Tijd voor uitvoering!

Inhoud

Periodieke externe nieuwsbrief van De Maaswerken jaargang 1 november 2002 nummer 1

In beroep tegen de besluiten

3

Eerst onderzocht, daarna in uitvoering

4

Wat gebeurt er in de regio?

7 - 10

Nieuwsbrief opgefrist

In de komende periode worden de accenten wat anders gelegd. De Maaswerken gaat de uitvoering in en als projectorganisatie willen we in die fase vooral goed aanspreekbaar zijn voor mensen, organisaties en overheden die hier direct mee te maken krijgen. Dat vraagt maatwerk, vooral ook omdat voorbereidende en uitvoerende werkzaamheden per gebied, per gemeente of zelfs per wijk uiteen gaan lopen. Als markering van deze overgang is de nieuwsbrief opgefrist. Maaswerken Nieuws zal voortaan minimaal vier keer per jaar verschijnen, met steeds een actueel overzicht van de stand van zaken van de uitvoering. Daarnaast verschijnen er vanaf volgend jaar speciale uitgaven die specifiek op bepaalde gemeenten of regio’s zijn gericht en ook huis-aan-huis worden verspreid.

Tijd voor uitvoering! Plannen, plannen, plannen. De Maaswerken heeft er heel wat gemaakt de afgelopen jaren. Het gaat immers om een technisch gecompliceerd project, met allerlei partijen en wettelijke procedures. Maar volgend jaar gaat de schop echt in de grond! Bij De Maaswerken is de afgelopen maanden veel gebeurd. De plannenmakers zijn hun taken aan het afronden. Nieuwe mensen zijn aangetrokken, ervaren in het uitvoeren van grote projecten. Per maatregel is een realisatiemanager verantwoordelijk voor een goed en tijdig verloop van die uitvoering. Teun Pronk heeft deze taak voor de kaden. Bestaande kaden verhogen, demontabele kaden plaatsen, het moet eind 2005 allemaal gerealiseerd zijn. Want in dat jaar moet circa zeventig procent van de bevolking langs de Zandmaas beschermd zijn.

Dat betekent nu al veel overleg met gemeenten, waterschappen, hulpverlenende instanties (gevolgen van tijdelijke omleidingen en wegafsluitingen) en uitvoerende partijen (wie verricht welke werkzaamheden). En natuurlijk met burgers. Voor sommigen is informeren voldoende, met anderen is afstemming nodig, omdat bijvoorbeeld een kadeaanpassing gevolgen heeft voor hun tuin. Mark Henfling zorgt er als omgevingsmanager Kaden voor dat alle partijen die met de realisatie van de kaden te maken hebben, op het juiste moment worden betrokken. “En op de juiste manier: in de ene situatie organiseren we een overleg, op een ander moment een informatieavond, dan weer een kleinschalige ‘huiskamerbijeenkomst’ om een maatregel tot in detail uit te leggen.”

Contacten intensiveren De komende jaren wordt het contact met betrokkenen alleen maar intensiever. Tijdig overleggen en informeren is immers essentieel om de uitvoering vlot te laten verlopen. En realisatie van de kaden in 2005, is een harde -door de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat gesteldedeadline!

De Maaswerken

Maaswerken Nieuws jaargang 1 november 2002 nummer 1

2005 lijkt ver weg, maar gronden kopen, vergunning- en bezwaarprocedures doorlopen, het kan maanden vergen. Pronk: “We stellen momenteel een zeer gedetailleerde planning op, waarin alle werkzaamheden tot in detail zijn opgenomen. Ook bedenken we nu al waar risico’s liggen en hoe we deze kunnen voorkómen. Tijdens de uitvoering wordt de planning constant bewaakt. Als een gestelde mijlpaal niet wordt gehaald, treffen we direct maatregelen. De afgesproken eindtermijn willen we absoluut halen.”

Afstemming

▲

In de afgelopen jaren heeft projectorganisatie De Maaswerken geprobeerd om alle betrokkenen zo goed mogelijk op de hoogte te houden van het project. Veelal gebeurde dat via bijeenkomsten, nieuwsbrieven, advertenties e.d. Dat was vaak gekoppeld aan officiële momenten zoals publicaties van plannen, inspraakprocedures en bekendmaking van besluiten.

2

3

Luitzen Bijlsma nieuwe directeur De Maaswerken

Elbe overstromingen: wat had de Maas gedaan?

De Maaswerken heeft een nieuwe projectdirecteur: ir. Luitzen Bijlsma (54). Hij werkte de afgelopen twee jaar bij de Wereldbank in Washington en hield zich bezig met de kwaliteitsverbetering van het waterbeheer in projecten van de Wereldbank. Hij heeft veel ervaring met watergerelateerde projecten.

In beroep tegen de besluiten

▲

Het langdurige noodweer in Midden-Europa was voor de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat reden om KNMI en RIZA, het onderzoeksinstituut van Rijkswaterstaat, te laten onderzoeken wat de gevolgen daarvan voor het stroomgebied van de grote rivieren in Nederland zouden zijn geweest. Niet voor niets werkt ons land al jaren aan projecten als Deltaplan Grote Rivieren en De Maaswerken. Duitsland gaf zelf bij een evaluatie van de Elbe-overstromingen aan nog veel van het Nederlandse waterbeleid te kunnen leren.

Dijkverbeteringen zinvol En inderdaad blijkt uit het onderzoek dat Rijn en Maas in een vergelijkbare situatie het water hadden kunnen bergen, al was wel sprake geweest van extreem hoogwater; het zou dan ook de hoogste afvoer zijn die ooit in de zomer is voorgekomen. De veiligheid was dan gegarandeerd dankzij de dijkverbeteringen die direct na de hoogwateroverlast in 1993 en 1995 werden aangetroffen.

