Th. van Harderwijk ( )

Catalogus van de verzameling

Th. van Harderwijk (1864 - 1937)

verzameling 1880 - 1898

Cynthia The Nederlands Architectuurinstituut 2004

Inhoud

Inleiding

2

Biografische schets van Th. van Harderwijk Verantwoording van de inventarisatie Acquisitie

4

4

Inhoud van de collectie Bewerking Geraadpleegde literatuur Aanwijzingen voor gebruik

Catalogus

4

5 6 7

8

Tekeningen van Th. van Harderwijk

8

Gedateerde tekeningen Ongedateerde tekeningen Tekeningen van P.J. Houtzagers

Supplement

2

19

18

8 14

Inleiding

INLEIDING1

BIOGRAFISCHE SCHETS VAN TH. VAN HARDERWIJK

Theodorus Arnoldus Hermanus van Harderwijk werd op 6 augustus 1864 geboren te Utrecht als jongste zoon van een zilversmid. Het gezin Van Harderwijk is geboren en opgegroeid in Utrecht en kan gekarakteriseerd worden als een Rooms Katholiek gezin. Th. van Harderwijk koos ervoor om niet in de voetsporen van zijn vader te treden, wat zijn oudere broer wel had gedaan. Hij begon zijn loopbaan in 1883 als timmerman. Vanaf 1888 was hij drie jaar in dienst bij J.M. Wolff, timmerman en ondernemer te Utrecht. Van 1887 tot en met 1890 was hij werkzaam als eerste tekenaar op het kantoor van de architect E.G. Wentinck2 te Schalkwijk. Vanaf 1890 wordt hij bouwkundige genoemd. In datzelfde jaar verhuisde hij van Utrecht naar Arnhem waar hij een aanstelling kreeg als leraar op een ambachtsschool en waarmee hij zich in de toekomst verzekerd wist van een vast inkomen. Na vijf jaar verhuisde hij met zijn vrouw (Johanna Geertruida Elisabeth Eich, 14 februari 1864 te Arnhem) en vier kinderen (Herman, Nellie, Mientje en Theodora) naar Amsterdam, waar hij opnieuw een betrekking aanvaarde als leraar op een ambachtsschool. Na enige tijd nam hij daar de functie van onderdirecteur op zich. In 1901 verhuisde het gezin naar Nijmegen waar hij opnieuw promotie maakte en directeur werd van de Ambachtsschool en van de Burger Avondschool. April 1903 werd hij door het bestuur van de Vereeniging Maatschappij voor den Werkenden Stand, afdeling ambachtsscholen, aangezocht als directeur van de Tweede Ambachtsschool en van de Burger Avondschool te Amsterdam. Hij moest tot zijn grote spijt en ook tot teleurstelling van anderen voor deze baan bedanken, omdat zijn vrouw opzag tegen de verhuizing. Vanaf 1905 bekleedde hij eenzelfde functie in Den Haag. Dankzij zijn ideeën betreffende de reorganisatie van het gehele vakonderwijs nam het aantal leerlingen toe en ontstond de noodzaak om de bestaande ambachtsschool uit te breiden. De toestroom van de leerlingen werd steeds groter en mede dankzij de inspanningen van Th. van Harderwijk verrezen er drie ambachtsscholen in Den Haag, geheel volgens zijn plannen en zijn opvattingen. Hij was achtereenvolgens werkzaam als directeur van de Eerste Ambachtsschool met Eerste Avondtekenschool, daarna als directeur van de Tweede Ambachtsschool en tenslotte als directeur van de Derde Ambachtsschool, ontworpen door J. Duiker. In september 1915 was Van Harderwijk vijfentwintig jaar werkzaam in het vakonderwijs. Dat de inspanningen en toewijding van hem algemeen gewaardeerd werden bleek uit de felicitaties van de inspecteur van het vakonderwijs, de heer H.J. de Groot, het hoofdbestuur van de Vereeniging tot Bevordering van de Vakopleiding voor Handwerkslieden in Nederland, het bestuur van de Bond van Directeuren van Ambachtsscholen en de Rijksbouwmeester. In 1931 bereikte hij de pensioengerechtigde leeftijd en nam het bestuur der Vereeniging de Ambachtsschool afscheid van hem. Dit werd gevierd met een huldiging door het bestuur der Haagse Ambachtsschool en met een bijzondere gift: een fraai fotoalbum, met ondermeer foto’s van zijn leerlingen tijdens de verschillende lesuren en van andere ambachtsscholen in het land.

