Themalijst. De Italiaanse Film. Openbare bibliotheek Kortrijk

Themalijst

De Italiaanse Film

Openbare bibliotheek Kortrijk

Italië is altijd al een belangrijk Europees filmland geweest. We kunnen, als cinéfiel, allemaal wel enkele films opnoemen maar hier in dit redelijk uitgebreide overzicht hebben we geprobeerd de beste Italiaanse films uit de laatste 60 jaar op een rijtje te zetten. Veel kijkplezier, het Beeld & Geluidteam De teksten en illustraties werden op het Internet gevonden (tekst van Belpaese.nl)

Cinecittà Op 27 april 1937 wijdde Mussolini het nieuwe studioterrein van Cinecittà aan de via Tuscolana aan de zuidkant van Rome in. Het is een indrukwekkend complex met vijfenzeventig kolometer straat, pleinen en tuinen, een groot bassin voor zee-opnamen, drie restaurants, verscheidene woongebouwen voor leidinggevenden en werknemers, zestien opnamestudio’s en kleedkamers voorzien van alle comfort. Het moest mogelijk zijn Cinecittà binnen te gaan met een idee en er met een voltooide film weer uit te komen. Cinecittà moest er, samen met de Wet Alfieri (die aan de Italiaanse film een aanzienlijke staatssubsidie bood) en een sterk distributienetwerk voor Italiaanse films, voor zorgen dat een tegenwicht werd geboden aan de opmars van de Hollywoodfilms. Bovendien werden door middel van tientallen tijdschriften de Italiaanse fimsterren gepromoot. Door deze maatregelen steeg de productie tot een aantal van tachtig films per jaar. Merkwaardig genoeg gebruikte het fascistische bewind de cinema nauwelijks voor propagandadoeleinden: de filmindustrie was voor Mussolini vooral een economische factor.

Het Neorealisme De periode van de Tweede wereldoorlog was bepalend voor de Italiaanse film omdat zich in films als Uomini sul Fondo (1941) van De Robertis en Quattro Passi fra le Nuvole (1942) van Blasetti, het Neorealisme begon af te tekenen. Na de Tweede Wereldoorlog leidde de felbegeerde vrijheid van meningsuiting, na twintig jaar dictatuur, in combinatie met de schaarse middelen en de noodzaak op straat te filmen (de studio’s van Cinecittà waren in gebruik als opvangkamp voor vluchtelingen) tot de ontwikkeling van de neorealistische film. Het Neorealisme probeert een venster op de wereld te openen; zonder omhaal de plagen die het land teisterden in beeld te brengen; met het oog van de verslaggever de oorlog, de bezetting, de strijd van de partizanen en de bevrijding te laten zien. Het meest bijzondere van de neorealistische film is echter dat zij - door een grote mate van authenticiteit en oog voor detail - iets groots weet te maken uit het schijnbaar onbeduidende geklungel van mensen. Belangrijkste kenmerken van het Neorealisme zijn: • • • • • •

Er werd niet meer met grootse decors gewerkt. Er werd veel op locatie gefilmd. De recente geschiedenis werd kritisch bestudeerd. Hoop op sociale veranderingen, maar pessimistisch. Films houden vaak het midden tussen documentaire en drama. Er werden geen echte climaxen bereikt in films.

Themalijst “de Italiaanse film”


juni 2011 p. 2

Rossellini, Roberto Roma città aperta (1945) van Roberto Rossellini (met Federico Fellini en Sergio Amidei als scenarioschrijvers) was de eerste neorealistische film. De film laat Rome zien in de nadagen van het fascisme (de actrice Anna Magnani werd door deze film bekend). Roma città aperta leverde de Italiaanse cinema nieuwe thema’s, een nieuwe stijl en nieuwe wijze van vertellen, maar er werden ook nog veel elementen gebruikt uit de traditionele film. In Paisà daarentegen, door Rossellini een jaar later gemaakt met dezelfde scenarioschrijvers, was de breuk met het verleden radicaal. De film bestaat uit zes episoden die de opmars van de geallieerden in Italië laten zien vanaf het moment dat zij landen op Sicilië tot bij de monding van de Po. Steeds staat de verhouding tussen de lokale bevolking en de geallieerde troepen centraal.

De Sica, Vittorio In 1948 werd Ladri di Biciclette opgenomen, door Vittorio de Sica. De film gaat over een Romeinse afficheplakker die op zoek is naar zijn fiets die ze van hem hebben gestolen. Zijn fiets is onmisbaar voor zijn werk. De film is meer dan een drama over werkloosheid. Ladri di Biciclette gaat over eenzaamheid en de bewustwording van deze eenzaamheid. Vader en zoon raken ervan doordrongen dat zij alleen zijn en dat zij alleen op zichzelf en hun eigen kracht kunnen vertrouwen. Talrijke films worden gemaakt in de stijl van het Neorealisme: doorsneden van het dagelijks leven die laten zien hoe moeilijk dat was kort na de Tweede Wereldoorlog. Ieri, oggi, domani film IER Adelina Sbaratti is getrouwd met Carmine, die werkeloos is en bovendien een gevangenisstraf boven het hoofd hangt. De enige manier voor Adelina om hem uit de gevangenis te houden is om voortdurend zwanger te zijn... In het modieuze Milaan pikt de verveelde Anna Molteni met haar Rolls Royce de schrijver Renzo op. Hardop fantaseert zij om met hem weg te lopen. Mara, een call girl uit Rome, trekt de aandacht van de naïeve seminariestudent Augusto (Met de beroemde striptease van Sophia Loren). De arme jongen krijgt daarop ruzie met zijn grootmoeder en zweert uiteindelijk abstinentie. Ladri di bicicletti (Fietsendieven) film LADR In het armoedige Rome van na de oorlog vindt Antonio na twee lange jaren eindelijk weer een baan, maar daar heeft hij wel een fiets voor nodig. Samen met zijn vrouw schrapen ze het allerlaatste geld bij elkaar om er een te kopen. Als zijn fiets op zijn eerste werkdag wordt gestolen, begint Antonio samen met zijn zoontje een lange zoektocht naar de dief. Als ze eindelijk de dief traceren hebben ze geen bewijs en blijkt de politie niet te willen helpen. Fietsendieven gaat over het verlies van de mens in een gebrekkige maatschappij en vertelt het hartverscheurende verhaal van de strijd die een man voert om zijn gezin te kunnen onderhouden. Matrimonio all’italiana (Marriage Italian Style) film MARR Na 22 jaar zijn minnares te zijn geweest wordt de mooie Filumena door Dominico ingeruild voor een veel jongere vrouw. Filumena bedenkt een plan. Ze besluit te doen alsof ze ernstig ziek en stervende is... Op haar sterfbed weet ze Domenico ervan te overtuigen te trouwen. Maar al kort na het huwelijk geneest Filumena op miraculeuze wijze. Buiten zichzelf van woede laat Domenico het huwelijk nietig verklaren. Maar dan onthult Filumena dat ze drie zonen heeft en dat Domenico de vader is van één van hen



juni 2011 p. 3

Teresa Venerdi film TERE Deze romantische komedie grossiert in een tintelende stemming, in slapstick, in persoonsverwisselingen en in sentiment.Teresa Venerdì is een variatie op Assepoester. Achttien jaar jong is ze en wees. Ze valt voor de dokter die regelmatig zijn ronde maakt in het weeshuis. Na allerlei verwikkelingen krijgen ze elkaar. Maar leven ze nog lang en gelukkig? De dokter is een playboy met schuldeisers. Een smoezenkoning. Een rokkenjager die niet van dienstmeisje af kan blijven. Aangeraakt door Teresa s onschuld diept hij zijn eigen onbedorven ego op. Ze lost al zijn problemen op en dat doet ze niet zachtzinnig. Zij verbrandt zijn schepen achter hem. En zo krijgt deze komedie onder de Sica s handen trekken van een tragedie. Umberto D. film UMBE Umberto, een oude gepensioneerde ambtenaar, moet alle eindjes bij elkaar schrapen om rond te komen van zijn staatspensioentje. Umberto staat er helemaal alleen voor met zijn hondje Flike, en doet zijn uiterste best zijn waardigheid te bewaren in een snel moderniserende stad waar aardigheid en compassie verdwenen lijken te zijn. Umberto s zoektocht naar de meest fundamentele menselijke benodigdheden eten, onderdak en gezelschap- is een van de meest hartbrekende verhalen ooit verteld en een niet te missen klassieker

Visconto Luchino De neorealistische films, die vaak zo poëtisch het bijzondere van het alledaagse laten zien, hebben een enorme invloed gehad op de Italiaanse filmmakers van na de oorlog. In de jaren ’50 verloor het Neorealisme aan scherpte en werd minder geëngageerd. Deze ‘softe’ variant van het Neorealisme wordt wel het ‘Roze’ Neorealisme genoemd en past meer in het genre van de commedia all’Italiana. De filmkritiek had maar weinig waardering voor deze films, en gaf de voorkeur aan de documentaires die op dat moment werden geproduceerd, maar het publiek vond ze prachtig. Bellissima film BELL In deze vroege Visconti schittert actrice Anna Magnani als een door ambitie verblinde moeder met een dochtertje dat geen enkel talent blijkt te hebben. Na een mislukte screentest van het meisje maakt temperamentvolle moeder Magnani zo n stampij bij de filmstudio dat de producenten door de knieën gaan en haar dochtertje toch een filmrol geven. Maar als de moeder zich realiseert dat het meisje enkel als mikpunt voor grappen dienst doet, is de maat vol. Resoluut keert ze zich van de filmwereld af

Morte a Venezia (Death in Venice) film DEAT Componist Gustav Aschenbach (Dirk Bogarde) reist naar Venetië om er tot rust te komen. Hij lijkt een gereserveerde, beschaafde man. Maar wanneer hij iemand ziet die zijn geheime passie aanwakkert, luidt deze obsessie zijn ondergang in. Regisseur Luchino Visconti, Rocco and His Brothers, The Damned, verfilmt de klassieke roman van Thomas Mann tot een adembenemend poëtisch meesterwerk. Net zoals Aschenbach laat Visconti zich kennen als een geobsedeerd artiest. Zijn sfeervolle films weten niet alleen perfect een tijdskader te schetsen, maar verbergen onder het schijnbaar vredige oppervlak altijd hoog oplaaiende emoties Il gattopardo (The leopard) film GATT Visconti's vorstelijke epos (naar de gelijknamige roman van Giuseppe Tomasi di Lampedusa) speelt zich af op het breekvlak van twee tijdperken in het Italië van 1860. De Prins Don Fabrizio realiseert zich dat er na de landing van Garibaldi op Sicilië en de eenwording van Italië geen plaats meer zal zijn voor zijn adellijke klasse. Zijn neef (en erfgenaam) sluit zich aan bij Garibaldi s leger om de