Winterse effecten Een hele geruststelling. Toch is het te vroeg om opgelucht adem te halen. Een dergelijk noodweer zou zich immers ook in de winter kunnen voordoen. Een seizoen waarin de bodem vaak bevroren is of verzadigd met water. Bovendien verdampt er minder water vanwege de lagere temperaturen. Dat leidt automatisch tot een hogere waterstand van de rivieren. Of de langs de Maas wonenden in die situatie droge voeten hadden gehouden, is niet onderzocht. Maar volgens de onderzoekers wijzen alle factoren erop dat in dat seizoen waarschijnlijk ook Nederland met overstromingen te kampen had gekregen. Het noodweer in Midden-Europa heeft ons daarmee duidelijk gemaakt dat wij op de goede weg zijn, maar dat uitvoering van het project De Maaswerken nog steeds bittere noodzaak is.

Momenteel is de Raad van State bezig met behandeling van de beroepen en het verweerschrift. De mondelinge behandeling van de beroepen gebeurt tijdens een aantal zittingen bij de Raad van State in Den Haag, naar verwachting in het voorjaar van 2003. Binnen zes weken na de zitting volgt een uitspraak. Daarover leest u meer in één van de volgende nieuwsbrieven.

Kadeplannen Veel beroepschriften zijn ingediend tegen de plannen voor de aanleg van kaden en ophoging van bestaande kaden in Roermond en Venlo. In het kadeplan zijn sommige zaken nog niet volledig uitgewerkt, omdat daar maatwerk wordt geleverd. Dit gebeurt in overleg met de bewoners. Daarom is plaatselijk de precieze uitvoering van onderdelen van de kademaatregelen nog niet geheel duidelijk en weten bewoners bijvoorbeeld nog niet of en hoeveel schade zij zullen hebben.

Retentiegebied Ook het geplande retentiegebied ten westen van Roermond en de kaden die hier omheen worden aangelegd waren aanleiding voor beroepschriften. In diverse beroepen wordt

voorgesteld alleen de kaden langs het Lateraalkanaal te verhogen en af te zien van een retentiegebied ter plaatse. Een deel van de beroepschriften richt zich verder tegen een mogelijke tweede aanlegfase, waarbij het retentiegebied door het verdiepen van het terrein vergroot wordt.Voor deze tweede fase is echter (nog) geen geld beschikbaar en hierover heeft daarom nog geen definitieve besluitvorming plaatsgevonden.

In de eerste helft van 2003 wordt de uitspraak van de Raad van State verwacht

Peilopzet Peilopzet is met name bedoeld om verdroging te voorkomen. Op sommige plaatsen echter leidt peilopzet tot (vernattings)schade, bijvoorbeeld bij landbouwgronden, bebouwing en infra-

structurele werken. Uit de beroepschriften blijkt dat mensen zich onder meer onzeker voelen over de wijze waarop het vaststellen van eventuele schade en de afhandeling daarvan zal plaatsvinden.

Verbreding Julianakanaal Ook de geplande verbreding van het Julianakanaal heeft geleid tot beroepschriften. In eerste instantie werd gekozen voor verbreding aan de oostzijde. Maar dan zouden veel huizen moeten worden gesloopt en zouden zelfs twee buurtschappen grotendeels verdwijnen. Dit heeft ertoe geleid, dat de mogelijkheden voor verbreding aan de westzijde zijn bekeken. Onderzoeken geven aan dat verbreding hier weliswaar leidt tot een waterstandsverhoging in de Grensmaas, maar dat deze beperkt blijft tot slechts één à twee milimeter. De staatssecretaris heeft uiteindelijk besloten dat het Julianakanaal vanaf Limmel tot en met de bocht in Elsloo in westelijke richting wordt verbreed. De onderzoeken hebben het vertrouwen van de omwonenden nog niet weten te winnen, wat leidde tot een aantal beroepschriften.

De Maaswerken

Maaswerken Nieuws jaargang 1 november 2002 nummer 1

De benoeming van de nieuwe projectdirecteur vindt plaats in het kader van de komende (uitvoerings)fase van het project. Nu de planvorming grotendeels achter de rug is, worden mensen aangetrokken die zijn gespecialiseerd in de uitvoering van grote infrastructurele projecten.

Juli 2002. Dreigende wolken pakken zich samen boven Midden- en West-Europa. Tropische temperaturen nodigen uit tot fikse onweersbuien. Ten noorden van Bremen valt de stromende regen het eerst. De donkere wolken trekken verder langs de kust en volgen de Elbe, op veel plaatsen meer dan 50 millimeter regen achterlatend. Triest recordhouder is Zinnwald-Georgenfeld ten zuiden van Dresden (Duitsland) waar op 12 augustus 312 millimeter valt. De gevolgen: overstromingen, dijkdoorbraken en vele ontredderde gezinnen.

Onder meer de geplande verbreding van het Julianakanaal aan de westzijde (links op de foto) heeft geleid tot beroepschriften.

▲

Bijlsma:“Het verbouwen van een rivier, zodanig dat het geheel veiliger en natuurlijker wordt, is een enorme uitdaging. Vooral in dichtbevolkte gebieden als het Maasdal. Noch het Rijk, noch de andere overheden kunnen dat op eigen houtje en hebben elkaar hard nodig om voor de bewoners een goed product te leveren. Limburg heeft met De Maaswerken een bijzonder aantrekkelijk project binnen zijn grenzen. Rijk en Provincie zijn er in geslaagd om hoogwaterbescherming op een goede manier te koppelen aan natuurontwikkeling, de winning van grondstoffen en het verbeteren van de vaarroute. Ik verheug me er op de uitvoering van het project in goede banen te leiden.”

Het langdurige noodweer in Midden-Europa leidde tot overstroming van de Elbe, dijkdoorbraken en vele ontredderde gezinnen.

▲

Luitzen Bijlsma: “Ik verheug me er op de uitvoering van het project in goede banen te leiden.”

In totaal 106 beroepschriften op het Tracébesluit en het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) Zandmaas zijn dit voorjaar bij de Raad van State ingediend door mensen die het met de inhoud van de plannen rond de Maas niet eens zijn. De staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat en de provincie Limburg hebben gereageerd op de ingediende beroepen. Deze reactie, het zogenaamde ‘verweerschrift’, is inmiddels naar de Raad van State in Den Haag gestuurd.

