2... Al
DOSSIERNo.:
Uit Datum Aan
Uit Datum Aan
In Datum
? f>) \"^ f// 4 •y~* / . 3P / $ /t/ K/H. y TBïmT-tf,-', f u
'V'- ij ó KB
"~ 3
2'M t***i
H4j tf • v-ttf 11} 4 f. . vr A ' J / ; J9l p-B fa r Vy / ' (W
r~r"^j
4- -# , SER19SJ
/ 0*
r j[t / t**' "»•• *
mm
^4
JAN. 1958 ' ft n ^$55
4 0 2 1 5 - '46
NAAM:
*1
*
^^.'^
r\
'3.0 JAN. 11958
S1
In Datum
Uit Datum Aan
In Datum
Uit Datum Aan
In Datum
MINUTENBLAD DOSSIER No.
40216 - '46
NAAM :
LIJST MET CARTOTHEEKGEGEVENS, VOORKOMENDE IN DIT DOSSIER Onderstaande gegevens komen voor in de centrale cartotheek. Men wordt verzocht onmiddellijk nieuwe of verbeterde gegevens die tot identificatie kunnen strekken aan de Documentatie op te geven. T^ossier Nr Naam Naam :
Naam:
In stuk:
In stuk:
Adres :
Adres:
Nat. :
Nat.:
Geb. :
te :
Geb. :
Beroep :
Beroep :
Inf.:
Inf.:
Zie:
Zie:
Naam :
Naam:
In stuk:
In stuk:
Adres:
Adres:
Nat.:
Nat.:
Geb. :
te :
Geb. :
Beroep :
Beroep :
Inf.:
Inf.:
Zie:
Zie:
Naam:
Naam:
In stuk:
In stuk:
Adres:
Adres:
Nat.:
Nat.:
Geb. :
te :
Geb. :
Beroep :
Beroep :
Inf.:
Inf.:
Zie:
Zie:
te :
te :
te :
N.B. Identiteitspapieren (paspoort, geboorte of huwellijksacte, photo, handschrift, etc.) moeten gezamelijk in , ; een enveloppe worden gesloten en aan dit formuilier aangehecht. < (^) 4021e - '46
I N H O U D S O P G A V E Vclgno.j
afzender
*
inhoud
dd
Ingelegd. datum Pr.
INLICHTINGENDIENST AMSTERDAM No. LD. Uw brief:
B»X:. 15200 dd. 16.5.194-7 Onderwerp:
Actie OM.-West-Indië. Bijlagen: GEHEIM,
In antwoord op Uw.bovenaangeliaalde bj?ief en Uw 3?appèlsch.rijven d d , 7 dezer, wordt bericht, dat het dezerzijds niet is mogen gelukken aanwijzingen te Terkrrjgen, die wijzen in de richting van de doop: U geuite suggesties. T3RZONDEÏÏ AM: Hfd. Ö.Y.D., Haag.
Aan
1000-4-47
F.2,
E _ M 5 .^;g T .L! - P O L I T I ":,
I
^
T I L E U S G
::.
K: :.___
5
< Vo;gn0.
l h,rr,-. •
rr.~ <MUI_«..V<
,-
•„
•
•
-~.
•
;;:T-^ 1 üüü!"947 .
«_<,. ^... -„^^.^t^^,'
U
AfF\l
^IJLl^^.RP; Inlichtingen Hieuw Kederlarld in Zonnig Zuid Amerika. R
A
P
P
O
R
/
f ^VJ/&7<
T
Haar aanleiding van een schrijven Bureau Centrale Veiligheidsdienst te 's- Gravenhage d.d. 16 Mei 1947 } K 2 . BI. 15198, betreffende inlichtingen Hieuw Nederland in Zonnig Zuid Amerika, heb ik rapporteur ïïe. J> de eer UEdelGestrenge beleefd het navolgende te rapporteren. Uit een door mij rapporteur ingesteld, onderzoek is gebleken dat te Tilburg geen v/Illemsen woonachtig is, die verbonden is aan voornoemde stichting of deze stichting zou steunen. Wel is uit mijn onderzoek bekend geworden dat te Eindhoven woonachtig is een zekere WILKfig, van beroep banketbakker, deze zon. finantieel welgesteld z i j n en zou te Eindhoven een afdelingsgroep hebben willen vormen, om naar Suriname te emigreren. Alhier is niets bekend waaruit zou kunnen blijken, dat voornoemde stichting wordt tegengewerkt door leaen van de C . P . E . . Cok omtrent de leden van het bestuur is hier niets bekend. J. de 1/ïiI^S, (Surinamer) verbonden aan genoemde stichting als rechtskundig adviseur, was voorheen woonachtig 2e Jan Steenstraat. NS. 74, 2 hoog, te Amsterdam. Het is echter niet bekend of h i j aan genoemd adres nog woonachtig is. 3AiWfE:;S {Medisch Annelist) wonende te Utrecht is eveneens verbonden aan genoemde stichting, z i j n adres is echter niet bekend. HAMWIJK, secretais-Penningmeester van genoemde stichting ïïoord afdeling Amsterdam, is woonachtig te Amsterdam. H i j voert de redactie van het verenigingsorgaan " Nieuw Nederland Post ". Door mij rapporteur kan hieraan worden toegevoegd dat uit genoemde stichting is gegroeid een vereniging Zuid-Hoord, doch volgens mij bekend geworden geruchten zou ongeveer b maanden geleden de vereniging IToord zich weer van het Zuiden hebben gescheiden. Tie leider te Tilburg ia niet meer Antes, de stichter van genoemde stichting, doch dit is thans een zekere SOFLAPPIE, wonende te Hilvarenbeek MarJrt. A, 24b . TMURG. 28 MEI 1947. De Rapporteur ÏT§.r>.
