doen dalen. Dit is echter geen algemene regel maar hangt opnieuw af van de markt. Het belang van een zuivere stroom is echter een aandachtspunt voor de verwerker. De aanwezigheid van vreemd materiaal en onzuiverheden bemoeilijkt het recyclageproces en kan leiden tot eindproducten van lagere kwaliteit. Op ecologisch vlak kunnen een paar aandachtspunten worden aangehaald. Het hoogwaardig recycleren van harde kunststoffen leidt tot een aanzienlijke vermindering van de uitstoot van emissies naar lucht wanneer ook de vermeden emissies voor het produceren van harde kunststoffen op basis van primaire grondstoffen mee in rekening worden gebracht. Het verwerkingsproces leidt tot hogere uitstoot van verzurende stoffen dan bij het verbranden. Deze kunnen echter gecompenseerd worden door de vermeden emissies. Indien het verwerkingsproces een product geeft met een laagwaardige toepassing kunnen de emissies van het verwerkingsproces nog steeds gecompenseerd worden door de vermeden emissies. De compensatiegraad is echter afhankelijk van het proces en van de vermeden producten. Aangezien de verwerkingsprocessen in grote mate markt gestuurd zijn is het moeilijk om de sorteerboodschap aan te passen aan het eindproduct. Toch valt in elk van de scenario’s recyclage beter uit in ecologische termen dan verbranding. De selectieve inzameling van harde kunststoffen afkomstig van huishoudens neemt toe. De sorteerboodschap moet in dergelijke gevallen een verbetering zijn van het inzamelingspercentage dat men reeds behaalde voor de inzameling van deze fractie. Elke gemeente of IC zal de balans moeten maken tussen economische kost, de ecologische voor- en nadelen en de ingezamelde hoeveelheden. Samen met eventuele maatschappelijke en / of juridische bekommernissen bepalen ze welke beleidskeuze men zal maken. De sorteerboodschap moet begrijpbaar zijn voor de burger. Het afleveren van harde kunststoffen op het CP moet in elk geval goedkoper zijn dan het restafval, zodat er een


79/93

financiële prikkel blijft om te sorteren. Een duidelijke sorteerboodschap zou ook kunnen leiden tot een vermindering van de vervuiling in de PMD-zakken, hoewel dit echter verder onderzocht moet worden. Tot slot is het relevant aan te halen dat deze studie een momentopname is. Indien de komende jaren opnieuw dergelijke studie wordt uitgevoerd, worden mogelijks andere resultaten verkregen. Veranderende marktprijzen, nieuwe contracten tussen lokale besturen en verwerkers, nieuwe maatschappelijke noden, veranderende regelgeving of vernieuwende recyclage- en inzamelmogelijkheden kunnen de resultaten beïnvloeden. Duidelijke opvolging van deze evoluties zijn dus aangewezen.

80/93


Bijlage 1: Overzichtstabel van de scenario's Scenario Beschrijving

Stromen

IC

CP

1a

Mix HKS (incl. PVC en BP)

1

4

29

1b

Mix HKS (incl. PVC en BP) + 60 L zakken

2

1

12

2a

Mix HKS (incl. PVC) + BP

BP apart ingezameld maar samen met HKS vervoerd en verwerkt (2a-1)

2

2

15

BP apart ingezameld en verwerkt (2a-2)

2

4

46

2b

Mix HKS (incl. PVC) + BP + 60 L zakken

3a

Mix HKS (incl. BP) + PVC

2

2

10

3b

Mix HKS (incl. BP) + PVC + 60 L zakken

3

1

10

4a

Mix HKS + PVC + BP

Inzameling in containers (4a-1)

3

1

1

Inzameling eerst in zakken, dan in containers (4a-2)

3

1

11

2

45

3

17

4b

Mix HKS + PVC + BP + 60 L zakken (theoretisch)

4

5a

Mix HKS/ZKS (incl. PVC en BP)

1

5b

Mix HKS/ZKS (incl. PVC en BP) + 60 L zakken (theoretisch)

2

6a

Mix HKS/ZKS (incl. PVC) + BP

6b

Mix HKS/ZKS (incl. PVC) + BP + 60 L zakken

7a

Mix HKS/ZKS (incl. BP) + PVC (theoretisch)