4

5

Eerst onderzocht, daarna in uitvoering zijn van kasteel Elsloo, ooit gebouwd op de flank van de Scharberg, die in de loop der tijd steeds verder is afgekalfd. Uiteindelijk bleek de Maas vernietigender dan de menselijke vijand...

Plantjes en beestjes Talloze onderzoeken over planten en dieren in en langs de Maas zijn al uitgevoerd ten behoeve van de planvorming. Veel gegevens over bijzondere planten en dieren worden momenteel gebundeld. Ecologen zullen het komend jaar de gebieden langs de Maas afstruinen. Soms in de avonduren, om vleermuizen te zien. Soms in een vogelbroedseizoen. Steeds op het tijdstip en in de periode dat de verwachte diersoorten actief

Al in de jaren 60 werd gespeculeerd of de muurresten die bij Elsloo in de Maas liggen, inderdaad de resten zijn van kasteel Elsloo (circa 12 e eeuw). Dit moet duidelijk worden, voordat hier de werkzaamheden aan de Maas beginnen.

Meten is weten. Al vanaf de start van De Maaswerken in 1997 worden talloze onderzoeken gedaan. Zeker bij een complex project als dit kun je niet zonder meer de schop in de grond steken, erop vertrouwend dat alles goed zal komen. Dat is vragen om problemen. Nog afgezien van de wettelijke onderzoekseisen. De ingrediënten van de aarde Zo zijn bodemonderzoeken nodig. Milieuhygiënisch onderzoek beoordeelt de kwaliteit en vervuiling van straks te verplaatsen grond. Dat is wettelijk verplicht. Als grond vervuild blijkt, zijn tijdens de uitvoering speciale maatregelen

vereist, om te voorkomen dat de vervuiling zich kan verspreiden of mengen met schonere grond. Daarnaast vindt geotechnisch onderzoek plaats om de grondopbouw te bepalen. Waar zit klei, zand, grind… om enkele voorbeelden te noemen. Deze kennis is noodzakelijk om te weten wat er gebeurt als grond afgegraven wordt. Maar ook om te bepalen welke fundering nodig is voor de aanleg van bijvoorbeeld kaden.

bodem nog niet gesprongen explosieven liggen. Mocht dat zo zijn, dan maakt de Explosieven Opruimingsdienst ze direct onschadelijk. Opgeruimd staat netjes!

Een duik in onze geschiedenis Archeologen begeleiden straks de uitvoering van de werkzaamheden.Wanneer de uitvoerders onverwacht op een archeologische vondst stuiten, kunnen de oudheidsdeskundigen direct aan de slag. Maar ook tijdens de proefprojecten heeft

De Maaswerken al verschillende archeologische vondsten gedaan. Zo zijn bij een afgraving van de Maasoever tussen Swalmen en Beesel delen van Romeinse zuilen gevonden uit de tweede of derde eeuw na Christus. Op dit moment liggen de duikpakken klaar in Elsloo (een archeoloog wroet namelijk ook in de rivierbodem). Zodra de waterstand laag genoeg is, worden de beschermde muurresten onderzocht die ter plaatse in de Maas liggen. Dan wordt ook duidelijk of dit inderdaad de resten

zijn of planten in volle bloei staan. Met schepnetjes wordt naar de in het water levende soorten gezocht, op het land met (vanzelfsprekend diervriendelijke) vallen gewerkt. Als beschermde flora en fauna wordt geconstateerd (bijzondere insecten zijn waarschijnlijk), volgt ook advies hoe deze te behouden. Denk bijvoorbeeld aan een vergelijkbaar in te richten gebied vlakbij het werkterrein. Of aan het behouden van de toplaag bij afgravingen, zodat deze later kan worden teruggeplaatst.

▲

De Maaswerken heeft al verschillende archeologische vondsten gedaan. Hier in Borgharen werd een skelet uit 600 na Chr. gevonden.

Je kunt niet zonder meer de schop in de grond zetten

Een netwerk aan kabels

Oorlogsresten opruimen Nauwkeurig wordt in kaart gebracht waar in de grond kabels en leidingen liggen.

Eens in de zoveel tijd staat het in de krant: een niet ontplofte granaat uit de Tweede Wereldoorlog gevonden. Gelukkig loopt het vrijwel altijd goed af. Om het werken aan de Maas veilig te maken, wordt onderzocht of in de

Ecologen zullen het komend jaar in de gebieden rondom de Maas onderzoeken of er beschermde planten of dieren voorkomen. Op de foto is een nevengeul te zien, gelegen langs de Maas.

De Maaswerken

Maaswerken Nieuws jaargang 1 november 2002 nummer 1

Elektriciteit, water, gas, telefoon, riolering… onder onze voeten liggen vele kabels en leidingen. Gelukkig is precies in kaart gebracht hoe deze lopen. Die tekeningen moet De Maaswerken vergelijken met de kaarten van de geplande maatregelen. Op sommige plaatsen zal bescherming van kabels en leidingen nodig zijn, om beschadiging te voorkomen. En op andere plaatsen moeten kabels en leidingen verlegd worden.

6

7

De Maaswerken: stand van zaken

Ve r h o g i n g v a n d r i e b r u g g e n o v e r M a a s - Wa a l k a n a a l

Nieuwe brughoogte optimaal, verkeershinder minimaal

De Maaswerken bestaat uit twee deelprojecten: Zandmaas/Maasroute en Grensmaas. Ze bestrijken verschillende delen van de Maas en er is een wezenlijk verschil in de fase waarin de deelprojecten zich bevinden. Zandmaas/Maasroute

Ook aan de Hatertse brug (Nijmegen) wordt in 2005 gewerkt. Op dit moment onderzoekt De Maaswerken hoe de verkeershinder straks tot een minimum kan worden beperkt.

‘De brug stond open!’ Een favoriet maar nauwelijks meer geaccepteerd excuus voor laatkomers, dat in de gemeente Nijmegen in 2005 weer veel te horen zal zijn. Daar moeten de drie bruggen over het Maas-Waalkanaal namelijk zo’n 25 à 35 cm worden verhoogd om meer ruimte te bieden aan de beroepsscheepvaart. En dat maakt tijdelijke omleidingen onvermijdelijk.

