Ten geleide. APRIL Deze Nieuwsbrief is bijzonder rijk aan inhoud

APRIL 2011

Ten geleide. Deze Nieuwsbrief is bijzonder rijk aan inhoud. Om te beginnen met het verslag over de Algemene Ledenvergadering die gehouden werd op zaterdag 2 april in de Rozerie bij Aalst. De opkomst lag aan de lage kant waarvoor wij als leden voldoende aandacht moeten hebben. Immers als VZW moet de Stichting op haar jaarlijkse bijeenkomst voldoende quorum bereiken om rechtsgeldig bepaalde belangrijke beslissingen te kunnen nemen. Een ruime opkomst is dus ook juridisch belangrijk. Wellicht kan een mededeling van de vergaderdatum ruim op voorhand ter zake nuttig zijn. Een bijzonder belangrijk punt is de geplande samenwerking tussen de Vrienden van Zuid-Afrika en onze Stichting die in het verslag uitvoerig wordt uiteengezet. Het gaat hier om twee verenigingen met analoge doelstellingen die in de toekomst hun werking zullen trachten te verrijken en te versterken door een weloverwogen samenwerking. Op het jaarlijkse Woordfees in Stellenbosch begin maart jl. stond Herman Bogaert in voor verschillende geslaagde en gewaardeerde optredens en tevens voor de aandachtige observatie van het hele gebeuren dat hem eigenlijk verblufte. Een Fees met rond de 25.OOO deelnemers tart toch wel onze verbeelding. Il faut le faire. Tak Wes-Kaap van die Stigting in Stellenbosch heeft duidelijk de wind in de zeilen. Na 10 jaren van actief voorzitterschap kon Hennie Viljoen zijn ondervoorzitter Jan Visagie overtuigen het stuur over te nemen. Een hele nieuwe bestuursploeg is aangetreden en zo te zien met ambities en succes. Zij krijgen ook de medewerking van een aantal actieve ingeweken Vlamingen wat synergie lijkt te beloven. Beste wensen! De twee ZA beursstudenten die aan de Universiteit Antwerpen met een Stichting beurs voortstudeerden geven in deze Nieuwsbrief hun indrukken ten beste. Hopelijk wordt deze nieuwe start van studiebeurzen een succes voor de toekomst. Op de jaarvergadering werd het overlijden van Julien Pauwels en Gerard Manderyck, beiden gedurende vele jaren actieve bestuursleden herdacht. In Zuid-Afrika overleed 1

Willem Dempsey, dicht bij de honderd. Hij was de stichter en vele jaren voorzitter van Tak Wes-Kaap van onze zusterorganisatie in ZA. Onze Stichting betuigde haar deelneming aan de familie Dempsey bij het heengaan van Willem, vriend van vele Stichtingsleden, met zeer grote verdiensten in vele opzichten; hij was o.m. universiteitsprofessor, ambassadeur van zijn land in België en Luxemburg, hartstochtelijke verdediger van het Afrikaans. Op 17, 18 en 19 juni a.s. zal het geplande Festival voor het Afrikaans in het raam van Afrinetwerk doorgaan in Amsterdam. Het programma is zeer uitgebreid en hoogstaand. Hopelijk zullen een aantal Stichtingsleden er aan deelnemen. In dat geval zal de Stichting zorgen voor busvervoer. Hieroverzal nog nader bericht worden. De inspanningen van de Zuid-Afrikaanse kunst- en cultuur-vertegenwoordigers verdienen een ruime erkenning en aanwezigheid vanuit Vlaanderen. Ward Thielemans

***

Algemene Vergadering van zaterdag 2 april 2011 – Aalst Werkende leden: Aanwezig : Herman Candries, Gerard De Lange, Kamiel Dhooghe, Jan Goris, Frank Judo, Piet Pottie, Rita Ryssaert, Ronald en Gerda Snauwaert, Ward en Lieve Thielemans-De Backer, Georges en Jeanine Van Hege-De Brouwer, Erik Verresen. Aanwezig met volmacht : Marcel Janssens (aan Geert Buys), Marcel Lengeler (aan Bureau), Frederik en Goele Pieters-Fonteyn (aan Frank Judo), Frans-Jos Verdoodt (aan Bureau), Johan Weyts (aan Bureau), Jos Wilmots (aan Frank Judo). Verontschuldigd : Roger Demanet, Geert De Putter, Jan De Smedt Frederik Landerie (wel aanwezig voor de maaltijd), Marcel Storme, Fons Verboven, Arthur Verthé. Afwezig : Ilze Bezuydenhout, Jo Breynaert, Jan Degadt, Ward Kennes, Herman Suykerbuyk, Jef Valkeniers, Johan Van Daele.

Toegetreden leden: Aanwezig : Wilfried Janssens, Vera Versieck, Martha Candries, Agnes D’Hooghe. Verontschuldigd : Ghislain Bouckaert, Leo Camerlynck, Rik Casteels, Frans Junius, Jan Van Meirhaeghe

1. Aanwezigen en verontschuldigingen: vaststellen van stemberechtiging en volmachten. Van 36 werkende leden zijn er 14 aanwezig en 14 aanwezig met volmacht en/of verontschuldigd = 28. De Algemene Vergadering kan dus geldig vergaderen. 2

De vergadering wordt voorgezeten door Ward Thielemans, algemeen voorzitter. Hij verwelkomt zowel de werkende als de toegetreden leden en geeft een speciaal welkom aan gastspreker Herman Bogaert .

