PVDA-‐studiedienst 24 februari 2011 Contact: Tom De Meester 0486/58.26.68
donderdag 23 februari 2012
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn Zonnepanelenpark Jan De Nul krijgt dankzij achterpoortje jaarlijks 4,2 miljoen euro cadeau
SAMENVATTING
Op de 'gipsberg', een verlaten gipsstort van 85 hectaren, in Zelzate bij Gent, bouwen de baggergroepen Jan De Nul en Dredging International een 'groen energiepark'. Het project krijgt de naam 'Terra Nova' ('nieuwe aarde') en is bijzonder ambitieus. Op de hellingen van de gipsberg moet het grootste zonnepanelenpark van de hele Benelux komen: 230.000 vierkante meter zonnepanelen. Uit interne documenten die bij de PVDA-‐studiedienst zijn beland blijkt dat het project rekent op groenestroomsubsidies ter waarde van 4,2 miljoen euro per jaar. De stroom zelf wordt ook verkocht aan privé-‐ energieleveranciers, voor 825.000 tot 1 miljoen euro per jaar. Dankzij de notionele interest (366.677 euro per jaar, verwachten de winstplanners van Terra Nova) blijft de winst de eerste jaren zo goed als onbelast. Het hele project moet na 20 jaar de ronde som van 25 miljoen euro winst opbrengen voor de baggeraars. De baggerbaronnen hadden gerekend op 330 euro subsidie per 1000 kilowattuur, en dat 20 jaar lang. Maar in april 2012 beslist de Vlaamse regering om de subsidies voor grote zonnepanelenprojecten in sneltempo te verlagen. Als het zonnepark in Zelzate begin 2013 afgewerkt zal zijn, zal de subsidie geen 330 euro, maar nog slechts 90 euro bedragen. Bovendien wordt de termijn teruggeschroefd van 20 tot 15 jaar. Uit de documenten die de PVDA in handen kreeg blijkt echter dat de Vlaamse regering er zich in juni 2011 tegenover baggergroepen Jan de Nul en Dredging toe verbindt om “de nodige stappen te zetten om te bereiken dat het zonne-‐ energiepark (...) recht heeft op een verhoogde minimumwaarde voor de toegekende groenestroomcertificaten (...). Deze verhoogde minimumwaarde is de minimumwaarde die zou gelden indien de installatie in dienst werd gesteld op de datum van de voorlopige goedkeuring van het ontwerpconvenant door de Vlaamse regering (21 juni 2011, nvda).” “Onvoorstelbaar”, zegt PVDA-‐energiespecialist Tom De Meester. “De regering overtreedt hier haar eigen Energiedecreet. Terwijl de subsidies voor grote zonnepanelenparken na 1 juli 2011 fors worden afgebouwd (zie tabel), blijft baggerbaron Jan De Nul genieten van een gunsttarief van 330 euro. Een uitzondering op maat van een multinational.” Als de Vlaamse ministers Freya Vanden Bossche (sp.a), Kris Peeters (CD&V) en Philippe Muyters (NVA) op 8 juli definitief hun handtekening zetten onder het brownfieldconvenant blijkt “de verbintenis van de Vlaamse regering en de lokale distributienetbeheerders in verband met de minimumwaarde van groenestroomcertificaten geschrapt uit het convenant.” Jammer genoeg is ondertussen een ander achterpoortje gevonden. Op 1 september 2011 krijgt Terra Nova een brief in de bus waarin bevestigd wordt dat het zonnepark in Zelzate wel degelijk recht zal hebben op “een minimum van 330 euro per groenestroomcertificaat”, ook al zullen de eerste zonnepanelen niet voor eind 2012 geïnstalleerd Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 1 van 8 - 23/02/12