Zandmaas Doelstellingen Zandmaas/Maasroute • Hoogwaterbescherming (1:250 per jaar achter de kaden). In 2005 moet die bescherming al voor 70% van de bevolking zijn gerealiseerd. Daarom worden de kademaatregelen in Roermond,Venlo, Gennep en Middelaar met voorrang uitgevoerd.

Maasroute

• Beperkte natuurontwikkeling • Verbetering van de vaarroute (Maasroute)

Grensmaas

Op allerlei manieren wordt bekeken hoe de verkeershinder zoveel mogelijk kan worden beperkt.

Zo zal de verhoging van de Graafse brug, de brug Dukenburg en de Hatertse brug in een zo kort mogelijke periode gebeuren. Verder wordt momenteel nader onderzocht wat de gevolgen van een afgesloten brug zijn. Welke alternatieve routes kiezen mensen en welke gevolgen heeft dat? En welke omleidingen kunnen worden gecreeerd? Via speciale softwareprogramma’s worden mogelijkheden en gevolgen berekend. Daaruit volgen adviezen over de mogelijke aanpak.

Minimaliseren hinder Carlo Opdebeke, omgevingsmanager Maas-

route, stuurt dit onderzoek aan. “De resultaten en adviezen zijn in januari 2003 bekend. Daarmee gaan we naar de gemeenten om gezamenlijk de uiteindelijke aanpak te bepalen. Zij zijn immers verantwoordelijk voor de wegen die worden afgesloten of als omleiding worden gebruikt. Bovendien moeten we een oplossing vinden die de overlast zoveel mogelijk beperkt, maar ook eventuele schade minimaliseert. Als aan een af te sluiten weg bijvoorbeeld een tankstation ligt, bekijken we eerst of er geen andere route mogelijk is. In de loop van volgend jaar zullen we ook waar nodig, contact zoeken met bedrijven en burgers in de omgeving. Zij gebruiken de bruggen en omliggende wegen dagelijks en zullen dan ook de meeste hinder ondervinden. Het is de bedoeling dat de bruggen tussen 2005 en 2007 verhoogd gaan worden. We doen er alles aan om de tijdelijke hinder die dan zal ontstaan zoveel mogelijk te beperken.”

▲

Voor Zandmaas/Maasroute is dit voorjaar, door de provincie Limburg en de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, respectievelijk het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) Zandmaas en het Tracébesluit Zandmaas/Maasroute vastgesteld. Projectorganisatie De Maaswerken heeft opdracht gekregen de besluiten uit te voeren. De voorbereiding daarvan is inmiddels in volle gang; in de komende pagina’s wordt daar uitgebreid bij stilgestaan.

Van ’s Hertogenbosch tot Bergen: wat gebeurt er momenteel in deze regio?

Grensmaas

▲

De vaststelling van de plannen voor de Grensmaas gebeurt door de provincie Limburg. Aan de voorbereiding daarvan wordt momenteel hard gewerkt. Zo vindt op dit moment onderzoek plaats naar de milieueffecten van het Grensmaasproject. Dat leidt tot het Milieu Effect Rapport (MER) Grensmaas. In de eerste helft van 2003 gaan de ontwerpbesluiten (POL Grensmaas) formeel de inspraak in, maar de provincie Limburg is met betrokkenen in de regio al druk in gesprek over de plannen. Het POL Grensmaas wordt naar verwachting eind volgend jaar vastgesteld.

• Natuurontwikkeling (minimaal 1.000 hectare) • Grindwinning

De Maaswerken bestaat uit twee deelprojecten: Zandmaas/Maasroute en Grensmaas. Op de internetsite www.demaaswerken.nl is te vinden in welke periode alle werkzaamheden gepland zijn.

Meer informatie over De Maaswerken? Bent u geïnteresseerd in bijvoorbeeld officiële besluiten, inspraakdocumenten, algemene brochures of jaarverslagen? Publicaties van De Maaswerken zijn verkrijgbaar via het gratis telefoonnummer (0800) 62 27 93 75 (0800-maaswerk) of via www.demaaswerken.nl. Op de website treft u een complete lijst van uitgaven aan. Voor een aantal uitgaven wordt een vergoeding gevraagd. U ontvangt bij uw bestelling dan een factuur.

In Noord-Limburg

De Maas mag meer haar eigen gang gaan Op de ene plek een oever die vloeiend overloopt in de Maas met rivierkreeftjes genietend in het ondiepe water. Op een andere plek weer een oever die steil het water in loopt. Bij uitstek een geschikte plek voor oeverzwaluwen die daar hun nestholte kunnen uitgraven. Wanneer de Maas in Noord-Limburg meer haar eigen loop mag volgen, ontstaan eroderende (afkalvende) oevers vol mogelijkheden voor plant en dier. In Well, Aijen, De Waerd en Bergen creëert De Maaswerken ruimte voor de rivier, maar wel op een gecontroleerde manier. Momenteel is De Maaswerken bezig met de aankoop van de benodigde gronden. Als dat is afgerond, kunnen de beschermende

materialen van de oevers worden verwijderd. Vervolgens wordt zorgvuldig toezicht gehouden op het eroderen van de oevers. Erosie leidt immers tot veranderingen van oever- en bodemvorm van de Maas, die de stromingen weer beïnvloeden en daarmee gevolgen kunnen hebben voor de scheepvaart. Ook wordt er drinkwater uit het water van de Maas gewonnen. De losgeslagen grond kan invloed hebben op de zuiveringsinstallaties voor drinkwater. Waar het kan, mag de natuur dus haar gang gaan. Op andere plaatsen zal ingrijpen nodig zijn om het evenwicht tussen de wensen van de natuur en de mens te bewaren.