2. Goedkeuring van het verslag van de Algemene Statutaire Vergadering van 10 april 2010. Verslag goedgekeurd. 3. Voorlegging en goedkeuring van : a) Werkingsverslag 2010. 1. Algemene Statutaire Vergadering De statutaire Algemene Vergadering werd gehouden op zaterdag 10 april 2010 in Kasteel De Rozerie te Aalst. De verslagen van de Algemene Vergadering 2009, het werkingsverslag 2009 en het financiële verslag 2009 werden goedgekeurd. De begroting voor 2010 werd aanvaard en de vooruitzichten van de werking 2010 toegelicht. 2. Raad van Bestuur en Bureau De Raad van Bestuur en het Bureau kwamen samen op 9 maart 2010 te Lennik. Op de vergadering werd de Algemene Statutaire Vergadering voorbereid en de toekomstige werking 2010 besproken. De samenstelling van de Raad van Bestuur zag er in 2010 als volgt uit: (in alfabetische volgorde): Ilse Bezuydenhout, Geert Buys, Herman Candries, Roger Demanet, Geert De Putter, Kamiel D‟hooghe, Jan Goris, Frank Judo, Piet Pottie, Ronald Snauwaert, Herman Suykerbuyk, Ward Thielemans, Georges Van Hege, Erik Verresen, Arthur Verthé, Jos Wilmots. Uitgenodigd op de vergadering als hoofdredacteur Nieuwsbrief : Jeannine Van Hege-De Brouwer. 3. Nieuwsbrief De Nieuwsbrief werd verzorgd door Jeanine en Georges Van Hege-De Brouwer. De Nieuwsbrief informeerde de leden over het reilen en zeilen van de Stichting. 4. Contacten met de Stigting in Zuid-Afrika (takken Overvaal en Weskaap) Werden onderhouden en verliepen vooral via mail. 5. Werking in 2010 Begin maart namen Steven Van de Perre en Jeroen Roppe deel aan het Woordfees in Stellenbosch dat dit jaar zowat in het teken stond van de komende Wereld Cup Voetbaltornooi in Zuid-Afrika. Hun thema was “Clubcultuur voetbal in België” dat zij op verschillende plaatsen behandelden: het Woordfees, de voetbalskool in Idas Vallei, de Neerlandistiekdag aan de Universiteit en de ledenvergadering van die Stigting. Zij hadden contacten met SASNEV, die Suid-Afrikaanse Sentrum voor Nederland en Vlaandere”. Hun ervaringen deelden zij mee op de Algemene Vergadering van de Stichting op 10 april 2010. Eind september vond aan de universiteit van Pretoria Woordpoort plaats. De Stichting stelde Herman Bogaert, voor. Hij trad er op als solo recitant met een programma “Ik, Multatuli” en “Ik, Guido Gezelle”. Woordpoort staat onder de leiding van Linette Van der Merwe, lid van de bestuursraad van Tak Overvaal van die Stigting in ZA. Afrinetwerk: Na de Rondetafelconferentie over Afrikaans in Antwerpen in 2009 werd in mei 2010 in Amsterdam een nieuwe Rondetafelconferentie gehouden georganiseerd door de NZAV en gefinancierd door de Nederlandse Taalunie. Spil van het netwerk is de Afrikaanse Taalraad (ATR) opgericht in 2008 om bij de Zuid-Afrikaanse regering en andere organisaties de belangen van Afrikaans te verdedigen. Focus van deze conferentie was het opstarten van praktische projecten. Deze zullen door de deelnemende ZA-

3

organisaties vooraf ingediend worden en met de aanwezige organisaties uit Nederland en Vlaanderen worden besproken. Verslag: Geert Buys, secretaris VZACS

b) Academische Contactgroep 2010 1. Beuzenbeleid Na een opschorting gedurende een jaar werd opnieuw overgegaan tot het toekennen van beurzen voor studenten uit Zuid-Afrika. Dit jaar waren de begunstigden Rikus Wessels, een student geschiedenis uit Stellenbosch, en Tim Hayward, een rechtenstudent van dezelfde universiteit. Beiden brachten een semester door aan de Universiteit Antwerpen. Zeker met laatstgenoemde waren de contacten erg vlot, wat hopelijk aanleiding kan geven tot enig engagement in de tak Weskaap – al is enige voorzichtigheid passend. 2. Jongerenproject Hoewel er in 2010 een uitgaand Jongerenproject werd georganiseerd, bleek het ditmaal niet mogelijk Vlaamse studenten te overtuigen eraan deel te nemen. Het grote aanbod aan alternatieve reismogelijkheden, de afwezigheid van een studiereistraditie in Vlaanderen, de afname van niet-toeristische belangstelling voor Zuid-Afrika en de prijs van de reis kunnen alle worden aangehaald als mogelijke omstandigheden – al zal de krimp in het netwerk van de Stichting er ook wel iets mee te maken hebben. In 2011 zal de Stichting betrokken zijn bij de ontvangst van een inkomend jongerenproject, dat tussen 29 juni en 3 juli zal verblijven op Kasteel Mariagaarde in Hoepertingen, tussen 3 en 8 juli deelneemt aan een zomerschool bij de Universiteit Hasselt en tussen 8 en 11 juli verblijft bij gastgezinnen. Om de twaalf deelnemers te huisvesten zijn en blijven vrijwilligers welkom. In een tweede gedeelte zijn de deelnemers in Nederland (organisatie door NZAV). Verslag : Jos Wilmots en Frank Judo, leden bureau VZACS

Deze 2 werkingsverslagen 2010 worden unaniem goedgekeurd. 4. Kasverslag: Jaarrekening 2010 Penningmeester Erik Verresen overloopt met de aanwezigen de cijfers en geeft verduidelijkingen waar nodig. Het kasverslag 2010 wordt unaniem goedgekeurd. 5. Begroting 2011 Penningmeester Erik Verresen overloopt met de aanwezigen de cijfers en geeft verduidelijkingen waar nodig. De begroting voor 2011 wordt unaniem goedgekeurd. 6. Werking in 2011 : overzicht en vooruitzichten. De voorzitter licht de verschillende items toe. 

