Toelichting nieuwe scoringsregels CSE Nederlands havo en vwo Veranderingen t.o.v. de publicatie van 20 november 2015 zijn geel gemarkeerd. De staatssecretaris van Onderwijs heeft in 2015 besloten om de beoordeling van correct taalgebruik weer op te nemen in de centrale eindexamens Nederlands havo en vwo . Het gevolg hiervan is dat er ten opzichte van de examens 2015 een aftrekregeling voor incorrect taalgebruik en incorrecte spelling is toegevoegd aan de vakspecifieke regels. Daarnaast is de bonusregeling voor het binnen het aantal woorden blijven per 2016 komen te vervallen. De vakspecifieke regels luiden nu als volgt: 1
Correct taalgebruik wordt getoetst bij alle antwoorden van de kandidaat op open vragen. Voor incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik worden maximaal 4 scorepunten in mindering gebracht. Onder incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik moet wo rden verstaan: spelfouten, verkeerd woordgebruik en fouten in de zinsbouw inclusief verkeerde woordvolgorde. Herhaalde fouten dienen als afzonderlijke fouten te worden geteld. De aftrekpunten voor incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik dienen lo s van de inhoudelijke beoordeling te worden geregistreerd. Ze vormen de laatste beoordelingscomponent van het correctievoorschrift. Voor incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik dient de volgende aftrekregeling te worden gehanteerd: 0 fouten
0
1 fout of 2 fouten
1
3 of 4 fouten
2
5 of 6 fouten
3
7 of meer fouten
4
Bij de beoordeling van de spelling dient uitgegaan te worden van de schrijfwijze volgens de Leidraad bij de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje). Deze aftrekregeling geldt onverkort voor alle kandidaten. 2
Het is de kandidaat niet toegestaan telegramstijl te gebruiken bij vragen waarbij in volledige zinnen moet worden geantwoord. Voor een antwoord dat geheel in telegramstijl is weergegeven, dienen geen scorepunten te worden toegekend.
3
Voor alle open vragen met een maximum aantal woorden geldt: indien een kandidaat een vraag herhaalt alvorens hij/zij tot een antwoord komt, worden de woorden tot aan het eigenlijke antwoord (conform het beoordelingsmodel) niet meegeteld.
4
Wanneer een antwoord op een open vraag het maximum aantal woorden overschrijdt, worden alleen de woorden van het antwoord tot het toegestane maximum in de beoordeling betrokken met inachtneming van vakspecifieke regel 3.
Bij de toepassing van deze regels moet met de volgende zaken rekening worden gehouden: vakspecifieke regel 2: Vakspecifieke regel 2 is opgenomen om, daar waar dat wordt gevraagd, van examenkandidaten te eisen dat zij in volledige zinnen antwoorden. vakspecifieke regel 4: Het kan gebeuren dat door woordoverschrijding voor de inhoudelijke beoordeling slechts een gedeelte van de zin kan worden meegeteld als antwoord. Als het antwoord daardoor grammaticaal
onjuist wordt, maar wel deel uitmaakt van een goed geformuleerde zin, is het niet de bedoeling dat vakspecifieke regels 1 en 2 worden toegepast. Spelfouten in de overschrijding van het maximum aantal woorden tellen niet mee. Vakspecifieke regel 4 is opgenomen om de lengte van antwoorden te beperken. Vanwege de nieuwe benadering van antwoorden bij open vragen met een maximale antwoordlengte wordt in de examens vanaf 2016 steeds een ruime marge gehanteerd als het gaat om de omvang van het aantal woorden dat nodig is om een goed antwoord te formuleren. Als gevolg van de nieuwe regels zullen in de opgaven diverse aanwijzingen worden opgenomen voor de leerlingen. Ter illustratie van deze aanwijzingen is een aantal open opgaven uit de examens havo en vwo Nederlands 2015-1 bewerkt om te laten zien hoe dergelijke vragen er in het examen 2016 uit zouden zien. In de bijlagen staan voorbeelden van de aanwijzingen bij deze opgaven en het gewijzigde correctievoorschrift.