1. De informatie in de inleiding stamt voornamelijk uit de collectie, de geraadpleegde literatuur en het interview met de kleinkinderen van Th. van Harderwijk. 2. Deze informatie stamt uit een certificaat geschreven door E.G. Wentinck, over wie tot dusverre geen informatie is gevonden in de literatuur.

Inleiding

Naast zijn directeurschap was van Th. van Harderwijk lid van vele verenigingen, onder andere de Bond van Directeuren van Nijverheidsscholen en de Vereniging tot Veredeling van het Ambacht en tot Bevordering van de Vakopleiding in Nederland. Hij werd onderscheiden tot 3 Officier in de Orde van Oranje-Nassau en tot Ridder in de Orde van de Kroon van België . Van Harderwijk manifesteerde zich niet alleen in het onderwijs, maar in geringe mate ook als architect. Van zijn hand zijn ontwerpen bekend vanaf 1886, nog voordat hij zijn bouwkundige wordt genoemd. Hij deed bovendien mee aan enkele architectuurprijsvragen, waarbij hij zich een vaardig tekenaar toonde. Enkele van zijn ontwerpen zijn dan ook bekroond. Th. van Harderwijk overleed op 74 jarige leeftijd op 24 maart 1937 te Rijswijk en ligt begraven op de Rooms Katholieke begraafplaats te Den Haag.

3. Deze onderscheidingen zou Th. van Harderwijk hebben gekregen omdat hij, naar mededeling van zijn kleinzoon, zijn medewerking heeft verleend aan de toenmalige wereldtentoonstelling in Brussel.

Inleiding

VERANTWOORDING VAN DE INVENTARISATIE

Acquisitie In oktober 2002 nam de heer Sorbi, getrouwd met de kleindochter van Th. van Harderwijk, contact op met het Nederlands Architectuurinstituut (NAi). Onderwerp van het gesprek was een eventuele overdracht van een verzameling tekeningen, getekend door de grootvader van zijn vrouw. Aansluitend op dit telefoongesprek brachten medewerkers van de afdeling collectie een bezoek aan het echtpaar Sorbi, en konden de tekeningen ter plekke worden bekeken. Het bleek een interessante verzameling tekeningen te zijn. De collectie werd in december 2002 aan het NAi overgedragen. In juni 2004 vond een tweede gesprek plaats naar aanleiding van het afronden van de inventaris. Met dit tweede gesprek hoopte het NAi op meer informatie over Th. van Harderwijk. Bij dit gesprek waren ook de broer van mevrouw Sorbi, de heer. Schut, en diens echtgenote aanwezig. Deze kleinzoon van Th. Van Harderwijk bleek in het bezit te zijn van een map met eenendertig afdrukken van door Van Harderwijk ontworpen tekeningen en schetsen, die zijn opgenomen in verschillende bouwkundige plaatwerken en tijdschriften. Daarnaast is hij in het bezit van het genoemde fotoalbum dat zijn grootvader ontving naar aanleiding van zijn zestien jaar directeurschap aan de Ambachtsschool te Den Haag. Ook toonde de heer. Schut een correspondentiemap van Th. van Harderwijk met daarin brieven aan Van Harderwijk en knipsels uit kranten en verslagen betreffende diens werkzaamheden. Deze had zijn grootvader tijdens zijn leven zelf verzameld. Dit materiaal vormt een belangrijke aanvulling op de collectie die in 2002 is overgedragen aan het NAi. De mogelijkheden van acquirering van de afdrukken, de correspondentiemap en het fotoalbum, waren bij het maken van deze inventaris nog onderwerp van gesprek.