Begin maart nam Herman Bogaert deel aan het Woordfees in Stellenbosch dat dit jaar rond 25.000 deelnemers bijeenbracht en zich afspeelde van 4 tot en met 12 maart 2011 met nagenoeg 300 optredens en evenementen. Eigenlijk onvoorstelbaar. Herman Bogaert was zeer onder de indruk van het hele gebeuren. Zijn voornaamste optreden was de theatermonoloog over Willem Elsschot in het Lettergebouw van de Universiteit. Daarnaast trad hij op in het Afrikaans Sentrum Nederlands Vlaams met werken van Multatuli, bij de vergadering van die Stichting Weskaap met werken van Multatuli, Louis Paul Boon en Willem Elsschot en op de grote bijeenkomst AanTafel Soete Groete-Bilton Wijnplaats. Hij woonde ook verschillende andere optredens en bijeenkomsten bij en kon aldus een brede kennis over het hele gebeuren verwerven. Op de Algemene Vergadering van de Stichting zal hij ons deelachtig maken van zijn ervaringen en indrukken. Misschien krijgen we hem ook te horen in de Molen van Herzele in de loop van de zomer.



Studiebeurzen voor ZA-studenten. 4

De Stichting kon opnieuw aanknopen met een programma van studiebeurzen voor ZA-studenten aan Vlaamse universiteiten. Twee flinke studenten van de universiteit Stellenbosch werkten aan de universiteit Antwerpen. De selectie werd gedaan door Jos Wilmots en Frank Judo. Het zal er op aankomen om de nieuwe start ook de volgende jaren door te zetten in betere omstandigheden dan in het verleden, o.m. wat de contacten met de Stichting betreft. 

Relaties met de ZA-ambassade Wat de relaties met de ZA-ambassade betreft die al sedert jaren uitgedoofd waren werkt de Stichting met de ZA-vereniging van Vlaams parlementsleden. Deze vereniging spant zich in om klaarheid te bekomen over de huidige houding van de ambassade. Ingeval van positieve reacties zouden onze relaties kunnen hernomen worden. Ter info: de huidige ambassadeur is Prof. Dr. Anil Sooklal.



Gewetensonderzoek Op de Algemene Vergadering van vorig jaar werden de besluiten van het gewetensonderzoek naar voor gebracht. Op een paar punten kan een jaar later een verbetering worden vastgesteld: betere selectie van de ZA-deelnemers aan het Inkomende Jongerenproject Hoger Onderwijs en studiebeurzen voor ZA-studenten aan Vlaamse universiteiten. Op andere punten kan geen verbetering worden vastgesteld: lezingen bij Vlaamse cultuurverenigingen door ZA-profs, optredens van ZA-kunstenaars in Vlaanderen, contacten met Zuid-Afrikanen die in ons land zijn, ledenwerving. Er is dus nog veel werk voor de boeg … Tenslotte : de Nieuwsbrief kon een paar keer niet van de pers komen wegens gebrek aan kopij. De eerstvolgende uitgave is voor deze maand.



Samenwerking Stichting-Vrienden van Zuid-Afrika In oktober ll. hadden de twee verenigingen een bespreking over mogelijke samenwerking. Aanwezig waren : Roger Bryssink, voorzitter en Jan Van Aarschot, secretaris, voor de Vrienden en Jan Goris en Ward Thielemans voor de Stichting. De Vrienden van Zuid-Afrika hebben een zeer nauwe band met de Nederlands-Zuid-Afrikaanse Werkgemeenschap, nauwer dan onze Stichting met NZAV; rechtstreekse banden met Zuid-Afrika en activiteiten aldaar hebben zij niet; hun kwalitatief tijdschrift Saamtrek hebben zij samen met hun Nederlandse partner. Als activiteiten kunnen worden vermeld hun jaarlijkse braai, vakantiewandeling, boekenfonds (Protea uitgeverij). Culturele activiteiten met Zuid-Afrikanen hier hebben zij niet meer maar zouden zij graag hervatten. Samenwerking in het raam van Afrinetwerk behoort ook tot hun streven. Zij stelden voor Saamtrek samen uit te geven en al onze leden te abonneren. Aanwezigheid in elkaars bestuur lijkt hen wenselijk evenals op activiteiten. In zijn vergadering van 29 januari 2011 besprak het Bureau deze bijeenkomst en vond de samenwerking met de Vrienden wenselijk evenals met eventuele andere verenigingen die banden hebben met Zuid-Afrika. Wederzijdse uitnodigingen voor ledenactiviteiten kunnen deze samenwerking bevorderen evenals aanwezigheid in bestuursorganen. Samenwerking voor culturele activiteiten met optredens van Zuid-Afrikanen kan helpen om deze opnieuw op gang te krijgen. Het voorstel om samen het tijdschrift Saamtrek uit te geven en al onze leden te abonneren gaat te ver. De Stichting heeft vooral behoefte aan zijn Nieuwsbrief als bind- en communicatiemiddel maar kan wel het tijdschrift promoten bij te leden; het is immers een interessante informatiebron.



