Toekenningen Vici 2013

Toekenningen Vici 2013


Page 1 of 8

Vernieuwingsimpuls Meer over de Vernieuwingsimpuls van NWO

Hieronder een lijst met de gehonoreerden, een indicatieve titel en een korte samenvatting van het onderzoeksproject. Achter de naam volgt het geslacht. Daarachter de huidige werkplek van de onderzoeker. De laureaten zijn tevens gesorteerd op NWOonderdeel. Persbericht: Miljoenenpremie voor 31 vooraanstaande wetenschappers

Gesorteerd op NWO-onderdeel Aard- en Levenswetenschappen Chemische Wetenschappen Exacte Wetenschappen Geesteswetenschappen Maatschappij- en Gedragswetenschappen Natuurkunde Technologiestichting STW ZonMw

Alfabetische lijst op achternaam onderzoeker Is de mens ‘in control’ bij het beheersen van globale overstromingsrisico’s?Dr. J.C.J.H. (Jeroen) Aerts (m), VU – Geografie Globale overstromingsrisico’s zijn sterk gestegen, vooral doordat mensen naar laaggelegen en kwetsbare steden trekken. Onderzoekers gaan bekijken hoe deze trend wordt beïnvloed door menselijke handelen, en of er mogelijkheden zijn om deze trend om te buigen. Weefselontsteking: kip en ei? Dr. D.L.P. Baeten (m), UvA – Organen en orgaansystemen Chronische ontsteking leidt tot verlies van structuur en functie van weefsels en organen in vele ziektes. Weefselschade wordt dan ook gezien als een van de belangrijkste gevolgen van ontsteking. Op basis van bevindingen in bepaalde vormen van reuma, gaat dit project de omgekeerde oorzaak-gevolg relatie onderzoeken: waarom en hoe kan weefsel de aandrijver zijn van ontsteking? Wie krijgt wat in de gezondheidszorg? Dr. R.M.P.M. (Rob) Baltussen (m), UMC St Radboud – Gezondheidseconomie Het stellen van prioriteiten in de gezondheidszorg wordt steeds belangrijker. De onderzoekers combineren theorieën en methoden uit de economie, ethiek en de besliskunde om deze beter te kunnen onderbouwen. Inzichten worden toegepast op het gebied van HIV in Zuid-Afrika. Een wichelroede voor beveiligingslekken Prof. dr. ir. H.J. (Herbert) Bos (m), VU – Informatica Via beveiligingslekken dringen hackers door tot in onze meest vitale computersystemen. De onderzoekers gaan het securitytesten van software verbeteren door middel van 'profielschetsen' van beveiligingslekken en nieuwe technieken om zulke profielschetsen te vinden in bestaande software (waarvan de broncode natuurlijk niet beschikbaar is).

http://www.nwo.nl/onderzoek-en-resultaten/programmas/vernieuwingsimpuls/toekenningen/alle+vici+t... 27-1-2014