juni 2011 p. 4

monarchie omver te werpen, en verkiest een huwelijk met een burgermeisje boven zijn aristocratische nicht. De prins ziet het einde naderen van de adellijke wereld. De gegoede burgerij zal hun plaats innemen. Ze zullen wat edel is platvloers maken, wat verfijnd is banaal.' L’innocente film INNO De jonge aristocraat Tullio vind het geen enkel punt dat hij met zijn buitenechtelijke relaties te koop loopt. Maar als zijn eigen vrouw zich dezelfde vrijheid denkt te kunnen permitteren door een affaire te beginnen met een jonge schrijver blijkt dat voor Tullio volstrekt onacceptabel. Uiteindelijk mondt zijn jaloezie uit in zelfmoord. Gebaseerd op de decadente roman van Gabriele d Annunzio over de aristocratie van 19e eeuws Italië, is Visconti s L Innocente een stijlvol en melancholiek portret van een zichzelf overlevende klasse. Ludwig film LUDW Ludwig is 18 als zijn vader overlijdt. Geheel onvoorbereid wordt hij gekroond tot koning van Beieren. Ludwig, einzelgänger van nature, vat het koningschap ernstig op, maar ziet zijn taak vooral als het vervullen van een rol. Gekweld door de liefde voor zijn nicht, Keizerin Elisabeth 'Sissi' van Oostenrijk, zijn homoseksuele gevoelens en zijn angst om de greep op de realiteit te verliezen, raakt Ludwig geobsedeerd door de muziek van Richard Wagner. Hoewel er om hem heen een oorlog afspeelt, trekt Ludwig zich meer en meer terug in zijn eigen fantasiewereld Le notti bianchi film NOTT Mario (Marcello Mastroianni), een verlegen man die net aangekomen is in Venetië, spreekt s nachts een vrouw aan die huilend op een brug staat. Zij is Natalia (Maria Schell) en wacht al een jaar op haar geliefde, die beloofd had haar die dag hier op te halen. Drie nachten lang vergezelt Mario haar, hij brengt haar afleiding, danst met haar en wordt verliefd. Mario gelooft dat zij voor hem zal kiezen en niet voor een geliefde die waarschijnlijk nooit terugkeert... Visconti s Le Notti Bianche is een prachtige verfilming van Dostojevski s roman De Witte Nachten van Fjodor Ossessione film OSSE Massimo Girotti speelt de knappe zwerver Gino, die een baantje vindt bij een afgelegen herberg. Na haar flirts eerst nog te ontwijken begint hij toch een verhouding met de jongere vrouw van de herbergier. Die weet hem er uiteindelijk van te overtuigen haar man te vermoorden, hen tweeen rijk rekenend aan het verzekeringsgeld. De moord lijkt in eerste instantie succesvol gemaskeerd als ongeluk. Maar dan duikt er een chanteur op. Luchino Visconti s eerste film is een adaptatie van James M. Cain s broeierige roman The Postman Always Rings Twice. Rocco e suoi fratelli (Rocco and his brothers) film ROCC Weduwe Parondi vertrekt met haar zonen, onder wie Rocco (Alain Delon), van het Italiaanse zuiden naar Milaan. Maar het vinden van werk in de grote stad blijkt moeilijker dan gedacht. In vijf hoofdstukken (verdeeld over de vijf zonen) vertelt Visconti zijn tragische familiekroniek waarin de zonen van simpele komaf veranderen in soldaten, criminelen, sporthelden en fabrieksarbeiders. Met zijn sociale kritiek vestigde Luchino Visconti zijn reputatie als meesterregisseur die de jonge acteurs tot intense emotionaliteit wist te inspireren. The damned film DAMN ’The Damned’ toont in 150 minuten de desastreuze neergang van de Von Essenbecks, een Duitse familie die onder het patriarchaat van de oude, gewetensvolle Joachim de macht uitoefent over een industrieel imperium, maar haar prioriteiten en ambities moet bijstellen na de machtsgreep van Adolf Hitler. Op de avond dat een Nederlandse communist – nou ja – de Reichstag in brand steekt, draagt de onder de druk van de nazi’s bezwijkende Joachim de macht over zijn op volle toeren draaiende staal- en munitiefabrieken over aan zijn boertige neef Konstantin, een nazi-sympathisant met connecties in de SA



juni 2011 p. 5

La commedia all’Italiana Het Neorealisme was een hoogtepunt in de Italiaanse filmgeschiedenis, maar duurde maar kort. De commedia all’Italiana is daarentegen altijd populair gebleven en vormt de ruggengraat van de Italiaanse cinema. Bij het woord komedie denken we al gauw aan ‘lachfilms’, maar in de commedia all’Italiana valt over het algemeen weinig te lachen: het zijn tragikomedies waarin tragiek en melancholie overheersen en die in het Italiaans daarom wel eens malincomico (melankomisch) worden genoemd.

Gina Lollobrigida met een witte telefoon Commedia all’Italiana is in de breedste zin een verzamelnaam voor tal van genres zoals: * de sentimentele komedie; * de komedie van de witte telefoons (1937 tot 1941, zie hierboven); * het roze neorealisme (zie hierboven); * de retro-komedie in de jaren ‘60; * de commedia di costume in de jaren ’50 en ’60; * de komedies van de acteurs-auteurs, ‘solisten’ in de jaren ’80. In engere zin gaat het om satirische of enigszins maatschappijkritische films (commedia di costume) die hun voedingsbodem hebben in de economische ‘boom’, de snelle, opwindende, maar ook verontrustende ontwikkeling van de Italiaanse maatschappij in de decennia na de Tweede Wereldoorlog. De films laten daarvan vooral de schaduwzijde zien zoals: verdwijnen van het agrarische en landelijke Italië; ontworteling van mensen van het platteland die in de stad terechtkomen; misstanden als corruptie en vriendjespolitiek; sociale malaise en platvloersheid van de nieuwe stadsbevolking; verlies van normen en waarden waarvoor inhoudsloze en modieuze grillen in de plaats komen; eenzaamheid van mensen die verzeild raken in een steeds mensonwaardiger omgeving; tegenstelling tussen archaïsche gewoonten en gebruiken en de moderne tijd waardoor mensen in verwarring raken en generaties elkaar niet meer begrijpen. De bloeitijd van de commedia di costume begon halverwege de jaren ’50 en duurde tot eind jaren ’70. De hoofdpersoon van de commedia all’Italiana is over het algemeen een dwaas met een groot gebrek aan zelfkennis; zelfzuchtig en oppervlakkig, maar meestal erg beminnelijk.



juni 2011 p. 6

Belangrijkste vertegenwoordigers

Luigi Comencini Comencini maakte aanvankelijk films in de stijl van het Neorealisme die hij echter minder confronterend maakte (‘Roze Neorealisme’). Het meeste succes had hij later met satirische komedies. Een belangrijke film van Luigi Comenci is Tutti a Casa uit 1960. Luitenant Innocenzi (Alberto Sordi) trekt zich, als de geallieerden en de Italiaanse maarschalk Badoglio in 1943 een wapenstilstand hebben gesloten, van de hele wereld niets meer aan. Hij gaat naar huis. Zijn ontmoetingen bieden een kijk op de mentale toestand van het land. Pane, amore & fantasia film PA Antonio, de nieuwe politiechef (Vittorio de Sica, behalve acteur ook regisseur van onder meer Ladri Di Biciclette) arriveert in Sagliena, een klein dorp in Italië. Hij is gek op vrouwen en laat zijn oog al snel vallen op dorpsschoonheid Maria (Gina Lollobrigida). Maria staat erom bekend dat ze wel in is voor een avontuurtje, maar zij is reeds verliefd op Antonio s collega Roberto en wijst Antonio s avances af. Antonio besluit zijn troost te zoeken bij de vroedvrouw Anna. Zij blijkt echter een vrouw met een geheim te zijn. Elke maand verdwijnt ze voor een paar dagen naar Rome. Bij terugkomst ziet ze er wel heel gelukkig uit...

Pietro Germi Ook Germi begon als neorealist. Hij maakte films over grote sociale problemen en veranderingen maar ook over intiemere onderwerpen. Hij wist de dwaasheden van de mens en de maatschappij met een grote directheid neer te zetten in een stijl die haar expressieve kracht ontleent aan de naïeve openhartigheid van de personages. Zijn bekendste film is Divorzio all'Italiana (1961), een schoolvoorbeeld van een commedia di costume. Een andere bekende titel is Alfredo, Alfredo (1972), met als onderwerp de belevenissen van een jong stel. Divorzio all’Italiana film DIVO De Italiaanse baron Fernando is uitgekeken op zijn vrouw Rosalia. Hij wil haar inruilen voor een mooie jonge dame en dolgraag met zijn jonge nichtje Angela trouwen. Maar in het Italië van zijn tijd is scheiden helaas illegaal. Dus Fernando moet iets verzinnen... Hij besluit dat hij zijn vrouw tot overspel moet aanzetten. Dan kan hij zijn eer verdedigen en haar voor ontrouw ombrengen. Een crime passionel zal hem slechts een lichte straf opleveren. Fernando besluit op zoek te gaan naar een man voor Rosalia... Divorzio all Italiana is een scherpe satire op de Italiaanse huwelijkswetgeving en dubbele moraal

Mario Monicelli Van 1949 tot 1953 werkte Monicelli aan een achttal films waarin de komiek Totò de hoofdrol speelde. Drie films van Mario Monicelli behoren tot de klassieke voorbeelden van de commedia all’Italiana: I Soliti Ignoti (1958), La Grande Guerra (1959) en I Compagni (1963). I Soliti Ignoti is een grappige parodie op een typisch Amerikaanse gangsterfilm. In La Grande Guerra voegt Monicelli elementen van de filmkomedie samen met die van de oorlogsfilm. Het gaat over twee Italiaanse soldaten die hun best doen zo ver mogelijk uit de buurt van ieder gevecht te blijven maar trekken op het verkeerde moment het verkeerde uniform aan en worden geëxecuteerd. Ook in I Compagni combineert Monicelli zijn zwarte humor met een historische kwestie. De film gaat over een professor die zich inzet voor de textielarbeiders in Turijn aan het einde van de 19e eeuw. Van Monicelli is de uitspraak dat in de Italiaanse filmkomedie de lach met een traan gemengd wordt. Cynische humor camoufleert een gevoel van wanhoop.



juni 2011 p. 7

Antonio Pietrangeli Maakte komedies van uiteenlopende aard die echter alle getuigen van het vermogen de werkelijkheid met een grote gevoeligheid en betrokkenheid te kunnen analyseren. De bekendste film van deze regisseur is Io La Conoscevo Bene uit 1965. Een jonge vrouw van het Italiaanse platteland gaat naar Rome om haar geluk te beproeven in de wereld van de film. Ze komt meer dan eens bedrogen uit en gaat uiteindelijk ten onder (ze springt van een balkon). Pietrangeli’s eigen dood zou in zijn films niet hebben misstaan: hij verdronk op 49-jarige leeftijd in de zee bij Gaeta tijdens de opnamen van Come, quando e perché (Hoe, wanneer en waarom).

Dino Risi Risi maakte in 1955 Il segno di Venere, een film die kan worden beschouwd als een van de eerste commedie di costume. Dino Risi werd een van de belangrijkste en meest populaire vertegenwoordigers van dit genre. Hij werkte jaren samen met de acteur Vittorio Gassman. Gassman en Risi maakten samen vijftien films. Karakteristiek voor zijn werk is de film Il Sorpasso (1962) die hij schreef in samenwerking met Ettore Scola en Ruggero Maccari. Profumo di donna film PROF Met de Italiaanse steracteur Vittorio Gassman in de rol van de officier die blind is geraakt bij een stom ongeval met een bom en die sindsdien in oorlog is met zijn wereld. Tegen de onschuld van de jonge gretige soldaat die hem dient steekt zijn hufterigheid ongegeneerd af: bij de hoeren en in toplessbars waar de officier zijn knecht naartoe sleept, misdraagt hij zich alsof de duivel hem op de hielen zit. Surrealistisch is zijn wereld en keihard. Absurd, vol volk dat niet deugt. Vuil, vulgair, hatelijk. En hij voert iets in zijn schild. Iets dat even belachelijk is als verschrikkelijk. Regisseur Dino Risi maakt de wereld van die verbitterde man zichtbaar. vol van alles. Il sorpasso film SORP Op een snikhete zomerse dag in Rome wordt de jonge student Roberto door de toevallig passerende veertiger Bruno gevraagd om een kleine gunst. Of hij een telefoontje mag plegen. Roberto biedt aan dat Bruno zijn telefoon kan gebruiken. Als dank biedt Bruno hem een drankje aan. Roberto die het wel gehad heeft met studeren gaat in op zijn verzoek en stapt bij hem in zijn Lancia Sport. In het verlaten Rome beginnen de twee spontaan aan een avontuurlijke reis. Twee dagen reizen de 2 zorgeloos door Italië en bezoeken ze de een na de andere bar en nachtclub. Tot Roberto door Bruno wordt opgejut tot een gevaarlijke inhaalmanoeuvre...