Inhoud van de collectie De collectie Van Harderwijk betreft een kleine verzameling 19e eeuws materiaal, uit een betrekkelijk korte periode, namelijk 1880 -1898. Het materiaal omvat in totaal negenenvijftig tekeningen, die op de achterkant ook meegerekend, van zeer uiteenlopende grootte en in zeer goede staat. Het zijn tekeningen van gebouwen, fragmenten van gevels, maar ook van ornamenten en interieurs. Het grootste deel is in pen en zwarte inkt op papier. Bij een aantal tekeningen is, naast zwarte inkt, ook met rode inkt gewerkt. Bij een aantal tekeningen is potlood gebruikt. Zeven afbeeldingen zijn van kleur voorzien, waarschijnlijk met aquarelverf, en vijf afbeeldingen zijn helemaal in kleur. Vijf tekeningen zijn bekroonde prijsvraagontwerpen. Deze prijsvragen werden uitgeschreven door de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, die deze vervolgens publiceerde in een aflevering ‘Bouwkundige Ontwerpen’. Bij deze prijsvragen ging het om het beoordelen van de ontwerpvaardigheden van de inzenders, het was niet de intentie om de ontwerpen uit te voeren4. Voor de beoordeling van de plannen werd jaarlijks een commissie benoemd. De ontwerptekeningen die bekroond zijn en waarvan informatie is gevonden in bouwkundige tijdschriften zijn: een villa (1887-1888), een kerk met pastorie voor de O.R.K. gemeente in IJmuiden (1888) en een bier- en koffiehuis met uitzichttoren in een park (1888-1889).

In het archief van Th. van Harderwijk bevinden zich twee tekeningen van de hand van Petrus Johannes Houtzagers (1857-1944). Het gaat om twee fragmenten van de gevel van Sociëteit Sic Semper te Utrecht uit 1889. In dat jaar schrijft het bestuur van deze Oranjesociëteit een prijsvraag uit voor een nieuw gebouw gelegen op de hoek van de Runnebaan (tegenwoordig de Nieuwe gracht) en de Trans, ter plaatse van het oude gebouw5. In oktober van datzelfde jaar 4. Krabbe, C.P., Ambacht, Kunst, Wetenschap, Bevordering van de bouwkunst in Nederland (1775- 1880), Zwolle; Waanders, Zeist; Rijksdienst voor de Monumentenzorg, 1998. 5. Bouwkundig Tijdschrift, deel X, 1890, p. 42- 43.

Inleiding

brengt de jury, bestaande uit C. Muysken, Th. Sanders en F.J. Nieuwenhuis haar rapport uit met de vermelding: “Dat deze prijsvraag geacht mag worden een zeer geslaagde te zijn”. Uit een totaal van 66 inzendingen wordt het ontwerp van P.J. Houtzagers onder het motto ‘Haast’ met de eerste prijs bekroond. Nadat een aantal kleine wijzingen in het ontwerp waren aangebracht, wordt met grote spoed met de bouw begonnen. Ook Van Harderwijk heeft aan deze prijsvraag meegedaan. In het archief bevinden zich vier ontwerptekeningen voor een prijsvraag voor een sociëteitsgebouw te Utrecht. Hoe de tekeningen van P.J. Houtzagers in het archief van Th. van Harderwijk terecht zijn gekomen, blijft tot nu toe een onbeantwoorde vraag.

Bewerking Eenmaal in het bezit van het NAi hebben alle negenenvijftig tekeningen een beknopte beschrijving gekregen en zijn vervolgens genummerd. In de beschrijving staat vermeld wat er op de tekening is afgebeeld, zoals de voorstelling, het jaartal, materiaal en techniek, eventuele parafering of signering, de schaalvermelding en andere teksten of nummering die door de ontwerper zijn aangebracht. Het gebruik van vierkante haakjes is toegepast wanneer het gaat om een indicatie van bijvoorbeeld een jaartal of een plaats. De tekeningen zijn vervolgens chronologisch geordend. Alle tekeningen zijn verpakt in zuurvrij papier en in portefeuilles geborgen. Zowel de ingekleurde als de kwetsbare tekeningen, zijn bovendien ingepakt in utoplex. Supplement In augustus 2005 schonk dhr. Schut bovengenoemde correspondentie aan het NAi, evenals het jubileumalbum, het gedenkschrift en de plaatwerken. Tijdens zijn bezoek werd gesproken over ontwerptekeningen van hekwerken door Van Harderwijk, die mogelijk nog in familiebezit zijn.