Page 2 of 8

De tolerante darm Prof. dr. G.R. (Gijs) van den Brink (m), AMC – Maag-, Darm-, Leverziekten Onze darm tolereert de aanwezigheid van miljarden vreedzame bacteriën. De aanpassingen die daarvoor nodig zijn geven een kans op darmkanker en chronische darmontsteking. In dit onderzoek worden darmcellen bestudeerd die daar een centrale rol in lijken te spelen. Poissonmeetkunde binnenstebuiten Prof. M. (Marius) Crainic (m), UU – Wiskunde Poissonmeetkunde is het raamwerk dat de klassieke mechanica onderbouwt. Het geeft gevoel voor en meetkundig inzicht in de gecompliceerde formules uit de natuurkunde. Dit onderzoek zal nieuwe inzichten en ook toepassingen in andere gebieden van de meetkunde en natuurkunde opleveren. De grote DNA-puzzel Prof. dr. ir. E. (Edwin) Cuppen (m), Hubrecht Institute / UMC Utrecht Genetica Veranderingen in het menselijk DNA kunnen leiden tot aangeboren aandoeningen en kanker. Dit onderzoek bestudeert op systematische wijze de oorzaak en gevolgen van DNA-veranderingen op structuurniveau en hun bijdrage aan het ontstaan van ziekten. Darmen in balans Dr. M. (Marjolein) van Egmond (v), VUmc – Heelkunde/Moleculaire Celbiologie & Immunologie Onze darmen huisvesten vele bacteriën. Een gezond immuunsysteem zorgt ervoor dat we niet ziek worden van deze bacteriën, terwijl afwijkende immuunreacties juist kunnen leiden tot chronische darmontsteking. In dit onderzoek wordt bepaald hoe het antilichaam IgA bijdraagt aan deze balans. De oorsprong van biodiversiteit Prof. dr. R.S. (Rampal) Etienne (m), RUG – Centrum voor Ecologische en Evolutionaire Studies Hoe zijn ecologische gemeenschappen zoals tropische bossen, koraalriffen en onze darmflora ontstaan? De onderzoekers gaan, gebaseerd op experimenten en veldobservaties, een theorie ontwikkelen die het antwoord op deze vraag haalt uit het DNA van de soorten in de ecologische gemeenschap. Een blauwdruk voor zelfvoorzienende gewassen Dr. ir. R. Geurts (m), WUR – Moleculaire Biologie De meeste planten hebben stikstofbemesting nodig om te kunnen groeien. Sommigen echter niet. Die leven samen met stikstofbindende bodembacteriën, en zijn hierdoor zelfvoorzienend. De onderzoekers gaan uitzoeken waarom niet alle planten kunnen samenwerken met deze voordelige bodembacteriën. Ageing workers in an ageing society: Labour force transitions and work in late life Prof. dr. C.J.I.M. (Kène) Henkens (m), NIDI-KNAW – Demografie Older workers and employers have to deal with the new reality of extended working life. This research will study the new patterns of productive paid and unpaid activities that emerge as a result of the changing regulations on retirement and the ambitions of new generations of older adults approaching retirement age. Optimale nanodeeltjes voor duurzame katalyse Prof. dr. E.J.M. (Emiel) Hensen (m), TU/e – Katalyse Katalysatoren bestaan meestal uit metalen nanodeeltjes gestabiliseerd op een poreuze drager. De onderzoekers gaan uitzoeken hoe katalytische reacties verlopen op het grensvlak tussen nanodeeltjes en het dragermateriaal. Eén van de toepassingen is het splitsen van water in waterstof en zuurstof met behulp van zonlicht. Nieuwe Achilleshiel in erfelijke borsttumoren Prof. dr. ir. J. (Jos) Jonkers (m), NKI – Moleculaire Pathologie Erfelijke borstkanker wordt vaak veroorzaakt door defecten in het BRCA1 gen. De onderzoekers gaan de zwakke plekken van dit type borstkanker opsporen. Vervolgens wordt onderzocht of erfelijke borstkanker kan worden voorkomen of genezen met medicijnen tegen deze Achilleshielen. Taal als tijdmachine Dr. M.A.F. (Marian) Klamer (v), UL – Taalwetenschap Talen ontwikkelen zich op twee manieren: ze erven woorden en



