Tennis. Informatieboekje voor tennissers die internationale toernooien gaan spelen

d n u o r a Tennis d l r o w e th

Informatieboekje voor tennissers die internationale toernooien gaan spelen.

Inhoudsopgave

Colofon Tekst: Fotografie: Vormgeving: Druk:

Babette Pluim, Claudia Smit, Dorian Driessen, Sandy Oskam, Charlotte van der Heijden Henk Koster, Delft CSO, Almere De La Montagne, Hilversum

1ste druk, september 2012 Gewijzigde versie maart 2014 KNLTB, Amersfoort

1. Inleiding

4

2. Internationale toernooien

6

3. Op reis

8

4. Sportief verantwoorde voeding

18

5. (Para)medische begeleiding

24

6. Blessures en aandoeningen

28

7. Mentale gezondheid

34

8. Doping

36

9. Wegwijzer

40

© KNLTB Postbus 1617 3800 BP AMERSFOORT www.knltb.nl 2

3

Als je al een tijdje op hoog niveau tennist, komt er misschien een moment dat je ook toernooien in het buitenland gaat spelen. Er zijn veel zaken waar je dan rekening mee moet houden. Misschien ga je naar een land waar een tijdsverschil met Nederland is, je krijgt dan te maken met een jetlag. Hoe kun je daar het beste mee om gaan? Je wilt tenslotte wel fit zijn voor je wedstrijden. Je weet al dat goede voeding belangrijk is voor een topprestatie, maar wat doe je als de producten die je normaal in Nederland eet, niet verkrijgbaar zijn in het land waar je naar toe gaat? En wat doe je als je een blessure krijgt?

g n i d i 1 Inle

Zo zijn er nog veel meer zaken waar je op voorbereid moet zijn als je wedstrijden of toernooien in het buitenland gaat spelen. Dit boekje helpt je op weg om ervoor te zorgen dat je niet voor vervelende verrassingen komt te staan. Het bevat veel informatie maar ook handige tips die van pas kunnen komen bij (het voorbereiden van) je reis.

Heel veel succes en goede reis! KNLTB

4

5

rnationale ijven voor inte hr sc en nn ku en/of een IPIN Om in te een inlogcode ak va je b he e, die je kunt toernooien nlijke inlogcod oo rs pe n ee nodig. IPIN is m/IPIN. ww.itftennis.co w de a vi n ge ra aanv d worden via IPIN vernieuw je t oe m ar ja En elk ogen spelen. ernooien te m website om to

2ternationale In n e i o o n r toe

Als je internationale wedstrijden gaat spelen, zijn er verschillende soorten toernooien. Zo zijn er bijvoorbeeld Tennis Europe toernooien voor spelers t/m 16 jaar. Voor spelers t/m 18 jaar worden in meer dan 100 ITF Toernooien georganiseerd, wat neerkomt op meer dan 350 (!) toernooien per jaar. Hieronder vind je een overzicht van de verschillende toernooien.

Overzicht internationale toernooien ien pe toernoo 16 jaar ro u E is n n e T en t/m 12, 14 ennis Europe

* T s/Wintercups Europe * Zomercup jaar (Tennis 12 m t/ p cu * Zomer AD) llenge by HE Nations Cha (Individuele) * Europese appen Kampioensch

en heb je deze toernooi schrijven voor en nn r) nodig. ku de te ka Om in en IPIN (zie pe inlogcode ro Eu is nn Te een

Age Eligibility Er gelden regels voor het maximum aantal te spelen toernooien per jaar voor meisjes jonger dan 18 jaar. Ook gelden er regels met betrekking tot het maximum aantal wildcards dat je mag gebruiken. Informeer bij de afdeling Toptennis van de KNLTB naar de volledige voorwaarden.

6

ITF toe

rn

ooien * I  TF ju niors Alle IT F j op www unior toernooie n die ge .itftenn * ITF speeld is.com/j uniors. worden mens vind je Alle IT F mens t oernooie op www n die ge .itftenn speeld is.com/m en bijv. worden e n s. Ook s p elersinf vind je * ITF f actshee ormatie womens ts, resu zijn hie ltaten r te be Factshe kijken. ets, res ultaten vrouwe en spel ntoerno ersinfor oien vin * Jun matie o d je op ior Dav ver de is en F w w * Worl w .i t e f d t e n C d Junio n u is p .c o m/wome r Tenn ns. is Comp etition 1 Om in te 4 & Un kunnen der schrijve inlogco nv d e en IPIN

oor dez e toern ooien h er) nod eb je ee ig. n

(zie kad

Tennis E

urope

ATP/WTA toe rn

oo

ien * H  eren: ATP toernooien, chal lengers en futures * Dames: $ toernooien, WTA toernooien, challengers en futures Om in te kunnen schrijven voor deze toernooien een inlogcode heb je voor de ATP Pl ayerzone nodig.

7

3

Op reis

De voorbereidingen Als tennisser op topniveau moet je regelmatig naar het buitenland. Je reist naar vele landen, in verschillende delen van de wereld, en overbrugt daarvoor vaak meerdere tijdzones. Misschien ben je zelfs wel meer in het buitenland dan in Nederland. Zorg ervoor dat je je goed voorbereidt op de reis en het land waar je naar toe gaat.

Visum Voor een aantal landen heb je naast een geldig paspoort ook een visum nodig. Op de website www.cibt.nl worden de landen vermeld waarvoor een visum verplicht is. Bij de meeste visumaanvragen heb je het volgende nodig: paspoort, pasfoto en zorgverzekeringspapieren. Een visum kun je vaak via het reisburo regelen, of rechtstreeks bij de ambassade van het land. Voor een aantal landen kun je zelfs online een visum aanvragen.

8

* Let wel op dat je het paspoort met het juiste visum meeneemt op je reis.

Dubbel paspoort Het is handig om een extra paspoort aan te vragen. Als je bijvoorbeeld een visum moet regelen voor een land, dan kan je toch je paspoort bij de ambassade achterlaten, ook als je eerst nog een toernooi in het buitenland moet spelen, waarvoor je ook je paspoort nodig hebt.*

Hotel Boek bij voorkeur een van de hotels die op de factsheet van het toernooi staat, maar check wel zelf of er misschien goedkopere alternatieven zijn, zoals bijvoorbeeld een gastgezin.

Voeding In het buitenland is het niet altijd mogelijk aan je Nederlandse eet- en drinkgewoonten vast te houden. Op zichzelf is dat geen probleem, maar het is wel verstandig te streven naar een sportief verantwoorde voeding zoals je dat ook in Nederland gewend bent. Dat wil dus zeggen: een voeding die relatief rijk is aan koolhydraten, voldoende eiwitten en vocht levert en niet te vet is.

Lees meer informatie

dstuk 4.

over voeding in hoof

9

Medicijnen Als je medicijnen gebruikt, is het verstandig daar voor de reis bij stil te staan. Neem van je eigen medicijnen altijd ­genoeg mee voor je hele verblijf. Bewaar je essentiële medicatie in je handbagage en stop die niet in de koffer die je incheckt. Je hebt wat medicatie betreft wel te maken met de grens van honderd milliliter vloeistof als je met het vliegtuig reist. Deze grens geldt niet voor medicijnen die je onderweg nodig hebt, maar wel voor medicijnen die je gebruikt op de plaats van bestemming. Houd er bovendien rekening mee dat je voor de medicijnen in je handbagage op verzoek een doktersrecept moet kunnen overhandigen of op een andere manier moet kunnen aantonen dat de medicijnen op jouw naam zijn afgegeven. Je kunt een medische verklaring of overzicht van medicatiegegevens (medisch paspoort) aan je arts of apotheker vragen. Dat kan ook handig zijn als je in het buitenland toch nieuwe medicijnen moet halen. Gebruik je medicijnen die onder de Opiumwet vallen, dan heb je bij een reis naar een van de Schengenlanden bovendien een Schengenverklaring nodig. Een lijst met deze geneesmiddelen en het aanvraagformulier kun je vinden op de website van Farmatec1. Voor reizen naar andere landen moet je toestemming vragen aan de betreffende ambassade of het consulaat. Ook daarover vind je meer informatie op de website van Farmatec. De verkrijgbaarheid van medicijnen in het buitenland verschilt van land tot land. Wat hier alleen verkrijgbaar is op doktersrecept, kun je elders soms gewoon bij de drogist kopen 10

en andersom. Bovendien kan het voorkomen dat medicijnen die onder dezelfde naam verkrijgbaar zijn, in verschillende landen een andere samenstelling hebben. Wees daarom voorzichtig met de aanschaf van medicijnen in het buitenland. Je krijgt niet altijd wat je denkt. Misschien

“Let op met medicijnen in het buitenland!” bevatten sommige middelen die je in Nederland probleemloos kunt gebruiken, in het buitenland wel stoffen die op de dopinglijst voorkomen. Neem het zekere voor het onzekere: wil je (al dan niet vrij verkrijgbare) medicijnen gebruiken, check dan altijd bij de toernooiarts ter plaatse of je sportarts in Nederland of dat verantwoord is.