Ettore Scola "Mijn films zijn als een vergiet, vol met gaten. Ik heb nooit de illusie gehad ‘definitieve films’ te maken, maar altijd de hoop gehad het publiek uit te nodigen tot reflectie". Eén vraag treedt daarbij voortdurend op de voorgrond: wat doet de samenleving met een individu? Scola zet heel scherp de mensen neer zoals we die allemaal kennen, maar hij maakt tegelijk duidelijk waarom ze zo geworden zijn. Daarbij kunnen ze bij Scola rekenen op veel genade. Het meesterwerk van Scola is C'eravamo tanto amati (1974). Drie jonge verzetsstrijders, Antonio, Nicola en Gianni, vieren samen de bevrijding; maar het Italië van na de oorlog gooit hun idealen in duigen en ze groeien uit elkaar. Brutti, sporchi e cattivi film BRUT De `lelijke, smerige en gemene mensen uit de titel van de film wonen samen in een krottenwijk van Rome. De vader van deze chaotische familie heeft een miljoen lire osgekregen van de verzekering omdat hij een oog heeft verloren, maar hij weet niet hoe hij het geld uit de handen van zijn huisgenoten moet houden. Van respect voor het hoofd van het gezin is weinig sprake, zeker niet als pa-lief het waagt een maîtresse mee naar huis te nemen. Ettore Scola schildert de arme bevolking niet zo sympathiek af als de Italiaanse films van vlak na de oorlog dat deden. “Ik vind dat ze niet alleen het recht hebben dat te zijn” , aldus Scola, “ze zouden het nog veel méér moeten zijn!”



juni 2011 p. 8

La cena film CENA Flora is eigenaar van het restaurant Arturo al Portico, waar ze als gastvrouw de mensen verwelkomt, ze naar hun plaats brengt en verzorgt. De gasten zijn divers: jong, oud, vaste klanten, vakantiegangers, familieleden, getrouwd of vrijgezel. Voor Flora is de klant koning: als Japanse toeristen vragen om ketchup voor bij de pasta dan krijgen ze die ook, tot afschuw van Flora s personeel. Tijdens haar werk luistert Flora naar de liefdesverhalen van de gasten en het personeel in de keuken. Een vrouw nodigt al haar minnaars tegelijk uit voor het diner, een dochter biecht aan haar moeder op het klooster in te willen, terwijl moeder alleen maar kan denken aan vriendjes en uiterlijk. C’eravamo tanto amati film ERAV Gevoelige komedie over de Italiaanse verzetsstrijders Nino, Vittorio en Stefano, die alle drie van dezelfde vrouw houden. Het verhaal begint tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog en volgt de belevenissen van de mannen de dertig daarop volgende jaren. De film zit vol cameo s en één van de leukste zien we tijdens de rit met ambulancebroeder Manfredi langs de Trevi fontein. Laat Fellini daar nou net La dolce vita opnemen! Met de echte Fellini en de echte Marcello Mastroianni.

La famiglia film FAMI Als Carlo (Vittorio Gassman) zich klaarmaakt om zijn tachtigste verjaardag te vieren, komt in zijn gedachten zijn hele leven voorbij. De film begint op het moment dat hij gedoopt wordt in de armen van zijn grootvader in 1906 en eindigt op zijn verjaardag waar hijzelf als grootvader met een baby in zijn armen staat. We zien een jonge Carlo die met Beatrice trouwt, maar later een geheime affaire met haar zus Adriana heeft op wie hij altijd verliefd is gebleven. We zijn getuige van de moeilijke band met zijn broer en later met zijn eigen zoon. Fascisme, de Tweede Wereldoorlog en de politieke discussie rond Mussolini markeren zijn leven en dat van zijn familie. Passione d’amore film PASS De jonge militair Giorgio wordt naar een leger in een grensplaats gestuurd, ver van zijn geliefde Clara. Hij krijgt onderdak in het huis van de kolonel en krijgt diens nichtje Fosca, een ongelooflijk vreemde en lelijke vrouw, als zijn huisgenote. Fosca wordt verliefd op Giorgio maar hij wil niets van haar weten. Als haar obsessieve passie overslaat op Gorgio heeft dat fatale gevolgen.

Una giornata particolare film GIOR 8 Mei 1939, heel Rome loopt uit voor de historische ontmoeting tussen Hitler en Mussolini. Antonietta (Sophia Loren) kan er alleen niet bij zijn want zij moet op de kinderen passen. In haar gebouw komt ze Gabriele (Marcello Mastroianni) tegen, die als één van de enigen ook niet is gaan kijken. Er ontstaat een bijzondere relatie tussen de twee. Een ontroerend verhaal over twee ogenschijnlijk verschillende mensen die beiden slachtoffer zijn van de machocultuur van het fascisme

La terrazza film TERR La Terrazza portretteert de tragikomische neergang van vijf mannen (o.a. Mastroianni, Jean-Louis Trintignant, UgoTognazzi) die tot hun verbijstering moeten toegeven dat ze niet jong meer zijn en al helemaal niet meer belangrijk. Ze ontmoeten elkaar op feestjes in het huis van een rijke society dame. De revolutie waar ze ooit van droomden is zo goed als vergeten en daarvoor in de plaats is ontgoocheling gekomen. Niet alleen worden ze voorbijgestreefd door anderen, maar ook door hun eigen zich, emanciperende vrouwen.



juni 2011 p. 9

Lina Wertmüller Ze komt uit een aristocratische familie en haar volledige naam is Arcangela Felice Assunta Wertmuller von Elgg Spanol von Braucich. Zij steekt op niet mis te verstane wijze de draak met de misstanden die het gevolg zijn van de snel groeiende Italiaanse welvaart in deze periode. In de films van Wertmüller zijn elementen te herkennen van de Commedia dell’Arte, zoals de slapstickinteracties, maar er is duidelijk ook invloed van Federico Fellini wiens assistent zij enige tijd was. De groteske beelden die zij laat zien (vooral van vrouwen) worden door de toeschouwers vaak shockerend en weerzinwekkend gevonden.



juni 2011 p. 10

De grote meesters Tegelijkertijd met de comedia all’Italiana ontwikkelden drie jonge regisseurs - Federico Fellini, Michelangelo Antonioni en Pier Paolo Pasolini - elk een nieuwe filmtaal waarmee het drama van de menselijke eenzaamheid, angst en vervreemding met nieuwe en originele middelen werd verteld.

Federico Fellini Fellini verbond de twee stromingen die de Italiaanse cinema altijd hebben gedomineerd: de epische traditie (met de voorliefde voor spektakel en het theatrale) en de belangstelling voor mensen (in het bijzonder de mislukkelingen en verschoppelingen). Bij Fellini wisselen werkelijkheid en illusie elkaar af op een manier die aan het surrealisme doet denken. Zijn films zijn provocerend, extravagant en grotesk, maar tegelijk prachtig om te zien en met een grote intellectuele diepgang.

Amarcord film AMAR Een trotse vrouw in een rode jurk wekt zowel spot als bewondering op. Een rondborstige tabakverkoopster ontketent wilde fantasieën in puberende jongens. Een niet bijster snuggere oom vlucht een boom in en verkondigt dat-ie een vrouw wil - Stuk voor stuk filmmomenten die beklijven en bijblijven, verfilmd door een regisseur op de piek van zijn kunnen. Amarcord, dat zoveel betekent als 'Ik herinner me,' is Federico Fellini's geile, vaak grappige visie op een jeugd die wellicht wat weg heeft van zijn eigen volwassen worden. Het decor is een dorpje in het Italië van de jaren '30. Tienerhormonen gieren door jongenslijven. Familie, kerk en vriendschap zijn de proefterreinen voor liefde en trouw. Het fascisme nadert met rasse schreden. Seks loert om elke hoek. Ginger e Fred film GING$ In Ginger e Fred geeft Fellini (La Strada, 8½, La Dolce Vita) een satirische blik op de lege wereld van de showbizz. Giulietta Masina en Marcello Mastroianni schitteren als Amelia en Pippo, een voormalige musical act. Het paar is beroemd geworden met hun imitatie van Ginger Rogers en Fred Astaire. Uiteindelijk zijn Amelia en Pippo ieder hun eigen weg gegaan en is hun act in de vergetelheid geraakt. Als Amelia 20 jaar later een uitnodiging krijgt om tijdens een grootse TVshow op te treden, neemt ze contact op met Pippo om nog eenmaal hun act op te voeren. Giuletta degli spiriti film GIUL Giulietta is de vrouw van een welvarende PR-man. Sinds zij op een feestje heeft deelgenomen aan een seance met een dansende tafel, waarbij de geesten haar uitmaakten voor een zielepoot, is zij in een identiteitscrisis beland. Als ze ontdekt dat haar man haar ontrouw is, komen er erotische dromen en jeugdtrauma's naar boven. Graag zou Giulietta zelf ook wat losser en vrijer worden, net als haar losbandige buurvrouw Suzy. Maar haar katholieke opvoeding op een nonnenschool zit haar nog altijd dwars... I vitelloni film VITE In een Italiaans kustplaatsje brengt een groepje bevriende twintigers hun tijd door met het zoeken naar vermaak. Geen van allen hebben hun draai in het leven kunnen vinden. Riccardo hoopt op een carrière als zanger, Leopoldo als toneelschrijver. Fausto heeft zijn vriendin zwanger gemaakt, moet trouwen en kan niet onder een baantje als verkoper van religieuze artikelen uit. Allemaal dromen ze ervan de benepen provincie achter zich te laten en naar de hoofdstad te trekken. Slechts één van hen durft die stap te nemen, net zoals Fellini dat zelf zo'n vijftien jaar daarvoor had gedaan.



juni 2011 p. 11

Il bidone film BIDO In Fellini's tragikomedie Il Bidone gaan 3 oplichters vermomd als priester op pad om allerlei goedgelovigen rondom Rome geld afhandig te maken. Oscar winnaar Broderick Crawford speelt een fantastische rol als de leider van het groepje oplichters. Een plotselinge ontmoeting met zijn dochter opent echter zijn ogen. Te laat krijgt hij berouw en begint hij zich schuldig te voelen over zijn slachtoffers. Il Bidone is een van Fellini's meest realistische films en een voortzetting van zijn veel bekender geworden La Strada Il Casanova film CASA Venetië 18e eeuw - Giacomo Casanova gaat in op de uitnodiging van een ondeugende non. Hun erotische avonturen worden aanschouwd door de Franse ambassadeur, De Bernis, de minnaar van de non. Dit is het vertrekpunt van een reeks duistere en vluchtige liefdesrelaties, schaamteloos door de beroemde Italiaanse verleider verteld… Fellini's geniale versie van de avonturen van Don Juan Casanova is een visueel verbluffend spektakel in pure opera-stijl. Volledig in de Cinecittastudios gedraaid, was dit bovendien Fellini's eerste Engelstalige film met een verrassende Donald Sutherland als de intussen mythische Casanova. De muziek van Nino Rota (zijn laatste filmscore!) is onvergetelijk! La dolce vita film DOLC La Dolce Vita is, een van de beroemdste en meest geprezen films ooit. Marcello Mastroianni schittert als society journalist Marcello. Eigenlijk wil Marcello het liefst een serieuze schrijver worden, maar toch kiest hij voor de lucratieve roddelpers. Altijd op zoek naar de nieuwste schandalen en roddels begeeft Marcello zich iedere avond in la dolce vita van de high society in Rome in de jaren 50. Hij gaat van het ene extravagante feestje naar het andere. Vol met de mooiste vrouwen, playboys, filmsterren en prostituées. Maar in de nachten vol drank en sex sluimert diepe tragiek en verdriet... Een mijlpaal van de Europese cinema. La strada film STRA De enigszins simpele Gelsomina is door haar moeder meegegeven aan de ruwe kermisklant Zampanò. Zampanò trekt als boeienkoning langs de jaarmarkten en behandelt het meisje slecht. Net voordat ze dreigt weg te zakken in apathie, ontmoet ze de vrolijke koorddanser 'de Gek'. Hij opent haar blik op de wereld en leert haar Zampanò te zien als de zielige figuur die hij is. Ze gaat zelfs een beetje van Zampanò houden. Helaas zijn Zampanò en de Gek als water en vuur...