Page 3 of 8

structuren van een proto-taal, en lenen van buurtalen. Het verschil tussen deze processen is vaak moeilijk te achterhalen omdat buurtalen meestal dezelfde proto-taal hebben. Dit onderzoek brengt het verschil tussen lenen en erven in kaart door de studie van een uniek taalgebied in Oost-Indonesië waar lenen plaatsvindt tussen talen die geen familie zijn. Dit geeft informatie over de evolutie van taal in het algemeen, en over de geschiedenis van de sprekers in dat gebied in het bijzonder. Het tij gekeerd Dr. M.G. (Maarten) Kleinhans (m), UU – Departement Fysische Geografie Zandbanken en geulen in riviermondingen veranderen doorlopend door eb en vloed vanuit de zee. Deze estuaria zijn belangrijke natuurgebieden en havens. Dit onderzoek gaat oorzaken na van de veranderlijke patronen door ze na te bootsen in computermodellen en in experimenten. Zichtbare effecten van donkere materie Prof. dr. L.V.E. (Leon) Koopmans (m), RUG/Kapteyn Instituut – Sterrenkunde Het project omvat het onderzoeken van donkeremateriestructuur in het heelal op kleine schalen. Door te kijken naar de lenswerking van deze structuren, d.w.z. de afbuiging van lichtstralen door zwaartekracht, krijgen we direct inzicht in de deeltjeseigenschappen van donkere materie. Privacy in de 21ste eeuw Prof. B.J. (Bert-Jaap) Koops (m), UvT – Recht en technologie Het huisrecht is de hoeksteen van privacybescherming. Maar nu mensen hun privéleven continu bij zich dragen (smartphone, cloud) en overal gevolgd kunnen worden, moet privacy opnieuw worden uitgevonden. Dit onderzoek zoekt nieuwe manieren om privacy juridisch te beschermen: ‘huisrecht 2.0’. Gadgets met piëzo-elektrische blokcopolymeren Prof. dr. K. (Katja) Loos (v), RUG – Zernike Institute for Advanced Materials Draagbare elektronische apparaten zoals smartphones en tablets zijn in de afgelopen jaren steeds kleiner en krachtiger geworden en spelen een steeds grotere rol in het dagelijks leven. De technologie die deze mobiele apparaten voortdrijft is een stuk verbeterd in de afgelopen decennia. Om deze trend in de toekomst voort te zetten, moeten alternatieve materialen worden ontwikkeld voor verdere miniaturisatie en betere prestaties. Het voorgestelde onderzoek zal de interessante eigenschappen van piëzo-elektrische poly(vinylidene fluoride) blokcopolymeren gebruiken om nieuwe materialen te ontwikkelen voor sensoren, dataopslag en batterijapplicaties, die allemaal worden gebruikt in onze dagelijkse micro-elektronische apparaten. Neuronen voor aandacht en beheersing Prof. dr. H.D. (Huib) Mansvelder (m), VU – Neuroscience Campus Amsterdam Denken vergt concentratie. Door hersencellen met laserlicht aan en uit te zetten terwijl een dier zich probeert te concentreren, zullen onderzoekers ontrafelen hoe netwerken van neuronen in de prefrontale cortex aandacht en beheersing tot stand brengen. Chromatin Dynamics in Single Genes Dr. ir. S.J.T. (John) van Noort (m), UL – Natuurkunde Ons DNA is in de cel opgevouwen in een compacte structuur. De onderzoekers zullen de structuur van een enkel gen met nanometer precisie ontrafelen en bekijken hoe deze de activiteit van genen die gevoelig zijn voor hormonen beïnvloedt. Hoe filteren we visuele informatie? Prof. dr. C. (Christian) Olivers (m), VU – Cognitieve Psychologie Onze visuele waarneming wordt continu gefilterd afhankelijk van welke informatie op enig moment relevant voor ons is. Hoe werkt dit filter, hoe wordt het ingesteld, en hoeveel gelijktijdige filters kan het brein aan? Dit onderzoek achterhaalt hoe het filter werkt. Momentopnamen van enzymen in actie Prof. dr. H. (Huib) Ovaa (m), NKI – Organische chemie Ubiquitine is een molecuul dat processen in onze cellen aanstuurt. Een auto zonder stuur botst. Cellen zonder ubiquitine-aandrijving ook.



