TEKST: Eric Cloes i.s.m. Linda Scheerlinck

ENQUÊTE TEKST: Eric Cloes i.s.m. Linda Scheerlinck

Hoe wonen we morgen?

© Sibomat

Hoe zal de sector van de woningbouw in het komende decennium evolueren? Hoe belangrijk wordt energie in onze huizen? Welke bouwtechnieken zullen aan belang winnen? Op die en tal van andere vragen zocht de grote enquête van Ik ga Bouwen & Renoveren een antwoord naar aanleiding van de veertigste verjaardag van het blad. Een overzicht van de resultaten.

M

en beweert wel eens: “Als het goed gaat in de bouwsector, gaat het overal goed.” Maar welke richting zal de sector uitgaan? De grootschalige energie(r)evolutie van de laatste jaren heeft ook gevolgen voor een aantal essentiële opties die de toekomst van de bouw-

sector bepalen. De meesten onder ons (zowel particulieren als architecten) herwerken de klassiekers en herbekijken hun manier van bouwen en wonen. De resultaten van onze enquête tonen duidelijk aan dat de bouwsector van morgen er heel anders zal uitzien dan die van gisteren. ➤

IkgaBouwen & Renoveren • september 2012

93

© Bostoen

ENQUÊTE

Voortaan een duurzame sector “Welke factoren zullen in het komende decennium een impact hebben op de bouwsector?” De architecten die aan de enquête hebben deelgenomen, hebben doorgaans een vrij samenhangende visie op de toekomst van onze woningen. Vrijstaande nieuwe huizen in open verkavelingen zullen steeds zeldzamer worden. Onze woningen worden, zeker op het vlak van duurzaamheid, steeds doordachter: duurzame technieken, herbestemmingen, renovaties en verstedelijking lijken

Grafiek 1 Welke factoren zullen volgens de architecten de volgende 10 jaar een impact hebben op de bouwsector? Duurzaam bouwen 63% Herbestemming bestaande gebouwen 53% Economische onzekerheid 51% Toename renovatiemarkt 46% Binnenstedelijk bouwen 34%

Grafiek 2 Hoe belangrijk worden volgens de architecten in de volgende 10 jaar de volgende ‘scenario’s’ bij het ontwerp, de bouw of de renovatie van een woning? Prioritair

Geen evolutie

Belangrijker

Minder belangrijk

Energieprestatie 55%

43%

2%

Betere benutting van de bebouwde oppervlakte 31%

55%

14%

Inbreiding van stadsgebieden 25%

58%

17%

Aandacht voor mobiliteit 19%

53%

27%

1%

Duurzaamheid en recycleerbaarheid van materialen 17%

94

66%

16%


1%

de sleutelwoorden voor de komende tien jaar. Een andere factor die aansluit bij de actualiteit: de economische onzekerheid heeft volgens meer dan één architect op twee een uitgesproken invloed op de sector. (Grafiek 1) Die duurzame trend blijkt uit de antwoorden op de volgende vraag: “Hoe belangrijk zullen volgende ‘scenario’s’ in de komende tien jaar zijn voor het ontwerp, de bouw en de renovatie van woningen?” Volgens 98% van de architecten worden energieprestaties belangrijk tot prioritair. Verder wordt er het vaakst verwezen naar een optimale benutting van de bebouwde oppervlakte, een verdere verstedelijking, het gebruik van duurzame en recycleerbare materialen en meer aandacht voor de problemen rond mobiliteit. Duurzaamheid is hoe dan ook een essentieel aandachtspunt! (Grafiek 2) Wie bouwt of renoveert, kiest voor een bepaalde bouwmethode. Bij de vraag: “Hoe zullen de bouwmethodes in het komende decennium evolueren?” verwacht 80 % van de architecten een stijging in de houtskeletbouw en gaat 39 % uit van een terugval in de traditionele bouwconstructiemethodes. Meer dan de helft van de architecten voorspelt trouwens dat prefab zich verder zal ontwikkelen. In diezelfde optiek houdt een derde er rekening mee dat staalbouw in de komende tien jaar aan populariteit zal winnen. Het is duidelijk dat de beroepsgroep van architecten grondig nadenkt over de toekomst van de bouwmethodes om nóg beter te kunnen inspelen op de nieuwe verwachtingen van hun bouwheren. Het is dan nog maar de vraag of ook de bouwfirma’s zich bewust zijn van die mentaliteitsverandering en bereid zijn hun aanpak te wijzigen in functie van die nieuwe verwachtingen. Zij hebben dus nog heel wat werk voor de boeg. (Grafiek 3) ➤