Aan dati Heer Commissaris van Politie te T I L B U R&
Irilichtingerdie nst. '-!-( -t - -
l.'lJj jLiïi .
HOOFDCOMMI&gARIAAT VAN P( LITIE UTRE HT
l&Nr Bijlagen:
UTRECHT, den
27! Ïu6 i
19
47 ,
•'4-7.
50
i
Bericht op schrijven Afo...Ö..«.^.«.. 'O ' y j »
2 8Ke^
Onderwerp: De Vï i e s Sant e s e n ,'/. Kamv/ijtt.
In antwoord op Uv/ loover.aangehaald schrijven doe ik: U hierbij een d e s b e t r e f f e n d ïappoit t o e k o m e n , naar de inhoud waarvan ik U moge verwijzen.
De wnd. Kooi'd-Commissar is van Politie, <&*** i\.
Aan de Heer Hoofd van de Centrale V e i l l s h e i d s d i e r s t , Javas t; r a fit 63, 1
s-G Ü A V >] •; II A G 3 .
inlichtingendienst Utrecht»
J(
4-507 '47.
H A P P O H T .
Naar aanleiding van het schrijven van de Centrale Veiligheidsdienst, no. BX 15199, dd. 16-5-1947, b e t r e f f e n d e emigratie plannen van een zekere De Vries Santes en W.Hamwijk, kan het navolgende worden gerapporteerd: De naam "De Vries Santes" is o n j u i s t . Hiermede wordt bedoeld: Simon Everardus Hendrik, geb, te Ambarawa 9-3-1915, medisch gehuwd met iCornelia Reijnen, ge "b. te 's-Gravenhage 16-7-1914., won. Oltmansstraat 3|te Utrecht, ( S u r i n a m e r ) . Volgens het bevolkingsregister te Utrecht is hij marineverpleger op wachtgeld, . De vier p e r s o n e n , die een reis nasr Suriname zouden maken, zijn: De Vries uit Amsterdam, bovengenoemde S^n^h.fcs^ Van Helderen uit Tilburg en Amelsfoort, eveneens uit Tilburg, Volgens betrouwbare m e d e d e l i n g e n , is het niet doorgaan van deze reis gelegen .^'n het navolgende f e i t : De 4 bovengenoemde h e r e n , waren inaertijd gezamenlijk lid. van de Emigratievereniging "Hieuw Nederland in Zonnig Zuid-Amerika". De vereniging was toen nog landelijk. Teneinde de emigratiemogelijkheden in Suriname te onderzoeken, werd door de Centrale Raad van "Nieuw Nederland in Z o n n i g Zuid-Amerika" bes-loten om deze vier heren, op kosten van de vereniging, naar Suriname te laten gaan, om daarna gebruik te maken van de ervaringen aldaar door hen opgedaan, Sen en ander geschiedde in overleg met een z e k e r e Dr. Snellen, een ambtenaar van een zeker ministerie, w8arschijnlyk""d^'t"vln""Ö"verzeese Gebiedsdelen, Deze besprekingen v e r l i e p e n echter niet naar wens van enige leden. De 4 afgevaardigden waren het niet met elkander eens en naar verluidt zouden van Helderen en Amelsfoort zich ten koste van de twee a n d e r e n bij Dr.Snellen op de voorgrond geschoven hebben, Hoe het ook zij, er werd door Dr.Snellen slechts aan van Helderen en Amelsfoort een z.g. "urgentieverklaring" afgegeven, hetgeen vermoedelijk bedoeld is om voorrang te hebben bij de inscheping. Aan de Vries en Sanches -verd deze verklaring geweigerd. Daar de leden, ook die van boven de rivieren, toentertijd nog tevens hun vertrouwen hadden gesteld in De Vries en vooral ook in Sanches, die als inheems Surinamer uitstekend met de toestanden aldaar op de hoogte kon worden geacht, ontstond er wrijving en het resultaat was, dat geen der vier personen tot op heden werd uitgezonden. Mede door deze oorzaak kwam er een scheuring in de "Vereniging Nieuw Nederland in Zonnig Zuid-Amerika". Ir. Noord-Brabant bleef de vereniging onder dezelfde naam voortbestaan. Boven de rivieren werd een vereniging opgericht, genaamd "Nieuw Nederland in oprichting". Daaruit werd later gevormd -de vereniging "De Emigrant", met zetel in Amsterdam en afdelingen o.a. te Amsterdam, 's-Gravenhage, Botterdam en Utrecht. '
•
De
-2-