Page 4 of 8

Ziekte is vaak het gevolg. De onderzoekers gaan gereedschappen maken die helpen de ubiquitine-besturing te begrijpen en te herstellen. Gen-netwerken in de psychiatrie Prof. dr. D. (Danielle) Posthuma (v), VU - Biologische en medische psychologie Veel psychiatrische ziektes worden veroorzaakt door kleine foutjes in netwerken van genen. De wetenschappers bedenken nieuwe methoden om deze foutjes op te sporen. Ook wordt onderzocht hoe al deze netwerkfoutjes gezamenlijk leiden tot ziektes zoals schizofrenie, depressie en autisme. Kunstmatige enzymen Dr. G. (Gerard) Roelfes (m), RUG – Katalyse De onderzoekers gaan nieuwe kunstmatige metaalenzymen maken en deze inbouwen in levende cellen. Op deze manier willen de onderzoekers het chemische repertoire van biologische synthese uitbreiden zodat op een duurzame manier nieuwe moleculen gemaakt kunnen worden. Stuivend zand Prof. dr. B.G. (Gerben) Ruessink (m), UU – Fysische Geografie Kustduinen beschermen tegen overstromingen vanuit zee. De onderzoekers gaan in detail bestuderen hoe en hoeveel strandzand de duinen in waait. Dit verstuiven is essentieel om duinen te laten meegroeien met zeespiegelstijging en zorgt tegelijkertijd voor een aantrekkelijk en dynamisch duinlandschap. Building architectures at the nanoscale Dr. P. (Peter) Schall (m), UvA – Physics The design of structures at nanometer length scale promises new materials with exceptional properties. The researchers will assemble complex nanostructures from new nanometer-size building blocks. They will investigate the mechanical and electronic properties of these structures for future materials. Natuurlijke ijzerbemesting van de zee Prof. dr. C.P. (Caroline) Slomp (v), UU – Aardwetenschappen IJzer is een voedingsstof voor algen. De zeebodem is een belangrijke bron van ijzer en zorgt voor natuurlijke bemesting van de zee. Dit onderzoek gaat na hoe die bron verandert als een zee zuurstofloos wordt en wat de gevolgen zijn. Virale receptoreiwitten versnellen groei hersentumoren Prof. dr. M.J. (Martine) Smit (v), VU – Farmacochemie Virussen maken receptoreiwitten aan die gedetecteerd zijn in hersentumoren. De wijze waarop deze virale eiwitten de cel herprogrammeren en bijdragen aan tumorgroei zullen worden ontrafeld. Deze kennis is essentieel voor de ontwikkeling van nieuwe strategieën voor de behandeling van hersentumoren. De complexe relatie tussen mens en techniek Prof. dr. ir. P.P.C.C. (Peter-Paul) Verbeek (m), UT – Filosofie Het menselijk bestaan raakt steeds nauwer verweven met technologie. Om deze verwevenheid te begrijpen, ontwikkelt dit project een theorie van ‘technologische bemiddeling’. Centraal staat de vraag hoe technologie een plaats kan krijgen in drie filosofische kerngebieden: kennis, moraal en metafysica. Een zichtbaar effectief vaccin tegen kanker Prof. dr. I.J.M. (Jolanda) de Vries (v), UMC St Radboud – Tumor Immunologie Dendritische celtherapie berust op de wetenschap dat dendritische cellen een centrale rol spelen in het tot stand komen van afweerreacties in het lichaam. Soms is deze therapie succesvol, maar lang niet altijd. Dit onderzoek gaat zichtbaar maken wat er in de patiënt met kanker gebeurt als de dendritische cellen zijn toegediend. De onderzoekers hopen zo een antwoord te krijgen waar het cellulaire vaccine aan moet voldoen en welke processen belangrijk zijn om een effectieve afweerreactie tegen kanker op te wekken. Maanwater Prof. dr. W. (Wim) van Westrenen (m), VU – Aardwetenschappen Hoewel de maan nu kurkdroog is, blijkt uit maansteenonderzoek dat de maan vier miljard jaar geleden water bevatte. In dit project wordt onderzocht hoeveel maanwater er was, wanneer het in de maan



Page 5 of 8

terechtkwam, en wanneer het verdwenen is. Dit geeft een nieuwe kijk op de vroegste watercyclus van onze eigen planeet, waarvoor alle aanwijzingen door erosie en plaattektoniek verdwenen zijn.