Vaccinaties Voor sommige landen is het noodzakelijk om vaccinaties te halen. Ga minimaal zes weken voor de reis na of voor het land waar je naar toe reist vaccinaties worden geadviseerd. Controleer daarbij ook of vaccinaties die je eerder hebt gehad, nog werkzaam zijn. Meer informatie over welke vaccinaties verplicht / aanbevolen zijn per land is te vinden op www.lcr.nl of informeer bij de GGD.

Bescherming tegen muggen Muggen kunnen in sommige landen malaria of andere ziektes overbrengen, zoals Japanse hersenvliesontsteking (encefalitis), knokkelkoorts (dengue), gele koorts en chikugunya. Muggen die de drie laatstgenoemde ziektes overbrengen, steken niet ’s avonds en ’s nachts, maar juist overdag. Dat betekent dat je 24 uur per dag beschermd moet zijn. Hoe doe je dat?

1 Farmatec is onderdeel van het Centraal Instituut Beroep en Gezondheid van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Meer over de Schengenverklaring vind je via: www.farmatec.nl/geneesmiddelen/opiaten/schengenverklaringen.

• draag bedekkende kleding (lange mouwen, lange broek, sokken en schoenen); • bescherm onbedekte lichaamsdelen (gezicht, handen, enkels) met insectenwerende middelen; middelen met DEET zijn het meest effectief; • gebruik een muskietennet.

Verzekeringen Zorg ervoor dat je goed verzekerd bent. Een doorlopende reisverzekering met werelddekking is verstandig, dan hoef je er niet elke keer aan te denken en het is bovendien vaak goedkoper. Ook een zorgverzekering met extra behandelingen voor een fysiotherapeut is voor een tennisspeler handig.

Onderweg Hoe je ook reist – met het vliegtuig, de bus of de trein – vaak moet je lang wachten, kun je niet lekker slapen, niet eten wat je gewend bent en al helemaal niet tennissen natuurlijk. Hoe je kunt omgaan met je voeding en kunt voorkomen dat het stilzitten lichamelijke problemen geeft, lees je hieronder.

Voeding onderweg Of je nu met de auto, de bus of het vliegtuig reist, als je urenlang onderweg bent, is de kans groot dat je normale eetpatroon in de war raakt. Je eet andere dingen op andere tijden. Probeer, als dat kan, vast te houden aan de reguliere tijden voor het ontbijt, de lunch en het avondeten. Om ook onderweg voldoende koolhydraten binnen te krijgen, kun je zelf tussendoortjes meenemen (zie hoofdstuk 4) en voor vertrek al een vetarme maaltijd bij de luchtvaartmaatschappij bestellen. Bovendien kun je ook in het vliegtuig bij de maaltijd extra brood vragen. In het vliegtuig verlies je relatief veel vocht. Houd daar rekening mee door extra te drinken (water, vruchtensap, limonade, sportdrank –> geen alcohol!).

Een lange reis betekent vaak ook lang stilzitten. Stijve ledematen, kramp, vochtophoping in je voeten en obstipatie (verstopping) zijn het gevolg. Sta dus regelmatig op uit je stoel of parkeer de auto even. Loop een rondje, strek de benen en doe wat rustige stretchoefeningen.

Op de bestemming En dan ben je er eindelijk. Na een lange reis heerlijk een hapje eten en naar bed? Niet automatisch. Of het nu gaat om wanneer je eet en naar bed gaat of wat je eet, het is verstandig om bewuste keuzes te maken. Een heerlijke kip tandoori bij het kraampje op straat kan je dagenlang dwarszitten. En ga je na aankomst meteen je bed in om ‘bij te komen’, dan zou dat best eens kunnen betekenen dat het alleen maar langer duurt voor je gevoelsmatig van de reis bent hersteld.

“Probeer vast te houden aan de reguliere tijden voor het ontbijt, de lunch en het avondeten.” Op de volgende pagina’s lees je meer over je voeding in het buitenland, het risico op reizigersdiarree, het beperken van een jetlag en medicijngebruik. Vele handige tips waar je ter plekke profijt van kunt hebben. Alleen erover lezen doe je vóór de reis. 11

Voeding Het is aan te raden om waar ook ter wereld zo snel mogelijk je normale leefritme op te pakken, aangepast aan de tijden in het land waar je verblijft. Dat geldt niet alleen voor je bedtijden, maar ook voor de tijden waarop je eet. Kies daarvoor vanaf dag één vaste tijden en probeer je daar zo goed mogelijk aan te houden. Dat voorkomt dat je stofwisseling verstoord raakt en dat je onnodige kilo’s aankomt of afvalt. Sportief verantwoord Hoewel het eten in andere landen vaak verschilt van wat je thuis gewend bent, kun je ook in meer exotische landen sportief verantwoord eten. Daarvoor kun je een aantal maatregelen treffen. Dat begint al thuis, maar ook ter plaatse kun je nog veel doen. In onderstaand kader vind je een aantal handige tips.

t buitenland e h in s p ti s Voeding et een keertje ni

ns * Als het ee en in een en je gaat et n a k s er nd a amburger ant, vul de h ur a st re od fo fast vruchtensap n met fruit, a a n da t ie en fr mburger Bestel de ha e en groenten. yonaiseachtig bacon en ma rd te os m zonder kaas, chup, er kun je ket sauzen. Bet gebruiken. r een of chutneys Italiaan voo de r a na ds * ’s Avon eel fruit of er één met v pizza? Kies tra kaas of liefst geen ex en en nt oe gr vlees. ijk gefrituurde o veel mogel ayonaise. * ’Vermijd z en, jus en m uz sa om ro , pasta, producten brood, toast, a tr ex je Beter kun en. appelen nem rijst of aard itenland in et ding in h bu oe v er ov r Lees mee hoofdstuk 4.

12

Voldoende drinken Naast verantwoord eten geldt – zeker in een warm land – dat het belangrijk is om voldoende te drinken. Hoe warmer het is, hoe meer vocht je verliest en hoe meer je dus moet aanvullen. Het is niet uitzonderlijk als je in het buitenland tweemaal zo veel vocht verliest dan in Nederland en dus ook twee keer zo veel moet drinken!

Reizigersdiarree Als je naar Zuid-Amerika, Afrika, het Midden-Oosten of Azië reist, loop je een aanzienlijk risico op reizigersdiarree. Ongeveer een derde van de reizigers naar deze werelddelen loopt de ziekte op! Reizigersdiarree wordt veroorzaakt door het nuttigen van etenswaren of dranken die zijn besmet met een bacterie of virus. Helaas kun je besmette voedingsmiddelen vaak niet herkennen: ze zien er op het oog goed uit, ruiken normaal en smaken prima. Veilig zijn: hete thee en koffie, gekookt water, soep, brood, boter, frisdrank in flessen, fruit dat je kunt schillen, alle voedingsmiddelen die gekookt zijn en meteen worden opgediend, heet vlees (mag geen bloed bevatten!), producten uit blik en verse broodjes. Krijg je toch reizigersdiarree, dan gebeurt dat vaak in de eerste week van je verblijf. De meest voorkomende klachten zijn diarree, buikkrampen, een opgeblazen gevoel, aandrang, koorts, misselijkheid en een ‘ziek gevoel’. Bij reizigersdiarree is het vooral belangrijk rust te nemen en je vochthuishouding op peil te houden. Drink dus veel. Mineraalwater, slappe thee, soep, bouillon en ORS zijn geschikt. Raadpleeg in ieder geval een arts als je hoge koorts hebt, de diarree na een week niet is opgehouden, je uitgedroogd raakt of als er bloed in de ontlasting zit.

