Terug naar de menselijke maat Gezamenlijke politieke agenda onafhankelijke politiek
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
3
Samenvatting De onafhankelijke politiek in Nederland kan meer
Dankzij een gezamenlijke politieke agenda komt er
samenwerken. Kernwaarden voor de onafhankelijke
meer samenhang in de onafhankelijke politiek in heel
politiek zijn, zo blijkt uit diverse onderzoeken, het
Nederland, zonder de eigenheid van de regionale
streven naar kleinschaligheid en de menselijke maat.
partijen aan te tasten.
Wij spreken van regionale partijen en bedoelen
Er zijn verschillende beleidsterreinen waar dit aspect van
daarmee lokale en proviciale partijen. Samen vormen
kleinschaligheid/menselijke maat gekoppeld kan worden
zij de onafhankelijke politiek.
aan een inhoudelijke en electoraal aantrekkelijke agenda:
De kleinschaligheid waar regionale partijen naar streven
1. Economische kleinschaligheid
kan scherper worden afgezet tegen de neiging tot
2. Wonen, leefbaarheid en bereikbaarheid
schaalvergroting van de traditionele landelijke partijen.
3. Onderwijs en zorg
Regionale partijen moeten pleiten voor decentralisatie
4. Cultuur en verenigingsleven
van taken en bevoegdheden door meer zelfbestuur te eisen. Deze regionalisatie maakt een directer contact
Conclusie
met de burger mogelijk, waarbij de specifieke belangen
De menselijke maat is volkomen zoek geraakt.
en wensen per regio duidelijk kunnen verschillen.
Die menselijke maat moet terug in de economie, de zorg, het onderwijs en de bestuurlijke verhoudingen.
De onafhankelijke politiek moet eisen dat meer zaken op regionaal niveau kunnen worden besloten en uitgevoerd,
Deze gezamelijke politieke agenda kunnen regionale
zodat de politiek dichter bij de burger staat en voorzieningen
partijen verder ontwikkelen om vervolgens concrete
op maat kunnen worden geleverd.
beleidsinitiatieven te nemen. Regionale partijen moeten eisen dat zij zelf meer bevoegdheden krijgen om dit
Deze uitgangspunten gelden voor de lokale en de provinciale partijen, maar ook voor de Onafhankelijke Senaatsfractie in de Eerste Kamer.
politieke project uit te voeren.
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
4
Onafhankelijk Iedere onafhankelijke politieke partij moet een geloof-
3. Zij moeten in verzet komen tegen het verdwijnen
waardig politiek project ontwikkelen. Regionale partijen
van (fijnmazig) openbaar vervoer in de kleinere
in Nederland kunnen dit doen door de eis tot zelfbestuur
woonkernen, waardoor ouderen en jongeren minder
een duidelijke en coherente invulling te geven. Er moet
mobiel worden.
een agenda worden ontwikkeld van de ‘politiek van de kleinschaligheid en de menselijke maat’.
4. De kleinschaligheid is ook cruciaal in de commerciële sector: lokale bedrijven moeten zich kunnen weren tegen de concurrentiekracht van grote ondernemingen
Uit zowel de gesprekken met sleutelfiguren als de analyse
en winkelketens. Met landelijke distributiesystemen
van verkiezingsprogramma’s van succesvolle regionale partijen
en internationale producten dringen de grote
blijkt dat kleinschaligheid goed aansluit bij de bestaande
winkelketens de kleine winkels uit de markt, verdwijnen
agenda’s van regionale partijen en op vele beleidsterreinen
typische lokale producten en daardoor vervlakt de
inhoudelijk kan worden ingevuld. Door deze kleinschaligheid
regionale (voedsel)cultuur.
af te zetten tegenover de centralisatie en schaalvergroting
Bovendien speelt hier een milieuaspect.
door de centrale overheid kan duidelijk worden gemaakt
5. Regionale partijen moeten zich hard maken voor
dat het hier een belangrijke politieke scheidslijn betreft.
het behoud van regionale en lokale culturele en
Regionale partijen moeten deze regio versus centrum
sportvoorzieningen, zoals de plaatselijke voetbal-
scheidslijn politiseren. Hieronder een eerste aanzet voor
vereniging, kleine theaters, muziekpodia en het
een dergelijke agenda en politiek project.
