tips

29-2-2012

Hilde Olivié COS-ECA UZ Leuven Appelboom Genk Oostende 19/03/2012

Overzicht Klinisch beeld Prevalentie Medisch luik Aanpak/tips

1

29-2-2012


Klinisch beeld Terminologie Gelaagde aandoening Waarneembare gedragskenmerken Neuropsychologische basisdeficits Zintuiglijke problemen

2

29-2-2012


Terminologie Pervasief Triade van kenmerken autismeSPECTRUMstoornis ontwikkelingsstoornis

3

29-2-2012

Autismespectrum

Kernautisme

Rett

ASS Asperger syndroom MCDD

Klinisch beeld Terminologie Gelaagde aandoening Waarneembare gedragskenmerken Neuropsychologische basisdeficits Zintuigelijke problemen

4

29-2-2012

ASS = gelaagde aandoening

ASS is een gelaagde aandoening M I L I E U F A C T O R E N

Genetische factoren Stoornissen in de ontwikkeling van de hersenen

Snellere groei van de hersenen, afwijkingen in de verbindingen tss de cellen

Stoornissen in het functioneren van de hersenen

Afwijkingen van het EEG, epilepsie, chemische afwijkingen

Neuropsychologische deficits

Deficits in ToM, centrale coherentie, executieve functies

Waarneembare gedragskenmerken van autisme

Sociale en communicatiedeficits, repetitief en rigied

En evt bijkomende aandoeningen: ADHD, MR

Secundaire symptomen van autisme

Gedragsproblemen, depressie

5

29-2-2012


Waarneembare gedragskenmerken Deficits in 3 domeinen Sociale interactie/wederkerigheid Communicatie Spel en verbeelding/stereotiep gedrag

6

29-2-2012

Waarneembare gedragskenmerken: sociale interactie = de omgang met anderen 3 sociale types (L. Wing) Afzijdig Passief Actief-maar-vreemd Hyperformeel

Kernprobleem: niet gehechtheid of contact, maar onvermogen in hun contact rekening te houden met wat ander voelt, denkt, wil -> gemis aan wederkerigheid Moeilijk oogcontact, weinig mimiek, weinig delen, moeite om in relatie te treden met anderen

Waarneembare gedragskenmerken: communicatie Groep kinderen met ASS praten niet Geen/weinig compensatie non-verbaal Weinig pogingen om ander iets duidelijk te maken (zelfbediening, frustratie) Motorische (primitieve) communicatie

Sprekende kinderen Taal niet altijd gebruiken als communicatiemiddel Eigenaardigheden in taal Eenrichtingsverkeer Letterlijk taalbegrip

7

29-2-2012

Waarneembare gedragskenmerken: spel/verbeelding In spel: Fantasie/creatieve verbeelding ontbreekt Beperkt exploreren van speelgoed Persevereren in spelmateriaal of in manier van spelen Ontwikkelen sterke interesses/obsessies

Weerstand tegen veranderingen Nood aan routines/rituelen Nood aan voorspelbaarheid Motorische stereotypieën


8

29-2-2012

Neuropsychologische basisdeficits Theory of Mind Executieve Functies Centrale Coherentie Contextblindheid

Neuropsychologische basisdeficits: Theory of Mind = veronderstelling mentale toestanden niet onmiddellijk observeerbaar, maar dienen afgeleid Tekort ToM: onvermogen andermans gedachten, gevoelens te lezen. Gedrag = gedrag. -> problemen op vlak van gedeelde aandacht, perspectiefneming, empathie, sociaal inzicht, …

9

29-2-2012

Neuropsycholog. basisdeficits: Executieve Functies = denkprocessen cruciaal bij plannen van acties en doelgericht oplossen van probleem Zwakke EF: moeilijk plannen en organiseren, weinig zelfstandig zijn -> vasthangen aan aangeleerde strategieën, moeilijk nieuw gedrag kunnen plannen

Neuropsycholog. basisdeficits: Centrale Coherentie = neiging verzamelde informatie samen te voegen tot éénduidig, betekenisvol geheel Gebrek CC: neiging wereld in fragmenten waar te nemen -> wereld = chaos vasthangen aan details

veiligheid zoeken in routines/structuur

10

29-2-2012

Neuropsychol. basisdeficits: Contextblindheid Waarneming = Passief proces van ontvangen van prikkels via zintuigen plus Actief proces van betekenisopbouw via samenhang/geheel + context

2 soorten context Waarneembare = zichtbare Niet-waarneembare = wat je moet verbeelden

Bij ASS: moeilijk met beide soorten context, vooral met niet-waarneembare


11

29-2-2012

Zintuiglijke problemen Anders voelen, horen, zien: bijzondere zintuiglijke ervaringen Onze zintuigen: 5 externe zintuigen: gehoor, gezicht, reukzin, smaakzin, tastzin 2 interne zintuigen: evenwichtszin, proprioceptie

Zintuigen van pers met ASS: = zintuigen, andere zintuiglijke waarnemingen

Zintuiglijke problemen Hyper/hypogevoelig HYPER: overdreven reageren op ‘gewone’ zintuiglijke prikkels -> fascinatie of verwarring HYPO: niet of weinig reageren op prikkels Kan de verschillende zintuigen treffen Hyper/hypo elkaar afwisselen + fluctuatie op 1 enkel zintuig