De vereniging "Be Bmigrant" heeft echter Suriname als emigratie mogelijkheid laten vallen. Haar leden en "bestuur zijn eenstemmig van oordeel, dat Suiname ten ene male voor Europeanen ongeschikt is. Bovendien zegt het bestuur, dat vestiging ia Suriname, geen emigratie is, daar dit in feite slechts verplaatsing i§ in een ander "Naderlands" gebiedsdeel. Hieruit volgt, dat er voor Sanches, fel propagandist voor "zijn land en volk", geen plaats is in "De Emigrant". Temeer, dafir Sanches door bepaalde handelingen o.a. door tegen beter weten in emigratie naar Suriname als een schoonschijnende zaak voor te stellen, het aanvankelijk vertrouwen van zijn medeleden had teleurgesteld. Bovendien schijnt de hierboven genoemde Dr. Snellen geen vert r o u w e n in Sanches te hebben. Het bestuur van "De Emigrant", dAljr Dr, Snellen als een bekwame en integere figuur beschouwt, ziet in de weigering van de urgentieverklaring een wenk om zich van Sanches te distanciëren, ganches is echter voorzitter van de vereniging "Nederland-Suriname", welke vereniging ook ontstaan is uit de scheï'uring tussen het Noordelijk en Zuidelijke ledental van de vereniging "Hieuw Nederland in Zonnig Zuid—Amerika". Hieriran zouden 10 leden het voornemen hebben om binnenkort naar Suriname te emigreren. De bestuursleden van "De Emigrant", zijn geen communisten. Integendeel, een hunner redenen om te emigreren is wel, om het communisme, d . w . z , een oorlog met Rusland, te ontlopen. Het zijn in hoofdzaak Hoorns-Katholieken, Gezien het bovenstaande wordt het onmogelijk geacht, dat communisten de reis naar Surj^iname door de 4 genoemde personen te o n d e r n e m e n , , zouden dwarsbomen. ,
U t r e c h t , 27 Mei 1947,
.•
«1-5200
- '
II ï
•
• '• '- ' '
s: 1 tXXe/g
• *,
.
'
»
7 Ootober
'Y
^'
liermede mog& ik W mijn &sMri JTÖH no BX t§20O d3« 1 6 Mei 194T to hetliirteriiig toeiï^ii» wóarï>i3 Ik U reraoefet mij te will«ii da«9 -laXiohten omtremt mai^elijkö actie dsr
namens dé 'Iber loofdeoffimisaarts. van B>liti«
aiüeiüiüp, rap}, ort Nico,122
16 Mei B.X. 15200.
GJSHEIM.
M, 3 Aotie C.P.ÏÏe
Ik moge U verzoeken mij te willen doen berichten of Ü ieta beitend is va0 bij de C «P «K«bestaande plaanen om in West— Indië te geraken tot oprichting van een communietische partij» dan wel het cioen emigreren van partijgenoten naar deze stre ken, zulKs mogelij it naér aanleidiug van besprekingen van (j.WAGjé.i'iiA^R tijdens cilena beaoek aan West-Indii» Zoals U bekend aal aijn t wordt voor emigratie naar Surinaraa o.a.propaganda gevoerd door de Stlefating ll ïïieuw Nederland in Zonnig 2uid Amerika*, Tolgene een bier ontvangen mededeling aou. de C«P»No dese stichting tegenwerken. Uw berichten dienaangaande*zie ik met belangstelling tegemoet»
Het Hoofd van de Ci,fiïBALi Tfil Namens deaei
J.GpCrabbendame
Aan t De Heer Hoofdcommissaris van Politie te A M ' a l E H D A M , 1
Ollï &
.-,
u
"
rf
ftilf
GEHEIM, E.
wreao,
RI>. 3
16 Hei
7.
4#
De Triea Santes en LHamrijk* Volgens een ontvangen mededeling zouden 4 personen, waaronder zekere Be Yries Santes, wonende te utrecht, Altmansstraat 3» tel .21677 > naar Swiname gaan. Het doel van de reis ssou 2ijn "fropenbandel en uitroer van landbouwprodmoteno" Ook ztflcere W.Hamwijk wordt genoemd als een van 'bovenvermelde vier personen* Het ia mogelijk, dat deze personen in relatie staan met de stichting "Nieuw Nederland in zonnig ZuidJjnerika". Vermoedelijk zijn Be Tri e s Santes en Hamwijk niet extremistisch georiënteerd en mogelijk worden aij, bij hun emigratieplannen, van communistische zijde» dwars gezeten o Ik moge ü verzoeken hiernaar een onderzoek te willen doen instellen en mij met het resultaat in kennis te doen stellen» Se Heer Hoofdconuaissaris van Politie
3
OBHÏRAIB
4ezes
öoll.t
J* G. Crabbendanu
, • ' "i
BcX. 15198. H,
16 Mei
1.
••:
GJsiHEIM.
M.3
-•''?