Afrinetwerk Jan Goris vertegenwoordigde de Stichting op de Afrinetwerkconferentie in Amsterdam op 23 mei vorig jaar. De beodeling was de samenwerking ZA-Nederland-Vlaanderen in het raam van Afrinetwerk te concretiseren. Belangrijk detail: de financiering van deze conferentie werd grotendeels gedragen door de Nederlandse Taalunie die ook open zou staan voor de erkenning van het Afrikaans als derde taal. Hoofddoel van de conferentie was uit te maken hoe Nederlandse en Vlaamse samenwerking gekoppeld kunnen worden aan de concretisering van projecten van samenwerking en ondersteuning en de voorbereiding van een Fees vir Afrikaans in Nederland in 2011 ( met een geplande datum op 16 april 2011, later verschoven naar 17-19 juni), gevolgd door een Vlaamse variant de dag nadien). Op dit ogenblik ziet het er naar uit dat de uitwerking van 5

projecten en ondersteuning en de voorbereiding van een Fees voor Afrikaans eerder moeizaam verlopen wat tenslotte niet zo verwonderlijk is. De Stichting zou misschien kunnen meewerken aan de financiering van projecten, bijv. een scholenproject van de Marnixring voor klassen en scholen in ZA, Nederlanden Vlaanderen van kinderen vanaf 8-9 jaar waarbij elkeen de correspondentie via internet in de eigen taal voert en de leerlingen vooraf informatie krijgen over het land waarmee ze in contact komen. Volgens de Marnixring kan zulke uitwisseling het begin vormen van andere vormen van uitwisseling, bijv. tussen technische opleidingen, stages van studenten en docenten. Voor een concrete medewerking van de Stichting zal het nog even duren en is er meer informatie en contact nodig. 

Bestuursvernieuwing in de Stigting Weskaap en nieuwe relaties tussen de twee Stigtingtakken Overvaal en Weskaap. In Stellenbosch werd onlangs een bestuursvernieuwing doorgevoerd waarbij Hennie Viljoen na 10 jaren dienst als voorzitter vervangen wordt door Jan Visagie die totnogtoe ondervoorzitter was. Een vernieuwd bestuur werd samengesteld. Uit een bericht van Dioné Prinsloo, voorzitter van Tak Overvaal, blijkt dat de relaties tussen de twee Takken zullen gewijzigd worden met het oog op een betere samenwerking.

Vervolgens verleent de vergadering unaniem décharge aan de voorzitter, penningmeester, bureau en bestuursleden. 7. Opvolging van bestuurders. Frederik Landerie en Marcel Lengeler worden voorgesteld voor opname in de Raad van Bestuur als nieuwe bestuurders. Het voorstel wordt door de Algemene Vergadering met handgeklap aangenomen. 8. Goedkeuring voorstel en opname van nieuwe werkende leden in de AV. Tot op heden geen nieuwe voorstellen. Wel worden als aan te schrijven potentiële nieuwe leden naar voren gebracht: JeanPierre Rondas en Koen Pauli 9. Andere punten en rondvraag. Festival voor het Afrikaans: voorstel met een delegatie van de Stichting naar Amsterdam te gaan. Jan Goris vraagt om informatie betreffende het programma en prijzen; wat daarna aan de leden zal worden meegedeeld. Bij voldoende belangstelling kan een bus worden ingelegd; betaald door de Stichting.

***

Vlaanderen zendt zijn zonen uit! Pretoria 2010 Mijn directeur van het Conservatorium Brussel, Kamiel D‟Hooghe, had mij bij de Stichting aanbevolen. We schrijven oktober 2010. Dankzij Ward Thielemans, voorzitter van de Stichting, trad ik op in Pretoria, met „Ik, Multatuli‟ en „Ik, Willem Elsschot‟. Ik werd er ontvangen als een prins door Linette Van Der Merwe. Een relatief klein Festival “Woordpoort”, waar men alles onder controle had. Mijn

6

optreden werd gesmaakt, zodanig dat ik werd aanbevolen voor het groots Festival “Woordfees” van Stellenbosch, maart 2011.

Stellenbosch 2011

Deze affiche is overal aanwezig in het stadsbeeld

4.3.2011 Jan Visagie, de huidige voorzitter van de Stigting in Stellenbosch, staat me op te wachten in de hall van de vlieghaven van Kaapstad, met mijn naam in het groot boven zijn hoofd. Pakkend moment. 't Is zomer en meer dan 30 graden! Hij brengt me, na 50 km rijden, naar MALANGUESTHOUSE, Keeromstreet 4, Stellenbosch. Het peperkoekenhuisje - bed & breakfast-house – staat vol antiquiteiten en de tuin (met zwembad) straalt rust en stilte uit. Een Hof van Eden. De eerste indruk is overweldigend. De stad hangt vol vlaggen en affiches van het Festival. HOOPVOL VIR ’N MONDVOL AFRIKAANS. Daarmee is de trend duidelijk gezet: het Afrikaans mag niet verdrongen worden door het Engels. Met Jan Visagie, Hennie Viljoen en Nelis Koelenberg naar KATJIE PIERING, midden in de Botanische tuin, om te middagmalen in openlucht: een aards paradijs. Ik krijg er een vaste plaats om er iedere middag te eten. ‟s Avonds wordt, op de binnenkoer van het Sasol Kunstmuseum het Festival Woordfees geopend door Dorothea Van Zyl, prof en bezieler van het groots gebeuren. Haar enthousiasme kent geen grenzen.

7

5.3.2011 Tjitte, een lid van de Stigting, voert mij naar ASNV (Afrikaans Sentrum Nederlands Vlaams). Een A-viertje kondigt aan dat ik er om halfelf zal optreden met „Ik, Multatuli‟! Ik wist er niks van! Totaal verrast! Maar ik laat me niet uit mijn lood slaan. Mijn website wordt geprojecteerd, ik vertel over mijn literaire theatermonologen (Multatuli, Gezelle, Carmiggelt, Elsschot en L.P. Boon). Ik debiteer er Multatuli en die gaat erin als boter. Tien kenners in de zaal! ‟s Avonds naar het Konservatorium om naar Carmina Burana te luisteren. Entreekaart ligt voor mij klaar aan de balie. Orkest en koor (200 man) ontroeren mij.