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn 2 worden. Wat blijkt? In het Energiedecreet wordt investeerders van zonneparken vriendelijk gewezen op een uitzonderingsclausule: “nieuwe productie-‐installaties die over een stedenbouwkundige vergunning en een milieuvergunning dienen te beschikken, genieten van de minimumsteun die geldt op het moment dat de laatste van deze vergunningen werd bekomen en mits binnen de drie jaar volgende op het verlenen van deze vergunning de installatie in gebruik werd genomen.” Terra Nova hoeft zich dus geen zorgen te maken. De bouwvergunning dateert van 29 juni 2011, zo blijkt uit het document, de milieuvergunning van 16 juni. Die timing is wel heel toevallig. In het ontwerp-‐brownfieldconvenant, dat dateert van 21 juni 2011, meldt de Vlaamse regering nog dat “de nieuwe bouw-‐ en milieuvergunning ten vroegste bekomen zal worden begin juli 2011.” Er is dus blijkbaar plots heel hard gewerkt na 21 juni om de juiste vergunningen van de juiste datumstempel te voorzien. Nipt, maar net op tijd om nog aanspraak te maken op de verhoogde steun van 330 euro per 1000 kilowattuur. Op 1 juli 2011 zakte die steun immers van 330 euro naar 240 euro. Voor Terra Nova maakte dat een verschil uit van 1,2 miljoen euro subsidies per jaar. Of 23 miljoen euro, gerekend over de hele levensduur van het megaproject. “Hallucinant”, zegt Tom De Meester. “Wat baat het om, onder grote publieke druk, de subsidietarieven voor megazonneparken versneld af te bouwen, als er tegelijk een achterpoortje wordt voorzien voor slimme multinationals?” Op 18 april 2011 schreeuwt Vlaams minister van Energie Freya Vanden Bossche het nog van de daken: “Zo'n groot panelenpark kost ons zoveel in verhouding tot het rendement dat het niet te verantwoorden is. De overheid had die parken nooit mogen subsidiëren.” Behalve Terra Nova dan. Dat mag blijkbaar wél gesubsidieerd worden. Dankzij het achterpoortje in de wet krijgen Jan de Nul en Dredging in plaats van 1,1 miljoen euro groenestroomcertificaten gedurende 15 jaar maar liefst 4,2 miljoen euro gedurende 20 jaar. De meerkost voor de bevolking loopt op tot liefst 57 miljoen euro, berekende de PVDA-‐studiedienst. Te betalen door de bevolking. Want de groenestroomsubsidies worden rechtstreeks doorgerekend in de distributienettarieven. In de regio Zelzate – dat valt onder distributienetbeheerder IVEG (Infrax) stijgt het nettarief op 1 mei 2011 voor een modaal gezin met 78,3 euro. De PVDA wil dat de uitzonderingsclausule in het Energiedecreet geschrapt wordt. “Subsidies moeten focussen op wie het echt nodig heeft”, vindt de PVDA. “En baggerbaron Jan De Nul hoort daar niet bij. Hij heeft een fortuin van 1.714.570.000 euro, goed voor de 7e plaats in de Ultratop van rijkste Belgen. De Nul is een multinational met 5.400 werknemers en megaprojecten in de 5 continenten, van Dubai tot Vietnam. De groep draait een omzet van 1,8 miljard euro per jaar.” “Het kan niet dat multinationals de kas leegeten terwijl tegelijk drastisch gesnoeid wordt in energiebesparende investeringen voor gezinnen. De overheid legt de prioriteiten helemaal verkeerd. De Bond Beter Leefmilieu berekende dat een gezin sinds 1 januari 2012 1981 euro meer betaalt voor hoogrendementsbeglazing en 1756 euro voor een hoogrendementsverwarmingsketel. Een multimiljonair als Jan De Nul krijgt een verhoogde subsidie van meer dan 4 miljoen euro subsidie per jaar, terwijl gezinnen die hun woning energiezuinig willen maken juist minder subsidie krijgen. Dat is de wereld op zijn kop.” Uit de PVDA-‐documenten blijkt dat ook de lokale overheid betrokken is bij de financiering van het Terra Nova-‐ project. Om het megazonnepark uit te baten richten Jan De Nul en Dredging een aparte dochtervennootschap op: Terra Nova Solar. Bij de aandeelhouders vinden we naast Jan De Nul, DEC (een dochter van baggergroep DEME) en Imasco (de holding achter bouwbedrijf Aertssen) ook twee opmerkelijke namen terug. POM en Finiwo. POM is de Provinciale Investeringsmaatschappij van de Provincie Oost-‐Vlaanderen. Finiwo is de financieringsintercommunale van de Oost-‐ en West-‐Vlaamse gemeentes. Finiwo en POM blijken volgens de (nog te ondertekenen) oprichtingsdocumenten van Terra Nova Solar elk 5 procent van de aandelen in handen te krijgen. Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 2 van 8 -‐ 23/02/12