Nieuw Nederland in Zonnig Zuid Amerlkao
Yolgens een ontvangen mededeling zou. de Stichting Hieuw Nederland in Zoncig Zuid Amerika, leider G»J»-tóT(IS3> (vermeld in Uw brief van 11 April 1946 Aono„486),gesteund worden door selcere WILüi^EK, wonende te Tilburg, terwijl in dezelfde nededeling wordt geaegd, dat genoemde Stichting wordt tegengewerkt door de G.P.N» Ik tioge U verzoexen een onderaoeK naar WIii.üi«S3iiJU te doen instellen en mij net net resultaat in kennis te stellen» waarbij ik tevens gaarne aal verneaen of U bijzonderheden bekend z i j n waaruit aou kunnen blijken, dat de Stichting inderdaad wel eens tegenwerking van de C.P.leOndervindt» In verband met de emigratie-plannen van deae stioh ting werden m i j nog genoemd aekere de VhLbS ÖANÏÏE3 uit Utrecht en zekere HAfflAUÜ., woonplaats onbeicende Indien. U over inlichtingen ontrent deze personen mocht ;.'6schik en aal ik deze gaarne van U vernetsen e Deaer aijds werd aan de politie te Utrecht een soortgelijk ver aoek s;edaan0 Het Hoofd van de Namens de ze t
J o Go Grab ue ndam»
De Hser Cora isearir van Politie te
-oll*
I I L B U KG
* # «* ,
5 «f
«i
mm
G- E E 5 1 M.
Verslag van een op 24 September 1946,in h&t gebouw "Liber-tas", Drift 13 te Utrecht, gehouden openbare vergadering vsai de Stichting "Nieuw Nederland in Lonnig Zuid Amerika". Bij den aanvang van de vergadering, welke door ongeveer 150 personen werd "bezocht, werd begonnen met het ophalen van ee:i bedrag van f.0.50 per persoon^ dit in verband nat het feit, dat men geen toegangsgelden had nogen heffen. Vervolgens 'sprak Gj.AligSS, journalist, wonende te Tilburg, do vergadering toe. E:, j betoogde o.ia. j "Nederland heeft op het o ogenblik een overbevolking, aan-jszien het met 10 millioen mens ch en bevolkt is, waardoor er binnoiakort weer een tijd sal komen, van een tev>' ,1 aan arbeidskracht0:: en wij dus weer in werkeloosheid zullen vervallen. fiTij zoeken dus een land, dat nis t 200 dicht bevolkt is; b.v. Brazilië, dat evon groot is als Europa, bezit nog geen 60 millioen inwoners. D s. t is per E.LI.2 l mx-iKch. Yeel menschen i:i Nederland hebbon reads cl e aandacht gevestigd op 2uid~Afrika of Australië. Baar is echter voel risico aar. verbonden, o.a» de dure reiskosten, \7i.1 zoeken dus een ander land, waarheen val kunnen smigreeren, ;:aaar vrij ontvangen niet veel steun van de ITederlandsohe Regéeriïi.^. ÏÏ^meer wij eraigreeren mallen, konen wij terecht bij de "Stichting LcJidverhuising Ifederland11, KortenaorZcade 10 to ' s-Grey ;nh'.,3e, maar indien -vri. j daar voor inlichtingen komen, krijgen v/ij geen positief antwoord. Wij zoeken dus een land, waar toekomst voor ons ligt| de Vereenigde Staten hebben de toekomst, maar Zuio.-Amerika krijgt de toekomst. In i^uid-Amerika ligt ook nog een deel l' o d er land s ch gebied,n. 1. Nederlandscli Guyana. Dit is 4^/2 m-:^il aoo groot als Noderland en heeft ongeveer evenveel inv/oners als de stad "utrecht (+ 180.000).-Sr is e on tropisch klimaat., l ar.'-: s do kust is er een kTeistrook, dis uitstekend geschikt zou zijn voor boerenbedrijven. In 20 jae.r tijd in daar geen mest noodig geweest. Daar achter krijgen we de zandvlakten, de savannah's, waar de Indianen wonen en daarachter komen de oerwouden net de Boschnegers. De groote -steden zijn Niüuw-ITickérie, Coronie en Paramaribo. Dezo laatste stal heeft 60.000 inwoners. Gok zijn: er veel rivieren o.a. de lloongo-rivier mot de Amerikaansohe nederzetting Iloengo, welke zeer bekend is door zijn bauxiet en ds Copename rivier iii welk gebied goud en ijzererts worden ^avonden. Godurende ds oorlogsjaren hebben de Gealli&fcv-den 50^ van de optrongst van het bauxiet uit Suriname gebruikt voor hun. vliastui^industrie. De* ontginning van het bauziotgebied is in handen van een NoorschNedèrlandsche Maatschappij. De naam Guyana heeft echter in Nederland een slechten naam, hetgeen ook al komt, doordat de Pran'sohen hun Guyana als ctrafkolonie gebruikten. Ook meent men dat het klimaat-niet erg gunstig is, maar niets is minder waar, het is zelfs beter dc,ii in .Nederland s ch Oost-IndiS. Suriname is het laatste land geweest, waar in 1853 .ds slavernij wer-1 afgeschaft. Er was achter in Suriname een tekort aan werlücrachten. Allereerot haalde men de Chineezen, maar na afloop van het contract gingen deze- een eigen bedrijf vestigen, voornamelijk handel.