7b

Mix HKS/ZKS (incl. BP) + PVC + 60 L zakken

8a

Mix HKS/ZKS + PVC + BP

8b

Mix HKS/ZKS + PVC + BP + 60 L zakken

Referentie Verbranding

2

HKS samen ingezameld met grofvuil


1

81/93

Bijlage 2: Lijst van afkortingen Afkorting

Volledige naam

BP

Bloempotten

CFK

Chloorfluorkoolstofverbinding

CP

Containerpark

EEV

Enhanced environmentally friendly vehicle

EPS

Expanded polystyreen

ESC

European Stationary Cycle

ETC

European Transient Cycle

GFT

Groente-, fruit- en tuinafval

GWP

Global warming potential

HDPE

High density Polyethyleen

HKS

Harde kunststoffen

IC

Intercommunale

LDPE

Low density Polyethyleen

OVAM

Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij

PE

Polyethyleen

PET

Polyethyleen terephthalaat

PMD

Plastic flessen en flacons, Metalen verpakkingen en Drankkartons

PP

Polyropyleen

PS

Polystyreen

PVC

Polyvinyl chloride

VP

Verzurend potentieel

VTE

Voltijdse equivalenten

ZKS

Zachte kunstoffen


83/93

Bijlage 3: Lijst van tabellen Tabel 1:Gewichtspercentages (harde) kunststoffen per 100 kg huis- en grofvuil. De analyse voor huisvuil is van toepassing op 2006, voor grofvuil op 2011 10 Tabel 2: Inventaris van de bestaande sorteerboodschappen voor de inzameling van harde kunststoffen op CP'en in Vlaanderen. 17 Tabel 3: Overzicht van de mogelijke en weerhouden sorteerboodschappen 18 Tabel 4: Overzicht van de ecologische parameters en de eenheid 29 Tabel 5: Overzicht van de omrekeningsfactoren voor broeikasgassen (compartiment lucht) [8] 30 Tabel 6: Overzicht van de omrekeningsfactoren voor verzurende stoffen (compartiment lucht) (Guinée et al., 2002) 30 Tabel 7: Emissiegrenswaarden voor Zwaar Vervoer Dieselmotoren (g/kWh) 32 Tabel 8: Emissiegrenswaarden voor diesel en gasmotoren in de ETC test (g/kWh) 32 Tabel 9: Evolutie van het zwavelgehalte 32 Tabel 10: Broeikasgasemissies voor verschillende types harde kunststoffen bij verwerking 34 Tabel 11: Verzurende emissies voor verschillende types harde kunststoffen bij verwerking 34 Tabel 12: Vergelijking van CO2 emissies van het recyclage proces met het productieproces van verschillende primaire grondstoffen 35 Tabel 13: Resultaten van de economische analyse van het referentiescenario 37 Tabel 14: Resultaten van de ecologische analyse van het referentiescenario 38 Tabel 15: Resultaten van de economische analyse van scenario 1a 39 Tabel 16: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 1a 39 Tabel 17: Resultaten van de economische analyse van scenario 1b 40 Tabel 18: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 1b 41 Tabel 19: Resultaten van de economische analyse van scenario 2a 42 Tabel 20: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 2a 43 Tabel 21: Resultaten van de economische analyse van scenario 3a 44 Tabel 22: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 3a 45 Tabel 23: Resultaten van de economische analyse van scenario 3b 46 Tabel 24: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 3b 47 Tabel 25: Resultaten van de economische analyse van scenario 4a 48 Tabel 26: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 4a 49 Tabel 27: Resultaten van de economische analyse van scenario 4b 50 Tabel 28: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 4b 51 Tabel 29: Resultaten van de economische analyse van scenario 5a 52 Tabel 30: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 5a 52 Tabel 31: Resultaten van de economische analyse van scenario 5b 53 Tabel 32: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 5b 54 Tabel 33: Resultaten van de economische analyse van scenario 7a 55 Tabel 34: Resultaten van de ecologische analyse van scenario 7a 56 Tabel 35: Numeriek overzicht van de kost voor ruimtegebruik en hoeveelheid ingezamelde HKS per scenario 57 Tabel 36: Numeriek overzicht van de transportkost per inzamelstroom en scenario 58 Tabel 37: Overzicht gevoeligheidsanalyse transport: procentuele toename van de totale kostprijs per scenario en voor drie verschillende vergelijkingen (a. stijging van 50 naar 100 km, b. stijging van 100 naar 150 km, en c. stijging van 150 naar 200 km) 60 Tabel 38: Numeriek overzicht van de afzet/verwerkingskost per inzamelstroom en scenario 62 Tabel 39: Algemeen economisch overzicht van de verschillende scenario's t.o.v. de referentie 63 Tabel 40: Algemeen ecologisch overzicht van de verschillende scenario's t.o.v. de referentie 68 Tabel 41: Numeriek overzicht van de hoeveelheid HKS ingezameld per inwoner voor een specifieke sorteerboodschap 70 Tabel 42: Numeriek overzicht van de kost per inwoner voor HKS inzameling (in euro/jaar) 73 Tabel 43: Numeriek overzicht van de jaarlijkse kost voor selectieve vs. total inzameling van HKS (in euro/ton) 74 Tabel 44: PMD vervuiling per scenario 77