Laureaten NWO Aard- en Levenswetenschappen De grote DNA-puzzelProf. dr. ir. E. (Edwin) Cuppen (m), Hubrecht Institute / UMC Utrecht - Genetica Veranderingen in het menselijk DNA kunnen leiden tot aangeboren aandoeningen en kanker. Dit onderzoek bestudeert op systematische wijze de oorzaak en gevolgen van DNA-veranderingen op structuurniveau en hun bijdrage aan het ontstaan van ziekten. De oorsprong van biodiversiteit Prof. dr. R.S. (Rampal) Etienne (m), RUG – Centrum voor Ecologische en Evolutionaire Studies Hoe zijn ecologische gemeenschappen zoals tropische bossen, koraalriffen en onze darmflora ontstaan? De onderzoekers gaan, gebaseerd op experimenten en veldobservaties, een theorie ontwikkelen die het antwoord op deze vraag haalt uit het DNA van de soorten in de ecologische gemeenschap. Een blauwdruk voor zelfvoorzienende gewassen Dr. ir. R. Geurts (m), WUR – Moleculaire Biologie De meeste planten hebben stikstofbemesting nodig om te kunnen groeien. Sommigen echter niet. Die leven samen met stikstofbindende bodembacteriën, en zijn hierdoor zelfvoorzienend. De onderzoekers gaan uitzoeken waarom niet alle planten kunnen samenwerken met deze voordelige bodembacteriën. Neuronen voor aandacht en beheersing Prof. dr. H.D. (Huib) Mansvelder (m), VU – Neuroscience Campus Amsterdam Denken vergt concentratie. Door hersencellen met laserlicht aan en uit te zetten terwijl een dier zich probeert te concentreren, zullen onderzoekers ontrafelen hoe netwerken van neuronen in de prefrontale cortex aandacht en beheersing tot stand brengen. Natuurlijke ijzerbemesting van de zee Prof. dr. C.P. (Caroline) Slomp (v), UU – Aardwetenschappen IJzer is een voedingsstof voor algen. De zeebodem is een belangrijke bron van ijzer en zorgt voor natuurlijke bemesting van de zee. Dit onderzoek gaat na hoe die bron verandert als een zee zuurstofloos wordt en wat de gevolgen zijn. Maanwater Prof. dr. W. (Wim) van Westrenen (m), VU – Aardwetenschappen Hoewel de maan nu kurkdroog is, blijkt uit maansteenonderzoek dat de maan vier miljard jaar geleden water bevatte. In dit project wordt onderzocht hoeveel maanwater er was, wanneer het in de maan terechtkwam, en wanneer het verdwenen is. Dit geeft een nieuwe kijk op de vroegste watercyclus van onze eigen planeet, waarvoor alle aanwijzingen door erosie en plaattektoniek verdwenen zijn.

Laureaten NWO Chemische Wetenschappen Gadgets met piëzo-elektrische blokcopolymeren Prof. dr. K. (Katja) Loos (v), RUG – Zernike Institute for Advanced Materials Draagbare elektronische apparaten zoals smartphones en tablets zijn in de afgelopen jaren steeds kleiner en krachtiger geworden en spelen een steeds grotere rol in het dagelijks leven. De technologie die deze mobiele apparaten voortdrijft is een stuk verbeterd in de afgelopen decennia. Om deze trend in de toekomst voort te zetten, moeten alternatieve materialen worden ontwikkeld voor verdere miniaturisatie en betere prestaties. Het voorgestelde onderzoek zal de interessante eigenschappen van piëzo-elektrische poly(vinylidene fluoride) blokcopolymeren gebruiken om nieuwe materialen te ontwikkelen voor sensoren, dataopslag en batterijapplicaties, die allemaal worden gebruikt in onze dagelijkse micro-elektronische apparaten. Momentopnamen van enzymen in actie Prof. dr. H. (Huib) Ovaa (m), NKI – Organische chemie Ubiquitine is een molecuul dat processen in onze cellen aanstuurt. Een auto zonder stuur botst. Cellen zonder ubiquitine-aandrijving ook. Ziekte is vaak het gevolg. De onderzoekers gaan gereedschappen maken die helpen de ubiquitine-besturing te begrijpen en te herstellen.