ENQUÊTE

Grafiek 3 Hoe zullen volgens de architecten de volgende bouwmethodes de komende 10 jaar evolueren? Toenemen

Afnemen

Gelijk blijven

Houtskeletbouw 80%

16%

4%

52%

39%

© Laurent Brandajs/Arch. S. Cruyt

Systeembouw (prefab) 9%

Staalbouw 34%

47%

19%

Massieve houtbouw 25%

45%

30%

Betonbouw 23%

55%

22%

Traditionele bouw 5%

Het einde van de fermettes

56%

39%

Grafiek 4 Hoe zullen volgens de architecten de volgende woningtypes de komende 10 jaar evolueren? Toenemen

Afnemen

Gelijk blijven

Duurzame woningen 93%

6% 1%

Renovatie 89%

9%

2%

Serviceflats 76%

23%

1%

Kangoeroewoningen 73%

23%

4%

Appartementen en lofts 42%

42%

16%

Industriële woningen 26%

56%

18%

Nieuwbouw 7%

33%

60%

Fermettes 1%

96

17%

Bouwen of renoveren, ja, maar in welke stijl? We vroegen architecten welke evolutie de verschillende woningtypes volgens hen in de komende tien jaar zullen doormaken. Duurzaam bouwen en renovaties kregen een opvallend hoge score. Een uiting van de huidige tijdsgeest: ook serviceflats en kangoeroewoningen zouden in de lift zitten. Opmerkelijk: 61% van de architecten verwacht een daling in het aantal nieuwbouwprojecten, terwijl 82% denkt dat de populariteit van de fermettestijl in het komende decennium verder zal tanen. (Grafiek 4)

82%


Ook aan particulieren vroegen we welke bouwstijl hen het meest aanspreekt. Met 41 % van de stemmen kiest Vlaanderen duidelijk voor moderne architectuur, tegenover ‘slechts’ 29 % in Wallonië, wat desondanks toch nog de hoogste score in dat gewest blijkt te zijn. De traditionele woningstijl geniet de voorkeur van meer Franstaligen (25%) dan Nederlandstaligen (15%). De in de voorbije decennia zo populaire fermettestijl kent vooral in Vlaanderen een duidelijke achteruitgang. In Wallonië weet ze nog steeds iets meer dan één op tien bouwheren te bekoren. De striktere stedenbouwkundige voorschriften aan de andere kant van de taalgrens beïnvloeden dat resultaat wellicht: fermettes stuiten er over het algemeen nooit op een weigering van de Dienst Stedenbouw. Omgekeerd werkt een grotere vrijheid in Vlaanderen de ontwikkeling van een meer moderne architectuur in de hand. (Grafiek 5) ➤

© Laurent Brandajs/Arch. J. Deom

Kennen en begrijpen architecten de bekommernissen van hun bouwheren? We vroegen aan beide doelgroepen wat de belangrijkste problemen zijn die tijdens bouw- of renovatiewerken kunnen opduiken. Voor een heel aantal criteria liggen de antwoorden in dezelfde lijn. Over de belangrijkste problemen waaraan het hoofd moet worden geboden, lopen de meningen echter uiteen. Onder de architecten citeert 84 % de prijs van de bouwgrond en 38 % het nijpende tekort aan geschikte terreinen. Voor particulieren lijken die problemen met respectievelijk 29 % en 18 % een stuk minder aan de orde. Dat aanzienlijke verschil is des te opmerkelijker omdat precies die problematiek in principe meer een zorg van particulieren dan van architecten zou moeten zijn! Particulieren maken zich dan weer duidelijk zorgen over het gebrek aan continuïteit in de uitvoering van de werken door verschillende vakmensen (36%). Bij architecten komt dat probleem pas op de vijfde plaats, wellicht omdat zij het gewend zijn om in hun planning te schuiven! De complexiteit van stedenbouwkundige voorschriften – die in beide groepen de top 5 haalt – irriteert architecten (50%) méér dan particulieren (20%). Een duidelijk signaal voor de beleidsmakers! De administratieve mallemolen voor het aanvragen van een stedenbouwkundige vergunning is voor 30% van de architecten een struikelblok, tegenover amper 10% van de consumenten. Bij architecten die hun taken naar behoren vervullen, lijkt het vrij logisch dat de twee laatstgenoemde problemen de bouwheer minder hinderen: de architect fungeert immers als buffer tussen de administratie en zijn of haar cliënt. ➤

98


© Wienerberger

Zorgeloos bouwen?