Inleiding

GERAADPLEEGDE LITERATUUR

Dolfin. M., P.J. Houtzagers, Architect, Utrecht: Rijksuniversiteit, [1984]. Krabbe, C.P., Ambacht, Kunst, Wetenschap, Bevordering van de bouwkunst in Nederland (1775-1880), Zwolle; Waanders, Zeist; Rijksdienst voor de Monumentenzorg, 1998. e

Rosenberg, H.P.R., De 19 – eeuwse kerkelijke bouwkunst in Nederland, ‘s-Gravenhage, 1972, p. 99. Wander, R.H.F., Duizend jaar religieuze bouwkunst in Arnhem, Arnhemse Monumenten Reeks; 2, Utrecht, 1997. Woud, A. van der, Waarheid en Karakter, Het debat over de bouwkunst 1840-1900, Rotterdam; NAi uitgevers, 1997. Bouwkundig Weekblad, jaargang 5, 1885, p. 281- 282. Bouwkundig Weekblad, jaargang 6, 1886, p. 93, 98. Bouwkundig Weekblad, jaargang 7, 1887, p. 16. Bouwkundig Tijdschrift, deel 10, 1890, p.42- 43. Bouwkundig Weekblad, jaargang 9, 1889, p.127, 138, 176, 188. De Opmerker, jaargang 24, 1889, p. 251- 252.

Inleiding

AANWIJZINGEN VOOR GEBRUIK

U kunt de tekeningen in deze verzameling raadplegen met behulp van de aanvraagnummers, die u bij de beschrijvingen aantreft. Vermeld deze aanvraagnummers, met de code HARW, op de aanvraagbriefjes aan de balie van de NAi-studiezaal. De kopieën van de afdrukken en van het documentatiemateriaal kunt u als geheel raadplegen met behulp van het aanvraagnummer s 1, met de code HARW

Aanvragen als: HARW + aanvr.nr.

CATALOGUS

TEKENINGEN VAN HARDERWIJK

Gedateerde tekeningen

1880

Een klok. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t1

Toelichting Studietekening van een klok in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door T. v. Harderwijk, de initialen T v H vermeld ín de tekening. Met vermelding van: ‘Overgenomen uit Der Tovernschatz, Jaargang 1879 no 120’, ‘No 1’.

1882

Bijbelse voorstellingen. Documenten 2 tekeningen

Aanvraagnummers t 2, t 3

Toelichting Tekeningen van het offer van Abraham (t 2), de zegen van Abraham over Isaak (t 3), in zwarte inkt op papier ingelijst in karton. Gesigneerd door Th. v Harderwijk (t 2), Th. Van Harderwijk (t 2, t 3). Met vermelding van:’Offerande van Abraham.’(t 2).

1885

Een kalender, jaargang 1886. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t5

Toelichting Ontwerptekening in zwarte inkt, rode inkt en potlood op papier. Geparafeerd door T. van H., met vermelding van: ‘Nieuws en Advertentie Blaadje F.H. van Ditmar aan de Abonnés’, ‘No 1722’, ‘Zo ontstond dit ontwerp de opmerker van 24 dec 1885 Th. van H.’.

1886

Wandbetimmering van een salon, bekroond ontwerp. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t6

Toelichting Ontwerptekening voor een prijsvraag: een wandbetimmering in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk.


1886

Een ornament. Document 2 tekeningen op 1 blad

Aanvraagnummer t7

Toelichting Detailtekening in zwarte inkt op papier (recto), schets van een plattegrond met afmetingen in potlood op papier (verso). Geparafeerd door Th. Van H., met vermelding van: ‘sept. 1886’(recto).

1887

Een Tochtpui en een deur met omlijsting te Schalkwijk’. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t8

Toelichting Ontwerptekening van een vooraanzicht en doorsneden van een tochtpui en een deur met omlijsting in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door Th van Harderwijk, met vermelding van: ‘ontw: en get: Schalkwijk Dec. ‘87’.

1887

Een toren. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t9

Toelichting Schets in zwarte inkt en waterverf op papier. Geparafeerd door Th. van H, met vermelding van: “Harderwijk, mei ‘87’.