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn 3 “De provincie en Finiwo pompen elk 416.000 euro belastingsgeld in het project”, zegt Tom De Meester. “Bovendien staan ze garant voor een lening van 3,2 miljoen euro. Terwijl 90% van de winst van het project bij baggermultinational Jan De Nul en co belandt. Zouden provincie en gemeentes hun geld niet beter investeren in goedkope leningen voor gezinnen die het financieel moeilijk hebben om hun huis te isoleren?” INTEGRALE VERSIE
Een gipsberg in de achtertuin De witte gipsberg torent hoog uit boven de sociale woonwijk Klein Rusland in Zelzate. Je kunt er niet naast kijken. De berg is 33 tot 50 meter hoog, beslaat een oppervlakte van 85 hectaren (ongeveer 120 voetbalvelden groot) en bestaat volledig uit fosforgips, bedrijfsafval afkomstig uit het chemische bedrijf Nilefos (het vroegere Kuhlman). Het bedrijf produceerde fosforzuur, en dumpte het giftige gipsafval tientalen jaren lang op de gipsberg, tot 2.000 ton per dag. Zelzate heeft leren leven met de witte mastodont in de achtertuin. Maar van harte is het niet. Jaarlijks waait er 116 ton gips van het stort, zo bracht onderzoek aan het licht. Daarbij komen ook zware metalen als koper en cadmium in de lucht, en zelfs radioactieve deeltjes. De dokters van Geneeskunde voor het Volk in Zelzate lieten eind 2011 de radioactieve stofdeeltjes in de huizen opmeten. 'Meten is weten', zeggen de PVDA-‐artsen. 'Deze radioactieve deeltjes, radon, dringen via deuren en ramen in de woningen van omwonenden en kunnen longkanker veroorzaken.' Toen de nv Nilefos Chemie op 22 september 2009 op de fles ging, stonden 100 medewerkers op straat. Al vlug bleek dat er naast dit sociaal drama ook een milieuramp in de maak was. Toen milieuspecialisten van OVAM, de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij, de verlaten gipsberg inspecteerden, trok hun gezicht wit weg. Bovenop de berg troffen ze vijf bekkens aan met 400.000 kubieke meter zwaar verontreinigd water vol bijtend afvalzuur, in alle stilte gedumpt door Nilefos. OVAM sloeg onmiddellijk groot alarm. Het waterpeil in de bekkens stond “gevaarlijk hoog” en de dijken – die niet uit beton maar uit gips waren opgetrokken – waren doorweekt. Deskundigen spraken over “een acute risicosituatie”. Onder de gipsberg was bovendien een “uitgebreide grondwaterverontreining ontstaan”, met zuur water, chlorides, fosfor, fluorides en zware metalen. Het grondwater was zo vervuild dat een sanering “3 tot 5 jaar in beslag zou nemen”. Het was Karl Segers, dokter voor het volk in Zelzate en PVDA+gemeenteraadslid, die het milieuschandaal hardnekkig bovenspitte en in de openbaarheid gooide. “Dat een Sevesobedrijf, dat met gevaarlijke stoffen werkt, in zo'n rampzalige toestand wordt achtergelaten, dat hebben we nog nooit meegemaakt”, klonk het verbijsterd bij OVAM. Door de dijken, die “in kritieke toestand waren”, onmiddellijk te versterken en het giftige afvalwater weg te pompen en te zuiveren, kon OVAM een ramp maar op het nippertje voorkomen. Niet alleen zou een doorbraak van de dijken half Zelzate onder de giftige smurrie bedolven hebben, maar het zuur bedreigde ook de vlakbij gelegen gasleidingen van Fluxys. OVAM raamde de kosten van de voorlopige sanering op 2 miljoen euro. Op rekening van de gemeenschap. Want de directie van het failliete Nilefos Chemie was met de noorderzon vertrokken. Dokter Karl Segers dient verontwaardigd klacht in tegen Nilefos, maar krijgt van AMMC, de afdeling milieuschade van de Vlaamse overheid, te horen dat het “niet evident is om de vroegere directie hiervoor te vervolgen” en “dat er geen verdere stappen zullen worden ondernomen.” Op een klacht neergelegd bij de procureur komt geen enkele reactie. Terra Nova, zonnepanelen als belegging Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 3 van 8 -‐ 23/02/12