Otto e mezzo (8 ½) film OTTO Filmregisseur Guido (Marcello Mastroianni) brengt voor zijn gezondheid een tijdje door in een chic kuuroord met thermale bronnen. Veel rust krijgt hij hier echter niet: alle filmmensen reizen hem achterna, net als zijn maîtresse en zijn vrouw. Guido's volgende filmproject is al aangekondigd en een enorm decor van een lanceerbasis van een ruimteschip nadert zijn voltooiing. Maar eigenlijk heeft Guido nog geen idee waar die film precies over zal moeten gaan, iets wat hij probeert te verbergen voor zijn producent, zijn productiestaf en de filmsterren die al arriveren, benieuwd naar hun rol. Prova d’orchestra film PROV Een repetitie van een klassiek orkest loopt allesbehalve harmonieus. Gegrepen door een enorme woede sturen de leden van het orkest hun schreeuwende en beledigende dirigent weg. Maar een dreigend en destructief toekomstbeeld doemt op. Bang en gekwetst komt het orkest langzaam weer tot de orde. Onder leiding van de dirigent wordt de repetitie hervat. Prova d'Orchestra is een van de latere werken van Fellini (8 ½, La Strada, La Dolce Vita). Fellini's subtiele absurdistische humor en de prachtige bekroonde muziek van Nino Rota (Oscar



juni 2011 p. 12

Michelangelo Antonioni Antonioni zocht het in een complexe esthetiek. In zijn films liet hij niets aan het toeval over. De filmische middelen zijn minstens zo belangrijk als het verhaal: compositie, kleur, camerabewegingen, locatie enz. bepalen voor een belangrijk deel de inhoud. Zijn films zijn daardoor uitermate abstract en roepen meer vragen op dan dat ze beantwoorden. Wat overblijft zijn vage gevoelens, stemmingen en ideeën. Je weet nooit hoe het afloopt. De frustratie over deze ervaring weerspiegelt de ervaring van zijn personages. Deze zijn niet in staat hun eigen, persoonlijke mysteries op te lossen en dikwijls verdwijnen, vertrekken of sterven ze. Het idee van verlatenheid staat centraal in Antonioni’s werk. Le amiche film AMIC Rondom een nieuw modehuis in Turijn ontmoeten we vijf vriendinnen. Dagelijkse zorgen kennen ze niet, allen baden in poelen van goud: ze glanzen, ja, ze zijn beeldig. Maar hun geest... voeden met dat goud lukt ze niet. Dus intrigeren ze, somberen ze, kopen ze nog een bontjas, of verloven ze zich maar eens. ,,Men doet altijd alsof’’ is de centrale hartekreet uit Le amiche. Als iedereen de schijn ophoudt, dan zal niemand een ander nabij komen of begrijpen.

L’avventura film AVVE Op een zomerse dag besluit een groep vrienden uit Rome een boottocht te maken naar een onbewoond eiland voor de kust van Sicilië. Onder hen bevinden zich de jonge Anna (Lea Massari) en haar verloofde Sandro (Gabriele Ferzetti). Anna is zichtbaar geïrriteerd en verveeld door Sandro. Na een ruzie met hem blijkt ze opeens te zijn verdwenen. Het hele eiland wordt uitgekamd, maar van Anna is er geen spoor. Sandro en Anna's vriendin Claudia (Monica Vitti) geven niet op, ze doorzoeken meerdere plekken in Italië. Tijdens de zoektocht naar Anna slaat de vonk tussen hun over... Eros film EROS The Dangerous thread of Things - Een film van Michelangelo Antonioni Hedendaags Toscane, Italië. Een tripje aan zee lijdt ertoe dat een getrouwd stel geconfronteerd wordt met het verlies van de magie in hun relatie. De lust van de man wordt aangewakkerd door een ontmoeting met een mysterieuze jonge vrouw.

Il grido film GRID Fabrieksarbeider Aldo (Steve Cochran) woont al jaren samen met de getrouwde Irma (Allida Valli) en heeft samen met haar een dochtertje, Rosina. Irma's echtgenoot is tijden geleden naar Australië vertrokken om een baan te vinden. Als Irma te horen krijgt dat hij is overleden, weigert ze alsnog met Aldo te trouwen. Ze beëindigt de relatie.Samen met Rosina besluit Aldo op reis te gaan op zoek naar een nieuwe vrouw. Geen van de vrouwen die hij onderweg ontmoet - zijn ex Elvia, de weduwe Virginia of prostituée Andreina - kan hem Irma doen vergeten. Aldo besluit terug te keren, maar Irma blijkt een baby te hebben... I Vinti film VINT In zijn tweede film I Vinti laat Antonioni zien dat hij zijn tijd ver vooruit was. I Vinti is een drieluik over zinloos geweld en jeugdcriminaliteit in Parijs, Rome en Londen. Alle daders zijn rijke jongeren, die elk met hun eigen dubieuze motief een moord plegen. Het Franse deel gaat over een groep jongeren die een vriend vermoorden voor geld, ondanks dat ze het niet nodig hebben. In het Italiaanse deel smokkelt een student sigaretten, met dodelijke gevolgen. In het Britse deel vindt een jonge schrijver het lichaam van een dode vrouw en probeert hij het verhaal aan de pers te verkopen...



juni 2011 p. 13

Pier Paolo Pasolini Pasolini was een homoseksuele en marxistische dichter-schrijver - zijn eigenschappen maakten hem toentertijd niet bepaald voor een breed publiek toegankelijk. Pasolini schopte categorisch tegen heilige huisjes waardoor hij keer op keer voor de rechtbank werd gedaagd. Belediging, kwetsing, obsceniteiten, aanzetten tot militaire ongehoorzaamheid, aanzetten tot opstand, anti-nationalistische propaganda en misdadige samenzwering; het zijn zomaar wat van de beschuldigingen die hij in de loop der jaren kreeg toegeworpen. Pasolini heeft veel theoretische verhandelingen geschreven over het medium film. Met zijn achtergrond als schrijver-dichter, vergeleek hij het filmen met schrijven. Wat de cinema volgens hem zo bijzonder maakt, is dat het in feite schrijven is met de werkelijkheid als medium - anders dan bij poëzie en literatuur, waar het medium abstract is en uit tekens bestaat. Pasolini gebruikte wat hij noemde de Dichterlijke Cinema als middel voor zelfexpressie. Zelfexpressie heeft bij Pasolini echter niet in de eerste plaats een esthetisch doel, maar een sociaal-politieke dimensie. Zijn films zijn daarom steeds een mengsel van lyriek en politiek, poëzie en ideologie, passie en analyse. Il fiore delle mille e una notte (Arabian nights) film ARAB Het verhaal draait rond de prins Nur-ed-Din (Ninetto Davoli), die op zoek is naar zijn geliefde, een slavin (Ines Pellegrina), die ontvoerd werd alleen maar om leider te worden van een stadje. Nur-ed-Dins queeste voert hem tot het andere eind van de wereld waar hij verschillende verhalen over liefde en verraad aanhoort. Pasolini evolueert naar een meer vloeiende filmstijl en laat zijn strakke beeldcomposities achterwege. In plaats daarvan borstelt hij rijkelijke fresco's op het filmcanvas, waarin hij schitterende landschappen en sensuele, van alle (christelijke) zonde bevrijde lichamen kleurrijk met elkaar vermengt. Il vangelo secondo Matteo (Het evanglie…) film VANG Voor zijn verfilming van het leven van Jezus van Nazareth volgt Pier Paolo Pasolini (Mamma Roma, Salò, Medea, Teorema) het Evangelie van Mattheus op de voet. In tegenstelling tot de bombastische Hollywood-bijbelfilms uit de jaren '50 en '60 streefde Pasolini een eenvoudige, pure en poetische stijl na. Hij laat een aan het volk toebehorende Christus zien, een Christus van de armen, strijdbaar

Mamma Roma film MAMM Anna Magnani, Moeder van Rome, speelt een prostituée van middelbare leeftijd die haar verleden achter zich wil laten en een goed en respectabel leven voor haar zoon wil. Na haar vele jaren op de straat heeft ze genoeg gespaard om een huis en een fruitstalletje te kopen. Ze haalt haar zoon, haar grote trots en geluk, op van het platteland om met haar te leven. Ze heeft alles voor hem over, maar Ettore wil echter noch werken noch studeren, gaat om met de verkeerde mensen en wordt verliefd op een jonge prostituée. Mamma Roma's grootste uitdaging blijkt haar verleden dat haar niet los wil laten. Salo, o le 120 giornata di Sosoma film SALO 1944, Italië is bevrijd door de geallieerde troepen, met uitzondering van een kleine fascistische enclave in het Noorden: Salò. Vier lokale prominenten – de graaf, de bisschop, het hoofd van de magistraten en de president - ontvoeren de meest aantrekkelijke jonge mannen en vrouwen uit de buurt. Dit viertal trekt naar een verlaten kasteel met bewakers, slaven, een pianist, de zestien aantrekkelijkste gevangenen en drie vertellers die wat passie en vuur aan het gebeuren moeten toevoegen door hun meest perverse verhalen te vertellen.



juni 2011 p. 14

I raconti di Canterbury (The Canterbury tales) fim CANT De 'Canterbury Tales' is een reeks kleurrijke vertellingen van de man die wel bekend staat als de grootste Engelse schrijver vóór Shakespeare: Geoffrey Chaucer (13421400). De verhalen, die zich afspelen op de oude pelgrimsroute van Londen naar Canterbury, zijn soms zeer serieus, soms ronduit humoristisch. Deze BBCtelevisieserie bevat er zes, in een moderne bewerking en gespeeld door een verzameling topacteurs die net zo bont is als de verhalen zelf. De serie werd in 2003 uitgezonden in Groot-Brittannië en gevolgd door zo'n 7 miljoen enthousiaste kijkers. De pers roemde de manier waarop de makers erin waren geslaagd de thematiek van toen te vertalen naar de wereld van nu. Il decamerone film DECA Il Decamerone, het eerste luik van Pasolini's "Trilogy of Life", is een rijkelijk gestructureerde episch stuk gebaseerd op acht verhalen van de 14e eeuwse Italiaanse schrijver Giovanni Boccaccio. Pasolini, in zijn rol van grote preRenaissance schilder Giotto en tevens ook verteller, verweeft de verschillende verhalen door elkaar en leidt de kijker door een cinematografisch landschap, overheerst door sensualiteit en spottende humor.



juni 2011 p. 15

Geëngageerde regisseurs In het gezelschap van grote meesters als Visconti, Fellini, Antonioni en Pasolini, begon halverwege de jaren ’60 een nieuwe generatie van cineasten naam te maken die de snel veranderende wereld (met de daarbij behorende sociale en politieke problemen) met een scherpe en analytische blik bekeken en daar films over maakten met een hoge artistieke kwaliteit.