Grafiek 5 Welke bouwstijl spreekt de consument het meest aan? Vlaanderen

Wallonië

41%

Modern

29% 15%

Traditioneel

25% 10% 8%

Herenhuis Pastorij Fermette Klassiek

10% 3% 6% 16% 5% 7%

Is iedereen bekommerd om energie? Niemand kan nog ontkennen dat het energievraagstuk onze manier van bouwen en wonen in toenemende mate beïnvloedt. Bij de vraag: “Wat zijn volgens u de belangrijkste parameters om duurzaam bouwen aan belang te doen winnen?” zet 91 % van de architecten een lagere energiefactuur bovenaan het lijstje, ver vóór de regelgeving (53 %) en de beperktere impact op ons leefmilieu (41 %). Architecten zijn massaal van mening dat concrete maatregelen om de energiefactuur van consumenten te verlichten, makkelijker zullen leiden tot mentaliteitsveranderingen dan strenge energienormen of de bekommernis om onze planeet. Als prioritaire criteria voor de aankoop of de bouw van woningen in het komende decennium citeren architecten in de eerste plaats het energieverbruik (35 %), de duurzaamheid (21 %) en de ligging (14 %). Interessant: die rangschikking stemt helemaal niet overeen met de huidige prioriteiten van kandidaat-eigenaars! Toen we hen vroegen wat voor hen de doorslag geeft in de

Grafiek 6 In welke maten bent u het eens met de volgende stellingen? Akkoord

keuze voor een bepaalde woning, kreeg het energieverbruik amper 5 % van de stemmen. Veel belangrijker vinden zij de ligging van het pand (34 %), gevolgd door de kostprijs (25 %) en de kwaliteit van de woning (13%).

Nieuwe verwachtingen voor de toekomst Onze respondenten konden in de loop van de enquête ook aangeven of ze het (on)eens waren met bepaalde stellingen. Architecten en particulieren zaten doorgaans op dezelfde golflengte, maar in twee gevallen verschilden ze sterk van mening. Zo onderschrijft 63% van de consumenten de stelling: “Zelfreinigende materialen zijn de toekomst”, iets waarvan slechts 38% van de architecten overtuigd is. Daarnaast is 55 % van de particulieren van mening dat technologie de consument helpt om steeds meer klusjes in en om de woning zelf op te knappen. Onder architecten loopt dat percentage niet hoger op dan 23 %. Consumenten lijken dus opener van geest dan architecten en gaan bewuster op zoek naar oplossingen om de kostprijs van werken in en aan de woning te beperken en het onderhoud ervan te vereenvoudigen. Architecten kunnen die nieuwe verwachtingen van de cliënt dan ook maar beter in hun gedachten opnemen... (Grafiek 6)

Niet akkoord

Zelfreinigende materialen zijn de toekomst. Architecten

38%

Consumenten

Ruimte en comfort

62% 63%

37%

Dankzij de technologie kan de consument meer zelf doen aan zijn woning. Architecten Consumenten

100

23%

77% 55%

45%


We peilden bij particulieren naar wat ze zouden doen met extra ruimte die in of om het huis zou vrijkomen. In hun antwoorden tekenen zich drie grote trends af. Een eerste heeft betrekking op de opbergruimte: 22% denkt aan een dressing, 16% aan een berging. Ook hobby’s en thuiswerk hebben een impact: 18 % droomt van een hobbyruimte, 17% van een bureau of een eigen atelier. Die resultaten waren te verwachten: door de daling van ➤

© Luc Roymans/DAS architecten

© Greensun

ENQUÊTE

© Saint-Gobain Glass

© Laurent Brandajs/Arch. H. Vereycken

ENQUÊTE

de bewoonbare oppervlakte worden in voorontwerpen nog enkel de traditionele vertrekken opgenomen en sneuvelen al te vaak opbergruimte en multifunctionele vertrekken. Nog opvallend is de aandacht voor ontspanning en levenskwaliteit, die zich vertaalt in de inrichting van een veranda, een bibliotheek of een wellnessruimte. Die drie ruimtes worden door 11 of 12 % van de ondervraagden genoemd. Een ander aspect van ons dagelijkse leven is het comfort. We wilden weten met welke voorzieningen de deelnemers aan onze

enquête hun comfort het liefst zouden uitbreiden. We kwamen tot de conclusie dat Belgen zeer realistisch zijn ingesteld als het om hun woning gaat en dat ‘duurzaamheid’ stilaan ingeburgerd raakt. De interesse voor ecologischer bouwen (45 %) en de recuperatie van regenwater (39 %) is duidelijk groot! Van de ondervraagden wenst 36 % – we vermeldden het reeds eerder – meer opbergruimte, terwijl 32 % zou opteren voor een alarm- of domotica-installatie.

En wat als we ouder worden?