Voorbeelden formuleringen opgaven 2016 bij de examens havo en vwo 2015
Nederlands
Opgaven havo 2015-1
2p
2
2p
4
2p
1p
1p
6
11
17
2p
18
2p
23
In alinea’s 1 tot en met 3 wordt de huidige visie op het belang van onderwijs vergeleken met die van de periode kort na de Tweede Wereldoorlog. Beschrijf de beide visies met betrekking tot dat belang van onderwijs. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 45 woorden. Geef aan wat volgens de tekst het belangrijkste verschil is tussen de opvattingen van Marx en Marshall over de kansen voor de arbeidersklasse. Besteed aandacht aan beide opvattingen. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 45 woorden. “Het ontbreken van het economische aspect in het denken over onderwijs is in Nederland een schadelijke misstand die ons nu al veel en in de toekomst nog meer geld en welvaart gaat kosten.” (regels 115-120) In alinea’s 7 en 8 worden twee argumenten gebruikt om dit standpunt te ondersteunen. Geef deze twee argumenten in eigen woorden weer. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 35 woorden. Over het onderwijs wordt in regel 219 gezegd: “Alles is er ‘proces’”. Welk aspect van het onderwijs blijft in het onderwijs onderbelicht, volgens alinea 10? “Schaberg ziet de leerlingen van nu als toekomstige productiefactoren en niet als de toekomstige bewoners van dit land.” (laatste zin tekstfragment 2) Welke rol ziet Schaberg voor het onderwijs weggelegd, volgens tekstfragment 2? Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 15 woorden. Tekstfragment 3 geeft een andere invulling aan het economisch belang van scholing dan de hoofdtekst. Op welke manier moet enerzijds volgens de hoofdtekst en anderzijds volgens tekstfragment 3 het economische belang van scholing inhoud krijgen? Beschrijf beide manieren. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 55 woorden. Formuleer de hoofdgedachte van alinea 7 in één volledige zin en gebruik voor die zin niet meer dan 20 woorden. “Misschien moeten we, om uit de recessie te komen, gewoon verordonneren dat Groningse eieren eerst naar Utrecht moeten worden vervoerd en die vanuit Utrecht omgekeerd naar Groningen.” (regels 69-74)
1p
31
Welk standpunt van de auteur over de nieuwe regelgeving rondom verkoop van eieren bij de boer blijkt hieruit? Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 10 woorden.
3p
34
Noem de drie ontwikkelingen die cartoonfiguurtjes volgens de tekst in de loop der tijden hebben doorgemaakt.
Opgaven vwo 2015-1 In alinea 11 wordt gesteld: “Net als vrijheid en gelijkheid heeft ook broederschap een schaduwkant.” (regels 228-230) Vat voor de twee begrippen vrijheid en broederschap afzonderlijk en in eigen woorden samen wat de schaduwkanten zijn en waartoe deze schaduwkanten leiden. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 70 woorden.
4p
10
3p
13
De tekst heeft als titel ‘Het juk van de vrijheid’. Leg deze titel uit. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 30 woorden.
1p
15
Leg uit hoe volgens tekstfragment 1 maatschappelijke gelijkheid en individuele ongelijkheid zich tot elkaar verhouden. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 20 woorden.
2p
26
In tekstfragment 3 en in de hoofdtekst wordt er gewaarschuwd voor privacyschending, maar in beide teksten wordt privacyschending op verschillende manieren besproken. Geef aan hoe beide teksten in dit opzicht van elkaar verschillen. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 40 woorden.
2p
29
Blijkens alinea 5 heeft de bemoeienis van de National Science Foundation een voordeel, maar ook een nadeel. Benoem dit voordeel en dit nadeel. Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je antwoord niet meer dan 30 woorden.
