Tekst voor “Aanvraag subsidie t.b.v. het bevorderen van excellentie in het basisonderwijs”
1. Gegevens bevoegd gezag In te vullen door 3primair 2. Opgave van de participerende scholen In te vullen door 3primair 3. Inleiding 3a. Is er de afgelopen jaren beleid geweest ten aanzien van cognitief getalenteerde leerlingen? ja aankruisen 3b. Omschrijf de voorgeschiedenis Jarenlang heeft de groep van intern begeleiders (IB’ers) van de Ridderkerkse openbare scholen zich beziggehouden met de zorg voor hoogbegaafde leerlingen. Deze leerlingen lopen immers evengoed gevaar om uit te vallen als de kinderen die presteren aan de onderkant. De IB’ers hielden elkaar op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen, bezochten studiedagen en maakten programma’s speciaal voor excellente leerlingen. Er was echter geen structureel beleid. Er werd ingezet op het compacten van de reguliere leerstof, het aanbieden van pittige verrijkingsstof (zowel verdiepend als verbredend) en er werden ook kinderen “versneld”. Toch bleef er een grote dosis ontevredenheid hangen, omdat de IB’ers voelden dat deze zorg niet voldoende was voor de hoogbegaafde leerlingen. Soms hadden leerkrachten geen zorgen, omdat de hoogbegaafde leerlingen probleemloze leerlingen waren in de klas, maar even zo vaak voelden leerkrachten zich handelingsverlegen. Leerlingen voelden zich niet begrepen, niet voldoende uitgedaagd en vertoonden daardoor vaak moeilijk gedrag of gingen onderpresteren. 3c. Omschrijf het huidige beleid Omdat er uit het onderwijsveld steeds meer geluiden kwamen, die aangaven dat er eindelijk eens een passend aanbod voor onze excellente leerlingen moest komen, startte de IB’ers Ridderkerk op 1 september 2008 met het schrijven van een visiestuk, een “Beleidsplan Hoogbegaafden”. In dit visiestuk kwam vooral naar voren, dat excellente leerlingen behoefte
hebben aan een intellectuele uitdaging, ruimte voor creativiteit, steun bij sociaal-emotionele ontwikkeling, kortom een kwalitatief goede en inspirerende leefomgeving In december 2008 werd het “Beleidsplan Hoogbegaafden” goedgekeurd, hetgeen leidde tot het schrijven van een concreet werkplan voor het opstarten van een pilot. Op 6 maart 2009 start de pilotklas (“De Erasmusklas”) definitief. In deze Erasmusklas, die tot de zomervakantie van 2009 zal draaien, zullen excellente leerlingen uit de groepen 5 t/m 8 van de vijf Ridderkerkse basisscholen één dag per week les krijgen samen met ontwikkelingsgelijken volgens een specifiek programma. 3d. Omschrijf kort het proces om tot het projectvoorstel te komen De eerste stap in ons proces werd eigenlijk gezet op het moment dat de IB’ers tot de conclusie kwamen, dat ons aanbod voor excellente leerlingen niet passend was. Op dat moment werd namelijk het besluit genomen om een passend aanbod te gaan genereren voor deze speciale groep extra getalenteerde leerlingen. De volgende stap in het proces hebben wij de oriëntatiefase genoemd, een fase waarin wij bij anderen zijn gaan kijken, een fase waarin wij ons hebben laten informeren en laten scholen. Vervolgens hebben enkele intern begeleiders het visiestuk “Beleidsplan Hoogbegaafden” geschreven, dat door het totale onderwijsveld van ons bestuur breed werd gedragen. Alle betrokkenen (bestuur 3primair en directies van de 15 basisscholen uit Barendrecht, Ridderkerk en Zwijndrecht) gingen op 13 januari 2009 tijdens onze plenaire studiedag over Passend Onderwijs akkoord met het besluit om een pilot te starten. Zij verklaarden zich bereid om een definitief project voor excellente leerlingen te starten vanaf september 2009. Daarna werd een werkplan geschreven waarin heel concreet de opzet voor een hoogbegaafdenklas (een pilot) werd beschreven. In de pilot ( de “Erasmusklas”) zullen alleen leerlingen zitten uit de bovenbouw.