85/93

Bijlage 4: Lijst van figuren Figuur 1: Basisschema van de keten van afvalinzameling en -verwerking 14 Figuur 2: Basisschema voor het invullen van de parameters voor elke schakel in de keten van afvalinzameling en –verwerking 15 Figuur 3: Mogelijkheden voor de upgrade van maalgoed 20 Figuur 4: Kost van ruimtegebruik per bestaand scenario (het aantal stromen per scenario is weergegeven tussen haakjes) 57 Figuur 5: Transportkost per inzamelstroom en scenario 58 Figuur 6: Gevoeligheidsanalyse van transportafstanden per scenario 60 Figuur 7: Kost voor afzet/verwerking per inzamelstroom en scenario 61 Figuur 8: Overzicht van emissies door recyclage per scenario 64 Figuur 9: Overzicht van vermeden emissies per scenario 65 Figuur 10: Overzicht van ruimtegebruik per bestaand scenario 66 Figuur 11: Overzicht van ruimtegebruik per HKS stroom voor de bestaande scenario’s 67 Figuur 12: Hoeveelheid HKS ingezameld per inwoner voor een specifieke sorteerboodschap 70 Figuur 13: Vergelijking tussen het aantal inwoners en de hoeveelheid HKS ingezameld per bestaand scenario 71 Figuur 14: Jaarlijkse kost voor IC per inwoner voor selectieve vs. niet-selectieve inzameling voor bestaande scenario’s 72 Figuur 15: Jaarlijkse kost per ton voor selectieve vs. totale inzameling HKS voor bestaande scenario’s 74 Figuur 16: Evolutie van de ingezamelde kunststoffen (in ton, verticale as niet weergegeven voor vertrouwelijkheid) 76


87/93

Bijlage 5: Bibliografie 1: Fost Plus, Persoonlijke communicatie, januari - juni 2013 2: Interafval, Persoonlijke communicatie, januari - juni 2013 3: OVAM, Persoonlijke communicatie, 2012 - 2013 4 OVAM (2008). Sorteeranalyse-onderzoek huisvuil 2006. Stationsstraat 110, 2800 Mechelen: OVAM. 5 OVAM, Ecorem, Febem, Coberec, Komosie (2012). Sorteeranalyse grofvuil en analyse grofvuilinzameling. Stationsstraat 110, 2800 Mechelen: . 6 Akron (2004). Kostprijsberekening voor de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen op containerparken: een analyse in het kader van de aanvaardingsplicht. : . 7 Gellynck, X., Verhelst, P., Van Huylenbroeck, G., Buysse, J., Verstraete, W., Windey, K., Lavrysen, L., en Van Landeghem, H. (2006). Opmaken van een toetsingskader voor de kwantitatieve en kwalitatieve evaluatie van het beleid inzake de selectieve inzameling van afvalstromen.. : Universiteit Gent, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, Vakgroep Landbouweconomie. 8 Jeroen B. Guinée, Marieke Gorrée, Reinout HeijungsGjalt Huppes, René Kleijn, Arjan de Koning, Lauran van OersAnneke Wegener Sleeswijk, Sangwon Suh, Helias A. Udo de Haes, Hans de Bruijn, Robbert van Duin, Mark A.J. Huijbregts, Erwin Lindeijer, Aksel A.H. Roorda, Bernhard L. van der Ven, Bo P. Weidema (2002). Handbook on Life Cycle Analysis. Operational guide to the ISO Standards. : Kluwer Academic Publishers. 9: Fost Plus vzw, Jaarverslag Fost Plus 2012, 2013


89/93

Bijlage 6: Résumé en Français Ce rapport contient les résultats de l'étude de la collecte séléctive des matières plastiques dures au niveau des parcs à conteneurs. L'étude a été réalisée en région flamande dans le courant des années 2012 et 2013. Le but de cette étude est d'analyser les opportunités d'optimisation de la collecte des plastiques durs tant au niveau économique qu'écologique. De manière générale, il peut être conclu qu'il n'existe pas un unique message de tri optimal mais que chaque intercommunale doit effectuer une balance propre à sa situation entre les coûts économiques, les avantages et inconvénients écologiques, et la quantité de plastiques durs collectés. Toutefois, le message de tri doit être aisé à comprendre pour les citoyens et le dépôt des ces matières plastiques au parc à conteneurs doit être moins onéreux que la collecte des déchets résiduels, de manière à maintenir un avantage financier au tri. Finalement, il est pertinent de noter que cette étude est basée sur un relevé d'un moment précis et qu'un suivi des données et des résultats est approprié.


91/93

Bijlage 7: English Summary This report contains the results of the review of selective collection of hard plastics through the drop off facility. The study was conducted in Flanders in the period 2012-2013. The aim of this study is to assess where the collection and processing of hard plastics can be optimized both economically and ecologically. In general it can be stated that no single clear collection/sorting message can be pushed forward and each supralocal joint venture itself should make the balance between the economic cost, ecological pros and cons on one hand and the amount of collected hard plastics on the other hand. However, the sorting message should be understandable for citizens and delivery of hard plastics at the drop off facility should be cheaper than residual waste, in order to maintain a financial incentive for sorting. Finally it is relevant to quote that this study is a snapshot and monitoring of the results is designated.


93/93

Toetsing selectieve inzameling van harde kunststoffen via het containerpark

Recommend Documents