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn 4 Maar milieuramp of niet, op 28 juni 2010 kopen baggeraars Jan De Nul en Dredging International het verwaarloosde slibstort in Zelzate voor een vriendenprijsje. De vervuilde site krijgt een nieuwe toekomst. Jan De Nul en co zullen het zuidelijke deel van de gipsberg verder als stort uitbaten. Op het noordelijke deel, dat helemaal wordt afgedekt, moet een 'groen energiepark' komen'. Het project krijgt de naam 'Terra Nova' ('nieuwe aarde') en is bijzonder ambitieus. Op de hellingen van de gipsberg moet het grootste zonnepanelenpark van de hele Benelux komen, lezen we in de projecttekst, “al dan niet aangevuld met windmolens” of “energiebossen”. Om u een idee te geven. Het grootste zonnepark van de Benelux staat vandaag in Tongeren. Daar heeft de bouwgroep Machiels 36.000 vierkante meter zonnepanelen neergepoot. Het zonnepark op de gipsberg van Zelzate wordt... 230.000 vierkante meter groot. Jan de Nul staat niet meteen bekend als een groene jongen. Als de baggerbaron in Zelzate een megazonnepark bouwt, is dat omdat zonnepanelen een meer dan rendabele belegging zijn. 'Terra Nova' betekent: 'nieuwe aarde'. Maar vooral: 'nieuwe inkomsten'. Het is juni 2010 als Jan de Nul de gipsberg koopt en het zijn gouden tijden voor eigenaars van zonnepanelen. De Vlaamse overheid morst met subsidies, energiespecialisten spreken over 'oversubsidiëring'. Zonnepanelen zijn een hype. Grote bedrijven als havenbedrijf Katoen Natie, winkelketen Collruyt en de bouwgroep Machiels stampen het ene zonnepark na het andere uit de grond. “Er was geen betere belegging te vinden, uren in het rond”, zou professor en energie-‐econoom Aviel Verbruggen later laten optekenen. Maar aan alle mooie sprookjes komt een eind. De kritiek op het lakse subsidiebeleid van de Vlaamse overheid zwelt aan, en minister van Energie Freya Vandenbossche komt onder steeds grotere druk te staan om de waanzinnig hoge subsidiebedragen voor zonnepanelen af te bouwen. Als blijkt dat de stijgende subsidiekosten voor zonne-‐energie een groot gat in de kas slaan bij de distributienetbeheerders breekt een storm van protest los. Netbedrijven Eandis en Infrax beslissen immers om die meerkost vanaf 1 mei 2011 naadloos door te rekenen aan de gezinnen. In de regio Zelzate – dat valt onder distributienetbeheerder IVEG (Infrax) stijgt het nettarief op 1 mei 2011 voor een modaal gezin met 78,3 euro. Vooral de grote industriële zonneparken slorpen veel subsidies op. Volgens de VREG telde Vlaanderen in 2011 97.360 installaties van zonnepanelen. Darvan zijn er 1523 industriele installaties, die de helft van de subsidies opstrijken. Een 300 tal megainstallaties (0,3% van de installaties) krijgt 30% van de groenestroomsubsidies. PVDA-‐energiespecialist Tom De Meester start een collectieve klacht tegen de prijsverhoging waarbij meer dan 17.000 mensen zich aansluiten en trekt naar het Hof van Beroep om de prijsverhoging ongedaan te maken. In Zelzate, waar iedereen de graafmachines van Jan De Nul op de gipsberg rond ziet rijden, sluiten honderden mensen zich aan bij de kalcht. Er steekt een storm van protest op tegen de duurdere distributienettarieven en de Vlaamse regering kan niet anders dan de genereuze subsidies versneld afbouwen. In de directeurswoning van Terra Nova gaan alle