Page 6 of 8

Kunstmatige enzymen Dr. G. (Gerard) Roelfes (m), RUG – Katalyse De onderzoekers gaan nieuwe kunstmatige metaalenzymen maken en deze inbouwen in levende cellen. Op deze manier willen de onderzoekers het chemische repertoire van biologische synthese uitbreiden zodat op een duurzame manier nieuwe moleculen gemaakt kunnen worden.

Laureaten NWO Exacte Wetenschappen Een wichelroede voor beveiligingslekken Prof. dr. ir. H.J. (Herbert) Bos (m), VU – Informatica Via beveiligingslekken dringen hackers door tot in onze meest vitale computersystemen. De onderzoekers gaan het securitytesten van software verbeteren door middel van 'profielschetsen' van beveiligingslekken en nieuwe technieken om zulke profielschetsen te vinden in bestaande software (waarvan de broncode natuurlijk niet beschikbaar is). Poissonmeetkunde binnenstebuiten Prof. M. (Marius) Crainic (m), UU – Wiskunde Poissonmeetkunde is het raamwerk dat de klassieke mechanica onderbouwt. Het geeft gevoel voor en meetkundig inzicht in de gecompliceerde formules uit de natuurkunde. Dit onderzoek zal nieuwe inzichten en ook toepassingen in andere gebieden van de meetkunde en natuurkunde opleveren. Zichtbare effecten van donkere materie Prof. dr. L.V.E. (Leon) Koopmans (m), RUG/Kapteyn Instituut – Sterrenkunde Het project omvat het onderzoeken van donkeremateriestructuur in het heelal op kleine schalen. Door te kijken naar de lenswerking van deze structuren, dwz de afbuiging van lichtstralen door zwaartekracht, krijgen we direct inzicht in de deeltjeseigenschappen van donkere materie.

Laureaten NWO Geesteswetenschappen Taal als tijdmachine Dr. M.A.F. (Marian) Klamer (v), UL – Taalwetenschap Talen ontwikkelen zich op twee manieren: ze erven woorden en structuren van een proto-taal, en lenen van buurtalen. Het verschil tussen deze processen is vaak moeilijk te achterhalen omdat buurtalen meestal dezelfde proto-taal hebben. Dit onderzoek brengt het verschil tussen lenen en erven in kaart door de studie van een uniek taalgebied in Oost-Indonesië waar lenen plaatsvindt tussen talen die geen familie zijn. Dit geeft informatie over de evolutie van taal in het algemeen, en over de geschiedenis van de sprekers in dat gebied in het bijzonder. De complexe relatie tussen mens en techniek Prof. dr. ir. P.P.C.C. (Peter-Paul) Verbeek (m), UT – Filosofie Het menselijk bestaan raakt steeds nauwer verweven met technologie. Om deze verwevenheid te begrijpen, ontwikkelt dit project een theorie van ‘technologische bemiddeling’. Centraal staat de vraag hoe technologie een plaats kan krijgen in drie filosofische kerngebieden: kennis, moraal en metafysica.