1887- 1888

Een villa, bekroond ontwerp, prijsvraag uitgeschreven door de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst. Documenten 2 tekeningen


Toelichting Ontwerptekeningen voor een prijsvraag: de voorgevel, dwars - en lengtedoorsneden en plattegrond van de begane grond in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk, met vermelding van: ‘ontw: 1887’(t 10), ‘Sept. ‘88’(t 11). Verwijzing Bouwkundig Weekblad, jaargang 5, 1885, p. 281- 282. Bouwkundig Weekblad, jaargang 6, 1886, p. 93, 98. Bouwkundig Weekblad, jaargang 7, 1887, p. 16, inclusief een plaatwerk.


1888

Kerk met pastorie voor de O.R.K. gemeente te IJmuiden, bekroond ontwerp, prijsvraag uitgeschreven door de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst. Documenten 6 tekeningen

Aanvraagnummers t 13, t 14 t 15, t 16, t 17, t 18

Toelichting Ontwerptekeningen voor een prijsvraag: voor -, zij - en achtergevel, dwars - en lengtedoorsneden, plattegronden van begane grond en bovenverdieping in zwarte en rode inkt (t 16) op papier. Geparafeerd door Th. Van H. Met vermelding van: ‘7.8.88’(t 18), ‘sept. 88’ (t 16, t 17, t 18), ‘plan begane grond kerk en pastorie, plan voor de uitbreiding der kerk, waardoor eene vermeerdering van 81 plaatsen, het met rode tint aangegeven is het plan der aanbouw’(t 16). Schaal 1 op 100. Verwijzing Bouwkundig Weekblad, jaargang 9, 1889, p. 138.

1888

Kerk te Beverwijk. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 19

Toelichting Schets van een binnenaanzicht van een kerk in potlood en waterverf op papier. Gesigneerd door Th. van H., met vermelding van: ‘Sept: ‘88’.

1888-1889

Een bier- en koffiehuis met uitzichttoren in een park, bekroond ontwerp, prijsvraag uitgeschreven door de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 20

Toelichting Ontwerptekening voor een prijsvraag: van de voor - en achtergevel van een Bier en koffiehuis met uitzichttoren met directe omgeving in zwarte inkt en waterverf op papier. Gesigneerd ‘Th. van Harderwijk’, met vermelding van: ‘ontw. maart ’88, get.maart ‘89’. Schaal 1 op 100. Verwijzing Bouwkundig Weekblad, jaargang 9, 1889, p. 127, inclusief een plaatwerk.


1889

Een winkelgebouw [te Rotterdam], bekroond ontwerp. Documenten 1 tekeningen

Aanvraagnummers t 12

Toelichting Ontwerptekening voor een prijsvraag: een voorgevel in zwarte en rode inkt op papier, schets van een toren in potlood op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk, met vermelding van: ‘Prijsvraag uitgeschreven door de Afdeling Rotterdam van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst’, ‘ontw. Dec.’, ’87, ‘get: Feb. ‘89’.

1889

Sociëteit Sic Semper te Utrecht. Documenten 4 tekeningen

Aanvraagnummers t 32, t 33, t 34, t 35

Toelichting Ontwerptekeningen van voor - en zijgevel, doorsneden, plattegronden en conversatiezaal van het Sociëteitsgebouw in potlood, zwarte en rode (t 34) inkt, waterverf (t 33, t 35) op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk, Utrecht. Met mededeling van: ‘Motto ,,No 73’’. Schaal 1op 200 (t 33, t 34). Verwijzing Bouwkundig Tijdschrift, deel X, 1890, p. 42- 43, inclusief plaatwerken. Bouwkundig Weekblad, jaargang 9, 1889, p. 176, 188. De Opmerker, jaargang 24, 1889, p. 251- 252. Zie ook tekeningen van P.J. Houtzagers, aanvraagnummers t 58 en t 59.

1890

Een kerkgevel. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 21

Toelichting Ontwerpschets in potlood en waterverf op papier. Geparafeerd door Th. van H., met vermelding van: “Nov. 1890’. Schaal 1 op 100.

1892

Een deur met betimmering. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 22

Toelichting Ontwerptekening in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk. Schaal 1 op 10.