- 2Vervolgens kwamen er Britsoh-Indiftrs en ook deze gingen na afloop van hun contract voor zich zelf "beginnen, voornamelijk in het "boerenbedrijf. Hierna ging men het met de Javanen probeeren, hiervan zijn sr momenteel nog 25.000 in'Suriname. Reeds in 184-5 hebbon 380 Nederlanders onder leiding van een dominee, zich in Suriname gevestigd, maar door gebrek aan de nóodige hulpmiddelen en het juiste inzicht, ia dezo imigratie mislukt. OP *t oogenblik is de sinaasappel één van de voornaamste exportartikelen van Suriname. Hen kan echter niet voldoende exporteeren, wegens het gebrek aan Ïïederlandsche koelschepeii. Ook. hout is een voornaan exportartikel. Het hout uit Zweden en Finland is wel goedkooper, maar leent zich uitsluitend voor huizenbouw, terwijl het hout uit Suriname (o,a,teakhout) speciaal voor meubelfabrieken bestemd is, zoodat men zeker in de houtindustrie Ducces zal hebben. Ook is er een gebied waar men pijp-aarde vindt, wat o.a, geschikt is1 voor keramische industrie. Zoo ziet men dat er vele mogelijkheden zijn, die men echter alleen kan bereiken met hard werken. Suriname heeft altijd bij onze Regeering achter gestaan, thans vil Suriname een eigen bestuur1. Onlangs ie de petitie aangeboden. De K.l?.S.M» heeft het monopolie op de verbinding met Suriname. Deze overtocht is ~ echt er nogal kostbaar, n.l» f.450.-, 'maar. wij sullen pogingen in het werk stellen, om deze verlaagd tG.krijgen tot.f.200.-. Wij zullen er groepsgewijze heengaan en. zullen er corporatief werken. De taal die er gesproken wordt, .ia Hederlandsch, Engelsch en ïaki-taki (een mengelmoes van negertal en). IS 3, de pauze nam-'Ante s opnieuw het woord. Hij deelde het publiek het volgende mede: "Ik heb gezien, dat er in de saai politie aanwezig is en dc,t deze zitten te schrijven. Ik vermoed, dat ei3 ésn verslag maken over datgene, dat door mij besproken wordt. Ik ben door eenige rechercheurs gehoord en ik vermoed, dat ik een proces zal krijgön. In Tilburg hebben zij het mij ook lastig gemaakt, mar-r ik beur hier niet zwaar aan. Ondanks alle tegenwerking, o,ok van den Heer B.artland, Directeur van de Stichting Landverhuizing Nederland, die optreedt voor den Minister van Sociale Zaken, gaan wij verder. In de Tweede Kamer zitten nog eenige heeren, die met ons werk sympathlseerenn.. Weder terugkomende op hot onderwerp zijner reder vervolgde hij: '1De verhalen, die men dikwijls hoort over het niet kïmnen werken van blanken in de tropen, is absoluut onjuist. De heer Cellier, die onlangs uit Suriname terugkeerde, heeft ons hierover ingelicht. De heer Cellier woont op een groote boerderij in Suriname "ïTie-aw Bron", Het kliinat.t is warmer dan in Nederland, dus zal men zijn dagtaak anders moeten indeelen. Men zal daar * s morgens om 6 uur moeten boginnen en ' s middags tusschen l- en 3 uur niet werken, terwijl het van den aard der werkzaamheden afhangt,, of men na 3 uur nog zal Y/erken. Wij zullen dus met machtiging vsn de ïï e d er land s che Regeering naar Nederlands oh G-uyana kunnen emigreeren.
- 3Wij zullen eerst eenige mensohen uitzenden, die voor ons kunnen gaan. verkennen en die bij hun terugkomst 'ons de noodige inliclitingen kunnen verschaf f en. Eet geld dat v/ij mee kunnen nemen, is -t- f«1000.-. O.aze vereeïiiging 'telt reeds verschillende plaatselijke afieelingoa, o.a. Cilburg (de grootste met 55 leden), Amsterdam, Eindhoven, Breda, en men is bezig een plaatselijke afdeeling in Utrecht op te richten. Het "bestuur bestaat mcmentecl uit 3 bestuurslodeïi en zal 7/orden uitgebreid met 4 commissarissen. Er bestaan in ITedorland-mononteil 2 bladen, wolke U de noodige inlichtingen over Suriname Iruriaen geven, n.l. "Hieut? Suriname", verkrijgbaar Q-alerij 14 te Amsterdam en "Suriname en Gura9ao", verkrijgbaar 2e Jan Steenstraat 74 te Amsterdam. "Deze bladen koeten f.2.- per lovartac,!* De vereen!ging "ïTieuw Nederlan3T heeft moment o el als maa,ndbls,d "Wolvaai-t e:-, Trede", prijs f. 1.50 per jaar. Er komt echter een iiieu'7 contaotblad "Werkbarichten", waai-vaai de prijs aal v/orden f.2.~ per half jaar, Ksai aal er de ee?rste 5 jaar coöperatief noeton werken on rian zal uit._betaald worden inot 2.5, werkbonnen. Een normalG worjior zal 3 werkbonnen ontvangen, een valcnaii 4, oen specie.List 5 en een dofctër of tandarts 5 Trcrlcbonnen per dag. In ïTóderl£,nd heeft men f.4000.- a f.5000,- noodig voor een huis te koopen. In Surinane f,1000,- a f*1200.-, ir4.ci.ien men het dan zalf bouwt. l:on moet bij binnenkomst \an Surinccie f.500.- garantie storten". Hierna kwam de Vries avai -iot woord: de Heer de Vries is een Surinamer van geboorte en is'werkzaam als ondel-v/ijzel-. Hij juichte het initiatief van de. Stichting Hieuw ITederland in Zonnig Zuid-Aiaerika toe, en hoopte' rlat veel ITederlanders sich in Suriname zouden vestigen, aan^ezion men., in Suriname veel goede werkkrachten kon gebruik on, ITa afloop ?;as er gelegenheid om zich als lid op to geven, waarbij men f»5.- contributie moest storten. y
•^^W1
aP-^WW^^^B^jp^
«* ^^PpSw^Wra*s^^WW**P^*''3Pl'
F
l
Ilp^PBw^WwPW^^»
ii $«W§
^'^pyw-^ic^^ipl^^p^ - W *
!>«ft
:
w
Inlichtingendienst HOOFDCOMMISSARIAAT lVAï«S!i lTTIE UTRECHT
" jf^rfKECwr. «/e» 9 October
;y
^
46.'