Marco Bellocchio Bellocchio debuteerde in 1964 met de film I Pugni in Tasca, een morbide, anarchistische vertelling over een totaal gestoorde familie. Daarin wordt de opstand van de jeugd tegen de gevestigde burgerij gesymboliseerd door een jongeman die besluit zijn naaste bloedverwanten te vermoorden. Belocchio steekt in volgende films de draak met waarden en instituties, of met de politiek (La Cina è Vicina), de katholieke instellingen (Nel Nome del Padre), de media (Sbatti il mostro in prima pagina), het leger (Marcia trionfale) en de psychiatrische instellingen (Nessuno o tutti). Daarna werden Bellocchio’s films steeds waziger, vooral toen hij ging samenwerken met de psychoanalist Massimo Fagioli. La balia film BALI De geboorte van een zoon brengt niet de verwachte vreugde in het huis van de Romeinse psychiater Mori. Zijn vrouw voelt een afkeer voor het kind, zodat haar man gedwongen is een voedster te zoeken. In een arm dorp vindt hij de jonge moeder Annetta bereid deze taak op zich te nemen. Haar man zit wegens revolutionaire activiteiten in de gevangenis. De baby bloeit op dankzij de hartelijke zorgen van Annetta. Mori raakt onder de indruk van haar spontaniteit en leert haar lezen en schrijven, zodat ze zelf de brieven van haar man kan beantwoorden. Ondertussen groeit de kloof tussen Mori en zijn vrouw. Enrico IV film ENR Marcello Mastroianni schittert als een rijke markies die, na van zijn paard te zijn gevallen, na denkt dat hij Henry de Vierde is, de Keizer van het Romeinse Rijk. Meer dan twintig jaar leidt hij een geïsoleerd bestaan tussen bedienden die zijn ingehuurd om in zijn waan te laten. Omstandigheden veranderen als een groep mensen waaronder zijn voormalige geliefde Matilda hem bezoeken om hem te genezen van zijn waanzin... Enrico IV is gebaseerd op een van de beste toneelstukken van de vermaarde Luigi Pirandello Nel nome del padre film NEL N Angelo wordt door zijn vader naar een streng katholiek internaat voor moeilijk opvoedbare rijkeluis jongens gestuurd. De school wordt gerund door een groep priesters, van wie de meesten incompetent of sadistisch zijn. Of beide... Angelo maakt een enorme heibel in het internaat: hij roept Hitlerse leuzen, pest iedereen en hij zorgt ervoor dat een leerling van school wordt gestuurd. Angelo maakt erg goed gebruik van angstzaaien, wat hem onder zijn schoolgenoten macht geeft. Alleen Vader Corazzo lukt het om tegen de jongen in te gaan, als hij zich realiseert dat repressie niet het beste antwoord is



juni 2011 p. 16

Bernardo Bertolucci Zoon van de dichter Attilio, verwierf bekendheid met de film Prima della Rivoluzione, een sterk autobiofrafisch verhaal over een jongeman uit de gegoede burgerij die de politieke lijn van zijn familie verlaat en aansluiting zoekt bij de communisten. Het is een poëtische film met prachtige beelden van Parma en omgeving, muziek van Ennio Morricone en liederen van Gino Paoli en uit Macbeth van Verdi. Zijn internationale doorbraak kwam met Last Tango in Paris (Ultimo tango a Parigi, 1972), een film over een Amerikaanse weduwnaar (Marlon Brando) die in een leegstaand appartement een jong meisje (Maria Schneider) ontmoet met wie hij een heftige seksuele relatie aangaat waarbij elke andere vorm van contact wordt vermeden (ze kennen zelfs elkaars namen niet), tot het meisje in verzet komt en niet alleen maar als object behandeld wil worden. De expliciete seks zorgde in die tijd voor een hoop ophef. Bertolucci stopte zijn film vol met cinefiele satire en filmcitaten. Bekendste films van Bertolucci zijn verder Novecento (1976), over de onderdrukking van de boeren en landarbeiders in Emilia Romagna gedurende de twintigste eeuw, en The Last Emperor (1989) levensverhaal vertelt van Ai-xin-jue-luo Pu-yi, beter bekend als Henry Pu Yi, de laatste keizer van China. Deze film won maar liefst negen oscars. 1900 film 1900 In de zomer van 1900 worden op het rijke en vruchtbare platteland van de Italiaanse streek Emilia twee kinderen geboren, Olmo en Alfredo. Olmo Dalco is de onwettige zoon van een boerenfamilie en Alfredo Berlinghieri is de erfgenaam van een rijke familie van grootgrondbezitters. Ondanks hun verschillende afkomst groeit er tussen de twee jongens een hechte vriendschap. Terwijl ze samen ouder worden, neemt ook de bewustwording van de boerenonderdrukking toe en dit leidt tot de opkomst van het fascisme in Italië. In een wereld die verscheurd wordt door politieke conflicten met als climax de Tweede Wereldoorlog, komt hun vriendschap uiteindelijk flink onder druk te staan... The dreamers film DREA Isabelle (Eva Green) en haar broer Theo (Louis Garrel) blijven alleen thuis in Parijs, terwijl hun ouders met vakantie gaan. Het tweetal nodigt de jonge Amerikaanse student (Michael Pitt) uit om bij hen te logeren. Ze bepalen hun eigen regels en experimenteren met emoties en seksualiteit. De jongeren tasten elkaars geestelijke vermogen af op een manier die de grenzen daarvan steeds verder oprekt. The Dreamers speelt zich af in de lente van 1968, tegen de achtergrond van de turbulente Franse politieke situatie in die periode. De stem van de jeugd was destijds overal te horen. Dit verhaal laat zien hoe in die ambiance drie jongeren zichzelf ontdekken door elkaar tot het uiterste te drijven La luna film LUNA De wereldberoemde operadiva Caterina Silveri vertrekt na het overlijden van haar man naar Rome. Caterina gaat volledig op in haar werk en verwaarloost daardoor haar zoon Joe. Hij trekt op met verkeerde vrienden en raakt verslaafd aan heroïne. De pogingen van Caterina om hem te helpen, leiden tot een bizarre relatie tussen moeder en zoon.

The last emperor film LAST De indrukwekkende levensgeschiedenis van Pu Yi, die op 3 jarige leeftijd gekroond wordt tot almachtige keizer over de halve wereldbevolking. Omringd door 1500 gecastreerde gastheren, kan hij doen en laten wat hij wil. Zij het met een restrictie: hij mag geen stap zetten buiten de muren van de verboden stad. Na de machtswisseling echter komt daar verandering in. Noodgedwongen moet hij met z n twee jonge vrouwen naar het westen vluchten, waar hij een aantal jaren een leven van een playboy leidt. Daarna wordt Pu de speelbal van Japanse en Russische imperialisten en het is pas in `59, na vrijlating uit de Russische gevangenis, dat hij echt mag gaan en staan waar hij wil.



juni 2011 p. 17

Liliana Cavani Haar eerste bioscoopfilm (na vele televisiedocumentaires) was Francesco d’Assisi (1966). Twee jaar voor de studentenrevoltes van ’68 schilderde zij Franciscus af als een rebel tegen de macht en de gevestigde orde. In 1996 kwam zij in de directie van de RAI. Il poritere di notte (The night porter) film NIGH In Liliana Cavani s The Night Porter ziet een joodse vrouw (Charlotte Rampling), die het concentratiekamp heeft overleefd, in de nachtportier van een Weens hotel de officier van het kamp terug. Als 15-jarige dwong hij (Dirk Bogarde) haar tot een SM relatie waarin ze uiteindelijk zijn willige partner werd. Beiden hebben de herinneringen hieraan nooit los kunnen laten. Als ze de relatie hervatten, beginnen zijn voormalige SS kameraden, uit angst voor verraad, het koppel te stalken.

Marco Ferreri Maakte satirische films over de kleinburgerlijke cultuur van de jaren ’60 en het consumentisme van de jaren ’70. La grande bouffe film GRAN Vier middelbare heren komen in een verlaten villa samen om zich - letterlijk - dood te eten. De aanwezigheid van een aantal hoeren moet het festijn complementeren, maar de dames haken uiteindelijk af. Slechts Andrea, een onderwijzeres, blijft de mannen steunen in hun uitzinnige voornemen. Deze ongeremde satire op de consumptiemaatschappij is uitgegroeid tot een filmklassieker, maar veroorzaakte bij haar verschijnen in 1973 een groot schandaal.

Storia di piera film STOR Piera wordt geboren aan het eind van de Tweede Wereldoorlog als de dochter van de vrijgevochten Eugenia en haar wereldvreemde echtgenoot, professor Lorenzo. De familie woont in een klein Italiaans dorpje waar iedereen Piera's moeder kent vanwege haar excentrieke levensstijl. Eugenia heeft een voor die tijd nogal vrij liefdesleven en heeft openlijk relaties en seks met andere mannen. Lorenzo, die veel van zijn vrouw houdt, heeft zich erbij neergelegd dat hij zijn vrouw op seksueel gebied niet kan bevredigen. Piera heeft een haat-liefde-verhouding met haar moeder, en wordt al vanaf jonge leeftijd door haar moeder in haar affaires betrokken.

Ermano Olmi Als streng en kuis katholiek laat Olmi zien dat films niet altijd shockerend hoeven te zijn om succes te hebben. Bekend werd L’albero degli zoccoli, waarmee hij de Gouden Palm won bij het Festival van Cannes (1977). Een regelmatig terugkerend thema is de verwarring die ontstaat wanneer in het kalme en voorspelbare leven van mensen iets onverwachts gebeurt. Cammina cammina film CAMM In Cammina Cammina wordt een van de indrukwekkendste verhalen uit de bijbel tot leven gebracht: de reis van de drie wijzen uit het oosten. Een komeet in de hemel is er de oorzaak van dat de wijze Mel (Alberto Fumagalli) op een spirituele reis gaat. Deze reis zal hem uitdagen en geestelijk versterken. Hij voegt zich bij een grote groep gelijkgestemden en twee andere wijzen. Mel begint vol goede moed aan zijn reis om de 'ster' te vinden die hem vanaf het begin geïnspireerd heeft. Zal hij hem vinden? Of heeft hij veel te hoog gegrepen en wachten hem alleen teleurstellingen?



juni 2011 p. 18

De klompenboom film KLOM Een ontroerende kroniek over een jaar uit het leven van vijf Italiaanse boerengezinnen aan het eind van de 19e eeuw. Basiti is een trotse maar arme boer die een beter leven wil voor zijn jonge zoon dan werken op een boerderij. Hij stuurt de jongen te voet naar een school ver weg. Op zijn enige paar houten klompen, maakt zijn zoon iedere dag de lange tocht naar school. Alles gaat goed totdat zijn klompen beschadigd raken. Hout is schaars, net als geld, dus Basiti sluipt het bos van een rijke landeigenaar binnen om hout te 'lenen' om zo een nieuw paar te maken. Hij wordt betrapt en de rijke man besluit de arme Basiti zwaar te straffen. Il posto film POST Als de jonge arbeiderszoon Domenico van het kleine dorpje Meda naar Milaan verhuist op zoek naar een baan, vindt hij een kantoorbaan bij een grote onderneming. Hij begint als loopjongen onderaan de bureaucratische ladder en wordt geconfronteerd met de sleur, verveling en rivaliteit van zijn collega s. De vooruitzichten van Domenico zijn ontmoedigend, maar hij vindt reden voor hoop in de aantrekkelijke Antonietta (Loredana Detto). Olmi s Il Posto is een gevoelig coming-ofage verhaal en een scherpe observatie van de anonimiteit op de werkvloer. Tickets

film TICK

Francesco Rosi Hij leerde het vak als assistent van Antonioni en Visconti. Zijn eerste grote speelfilm was La Sfida (1957), een verhaal over de strijd van camorra-bendes in Napels. Daarmee won hij een regie-prijs bij het filmfestival van Venetië. Zijn films zijn zeer politiek getint en hij ging gevaarlijke onderwerpen niet uit de weg. Met Salvatore Giuliano (1961), een geniale reconstructie van het leven van een Siciliaanse maffiabandiet, gebaseerd op documenten en fictie, bereikte hij zijn artistieke volwassenheid. Veel films van Rosi worden beschouwd als ‘onderzoeks-cinema’, een soort docudrama, gebaseerd op gedocumenteerde feiten maar in een artistieke vorm, gemengd met fictie, uitgevoerd. Zijn bekendste werk van dit type is Lucky Luciano (1973), over de maffia. C’era una volta film ERA U Er was eens... een knappe prins die Rodrigo (Omar Sharif ) heette... Hij is door de koningin-moeder voorbestemd te trouwen met een vrouw waar hij niet van houdt. Rodrigo vlucht vóór het huwelijk met zijn paard maar wordt vervolgens in het bos uit het zadel gegooid. De gewonde Rodrigo zoekt toevlucht bij een naburig klooster onder leiding van broeder Giuseppe (Leslie French). Deze blijkt magische krachten te hebben en wanneer prins Rodrigo aan de monnik opbiecht op zoek te zijn naar de ware liefde, wendt Giuseppe zijn krachten aan om de prins te helpen. Niet lang daarna leert Rodrigo Isabella (Sophia Loren) kennen en de twee worden verliefd... Een romantisch sprookje vol bijzondere avonturen. Le mani sulla citta film MANI Projectontwikkelaar Nottola ziet kans om grote winst te halen uit de uitbreidingsplannen van de stad Napels. Met dit doel ambieert hij een zetel in de gemeenteraad. Onverwacht komt hij echter in opspraak doordat een van zijn gebouwen door een constructiefout instort. En ook al vermoeden zijn politieke tegenstanders het ergste, het onderzoek naar deze zaak levert niets op. De kwestie wordt een politiek steekspel en heeft grote invloed op de verkiezingen. Le Mani Sulla Città won in 1963 een Gouden Leeuw op het Filmfestival van Venetië. De film werd destijds gezien als een aanklacht tegen de corruptie van de Italiaanse gemeentepolitiek, maar is in deze tijd nog altijd heel actueel.