alarmbellen tegelijk af. Een versnelde afbouw van de subsidies voor groene stroom betekent ook een versnelde afbouw van hun mooie winstmarges. Uit winstmodellen van Terra Nova blijkt dat het project rekent op groenestroomsubsidies ter waarde van 4,2 miljoen euro per jaar. De stroom zelf wordt ook verkocht aan privé-‐energieleveranciers, voor 825.000 tot 1 miljoen euro per jaar. Dankzij de notionele interest (366.677 euro per jaar, verwachten de winstplanners van Terra Nova) blijft de winst de eerste jaren zo goed als onbelast. Het hele project moet na 20 jaar de ronde som van 25 miljoen euro winst opbrengen voor de baggeraars. Niet slecht, voor wat uiteindelijk ooit een afgedankt gipsstort was. De hele heisa rond de zonnepanelen dreigt dus stokken in de wielen te steken. Al in december 2010 hadden de financiers van Terra Nova de Vlaamse regering flink aan de mouw getrokken. “We zijn het stort aan het saneren maar als de wijziging van de groenestroomcertificaten wordt doorgevoerd, is de investering absoluut niet meer te verantwoorden”, klinkt het. Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 4 van 8 -‐ 23/02/12
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn 5 In april 2011 beslist de Vlaamse regering om de subsidies voor grote zonnepanelenprojecten in sneltempo te verlagen. De boekhouders van Terra Nova zien het slijk der aarde voor hun neus verdampen. De baggerbaronnen hadden gerekend op 330 euro subsidie per 1000 kilowattuur, en dat 20 jaar lang. Maar als het zonnepark in Zelzate begin 2013 afgewerkt zal zijn, zal de subsidie geen 330 euro, maar nog slechts 90 euro bedragen. Bovendien wordt de termijn teruggeschroefd van 20 tot 15 jaar. Is dat even pech hebben. De truuk met de bouwvergunning Maar dat is buiten Jan De Nul gerekend. Misschien valt er wel iets te regelen? De projectleiders van Terra Nova beginnen hardnekkig te lobbyen. En dat werpt vruchten af. Op 9 mei 2011 bepleit het college van burgemeester en schepenen van Zelzate bij de Vlaamse regering een 'uitzondering' voor Terra Nova. Opmerkelijk, want op 26 april had de gemeenteraad van Zelzate nog een motie van de PVDA goedgekeurd tegen de hoge subsidies voor zonnepanelen. In de motie werd voorgesteld om de oplopende kosten voor groenestroom-‐certificaten te verhalen op de woekerwinsten van Electrabel en de distributienettarieven van de gezinnen te bevriezen op het niveau van voor 31 maart 2011. De PVDA-‐motie werd met 12 stemmen tegen 8 goedgekeurd. Ook de SP.a-‐fractie van burgemeester Freddy De Vilder had toen meegestemd. Als het Zelzaatse college op 27 juni 2011 een definitief advies formuleert, verwijst de burgemeester naar het ontwerpakkoord dat ondertussen is afgesloten tussen de Vlaamse regering en alle betrokken partijen en lokale overheden, het zogenaamde 'brownfieldconvenant'. Daarin staat de volgende opmerkelijke passage: “De Vlaamse regering verbindt er zich toe de nodige stappen te zetten om te bereiken dat het zonne-‐energiepark (...) recht heeft op een verhoogde minimumwaarde voor de toegekende groenestroomcertificaten (...). Deze verhoogde minimumwaarde is de minimumwaarde die zou gelden indien de installatie in dienst werd gesteld op de datum van de voorlopige goedkeuring van het ontwerpconvenant door de Vlaamse regering (21 juni 2011, nvda). De verhoogde minimumwaarde is te betalen door de lokale distributienetbeheerder van het elektriciteitsnet, en dit 20 jaar lang.” Vrij vertaald: de Vlaamse regering maakt een uitzondering op maat van Terra Nova. Terwijl de subsidies voor grote zonnepanelenparken na 1 juli 2011 fors worden afgebouwd (zie tabel), blijft baggerbaron Jan De Nul genieten van een gunsttarief van 330 euro.