947, Buigen: Bericht op schrijven No
r'
van
y
Onderwerp.- S t ie ht i ng TT i>~ uw l~e d e r land . Hiermede heb ik de eer U te doen toekomen een a f s c h r i f t van eea r a p p o r t en een a f s c h r i f t van een verslag van een openbare vergadering van de Stichting TT ie uw ï ï e d e r l e n d , gehouden te Utrecht op 26 September 1946, naar den inhoud waarvan ik U moge v e r w i j z e n . De v/nd. Hoofd-Commissaris van ijplitie,
\n /p« ^ ^
**fk•M" y.
UA/VA^l \ V ~J V . ^^Oi.'Av.Eiik). -\1 "
^nr
« „ 'f *r 7 V!;:
'V>
^
den Keer Hoofd van den .1' ,• Cantralen Veiligheidsdienst, v Javastraat 63, v ,j ' 3-q R A V S ?T E A, 0-5. .
, ff r
.^
A f s c h r i f t .
Ü ' V e r g a d e r i n g " S t i c h t i n g N i e u w Nederland" 26 S e p t e m b e r 1946, Bij den aanvang van de v e r g a d e r i n g , waarbij +_ 150 p e r s o n e n aanwezig werd b e g o n n e n met het ophalen van een b i j d r a g e ad. ƒ.0.50 per p e r s o o n , aangezien me& geen e n t r e e had mogen h e f f e n . -. Hierna begon d e h e e r A n t e s z i j n r e d e , w a a r i n h i j o . m . zei'^ "Nederland heeft op het oogenblik een overbevolking, aangezien het met 10 millioen raenschen bevolkt is, waardoor er b i n n e n k o r t weer een t i j d zal komen, van een teveel aan a r b e i d s k r a c h t e n en wij dus weer in w e r k e l o o s h e i d zullen vervallen. '7ij zoeker, dus een l a n d , dat niet 2. o dicht bevolkt is; b , v . Brazilië, dat even^groot is als E u r o p a , bezit nog geen 60 millioen i n w o n e r s . Dat is per TC.LT.2 1 mensch. Veel menschen in N e d e r l a n d hebben r e e d s de aandacht gevestigd op Zuid-Afrika of A u s t r a l i ë . Dn ar ir- e c h t e r veel risico aan v e r b o n d e n , o.a. de dure reiskosten. :.7ij z o e k e n dus een ander lend, waarheen wij k u n n e n e m i g r e e r e n , maar wij ontvangen -v; t-1 veel s t e u n van de N e d e r l a n d s c h e R e g e e r i n g . Warme e r wij emigreeren w i l l e n , komen wij t e r e c h t bij de "Stichting landverhuizing Nederland", K o r t e n a e r k a d e 10 te •s-Gravenhage, maer indien wij daar voor inlichtingen komen, k r i j g e n v/ij geen positief a r . t w o o r d . . Wij z o e k e n dus een land, waar toeimst voor ons ligt; de Vereenigde Staten hebben de t o e k o m s t , maar ZuidAraerika k r i j g t de toekomst. In Zuid-Arnerika ligt ock nog een deel Nederlandsch g e b i e d , n . l . Nederlandsch fiuyana. Dit is 4}$ maal zoo groot als Nederland en h e e f t o n g e v e e r evenveel inwoners als de stad Utrecht (+ f130.000). Er is een tropisch klimaat. Langs de kust is er een k l e i s t r o o k , |b$l-uitstekend geschikt zou z i j n voor b o e r e n b e d r i j v e n . In 20 jaar t i j d is daar geen mest noodig gew e e s t . .Daar achter k r i j g e n we de zandvlakten, de savannah's, waar de Indianen wonen en d a a r a c h t e r komen de oerwouden met de Boschnegers. De groote steden z i j n N i e u w - N i c k é r i e , Coronie en Paramaribo. Deze laatste stad heeft 60.000 i n w o n e r s . Ook z i j n er veel r i v i e r e n o.a, de Moengo-rivier met de Amerikaansche n e d e r z e t t i n g K o e n g o , welke z e e r bekend is d o o r z i j n bauxiet en de Goppenanie r i v i e r in welk gebied goud en i j z e r e r t s worden gevonden. Gedurende de o o r l o g s j a r e n hebben de Geallieerden 60^ van de opbrengst van het bauxiet uit Suriname g e b r u i k t voor hun v l i e g t u i g i n d u s t r i e . De ontginning van het bauxietgebied is in h a n d e n van een Noorsch-Nederlandsche Maatschappij, De naam Guyana h e e f t echter in Nederland een slechten naam, hetgeen ook al komt, doordat de Jiïanschen hun Guyana als strafkolonie gebruikte, Ook meent men dat het klimaat niet erg g u n s t i g is, maar n i e t s is m i n d e r waar, het is