Geen filter

12

29-2-2012

ZINTUIG

HYPERGEVOELIG

HYPOGEVOELIG

GEZICHT

Geen fel licht verdragen

Sterk aangetrokken worden door glimmende voorwerpen

GEHOOR

Oren bedekken wanneer mensen door elkaar praten

Niet reageren op geluid

REUKZIN

Iets niet willen eten omdat geur als ondraaglijk wordt ervaren

Niet gehinderd worden door sterke onaangename geuren

TASTZIN

Niet graag aangeraakt worden

Ongevoelig lijken voor pijn

SMAAKZIN

Veel problemen hebben met eten

Oneetbare en sterk smakende dingen opeten

EVENWICHTSZIN

Angstig reageren wanneer de voeten de grond niet meer raken

Lange tijd in rondjes draaien zonder duizelig te worden

PROPRIOCEPTIE

Vreemde lichaamshoudingen aannemen

Zich niet bewust zijn van bepaalde lichaamssignalen zoals dorst

Zintuiglijke problemen Hyper/hypogevoelig Geen filter: Input van prikkels uit omgeving niet kunnen onderdrukken, geen selectie van waarnemingen Gevolgen: Vlugger overbelast en vermoeid Wereld = zeer chaotisch Details/veranderingen snel opmerken Omgeving niet herkennen omdat detail veranderd is ○ Gesprek niet kunnen volgen omdat achtergrondgeluid niet kan worden ‘uitgeschakeld’ ○ ○ ○ ○

13

29-2-2012


Prevalentie Voorkomen: 0,6% of 1 op 166 pers Komt autisme vaker voor? Verhouding verstandelijke beperking/normaal begaafd 70-80%, nu eerder 50% verstandelijke beperking Verhouding jongens/meisjes: 3 à 4 op 1 (nl IQ 9/1, zwak IQ 2/1)

14

29-2-2012


Medisch luik Binnen de assessment: etiologische uitklaring Binnen de follow-up: medische aandachtspunten

15

29-2-2012

Etiologische investigatie Om onderliggende en/of geassocieerde medische aandoeningen te identificeren Standaard aanbeveling Klinisch onderzoek Standaard: gehooronderzoek (<6j) genetisch onderzoek Op indicatie: EEG, MRI, metabool onderzoek

Syndromaal autisme Genetisch/chrom aandoeningen Fragiele-X Tubereus sclerosis Neurofibromatosis 22q11 deletie Angelmansyndroom Down syndroom Smith-Magenis Duchenne Cohen syndroom Rett syndroom …

Metabole aandoeningen San Filippo syndroom Adenylosuccinaat lyase Deficientie Smith-Lemli-Opitz syndroom Creatine deficiency syndromes PKU Andere ‘neurologische’ aandoeningen Westsyndroom Sensoriële stoornissen Pre-/peri-/post-nataal Congenitale infecties Encefalitis FAS

16

29-2-2012

Technologische evolutie: micro array

Karyotype

Resolutie x 25 tot 50

Micro array

Medisch luik Binnen de assessment: etiologische uitklaring Binnen de follow-up: medische aandachtspunten

17

29-2-2012

Binnen de follow-up Medische aandachtspunten Uitklaren gedragsproblemen

Binnen de follow-up: medische aandachtspunten Behandeling geassocieerde medische problemen Gastro-intestinale problemen Eetproblemen Epilepsie Slaapproblemen Tandverzorging Zindelijkheid

18

29-2-2012

Binnen de follow-up: uitklaren gedragsproblemen Gedragsproblemen zoals agressie en automutilatie frequent bij ASS In sommige gevallen spelen medische factoren een rol in ontstaan of toename van gedragsproblemen Opsporen en behandelen van deze medische problemen kan nood tot psychofarmaca elimineren Oorzaken van pijn/discomfort: otitis, faryngitis, sinusitis, tandabces, obstipatie, oesofagitis, gastritis, UWI, hoofdpijn, menses, …


19

29-2-2012

Aanpak/tips Nood aan voorspelbaarheid en verduidelijkte structuur Nood aan verduidelijkte sociale omgeving Nood aan concrete communicatie Zintuiglijke prikkels Extra tijd Aandacht voor ouders!

Nood aan voorspelbaarheid Wat/waar/wanneer/hoe lang/met wie/wat erna Visuele planning (beter dan auditieve): woorden/prenten/foto’s Voldoende gedetailleerd Kinderen met ASS zijn zeer gemakkelijke kinderen wanneer planning verduidelijkt is Houden zich zeer goed aan planning Maar reageren heftig wanneer planning plots gewijzigd wordt!

20

29-2-2012

Nood aan verduidelijkte sociale omgeving Sociale situaties worden onvoldoende aangevoeld, worden te letterlijk begrepen Onvoldoende inleven in denken/voelen van anderen (ToM)

Nood aan concrete communicatie Taal wordt vaak letterlijk begrepen-> misverstanden en moeilijk gedrag Kinderen met ASS halen zeer weinig informatie uit de context Halen weinig uit non-verbale aspecten van communicatie o.a. intonatie, mimiek Hebben het moeilijk met vragen die als stelling bedoeld zijn Echolalie: oppassen bij het maken van keuzen

21

29-2-2012

Zintuiglijke prikkels Kunnen tot extreme reacties leiden Afhankelijk van kind tot kind Rekening mee houden tijdens consultatie, opname, onderzoeken Indien mogelijk prikkels beperken

Extra tijd Voorbereiding is belangrijk Overleg tussen arts/verpleging en ouders (hulpverleners) voorkomt problemen

Onderzoeken aanpassen aan kind met autisme Laat kind gewoon worden aan onderzoeksruimte en personeel Voorzie voldoende tijd tijdens onderzoek vooraleer kind aan te raken Laat kind toe instrumenten, materiaal te manipuleren Hou instructies eenvoudig

-> 2 maal zoveel tijd nodig

22

29-2-2012

Aandacht voor ouders Ouders kennen hun kind het best: in overleg met ouders kijken wat er nodig is aan voorbereiding/visualiseren Ouders zelf soms ook ASS, hebben soms nog meer nood aan verduidelijking en voorspelbaarheid

23

tips

Recommend Documents