verenigingsleven. 6. Ook op het gebied van de veiligheid – het belangrijkste,
Schaalvergroting betekent een kaalslag voor
politieke issue voor veel burgers – is kleinschaligheid
lokale voorzieningen.
cruciaal. Kleinere gemeenschappen, waar mensen
1. Regionale partijen moeten zich verzetten tegen de
elkaar kennen en waar de sociale controle groter is,
centrale overheid die gemeenten steeds groter maakt
zijn veiliger en leefbaarder dan grote steden met
door samenvoegingen en herindelingen, die zieken-
bewoners die elkaar niet kennen of groeten.
huizen laat fuseren tot mega-zorginstellingen en lokale scholen omvormt tot grote schoolgemeen-
Kortom, regionale politieke partijen moeten een brede
schappen.
agenda neerzetten die goed aansluit bij de persoonlijke leef-
2. Regionale partijen moeten voorkomen dat nog meer
wereld van burgers en waarin het behoud van lokale voor-
postkantoren, banken, winkels, huisartsen, bibliotheken,
zieningen en cultuur centraal staat. Natuurlijk roepen
en scholen verdwijnen uit de dorpen en steden.
regionale partijen dat al, maar het moet coherenter en
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
5
meer visionair. De koppeling van een brede inhoudelijke
Er zijn verschillende beleidsterreinen waar dit aspect van
politieke agenda van ‘de menselijke maat’ aan de eis zelfbestuur
kleinschaligheid/menselijke maat gekoppeld kan worden
is een duidelijke politieke scheidslijn waarmee regionale
aan een inhoudelijke en electoraal aantrekkelijke agenda:
partijen zich kunnen onderscheiden van de landelijke partijen. Maar deze scheidslijn is nu onzichtbaar en moet politiek
1. Economische kleinschaligheid
relevant gemaakt worden. Op deze scheidslijn staat klein-
In 1972 schreef de econoom Ernst Schumacher het
schaligheid tegenover schaalvergroting, decentralisatie
boek ‘Small is Beautiful’ met als ondertitel ‘a study
tegenover centralisatie, de menselijke maat tegenover (eco-
of economics as if people mattered’. Hij analyseerde
nomische) schaalvoordelen en kwaliteit staat tegenover
kleinschalige economische productie en beschreef
effectiviteit!
de voordelen van kleinschaligheid.
De kleinschaligheid waar regionale partijen naar streven
Het belangrijkste voordeel is dat allerlei kosten worden vermeden
moet scherp worden afgezet tegen de neiging tot schaal-
die bij grootschaligheid ontstaan, zoals milieu-schade en
vergroting van de traditionele landelijke partijen.
‘horizonvervuiling’ door grote kantoorkolossen of fabrieks-
Onafhankelijke partijen moeten pleiten voor decentralisatie
gebouwen. Deze kosten worden zelden in de prijs meegenomen
van taken en bevoegdheden door meer zelfbestuur te eisen.
door grote bedrijven. Deze lijden ook vaak aan personele
Deze regionalisatie maakt een directer contact met de
vervetting, verliezen het zicht op de eigen doelstelling en de
burger mogelijk, waarbij de specifieke belangen en
omgeving, worden bureaucratisch, onpersoonlijk en star.
wensen per regio duidelijk kunnen verschillen.
Schumacher laat zien dat kleinschalige productie vele
De homogenisering die wordt veroorzaakt door centralisatie
voordelen heeft: kleine bedrijven kunnen flexibeler inspelen
moet worden bestreden met het argument dat regio’s sterk
op de markt en maatwerk leveren. Werknemers van kleine
verschillen in cultuur en identiteit, sociale en economische
bedrijven hebben veel meer gevoel voor het product dat zij
structuur en in het normen en waardepatroon.
maken. Ook kennen werknemers binnen kleine bedrijven
Regionale partijen moeten eisen dat meer zaken op regionaal
elkaar vaak goed, hebben saamhorigheidsgevoel en oog
niveau kunnen worden besloten en uitgevoerd, zodat de
voor persoonlijke omstandigheden van collega’s. In een
politiek dichter bij de burger staat en voorzieningen op
klein bedrijf telt elke werknemer nu eenmaal meer dan in
maat kunnen worden geleverd.