1893

Een gevel van een woonhuis anno 1893. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t4

Toelichting Tekening van een gevel in zwarte inkt en waterverf op papier. Geparafeerd ‘Th. van H’.

1893

Torens in Arnhem. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 23

Toelichting Schetsen in potlood en waterverf op papier. Geparafeerd door Th. van H.

1893

Twee kasten. Documenten 2 tekeningen


Toelichting Ontwerptekeningen in zwarte inkt op papier. Geparafeerd door Th. van H. Schaal 1 op 10.

1894

Voormalige St. Janskerk te Arnhem. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 26

Toelichting Perspectieftekening van de kerk met de omgeving in zwarte inkt op papier, geparafeerd door Th. van H., gedateerd ‘okt. ‘94’, met opschrift: ’na den brand gebouwd in 1240, gesloopt in 1817’. Verwijzing Wander, R.H.F., Duizend jaar religieuze bouwkunst in Arnhem, Arnhemse Monumenten Reeks; 2, Utrecht, 1997, p. 10- 11, 17- 18, 21-22.

1894

Verbouwing van een winkelhuis, in opdracht van A.J. v/d Bergh. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 27

Toelichting Aanzicht van de voorgevel in zwarte inkt op papier, geparafeerd door Th. van H., gedateerd ‘nov. ‘94’,


1897

Detail van een gevel. Documenten 2 tekeningen


Toelichting Fragment van een gevel, een vooraanzicht en een doorsnede van een deur en trap in zwarte inkt op papier. Geparafeerd door Th. van H. (t 28).

[1897-1898]

Detail van een woonhuisgevel te Utrecht. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 30

Toelichting Detailtekening van een fragment van een gevel, met een doorsnede van een uitbouw in zwarte inkt op papier, met vermelding van: ‘Th. van Harderwijk.architect’, nummer’58’, ‘gebouwd in 1897- 1898’, schaal: 1 op 20.

Datum onleesbaar

Twee dakkapellen. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 31

Toelichting Tekening in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk, met vermelding van: sept. (onleesbaar).


Ongedateerde tekeningen

z.j

Een gebouw (typologie onbekend, onbekend of het een bekroond ontwerp is). Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 36

Toelichting Ontwerptekening van een voorgevel, lengtedoorsnede en dwarsdoorsnede in zwarte inkt op papier. Met vermelding van: ‘Motto BW’, ‘2,-‘. Schaal 1 op 200.

z.j.

Raadhuis te Zutphen (onbekend of het een bekroond ontwerp is). Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 37

Toelichting Tekening van een situatie, lengtedoorsnede en dwarsdoorsnede in zwarte inkt op papier. Met vermelding van: ,,Holland”. Schaal 1 op 500 (situatie), 1 op 200 (lengtedoorsnede, dwarsdoorsnede).

z.j.

Tolhuis aan de Tolhalfweg. Documenten 2 tekeningen


Toelichting Ontwerptekening van de voorgevel en plattegronden van de begane grond en verdieping in zwarte inkt op papier. Met vermelding van: 2/2, 11 (t 38). Perspectieftekening van een ontwerp van een Tolhuis in zwarte inkt, potlood en waterverf op papier. Met vermelding van: 2/2, 11 (t.39).

z.j.

Fragment van een villa. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 40

Toelichting Tekening van een trap van een villa, een detail en een plattegrond in zwarte inkt op papier. Geparafeerd door Th.van H.


z.j.

Fragment van een gevel. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 41

Toelichting Tekening van een vooraanzicht en doorsnede van een fragment van een gevel in zwarte inkt op papier.

z.j.

Een woonhuis aan de Mariaplaats te Utrecht. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 42

Toelichting Perspectieftekening van een woonhuis met directe omgeving in zwarte inkt op papier ingelijst in karton. Met mededeling van: ‘Th. van Harderwijk architect’.

z.j.

Plattegrond van een woonhuis. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 43

Toelichting Bouwtekening van de plattegronden van de begane grond, belle etage, entre sol, slaapverdieping en dak verdieping op een negatieve fotokopie, geprint op papier.

z.j.

Detail van een gevel van een winkelgebouw te Arnhem. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 44

Toelichting Fragment van een gevel in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk.

z.j.