Voorkom re iz

ige

rsdiarree! * W  as je hande n goed na ge bruik van het toilet en vóór het eten; * drink in de genoemde wer elddelen geen kraanwater (ook niet in lim onadesiroop of bij het ta ndenpoetsen). L et ook op met ijsblokjes! * drink geen melk; * koop geen voedingsmiddele n op straat; * eet geen ra uwe groenten (a lleen als je die zelf m et mineraalw at er hebt gewassen); * eet geen fr uit dat je niet kunt schillen (ook geen stuk ken fruit zoa ls een stuk meloen op stra at); * eet geen ra uw vlees, gevo gelte, rauwe vis en rauw ei (eidooier); * eet geen on verpakt ijs; * neem geen koud eten (sal ades, koud vlees, tartaa r);

Jetlag Als je in korte tijd meerdere tijdzones moet overbruggen, loop je het risico op een jetlag. De meeste mensen hebben meer last van een jetlag bij reizen naar het oosten dan naar het westen. Een jetlag is een verstoring van je slaap-waakritme, dat wordt gereguleerd door de biologische klok in je hersenen. Deze klok wordt iedere dag op tijd gezet door het daglicht.

13

Ook het voedingsritme is van invloed. Daarnaast speelt het slaaphormoon melatonine een belangrijke rol. Dit hormoon wordt in de hersenen aangemaakt als het donker wordt en verdwijnt weer als het licht wordt. Een jetlag zorgt ervoor dat je je niet goed voelt en heeft een negatieve invloed op je prestatievermogen. Alle reden dus om ervoor te zorgen dat de gevolgen tot een minimum worden beperkt. Waaraan herken je een jetlag? De belangrijkste symptomen van een jetlag zijn: • vermoeidheid die een dag of vijf kan aanhouden; • verminderde energie en concentratie; • slaapproblemen; • hoofdpijn; • gebrek aan eetlust; • maag- en darmklachten zoals misselijkheid en obstipatie. Je kunt je voorstellen dat deze symptomen je sportprestaties niet ten goede komen. Bovendien verminderen ook de spierkracht, flexibiliteit en coördinatie vaak door een jetlag. Daarnaast verloopt de opname van glucose (bloedsuiker) minder efficiënt, wat ten koste gaat van het uithoudingsvermogen. Wat doe je eraan? Je kunt een aantal preventieve maatregelen nemen om een jetlag zo veel mogelijk te voorkomen: • ga uitgerust op reis; • b ij reizen naar het oosten begin je aantal dagen van tevoren al met eerder opstaan en eerder naar bed gaan. Bij reizen naar het westen begin je een aantal dagen voor vertrek met later opstaan en later naar bed gaan. (Bijvoorbeeld: gedurende drie dagen telkens met één uur per dag); • stel je horloge voor vertrek al in op de tijd op de plaats van bestemming; • o p je bestemming pak je zo snel mogelijk het lokale dagnachtritme op. Dat betekent dat je zo snel mogelijk (buiten) het daglicht opzoekt als het er nog licht is. Ga pas slapen tegen de tijd waarop je normaal ook naar bed gaat.

14

Veiligheid Tennisspelers en -speelsters reizen veel en verblijven het hele jaar in hotels. Het is belangrijk om tijdens het reizen (extra) goed op je spullen te letten, maar ook op jezelf en je persoonlijke gegevens.

Reis veilig Om je goed voor te bereiden op de reis en je veiligheid, kunnen onderstaande tips je helpen. • Als je met de auto reist, zorg dan dat je hem altijd goed afsluit en laat geen handtas, portemonnee of andere waardevolle spullen in de auto achter. • Houd je belangrijke bezittingen altijd bij je (paspoort, portemonnee, creditcard). • Gebruik kluisjes in je hotel. • Breng variatie aan in je dagelijkse schema, train op verschillende tijden en neem een keer een andere weg naar de tennisbaan zodat men niet makkelijk een patroon kan ontdekken in je afwezigheid. • Praat niet over persoonlijke informatie als je in een openbare ruimte aan het bellen bent. • Als je iets verdachts opmerkt rondom de tennisbaan, meld het dan bij de toernooileiding. Dit geldt ook als je vreemde brieven of sms’jes ontvangt of als je een vreemd persoon op drie verschillende locaties in korte tijd tegenkomt, wellicht wordt je gevolgd. • Loop nooit alleen buiten in een vreemde omgeving of in het donker.

Er zijn veel manieren waarop criminelen kunnen nagaan waar je je bevindt en mogelijk je persoonlijke informatie kunnen achterhalen. Om jezelf te beschermen, kun je deze richtlijnen volgen: • Boek je reis bij een betrouwbaar reisburo. Verzeker je ervan dat het reisburo goede maatregelen neemt om hun vertrouwelijke documenten te beschermen tegen diefstal. • Gebruik het adres van het reisburo bij het maken van reserveringen en ook op de labels van je bagage zodat je eigen privé-adres niet af te lezen is. • Wees voorzichtig met reserveringen via internet, ga goed na of de site waar je boekt veilig is. • Gebruik een tweede creditcard met lagere limiet voor het maken van reserveringen. • Elektronische hotelsleutels bevatten persoonsgegevens zoals naam, adres, telefoonnummer, creditcard nummer, etc. Hou ze daarom altijd bij je. • Laat je het liefst ophalen van het vliegveld of bijvoorbeeld treinstation door iemand van het toernooi.

Persoonlijke informatie Wees voorzichtig met je persoonlijke informatie zoals je adres, telefoonnummer, rijbewijsnummer, BSN-nummer en creditcard informatie. Als deze in de verkeerde handen vallen kan het je niet alleen geld kosten, maar ook je reputatie en je goede naam.

15

Gokken en matchfixing Misschien heb je er al eens over gelezen op internet: gokken op uitslagen van tenniswedstrijden. Het is iets wat vooral gebeurt bij toptennissers, maar het gebeurt soms ook op lagere niveaus en ook bij jeugdspelers. Het is dus goed om te weten wat je wel en niet mag doen en hoe je herkent dat er iets niet helemaal in orde is. Als je wedstrijden in het buitenland speelt, kan het bijvoorbeeld gebeuren dat iemand naar je toe komt die vraagt of je (extra) geld wilt verdienen. Bijvoorbeeld door expres je wedstrijd te verliezen of door expres veel dubbele fouten te slaan. Dit heeft ‘matchfixing’ en is streng verboden. Als je tennist doe je dat namelijk volgens de regels, gokken op wedstrijden of het met opzet beïnvloeden van je eigen wedstrijd mag niet.

Wat kun je eraan doen? • Weet wat in tennis de regels zijn over het afsluiten van weddenschappen • Het is het meest veilig om nooit te wedden op je eigen sport (dus ook niet op wedstrijden tussen twee wereldtoppers) • Wees voorzichtig met gevoelige informatie over jezelf • Geef het onmiddellijk aan bij de toernooileiding als je benaderd wordt voor mogelijke matchfixing Naast matchfixing is ook gokken op wedstrijden verboden. Er is een speciale organisatie die verdachte weddenschappen in de gaten houdt. Op internet kun je namelijk verschillende accounts aanmaken om op wedstrijden te gokken. Hiermee worden je gegevens opgeslagen en daarmee is goed te volgen waar je op gokt en om hoeveel geld het gaat. Dus: Mocht je ooit het vermoeden hebben dat er ‘iets’ niet helemaal in orde is, vertel dit dan direct tegen je ouders, je trainer of iemand van het toernooi. Als je meer wilt weten over gokken en matchfixing, kijk dan op www.knltb.nl 16

17

Altijd en overal Een verantwoorde voeding is, net als bijvoorbeeld training en talent, cruciaal voor je tennisprestaties. Met de juiste voeding raak je minder snel vermoeid, herstel je sneller van inspanning en verminder je het risico op lichamelijke klachten. Wil je optimaal presteren, dan verdient voeding dus zeker je volle aandacht. Niet alleen rondom wedstrijden, maar iedere dag...

