Toekomst sociale zekerheid: over provisie, preventie en participatie

Toekomst sociale zekerheid: over provisie, preventie en participatie

4-Sep-13

Prof. dr. Nicolette van Gestel Emmie Vossen MSc Dr. Shirley Oomens Dr. David Hollanders Wassenaar, 5 september 2013

Toekomst van de sociale zekerheid Centrale vraag: Hoe kan de individuele en collectieve verantwoordelijkheid in de sociale zekerheid in de toekomst worden verdeeld, op basis van een analyse van risico’s en regelingen? Drie risicoterreinen: • Ziekte/arbeidsongeschiktheid • Werkloosheid • Ouderdom (pensioen)

Toekomst van de sociale zekerheid: over provisie, preventie en participatie

4-Sep-13

2

Analysekader vanuit drie P’s Provisie: uitkeringen en dienstverlening Preventie: inspanningen ter voorkoming van risico’s Participatie: invloed van burgers op risico’s en regelingen in de sociale zekerheid


4-Sep-13

3

Onderzoeksmatrix Risico

Provisie

Preventie

Participatie

Ziekte/ Arbeidsongeschiktheid

Wulbz, VLZ, WvP WAO/WIA Wajong Re-integratie

Leefstijl Werkorganisatie Arbeidsomstandigheden

Deelname, Invloed, Rechten & plichten

Werkloosheid

WW WWB Re-integratie

Employability Mobiliteit Scholing


Ouderdom (pensioen)

AOW CAO/Pensioenfonds Individuele regelingen

Sparen/Beleggen Verzekeren Duurzame inzetbaarheid



4-Sep-13

4

Onderzoeksmethode Empirisch onderzoek: • Literatuur- en documentenstudie; • 45 experts: wetenschap/beleid/uitvoering/cliënten Analyse voor elk risico/beleidsterrein en per P: 1. Hoe ziet het risico er uit, nu en in de toekomst? 2. In hoeverre is het huidige stelsel effectief en toekomstbestendig? 3. Welke alternatieve verantwoordelijkheidsverdeling is denkbaar in de toekomst? Voor-/nadelen.


4-Sep-13

5

Conclusies Risico’s: - Negatieve effecten van veranderende arbeidsrelaties; cumulatie en verplaatsing van problemen - Beperkt aanpassingsvermogen van het sociale zekerheidssysteem; groeiende spagaat tussen noden en betaalbaarheid Drie P’s: Versobering van provisie, zonder gelijktijdige ontwikkeling van preventie en participatie. Individuele en collectieve verantwoordelijkheid • Overwegend collectieve sociale zekerheid, met toenemend individueel risico maar nauwelijks keuzeruimte • Verantwoordelijkheid voor diverse risico’s wordt zeer verschillend belegd, gefragmenteerd systeem


4-Sep-13

6

Verantwoordelijkheid vanuit drie P’s RISICO

PROVISIE

PREVENTIE

PARTICIPATIE

Ziekte/AO

Collectief /individueel; werkgever (en overheid)

Collectief; Werkgever

Collectief /individueel; werknemer, OR, cliëntenraden

Werkloosheid

Collectief; overheid (UWV, gemeenten)

Niet gereguleerd

Collectief; vakbonden, cliëntenraden

Ouderdom (Pensioen)

Collectief; overheid en pensioenfondsen

Niet gereguleerd

Collectief; pensioenfondsen


4-Sep-13

7

Toekomst


4-Sep-13

8

Alternatieven voor de toekomst • Van eenzijdige focus op controle en beheersing naar het bevorderen van veerkracht (burgers, organisaties) • Bredere opvatting van rol burgers dan werknemer en consument; en van risico’s dan alleen inkomensrisico • Minder collectieve en individuele vrijblijvendheid voor preventie en meer support voor burgerparticipatie • Impliceert een systeem van basis en plus, waarbij in de plus veel meer individuele keuzeruimte mogelijk is Toekomst van de sociale zekerheid: over provisie, preventie en participatie

4-Sep-13

9

Alternatieven voor de toekomst

Provisie

Ziekte/AO

Werkloosheid

• Publiekprivate samenwerking Wajong/Vangnet/ WIA/WAO • Inkorten loondoorbetalings -verplichting MKB • Strategisch beleid werkgevers voor gezonde organisatie

• Pijlersysteem: basis • AOW-regelingen collectief, aanvullend obv diverse keuze uitgangspunten • Outsiders: • Keuzevrijheid investeringsproject binnen ‘grote met rechten en verplichtstelling’ plichten • Beperkt aantal • Insiders: pensioenfondsen, omvorming WW naar keuze risicoprofiel combi collectieve basis en individuele spaarrekening


Ouderdom (Pensioen)

4-Sep-13

10


Ziekte/AO

Preventie • Focus op productiviteitsverhoging ipv uitval • Diverse risico’s met diverse uitkeringen • Grotere rol voor Inspectie

Werkloosheid

Ouderdom (Pensioen)

• Initieel onderwijs versterken • Wetgeving employability, werkzekerheidsbudget • O&O fondsen ook voor flexwerkers; regionaal en intersectoraal

• Benutten arbeidsproductiviteit ouderen • Pensioenleeftijd (en WW) koppelen aan werkgelegenheid • Afstemming pensioen, wonen en zorgbehoeften


4-Sep-13

11


Participatie

Ziekte/AO

Werkloosheid

Ouderdom (Pensioen)

• Werknemer meer regie in reintegratie • CAO/wetgeving sterker collectief raamwerk • Inclusiviteit van flexwerkers

• Versterking cliëntenraden • Directe zeggenschap burgers in reintegratie; • Actieve ondersteuning burgerparticipatie door institutionele omgeving

• Individuele keuze pensioenleeftijd • Zeggenschap over maatschappelijke beleggingen • Representatie in fondsbestuur


4-Sep-13

12

Stellingen • Individualisering van risico in sociale zekerheid vereist meer keuzeruimte van burgers • Veerkracht van het stelsel vereist voor de toekomst collectieve investering in preventie • Invloed burgers op eigen sociale zekerheid is noodzakelijk voor collectief draagvlak


4-Sep-13

13

Toekomst sociale zekerheid: over provisie, preventie en participatie

Recommend Documents