De Maaswerken

Maaswerken Nieuws jaargang 1 november 2002 nummer 1

Doelstellingen Grensmaas • Hoogwaterbescherming (1:250 per jaar achter de kaden)

• Verkennend verkeerskundig onderzoek over gevolgen van tijdelijke buiten gebruikstelling bruggen over Maas-Waalkanaal (in januari zijn resultaten bekend) • Grondaankoop voor de verruiming van de keersluis Heumen en de bruggen en sluis in Weurt Dit ter verbetering van de toegankelijkheid voor de scheepvaart (zie ook pag. 10) • Grondaankoop voor eroderende oevers ter hoogte van Well, Aijen, De Waerd en Bergen • Grondaankoop voor natuurontwikkeling in het Heukelomse Beekgebied • Voorbereiden aanvragen vergunningen voor werkzaamheden rond de aanleg van kaden in Gennep, Mook en Middelaar (zie pag. 11)

9

8

Lomm: meepraten over uitvoering

Bij Lomm komt tevens een zogenaamde ‘dekgrondberging’: verkoopbaar zand wordt uitgegraven en het gat weer opgevuld. Dat gebeurt met de grond die vrijkomt bij het graven van de hoogwatergeul en met elders vrijgekomen grond langs de Maas. Er mag alleen gebiedseigen grond, uit het stroomgebied van de Maas worden geborgen. Alle

Volgend jaar wordt een omvangrijk aanvullend archeologisch onderzoek uitgevoerd, om verborgen oudheidkundige bijzonderheden in het gebied te lokaliseren. Deze informatie is van belang voor het maken van de planning en uitvoering voor hoogwatergeul en dekgrondberging.

Rapport over exacte uitvoering De contouren voor de hoogwatergeul Lomm zijn bekend. Voor het Tracébesluit is ook een uitvoerige MER (Milieu Effect Rapport) gemaakt. De resultaten van deze studies worden bij de voorbereiding van de uitvoering meegenomen. Aspecten die meer de uitvoering zelf betreffen en hoe de hoogwatergeul wordt gerealiseerd, worden aanvullend onderzocht. Dat gebeurt in een InrichtingsMER, waarvoor nog dit jaar de Startnotitie wordt opgesteld. Eigenlijk is

Ook informatie over geluids- en trillingshinder tijdens de uitvoering, tijdelijke opslag, vervoer van grind en grond, routes van werkverkeer, enzovoorts is hierin te vinden. De Startnotitie voor de InrichtingsMER is het eerstvolgende -maar zeker niet het laatste- moment waarop iedereen kan inspreken. In de Startnotitie wordt voorgesteld welke onderzoeken nodig zijn om de milieueffecten die de uitvoering heeft, zo goed mogelijk in kaart te brengen. Initiatiefnemer hiervoor is DCM (Delfstoffen Combinatie Maasdal), het samenwerkingsverband dat de werkzaamheden over enkele jaren uitvoert.

De manier waarop de hoogwatergeul Lomm wordt aangelegd is de komende maanden onderwerp van overleg en inspraak.

DCM DCM (Delfstoffen Combinatie Maasdal) is een samenwerkingsverband van drie regionale grindwinningsbedrijven: Driessen, Janssen en Theunissen. DCM is eigenaar van de grond waar de hoogwatergeul is gepland en zijn nu bezig met de voorbereidende onderzoeken.

Grondaankoop voor de aanleg van kaden Bewonersbijeenkomsten over de aanleg van kaden Overleg met gemeenten over werkzaamheden rond de aanleg van kaden Voorbereiden aanvragen vergunningen voor werkzaamheden rond de aanleg van kaden (zie pagina 11) • Publicatie Startnotitie InrichtingsMER (Milieu Effect Rapport) hoogwatergeul Lomm eind 2002

In oktober vond een bijeenkomst plaats voor de bewoners van de Hertenerweg in Roermond.

Overleg met bewoners over maatregelen in de achtertuin ‘Het is duidelijk dat de plannen van De Maaswerken gevolgen hebben voor mij, maar ik begrijp niet waarom ze dat in onze straat zo willen doen.’ Of: ‘Hoe komen de kaden, die achter mijn huis gepland zijn, er straks uit te zien?’ Met deze vragen in hun achterhoofd pakten bewoners van Roermond de telefoon en vroegen of een persoonlijke toelichting mogelijk was. Vervolgens spraken medewerkers van De Maaswerken bij hen thuis of in een wijkgebouw plannen en mogelijkheden door. Een aanpak die goed bevalt… Teun Gutteling, projectleider Ontwerp en Bestek Kaden, heeft inmiddels al veel huiskamers gezien. “Het begon met een verzoek uit Roermond. Bij aankomst zat de kamer vol: de hele straat was uitgenodigd. Na de eerste verbazing ben ik heel enthousiast over deze aanpak geworden. Ik kan mensen precies vertellen wat voor hén gaat spelen en in hun tuin aanwijzen waar wat gaat gebeuren. Het is echt informatie op maat. En bewoners geven óns ook tips. Over een zware waterleiding

die er ligt, over een zeldzaam vogeltje dat er broedt of iets heel anders. Naar aanleiding van die wensen en tips kijken we serieus naar aanpassingen. Waar mogelijk willen we bewoners tegemoetkomen. Waar mogelijk, want aanpassingen kunnen we helaas lang niet altijd garanderen, omdat er al heel veel zaken vastliggen.”

Goed besteed overheidsgeld De heer Ferdinand Buers uit Roermond is één van de bewoners die een bijeenkomst bijwoonde. “Al tijdens eerdere informatiebijeenkomsten gaven wij aan dat de plannen op detailniveau hier en daar rammelen. Zo is de kadeverhoging in onze tuinen waarschijnlijk veel minder noodzakelijk voor de bescherming van de woningen in onze omgeving dan de plannen suggereren. Gesprekken hierover werden eerst afgehouden. Ons bezwaarschrift bracht daar verandering in. Er vond een bespreking met ons plaats, die ons het gevoel gaf dat er toch wordt geluisterd. Maar of dat echt zo is, weten we pas als de zitting bij de Raad van State achter de rug is. Wij zijn absoluut niet tegen het treffen van noodzakelijke maatregelen, ook niet in onze eigen achtertuin. Maar als er zoveel overheidsgeld wordt

uitgegeven, vinden we het wel belangrijk dat die uitgave optimaal effect heeft en denken we serieus mee.”