een groot bedrijf waar iedereen vervangbaar en misbaar is. Er is in kleine ondernemingen minder specialisatie, waardoor werknemers doorgaans ‘generalistisch’ zijn zodat bij
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
ziekte of afwezigheid collega’s elkaar makkelijker kunnen
laat zien dat kleinschaligheid beter is, adviseert de SER in
vervangen. Kleine bedrijven kunnen zich makkelijker
haar rapport “Kansen voor het platteland’ verdere schaal-
inpassen in de fysieke en economische structuren van een
vergroting van de landbouw als oplossing voor de problemen.
gemeenschap, het landschap en het dorpsaanzicht blijft
Juist diversificatie van economische activiteit is de oplossings-
behouden. Binnen kleinschalige bedrijvigheid heeft de
richting, niet de eenzijdige focus op grootschalige agro-
bedrijfsleiding eenvoudiger overzicht zonder bureaucratische
business.
controlesysteem, zijn werknemers meer betrokken en tonen
Dat levert het platteland veel te weinig op, want het ministerie
meer inzet en loyaliteit. Onderzoek van het CBS laat dan
van Landbouw, Visserij en Natuur heeft aangetoond dat de
ook zien dat in kleine bedrijven het ziekteverzuim
toegevoegde waarde (verwerking, verpakking en marketing)
aanzienlijk lager is dan in grote bedrijven en dat werknemers
en de werkgelegenheid van het agrocluster vooral in en
gelukkiger zijn als ze in een klein bedrijf werken.
rond de grote steden is geconcentreerd en niet op het platte-
Kleine bedrijven zijn – in tegenstelling tot wat vaak wordt
land. Natuurlijk moeten regionale partijen zich sterk
vermoed – meer innovatief dan grote.
maken voor het behoud van de plaatselijke bakker, slager,
Onderzoek van Ernst en Young heeft aangetoond dat grote
bierbrouwer, meubelmaker, machinefabrikant, makelaar
bedrijven vaak geen goed evenwicht weten te vinden tussen
of buurtwinkel. Die zijn immers beter voor klanten, werk-
financiële discipline en creativiteit. Kleinere bedrijven hebben
nemers en de fysieke en natuurlijke omgeving. Maar er
een plattere organisatie en minder hiërarchie, waardoor
moet ook een meer specifiek economisch beleid worden
het management meer open staat voor nieuwe ideeën en
ontwikkeld voor de totstandkoming en behoud van klein-
informatie sneller van de werkvloer naar de bedrijfsleiding
schalige bedrijvigheid. Want die zijn belangrijk voor inno-
vloeit. Grote bedrijven zijn vaker gericht op korte termijn-
vatieve economische ontwikkeling en de werkgelegenheid.
winst en bij slechte bedrijfsresultaten wordt de ‘Research
Kleine bedrijven zijn vaak kwetsbaar door een te smalle
and Development’ als eerste de nek omgedraaid.
kapitaalbasis, weinig productdifferentiatie en door minder
Het management in grote bedrijven is vaak bang om risico’s
spreiding in markten. Regionale partijen moeten beleids-
te nemen en aapt liever na dan dat het vernieuwt.
instrumenten ontwikkelen voor intelligente kapitaalver-
Kleine bedrijven staan juist vaak open om te innoveren en
strekking aan startende ondernemingen, deze koppelen
informatie kan eenvoudiger worden verspreid. Daarom is
aan wetenschap en onderzoek en zorgen voor bedrijfsruimten
het midden- en kleinbedrijf goed voor bijna de helft van het
en bedrijfsterreinen waar de drempels laag zijn om een
bruto nationaal product en blijkt het veel minder gevoelig
bedrijf te starten. De toegevoegde waarde moet naar het
voor economische schommelingen. Maar terwijl het CBS
platteland worden gehaald, niet naar de stad worden
6
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
2. Wonen, leefbaarheid en bereikbaarheid gebracht! Taxfree zones voor de eerste drie jaar zijn in
Kleine woonkernen hebben nog steeds aantrekkings-
andere landen een effectief middel gebleken om nieuwe
kracht omdat zij doorgaans een veilige woonomgeving
bedrijven naar een regio te halen en lokale ondernemers
vormen met een hoge kwaliteit. Door de sterkere
een duwtje in de rug te geven bij het starten van een onderneming.
onderlinge banden tussen bewoners en de grotere
Ook het overdragen van bedrijven aan een familielid moet
sociale controle is er minder criminaliteit en geweld.
eenvoudiger en goedkoper worden, zeker in het licht van de toenemende vergrijzing van huidige aandeelhouders/eigenaren.