Tabel: subsidiebedragen zonnepanelen (groter dan 250 kW, in euro/1000 kWh) Datum indienstname
Minimumsteun per certificaat
Duur
2006-‐2009
450 euro
2010
350 euro
januari tem juni 2011
330 euro
juli tem september 2011
240 euro
20 jaar
oktober tem december 2011
150 euro
vanaf 2012
90 euro
vanaf 2013
90 euro/15 jaar
15 jaar
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 5 van 8 -‐ 23/02/12
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn 6 Als de Vlaamse ministers Freya Vanden Bossche (sp.a), Kris Peeters (CD&V) en Philippe Muyters (NVA) op 8 juli definitief hun handtekening zetten onder het brownfieldconvenant blijkt “de verbintenis van de Vlaamse regering en de lokale distributienetbeheerders in verband met de minimumwaarde van groenestroomcertificaten geschrapt uit het convenant.” (document B) Een opmerkzame jurist moet de Vlaamse regering attent gemaakt hebben op haar eigen Energiedecreet. Dat bepaalt immers zwart op wit dat het subsidiebedrag voor zonnepanelen bepaald wordt door “de datum van indienstname van uw zonnepanelen” of eventueel “de datum van de AREI-‐keuring”, maar in geen geval door de datum die de Vlaamse overheid op een onbewaakt moment even uit haar duim zuigt. Jammer genoeg blijkt er nóg een achterpoortje te bestaan. Op 1 september 2011 krijgt Terra Nova een brief in de bus waarin bevestigd wordt dat het zonnepark in Zelzate wel degelijk recht zal hebben op “een minimum van 330 euro per groenestroomcertificaat”, ook al zullen de eerste zonnepanelen niet voor eind 2012 geïnstalleerd worden. Wat blijkt? In april 2011 heeft de Vlaamse regering weliswaar de subsidiebedragen voor grote zonneparken fors afgebouwd, maar ze heeft verzuimd om de achterpoortjes te sluiten. Volgens het Energiedecreet, dat dateert uit 2009, kunnen “nieuwe productie-‐installaties die over een stedenbouwkundige vergunning en een milieuvergunning dienen te beschikken, genieten van de minimumsteun die geldt op het moment dat de laatste van deze vergunningen werd bekomen en mits binnen de drie jaar volgende op het verlenen van deze vergunning de installatie in gebruik werd genomen.” Terra Nova hoeft zich dus geen zorgen te maken. De bouwvergunning dateert van 29 juni 2011, zo blijkt uit het document, de milieuvergunning van 16 juni. Die timing is wel heel toevallig. In het ontwerp-‐brownfieldconvenant, dat dateert van 21 juni 2011, meldt de Vlaamse regering nog dat “de nieuwe bouw-‐ en milieuvergunning ten vroegste bekomen zal worden begin juli 2011.” Er is dus blijkbaar plots heel hard gewerkt na 21 juni om de juiste vergunningen van de juiste datumstempel te voorzien. Nipt, maar net op tijd om nog aanspraak te maken op de verhoogde steun van 330 euro per 1000 kilowattuur. Op 1 juli 2011 zakte die steun immers van 330 euro naar 240 euro. Voor Terra Nova maakte dat een verschil uit van 1,2 miljoen euro subsidies per jaar. Of 23 miljoen euro, gerekend over de hele levensduur van het megaproject. Je zou er voor minder wat vaart achter zetten. Achter de schermen krijgt Terra Nova forse kritiek. “Er bestaat geen twijfel over dat dergelijke megaprojecten overgesubsidieerd zijn”, zegt een insider. “Gelet op de kostprijs is dit project niet verantwoord. De subsidies dienen niet meer om een technologie te helpen ontwikkelen maar wel om een mooie winst te garanderen aan de investeerders. De kostprijs hiervan wordt gedurende 20 jaar ten laste gelegd van de verbruikers.” Het achterpoortje is wettelijk, maar dat maakt het niet minder hallucinant. Wat baat het om, onder grote publieke druk, de subsidietarieven voor megazonneparken versneld af te