Laureaten NWO Maatschappij- en Gedragswetenschappen Is de mens ‘in control’ bij het beheersen van globale overstromingsrisico’s? Dr. J.C.J.H. (Jeroen) Aerts (m), VU – Geografie Globale overstromingsrisico’s zijn sterk gestegen, vooral doordat mensen naar laaggelegen en kwetsbare steden trekken. Onderzoekers gaan bekijken hoe deze trend wordt beïnvloed door menselijke handelen, en of er mogelijkheden zijn om deze trend om te buigen. Wie krijgt wat in de gezondheidszorg? Dr. R.M.P.M. (Rob) Baltussen (m), UMC St Radboud – Gezondheidseconomie Het stellen van prioriteiten in de gezondheidszorg wordt steeds belangrijker. De onderzoekers combineren theorieën en methoden uit de economie, ethiek en de besliskunde om deze beter te kunnen onderbouwen. Inzichten worden toegepast op het gebied van HIV in Zuid-Afrika.



Page 7 of 8

Ageing workers in an ageing society: Labour force transitions and work in late life Prof. dr. C.J.I.M. (Kène) Henkens (m), NIDI-KNAW – Demografie Older workers and employers have to deal with the new reality of extended working life. This research will study the new patterns of productive paid and unpaid activities that emerge as a result of the changing regulations on retirement and the ambitions of new generations of older adults approaching retirement age. Privacy in de 21ste eeuw Prof. B.J. (Bert-Jaap) Koops (m), UvT – Recht en technologie Het huisrecht is de hoeksteen van privacybescherming. Maar nu mensen hun privéleven continu bij zich dragen (smartphone, cloud) en overal gevolgd kunnen worden, moet privacy opnieuw worden uitgevonden. Dit onderzoek zoekt nieuwe manieren om privacy juridisch te beschermen: ‘huisrecht 2.0’. Hoe filteren we visuele informatie? Prof. dr. C. (Christian) Olivers (m), VU – Cognitieve Psychologie Onze visuele waarneming wordt continu gefilterd afhankelijk van welke informatie op enig moment relevant voor ons is. Hoe werkt dit filter, hoe wordt het ingesteld, en hoeveel gelijktijdige filters kan het brein aan? Dit onderzoek achterhaalt hoe het filter werkt. Gen-netwerken in de psychiatrie Prof. dr. D. (Danielle) Posthuma (v), VU - Biologische en medische psychologie Veel psychiatrische ziektes worden veroorzaakt door kleine foutjes in netwerken van genen. De wetenschappers bedenken nieuwe methoden om deze foutjes op te sporen. Ook wordt onderzocht hoe al deze netwerkfoutjes gezamenlijk leiden tot ziektes zoals schizofrenie, depressie en autisme.

Laureaten NWO Natuurkunde Chromatin Dynamics in Single Genes Dr. ir. S.J.T. (John) van Noort (m), UL – Natuurkunde Ons DNA is in de cel opgevouwen in een compacte structuur. De onderzoekers zullen de structuur van een enkel gen met nanometer precisie ontrafelen en bekijken hoe deze de activiteit van genen die gevoelig zijn voor hormonen beïnvloedt. Building architectures at the nanoscale Dr. P. (Peter) Schall (m), UvA – Physics The design of structures at nanometer length scale promises new materials with exceptional properties. The researchers will assemble complex nanostructures from new nanometer-size building blocks. They will investigate the mechanical and electronic properties of these structures for future materials.