zelfs beter dan ir. N e d e r l a n d s c h Oost-Indië. Suriname is het laatste land geweest, ar in 1363 de s l a v e r n i j -.verd a f g e s c h a f t . Er was e c h t e r in Suriname een tekort aan w e r k k r a c h t e n . A l l e r e e r s t haalde men de C h i n e e z e n , maar na afloop van het c o n t r a c t gingen d e z e een eigen b e d r i j f v e s t i g e n , v o o r n a m e l i j k handel. Vervolgens kwamen, er^Britsch-Indiërs en ook d e z e gingen na afloop van hun c o n t r a c t voor hun 1 óigen» b e g i n n e n , v o o r n a m e l i j k in het b o e r e n b e d r i j f . Hierna ging men het met de J a v a n e n p r o b e e r e n , hiervan z i j n er m o m e n t e e l nog 25.000 in S u r i n a m e . "Reeds in 1345 hebben 330 N e d e r l a n d e r s onder leiding van een dom i n e e , z i c h in S u r i n a m e gevestigd, maar door gebrek aan de noodige hulpmiddelen en het juiste inzicht, is deze iniigratie mislukt. Op 't oogenblik is de sinaasappel éér, van de v o o r n a a m s t e e x p o r t a r t i k e l e n van Suriname. Men kan echter n i e t voldoende e x p o r t e e r e n , wegens het gebrek aan Nederlandsche koelschepen. Ook h o u t ia een v o o r n a a m e x n o r t a r t i k e l . Het hout uit Zweden en Finland is wel goedkooper, maar leent zich u i t s l u i t e n d voor h u i z e n b o u w , t e r w i j l het hout u i t S u r i n a m e ( o . a . t e a k h o u t ) speciaal voor m e u b e l f a b r i e k e n b e s t e m d i s , z o o d a t men z e k e r iri de h o u t i n d u s t r i e succes zal h e b b e n . Ook is er een gebied wsar men p i j p - a a r d e v i n d t , wat o . a . g e s c h i k t is voor keramische i n d u s t r i e . Zoo z i e t m e n d a t e r vele m o g e l i j k h e d e n z i j n , d i e m e n e c h t e r a l l e e n k a n bereiken met ha d d te w e r k e n . S u r i n a m e heeft, a l t i j d bij o n z e H e g e e r i n g a c h t e r ges t a a n , thans wil S u r i n a m e een eigen b e s t u u r . O n l a r g s ia de p e t i t i e aangeboden. De KMT.S.&i. h e e f t het m o n o p o l i e op de v e r b i n d i n g m e t S u r i n a m e . Deze o v e r t o c h t ia e c h t e r nogal k o s t b a a r , nl. ƒ . 4 5 0 . — . maar wij z u l l e n pogingen in het werk s t e l l e n , om dese verlaagd te k r i j g e n tot ƒ.200, — , '.'/ij zullen er groepsgewijze h e e n g a a n en s u l l e n er c o ö p e r a t i e f - w e r k e n . De taal die er g e s p r o k e n w o r d t , Nederlandse}!, -,„ „ , mj.aKi-i,atci • • o. i • /( e e n m e n g e-,l m o e s van n e g' e r,t a,l e nTl j / n „„-!_,„, ^ e x s c n en ^J
v
TT a de paus; e, w a a r i n v e r s c h i l l e n d e " b r o c h u r e s te koop e e r d e n aange bode r* , v e r v o l g d e de h e e r A n t e s z i j n r e d e . "De v e i h a l e n , die men d i k w i j l s h o o r t over. het niet/tuiinen w e r k e n van b l a n k e n in de t r o p e n , ia absoluut o n j u i s t . De h e e r Ce: l i e r , die onlangs uit S u r i n a m e t e r u g k e e r d e , h e e f t ons h i e r o v e r i n g e l i c h t . De heer Ce] lier woont op eer; ^ r o o t s b o e r d e r i j in S u r i n a m e "Nieuw B r o n " , Het k l i m a a t is -/armer dar. in N e d e r l a n d , dus zal men si ja dagtaak a n d e r s m o e t e n i n d e e l e n . l.Ien sal da.