Voorbeelden correctievoorschrift scoringsregels 2016 bij de examens havo en vwo van 2015
Nederlands
3 Vakspecifieke regels Voor dit examen kunnen maximaal # scorepunten worden behaald. 5
Correct taalgebruik wordt getoetst bij alle antwoorden van de kandidaat op open vragen. Voor incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik worden maximaal 4 scorepunten in mindering gebracht. Onder incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik moet worden verstaan: spelfouten, verkeerd woordgebruik en fouten in de zinsbouw inclusief verkeerde woordvolgorde. Herhaalde fouten dienen als afzonderlijke fouten te worden geteld. De aftrekpunten voor incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik dienen los van de inhoudelijke beoordeling te worden geregistreerd. Ze vormen de laatste beoordelingscomponent van het correctievoorschrift. Voor incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik dient de volgende aftrekregeling te worden gehanteerd: 0 fouten 0 1 fout of 2 fouten 1 3 of 4 fouten 2 5 of 6 fouten 3 7 of meer fouten 4 Bij de beoordeling van de spelling dient uitgegaan te worden van de schrijfwijze volgens de Leidraad bij de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje). Deze aftrekregeling geldt onverkort voor alle kandidaten. Het is de kandidaat niet toegestaan telegramstijl te gebruiken bij vragen waarbij in volledige zinnen moet worden geantwoord. Voor een antwoord dat geheel in telegramstijl is weergegeven, dienen geen scorepunten te worden toegekend. Voor alle open vragen met een maximum aantal woorden geldt: indien een kandidaat een vraag herhaalt alvorens hij/zij tot een antwoord komt, worden de woorden tot aan het eigenlijke antwoord (conform het beoordelingsmodel) niet meegeteld. Wanneer een antwoord op een open vraag het maximum aantal woorden overschrijdt, worden alleen de woorden van het antwoord tot het toegestane maximum in de beoordeling betrokken met inachtneming van vakspecifieke regel 3.
6
7
8
7
4 Beoordelingsmodel
Opgaven havo 2015-1 Vraag
Antwoord
Scores
Tekst 1 Onderwijs is er niet voor zelfontplooiing maximumscore 2
2
De kern van een goed antwoord is: •
•
Na de Tweede Wereldoorlog/Toen zagen ouders onderwijs als middel om materieel en maatschappelijk vooruit te komen / als sleutel tot een welvarender leven / als een economisch goed Nu denkt niemand meer dat er verband is tussen onderwijs en materiële welvaart / Nu gelooft niemand dat onderwijs iets te maken heeft met zorgen om het materiële bestaan
1
1
maximumscore 2
4
De kern van een goed antwoord is: • •
Marx stelt dat alleen een revolutie verandering kan brengen in het lot van de arbeider Marshall stelt dat de arbeider zich door scholing aan zijn lot kan onttrekken / omhoog kan werken
1 1
Opmerking Een voorbeeld van een fout antwoord is: Marx had het over het uitzichtloze lot van de arbeiders en was nog nooit in een fabriek geweest, terwijl Marshall wel in de fabrieken kwam en zag dat sommige arbeiders meer verdienden dan anderen. maximumscore 2
6
De kern van een goed antwoord is: • •
Door het verlies van talenkennis zijn we minder productief geworden Door het verdwijnen van de ambachtsschool lopen we economische schade op
Opmerking Voorbeelden van foute antwoorden zijn: Door de Mammoetwet is de talenkennis flink afgenomen. [onvolledig] Door verdwijning van de ambachtsschool hebben we in eigen land haast geen vaklieden meer. [onvolledig] maximumscore 1
11
inhoud
8
1 1
Vraag
Antwoord
Scores
maximumscore 1
17
De kern van een goed antwoord is: Onderwijs is er voor de economie/arbeidsmarkt.