juni 2011 p. 19

Salvatore Giuliano film SALV Op 5 juli 1950 werd Salvatore Giuliano, 28 jaar oud, dood aangetroffen op een binnenplaats in het Siciliaanse dorp Castelvetrano, met kogelgaten in rug en zij. Dat is het enige dat zeker is. Wie of wat Salvatore Giuliano was, idealist, mafi oso of een door de politiek misbruikte volksheld, is altijd onduidelijk gebleven. Francesco Rosi probeerde met zijn film Salvatore Giuliano (1962) niet om de waarheid te betrappen. Dat kan niet, dat weet hij. Om er toch dicht bij te komen, filmde hij het verhaal van de populaire bandiet alsof hij een documentaire maakte, op de plaatsen waar alles is gebeurd. Echt op de binnenplaats waar het lijk gevonden werd; echt op de stenige grond van de Siciliaanse bergen. Om het documentaire-idee te vergroten, zag hij af van melodrama en glamour. De bendeleden zijn bijvoorbeeld mooie mannen, heroïsch, zoals je wilt. het nog is) op Sicilië, het stoere eiland waar het geweld en de dood nooit ver weg zijn.

Paola e Vittorio Taviani Zij maakten naam met Un uomo da bruciare waarmee ze definitief braken met de erfenis van het neorealisme. Daarna maakten ze vele films waarvan een flink aantal moeilijk te verteren is als gevolg van de nauwelijks te doorgronden symboliek van de broers. Gunstige uitzonderingen zijn San Michele aveva un Gallo (1971), Padre Padrone (1977), La Notte di San Lorenzo (1982) en Kaos (1984). Dit zijn prachtige, poëtische films, waarbij in het geval van de laatste twee de muziek van Nicola Piovani een belangrijke rol speelt. Allonsanfan film ALLO De leider van een groep anarchisten besluit om zich terug te trekken. Hij probeert zich te verbergen, maar zijn vrienden vinden hem en proberen hem over te halen om hen toch te blijven steunen. De titel is afgeleid van de eerste twee woorden van het Franse volkslied, de Marseillaise (‘allons enfants de la patrie’).

Fiorile film FIOR Een intrigerende film over 2 kinderen die onderweg zijn naar hun grootvader en de vloek die hun familie al 200 jaar in zijn greep houdt. Tijdens Napoleon's invasie van Italië, verliest Elisabetta Benedetti haar hart aan de Franse soldaat Jean. Hij gaat zo in haar op dat hij niet merkt dat het goud dat hij moet bewaken wordt gestolen door Elisabetta's broer Corrado. Deze diefstal roept een vloek af over de Benedetti's... Het goud brengt de familie grote rijkdom, maar tegelijkertijd raken de Benedetti's gecorrumpeerd en worden zij al snel gehaat door hun vrienden die hen nu de Maledetti's noemen -de vervloekten-. Massimo, de grootvader van de 2 kinderen, is de laatste in de lijn der vervloekten, maar zal de vloek ook daadwerkelijk bij hem eindigen...? Kaos film KAOS Sicilië zoals beschreven door Luigi Pirandello, gezien door de ogen van de broers Taviani, twee van Italië's meest visionaire filmmakers. Met sympathie voor de kleine mensen uit deze vertellingen tonen ze de magie, het lijden en de schoonheid van Sicilië. De rode draad tussen vijf verschillende verhalen is een kraai met een belletje om zijn nek, die over het prachtige Siciliaanse landschap vliegt. Een tijdloos meesterwerk dat volop Siciliaanse authenticiteit ademt.

La masseria delle allodole film MASS 1915. In een kleine Turkse stad lijken de oorlog en de vervolging van Armeense minderheden ver weg. De rijke Armeense familie Avakian trekt zich dan ook weinig aan van de Turkse dreiging en bereidt zich voor op een familiereünie. De twee broers Aram en Assadour, de een landheer in Turkije en de ander succesvol arts in Venetië, staan op het punt hun familie in Armenië te bezoeken. Terwijl de



juni 2011 p. 20

voorbereidingen plaatsvinden wordt de politieke situatie in Turkije dreigend. De heersende groep wil een groot Turks Rijk creëren en de Armeense bevolking ombrengen. La notte di san Lorenzo film NOTT Tijdens de 'nacht van de vallende sterren' denkt een volwassen vrouw terug aan dezelfde nacht tijdens de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog. Als 6-jarige was ze getuige van de wrede Duitse bezetting van het kleine Toscaanse bergdorpje waar ze woonde . De Duitsers markeerden alle huizen die ze van plan waren die nacht op te blazen met een kruis op de gevel. De kerk is de enige plaats waar de bewoners veilig kunnen schuilen... De inwoners van het Toscaanse dorpje San Martino verkeren in twijfel: in hun dorp blijven en daar de bevrijding afwachten of is het beter de Amerikanen - over wie het gerucht gaat dat ze al vlakbij zijn - zelf te gaan zoeken? Tu ridi film TU RI Tu Ridi (Jij lacht) van de Italiaanse broers Paolo en Vittorio Taviani is de verfilming van twee verhalen van de Siciliaanse schrijver Luigi Pirandello..



juni 2011 p. 21

De spaghetti-western Spaghetti-western is een nogal onerbiedige naam voor de Western all’Italiana die één grote meester kent: Sergio Leone. De eersten die in Europa westerns opnamen waren de Duitsers, die in Oostenrijk de verhalen van Karl May verfilmden. De Italiaanse cowboys hadden echter van meet af aan speciale karakteristieken waardoor ze afweken van de al bestaande types. Ze deinzen doorgaans niet terug voor bloedige slachtpartijen en sadistische martelpraktijken en voldoen geenszins aan het beeld van de Amerikaanse westernheld die op zoek is naar vrijheid en rechtvaardigheid. De helden van Sergio Leone hebben geen edele motieven, geen ridderlijke trekken, de vrouwen laten hun koud en ze worden alleen gedreven door de begeerte naar geld: ‘een paar dollars meer’. In spaghettiwesterns hangt overal de geur van de dood. De onheilspellende sfeer wordt ondersteund door een nerveuze montage waarin verstilde momenten worden afgewisseld met grote versnellingen, en extreme close-ups contrasteren met weidse panorama’s. De muziek van Ennio Morricone, een mix van elementen uit de jazz en de kerkmuziek, bepaalt voor een belangrijk deel de sfeer.

Sergio Leone maakte (de eerste drie met onder anderen Clint Eastwood in de hoofdrol): Per un pugno di dollari (1964 A fistful of dollars) Per qualche dollaro in più (1965 For a few dollars more) Il buono, il brutto, il cattivo (1966 The good, the bad and the ugly) C'era una volta il west (1968 Once upon a time in the west). Veel van deze films werden opgenomen in de Cinecittà-studios in Rome en op locatie in het Spaanse Almería. De westerns van Leone leidden tot een lange reeks van imitaties.

Leone, Sergio

A fistful of dollars A fistful of dynamite For a few dollars more The good, the bad and the ugly Once upon a time in America Once upon a time in the West


film film film film film film

FIST FIST FOR A GOOD ONCE ONCE


juni 2011 p. 22

Hedendaagse Italiaanse cinema Na 1980 ging het mis met de Italiaanse cinema. De opkomst van private televisiekanalen (Berlusconi) en van videotheken bevorderde de productie van commerciële films voor een groot publiek en een klein scherm. Kleine theaters gingen stuk voor stuk over de kop en de grote theaters richtten zich op kaskrakers uit Hollywood of op goedkope, pretentieloze Italiaanse humor. De grootste filmdistributeurs van Italië - Cecchi Gori en Medusa (Berlusconi) - keerden de kwaliteitscinema de rug toe. Berlusconi had toch al nooit veel op met de overwegend linkse en kritische filmmakers. De productie van kunstzinnige films van eigen bodem kwam zo goed als stil te liggen. Toch is er nog hoop. Zo nu en dan verschijnt er een film die herinneringen oproept aan de gouden jaren van de Italiaanse film. Een prachtig voorbeeld daarvan is Nuovo Cinema Paradiso van Giuseppe Tornatore, die ironisch genoeg gaat over de opkomst en ondergang van een klein filmtheater. Een aantal hedendaagse regisseurs die boven de middelmaat uitsteken willen we hieronder kort introduceren.

Gianni Amelio In 1945 verliet zijn vader het gezin, kort na de geboorte van Gianni, en ging naar Argentinië om daar zijn vader te zoeken die niets meer van zich had laten horen. Hij groeide op bij zijn oma die er voor zorgde dat hij filosofie ging studeren aan de universiteit van Messina. In zijn poëtische wereld staat de figuur van de vader - die weg is of waar ruzie mee is - centraal, terwijl de vrouwen ondoorzichtig en schimmig zijn. De bekendste film van Amelio is Il ladro di Bambini (1992), over een carabiniere die zich over twee kinderen ontfermt die eigenlijk naar een tehuis moeten worden gebracht omdat hun vader er niet meer is en hun moeder wegens prostitutie is opgepakt.

Roberto Benigni Roberti Benigni is de nar van Italië. Met zijn humor bestookt hij de politiek, vooral die van Berlusconi, maar het is de humor van de wanhoop, van de galg. Benigni zegt zelf: ‘Alleen als we de hel induiken kunnen we ontdekken hoe we onze vleugels kunnen spreiden en kunnen vliegen. Geen bloedbad kan een ander bloedbad voorkomen. Alleen de poëzie kan winnen! In Nederland was de immer onhandige clown Roberto Benigni (1952) vooral bekend als acteur vanwege zijn rol in (Daunballò) Down by law van Jim Jarmusch. Dat veranderde toen La Vita e Bella in de Nederlandse bioscopen verscheen. De film gaat over een joodse vader die met zijn vrouw en dochtertje in een concentratiekamp belandt. Om zijn zoontje van de lugubere werkelijkheid af te schermen, doet de vader of het allemaal een spel is. De film won drie oscars maar er was ook veel kritiek op de lichtvoetigheid waarmee Benigni die afschuwelijke periode uit de geschiedenis heeft behandeld. Benigni vertelde zelf over de film: "De titel komt uit het dagboek van Trotski, Het is de laatste zin die hij in zijn schuilbunker schreef voordat hij door Stalins geheime politie werd vermoord. Het klinkt als een cliché wanneer je hem hangend in je luie stoel leest. Maar als je oog in oog staat met de dood en toch de moed hebt om 'het leven is mooi' te schrijven, dan heeft het een hele andere betekenis. Johnny Stecchino film JOHN Dante (Roberto Benigni) is een sukkelige busschauffeur van een speciale school die toevallig de mooie Maria (Nicoletta Braschi) ontmoet. Hij wordt direct verliefd op haar en zij nodigt hem uit bij haar thuis in Palermo waar al snel blijkt dat Dante qua uiterlijk sterke overeenkomsten vertoont met de man van Maria, Johnny Stecchino, een echte gangster. Dante wordt uiteindelijk lokaas voor de vijanden van “Johnny The Toothpick” die Dante, of eigenlijk de gangster, het liefst dood en begraven zien.