De enquête: werkwijze De grote enquête van Ik ga Bouwen & Renoveren werd via het internet georganiseerd door Roularta Media onder leiding van Linda Scheerlinck, in mei 2012 voor particulieren en in juni 2012 voor architecten. Tot de eerste groep respondenten behoorden de lezers van de belangrijkste magazines van de Roularta-groep: Le Vif Weekend en Knack Weekend, Trends en Trends-Tendances, Je vais Construire en Ik ga Bouwen, Plus Magazine en Nest. We ontvingen 7.456 geldige antwoorden, wat een representatieve steekproef vormt van het lezerspubliek. Het ging om 54% mannen en 46% vrouwen, en om 66% Nederlandstaligen en 34% Franstaligen. De architecten werden gecontacteerd in samenwerking met de architectenverenigingen – NAV in Vlaanderen en UWA in Wallonië – die we hartelijk danken voor hun hulp. We kregen 427 antwoorden, overwegend vanuit Vlaanderen. De kleine verschillen tussen de resultaten aan weerszijden van de taalgrens laten ons toe een correct beeld van de beroepsgroep te schetsen.

102


“Denken (ver)bouwers vandaag méér aan de leefomstandigheden op hun oude dag dan tien jaar geleden?” Op die vraag antwoordden meer dan twee op drie van de architecten (68 %) bevestigend. In dat verband zijn de drie belangrijkste criteria: flexibele interieurinrichting (79 %), toegankelijkheid van en naar buiten (47%) en de inrichting van multifunctionele ruimtes (36%). Welke woonvorm klinkt het aantrekkelijkst voor mensen die niet langer zelfstandig kunnen wonen? Op dat punt zijn particulieren en architecten het overduidelijk met elkaar eens. Voor meer dan 80 % van de respondenten zijn begeleid wonen en serviceflats de populairste formules. Maximale zelfstandigheid gekoppeld aan de mogelijkheid om hulp te vragen, lijken hier het leidmotief. In diezelfde optiek ziet twee derde van de ondervraagden een kangoeroewoning wel zitten. Hoe dan ook, woongelegenheid voor senioren biedt nog heel wat mogelijkheden voor investeerders uit de bouwsector. Een goed verstaander...

Besluit De resultaten die we hier kort hebben opgesomd, wijzen op een aanzienlijke mentaliteitsverandering en een verschuiving in de prioriteiten. Het energievraagstuk en de vergrijzing zijn vandaag belangrijke bekommernissen. En dat terwijl het traditionele cli-

© Huyzentruyt

ché van een vrijstaande woning op het platteland nog steeds bij meer dan de helft van de Belgen leeft! Dat blijkt ook uit onderstaande greep uit de enquêteresultaten: ❙“Welk woningtype spreekt u het meest aan?” 51 % kiest voor een vrijstaande woning, tegenover 9 % voor onder andere een rijhuis, een loft of een penthouse.

❙“Wat is voor u de gedroomde ligging om te wonen?” 53% geeft de voorkeur aan een dorp of gemeente in een landelijke omgeving. ❙“Hoe ziet u de buitenomgeving van uw woning het liefst?” 71 % opteert voor een eigen tuin, 10 % voor een gemeenschappelijke tuin met privéruimte. Het valt echter op dat 47 % van de architecten en 40 % van de particulieren de utopie van ‘de ideale woning voor iedere Belg’ heeft opgegeven. Zo onderschrijft 47 % van de particulieren en niet minder dan 80 % van de architecten volgende bewering: “Tegen 2050 zullen nieuwbouwwoningen tegen elkaar worden gebouwd om energie te besparen.” De vakmensen uit de bouwsector zijn zich dus wel terdege bewust van de enorme uitdagingen die ons nog te wachten staan. Of moeten we hen als halfzachte idealisten beschouwen? Antwoord binnen 40 jaar! ■

Op zoek naar een nieuwe woning, appartement of villa? Neem een kijkje op de website voor het aanbod van onze projecten. Zit u boordevol inspiratie of wil u concreet starten met uw droomwoning? Aarzel niet om ons te contacteren voor het bouwen van uw renovatie- of nieuwbouwproject. J. Vleugels en Zonen bvba ‘Uw referentie voor nieuwbouw en renovatie’

Algemene Bouwonderneming J. VLEUGELS & ZONEN bvba De Heuvels 24 2930 Brasschaat Tel. 03 651 92 96 [email protected] www.bouwonderneming-vleugels.be

ik g a bo uwe &r n eno vere 40 J n AAR

TEKST: Eric Cloes i.s.m. Linda Scheerlinck

Recommend Documents