f e i t r o p S 4

e d r o o w verant voeding

18

Energie De belangrijkste energieleverende voedingsstoffen zijn koolhydraten en vetten, maar ook eiwitten en alcohol leveren energie. Vetten leveren weliswaar de meeste energie (9 kcal/ gram), maar het lichaam kan uit koolhydraten (4 kcal/gram) veel sneller energie vrijmaken. Koolhydraten De belangrijkste leveranciers van koolhydraten zijn brood, pasta, rijst, aardappelen, peulvruchten. Koolhydraten kunnen worden onderscheiden in zetmeel (niet zoet) en suikers (zoet). Zetmeelrijke producten bevatten doorgaans veel B-vitamines, mineralen en voedingsvezels. Suikerrijke producten bevatten vaak niet veel andere waardevolle voedingsstoffen, maar zijn soms beter geschikt om snel energie te leveren (denk aan een tablet druivensuiker). Vetten Zonder vetten kunnen we niet. Ze zijn een belangrijke energiebron en een aantal vitamines is alleen oplosbaar in vet. Daarnaast bestaan er soorten die het lichaam niet zelf kan

Wat zijn energieprocenten? Het energiepercentage geeft aan welk aandeel de betreffende voedingsstof heeft in de calorische waarde van de totale voeding. Let op: met gewicht heeft dit niets te maken!

maken. Toch luidt het devies: wees matig met vet! Met name verzadigde vetten zijn slecht voor het lichaam en kunnen het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Verzadigde vetten zijn hard bij kamertemperatuur en zitten bijvoorbeeld in kaas, worst, roomboter, koekjes en vet vlees. Om een optimale verhouding aan voedingsstoffen te bereiken is het over het algemeen aan te raden om vaker voor minder vette producten te kiezen. Neem bijvoorbeeld magere melk in plaats van volle melk en mager vlees in plaats van vet vlees. Kies bovendien vaker voor koolhydraatrijke in plaats van vetrijke producten; een extra aardappel in plaats van een extra gehaktbal. 19

o­ nze spieren en andere lichaamsweefsels. Ze leveren weliswaar ook energie (4 kcal/gram), maar zijn als brandstof erg inefficiënt. Sporters hebben doorgaans geen moeite om de aanbevolen hoeveelheid binnen te krijgen. Krijg je meer binnen dan je nodig hebt, dan kan dat leiden tot gewichts­ toename en/of een koolhydratentekort. Houd er bij eiwitrijke producten rekening mee dat dierlijke eiwitbronnen doorgaans meer vet bevatten dan plantaardige. Wil je het aandeel vetten in je voeding beperken, dan is het verstandiger om vaker te kiezen voor plantaardige eiwitbronnen zoals magere zuivelproducten, graanproducten en peulvruchten.

Vochtbalans Gedurende de dag verlies je voortdurend vocht: via trans­ piratie, urine, adem en ontlasting. Dit verlies moet weer worden aangevuld.

Herstel Herstel is de tweede belangrijke functie van voeding. Met de hiervoor besproken koolhydraten vul je de brandstofvoorraad aan en de eiwitten in je voeding bevorderen het herstel en de opbouw van spieren.

“Met koolhydraten vul je de brandstofvoorraad aan en met eiwitten bevorder je het herstel van spieren.” Eiwitten Belangrijkste leveranciers van eiwitten zijn vlees, zuivel­ producten, graanproducten, peulvruchten. Eiwitten (of proteïnen) zijn de belangrijkste bouwstof van 20

Vocht Aanbevolen hoeveelheid voor volwassenen

1,5-2,0 liter/dag

Aanbevolen hoeveelheid 1,0-1,5 liter/dag voor jongeren (14-18 jaar) Aanbevolen hoeveelheid tijdens het sporten

0,6-1,0 liter/uur (extra)

Belangrijkste leveranciers

alle dranken en vele etenswaren (bijvoorbeeld yoghurt, fruit)

Vocht is cruciaal! Het vervoert voedingsstoffen en afvalstoffen door je lichaam en speelt een belangrijke rol bij de regulering van de lichaamstemperatuur. Tijdens een uurtje tennissen bij gemiddelde buitentemperaturen kun je gemakkelijk 0,6 tot één liter vocht verliezen. In extreme omstandigheden kan het vochtverlies oplopen tot een veelvoud hiervan. Een vochttekort van twee procent van het lichaamsgewicht leidt al tot een forse achteruitgang van je sportprestaties.

en die een uitkomst bieden als je tijdens een intensief, meerse sportdrank er v di t ui e z je de keu eb h n. n daags tennistoernooi niet volledig met volwaardige be te eb or sp pen h Rondom het rs e eigenschap se k es ie if tl ec rs do sp voedingsmiddelen in je extra energiebehoefte kunt n el eige k w en worden oo allemaal hun nk en k ra in td dr or te sp voorzien. Ook als je op reis bent of langdurig ziek bent om ypotone tek geschikt Isotone en h ! ank is bij uits dt dr in v e (geweest) kan aanvulling wenselijk zijn. Het kan dan on er ot k is k le genoemd. Een wel één die je er s ie K n verstandig zijn om in deze periodes een laaggedon. ee te l or veela tijdens het sp niet on en hebben to ijn z er e yp Z h . seerd (een half tot maximaal twee keer de dagelijks nt ijn en z proce Energiedrank tie eer dan acht nc m fu n e a ir v a m ge ri a aanbevolen hoeveelheid) multivitamine- en mineraercent orten. Hun p koolhydraatp tijdens het sp , naast en en k er lenpreparaat te gebruiken. Heb je lichamelijke klachin v le dr te en drank geschikt om naam un ergie. Herstel h en n ls a oa v ten of overweeg je om andere redenen supplemenz n , le helpen is het aanvul om eiwitten. Ze t k ik oo h sc t, h ge oc l ten te gebruiken, raadpleeg dan een (sport)arts of v en voora koolhydraten en deren en zijn n or v te be ra yd te lh el oo (sport)diëtist. herst alve vocht, k al zegt, het anning. Beh trium (een sp na in en de nk na ra td or te gebruiken de meeste sp en ook Voedingsvezels en, bevatten itt w e sportdrank ei st k ee oo m s de som t k hebt a a en m et t a w z D . et t) h Een vezelrijke voeding stimuleert de darmwerking, ou met n z onderdeel va vullen dat je liter te er p n a a m iu t tr ou helpt bij de regulering van de bloedsuikerspiegel het z tot 800 mg na geschikt om gevallen niet rank met 400 e td st ee or en bevat, in vergelijking met vezelarme voeding, m sp de en E t is in verloren. etten. ling van zou bl ul a nv tt a ou a meer mineralen. z a n tr a uik v is prima. Ex n is het gebr de ra te f a it nodig. Rondu

dranken

rt Soorten spo

Belangrijkste leveranciers

Verlies je meer vocht, dan kun je te maken krijgen met uitputting en hittestuwing (hyperthermie). Bij de inname van vocht is het belangrijk om die goed over de dag te verdelen. Het kan helpen om standaard een bidon met water bij je te hebben. Drinken kun je trainen, ook tijdens het sporten. Maak het daarom een onderdeel van je training!

Overige voedingsstoffen Vitamines en mineralen Een verantwoorde voeding levert vrijwel altijd alle benodigde vitamines en mineralen. Is je voeding volwaardig, dan is aanvulling in de vorm van een multivitamine niet nodig. Ook niet voor sporters. Maar soms kunnen voedingssupplementen

volkoren graanproducten, aardappelen, groente, fruit, peulvruchten

Goede voeding tijdens de reis Een goede en gezonde voeding zorgt ervoor dat je goed herstelt van trainingen en wedstrijden. Naast een beter en sneller herstel zorgt gezonde voeding er ook voor dat je minder snel kramp krijgt tijdens wedstrijden en dat je sneller op ballen kan reageren en harder kan slaan. Als je op reis bent, moet je zelf verantwoorde keuzes maken.

Voeding meenemen Als je op reis gaat, kan het aanlokkelijk zijn om lekkere en vaak wat minder verantwoorde tussendoortjes mee te nemen 21

zoals chips, mars, snickers, etc. Deze tussendoortjes bevatten bijna alleen vet en suikers en geen vitamines. Dit heeft een negatieve invloed op de tennisprestatie en gezondheid. Neem daarom liever verantwoorde tussendoortjes als fruit, snelle jelle, evergreen of sultana mee.

voor het aanbod in het buitenland wel eens heel anders zijn. Dan maar op de ingrediëntendeclaratie kijken, denk je misschien. Maar hoe goed is jouw Koreaans? Bovendien: heb je altijd wel voldoende tijd om supermarkten af te lopen om je eten en drinken bij elkaar te sprokkelen?

