Toelichting gegevens waarstaatjegemeente.nl bij de thema’s: -
Jeugd en Jeugdhulpverlening Onderwijs
Oktober 2015 Ctrl/BI C. Hogervorst
Het beeld dat bij dit thema naar voren komt past bij een grotere centrumgemeente met meer grootstedelijke problematiek. Binnen de grootteklasse 100.000 tot 300.000 heeft Eindhoven een wat bijzondere positie, omdat Eindhoven een grote centrumgemeente is. Naar inwonertal heeft Eindhoven in deze categorie de meeste inwoners; de andere gemeenten zijn kleiner en niet altijd een centrumgemeente. De gegevens die bij dit thema gebruikt worden, komen grotendeels uit ‘Kinderen in Tel’. De cijfers die ‘Kinderen in Tel’ hanteert komen uit één jaar, te weten 2012. Dit maakt bepaalde analyses mogelijk maar betekent ook dat cijfers minder actueel zijn. Hieronder enkele opmerkingen bij specifieke subthema’s. Het percentage ‘kinderen in achterstandswijk’ (cijfer uit 2012) is er een dat sterk fluctueert; zo was dit in 2008 voor Eindhoven 17,68%. De toename hierin hangt vooral samen met de economische crisis. Eindhoven scoort hierbij in 2012 met ruim 37% dicht achter Den Haag en Amsterdam, maar op afstand van Rotterdam en Enschede met een waarde van respectievelijk 56,27 en 61,37. Per publicatie kunnen de benoemde achterstandswijken sterk variëren en daarmee het aantal kinderen in achterstandswijken. Over deze methodiek bestaat discussie. Zo kan het betekenen dat nieuwbouw in een achterstandswijk leidt tot een toename van het aantal kinderen in een achterstandswijk (en dus van deze score), terwijl er wel sprake is van een verbetering van de gemiddelde sociaal economische situatie. Relevant om te zien is dat Eindhoven in 2012 relatief meer kinderen in Jeugdzorg had, maar relatief minder huishoudens met regelingen Jeugdzorg telde. Dit lijkt tegenstrijdig, maar het wijst mogelijk op een verdeling van relatief meer kinderen in Jeugdzorg over minder huishoudens. 2
Een hoger percentage kinderen met een handicap is vaak terug te voeren op de instellingen/ voorzieningen die in een gemeente aanwezig zijn in verhouding tot het inwonertal. Kinderen die in een instelling wonen worden in die gemeente ingeschreven. Vooral kleinere gemeenten met een of meer instellingen voor deze kinderen scoren hier hoog op. Daarnaast kunnen specialistische voorzieningen gezinnen aantrekken die juist deze voorzieningen nodig hebben. Hieronder een overzicht van de indicatoren met vermelding van o.a. bron, peiljaar, score ivg met de stedenklasse 100.000 tot 300.000 inwoners. Tabel 1. Overzicht indicatoren thema jeugd en jeugdhulpverlening Indicator Kinderen in uitkeringsgezin Kinderen in achterstandswijjk
bron Verwey Jonker Instituut Verwey Jonker Instituut
jaar 2012 2012
Score* -
% achterstandsleerlingen % voortijdig schoolverlaters Verwijzingen Halt % werkloze jongeren % kinderen voor rechter Verdachten 12-17 Verdachten 18-24 Jeugdige veelplegers % Melding kindermishandeling Kinderen in Jeugdzorg Huishoudens met regelingen jeugdzorg Huishoudens met regelingen jeugdzorg+andere regeling
Verwey Jonker Instituut Verwey Jonker Instituut Bureau Halt Verwey Jonker Instituut Verwey Jonker Instituut KLPD KLPD KLPD Verwey Jonker Instituut Verwey Jonker Instituut CBS/Stapelingsmonitor
2012 2012 2014 2012 2012
2012 2012
+? 0/+ + + +? +
CBS/Stapelingsmonitor
2012
0/-?
Tienermoeders % Kinderen met een handicap
Verwey Jonker Instituut Verwey Jonker Instituut
2012 2012
0/-
2013
Opmerkingen Over meetmethode bestaat discussie
Wat betekent het? Wat betekent het?
Wat betekent het? Lijkt in tegenspraak met cijfer Kinderen in Jeugdzorg Uitkomsten onbegrijpelijk ivg met indicator hiervoor/ slecht omschreven
*+ is een gunstig resultaat ivg met gemiddelde in grootteklasse.