bouwen, als er tegelijk een achterpoortje wordt voorzien voor slimme multinationals? Op 18 april 2011 schreeuwt Vlaams minister van Energie Freya Vanden Bossche het nog van de daken in Het Nieuwsblad: grote zonneparken zijn “te royaal gesubsidieerd”. En: “Men had zeker het onderscheid moeten maken tussen de grote parken voor bedrijven en de zonnepanelen op de daken van de mensen. Zo'n groot panelenpark kost ons zoveel in verhouding tot het rendement dat het niet te verantwoorden is. De overheid had die parken nooit mogen subsidiëren.” Behalve Terra Nova dan. Dat mag wél gesubsidieerd worden, blijkbaar. En fors ook. Vermits Terra Nova ten vroegste begin 2013 stroom begint te leveren, heeft het project normaal gezien recht op 90 euro per 1000 kilowattuur. Dat is meer dan genoeg. De marktprijs voor zonnepanelen is in elkaar gestort. 90 euro subsidie is fair enough. Dat Terra Nova via een wettelijk achterpoortje toch 330 euro vangt is geen detail. In plaats van 1,1 miljoen euro gedurende 15 jaar krijgt Terra Nova 4,2 miljoen euro gedurende 20 jaar. De meerkost voor de bevolking loopt op tot liefst 57 miljoen euro, berekenden wij. Te betalen door de bevolking. Want de groenestroomsubsidies worden rechtstreeks doorgerekend in de distributienettarieven. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Moet een subsidiebeleid niet focussen op wie het echt nodig heeft? Subsidies zijn soms nodig. Hardwerkende tweeverdieners kunnen zich geen peperdure zonnepanelen veroorloven zonder Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 6 van 8 -‐ 23/02/12
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn 7 financiële steun van de overheid. Maar De Nul en Dredging? De Nul is een multinational met 5.400 werknemers en megaprojecten in de 5 continenten, van Dubai tot Vietnam. De groep draait een omzet van 1,8 miljard euro per jaar. Baggerbaron Jan De Nul heeft een fortuin van 1.714.570.000 euro, goed voor de 7e plaats in de Ultratop van rijkste Belgen. Dat Zelzate ook nog eens de Oost-‐Vlaamse gemeente is met de minste zonnepanelen, maakt het allemaal nog cynischer. Uit de meest recente cijfers blijkt dat slechts 155 van de 5.376 woningen in Zelzate zijn uitgerust met zonnepanelen. De gemeente telt ruim 15 procent sociale huurwoningen, en veel residentiële villawijken zul je er niet vinden, arbeiderswoningen des te meer. Toch zullen ook de Zelzatenaars Terra Nova duur betalen. De inwoners van de sociale woonwijk Klein Rusland zien hun energiefactuur met 78 euro stijgen om ondermeer het megalomane zonnepark van multimiljonair Jan De Nul te financieren. De Vlaamse regering legt de prioriteiten helemaal verkeerd. Op 16 februari bracht een ruime delegatie van de milieubeweging en de vakbonden een bezoek aan Vlaams minister-‐president Kris Peeters en minister van energie Freya Vandenbossche. De delegatie kwam bij de Vlaamse regering protesteren tegen het gebrek aan ondersteuning voor energiebesparende maatregelen. De federale belastingsverminderingen voor energiebesparende investeringen zijn in het kader van de besparingsmaatregelen drastsich verminderd, en ook de Vlaamse overheid wil besparen. De Bond Beter Leefmilieu berekende dat een gezin door het snoeiwerk van de regering Di Rupo 1981 euro meer betaalt voor hoogrendementsbeglazing en 1756 euro voor een hoogrendementsverwarmingsketel. Een multimiljonair als Jan De Nul krijgt een verhoogde subsidie van meer dan 4 miljoen euro subsidie per jaar, terwijl gezinnen die hun woning energiezuinig willen maken juist minder subsidie krijgen. Dat is de wereld op zijn kop. Een multimiljonair kan wel wat