Laureaten Technologiestichting STW Optimale nanodeeltjes voor duurzame katalyse Prof. dr. E.J.M. (Emiel) Hensen (m), TU/e – Katalyse Katalysatoren bestaan meestal uit metalen nanodeeltjes gestabiliseerd op een poreuze drager. De onderzoekers gaan uitzoeken hoe katalytische reacties verlopen op het grensvlak tussen nanodeeltjes en het dragermateriaal. Eén van de toepassingen is het splitsen van water in waterstof en zuurstof met behulp van zonlicht. Het tij gekeerd Dr. M.G. (Maarten) Kleinhans (m), UU – Departement Fysische Geografie Zandbanken en geulen in riviermondingen veranderen doorlopend door eb en vloed vanuit de zee. Deze estuaria zijn belangrijke natuurgebieden en havens. Dit onderzoek gaat oorzaken na van de veranderlijke patronen door ze na te bootsen in computermodellen en in experimenten. Stuivend zand Prof. dr. B.G. (Gerben) Ruessink (m), UU – Fysische Geografie Kustduinen beschermen tegen overstromingen vanuit zee. De onderzoekers gaan in detail bestuderen hoe en hoeveel strandzand de duinen in waait. Dit verstuiven is essentieel om duinen te laten meegroeien met zeespiegelstijging en zorgt tegelijkertijd voor een aantrekkelijk en dynamisch duinlandschap.



Page 8 of 8

Laureaten ZonMw Weefselontsteking: kip en ei? Dr. D.L.P. Baeten (m), UvA – Organen en orgaansystemen Chronische ontsteking leidt tot verlies van structuur en functie van weefsels en organen in vele ziektes. Weefselschade wordt dan ook gezien als een van de belangrijkste gevolgen van ontsteking. Op basis van bevindingen in bepaalde vormen van reuma, gaat dit project de omgekeerde oorzaak-gevolg relatie onderzoeken: waarom en hoe kan weefsel de aandrijver zijn van ontsteking? De tolerante darm Prof. dr. G.R. (Gijs) van den Brink (m), AMC – Maag-, Darm-, Leverziekten Onze darm tolereert de aanwezigheid van miljarden vreedzame bacteriën. De aanpassingen die daar voor nodig zijn geven een kans op darmkanker en chronische darmontsteking. In dit onderzoek worden darmcellen bestudeerd die daar een centrale rol in lijken te spelen. Darmen in balans Dr. M. (Marjolein) van Egmond (v), VUmc – Heelkunde/Moleculaire Celbiologie & Immunologie Onze darmen huisvesten vele bacteriën. Een gezond immuunsysteem zorgt ervoor dat we niet ziek worden van deze bacteriën, terwijl afwijkende immuunreacties juist kunnen leiden tot chronische darmontsteking. In dit onderzoek wordt bepaald hoe het antilichaam IgA bijdraagt aan deze balans. Nieuwe Achilleshiel in erfelijke borsttumoren Prof. dr. ir. J. (Jos) Jonkers (m), NKI – Moleculaire Pathologie Erfelijke borstkanker wordt vaak veroorzaakt door defecten in het BRCA1 gen. De onderzoekers gaan de zwakke plekken van dit type borstkanker opsporen. Vervolgens wordt onderzocht of erfelijke borstkanker kan worden voorkomen of genezen met medicijnen tegen deze Achilleshielen. Virale receptoreiwitten versnellen groei hersentumoren Prof. dr. M.J. (Martine) Smit (v), VU – Farmacochemie Virussen maken receptoreiwitten aan die gedetecteerd zijn in hersentumoren. De wijze waarop deze virale eiwitten de cel herprogrammeren en bijdragen aan tumorgroei zullen worden ontrafeld. Deze kennis is essentieel voor de ontwikkeling van nieuwe strategieën voor de behandeling van hersentumoren. Een zichtbaar effectief vaccin tegen kanker Prof. dr. I.J.M. (Jolanda) de Vries (v), UMC St Radboud – Tumor Immunologie Dendritische celtherapie berust op de wetenschap dat dendritische cellen een centrale rol spelen in het tot stand komen van afweerreacties in het lichaam. Soms is deze therapie succesvol, maar lang niet altijd. Dit onderzoek gaat zichtbaar maken wat er in de patiënt met kanker gebeurt als de dendritische cellen zijn toegediend. De onderzoekers hopen zo een antwoord te krijgen waar het cellulaire vaccine aan moet voldoen en welke processen belangrijk zijn om een effectieve afweerreactie tegen kanker op te wekken.


Toekenningen Vici 2013

Recommend Documents