Zowel de objectieve veiligheid (aantal gewelds- en vermogens-
De verwachting is dat veel bedrijven tijdens de overdracht
delicten) en de subjectieve veiligheid (gevoel van ernstige
zullen sneuvelen door de gecompliceerde regelgeving en
overlast, fysieke verloedering en het onveiligheidsgevoel) is
financiële consequenties. Regionale partijen moeten zich
hoger in grote gemeenten dan in kleinere steden en dorpen.
richten op het behoud van familiebedrijven door deze
Wel was er de afgelopen jaren sprake van een lichte stijging
problematiek aan te pakken.
van het totale aantal geweldsdelicten binnen de kleinste
De werkgelegenheid moet worden behouden in de kleine
gemeenten (0-20.000 inwoners) en grote steden, terwijl het
dorpen en steden en op het platteland.
geweld juist afneemt in middelgrote gemeenten. Maar de kleinere woongemeenschappen blijven de meest veilige van
Schumacher toonde in zijn boek ‘Small is beautiful’
Nederland. Regionale partijen moeten er alles aan doen
al aan dat kleinschalige productie ook duurzamer is en
dat niet alle middelen voor criminaliteitsbestrijding en leef-
beter kan worden ingepast in de natuurlijke omgeving.
baarheid naar de grote steden gaat, maar dat ook de platte-
Door de kleinschaligheid blijft veel van het landschap
landsproblematiek op de agenda blijft. Zo is het drugs- en
behouden. Kleinschaligheid is dus belangrijk voor een
alcoholgebruik van jongeren op het platteland hoog, en
duurzame ontwikkeling van de regio en de leefbaarheid
bleek uit onderzoek van het UMC in Groningen dat er
van de dorpskernen.
geen verschil bestaat in gedragsproblemen tussen jongeren in de Randstad en de noordelijke provincies. Of het nu op het platteland is of in de stad, jongeren in armere buurten stoken vaker brandjes, stelen frequenter en zijn meer gewelddadig dan jongeren in meer welvarende buurten. Regionale partijen moeten zich dus sterk maken voor criminaliteitsbestrijding in de kleinere gemeenschappen en
7
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
aan de landelijke politiek duidelijk maken dat zij dezelfde
(buurtwinkels en lokale bank). Zo komen alle voorzieningen
problematiek kennen als de grote steden.
terug in de kleine dorpen en steden.
8
Meer dan de grote stad voelen plattelandsdorpen en
Regionale partijen moeten ook vechten voor het behoud
kleine steden de problemen van vergrijzing, bevolkings-
van openbaar vervoer. De schaalvergroting in het openbaar
krimp en het verlies van voorzieningen en werkgelegenheid. vervoer leidt tot het opheffen van ‘niet-rendabele’ lijnen Er ontstaan zogenoemde woondorpen, zonder voorzieningen
en haltes. Openbaar vervoer werkt alleen als het een
als scholen, winkels, banken en supermarkten. Terwijl de
fijnmazige en frequente dienstverlening biedt en een
bevolking vergrijst en meer afhankelijk wordt van publieke veilige rit. voorzieningen, verdwijnen het openbaar vervoer en de sociale en medische zorg.