overheidshulp gebruiken Om het megazonnepark uit te baten richten Jan De Nul en Dredging een aparte dochtervennootschap op: Terra Nova Solar. Bij de aandeelhouders vinden we naast Jan De Nul, DEC (een dochter van baggergroep DEME) en Imasco (de holding achter bouwbedrijf Aertssen) ook twee opmerkelijke namen terug. POM en Finiwo. POM is de Provinciale Investeringsmaatschappij van de Provincie Oost-‐Vlaanderen. Finiwo is de financieringsintercommunale van de Oost-‐ en West-‐Vlaamse gemeentes. Finiwo en POM blijken volgens de oprichtingsdocumenten van Terra Nova Solar elk 5 procent van de aandelen in handen te hebben. Maar wat hebben de Vlaamse gemeentes in godsnaam verloren in een megalomaan zonnepark van 's werelds grootste baggeraars? Finiwo blijkt volgens het jaarverslag “voor onze gemeenten aandelen te beheren van energieondernemingen die voor ons als lokale overheden als strategisch belangrijk worden beschouwd.” Naast twee (!) “experten” bestaat de Raad van Bestuur van Finiwo uit dertig (!) politici. Waaronder de Gentse burgemeester Daniël Termont (sp.a) en de burgemeesters van Brugge (Patrick Moenaert) en Wachtebeke (Willy De Vliegher). Om de dertig mandatarissen in de Raad van Bestuur wat te ontlasten, zijn er ook nog eens 73 lokale politici benoemd in allerhande 'toezichts-‐ en adviescomités'. In een intern document van Finiwo worden de “strategische participaties” voor 2012 opgelijst. (document F) Daarbij horen belangrijke investeringen in netbedrijven Elia en Fluxys. Maar ook, merkwaardig genoeg... in Electrabel Customer Solutions. (document E) Financieringsvoorstellen worden immers “geëvalueerd en onderzocht op hun financiële haalbaarheid en rendement.” En dan kom je al snel bij Electrabel uit, natuurlijk. Maar ook 'Terra Nova Solar' is een strategische prioriteit voor Finiwo. De Raad van Bestuur wijst in het werkdocument op “de maatschappelijke meerwaarde van het project” (sic), “de positieve ecologische eindbestemming van het gipsstort” en de “financiële rentabiliteit” van het project. Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 7 van 8 -‐ 23/02/12
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn 8 Er zijn veel vragen te stellen bij de participatie van Finiwo en POM in Terra Nova. Beiden pompen elk 416.000 euro belastingsgeld in het project. Bovendien geeft Finiwo ook een 'achtergestelde lening' van 3,2 miljoen euro aan Terra Nova Solar. Dat wil zeggen dat de gemeentes bij een eventueel faillissement van Terra Nova hun geld niet terugvragen. Dat is een techniek om vertrouwen te wekken bij de banken. Daardoor kan Terra Nova goedkoper geld lenen. Maar sinds wanneer is het de taak van de overheid om de sterkste schouders te ondersteunen? Bovenop de veel te genereuze groenestroomsubsidies, vloeit er ook nog eens via de kapitaalinbreng van provincie en gemeentes, en via de achtergestelde lening, bijna 4 miljoen euro belastingsgeld naar de baggerreuzen achter Terra Nova. Zij winnen: 90% van de winst komt bij Jan De Nul en co terecht. De gemeentes krijgen via Finiwo een divident uitbetaald. Maar het zijn de gezinnen die de factuur betalen, in de vorm van hogere distributienettarieven. Zijn dat de strategische keuzes die lokale overheden vandaag moeten maken? Zouden provincie en gemeentes hun geld niet beter investeren in dubbel glas en dakisolatie voor de honderdduizenden gezinswoningen die vandaag in Vlaanderen nog altijd slecht geïsoleerd zijn? Of in eigen groenestroomprojecten die een alternatief kunnen vormen voor het monopolie van Electrabel en co?
Terra Nova: gipsberg wordt goudmijn – blz. 8 van 8 -‐ 23/02/12