Kamer met erkeruitbouw. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 45

Toelichting Tekening van een woonkamer in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door Th. van Harderwijk.


z.j.

Een interieur. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 46

Toelichting Tekening in zwarte inkt op papier.

z.j.

Pilasterversiering van de Stadsgehoorzaal te Leiden. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 47


z.j.

Hoekpaal van de villa Hendriëtte te de Bilt. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 48

Toelichting Tekening van een hoekpaal van een villa in zwarte inkt op papier. Met vermelding van: ‘Joh: E get.’.

z.j.

Dakkapellen. Documenten 3 tekeningen

Aanvraagnummers t 49, t 50, t 51

Toelichting Tekening van een vooraanzicht en doorsnede (t 50) van dakkapellen In zwarte inkt op papier. Geparafeerd door Th. van H.(t 49).

z.j.

Ornamenten. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 52

Toelichting Detailtekening van verschillende ornamenten in zwarte inkt op papier. Met vermelding van een onleesbare signatuur.


z.j.

Ornamenten. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 53

Toelichting Tekening van verschillende ornamenten in zwarte inkt op papier.

z.j.

Verschillende voorwerpen. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 54

Toelichting Een stilleven van verschillende voorwerpen bij elkaar gerangschikt in grijs en wit potlood op papier.

z.j.

Ornament. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 55

Toelichting Tekening van in zwarte inkt op papier.

z.j.

Gesmeed ijzeren kandelaars. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 56

Toelichting Tekening van 3 kandelaars in potlood en waterverf op papier.

z.j.

Een stoel. Document 1 tekening

Aanvraagnummer t 57



TEKENINGEN VAN P.J. HOUTZAGERS

1889

Sociëteit Sic Semper te Utrecht. Documenten 2 tekeningen


Toelichting Ontwerptekeningen voor een prijsvraag: een fragment van de gevel, met een venster in zwarte inkt op papier. Gesigneerd door ‘architect P.J. Houtzagers’ (t 58). Detailtekening van een fragment van de gevel, met twee vensters en een deur in zwarte inkt op papier. Gesigneerd ‘architect P.J. Houtzagers’, met vermelding van : N :48, schaal 1 op (onleesbaar). Beide tekeningen zijn ontwerptekeningen die bekroond zijn, zie verwijzing. Verwijzing Bouwkundig Tijdschrift, deel X, 1890, p. 42- 43, inclusief plaatwerken. Bouwkundig Weekblad, jaargang 9, 1889, p. 176, 188. De Opmerker, jaargang 24, 1889, p. 251- 252. Zie ook gedateerde tekeningen, aanvraagnummers t 32, t 33, t 34 en t 35.


SUPPLEMENT

-

Documenten Aanvraagnummer Correspondentie en krantenartikelen

S1

Toelichting Afdrukken van door van Harderwijk ontworpen tekeningen en schetsen. Brieven die aan van Harderwijk zijn gericht en knipsels uit kranten en verslagen betreffende de werkzaamheden van Th. van Harderwijk. Foto album Jubileumalbum

Aanvraagnummer S2

Toelichting Jubileumalbum met foto’s van Haagse ambachtscholen en van leerlingen tijdens de verschillende lessen in de lokalen. Geschonken door het bestuur van de Haagse ambachtsschool aan Van Harderwijk, “in dankbare herinnering aan hetgeen door hem, gedurende zes en twintig jaren, als directeur voor de scholen en het personeel is gedaan. ’s-Gravenhage 1 februari 1931” Publicatie Gedenkschrift

Aanvraagnummer S3

Toelichting “Gedenkschrift uitgegeven bij gelegenheid van het vijftig-jarig bestaan der 1e ambachtsschool te ’s-Gravenhage, 1873 11 september 1923. Voorwoord door Th. A.H. van Harderwijk Plaatwerken Afrukken van tekeningen

Aanvraagnummer S4

Toelichting Eenendertig afdrukken van vnl. door Van Harderwijk ontworpen tekeningen, die zijn opgenomen in verschillende bouwkundige plaatwerken en tijdschriften zoals De Architect, Vademecum der Bouwvakken, Bouwkundig Tijdschrift, Bouwkundig Weekblad en Onze Tijd.

Th. van Harderwijk ( )

Recommend Documents