6.3.2011 In de namiddag weer naar het Konservatorium om naar KUNSTLIED EN KOOR te luisteren. Het fameuze Libertas Koor houdt het kunstlied in ere. Enig mooi.

7.3.2011 Om 10.00 uur al in de Boektent. Tom Lanoye wordt er geïnterviewd door Daniël Hugo, over zijn boek SPRAKELOOS. Vragen worden gesteld in het Afrikaans, Lanoye antwoordt in het Nederlands. Knap en geestig. ‟s Avonds ga ik kijken naar zijn monoloog: SPRAKELOOS. Zaal zit behoorlijk vol. Lanoye vertelt over de aftakeling van zijn moeder-actrice en leest zeer veel voor uit zijn boek. Met succes. Dat boek moet je lezen!

8.3.2011 Chevonne komt mij in het guesthouse opzoeken om het interview voor te bereiden, dat ze van mij zal afnemen aan de universiteit. Klasse. In de namiddag maak ik een vergadering van de Stigting mee. Twintig leden aanwezig. Ik laat hen kennismaken met een tekst van Multatuli, L.P. Boon en enkele teksten van Willem Elsschot. Dankbaar applaus na iedere tekst. Na de vergadering lekker samenzijn met buffet en wijn. De binding met Vlaanderen is overduidelijk.

9.3.2010 Snipperdag.

10.3.2011 Jan Visagie heeft voor mij alles gepland. Dag in, dag uit. Zijn bezorgdheid opdat ik het naar mijn zin zou hebben is fenomenaal! Hij trekt met mij naar de mooiste plekjes van Stellenbosch. Hij bezorgt mij de tekst van Ward Thielemans over Willem Demsey, overleden voorzitter van de Stigting. Het is de bedoeling dat ik die tekst breng in de Gereformeerde kerk als groet uit Vlaanderen. ‟s Avonds naar het Klein Libertas Theater om naar de monoloog MEDEA te luisteren. Wat een actrice! Na de voorstelling heb ik een gesprek met de directeur Gigi Fourie. Hij haalt herinneringen op aan PAS DE DEUX van Hugo Claus. Hij wenst meer contact met Vlaanderen.

8

Mijn dankbaarheid kent geen grenzen

11.3.2011 Naar de begrafenis van Willem Demsey. Uiteindelijk beslist de familie Dempsey dat de tekst door Jan Visagie zal gelezen worden in het Afrikaans. Ze willen geen woord missen. Bij de foto van Willem Demsey ligt een bloementuil van de Stichting. Waardig afscheid met pakkende woorddienst. Na de kerkdienst samenzijn met familie en genodigden (koffie en snacks). ‟s Avonds komt Jan Visagie mij ophalen. We moeten naar AAN TAFEL Soete Groete in de BILTON WIJNPLAATS. Overweldigend. 350 gasten. Wijnreceptie en om 19.30 uur optredens van een tiental schrijvers, o.a. Joke van Leeuwen en Arnold Grunberg. Een wildvreemde Afrikaner komt mij complimenteren met wat ik bracht van Multatuli, Gezelle en Carmiggelt.

12.3.2011 Het lokaal 693 van het Lettergebou (universiteit) zit stampvol. Arnold Grunberg wordt geïnterviewd en leest wat voor. Daarna deelt Chevonne wat A-viertjes uit over mij. Zij stelt de vragen in het Afrikaans en ik beantwoord ze in het Nederlands en als toemaatje lees ik „Geduld‟, een cursiefje van Simon Carmiggelt. De aanwezigen appreciëren het prima. In de namiddag „Ik, Willem Elsschot‟ in de Boektent. Zestig mensen in de zaal. Succes. Mijn eieren zijn gelegd en ik heb ze goed gelegd, zegt men mij. Totaal relax ontmoet ik er mensen die mij in Pretoria en Kaapstad bezig zagen, zoals de uitgever van POMP, de Zuid-Afrikaanse Snoeck‟s almanak. Hij vraagt me een artikel te schrijven over Vlamingen op het Woordfees. Almanak komt uit in november.

9

‟s Avonds naar de Boektent om naar Brel en Piaf te luisteren in het Afrikaans. Heel leuk omdat je de melodieën direct herkent. Zaal stampvol.

13.3.2011 Kuieren door de stad. De laatste keer naar Katjie Piering. Kiekies schieten. In de namiddag nog wat nagenieten aan het zwembad in mijn guesthouse. In de vroege avond etentje bij Jan Visagie thuis, samen met Bob en Machteld, twee Vlamingen uit Franschhoek. ‟s Avonds zit ik weer in het Konservatorium om te luisteren naar muziek van Bach tot Bos. Uitverkocht vol. Prof. Dorothea presenteert. Wat een dame! Na de voorstelling warm gesprek met de dirigent Villiers, een vriend van Ward Thielemans. Hij haalt dankbare herinneringen op over hun verblijf in Vlaanderen, enkele jaren geleden. Uiteraard koop ik de CD van zijn koor!

14.3.2011 Een toemaatje van formaat: Franschhoek. We bezoeken de pralinewinkel van Jef Valkeniers en brengen een bezoek aan Rob en Machteld Meeusen, vrienden van Jef Valkeniers. Heerlijk. Het Festival zit er op. Inpakken en wegwezen.