Niet alleen economische kosten moeten een rol spelen in het
Ook zijn er voor starters op de woningmarkt vaak moeilijk
besluit welke lijnen blijven bestaan en worden opgeheven.
woningen te vinden. Net als in Frankrijk moeten regionale
De sociale kosten moeten ook worden meegewogen.
partijen een coherent beleid ontwikkelen om (jonge)
Regionale partijen zullen zich moeten verzetten tegen te
gezinnen weer terug te lokken naar de dorpen.
verregaande deregulering, privatisering en afstoting van overheidstaken, omdat in langzaam stervende woongemeen-
In Frankrijk krijgen jonge gezinnen met kinderen financiële
schappen een krachtig overheidsoptreden en veel publieke
ondersteuning bij het kopen van een huis en worden
investeringen nodig zijn.
kinderopvang en scholen teruggeplaatst in de kleinere woongemeenschappen om het platteland bewoonbaar te houden. Vaak betreft dit een multifunctioneel gebouw waarin verschillende voorzieningen zijn ondergebracht als scholen, winkels, bibliotheken, verenigingen en huisartsenposten. Regionale partijen moeten deze ‘reanimatie’ vormgeven als nieuw ‘dorpscentrum’, een multifunctionele locatie/gebouw waarin alle voorzieningen worden samengebracht: zowel publieke gemeentelijke diensten, politie en brandweer, semi-publieke organisaties (woningbouwvereniging en medische voorzieningen) als commerciële ondernemingen
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
3. Onderwijs en zorg Er zijn grote regionale verschillen in demografische ontwikkeling.
in de besluitvorming over het onderwijsaanbod. Ook hoeft
Zo daalt het kindertal in Limburg en Brabant sneller dan
een grote onderwijsorganisatie niet per se al het onderwijs
elders. En terwijl er een tekort aan leraren is in de Randstad
in een gebouw aan te bieden. Men kan ook met kleinere
hebben sommige provincies te maken met een overschot
locaties werken zodat leerlingen niet ver hoeven te reizen
aan leraren en leegstand van schoolgebouwen.
naar school. Kleine scholen en kleinere klassen kosten meer geld, maar het is zeer twijfelachtig of die kosten hoger zijn
In veel regio’s zal de afstand tussen voordeur en
dan de enorme bedragen die zijn uitgegeven aan de
schooldeur snel toenemen als niet snel wordt ingegrepen.
ontwikkeling van basisvorming, het VMBO, de Tweede Fase
Het verdwijnen van scholen zal de leegloop en vergrijzing
en het studiehuis. Schaalverkleining in het onderwijs zou
van bepaalde gebieden nog verder versterken, omdat jonge
veel problemen kunnen voorkomen en de kosten op lange
gezinnen dan wegtrekken.
termijn zelfs kunnen drukken. Zowel de kwaliteit van het
Er is grote druk tot schaalvergroting in het onderwijs, het
onderwijs als de arbeidsvreugde van de docenten verbetert
samenvoegen van scholen tot grote schoolgemeenschappen.
wanneer het onderwijsbeleid koerst op kleinschaligheid.
Ook hier moet een pleidooi voor kleinschaligheid centraal
De econoom Arnold Heertje heeft een krachtig pleidooi
staan. Regionale partijen moeten de lokale onderwijvoor-
gehouden voor het opnieuw verzelfstandigen van scholen
zieningen beschermen.
die tot een scholengemeenschap behoren. In het onderwijs zijn de verhoudingen tussen het management en de leraren
Onderzoek heeft aangetoond dat het persoonlijke contact
volledig zoek. Managers maken de dienst uit en niet ouders,
met leerlingen en de extra aandacht die kan worden gegeven
leraren en leerlingen. Uit overweging van kostenbesparingen
tot betere schoolresultaten leidt. Er is op kleine scholen een
en bezuinigingen, zegt Heertje, zijn door fusies en concentraties
grotere betrokkenheid van docenten met hun leerlingen
lesfabrieken ontstaan met massale aantallen studenten.
waardoor veel problemen eerder worden gesignaleerd of
Maar de kosten van deze schaalvergroting worden niet in
worden voorkomen. Ook die kostenbesparing en kwaliteit
kaart gebracht. Heertje wijst op de afgenomen arbeidsvreugde
moet worden meegenomen in de beoordeling of een school
van docenten die steeds sneller ziek of arbeidsongeschikt
mag blijven voortbestaan. Nu is de financiering te veel
worden, zich steeds minder inzetten en niet langer als rolmodel
afhankelijk van het leerlingaantal, niet van de kwaliteit
fungeren voor leerlingen. Door het afnemen van sociale
van het gegeven onderwijs, en de sociale kosten van het
controle neemt de kans op geweld toe op scholen. Er zijn al
verdwijnen van een school. Regionale partijen moeten
verschillende
ervoor gaan zorgen dat andere criteria worden meegenomen
De betrokkenheid bij de school van de mensen op de werkvloer
schiet-
en
steekpartijen
voorgekomen.