In het buitenland is het vrijwel altijd onmogelijk aan je Nederlandse eet- en drinkgewoonten vast te houden. Op zichzelf is dat geen probleem, maar het is wel verstandig te streven naar een sportief verantwoorde voeding zoals je dat ook in Nederland gewend bent. Dat wil dus zeggen: een voeding die relatief rijk is aan koolhydraten, voldoende eiwitten en vocht levert en niet te vet is.

Om al die redenen is het aan te raden een aantal dingen mee te nemen in je koffer. Waar je ook naartoe gaat. Ook onderweg kan het handig zijn om tussendoortjes en geschikte dranken bij de hand te hebben. In het vliegtuig is lang niet alles te verkrijgen en wie weet heb je nog vertraging ook. Let er wel op dat je niet alle eet- en drinkwaren zonder meer in

In sommige landen is het echter wel eens moeilijk om voldoende koolhydraatrijke voedingsmiddelen te vinden, hetzij in supermarkten, hetzij in het hotel waar je verblijft. In bepaalde delen van de wereld (zoals in Oost-Europa) wordt tamelijk vet gegeten, ook in hotels. Ook ken je van veel lokale gerechten wellicht de samenstelling niet. Is een ‘chicken yakitor’ – om maar eens wat te noemen – nu eigenlijk vet of niet? Geschikte tussendoortjes zijn misschien moeilijk te verkrijgen en datzelfde kan gelden voor sportdranken. Weet je in Nederland precies welk tussendoortje en welke sportdrank je op welk moment het beste kunt nemen, dat kan

“Het is aan te raden om tussendoortjes en geschikte dranken zelf mee te nemen.” het vliegtuig mag meenemen. Sinds een aantal jaren is met name de hoeveelheid vloeistoffen aan restricties gebonden. Volg je een bepaald dieet, neem dan voor de reis maatregelen. Als niet duidelijk is of bepaalde voedingsmiddelen die je nodig hebt, ter plekke verkrijgbaar zijn, neem ze dan mee of vraag extra advies. Hoe het ook zij, je kunt natuurlijk niet alles meenemen. Deels ben je afhankelijk van de voorzieningen op de plaats van bestemming. Daar kun je je wel op voorbereiden. Laat jezelf voor de reis informeren over eetgelegenheden in en rondom het hotel en de tennisbaan. Dan hoef je straks niet zo lang te zoeken en laat je je minder snel verleiden tot – soms lekkere, maar vette – ‘impulshappen’ in een fastfoodrestaurant.

de delen in id m s g in Voed ook age g natuurlijk a b je d t e n o a m h eis ls r en a en lange je meenem n u Tijdens e k t a rinken. W ggesties: eten en d Enkele su ? e g a g a b en; hand mueslirep , n e ergreens, p e r t r ana’s, Ev lt * spo u (S s it u en)bisc * (gran en); Ligakoek o b en llen; rozijnen, * krent brikozen, (a it u r f gd * gedroo chijfjes); n a ban ens oeder); drank (p t r o p s * idon. * lege b

Voeding tijdens toernooien Heb je meerdere wedstrijden op een dag, dan moet je tussendoor snel en efficiënt je vocht- en energiehuishouding op peil brengen. Begin daarvoor in ieder geval na iedere wedstrijd meteen met drinken. Als er minder dan een uur tussen wedstrijden zit, neem dan tussendoor een vloeibare herstelhap. Heb je wat meer tijd tussen wedstrijd (één tot twee uur), neem dan ook een energierijk tussendoortje. Bedraagt de tijd tussen wedstrijden twee tot drie uur, neem dan een volledige herstelmaaltijd meteen na afloop van de eerste wedstrijd. Bij meerdere wedstrijddagen na elkaar kunnen hersteldagen overlappen met voorbereidingsdagen. Hoe los je dat op? Het advies luidt om op de niet-wedstrijddagen het schema van de voorbereidingsdag te volgen. Leg op die dagen echter wel wat meer nadruk op eiwitten om je herstel van eerdere wedstrijden te bevorderen. Dat kun je bijvoorbeeld doen door bij je keuze voor tussendoortjes vaker voor eiwitrijke producten te kiezen, zoals magere zuivelproducten. Ook is het raadzaam het zoete beleg op brood deels door hartig beleg te vervangen.

5 (Para)

e h c s i d me g n i d i e l bege 24

Medische begeleiding tijdens toernooien Bij de meeste ITF juniors, mens & womens, WTA $ toernooien en ATP futures zal ter plaatse een fysiotherapeut aanwezig zijn. Spelers kunnen gebruik maken van deze fysiotherapeut voor preventieve behandelingen (tapen, rekken), medische problemen tijdens een wedstrijd (gedurende een ‘medical time out’) en behandeling na een wedstrijd (massages, blessurebehandeling).

Vaak is er een doctor ‘on call’, maar dit zal niet altijd een sportarts zijn en ook kunnen taalproblemen een rol spelen. Dus probeer goed voorbereid te zijn en zorg dat je een basispakket aan medicijnen en verbandmaterialen zelf bij je hebt. Soms moet je bij ITF toernooien zelfs voor een fysio behandeling betalen.

Bij de ATP en WTA toernooien zal naast één of meerdere ­fysiotherapeuten ook een toernooiarts aanwezig zijn. Aan de behandeling door de arts en fysiotherapeut op locatie zijn geen kosten verbonden. Moet je echter worden doorverwezen naar het ziekenhuis of moet de arts medicijnen voor je bestellen, dan zal je deze kosten zelf moeten betalen.

25

wordt beschouwd als een Late Withdrawal. Per jaar zijn twee Late Withdrawals toegestaan. Een medische verklaring is niet meer nodig. Bij een derde Late Withdrawal wordt je gestraft. Een medische verklaring heeft daarop geen invloed.

“Per jaar zijn twee Late Withdrawals toegestaan.” Bij de ATP toernooien geldt dat een speler zich maximaal twee keer mag terugtrekken van een toernooi, daarna krijg je een boete voor elke volgende terugtrekking. Een terugtrekking kan worden kwijtgescholden als je je ter plaatse medisch laat onderzoeken of aan je sponsorverplichtingen voldoet.

Meestal moet je ter plaatse gelijk afrekenen, maar in bepaalde landen zal je achteraf thuis een rekening ontvangen. Bij WTA toernooien is vaak ook een masseuse aanwezig. Voor massagebehandelingen (niet blessuregebonden) moet je vaak wel apart betalen.

behandeling gelijk moet plaatsvinden. Hij mag daarna nog twee keer tijdens een wissel behandeld worden. Voor kramp mag een speler twee keer tijdens een wissel behandeld worden.

Sportmedisch onderzoek (‘sportkeuring’) As je een sportmedisch onderzoek bij een sportarts ondergaat, worden mogelijke gezondheidsrisico’s in kaart gebracht en krijg je advies op maat over je trainingsbelasting en conditieverbetering. Vooral bij regelmatig terugkerende blessures is dit belangrijk. Sportmedische onderzoeken zijn uitgebreider dan de oorspronkelijke sportkeuringen. Een sportmedisch onderzoek kan onder andere bestaan uit een uitgebreide vragenlijst over je sportbeoefening en relevante medische gegevens, meting van lengte, gewicht, vetpercentage, en bloeddruk, een uitgebreid lichamelijk onderzoek met speciale aandacht voor het houding- en bewegingsapparaat, longfunctieonderzoek, bloed- en urineonderzoek, en

een cardiovasculaire screening met hartfilmpje (ECG) en maximaal inspanningsonderzoek.

“Voor een sportmedisch onderzoek kun je je wenden tot een van de circa vijftig sportmedische instellingen in Nederland.” Voor een sportmedisch onderzoek kun je je wenden tot een van de circa vijftig sportmedische instellingen in ­Nederland. Voor meer informatie over sportmedische ­onderzoeken en de contactgegevens van de SMI’s kun je ­terecht op www.sportzorg.nl.

Bij de WTA zijn per jaar twee ‘late withdrawels’ toegestaan maar deze worden niet als ‘late’ aangemerkt als je je terugtrekt voor de kwalificatie deadline, je een medische verklaring (incl. kopieën van het medische onderzoek) en een quote die de WTA mag publiceren opstuurt. Kijk voor de volledige regels op de website van de ITF / ATP / WTA.