Alternatief De heer en mevrouw Tillmanns wonen net als de heer Buers nabij het water (de Hambeek) in Roermond. Piet Tillmanns: “Dat er bij ons iets moet gebeuren, beseffen we wel. Maar dat het twee meter tuin kost en zware machines je tuin doorploegen, was moeilijk te verteren. We hebben met de bewoners in de straat de koppen bij elkaar gestoken en vervolgens De Maaswerken een keer uitgenodigd. Dat dat snel en soepel ging, was een plezierige verrassing. En het gesprek resulteerde in een alternatieve oplossing: het blijkt mogelijk een damwand te plaatsen in plaats van een kade. En dat kan gebeuren vanaf de openbare ruimte, dus niet via onze achtertuin. Dat ons uitzicht wordt aangetast, betreuren we zeer. Maar deze oplossing maakt het enigszins aanvaardbaar. We willen toch ook graag droge voeten houden.” Inmiddels hebben diverse bewonersbijeenkomsten plaatsgehad. Niet alleen in Roermond, maar ook in Venlo.

Van Neer tot Linne: wat gebeurt er momenteel in deze regio? De heer Tillmanns, • • • •

Grondaankoop voor de aanleg van kaden Bewonersbijeenkomsten over de aanleg van kaden Overleg met gemeenten over werkzaamheden rond de aanleg van kaden Voorbereiden aanvragen vergunningen voor werkzaamheden rond de aanleg van kaden (zie pag. 11)

bewoner: “Het gesprek leidde tot een meer aanvaardbare oplossing”

De Maaswerken

Maaswerken Nieuws jaargang 1 november 2002 nummer 1

Van Lomm tot Belfeld: wat gebeurt er momenteel in deze regio? • • • •

‘uitvoeringsMER’ een beter woord. In dit Milieu Effect Rapport komt namelijk exact te staan hoe de uitvoering zal verlopen.

▲

Tijdens de planvorming zijn er op verschillende momenten veel inspraakreacties op de hoogwatergeul Lomm geweest. Omdat de hoogwatergeul een belangrijke rol speelt bij het bereiken van de vereiste hoogwaterbescherming, heeft de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat besloten de hoogwatergeul in de definitieve plannen te handhaven. De geul stroomt alleen tijdens hoog water vol en wordt daarom tevens ingericht als natuurgebied. Zo ontstaat 57 hectare nieuwe natuur. Bovendien is de grond die bij de aanleg van de geul vrijkomt een antwoord op de vraag naar beton- en metselzand. De hoogwatergeul past daarmee binnen het grondstoffenplan 1999-2008 van de provincie Limburg.

grond uit de Maas kent een mate van gebiedseigen verontreiniging. Uitgangspunt is dat de milieuhygiënische situatie ter plekke van dekgrondberging zeker niet mag verslechteren.

▲

Dát er in Lomm een hoogwatergeul komt, is gepubliceerd in het Tracébesluit. Maar hóe dat precies gaat gebeuren, dat moet nog voor een deel bepaald worden. En ook bij deze voorbereiding van de echte uitvoering, wordt de betrokken inwoners gevraagd om mee te praten en in te spreken.

10

In het voorjaar van 2003 verschijnen het Ontwerp-POL Grensmaas, waarin de plannen voor de Grensmaas staan, en het Milieu Effect Rapport Grensmaas, dat ingaat op verwachte milieueffecten. De maanden daarvoor staan in het teken van onderzoeken naar die milieueffecten. De bewoners van het Grensmaasgebied worden, met name door de provincie Limburg, via bijeenkomsten en publicaties hiervan op de hoogte gehouden.

Uitvoering Tegelijk met de planvorming wordt nu al gewerkt aan de concrete voorbereiding van de uitvoering. Zo vindt er de komende jaren archeologisch veldonderzoek plaats in het gebied. Als er nu al oudheden worden gevonden, kan daar tijdens de uitvoering rekening mee worden gehouden. Daarnaast ligt er een intentieverklaring met de private (ofwel nietoverheids) partijen, verenigd in het Consortium Grensmaas, die bij de uitvoering van het project en het beheer daarna betrokken zijn. Als de besluiten zijn genomen, komt er een uitvoeringsovereenkomst met dat Consortium.

Betere vaarroute, minder files files Straks worden de rivier en de kanalen ook toegankelijk voor schepen met een diepgang van maximaal 3,5 meter, een lengte van bijna 190 meter (nu 135 meter) en containers drie of vier lagen hoog gestapeld. Met de komst van grotere schepen vormt het vervoer over water voor bedrijven een aantrekkelijk alternatief voor het vervoer over de alsmaar dichtslibbende wegen. Steeds meer goederen worden per schip vervoerd. Naast de vele grondstoffen (zoals zand en grind) die traditioneel over de Maas vervoerd worden, bijvoorbeeld ook computers en speelgoed, keurig verpakt in containers. Door de uitvoering van het project kan het goederenvervoer over de Maas met vijftig procent toenemen. Daar hebben de weggebruikers ook profijt van. Er komen minder vrachtwagens op de weg, en daarmee minder files. Bijkomend voordeel voor het milieu is dat er minder uitlaatgassen worden uitgestoten: het vervoer over water is schoner dan het wegvervoer.

moet aan de grote schepen worden aangepast of als dit niet mogelijk is, moeten zelfs nieuwe sluizen worden gebouwd. Bruggen worden verhoogd, omdat de schepen er anders niet het hele jaar onderdoor kunnen en bochten verruimd, zodat ook de grootste schepen deze bochten soepel en veilig kunnen passeren. En het Julianakanaal wordt verbreed. Het verbreden van de vaarweg zorgt er niet alleen voor dat deze beter toegankelijk wordt voor grote schepen, maar ook dat er plaats blijft voor de kleinere schepen en de recreatievaart. Zijn alle werkzaamheden afgerond, dan is de Maas op alle fronten goed toegerust voor de toekomst.

Veel aanpassingen nodig Voordat de grotere schepen de Maas kunnen bevaren, zijn er echter nog heel wat werkzaamheden nodig. De omvang van bestaande sluizen

Proefproject Straks wordt de Maas ook toegankelijk voor de grotere schepen, waardoor het vervoer over water voor bedrijven een aantrekkelijk alternatief gaat vormen voor het wegvervoer.