9
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
vermindert. Het heeft toch geen zin innovatie en verandering
verpleeginstellingen. De centrale overheid – met name
te bepleiten, terwijl ‘professionele managers’ niet luisteren
minister Klink – wil door het stimuleren van marktwerking
naar de werkvloer. Het aantal afgegeven diploma’s wordt
de doelmatigheid vergroten.
richtinggevend, niet de kwaliteit van het onderwijs en de
Maar juist door zo eenduidig op de puur monetaire kosten
prestaties van leerlingen. De eisen aan leerlingen worden
en besparingen te letten, worden veel sociale kosten niet
eenvoudig naar beneden bijgesteld om doelstellingen te
meegewogen. Al vanaf de jaren ‘70 wordt de grootschaligheid
halen. Uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van het onderwijs
in de zorg ter discussie gesteld, juist om de enorme verborgen
en het welbevinden van leerlingen en leraren niet altijd
negatieve effecten. Uit onderzoek blijkt dat een vertrouwde
achteruitgaat bij schaalvergroting, maar de ‘echte kosten’
omgeving met een meer huiselijke sfeer waar mensen zich
blijven vaak verborgen. Kleinschalig onderwijs lijkt duurder,
goed voelen, leidt tot een sneller genezingsproces en tot
maar het extra ‘menselijk kapitaal’ dat wordt opgebouwd
minder fysieke en geestelijke kwalen bij ouderen.
met meer persoonlijke aandacht en begeleiding is vele
Daarom moeten regionale partijen zich sterk maken voor
malen de investering waard.
kleine, lokale ziekenhuizen en verpleeghuizen. De menselijke maat moet leidend worden in de zorg, en het persoonlijke
Ook in de gezondheidszorg, van ziekenhuizen tot
karakter van de zorg moet centraal staan. En het is allemaal
zorginstellingen voor ouderen, neemt de schaalvergroting
uiteindelijk niet duurder als alle kosten, ook de verborgen
snel toe. Er zijn niet alleen lesfabrieken ontstaan maar ook
sociale kosten, worden meegewogen.
‘zorgfabrieken’. Natuurlijk zijn grote organisaties soms nodig omdat behandelingen met dure apparaten en specialistische zorg anders niet kan worden aangeboden, maar dat betekent niet dat alle zorginstel-lingen groot moeten zijn.
Margo Trappenburg heeft laten zien dat zorginstellingen in Nederland al groter zijn dan elders in Europa, dus een stapje terug kan makkelijk. Binnen de zorg gelden simpelweg dezelfde argumenten als in het onderwijs. Ook hier heeft vergelijkend onderzoek aangetoond dat kleinschalige voorzieningen in veel opzichten beter scoren dan grootschalige
10
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
4. Cultuur en verenigingsleven Robert Putnam heeft overtuigend aangetoond dat het
Natuurlijk moet men de ogen niet sluiten voor ‘negatief
verenigingsleven – het maatschappelijk middenveld –
sociaal kapitaal‘ (niet iedereen vormt groepsverbanden om
cruciaal is voor een samenleving. Het is waar mensen
goede dingen te doen, – denk maar aan hooligans –) en
leren samenwerken, gezamenlijk doelen bereiken, zich
voor geweld en discriminatie binnen de sport, maar in de
inzetten voor de samenleving, democratisch burgerschap
meeste gevallen leidt een bloeiend verenigingsleven tot een
ontwikkelen en simpelweg veel dingen (van elkaar) leren.