Medische verklaring Indien je je als speler om medische redenen van een toernooi terugtrekt, kan door de organistatie om een verklaring gevraagd worden. De regels zijn per organisatie (ATP, WTA en ITF) verschillend. Bij terugtrekking (retirement) tijdens een ITF Juniors toernooi dien je je te melden bij de toernooiarts, anders kan het zijn dat je punten verliest. Terugtrekking van een toernooi na de ‘withdrawal deadline’ 26

Medical time out Een speler mag per ‘medisch behandelbare aandoening’ (bijvoorbeeld een enkelverstuiking of een wond op het been) een medical time out aanvragen van 3 minuten voor behandeling. Hij mag géén time out vragen voor kramp. Deze medische time out moet plaatsvinden tijdens een wissel of aan het eind van de set, tenzij het echt zo acuut is dat 27

Voorkomen is beter dan… Een bekend gezegde: voorkomen is beter dan genezen. Je kunt veel doen om blessures te voorkomen. Denk alleen al aan maatregelen die je kunt nemen op het gebied van je uitrusting, training en techniek. En wat te denken van de warming-up, cooling-down, en de verhouding tussen inspanning en rust. Als ervaren tennisser ben je met de meeste adviezen

6 Blessures

28

n e g n i n e o d n a a n e

waarschijnlijk wel bekend. Die adviezen consequent opvolgen vereist echter continu discipline. Bovendien: wie vergeet er nooit iets? Daarom vind je op de volgende bladzijden nog eens een aantal belangrijke tips. Blijf alert, bewaak je gezondheid, want voorkomen is beter dan…

Uitrusting Gezond tennissen begint met een goede basisuitrusting. Je racket, tennisballen, schoeisel en kleding verdienen de aandacht. Ga er zorgvuldig mee om, let op slijtage en laat je adviseren door specialisten. Onderschat niet wat het belang is van een goede uitrusting voor je blessurerisico.

Training en techniek Toptennissers moeten over vele, goed ontwikkelde kwaliteiten beschikken om optimaal te presteren. Alle vijf motorische grondeigenschappen – coördinatie, lenigheid, uithoudingsvermogen, spierkracht en snelheid – zijn van belang. Die moet je dus allemaal trainen. Wist je bovendien dat een

verkeerde techniek een van de belangrijkste risicofactoren is voor tennisblessures?

Warming-up en cooling-down De warming-up en cooling-down horen onlosmakelijk bij trainingen en wedstrijden. Een warming-up bereidt je niet alleen fysiek, maar ook mentaal voor op de aanstaande inspanning. Een cooling-down brengt je lichaam weer terug in de ‘ruststand’. Als ervaren tennisser haal je het natuurlijk niet in je hoofd die over te slaan.

29

nier om de Tips een goede ma ijn z en ng ni lmatig * Rekoefe . Doe ze rege en ot gr er v acht lenigheid te r geval aand de ie in ij rb a en besteed da achterzijde bovenbenen en n, te ui k de aan ders. doe je van de schou rintoefeningen sp n a a nd a * Voorafga warming-up. n uitgebreide ee t rs ee ijd lt a oefeningen als alleen sprint en di en v bo Doe bent. aar zorg je uitgerust Uitstekend. M ? en do op lo je een * Een duur steltijd, indien er h de en do ol wel voor v elen, waarbij strijd moet sp ed w e jk ri ng bela hijnen. rt wilt versc a st de n a a duurloop je fit eltijd na een st er h de l: en na Vuistrege circa 24 uur is r uu lf a van een h ier circa 36 an drie kwart v op lo ur du een indheid en de van je getra ijk el nk a fh a uur, . n de duurloop et ná, intensiteit va e je liever ni do g in in a tr e ining. Je * Technisch of krachttra ur du n ee maar vóór immers onder dinatie lijden ör co en ie cis pre eid. de vermoeidh

30

De volgende onderdelen laat je in een warming-up aan bod komen: 1) algemene warming-up (gevarieerd inlopen); 2) tennisspecifieke warming-up (gedoseerd inspelen); 3) dynamische rekoefeningen. De opbouw van een cooling-down is nog eenvoudiger. Begin met rustig lopen of dribbelen en na enige tijd kun je tussendoor wat rekoefeningen doen.

Rust en herstel Goed slapen is belangrijk voor iedereen, maar voor top­ sporters in het bijzonder. Slapen bevordert het herstel na ­inspanningen en houdt je lichaam en geest in conditie. Een slechte nacht gaat ten koste van je concentratievermogen, coördinatie, reactievermogen en goede humeur. Lange tijd niet goed slapen kan bijdragen aan overtraindheid en het ­functioneren van bepaalde organen bemoeilijken (hart, lever, blaas).

Veel voorkomende blessures Tennissers kunnen verscheidene blessures oplopen. Acute blessures en blessures die geleidelijk ontstaan. Blessures aan het onderlichaam, het bovenlichaam en de romp. De meeste tennisblessures betreffen het onderlichaam. Die zijn het meest ook acuut van aard. Niet verrassend natuurlijk, want tennissers moeten nu eenmaal vaak plotseling starten, versnellen, remmen, springen en draaien: bewegingen waarbij gemakkelijk iets kan misgaan. Blessures aan het bovenlichaam komen minder vaak voor en ontstaan vaak geleidelijk. Doorgaans zijn ze het gevolg van overbelasting die wordt veroorzaakt door het feit dat tennissers dezelfde bewegingen heel vaak herhalen. Blessures aan de romp komen het minst vaak voor, maar toch met enige regelmaat. Realiseer je daarbij dat de rompspieren wellicht de belangrijkste schakel zijn in de bewegingsketen van iede-

re tennisser. Zonder een goede inzet van de romp kan een tennisser nooit de top bereiken. Hieronder bespreken we enkele veel voorkomende blessures onder tennissers: een kleine greep uit een breed scala. Voor meer informatie kun je de “blessurevrij-kaarten” op de website van de KNLTB raadplegen.

“Spierrupturen komen het meest voor in de bovenbenen en kuiten.” Spierrupturen Spierscheuren en -verrekkingen ontstaan vaak doordat een spier te ver wordt opgerekt of krachtig samentrekt tegen een vaste weerstand in. Onvoldoende herstel, oververmoeidheid en een plotselinge toename van de duur of intensiteit van activiteiten vergroten het risico op rupturen. De blessure komt het meest voor in de bovenbenen en kuiten. Zweepslag Een zweepslag is een (gedeeltelijke) ruptuur van de oppervlakkige kuitspier. Bij het ontstaan van de blessure heb je vaak het gevoel alsof je (met een zweep) tegen de kuit wordt geslagen. Dat kan heel pijnlijk zijn. Niet zelden is er ook een ‘knappend’ geluid te horen of voelen. De pijn is vooral hevig als je op de tenen gaat staan.

Spierruptuur aan voorzijde bovenbeen Bij een spierruptuur aan de voorkant van het bovenbeen (quadriceps) ervaar je ter plekke een scherpe pijn. De pijn wordt erger bij belasting, zoals tijdens rennen, springen, serveren en het strekken van het been tegen een weerstand in. Spierruptuur aan achterzijde bovenbeen Een ruptuur van de hamstrings (de spiergroep aan de achter­kant van het bovenbeen) geeft een stekende pijn. Factoren die het risico op hamstringblessures vergroten zijn verkorte hamstrings en een eerdere blessure aan het bovenbeen, de knie of de heup. Het risico is ook groter als de hamstrings ten opzichte van de quadriceps veel minder sterk ontwikkeld zijn. Spierruptuur in de lies Aan de binnenkant van de bovenbenen zit een groep ­spieren die als functie heeft je benen naar elkaar toe te ­bewegen: de adductoren. Verrek je deze spieren, dan voel je plotseling een scherpe pijn in de lies of aan de binnenkant van het bovenbeen. De vele versnellingen, zijwaartse bewegingen, plotselinge starts en stops en richtingveranderingen maken dat deze rupturen onder tennissers betrekkelijk vaak voorkomen. Relatief stijve heupgewrichten en onvoldoende ontwikkelde adductoren vergroten het risico.

31

Wat doe je eraan? Loop je een spierruptuur op, stop dan meteen met tennissen en handel volgens de P.R.I.C.E.-procedure: protectie, rust, ijs, compressie en elevatie. Soms is het nodig om de eerste tijd krukken te gebruiken. Doe dat totdat je weer redelijk probleemloos zonder krukken kunt lopen. Zodra de pijn en zwelling zijn afgenomen, kun je langzaam beginnen met revalideren. Maar let wel: pijn betekent gas terug! Afhankelijk van de ernst kan het enkele dagen tot zes à acht weken duren voor de blessure genezen is.