4. Doelen en doelgroep van het project 4a. Omschrijf concreet de doelen van het project………. Doel Het bestuur van 3primair wil komen tot het realiseren van een protocol onderwijsaanbod voor excellente leerlingen voor de gemeenten Barendrecht/Heerjansdam, Ridderkerk en Zwijndrecht. De inhoud wordt beschreven bij doelgroepen. Om het project onderwijsaanbod excellente leerlingen evidence based te maken zal het wetenschappelijk op effect worden onderzocht. Wij hebben op dit moment contacten met de Open Universiteit om ons wetenschappelijk te ondersteunen bij ons project. Tevens hebben wij als doel het vergroten van het welbevinden van onze kinderen en het vergroten van de ouderbetrokkenheid en oudertevredenheid. Producten te ontwikkelen: • • • • • • • •
Heldere definitie hoogbegaafde leerling met mogelijke subtypen Ontwikkelen signaleringsinstrument hoogbegaafde leerlingen (met hierin verwerkt de mogelijke subtypen) Ontwikkelen overdrachtsformulieren VVE en VO Ontwikkelen protocol onderwijsaanbod Ontwikkelen onderwijsaanbod (leerwegen) (gekoppeld aan de onderscheidden subtypen hoogbegaafden) Ontwikkelen criteria om leer- en ontwikkelopbrengsten van leerlingen te meten. Ontwikkelen implementatie protocol voor het trainen van de leerkrachten ‘teach the teacher’
Onderzoek te verrichten: • • •
Meten effectiviteit signaleringsinstrument (effectonderzoek) Meten effectiviteit protocol onderwijsaanbod (effectonderzoek) Meten effectiviteit implementatie protocol (effectonderzoek)
Doelgroepen Concreet wordt er op de volgende manier invulling gegeven aan Passend Onderwijs voor kinderen met speciale talenten: A. Groep 1 t/m 4: binnen de groep met extra voorzieningen voor talenten B. Groep 5 t/m 8: binnen de groep met extra voorzieningen voor talenten De extra voorzieningen bestaan o.a. uit:
• specifieke materialen voor kinderen met talent, hoogbegaafden • aangepaste programma’s • ondersteuning vanuit expertise Erasmus universiteit en de Erasmusklas • ondersteuning door een hoogbegaafdencoach C. Groep 5 t/m 8: Erasmusklas
Wat is bereikt aan het einde van het schooljaar 2011-2012 Leerlingen De zorgbreedte voor leerlingen wordt op onze scholen verbreed door passend onderwijsaanbod te bieden aan leerlingen met excellente mogelijkheden. We zorgen ervoor dat over 3 jaar er geen belemmerende factoren meer zijn voor goed onderwijs aan excellente leerlingen. We volgen onze leerlingen structureel middels het op alle scholen aanwezige leerlingvolgsysteem en elke leerling legt een portfolio aan waarin zijn/haar ontwikkeling wordt aangetoond. Bovendien wordt leerlingen geleerd om hun vaardigheden en kennis te presenteren aan anderen. Ontwikkeldoelen na trendanalyses garanderen een continuüm van zorg voor onze talenten. Ons hoogbegaafdenproject (de Erasmusklas) is toegankelijk voor alle toptalenten (2 à 3 procent van onze leerlingen). Ook andere leerlingen, de niet toptalenten (3 procent), kunnen profiteren van het aanbod. Alle kinderen met dezelfde kwaliteiten hebben een gelijke toegang tot het project, ongeacht geslacht, ras of achtergrond. Leerkrachten De leerkrachten van 3primair zullen meer kennis en meer vaardigheden ontwikkelen om onderwijs te geven aan kinderen met talenten. Zij leren kinderen die excellent zijn eerder te signaleren en hun een eenduidig passend aanbod te bieden. Zij worden daarin ondersteund door scholing vanuit een implementatieprotocol en door de leerkracht van de Erasmusklas via consultatieve leerlingbesprekingen. Ouders Onze scholen zijn primair de partijen die moeten zorgen voor het voeden en steunen van de motivatie van het kind om te presteren en zich te ontwikkelen. Daarnaast vindt de sociale ontwikkeling van een kind voor een groot gedeelte plaats in de schoolomgeving. Wij zijn als basisscholen bij uitstek in de positie om er samen met de ouders voor te zorgen dat excellente kinderen zich gelukkiger voelen. Het welbevinden van deze kinderen heeft een hoge prioriteit. Ouders van kinderen met een voorsprong zullen met hun kind een betere plek vinden binnen de scholen van het bestuur van 3primair. Wij verwachten van ouders een hoge mate van betrokkenheid bij het project (ook in de voorbereidingsfase) . We zullen de oudertevredenheid regelmatig toetsen tijdens oudergesprekken en enquêtes. Deelname aan ons hoogbegaafdenproject zal niet afhankelijk zijn van een financiële bijdrage van ouders. Andere scholen Via presentaties en lezingen zullen andere scholen met name binnen onze samenwerkingsverbanden op de hoogte worden gehouden. We streven naar uitwisseling, samenwerking en participatie met scholen binnen ons regionale gebied.