Van Stein tot Maastricht: wat gebeurt er momenteel in deze regio? • Grondaankoop voor verruiming rivierbocht Elsloo • Tweewekelijkse nieuwsrubrieken over Grensmaas in huis-aan-huisbladen • Uitvoering proefproject Meers

Bij uitvoering van werkzaamheden moet er met verschillende belangen rekening worden gehouden. Denk bijvoorbeeld aan de grondwaterstanden, aan mogelijke overlast voor omwonenden (stank, lawaai, trillingen e.d.) en broedperiodes van vogels. Dit zijn nog maar een paar van de afwegingen die moeten worden gemaakt. Ook is er bijvoorbeeld toestemming nodig om feitelijk te gaan bouwen, of bomen te kappen.

Aanvragen altijd gepubliceerd Ter bescherming van deze belangen bestaan allerlei wettelijke regels en voorschriften, waarvoor verschillende overheden verantwoordelijk zijn (het ‘bevoegd gezag’). Voordat De Maaswerken met de uitvoering kan beginnen, moeten bij die overheden -gemeente, waterschap, zuiveringsschap, rijkswaterstaat, provincie- de benodigde vergunningen worden aangevraagd. Het bevoegd gezag toetst vervolgens of wordt voldaan aan de daarvoor geldende wettelijke regels. Voordat een vergunning wordt verleend, wordt de aanvraag en/of een ontwerp van de vergunning altijd gepubliceerd door het betreffende bevoegd gezag. Daarbij wordt ook vermeld of en hoe iemand bezwaar kan indienen tegen het afgeven van de vergunning of tegen een verleende vergunning in beroep kan gaan.

Bestemmingsplannen

Soms is een wijziging van het bestemmingsplan nodig

Voor sommige maatregelen is een wijziging van het plaatselijke bestemmingsplan noodzakelijk, omdat de betreffende maatregel daar niet in past. (Dat gebeurt niet via een herziening van het volledige bestemmingsplan, maar via een zo-

geheten vrijstelling op basis van artikel 19 van de Wet op de ruimtelijke ordening.) Ook dit wordt vóór verlening door de gemeente bekendgemaakt, zodat bijvoorbeeld omwonenden daarop kunnen reageren.

Kaden als eerste aan de beurt De maatregelen worden niet allemaal tegelijk uitgevoerd; de kaden staan vooraan in de rij. Het streven is om de feitelijke aanleg eind 2003 te starten. Daarom is De Maaswerken druk bezig om nu eerst de aanvragen van vergunningen en vrijstellingen voor de aanleg van de nieuwe kaden of ophoging van de bestaande kaden voor te bereiden. Daartoe moeten technische specificaties worden uitgewerkt, zodat de aanvragen vergezeld kunnen gaan van gedetailleerde tekeningen. Naar verwachting zullen de aanvragen in de loop van 2003 worden ingediend. Wanneer u te zijner tijd informatie wilt hebben over een aangevraagde vergunning, dan kunt u daarvoor terecht bij het bevoegd gezag dat in tekst van de publicatie staat vermeld. Met meer algemene vragen kunt u terecht bij projectorganisatie De Maaswerken, telefoon (0800) 62 27 93 75.

(0800) 62 27 93 75: hét loket voor vragen en klachten Al geruime tijd heeft projectorganisatie De Maaswerken een eigen publiekstelefoon. Als projectorganisatie willen wij één loket bieden waar u met al uw vragen over het project terecht kunt. Bijvoorbeeld wanneer u informatie wilt hebben over (toekomstige) werkzaamheden bij u in de buurt. Of als u klachten heeft, iets wilt weten over schaderegelingen, et cetera. Vragen zullen wij zoveel mogelijk én zo snel mogelijk beantwoorden. En moet u eigenlijk op een ander adres zijn: dan wijzen wij u daarin de weg. Wij streven er naar u binnen drie werkdagen antwoord te geven, en als het kan óf moet zelfs sneller.

0800-62279375

op werkdagen van 09.00 tot 17.00 uur

Meer informatie over schaderegelingen Het optreden van schade als gevolg van de verschillende maatregelen proberen we natuurlijk te voorkomen. Helaas is dat niet altijd mogelijk. Er kan bijvoorbeeld tijdens bouwwerkzaamheden iets mis gaan. Maar er kan ook schade worden geleden door vernatting als gevolg van peilopzet, of doordat de waarde van eigendom daalt als gevolg van een wijziging in het bestemmingsplan.Voor verschillende soorten schades bestaan verschillende procedures. Vanuit De Maaswerken zullen wij u daarover zo goed mogelijk informeren. In de volgende uitgave van de nieuwsbrief -omstreeks maart 2003- komen wij daar uitgebreid op terug. Wanneer u voor die tijd vragen heeft, kunt u bellen met de publiekstelefoon van De Maaswerken.

De Maaswerken

Maaswerken Nieuws jaargang 1 november 2002 nummer 1

Ook vinden proefprojecten plaats om ervaring op te doen met de verschillende zaken die straks gaan spelen (van vergunningverlening tot afgravingseffecten en van geluidsoverlast tot natuurontwikkeling). Bijvoorbeeld bij het proefproject Meers (gemeente Stein) kan iedereen al met eigen ogen zien hoe de komende jaren het landschap op de schop gaat en vooral: tot welke resultaten dat leidt. Zo meldden de Limburgse kranten onlangs dat een paartje zeldzame oeverlopers dit jaar met succes heeft gebroed op een zandbank bij Meers. Er zijn drie jongen uitgevlogen.

Begin dit jaar hebben provincie en rijk besluiten genomen over de maatregelen in het Zandmaas/Maasroute gebied. Voordat de schop de grond in kan, zijn er nog veel verschillende vergunningen nodig. Maar ook is het in sommige gevallen noodzakelijk een vrijstelling te krijgen van het bestaande bestemmingsplan.