Enkelverstuiking Enkelverzwikking, enkelbandletsel, gescheurde enkelbanden of verstuikte enkel: het betekent allemaal hetzelfde. Een of meerdere gewrichtsbanden rondom de enkel (meestal aan de buitenkant) zijn opgerekt of (gedeeltelijk) gescheurd. De blessure is – met een kwart van alle blessuregevallen – een van de meest voorkomende blessures onder tennissers en ontstaat als de enkel te ver uit balans wordt gebracht. Heb je ooit je enkel verstuikt, dan blijf je vaak gevoeliger voor deze blessure. Een enkelverstuiking voel je onmiddellijk. Het doet pijn en sommige tennissers voelen ook iets knappen of scheuren in de enkel. Alleen bij een milde verstuiking kun je soms nog verder tennissen, maar in ernstiger gevallen is iedere belasting van de voet te pijnlijk. Zwelling treedt op binnen enkele minuten tot uren na de verstuiking. Aan de hand van de bloeduitstorting, zwelling

Raak je geblesseerd tijdens een toernooi in het buitenland, richt je dan tot de toernooiarts of fysiotherapeut en volg hun advies op. Bij terugkomst in Nederland kun je bij je eigen huisarts of fysiotherapeut terecht voor verdere behandeling en revalidatie.

32

en mate van instabiliteit kan doorgaans goed worden vastgesteld hoe ernstig het letsel is.

Veel voorkomende aandoeningen Behalve blessures kunnen ook aandoeningen je tennisprestaties belemmeren en je tennisplezier vergallen. Vele aandoeningen zijn weliswaar vervelend maar onschuldig (denk aan kramp), andere zijn ernstiger en vragen om drastischer maatregelen. In dit boekje bespreken we enkele veel voorkomende aandoeningen onder tennissers.

Kramp Kramp is een pijnlijke, onwillekeurige samentrekking van ­alle spiervezels van een spier. Kramp treedt meestal op in spieren die je het meest belast (in de kuiten en bovenbenen) en veelal tijdens of na het tennissen. Overmatig verlies van vocht en zout (zweten!) lijkt een belangrijke oorzaak te zijn. Adequate aanvulling is mede daarom belangrijk. Ook een hoge spierspanning, kleine spierletsels en vermoeidheid kunnen kramp in de hand werken. Waaraan herken je kramp? Een verkrampte spier voelt hard en gespannen en is zeer pijnlijk. Bewegen gaat moeilijk. Er zijn geen bloeduitstortingen. Soms schieten meerdere spieren tegelijk of kort na ­elkaar in de kramp. Wat doe je eraan? Kramp kun je het beste tegengaan met de zogeheten S.A.R.-methode: Schudden, Aanspannen en Rekken. Begin met het losschudden en licht masseren van de verkrampte spier. Daarna span je de tegenoverliggende spier aan (bij kramp in de kuiten breng je daarvoor dus je tenen omhoog). Als dat niet voldoende helpt, ga je de verkrampte spier voorzichtig rekken.

Spierpijn Spierpijn: de sportersaandoening bij uitstek. Iedere tennisser kent het gevoel. Spierpijn treedt op als je opeens meer doet dan je gewend bent, of opeens andere oefeningen doet dan normaal. Vandaar dat het vooral aan het begin van het seizoen optreedt, zoals de tenniscompetitie, waarbij je na een winter rustig trainen en wat oefenwedstrijdjes spelen opeens één, twee en soms wel drie wedstrijden vol aan de bak moet. Na de tweede of derde competitiedag zijn de klachten

“Kramp? Gebruik de S.A.R.-methode!” vaak al veel minder, want dan zijn je spieren er al wat meer aan gewend. Vooral ‘excentrische’ spiercontracties zijn berucht. Dit zijn oefeningen waarbij de spier langer wordt, ­terwijl je de spier aanspant. Pijn in de spier kan ook het gevolg zijn van een letsel, zoals een spierscheurtje, of van een ziekte, zoals griep. Hier hebben we het echter over overbelastingsspierpijn. Wat doe je eraan? Herstel van spierpijn kun je bespoedigen door een goede cooling-down. Daarmee bevorder je de afvoer van afvalstoffen (zoals melkzuur) uit de spieren. Ook massage en een warme douche willen wel eens helpen. Bij verlate spierpijn kun je meerdere malen per dag lichte rekoefeningen doen en warmte toepassen (douche, sauna). Met lichte spierpijn kun je gewoon doortrainen. Bij heftige spierpijn is het verstandig om het één à twee dagen wat rustiger aan te doen. Vaak is namelijk je coördinatievermogen wat verminderd en is de spier minder belastbaar en dat vergroot het risico op blessures.

Tip

Drink voldoend e en kies zeker bij een lange wedstrijd of m eerdere wedstri jden op een hete dag voor een sportdrank waaraan zout is toegevoe gd

33

e l a t n 7 Me

d i e h d n gezo

Het belang van de psyche Niet alleen fysiek, maar ook mentaal moeten sporters optimaal presteren om de top te bereiken. Als je bepaalde mentale vaardigheden niet goed beheerst of als je niet ‘lekker in je hoofd’ zit, komt dat je prestaties natuurlijk niet ten goede.

Op de komende pagina’s lees je wat je kunt doen om je mentale vaardigheden te verbeteren en om stressgerelateerde aandoeningen, zoals overtraining en burn-out, te voorkomen. Besteed hier aandacht aan. Toptennis is niet alleen een fysieke prestatie!

Training van mentale vaardigheden De mentale vaardigheden die nodig zijn om topsportprestaties te leveren, zijn te trainen met behulp van mentale training (of mental coaching). Hoewel steeds meer sporters de weg naar de sportpsycholoog weten te vinden, is echter de aandacht voor mentale vaardigheden – in vergelijking met techniek, tactiek en conditie bijvoorbeeld –nog steeds betrekkelijk armzalig. Ik ben toch niet gek? Het is een – helaas vrij hardnekkig – misverstand dat je naar een sportpsycholoog of mental coach gaat als er wat mis met je is of als je psychisch niet in orde bent. Dat is zeker niet het geval. Mentale training richt zich op gezonde sporters die ook die laatste paar procent verbetering na­streven.

34

Mentale training is hard werken Om de benodigde mentale vaardigheden goed onder de knie te krijgen, moet je hard werken. Je wordt er niet mee geboren. Waar je wel mee geboren wordt, zijn bijvoorbeeld doorzettingsvermogen en ambitie. Maar hoe je bijvoorbeeld met tegenslagen moet omgaan, spanningen moet reguleren, gedisciplineerd en gemotiveerd moet blijven en moet focussen... dát kun je leren. Veel sporters wenden zich tot een sportpsycholoog omdat ze bijvoorbeeld het gevoel hebben dat ‘het er niet uit komt’. Ze ervaren dat hun trainingsniveau hoger is dan hun wedstrijdniveau. Een sportpsycholoog kan in dat geval helpen om ook op belangrijke momenten optimaal te presteren. In een traject van gemiddeld tien sessies maak je je onder andere verschillende ademhalings- en activeringstechnieken eigen en kom je erachter hoe je doelen kunt stellen, de fantasie (verbeelding) kunt gebruiken en je kunt concentreren. Je krijgt inzicht in je manier van denken en hoe je die kunt veranderen zodat je prestaties beter worden.

35

De officiële definitie van doping is de overtreding van één of meer specifieke artikelen uit het dopingreglement, oftewel: stoffen en methoden die door het Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA) verboden zijn.

Elke speler die is aangesloten bij de KNLTB of ITF, ATP en WTA toernooien speelt dient zich te houden aan de regels uit het dopingreglement. Hierin staat onder meer beschreven wat de definitie van doping is en welke dopinglijst en sancties er gehanteerd worden. Het KNLTB dopingreglement is te vinden op www.knltb.nl; het ITF dopingreglement op www.itftennis.com/anti-doping.

36

8Doping

Geneesmiddelen altijd checken Op de dopinglijst staan veel geneesmiddelen. Dit betekent dat deze middelen voor sporters niet zijn toegestaan. Dit geldt zowel voor geneesmiddelen op doktersrecept als voor geneesmiddelen die zonder recept verkrijgbaar zijn, bijvoorbeeld bij de apotheek of drogist. Een sporter dient dan ook

“Pas op met buitenlandse geneesmiddelen!”