Toemaatje Van alle Festivals is het Woordfees festival in Stellenbosch, maart 2011, onder de zeer kundige leiding van Professor Dorothea Van Zyl, zeker het Festival bij uitstek, aan het wonderbaarlijke en onuitputtelijke firmament van alle Festivals van Zuid-Afrika, wat zeg ik, van de hele wereld! (naar Elsschot). Herman Bogaert

Er bestaat geen mooier land dan Zuid-Afrika! 10

NUUSBRIEF VAN DIE TAK WES-KAAP 1. In die afgelope maande het die Stigting se bestuur weereens bewus geword van die talle Vlaminge wat in die omgewing van Kaapstad, Die Strand, Somerset-Wes, Franschhoek en Stellenbosch permanent of tydelik woon. Ons het kennis gemaak met Rob Meeusen en Machteld Braem van Antwerpen wat ’n gedeelte van die jaar in Franschhoek woon. Hulle het in laasgenoemde dorp ’n pragtige huis gekoop en dit verder gerestoureer. Rob was ’n spysenier van beroep, maar het sy besigheid in Antwerpen nou verkoop. Ons is baie bly om te noem dat hulle albei lede van ons Stigting geword het en ons wil hulle hartlik verwelkom. Intussen het ook me Hilde De Buck van Somerset-Wes navraag na ons Stigting gedoen en blyke gegee dat sy ’n lid wil word. Sy is ’n oud-Vlaming en woon nou permanent in SomersetWes. Graag verneem ons van ons lede van die e-posadresse van Vlaminge of oud-Vlaminge wat in die Wes-Kaap woon. 2. Nog twee nuwe lede word hartlik verwelkom, naamlik Robert Kotzé, hoof van die Internasionale Kantoor van die Universiteit en Melt Myburgh, Woordkunsprojekbestuurder van die Woordfeeskantoor, Universiteit van Stellenbosch. Tesame met die Meeusens het die nuwe lede sommer nou die gemiddelde ouderdom van ons lede aansienlik laat daal! Ons ope uitnodiging na die ete op 2 Desember het twee ander Stellenbosse jongmense gelok, naamlik Carel van Wyk en Jessica Ulyate wat albei reeds ’n draai in Vlaandere gemaak het. Indien ek Carel se vertelling reg onthou, was hy in Leuven vir studie en het die pragtige argitektuur en atmosfeer van die Belgiese stede hom bekoor. Hopelik word hulle ook lede! 3. Indien daar van ons lede is wat in die komende jaar of nabye toekoms na Vlaandere vertrek vir vakansie- of studieverlof, sal die Stigting graag van u besonderhede wil verneem vir opname in die Nuusbrief. Ons kollegas in Vlaandere sal maar te bly wees om aan voornemende “reisigers” na Vlaandere hulp te verleen wat betref inligting in verband met verblyf en reisbeplanning. Ons beskik ook oor minstens een persoon se adres in Vlaandere wat in die verlede hulp aangebied het in verband met losies. Dié persoon is ook lid van ons sustervereniging in Vlaandere. 4. Ons wat belangstel in gebeure in België het in ’n onlangse ledevergadering van een van ons lede verneem dat die kloof tussen Vlaminge en Waloniërs skynbaar nou so diep geword het dat ’n mens eintlik nie meer van ’n Belg kan praat nie, maar wel spesifiek moet verwys na Vlaminge of Wale. Graag verneem ons van ons lede of dit ook hulle ondervinding is en wat die stand op kulturele vlak is. ’n Insiggewende kykie in hierdie verband is die videogreep op die webtuiste youtube.com en dan op die skakel Bye-bye Belgium te klik. 11

5. Deur middel van ons Nuusbrief wil ons baie dankie sê aan Nelis Koegelenberg wat so ywerig meewerk om ons Stigting te “huisves” en veral ook tydens die ete by ons afsluitingsfunksie op 2 Desember waar hy en sy helpers regtig uit hul pad gegaan het om die saal in gereedheid te bring. Ons is maar te bewus daarvan dat hy as direkteur van die PJ Olivier-kunssentrum baie besig is en waardeer dit des te meer. 6. Die voorsitter van die Tak Overvaal, Dione Prinsloo, het tot ons verrassing ons uitnodiging na die ete op 2 Desember aangeneem en was een van ons eregaste. Vroeër die middag het twee van ons bestuurslede die geleentheid gehad om met haar oor ’n koppie tee te gesels oor ons takke se probleme en moontlike kontakte vir die toekoms. 7. Ten slotte moet ons die bestuurslede wat op 2 Desember uitgetree het hartlik te bedank vir hulle bydrae oor die jare heen. Hennie Viljoen en sy eggenote Tina het die afgelope tien jaar baie hard gewerk om alles op geoliede wiele te laat verloop. Hulle bydraes sal moeilik geëwenaar word. Hartlike dank ook aan Willie en Malene Breytenbach, Con de Wet en Elsabé Aucamp vir hulle lojale toewyding aan ons Stigting. Ook baie dankie aan Chris Venter wat reeds vroeër uitgetree het. Die nuwe bestuur is Jan Visagie (voorsitter), Nelis Koegelenberg (ondervoorsitter), Sona Buys (sekretaresse) en Jean du Plessis (lid). Nog een of twee lede moet verkies word.