Samenvatting (Concreet 2011-2012) • Er is een evidence based protocol onderwijsaanbod voor excellente leerlingen, zowel cognitief als sociaal-emotioneel. • Er is een hoogbegaafdenscreening op alle scholen • Er wordt een overdrachtsformulier ontwikkeld om hoogbegaafde kinderen te signaleren in de voorschoolse periode (VVE) • Er zal een betere overdracht van leerlingen naar het voortgezet onderwijs gerealiseerd worden (via een OKR/leerlingdossier) • Leerkrachten kunnen excellente leerlingen signaleren en begeleiden in hun groep • Leerkrachten zijn in staat om volgens afgesproken criteria kinderen te verwijzen naar de Erasmusklas. • Er komt een hoogbegaafdencoach op elke school • Het welbevinden van de getalenteerde leerlingen zal groter worden; excellente leerlingen zullen zich gelukkig voelen op onze scholen • Ouders ervaren een betere zorg ten aanzien van hun hoogbegaafde kind • Ouders kunnen beter omgaan met hun hoogbegaafde kind en vinden ondersteuning daarin op school • In de schoolgids en het schoolplan van al onze scholen zal een tekst staan over de wijze waarop wij excellente leerlingen opvangen • Er komt regelmatig een Erasmusbulletin uit waarin alle belangrijke informatie over het reilen en zeilen van het hoogbegaafdenproject staat vermeld • Een cultuuromslag: prestaties leveren is niet vreemd, maar vanzelfsprekend
4b. Wordt het project bij succes vervolgd na schooljaar 2011/2012 ja aankruisen 4c. Omschrijf kort op welke manier het project bijdraagt aan het bevorderen van een cultuur waarin excellente prestaties gewaardeerd worden Binnen de scholen van 3primair zal het gemeengoed worden om structureel aandacht te besteden aan excellente leerlingen. Bij onze totale schoolbevolking (leerkrachten, leerlingen en ouders) zal er meer waardering ontstaan voor kinderen die bovengemiddeld presteren. Wij werken aan een positieve beeldvorming t.a.v. talenten. 4d. Omschrijf hoe de leerlingen voor het project worden geselecteerd Bij het selecteren van onze excellente leerlingen maken wij gebruik van het signaleringsinstrument SIDI-R. De definitieve plaatsing in de Erasmusklas zal plaatsvinden in het regionale IB-overleg (een commissie van intern begeleiders). In ons protocol willen wij onderzoeken of er subtypen van hoogbegaafdheid bestaan (waaronder de doelgroep van onderpresteerders). Indien dit zo is, zullen wij dit in ons signaleringsinstrument verwerken en daar een passend onderwijsaanbod voor creëren. 4e. Geef aan in welke groepen ………… Alle vakjes aankruisen
5. Activiteitenplan 5a. Omschrijf in hoofdlijnen de activiteiten invullen op bijlage 1 5b. Wat maakt het project nieuw Wij ontwikkelen een vast protocol onderwijsaanbod voor excellente leerlingen. Dit omvat signalering, een passend onderwijsaanbod en structurele meting van vooruitgang. Dit protocol wordt evidence based. • Wij realiseren een passende voorziening voor alle hoogbegaafde leerlingen binnen één bestuur. Er participeren 15 scholen, 300 leerkrachten, 4000 leerlingen en 8000 ouders. • Wij zorgen voor een doorgaande lijn in de begeleiding van excellente leerlingen (van VVE tot voortgezet onderwijs). Leerkrachten zijn aan het einde van het project in staat om hoogbegaafde leerlingen te signaleren en onderpresteerders te herkennen. (zie onderzoeksvragen) • Ook vernieuwend voor ons is de combinatie van theorie en praktijk, van de wetenschappelijke benadering en de praktische uitvoering in de scholen. • Wij realiseren een cultuuromslag binnen de scholen waarbij prestatieverbetering, welbevinden, oudertevredenheid en expertiseverhoging sleutelwoorden zijn. Kortom, een cultuur die cognitieve topprestaties bevordert en waardeert.
5c. Zijn de opbrengsten van de projecten overdraagbaar naar andere scholen? ja aankruisen Overdraagbaarheid Wij gaan onze kennis delen met andere besturen en collega-scholen via presentaties, uitwisselingen, intervisie en participatie. Ons project is “kopieerbaar” voor andere besturen van scholen, omdat er een compleet draaiboek is aangelegd van het totale traject.