grote betrokkenheid van burgers bij hun gemeenschap. Regionale partijen moeten deze broedmachines van sociaal
En het verenigingsleven heeft niet alleen een belangrijke
kapitaal koesteren en stimuleren. Zeker omdat het
sociale functie voor de samenleving als geheel en voor de
verenigingsleven vaak een lange traditie heeft en een ‘couleur
democratische ontwikkeling. De socioloog Stijn Ruiter
locale’, levert het een grote bijdrage aan het behoud van het
toonde ook aan dat mensen die lid zijn van een vereniging,
specifieke karakter van een regio of stad. Regionale partijen
van een sportclub, het zangkoor, de ouderenraad of een
moeten zich richten op de bescherming van regionale tradities,
milieugroepering, ook beter betaalde banen met een hogere
instituties, feestdagen en cultuuruitingen. Cultuurprotectionisme,
sociale status krijgen dan mensen die geen lid zijn van zo’n
regionale identiteit en kleinschaligheid zijn prima te rijmen.
organisatie en voor het overige dezelfde achtergrond hebben.
Bovenal moeten regionale partijen zich verdiepen in de
Al die organisaties van de civiele samenleving geven ook
argumenten van de tegenstanders aan de andere kant van
smaak en kraak aan ons bestaan. Zang- en theaterverenigingen,
de scheidslijn. Politieke partijen die schaalvergroting voorstaan
muziekkapellen en drumbands, bands, filmmakers, schrijvers,
benadrukken steeds opnieuw de voordelen van schaal-
dichters, architecten en beeldende kunstenaars zijn belangrijk
vergroting: grote, gecentraliseerde instellingen zorgen voor
voor de cultuuroverdracht op jongere generaties.
concurrentievoordelen en zullen de prijs doen dalen, maken professionalisering mogelijk en hebben onafhankelijker
Regionale partijen moeten zich dus inzetten om lokale
kwaliteitscontroles
podia open te houden en kleinschalige en laagdrempelige
Deze voordelen zijn soms inderdaad aanwezig, maar de
cultuurvoorzieningen tot stand te brengen.
advocaten van schaalvergroting benadrukken natuurlijk
Van carnavalsverenigingen tot sportclubs, overal waar
zelden de onpersoonlijkheid van de voorzieningen en
vrijwilligers zich inzetten wordt de sociale cohesie
klantbenadering, de enorme overhead en bureaucratie die
bevorderd en wordt de leefbaarheid van wijk, dorp
ontstaat bij grote instellingen, het grote verloop in personeel
of stad vergroot.
waardoor niemand meer loyaliteit heeft aan de organisatie
en
verantwoordingsmechanismen.
en de oppervlakkige en abstracte
11
Lokale Onafhankelijke Politiek - Terug naar de menselijke maat
12
Conclusie verantwoording van activiteiten. Schaalvergroting leidt
De menselijke maat is volkomen zoek geraakt.
onherroepelijk tot grote bureaucratieën met hiërarchische
Die menselijke maat moet terug in de economie,
structuren en enorme transactiekosten door de vele tussenlagen
de zorg, het onderwijs en de bestuurlijke verhoudingen.
van managers, planners en controleurs. Grote organisaties hebben veel informatieverlies of enorme kosten om informatie
Deze gezamelijke politieke agenda kunnen regionale
op de juiste plek te krijgen, en ook is er vaak sprake van
partijen verder ontwikkelen om vervolgens concrete
informatievertekening. Al snel verdwijnen schaalvoordelen
beleidsinitiatieven te nemen. De onafhankelijk politiek
door de enorme kosten van coördinatie. Bij constante
moet eisen dat zij zelf meer bevoegdheden krijgt om dit
schaalvergroting dreigt ook het gevaar van monopolievorming
politieke project uit te voeren.
waardoor alle kostenvoordelen van schaalvergroting totaal verdwijnen. De flexibiliteit van grote organisaties is gering,
De OSF staat voor onafhankelijke politiek in gemeenten,
klantgerichtheid doorgaans laag omdat men overgaat tot
provincies, maar ook in de Eerste Kamer. Samen zorgen
standaardisering en automatisering, waardoor personeelsleden
wij ervoor dat de politiek weer dichter bij de burger komt,
minder toegankelijk worden. Iedereen kent het helpdesk-
dichter bij u.
probleem waar je vaak geen levende persoon meer aan de lijn krijgt, maar uitsluitend een telefonisch keuzemenu hoort, waar je probleem gewoon niet in past.