Julianakanaal

▲

Ruim tien jaar is het Grensmaasproject inmiddels in voorbereiding. De periode van plannen maken nadert nu de voltooiing. In het voorjaar van 2003 kunnen alle betrokkenen voor het laatst commentaar geven op de plannen als geheel. Enkele maanden later zullen Provinciale Staten een besluit nemen over het project. Bij een positief besluit, begint ook voor dit deel van de Maas de uitvoeringsfase.

Het ‘hoe en waarom’ van vergunningen

“De Maas moet een Europese vaarweg blijven. Om ons heen zijn andere vaarwegen al verbeterd of is men daarmee bezig. De Maasroute mag en kan daarin niet achterblijven”, zo schetst realisatiemanager Erik Keulers de noodzaak om de Maas en het Julianakanaal geschikt te maken voor grotere schepen. Dit is één van de doelstellingen van De Maaswerken.

▲

Besluit Grensmaas is in zicht

11

12

Grond: materieel bezit, maar vooral ook emotie

Colofon Maaswerken Nieuws is een uitgave van projectorganisatie De Maaswerken, een samenwerkingsverband van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en de provincie Limburg. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Fotografie en illustraties: ANP, Bjorn Vink, De Maaswerken, Fotopersburo Widdershoven, Fotografen Van Sloun & Ramakers, Frans Schepers, Rijksdienst voor monumentenzorg, Steef Croonen. Redactie-adres: Postbus 1593, 6201 BN Maastricht Telefoon: 0800-62279375 (0800-Maaswerk) gratis e-mail: [email protected] internet: www.demaaswerken.nl

Vragen over De Maaswerken of wilt u zich abonneren?

Het Rijk heeft besloten mensen langs het water een bepaalde hoogwaterbescherming te garanderen. Dat maakt het nodig kaden aan te leggen of te verstevigen, geulen te graven en wateropvang (retentiegebieden) te creëren. En daarvoor is grond nodig. Grond die in handen is van burgers, agrariërs of andere bedrijven. Moreel en wettelijk is het Grondbureau Maasdal (onderdeel van projectorganisatie De Maaswerken) verplicht er alles aan te doen om gronden te kopen in goed overleg met de eigenaar. Het grondbureau spant zich daarom tot het uiterste in om met eigenaren tot minnelijke overeenstemming te komen over de aankoop van gronden. Onteigening gebeurt alleen in het uiterste geval. Als zich dat voordoet, krijgen grondeigenaren een vergoeding op basis van een algehele schadeloosstelling. Zo komen ze in aanmerking voor vergoeding van inkomens- of bijkomende schade.

Overeenstemming Rob Hulshoff is grondaankoper in Gennep, Mook en Middelaar. Over de wettelijke eis van goed overleg: “Vanzelfsprekend voor mij en mijn collega’s! Ons streven is in goede harmonie tot overeenstemming te komen. Dat lukt niet altijd, maar ik zet me daar wel tot het laatst toe voor in. Mensen verkopen vaak een stuk grond dat al generaties familiebezit is. Dan speelt emotie een

rol. Daar moet je ruimte voor geven, een aankooptraject kan dus wel eens langer lopen. Gelukkig hebben we die tijd vaak nog. Pas als we er echt niet uitkomen, start alsnog het juridische onteigeningstraject.” Adriaan Theunisse, voormalig agrariër en grondaankoper in Noord-Limburg: “Soms benaderen mensen ons omdat ze grond willen verkopen. Maar meestal nemen wíj contact op met grondeigenaren. Een eerste voorwaarde blijkt altijd dat je kennis van zaken hebt, de overwegingen van de grondeigenaar begrijpt en mee kunt denken over oplossingen. Er moet vertrouwen groeien.”

Onafhankelijke taxatie Wanneer een eigenaar besluit te verkopen, moet de grond worden getaxeerd. Bij De Maaswerken doet dat niet de grondaankoper, maar een aparte taxateur. Zo weet de eigenaar zeker dat er een reële prijs op tafel komt. Overigens is meer mogelijk. Sommige agrariërs willen hun bedrijf elders voortzetten. Het Grondbureau heeft (of zoekt) dan geschikte ruilgronden. Of mensen willen verkopen, maar hun bedrijf nog twee jaar voortzetten, om melkquota en mestrechten optimaal te benutten. Dan pachten ze de grond na verkoop, als de uitvoering niet acuut van start hoeft. Overigens, bij bedrijfsbeëindiging komt het regelmatig voor dat de eigenaar belang hecht aan de toekomstige bestemming van de grond. Dat wil niet altijd zeggen dat landbouwgrond liefst als zodanig in gebruik blijft.Theunisse: “Ik heb meegemaakt dat mensen vroegen of de grond in de natuurplannen viel. Ze vonden het een plezierig idee er in de toekomst nog eens over te kunnen lopen. Van de meeste gronden staat de nieuwe bestemming vooraf vast. Als ik die weet, vertel ik het ook.” Wilt u meer weten over het grondaankooptraject? Bezoek dan onze internetsite www.demaaswerken.nl of vraag de brochure van het Grondbureau Maasdal op via telefoon (0800) 62 27 93 75.

0800-62279375

@ {

Besluiten inzien? Kijk op:

www.demaaswerken.nl

▲

op werkdagen van 09.00 tot 17.00 uur

}

Rob Hulshoff, grondaankoper in Gennep, Mook en Middelaar: “Ons streven is in goede harmonie tot overeenstemming te komen.”

▲

Adriaan Theunisse, grondaankoper in Noord-Limburg: “Van de meeste gronden staat de nieuwe bestemming vooraf vast. Als ik die weet, vertel ik het ook.”

Een goede grondaankoper is deskundig. Allicht. Maar dat betekent niet dat hij alle wijsheid in pacht heeft. Wel dat hij weet welke elementen spelen bij een aankoop, of het nu gaat om een particuliere tuin of om een renderend (boeren)bedrijf. En het betekent ook dat hij begrip heeft voor de emoties die gepaard gaan met grondverkoop. Dat geldt vanzelfsprekend ook in het project De Maaswerken, waar het Grondbureau Maasdal inmiddels met de aankoop van gronden is gestart.