Die aangehegte foto van ‟n gedeelte van die mense teenwoordig, is geneem deur Herman Bogaert wat die aand (9 Maart 2011) as ons gas opgetree het. Die mense op die foto van links na regs is: dr Con de Wet, Nelis Koegelenberg (onder-voorsitter), Hilde de Buck (oorspronklik afkomstig van Brugge), Duporette Kapp, prof Pieter Kapp, Jean du Plessis (bestuurslid), prof Hennie Viljoen (oud-voorsitter), Ode Weiss, dr Jan Visagie (voorsitter) en prof Muller Ballot (laasgenoemde twee is staande), Titia Ballot en Ortrud Pakendorf. Die ander lede teenwoordig is nie sigbaar op die foto nie.

12

Hierna volgen enkele korte indrukken van Tim Hayward en Rikus Wessels, studenten aan de Universiteit van Antwerpen, aan wie de Vlaams Zuidafrikaanse Cultuurstichting vorig jaar een studiebeurs toekende.

My Ervaring in Antwerpen Gedurende my uitruilprogram in Antwerpen het ek die Internasionale Europese Regstudies Program bestudeer. Hierdie akademiese program het my blootgestel aan vele dele van die reg en regskultuur, waarvan ek nie anders die geleentheid sou gehad het om mee in kontak te kom nie. Die program bestaan uit ses modules: European Constitutionalism; European Economic law; Information and Communication law, European Competition law; International Development law; and European Institutional law. Die manier hoe die kursus aangebied was, was vir my baie interessant, aangesien daar ‘n hoë vlak van interaksie tussen die dosente en student was. Die kursusse was baie interessant en ek is baie dankbaar dat ek die geleentheid gehad het om verskillende benaderings tot dieselfde wereldwye probleme te ervaar en bestudeer. Ek was suksesvol met my studies, het eerste in my klas geëindig en die kursus Magna Cum Laude geslaag. My ervaring in België is iets wat ek verewig sal onthou met wonderlike herinneringe. Hierdie strek van die pragtige stede, sosiale kultuur en houding van die mense tot my eerste ervaring van sneeu. Hierdie uitruilprogram het my visie uitgebrui op maniere wat ek voorheen nie gedink het sou moontlik wees nie en ek is seker dat daar nie te veel tyd verby sal gaan voor ek terugkeur na die pragtige en geskiedkundige strate van België nie. Ek het intussen al teruggekeur na Suid-Afrika en my praktiese jare by ‘n regsfirma, C & A Friedlander, begin. Ek wil hartelik dankie sê vir die VZAC vir hul ondersteuning met my uitruilprogram. Die kostes om oorsee te bestudeer is massief en ek waardeer die finansiële bystand wat ek van VZAC ontvang het. Ek hoop en vertrou dat hierdie ‘n lang en aangename verhouding sal bly tot die voordeel van almal betrokke. Weereens baie dankie. Tim Hayward. ***

Die Virtuele-Dorpie? Met die opkoms van die Netwerk Samelewing aan die einde van die 20ste eeu, het die wyses waarop gemeenskappe kommunikeur geweldig verander. Dit was 'n sosiale rewolusie wat verkseie faktore van die samelewing geraak het, en wat die allerdaagse omgang van gemeenskappe verander het. Soos wat hierdie verandering aangegaan het, is baie klem geplaas op die besigheidsaspekte van hierdie gebeurtenis, veral die kennisekonomie. Daar is ook sosioloë, soos Manuel Castells, wat begin kyk het na identiteit en die werking wat identiteit het met die meganismes wat die Netwerk Samelewing na vore vir die toekoms 13

ingehou het, verander het, en ook vir die veterane om oor geskiedenis te kan praat. Vir my Honeurs(BA) Geskiedenis skripsie aan die Universiteit van Stellenbosch doen ek my studie oor die Verandering wat Sosiale Netwerke gehad het op Identiteite, met spesifieke fokus op die Afrikaner. Sosiale Netwerke het weer allerdaags geword as selfs televisie, en mense het nie net sosiaal afhanklik begin raak van hierdie platforms nie, maar ook besigheid en politiek. Die Afrikaners is 'n gemeenskap wat wyd-verspreid oor nie net Suid-Afrika woon nie, maar oor die wêreld; en die belangrikste fasset van die behoud van die identiteit van 'n gemeenksap is kommunikasie. Hier het Sosiale Netwerke, soos Facebook en YouTube, dit baie maklik gemaak vir die Afrikaners om met mekaar te kommunikeur, vanaf enige plek in die wêreld! Dit het veral 'n rol gespeel by die immigrante wat nou weer met hulle families in gesprek is op 'n allerdaagse wyse. Die aspekte waarop ek fokus is egter van 'n ander aard. Ek fokus op die wyse waarop die identiteit van die gemeenskap deur middel van hierdie platforms verander, en of gevorm word. Die ganse ideologiese spektrum het iets te make op een van die platforms wat die Sosiale Netwerk neergelê het, en so moet ek nou gebruik maak van empiriese navorsing om vas te stel wat aan die gebeur is met die identiteits-vorming. 'n Ander faset wat onderwerp behou is die fisiese- en virtuele gemeenskappe wat toe tree. Aan die einde van die 1980's is die dorpie van Orania, in die Noord-Kaap, gevestig, om daar 'n tuiste te vorm vir die Afrikaners. So ook later aan die begin van die 1990's, Kleinfontein in Gauteng. Die nedersettings huisves vandag egter net 700 inwoners elk, waar die virtuele Afrikaner gemeenskappe duisende aanghangers het. Dit is deel van my werk om te bewerkstellig of die Afrikaner-identiteit gemeenskaps-gedrewe identiteit gebly het, en of dit verander het in so wyse dat dit kan voortleef sonder 'n geografiese gebied? Ek is tans 'n uitruilstudent aan die Universiteit van Antwerpen, en my doel hier, is om te sien hoe die Sosiale Netwerke 'n federale staat beinvloed, waar mense van dieselfde taal en kultuur saam woon, en of die geografie werklik so groot rol speel soos wat sommiges sal redeneer. In 'n baie interessante gesprek met Prof. Jos Wilmots in Hasselt, het ons tyd gehad om te gesels oor die Afrikaners en die Flaminge, en die dinge wat ons deel as kulture, maar ook die verskille. Ek het ook tyd gehad om hom meer te vertel van die virtuele-gemeenskappe wat die Afrikaners nou gebruik vir vele motiewe. Ek bedank De Vlaams-Zuidafrikaanse Cultuurstichting vir die bydra wat hulle my gegee het om my navorsing voort te sit, in wat ek glo, 'n nuwe en baanbrekende veld van Historiografie is. Nogmals Dankie, Mattheus, beter geken as Rikus, Wessels