6. Projectorganisatie 6a. Wie geeft leiding aan het project Bestuursmanager Berry Verwijmeren (verder in te vullen door 3primair) 6b. Wie zijn de projectmedewerkers • Dick de Gelder • Theus van Vliet • Gertjan van Rangelrooy (verder in te vullen door 3primair)
6c. Hoeveel tijd is er per jaar per school beschikbaar Elk jaar 0,2 fte ? (verder in te vullen door 3primair) 6d. Wordt er externe expertise bij het project betrokken ja aankruisen • Open Universiteit • CED-groep • WSNS 6e. Omschrijf op welke manier de deelnemende scholen samenwerken • bovenschoolse aansturing • gezamenlijke scholing • intervisie • consultatieve leerlingbegeleiding (afstemming) 7. Meerjarenbegroting In te vullen door 3primair 8. Voorwaarden In te vullen door 3primair 9. Ondertekening In te vullen door 3primair
Bijlage 1 Overzicht activiteiten 2009-2010 activiteit
uitvoerders
Beoogde resultaten
1
definitie excellente leerling criteria hoogbegaafdheid
definitie HB en criteria zijn vastgesteld
2
hoogbegaafdenscreening (aandacht onderpresteerders) Start effectonderzoek
IB’ers, universiteit, leerkrachten IB’ers, universiteit, leerkrachten Universiteit
Beoogde meetbare resultaten Protocol criteria HB is aanwezig
Alle HB leerlingen in kaart brengen
Alle leerlingen zijn in kaart gebracht
bestuur, directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten IB’ers, universiteit, leerkrachten IB’ers, universiteit,
Leerkrachten leren signaleren en kunnen een begeleidingsplan opstellen Een doorlopende leerlijn is gemaakt voor leerlingen van gr 5 t/m 8 Een aanbod voor leerlingen van de Erasmusklas is gerealiseerd Er is een inventarisatie gemaakt voor HBonderwijs aan gr 1 t/m 4 Met VVE wordt het overdrachtsformulier aangepast
3 4
scholing leerkrachten (signalering en begeleiding) en vastleggen in protocol
5
leerplan gr. 5 t/m 8
6
leerplan Erasmusklassen
7
oriëntatie leerplan voor 1 t/m 4
directies, IB’ers, universiteit
8
VVE-overdrachtsformulier ontwikkelen
bestuur, directies, IB’ers, universiteit
9
doorstart Erasmusklas Ridderkerk
10
Erasmusklas Heerjansdam uitbreiden met scholen Barendrecht
11
oriëntatiejaar opstarten Erasmusklas Zwijndrecht
bestuur, directies, IB’ers, leerkrachten, ouders bestuur, directies, IB’ers, leerkrachten, leerlingen, ouders bestuur, directies, IB’ers, leerkrachten, leerlingen, ouders
12
Oudertevredenheidspeiling In Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansdam Leerlingtevredenheidspeilin g In Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansdam opzetten van Erasmusbulletin
13
14
15
tekst schoolgids
directies, IB’ers, universiteit, ouders directies, IB’ers, universiteit, leerlingen IB’ers, leerkrachten, leerlingen, ouders bestuur, directies, IB’ers
Voormeting verrichten
Er is een voorziening voor alle HB leerlingen van gr 5 t/m 8 in Ridderkerk
Er is een implementatieprotocol
Leerlijn met leerdoelen is gemaakt Een leerplan met leerdoelen voor de Erasmusklas is aanwezig
Er is een overdrachtsformulier met vragen om HB kinderen te signaleren Er is een Erasmusklas 5 t/m 8
Er is draagvlak om een Erasmusklas te starten in Heerjansdam
Er is een convenant opgesteld
Er wordt draagvlak gecreëerd voor het opzetten van een Erasmusklas in Zwijndrecht Onderzoek naar tevredenheid van ouders is afgerond Onderzoek naar tevredenheid van leerlingen is afgerond Er is een informatiebulletin voor leerkrachten en ouders Er is een tekst voor de schoolgids gemaakt voor alle scholen
Er is een convenant opgesteld
Er is een uitslag van een oudertevredenheidsonderzoek Er is een uitslag van een leerlingtevredenheidsonderzoek Er zijn diverse bulletins uitgegeven Tekst schoolgids is aanwezig
16
bestuur, directies, IB’ers, universiteit directies universiteit
Criteria van vooruitgang vaststellen HB leerlingen gr 5 t/m 8 Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansda m zijn cognitief gevolgd HB leerlingen gr 5 t/m 8 Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansda m zijn soc.-emot. gevolgd De resultatenmetingen zijn omgezet in een trendanalyse Elke school heeft een HB-coach
activiteit
Uitvoerders
Beoogde resultaten
1
start Erasmusklas Zwijndrecht
Er is een voorziening voor alle HB-leerlingen van gr 5 t/m 8 in Zwijndrecht
2
3
scholing leerkrachten (teach the teacher) Wordt vastgelegd in het protocol leerplan gr. 5 t/m 8 klaar
bestuur, directies, IB’ers, leerkrachten, ouders bestuur, directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten IB’ers, universiteit, leerkrachten
4
start leerplan gr. 1 t/m 4
5
overdrachtsrapportage v.o.