Om de diverse gegevens in perspectief te plaatsen staat hieronder het overzicht van de overall ranking in de afgelopen jaren in Kinderen in Tel van Eindhoven en 14 andere grotere gemeenten met een centrumfunctie. Voor 2012 staat Eindhoven in de ‘overall ranking’ op een 44e plaats. NB de eerste plaats is het ongunstigst. Tabel 2. Scores vergelijkbare centrumgemeenten bij overall ranking gegevens Kinderen in Tel, vanaf 2005. Overall
Overall
Overall
Overall
Overall
Overall
Overall
ranking
ranking
ranking
ranking
ranking
ranking
ranking
Gemeente
2012
2010
2009
2008
2007
2006
2005
Rotterdam
1
1
1
1
1
1
1
s-Gravenhage
5
3
2
2
2
2
2
Amsterdam
12
4
5
3
3
3
3
Arnhem
16
20
20
21
17
14
8
Enschede
21
22
9
10
8
12
26
Groningen
31
27
29
31
25
26
22
Maastricht
32
19
33
50
57
59
71
Tilburg
35
14
22
24
14
15
27
Eindhoven
44
31
21
25
33
42
54
Nijmegen
52
41
36
39
32
29
17
s-Hertogenbosch
52
52
48
54
87
44
87
Leiden
58
37
28
20
37
30
34
Utrecht
65
61
44
26
41
43
25
Zwolle
76
58
77
78
69
61
52
Breda
91
67
56
64
49
41
57
3
Tabel 3 Percentage kinderen in jeugdzorg Gemeente
% kinderen in jeugdzorg (2012)¹
Rotterdam
2,36%
s-Gravenhage
2,04%
Amsterdam
1,05%
Arnhem
1,94%
Maastricht
2,49%
Utrecht
1,16%
Groningen
2,08%
Tilburg
2,04%
Leiden
2,39%
Eindhoven
2,04%
Breda
2,04%
Nijmegen
1,56%
Zwolle
1,57%
Enschede
1,46%
s-Hertogenbosch
1,76%
¹ Bron: http://www.waarstaatjegemeente.nl/ ² Bron: DUO, http://www.vsvverkenner.nl/
4
Algemeen beeld: Eindhoven heeft relatief veel leerlingen in het voortgezet onderwijs en relatief weinig in het basisonderwijs; de gemiddelde afstand tot scholen is lager dan bij andere gemeenten in deze grootteklasse. Eindhoven telt meer achterstandsleerlingen en meer voortijdig schoolverlaters. Bij het aandeel voortijdig schoolverlaters is het verschil relatief klein (0,2% punt), bij het aandeel achterstandsleerlingen is dit verschil een stuk groter. Eindhoven komt wat dit betreft kort achter de 4 grote steden, wat je ongeveer zou mogen verwachten e
van een 5 stad met een belangrijke centrumfunctie. Gemeente Tilburg heeft een vergelijkbaar, maar net iets hoger percentage achterstandsleerlingen. Het aandeel achterstandsleerlingen neemt zowel landelijk als lokaal af. Het hier getoonde percentage achterstandsleerlingen is van 2012; inmiddels is het percentage (schooljaar 2014/15) 12%. Wat betreft voortijdig schoolverlaters is Eindhoven in vergelijking met andere grote en middelgrote centrumgemeenten een goede middenmoter: zie de tabel op de volgende pagina. Eindhoven telt minder voortijdig schoolverlaters dan de 4 grote steden, Arnhem, Maastricht, Groningen, Tilburg en Leiden; maar meer dan: Breda, Nijmegen, Zwolle, Enschede en Den Bosch. Zie tabel 4. In tabel 5 staat een overzicht van de indicatoren met vermelding van de bron, jaar waar het genoemde cijfer betrekking op heeft, de score ten opzichte van het gemiddelde van de grootteklasse 100.000-300.000 en eventuele opmerkingen. Zo is bijvoorbeeld niet van alle cijfers is duidelijk wat het betekent, dus hoe het cijfer geïnterpreteerd moet worden: is een hogere score positief of negatief ? Dit staat vermeld in het overzicht. 5
Tabel 4 Scores vergelijkbare centrumgemeenten bij voortijdig schoolverlaten. % Vsv Gemeente
2013/2014
Rotterdam
3,9%
s-Gravenhage
3,4%
Amsterdam
3,4%
Arnhem
3,2%
Maastricht
3,2%
Utrecht
3,1%
Groningen
2,8%
Tilburg
2,8%
Leiden
2,8%
Eindhoven
2,5%
Breda
2,4%
Nijmegen
2,3%
Zwolle
2,3%
Enschede
2,2%
s-Hertogenbosch
2,1%
Tabel 5 Overzicht indicatoren thema onderwijs Indicator
bron
jaar
score
Opmerking
Leerlingen basisonderwijs
DUO
2013
-?
Wat betekent het?
Leerlingen voortgezet onderwijs
DUO
2013
+?
Wat betekent het?
Achterstandsleerlingen
Verwey Jonker Instituut
2012
-
Voortijdige schoolverlaters totaal
DUO
2014
+-
Ander, actueler cijfer dan bij thema Jeugd*
Basisonderwijs per 10.000 inwoners
DUO
2014
-
Wat betekent het?
Voortgezet onderwijs per 10.000 inwoners
DUO
2012
+-
Wat betekent het?
Afstand Basisschool
CBS
2013
+
Afstand tot voortgezet onderwijs
CBS
2013
+
Basisonderwijs voldoende nabij
King burgerpeiling
Huishoudens met regeling Onderwijs Stapeling Onderwijs met andere regeling
Niet gevuld; bij andere gemeenten eveneens niet; wat voegt dit toe boven ‘afstand’?
CBS/Stapelingsmonitor
2012
+-
Is hier wel voldoende differentiatie?
CBS/Stapelingsmonitor
2012
+
Is hier wel voldoende differentiatie?
*In dit overzicht wordt een recenter cijfer gebruikt voor voortijdig schoolverlaten dan in het overzicht over Jeugd en jeugdhulpverlening. Verschillen in deze cijfers zijn mede terug te voeren op een verbeterde registratie bij DUO; er worden nu minder leerlingen ten onrechte als voortijdig schoolverlater aangemerkt dan voorheen.
6
Bijlage 1. Referentiekader
Gemeenten met tussen de 100.000 en 300.000 inwoners
Eindhoven Tilburg Groningen Almere Breda Nijmegen Enschede Apeldoorn Haarlem Amersfoort Arnhem Zaanstad 's-Hertogenbosch Haarlemmermeer Zoetermeer Zwolle Maastricht Leiden Dordrecht Ede Emmen Leeuwarden Alkmaar Alphen aan den Rijn Westland Venlo Delft
2014 220.920 210.270 198.317 196.013 179.623 168.292 158.586 157.545 155.147 150.897 150.823 150.598 150.401 144.061 123.561 123.159 122.488 121.163 118.691 110.656 108.052 107.342 106.857 106.785 103.241 100.428 100.046
7