14

Afscheid van Willem Dempsey, ere-voorzitter van Wes-Kaap

Na een kortstondige ziekte overleed Willem Dempsey op 7 maart 2011, op de leeftijd van 96 jaar. Namens de VZACS stuurde voorzitter Ward Thielemans volgende tekst naar de familie: Zeer geachte familie Dempsey, Van onze vrienden van die Vlaams-Suid-Afrikaanse Kultuurstigting Wes-Kaap hebben wij het droeve bericht gekregen van het overlijden van jullie vader, stamvader mag ik toch zeggen. Jullie weten wel wat hij voor die vereniging, die hij heeft opgericht, in lengte van jaren heeft gedaan vanuit zij sociale, culturele en politieke overtuiging en idealen. Wij hebben hem en zijn lieve echtgenote leren kennen als ambassadeur van jullie land in België en Luxemburg. En wat voor een moedige en wijze ambassadeur in moeilijke jaren! Hij heeft hier tijdens zijn verblijf mensen tot vriend gemaakt vanuit zijn rotsvaste overtuiging dat de verbondenheid tussen Zuid-Afrika en de Lage Landen Nederland en Vlaanderen niet mocht teloor gaan met de politieke spanningen. Daarom ook richtte hij in Stellenbosch die Vlaams- Suid-Afrikaanse Kultuurstigting Wes-Kaap op, die samen met de Stigting in Overvaal en de Vlaams Zuidafrikaanse Cultuurstichting in Vlaanderen zou ijveren voor die verbondenheid en dat ook tot op vandaag doet. De politieke en sociale ontwikkelingen in jullie land hebben hem grote zorgen gebaard en misschien hebben zij hem zelfs op de duur doen twijfelen aan zijn gekend geloof en optimisme in “alles sal regkom”. Van Hennie Viljoen mocht ik vernemen dat “oom Willem” rustig is overleden wat voor een vechter zoals hij niet evident is. Het zal voor u allen een grote troost zijn. Met hem is een groot man met vele verdiensten op vele gebieden heengegaan. Namens zijn vele vrienden van onze Stichting in Vlaanderen bied ik u allen onze christelijke deelneming aan. Oom Willem zal voor ons allen een monument blijven zoals wij hem hebben gekend. Ward Thielemans, Voorzitter van de Vlaams Zuidafrikaanse Cultuurstichting 15

Jan Visage, Voorzitter van de VSAKS tak Wes-Kaap, stuurde ons volgende tekst: Die Vlaams-Suid-Afrikaanse Kultuurstigting, Wes-Kaap, het met leedwese verneem van die oorlye van mnr Willem Dempsey op Maandag, 7 Maart 2011. Mnr Dempsey was, in samewerking met die moedertak in Vlaandere, die Vlaams-Zuidafrikaanse Cultuurstichting, sedert die 1980’s gemoeid met die vestiging van die vereniging op Stellenbosch. As voorsitter vir baie jare het hy onvermoeid gearbei om die kultuurbande tussen Vlaandere en Suid-Afrika te verstewig. Eweneens is ook met die Stigting se tak Overvaal in Pretoria kontak gehou. Sy jare as ambassadeur in België het hom die geleentheid gebied om waardevolle kontakte in belang van Afrikaans op te bou en om vriendskapsbande met, onder andere, mnr Ward en mev Lieve Thielemans te smee. Mnr Thielemans is al vir baie jare voorsitter van die Stichting in Vlaandere. Die Stichting in Vlaandere en sy sustersvereniging in Suid-Afrika probeer om wedersyds oor kultuurgrense heen by te dra aan die hand van ’n groot verskeidenheid kulturele aktiwiteite tussen die twee lande: konferensies, konserte, tentoonstellings/uitstallings, aktiwiteite rondom musiek, letterkunde en volkskuns, aktiewe deelname van Vlaminge aan die jaarlikse Woordfees op Stellenbosch, inisiatiewe op onderwysgebied met uitruilings, kontakte en studiebeurse. Juis weer nou tydens die Woordfees as gas van die Vlaams-SA Kultuurstigting, tree die bekende Vlaamse woordkunstenaar, mnr Herman Bogaert op en lewer aanbiedinge van besondere gehalte. Mnr Dempsey was oor die jare heen intens gemoeid met al hierdie aktiwiteite en in latere jare was hy die gewaardeerde ere-voorsitter van ons Stigting. Tot op die laaste het hy intens belang gestel in die Stigting se doen en late en het hy met die voorsitter en bestuur kontak gehou. Die Stigting het ’n onherstelbare verlies met sy heengaan gely en ons wil ons innige simpatie teenoor sy dogters en ander familie betuig. Jan Visagie (Voorsitter: Vlaams-Suid-Afrikaanse Kultuurstigting, Wes-Kaap) Stellenbosch, 8 Maart 2011.

***

16

17