juni 2011 p. 23

La vita e bella film VITA Italië, 1939. Guido, een grote levensoptimist is verliefd op Dora, die als bruid beloofd is aan een fascistische bureaucraat. Zoals in een sprookje ontvoert Guido zijn geliefde op de dag van haar verloving. Vijf jaar later krijgen ze een zoon. Intussen is in Italië de rassenwet in werking getreden en wordt Guido - omdat hij een jood is samen met z'n zoon naar een concentratiekamp gedeporteerd. Omdat de levens omstandigheden in het kamp erbarmelijk zijn, is Guido vastbesloten zijn zoon tegen alles en iedereen te beschermen. Hij slaagt erin zijn angst te overwinnen en zijn gevoel voor humor te laten zegevieren. Tegen iedereen die hiet wil horen vertelt hij dat het leven, ondanks alles, wondermooi is! over de kracht van liefde in een wereld vol waanzin. The tiger and the snow film TIGE Attilio is een dichter en een docent in poëzie aan de Universiteit voor buitenlandse studenten in Rome. Hij heeft een aardige literaire reputatie; hij heeft zojuist een nieuwe gedichtenbundel, The Tiger and the Snow, gepubliceerd die goed ontvangen is door zowel de critici als het poëzie minnende publiek. De gebeurtenissen in de wereld om hem heen - het is 2003 en de oorlog in Irak is aanstaande - lijken hem niet te deren; 's nachts droomt hij van die ene vrouw die hij wil trouwen. Haar naam is Vittoria maar in het werkelijke leven wil ze helaas niets met hem te maken hebben. Ze wordt voortdurend lastig gevallen door deze onverbeterlijk vrolijke man die nooit na zal laten zijn eeuwige liefde aan haar te verklaren.

Nanni Moretti Moretti is behalve regisseur ook scenarioschrijver, acteur, producent en programmeur van zijn eigen Romeinse filmtheater. Hij wordt wel eens vergeleken met Woody Allen omdat hij humor, zelfkritiek en politiek engagement op dezelfde manier met elkaar vermengt. In zijn films zitten veel autobiografische elementen en hij levert graag kritiek op ‘zijn’ communistische partij. De eerste film waarmee hij buiten Italië opviel was Caro Diario (1994), een drieluik over de ondeugden van zijn landgenoten. Ook La stanza del Figlio (2000), over een psychiater die zijn zoon verliest, maakte internationaal veel indruk - een aangrijpende en troostende film over rouwverwerking met prachtige muziek van Nicola Piovani. Goed voor een gouden palm in Cannes. Toch is niet iedereen even enthousiast over Moretti. Hem wordt verweten dat hij wel heel erg koketteert met zijn eigen zielenroerselen.

Gabriele Salvatores Gabriele Salvatore werd in 1950 in Napels geboren maar verhuisde op jeugdige leeftijd naar Milaan. Daar volgde hij na de middelbare school de kleinkunstacademie. In 1972 richtte hij, samen met anderen, het Teatro dell'Elfo op, waarin geëxperimenteerd werd met combinaties van tekst en muziek, hetgeen vooral jongeren aansprak. Uit dit werk kwam zijn eerste film voort Sogno di una notte d'estate (1983): een sprookjesachtige mengvorm van film, theater, muziek en dans, geinspreerd door Shakespeares A Midsummer Night’s Dream. Zijn eerste fimsucces was Marrakech Express (1989, de titel is afkomstig van een van de songs die werden gezongen op het Woodstockfestival in 1969), waarin, door middel van de gebeurtenissen van een aantal mensen die naar Marokko gaan om een vriend uit de gevangenis te redden, de basiselementen van zijn filmtaal naar voren komen: de trouwe vriendschap, de reis als vlucht uit de werkelijkheid, het gehoor geven aan emoties en de solidariteit tussen generatiegenoten. In Turné (1990), over een driehoeksverhouding binnen een theatergezelschap dat door Italië trekt, bereikte hij een goede balans tussen de humor en melancholie maar met het folkloristische Mediterraneo (1991), over een Grieks eiland tijdens de Tweede Wereldoorlog, verwierf hij internationale bekendheid en een oscar voor de beste buitenlandse film. Zijn meest recente Io non ho Paura (2003) is een thriller en wijkt daarmee op het eerste gezicht nogal af van het eerdere werk van Salvatores. Het is echter ook een vertelling over het arme zuiden van Italië in de jaren ’70 en over een kind dat zijn jeugd verliest. Een tienjarige jongen, Michele, ontdekt bij een verlaten boerderij een gat in de grond waarin een jongetje van zijn eigen leeftijd opgesloten zit. Hij komt erachter dat zijn eigen vader, samen met een aantal medeplichtigen, deze jongen heeft ontvoerd en een grote som losgeld vraagt.



juni 2011 p. 24

Io non ho paura film IO NO We bevinden ons in een kleine gemeenschap omgeven door korenvelden in het hete, stoffige zuiden van Italië, in de zomer van 1978. Dit is een buitengewoon, emotioneel verhaal over avontuur, ontdekkingen, vriendschap en tragedie. Terwijl de volwassenen binnen schuilen voor de verschroeiende hitte, wagen zes kinderen zich buiten op hun fiets doorheen het verlaten platteland. Verborgen tussen de enorme korenmassa ontdekt de negenjarige Michele een geheim dat zo zwaar en zo verschrikkelijk is dat hij het tegen niemand durft te vertellen. Om de confrontatie aan te gaan moet hij beroep doen op de kracht van zijn jeugdige verbeelding en de moed waarvan hij nog niet weet dat hij ze heeft…

Giuseppe Tornatore Het werk van Giuseppe Tornatore doet nog het meest denken aan dat van Fellini. Het is daarbij nogal nostalgisch en melancholisch van aard. Zijn meesterwerk was ongetwijfeld Cinema Paradiso (1988), over een jongetje en een filmoperateur in het kleine theater van een Siciliaans stadje. Later volgde nog de geslaagde film L'uomo delle stelle (1995), over een oplichter die zich voordoet als talentenjager maar in werkelijkheid alleen maar de arme Siciliaanse boerenpummels geld afhandig maakt. Sinds Tornatore voor voor het Amerikaanse filmbedrijf Miramax werkt, is er van zijn aanvankelijke creativiteit niet veel over. Zijn laatste film, Malèna, is een vlak en folkloristisch verhaal over een prachtige weduwe en een eenzame tiener - waarin het echter vooral om schilderachtige plaatjes lijkt te gaan. Cinema paradiso film CINE Salvatore, een succesvol regisseur, keert na 30 jaar terug naar zijn geboortedorp op Sicilië als hij van zijn moeder hoort dat zijn dierbare vriend Alfredo is overleden. Alfredo was de filmoperateur van de plaatselijke bioscoop Cinema Paradiso. Salvatore bracht hier de gelukkigste momenten van zijn jeugd door en in deze bioscoop bracht Alfredo hem de liefde voor film bij. Alfredo was een vaderfiguur voor Salvatore, die zelf geen vader meer had. Hij gaf hem raad en liefde. Urenlang praatten ze over film. Salvatores terugkeer brengt echter ook pijnlijke herinneringen terug aan zijn grote liefde Elena. Om zijn droom, een grote regisseur worden, te verwezenlijken moest hij haar en zijn geboortedorp achterlaten... La sconosciuta (The unknown) film SCON De Oekraïense immigrante Irina dringt zich op een slinkse manier het leven van een rijk Italiaans gezin binnen. Wanneer het kindermeisje van de familie in - niet geheel onverdachte - omstandigheden van de trap valt, neemt Irina haar plaats in. Ze blijkt al snel de perfecte huishoudster te zijn en maakt zich onmisbaar als oppas voor Tea, de jonge dochter van het gezin. Maar Irena heeft een verborgen agenda. De reden waarom ze zich binnenwurmt in het leven van het rijke echtpaar is duister en schokkend. Baaria – La porta del vento film BAAR Baarìa is een familie-epos over grote passie en utopische dromen waarin we gedurende drie generaties een Siciliaanse familie volgen: van Cicco tot zijn zoon Peppino tot zijn kleinzoon Pietro. De liefdes, dromen en teleurstellingen van dit gezin lopen samen met de evolutie van een hele gemeenschap in Palermo tussen 1930 en 1980.



juni 2011 p. 25

Carlo Verdone Wordt beschouwd al een van de beste regisseurs van het komische genre die met een bijtend sarcasme de grootste ondeugden van het Italiaanse volk laat zien. L'amore è eterno finché dura gaat over de vijftigjarige opticien Gilberto Mercuri die door zijn vrouw het huis is uitgezet omdat hij de avond heeft doorgebracht in een speed date, een club waar je in drie minuten een partner kunt vinden. Hij komt er achter dat zijn echtgenote hem ook al een tijdje bedriegt. Hij besluit dan maar op zoek te gaan naar een nieuwe levenspartner.

Marco Tullio Giordana Van deze regisseur werden in Nederland slechts twee films uitgebracht. De eerste was Pasolini, un delitto italiano (1995) over de moord op de door Giordana zeer bewonderde regisseur Pier Paolo Pasolini. De tweede was La meglio gioventù (2003, de titel is ontleend aan een vers van Pasolini), over de lotgevallen van de twee broers Catani tegen de achtergrond van veertig jaar geschiedenis van Italië. Die film bestaat uit twee delen die samen zes uur duren

Mario Martone Was actief als theatermaker en maakte zijn eerste bioscoopfilm pas in 1992 (Morte di un Matematico Napoletano) over de zelfmoord van de wetenschapper Renato Caccioppoli. L'Amore Molesto (1995) gaat over de striptekenares Delia die zich verdiept in de mysterieuze verdrinkingsdood van haar moeder. Ook in Martone’s laatste film, L'odore del sangue (2003) is niet bepaald opbeurend: Carlo e Silvia zijn al meer dan twintig jaar getrouwd. Carlo heeft een relatie met een jonge vrouw vriendin en komt zelden meer thuis. Silvia vindt dat zij ook een minnaar mag hebben. Dat wordt een mysterieuze en gewelddadige man. Hun seksuele relatie wordt een obsessie voor Carlo. De rol van Carlo wordt gespeeld door Michele Placido, die grote populariteit verwierf als inspecteur in La Piovra.

Giuseppe Piccioni Fuori dal Mondo (1999): een non ontfermt zich over een vondeling en spoort de moeder op. La vita che vorrei: (2004): een acteur en een actrice worden verliefd op elkaar en hun werkelijkheid vermengt zich met hun filmrol.