• Staat het geneesmiddel op de lijst van toegestane geneesmiddelen (zie hoofdstuk 3)? Zo ja, dan is het (soms onder bepaalde voorwaarden) toegestaan. • Staat het geneesmiddel niet op de lijst van toegestane ­geneesmiddelen? Dan is er een aantal mogelijkheden om na te gaan of het middel een dopinggeduide stof bevat: - R aadpleeg je huisarts of de bondsarts; -M  ail naar [email protected] of neem contact op met de internationale tennis anti-doping hotline: [email protected] of +46 8555 10 999; - Vertel je apotheker dat je topsporter bent. Via een ­computerprogramma kan meestal worden bekeken of het middel een dopinggeduide stof bevat. Pas op met buitenlandse geneesmiddelen. Soms kunnen geneesmiddelen onder dezelfde naam (en in dezelfde verpakking!) in het buitenland verkocht worden, terwijl de bestanddelen van elkaar verschillen!

Voedingssupplementen altijd het geneesmiddel voor gebruik te controleren op de aanwezigheid van een dopinggeduide stof. Dit kan op de volgende manieren:

Het is niet altijd duidelijk wat een voedingssupplement nu precies is. Veel mensen weten niet dat een simpele multivitamine ook een supplement is. Zelfs hier kan doping in zitten. 37

Het verschil tussen voedingssupplementen en medicijnen is dat medicijnen vallen onder de Geneesmiddelenwet. Hierin staan strenge reinheidseisen waar bij de productie aan voldaan dient te worden. Hierdoor krijgt een medicijn de hoogst mogelijke zekerheid dat het geen stoffen bevat die niet op het etiket staan. De kans op vervuiling van een ­geneesmiddel met doping is daardoor zo goed als nihil. Voedingssupplementen vallen echter niet onder deze ­Geneesmiddelenwet, maar onder het Warenwetbesluit voedingssupplementen en daarvoor gelden minder strenge eisen. Daardoor bestaat het risico dat voedingssupplementen wél vervuild zijn. Uit onderzoek blijkt dat dit risico bovendien vrij groot is; 2-25% van alle supplementen bevat dopinggeduide stoffen zonder dat dit op het etiket vermeld staat.

NZVT Om de sporters toch de hoogst mogelijke zekerheid te geven op het gebruik van dopingvrije supplementen, is in Nederland het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT) opgezet. De voedingssupplementen die op deze lijst staan zijn per batch gecontroleerd op de aanwezigheid van dopinggeduide stoffen. Meer informatie over dit systeem kun je vinden op: www.dopingautoriteit.nl/ nvzt.

Zelfzorggeneesmiddelen Sommige geneesmiddelen zijn zonder recept verkrijgbaar. Dit zijn de zogenaamde zelfzorggeneesmiddelen. Deze ­worden veelal bij een drogisterij of apotheek gekocht. Een bekend voorbeeld hiervan is aspirine. Echter, niet alles wat als zelfzorgmedicatie wordt verkocht, is vrij van vervuiling met dopinggeduide stoffen. Alleen medicijnen met een RVGnummer (‘Registratie voor Geneesmiddel’), homeopathische middelen met een RVH-nummer (‘Registratie voor Homeopathie’) en Europees geregistreerde geneesmiddelen met een EU-nummer zijn zeker gemaakt volgens de hoogste reinheidseisen. 38

Sportvoeding Voor sportdranken en energierepen zal het risico op vervuiling met dopinggeduide stoffen vrij klein zijn, maar voor energiepreparaten in gelvorm of poedervorm ligt dit risico toch echt wat hoger. Daarom is het ook voor deze preparaten aan te raden NZVT-gecontroleerde producten te nemen. En als fabrikanten van sportdranken of energierepen het zekere voor het onzekere nemen, laten ze ook die producten testen in het kader van het NZVT.

“We raden aan alleen NZVT-gecontroleerde producten te gebruiken.” Eigen verantwoordelijkheid Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: je bent zelf verantwoordelijk voor alle verboden stoffen of afbraakproducten van verboden stoffen die in je urine of bloed worden aangetroffen. Het is de persoonlijke plicht van elke sporter ervoor te zorgen dat geen verboden stoffen en/of afbraakproducten daarvan in zijn/haar lichaam binnenkomen. Er hoeft geen opzet, schuld, nalatigheid of bewust gebruik door de sporter te worden aangetoond om een dopingovertreding volgens het dopingreglement te kunnen vaststellen.

gegevens van de betreffende sporter. Bij het indienen van een dispensatieverzoek door een sporter onder de 16 jaar is, naast de handtekening van de sporter zelf, ook de handtekening van een ouder of voogd verplicht.

Wetgeving in het buitenland In Nederland is de dopingregelgeving in de vorm van een reglement opgenomen in de regelgeving van de sportbond. In sommige landen, zoals Frankrijk, Italië en België, is de ­dopingregelgeving vastgelegd bij wet. Dit betekent dat de aanpak van de dopingproblematiek niet alleen de verantwoordelijkheid is van de sportbond, maar ook die van de overheid. Een sporter of begeleider die de dopingwet overtreedt, kan justitieel vervolgd worden. Ter voorkoming van problemen in het buitenland is het aan te raden om een aantal voorzorgsmaatregelen te nemen. Neem bijvoorbeeld altijd je (genees)middelen in de originele verpakking mee. Dit geldt ook voor sportdranken. Indien je van de internationale of nationale dispensatiecommissie schriftelijk toestemming hebt gekregen een dopinggeduid geneesmiddel te ­gebruiken, neem deze dan altijd mee!

Minderjarige sporters De dopingregels van een sportbond zijn ook van toepassing op minderjarige sporters (sporters onder de 18 jaar). De verplichtingen voor meerderjarige en minderjarige sporters zijn dan ook gelijk. Echter, voor minderjarigen geldt dat zij een begeleider de toiletruimte mee in mogen nemen. Voor sporters onder de 16 jaar geldt dat ouders toestemming moeten verlenen voor het verwerken van de persoons39

Technische staf en bondsbureau

NOC NSF

KNLTB Displayweg 4 3821 BT AMERSFOORT Tel: 088 1302600 www.knltb.nl

Vluchten

Aanbevolen websites

9 40

r e z j i w Weg

Voeding www.voedingscentrum.nl Algemene landeninformatie www.anwb.nl/vakantie/landeninformatie Actuele landeninformatie m.b.t. vaccinaties en ­preventieve medicatie www.lcr.nl Medicatie op reis www.farmatec.nl/geneesmiddelen/opiaten/schengenverklaringen Reisadviezen overheid www.minbuza.nl/nl/reizen_en_landen/reisadviezen Dopinglijst www.dopingautoriteit.nl Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT) www.antidoping.nl/nzvt

Tennisorganisaties

ATP playerzone https://atp-playerzone.com ATP tennis www.atpworldtour.com Davis Cup www.daviscup.com Fed Cup www.fedcup.com ITF ipin www.itftennis.com/ipin ITF juniors www.itftennis.com/juniors ITF mens www.itftennis.com/mens ITF womens www.itftennis.com/womens KNLTB www.knltb.nl TennisEurope www.tenniseurope.org WTA tour www.wtatour.com

Sport www.nocnsf.nl/home

Alitalia www.alitalia.com Arkefly www.arkefly.nl ATP www.atp.nl D-reizen www.d-reizen.nl Easyjet easyjet.com Iberia www.iberia.com Lowcostairlines www.lowcostairlines.nl Momondo www.momondo.com Montys www.montys.nl Ryanair www.ryanair.com/nl Transavia www.transavia.com Wegolo nl.wegolo.com

Handig

NS reisplanner www.ns.nl Routenet www.routenet.nl Tennis startpagina tennis.startpagina.nl Tijdzones www.dejuistetijd.nl Visa www.cibt.nl

teratuur

Aanbevolen li

(2009), Joris Hermans & n va a nj A htsport, * Geel, amsport, krac Te t. or sp en Voeding N10 Uitgevers, ISB duursport,Tirion 0765739. SBN13 978906 I , 37 57 76 60 90 an (2009), . & M.R. Safr * Pluim, B.M dboek over Praktisch han Ace of brace. Media, en, Arko Sports gezond tenniss 472-089-8. ISBN 978-90-5 (2007), & Dekkers, H. * Reardon, J. 12273 SBN 97890439 The mindset. I

41

Voor meer informatie: www.knltb.nl