Opmerking Ook goed: Onderwijs moet leerlingen vooral voorbereiden op de arbeidsmarkt / Leerlingen zijn alleen toekomstige ‘arbeiders’. maximumscore 2
18
De kern van een goed antwoord is: •
•
Volgens de hoofdtekst moeten leerlingen voorbereid worden op de arbeidsmarkt door ze een specifiek vak / specifieke vakkennis (aan) te leren Volgens tekstfragment 3 moeten leerlingen ‘bewust’ flexibel en weerbaar gemaakt worden (om veranderingen op te vangen en) om economisch voor zichzelf op te komen
1
1
Tekst 2 Samen sterk maximumscore 2 De kern van een goed antwoord is: • Vernieuwde samenwerking / Herwaardering voor coöperatie • zou wel eens vanuit burgerinitiatief tot stand kunnen komen
23
Tekst 3 Dure eieren maximumscore 1 De kern van een goed antwoord is: Dat is het standpunt dat die nieuwe regelgeving belachelijk/zinloos/ omslachtig is.
31
9
1 1
Vraag
Antwoord
Scores
Tekst 4 Weg met Duck en Mouse? 34
maximumscore 3
De kern van een goed antwoord is: • • •
de ontdierlijking / vermenselijking de verlieving stripfiguren gaan steeds meer op elkaar lijken
1 1 1
Opmerking Een voorbeeld van een fout antwoord is: een autonome ontwikkeling
Incorrecte formulering en onjuist taalgebruik #
Regeling met betrekking tot incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik in de antwoorden op open vragen Voor fouten met betrekking tot incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik kunnen in totaal maximaal 4 scorepunten in mindering worden gebracht. Deze aftrekregeling dient als volgt te worden toegepast: 1 fout of 2 fouten 3 of 4 fouten 5 of 6 fouten 7 of meer fouten Zie Vakspecifieke regel 1 voor exacte aanwijzingen omtrent aftrek.
-
1 2 3 4
vwo 2015-1 Tekst 1 Het juk van de vrijheid 10
maximumscore 4 De kern van een goed antwoord is: • De schaduwkant van (volledige) vrijheid is dat we helemaal zelf verantwoordelijk zijn voor de keuzen in ons leven • Dat kan leiden tot stress/faalangst / depressieve klachten / Dat kan ertoe leiden dat vrijheid de vrijheid van de sterksten is • De schaduwkant van broederschap is dwingend conformisme • Dat kan leiden tot uitsluiting van andersdenkenden / Dat kan leiden tot groepsvorming en tot vijandigheid tegen buitenstaanders
10
1 1 1 1
Vraag
13
15
Antwoord
maximumscore 3 De kern van een goed antwoord is: • Het begrip vrijheid wordt vaak individualistisch geïnterpreteerd • Dit leidt tot meer zelfverantwoordelijkheid • en dat wordt als een last ervaren
Scores
1 1 1
maximumscore 1 De kern van een goed antwoord is: Maatschappelijke gelijkheid is een voorwaarde om individueel ongelijk te zijn.
Tekst 2 Digitaal panopticum 26
maximumscore 2
De kern van een goed antwoord is: • •
In de hoofdtekst wordt gewaarschuwd voor de aantasting van de eigen privacy 1 In tekstfragment 3 wordt ervoor gewaarschuwd de privacy van anderen te schenden (teneinde juridische problemen te voorkomen) 1
Tekst 3 “Ik voel me veiliger dan op de snelweg in Nederland” 29
maximumscore 2
De kern van een goed antwoord is: • •
Het voordeel is dat de National Science Foundation zorgt voor optimale veiligheid Het nadeel is dat de veiligheidsmaatregelen het doen van ontdekkingen belemmeren
1 1
Incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik #
Regeling met betrekking tot incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik in de antwoorden op open vragen
Voor fouten met betrekking tot incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik kunnen in totaal maximaal 4 scorepunten in mindering worden gebracht volgens onderstaande aftrekregeling: 0 fouten 0 1 fout of 2 fouten 1 3 of 4 fouten 2 5 of 6 fouten 3 7 of meer fouten 4 Zie Vakspecifieke regel 1 voor exacte aanwijzingen omtrent aftrek.
11