Silvio Soldini Deze cineast en documentairemaker werd in heel de wereld bekend met Pane e Tulipani (2000): een romantische komedie over een ongelukkige huisvrouw die de sleur van haar gezin verruilt voor een IJslandse ober in Venetië. Zijn laatste film, Agata e la tempesta (2004) is een ingewikkelde, ietwat kolderieke komedie die het niet haalt bij Pane e Tullipani. Giorni e nuvole (Days and clouds) film GIOR Michele en Elsa zijn gewend een luxe leven te leiden. Ze hebben het goed met elkaar en kunnen doen wat ze graag doen: met vrienden dineren, reizen, studeren. Bij een restauratieproject aan een oude kapel ontdekt Elsa lang verborgen schilderingen. Maar tot haar ontzetting komt er ook op privégebied nieuws aan de oppervlakte. Haar man Michele blijkt al twee maanden geleden ontslagen te zijn. Het geld begint op te raken en hun appartement dreigt verkocht te moeten worden. De plots ontstane situatie leidt tot ernstige spanningen in hun relatie... Agata e la tempesta film AGAT Agata is de altijd enthousiaste eigenaresse van een populaire boekenwinkel wiens leven op de kop komt te staan. Wanneer Agata door een bijna twee keer zo jonge man het hof wordt gemaakt, breken alle gloeilampen in haar omgeving vanwege haar emotionele elektriciteit en verandert ze van een volwassen onafhankelijke vrouw in een jeugdig verliefd meisje. Ondertussen ontdekt haar broer Gustavo, een zelfingenomen en succesvolle architect, dat hij geadopteerd is. Zijn echte broer Romeo is een onvervalste rokkenjager, die op het sterfbed van zijn moeder hoort dat ze Gustavo ter



juni 2011 p. 26

adoptie heeft afgestaan. Romeo besluit op zoek te gaan naar Gustavo en de botsingen tussen de twee én Agata zorgen voor veel spannende, grappige en aandoenlijke taferelen. Burning in the wind film BRIN Tobias leven lijkt uitzichtloos: hij ontvluchtte zijn Oost-Europese geboortedorp nadat hij zijn vader neerstak met een keukenmes en slijt nu zijn dagen in een horlogefabriek in Zwitserland. Tijdens de geestdodende dagelijkse routine houdt slechts zijn brandende liefde voor de denkbeeldige Line hem overeind. Geheel denkbeeldig blijkt Line echter niet: op een dag stapt ze zowaar bij Tobias in de bus. Ze worden verliefd, maar Line blijkt getrouwd en bovendien Tobias halfzus. Hun liefde lijkt onmogelijk, maar is zij dat ook werkelijk? Burning in the wind (Brucio nel Vento) is gebaseerd op het boek Hier (Gisteren) van Agota Kristof.

Pane e tulipani Rosalba is huisvrouw en moeder van twee zonen. Tijdens een vakantie in eigen land wordt ze door haar man en zonen `vergeten bij een wegrestaurant. Ze besluit naar huis te liften. Maar als de automobilist die haar oppikt richting Venetië blijkt te gaan, geeft ze gehoor aan een impuls om zichzelf te trakteren op een vakantie in deze sprookjesachtige stad. Ze slaagt er al gauw in vrienden te maken en werk te vinden. Dus waarom zou ze nog teruggaan?

Cosa voglio di piu film COSA Anna woont samen met Alessio, werkt op een kantoor en is tevreden met haar leventje. Maar op een dag ontmoet ze op een feestje de getrouwde Domenico. Op een onschuldige manier flirten ze met elkaar. Totdat Anna Domenico bij toeval een tweede keer ontmoet. Ze worden stapelverliefd en Anna en Domenico leveren zich compleet over aan passionele hartstocht. Als ze Domenico ziet, verlangt ze naar een leven met hem. Domenico wil ook niets liever dan met Anna zijn en vergeet liever zijn gezin. Ze brengen zoveel mogelijk tijd door samen in bed, in een goedkoop hotel. Als ze samen zijn bestaat alleen het bed nog. Langzamerhand ontstaan er ook schuldgevoelens.

Paolo Virzì Hij wordt beschouwd als de beste vertolker van het erfgoed van de commedia all'italiana. De zesde film van deze cineast, Caterina va in Città (2004), gaat over de familie Lacovoni die uit de provincie naar Rome verhuist en het daar moet gaan maken. Centraal in de film staat de verlegen, dertienjarige Caterina. In deze film komen meerdere thema’s van Virzi samen: de wereld gezien door de ogen van de jeugd, de onzinnige ideologische tegenstelling tussen politiek links en rechts en de algehele decadentie van de mensheid. Caterina va in citta film CATE De familie Iacovoni verhuist van het platteland naar Rome. Vader Giancarlo (Sergio Castellitto) is een wraakzuchtige, ambitieuze leraar boekhouden. Vernederd door meer dan tien jaar afzondering in een middelmatige technische universiteit hoopt hij in Rome de erkenning en het respect te krijgen die hij denkt te verdienen. Hij wordt geadoreerd door zijn vrouw Agatha, een simpele plattelandsvrouw die kinderlijk naief is en allerlei complexen is aangepraat door haar man. Giancarlo heeft al zijn hoop gevestigd op zijn dertienjarige dochter Caterina, een verlegen meisje met een passie voor zingen, die door haar vader gedwongen wordt bevriend te raken met klasgenoten die uit belangrijke families komen. Caterina's jaar op school wordt een turbulente ontdekkingsreis naar de fascinerende en beangstigende wereld van de Romeinse `upper class . Tegelijkertijd wordt haar avontuur ook een desillusie die alle dromen van haar vader aan diggelen helpt.



juni 2011 p. 27

Gabriele Muccino Ook nog betrekkelijk jong (geboren 1967). Hij verliet de universiteit om assistent te worden van Marco Risi. Hij won vele (nationale) filmprijzen met L’ultimo Baccio (2001), een romantische komedie over dertigers die niet volwassen willen worden. Zijn laatste film, Ricordati di me, gaat over de lotgevallen van de familie Ristuccia, waarvan de leden allemaal hun eigen dromen najagen.

Matteo Garrone Geboren in 1968 behoort hij tot de jongste van de betere cineasten die, heel Italiaans, veel sympathie heeft voor de minder bedeelden. Zijn eerste lange film ging over immigranten die in Rome trachten te overleven. Zijn laatste films gaan over bizarre relaties tussen mensen. L’imbalsamatore (2002) is een beklemmende vertelling over de relatie tussen een lilliputter die dierenopzetter is maar van zijn vaardigheden gebruik maakt om drugs te smokkelen in lijken, een mooie bink en een bijdehante vrouw uit het noorden van Italië die de verhouding tussen de twee mannen verstoort. Primo Amore gaat over een relatie tussen een Venetiaanse goudsmid en een vrouw die hij ertoe beweegt extreem te vermageren. Gomorra film GOMO Gomorra is de internationaal succesvolle verfilming van de gelijknamige bestseller van Roberto Saviano over de werkwijze van de Camorra, de maffia in en rond Napels. De Camorra beheerst elk aspect van het leven in deze arme Italiaanse regio. Niet alleen domineert de maffia er de prostitutie, drugs- en wapenhandel, ze zit ook diep in de havens, afvalverwerking en textielindustrie. Ter plekke opgenomen en tegen de achtergrond van meedogenloze oorlogen tussen clans en handel van alle soorten, zijn we getuige van het lot van: Toto, Don Ciro en Maria, Franco en Roberto, Pasquale, Marco en Ciro. Keihard, meedogenloos en vol razernij!

Lucio Pellegrini Debuteerde in 1999 met de komedie E allora Mambo, over Stefano, die een vermogen wint in een loterij en zijn leven denkt te gaan veranderen. Ora o mai piu film ORO O Ora o mai più begint als David wordt toegelaten op de prestigieuze universiteit van Pisa. Vier jaar lang verdiept hij zich in zijn studie. Vlak vóór zijn laatste examen lijkt hij te struikelen: hij komt in aanraking met een groepje antiglobalisten op zijn universiteit. In eerste instantie doordat hij al jaren een heimelijke verliefdheid koestert voor Viola, die bij de groep hoort. Maar naarmate hij meer met de groep optrekt, raakt hij er steeds meer bij betrokken, tot hij op het punt komt waar hij moet kiezen tussen studie, idealen en liefde. De spanningen lopen op als de dag van de G8 nadert. De gewelddadige confrontatie tussen protestanten en politie is de geschiedenisboeken in gegaan.

Renzo Martinelli Martinelli is vooral actief op het gebied van documentaires, videoclips en reclamefilms maar heeft ook een paar belangwekkende speelfilms gemaakt. Porzus (1997): de aanwezigheid van een groep katholieke partizanen van de Osoppo-brigade in de bergen boven Porzus, in de provincie Udine, wordt nogal hinderlijk gevonden. Op 7 februari 1945 komen zo’n honderd communistische partizanen van de Garibaldi-brigade eveneens in hetzelfde gebied. Ze nemen de katholieke partizanen gevangen en beschuldigen hen van collaboratie met de fascisten. Ze worden vervolgens in de loop van elf dagen geëxecuteerd. Slechts drie van hen weten te ontsnappen. Piazza delle Cinque Lune (2003) is een docudrama over de ontvoering van en moord op Aldo Moro.



juni 2011 p. 28

Carnera film CARN In 1933 werd Primo Carnera de eerste en enige Italiaan die ooit het wereldkampioenschap zwaargewicht boksen zou winnen. Hij was een man die de ontberingen waardig en de successen met nederigheid onderging. Hij was een echtgenoot die zijn beeldschone vrouw aanbad tot op de dag van zijn dood en een vader die zijn kinderen leerde dat, al zou het leven nog zo zwaar zijn, opgeven geen optie was. Hij leefde een buitengewoon leven met buitengewone moed. Hij had waarden en normen waar hij altijd naar leefde en die hij doorgaf aan zijn kinderen. Ze blijven voor altijd in hun harten voortbestaan. Dit is het verhaal van Primo Carnera: de wandelende berg. Andere Italiaanse films die niet besproken worden in bovenstaand overzicht maar die wel in de Kortrijkse collectie zitten Amenta, Marco Avati, Pupi Bechis, Marco Calopresti, Mimmo Castellani, Renato Castellitto, Sergio Comencini, Francesca Crialese, Emanuele De Santis, Giuseppe Di Gregorio, Gianni Grimaldi, Antonio Luigi Guareschi, Giovanni

Luchetti, Daniele Maiorca, Donatella Martinelli, Renzo Mereu, Salvatore Ozpetek, Ferzan Placido, Michele Porporati, Andrea Rabaglia, Denis Radford, Michael

Sorrentino, Paolo Stambrini, Monica Stuart, Kim Rossi Zurlini, Valerio


Le siciliana ribelle Il papa di Giovanni Birdwatchers Preferisco il rumore del mare Nella cita l’inferno (De hel in de stad) Non ti muovere Il piu bel giorno della mia vita Nuovomondo Respire Riso amaro Pranzo di ferragosto Caos calmo Don Camillo e l’onorevole Peppone I compagno Don Camillo Don Camillo monsignore I piccolo mondo di Don Camillo I ritorno di Don camillo Mio fratello è figlio unico Viola di mare Carner Ballo a tre passi Hamam Romanzo criminale The crusaders Il dolce e l’amaro Marcello Marcello 1984 Il postino The merchant of Venice l divo Le conseguenze dell’a amore Benzina Anche libero va bene Il deserto dei tartari


film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film film

SICI PAPA BIRD PREF NELL NON T PIU B NUOV RESP RISO PRAG CAOS DON C DON C DON C KLEI TERU MIO F VIOL CARN BALL HAMA ROMA CRUS DOLC MARC 1984 POST MERC DIVO CONS BENZ ANCH DESE

juni 2011 p. 29

Informatie elders op internet Cinecittà Leuke site over dit "Hollywood van Italië" Movies.yahoo Gebruik de zoekfunctie voor een uitgebreide Italiaanse filmencyclopedie. Filmup.com 2link.be Zeer veel linken naar filmsites. Libreria Bonardi Catalogus Italiaanse films. Homescreen Distributeur van Italiaanse films op DVD. A-film Distributeur van Italiaanse films op DVD. Onze vorige keuzelijsten oktober 2009 november 2009 december 2009 januari 2010 februari 2010 maart 2010 april 2010 mei 2010 juni 2010 juli 2010 augustus 2010 september 2010 oktober 2010 november 2010 december 2010 januari 2011 februari 2011 maart 2011 april 2011 mei 2011

Vlaamse films op DVD Halloween Accordeon, le piano des pauvres Belgische jazzpianisten Mandoline en banjo Taalcursussen Bedevaarten en religieuze muziek Het Songfestival en België Britse misdaadseries op DVD Vlaamse folk Joodse muziek Luisterboeken Filmmuziekcomponisten Verfilmde boeken Kongo en muziek DVD-series --Cabaret en Stand-up Comedy Paasmuziek Belgische hedendaagse componisten, deel 1

U vindt deze themalijsten samen met onze maandelijkse aanwinsten op http://www.kortrijk.be/bibliotheek/luistertips



juni 2011 p. 30

Themalijst. De Italiaanse Film. Openbare bibliotheek Kortrijk

Recommend Documents