IB’ers, universiteit, leerkrachten directies, IB’ers
6
Oudertevredenheidspeiling van alle scholen
7
Leerlingtevredenheidspeilin g van alle leerlingen
8
tekst schoolplan
9
resultaatmeting leerlingen (cognitief )
directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten,
10
resultaatmeting leerlingen (sociaal-emotioneel)
directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten
Een doorlopende leerlijn is gemaakt voor leerlingen van gr 1 t/m 4 Met VO is de overdracht van HB-leerlingen doorgesproken Onderzoek naar tevredenheid van ouders is afgerond Onderzoek naar tevredenheid van leerlingen is afgerond Er is een tekst voor de schoolplan gemaakt voor alle scholen HB leerlingen gr 5 t/m 8 Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansda m zijn cognities gevolgd HB leerlingen gr 5 t/m 8 Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansda m zijn soc.-emot. gevolgd
17
18
19
20
Criteria opstellen voor resultaatmeting resultaatmeting leerlingen Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansdam (cognitief ) resultaatmeting leerlingen Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansdam (sociaal-emotioneel) trendanalyses maken / effectmeting Het aanstellen en opleiden van een hoogbegaafdencoach
IB’ers , universiteit directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten, directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten
De resultaten LVS zijn beschikbaar
De resultaten soc.-emot zijn beschikbaar
Er zijn trendanalyses beschikbaar
2010-2011
directies, IB’ers, universiteit, ouders directies, IB’ers, universiteit, leerlingen bestuur, directies, IB’ers
Leerkrachten worden geschoold op nieuwe ontwikkelingen op HBgebied Er ligt een goed leerplan
Beoogde meetbare resultaten Er is een Erasmusklas 5 t/m 8
Er is een implementatieprotocol
Leerlijn met leerdoelen is gemaakt en bijbehorende materialen zijn aangeschaft Leerlijn met leerdoelen is gemaakt Het OKR is aangepast
Er is een uitslag van een oudertevredenheidsonderzoek Er is een uitslag van een leerlingtevredenheidsOnderzoek Tekst schoolplan is aanwezig De resultaten LVS zijn beschikbaar
De resultaten soc.-emot zijn beschikbaar
11
trendanalyses maken
bestuur, directies, IB’ers, universiteit
De resultatenmetingen zijn omgezet in een trendanalyse
Er zijn trendanalyses beschikbaar
activiteit
Uitvoerders
Beoogde resultaten
1
leerplan 1 t/m 8 klaar
IB’ers, universiteit, leerkrachten
Er ligt een leerplan 1 t/m 8
2
oudertevredenheidspeiling
3
leerlingtevredenheidspeiling
4
resultaatmeting leerlingen (cognitief )
directies, IB’ers, universiteit, ouders directies, IB’ers, universiteit, leerlingen directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten,
5
resultaatmeting leerlingen (sociaal-emotioneel)
directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten
6
trendanalyses maken
7
meting cultuuromslag via enquête
8
borging en continuïteit realiseren
bestuur, directies, IB’ers, universiteit directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten, leerlingen, ouders bestuur, directies, IB’ers, universiteit, leerkrachten, ouders
Onderzoek naar tevredenheid van ouders is afgerond Onderzoek naar tevredenheid van leerlingen is afgerond HB leerlingen gr 5 t/m 8 Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansd am zijn cognities gevolgd HB leerlingen gr 5 t/m 8 Ridderkerk en Barendrecht/Heerjansd am zijn soc.-emot. Gevolgd De resultatenmetingen zijn omgezet in een trendanalyse Alle leerkrachten, leerlingen en ouders zijn ondervraagd
Beoogde meetbare resultaten Er is een leerplan HBleerlingen van gr 1 t/m 8 met bijbehorende methodes en materialen Er is een uitslag van een oudertevredenheidsonderzoek Er is een uitlag van een leerlingtevredenheidsonderzoek De resultaten LVS zijn beschikbaar
2011-2012
Continuïteit van het project
De resultaten soc.-emot zijn beschikbaar
Er zijn trendanalyses beschikbaar Er ligt een enquêteuitslag hoe men over presteren van leerlingen denkt Het HB-plan is geborgd