-r 's m o r g c r s om 6 uar m o e t e n b e g i n n e n en 's middags t u s s c h e n 1 en " uur n i e t - ' . e r k e n , t e r w i j l het ven den aard der v/er kzaaniheden afh a n g t , of men na ;i u, .ir n o f j 7, al w e r k e n . "71 j zullen dus met m a c h t i g i n g van de T T ederlar<.dsche E e g e e r i n g naar H e d e r l a n d s o h Guyana k u n n e n e m i g r e e r e n , V/ij z u l l e n e e r s t ^ e e n i g e m e n s c h e r i u i t r e n d e n , d i e voor o n s kunnen gaan v e r k e n n e n en die bij hun terugkomst ons de noociige inlichtingen k u n n e n v e r s c h a f f e n . Het geld dat w i j mee k u n n e n n e m e n , is + ƒ.1000. — . On"e v e r e e n i g i n g telt r e e d s verschillende p l a a t s e l i j k e af d e e l i n g e n , o. a. Tilburg (de grootste met 55 l e d e n ) , A m s t e r d a m , E i n d h o v e n , Breda en men is bezig een p l a a t s e l i j k e a f d e e l i n g in U t r e c h t op te r i c h t e n . Het b e s t u u r bestaat m o m e n t e e l uit ? b e s t u u r s l e d e n en zal w o r d e n u i t g e b r e i d met 4 comm i s s a r i s s e n . :?r b e s t a a n in H e d e r l a n d m o m e n t e e l 2 b l a d e n , welke l de noodige i n l i c h t i n g e n over S u r i n a m e k u n n e n geven, nl. "'Mie uw S u r i n a m e " , v e r k r i j g b a a r T-alerij H te A m s t e r d a m en " S u r i n a m e en C u r a f s o " , v e r k r i j g b a a r 2e Jan S t e e n s t r a a t 74 te A m s t e r d a m . L e z e bladen k o s t e n ƒ.2. — per k w a r t a a l . Se v e r e e n i g i n g "Hieuw T ' e d e r l a r d " h e e f t m o m e r t e e l als maandblad "Welvaart en V r e d e " , p r i j s ƒ , 1 . 5 0 p e r j a a r . E r komt e c h t e r e e n n i e u w contactblad "".Verkberichten" , w a a r v a n de p r i j s zal w o r d e n ƒ . ? . — per hslf j r s r . Men aal er de e e r s t e 5 j a r r c o ö p e r a t i e f mo.rl.en - v e r k e n en men aal u i t b e t a a l d w o r d e n m e t ^ . g . v e r k b o r . r e n . Een normale w e r k e r zal 3 w e r k b o n r e n o n t v a n g e n , een vakman 4, een specialist 5 en een dokter of t a n d a r t s 6 v,' e r '.cbon; en per dag. In Mcderland h e e f t men ƒ.4000. — è. ƒ.5000. — noodig voor e e n huis te k o o p e n . ït. Suriname ƒ,1000. — a ƒ.1200. — , indien met hè', dan zelf bouwt. Men moet bij b i n n e n k o m s t van Suriname ƒ.500. — garantie s t o r t e n . !i H i e r n a kwam de TI -:.r de Vries aan het w o o r d : de Keer de V r i e s is een Surinamer van geboorte en is w e r k z a a m als o n d e r w i j z e r . Hij juichte het i n i t i a t i e f van de S t i c h t i n g H i e u w Hederland^toe , en hoopte dat veel Hed e i l a n d e r s zich ii. S u r i n a m e z o u d e n v e s t i g e n , a a n g e z i e n men in Suriname veel goede w e r k k r a c h t e n .ton g e b r u i k e n . Ha, afloop M e r vent was er gelegenheid om zich als lid op te g e v e n , door middel van stor'ting'j^eg^ . 5 . — . /""
f U . / w i. .,.t\j
T,T" T o •'!"!"> T M ' m VTM"*' ft'i ,lO .^A-U J.jV.'1-a. ji.. Lj
_L
"pnT~ 'T"M
rrr 1 JTUIJJ. J- J-j.'j
.*
£1.
-f
l
o
o
r>
O
In
1.1
r
J.
i
J.
P
J.
r L_ J W J
R1
De Brigadier van Politie J .N.LiaïII^lXGIüN en de agent vari politie 1e klasse K . J. STEFF/ü "S r a p p o r t e a r e n het n a v o l g e n d e : Naar a a n l e i d i n g van een a d v e r t e n t i e in het U t r e c h t s e n nieuwsblad dd, 24 S e p t e m b e r 1946 h o u d e n d e mededeel ing dat in het gebouw "LI3BRTAS" gevestigd J r i f t 1? alhier, op Donderdag 26 S e p t e m b e r 1346 een openbare v e r g a d e r i n g sou w o r d e n belegd van de S t i c h t i n g ïTieuw N e d e r l a n d over e m i g r a t i e naar Zuid-Amerika h e b b e n w i j , r a p p o r t e u r s , ons na bekomen, opd r a c h t op v e r m o e d e n dat h i e r een o v e r t r e d i n g plaats v o n d van de landv e r h u i z e r s "et naar bedoelde v e r g a d e r i n g gegeven ter c o n t r o l e e r i n g . Bij onze a a n k o m s t a l d a a r , bleken rn<-xls ongeveer 140 b e z o e k e r s in een zaal e n r i v v e z i g te z i j n , w a a r o p een o r., s o n b e k e n d p e r s o o n om stilte vermocht en de m e d e d e e l i n g d e e d , dat het v e r b o d e n was aan de deur een toegangsprijs te l a t e n b e t a l e n . A a n g e z i e n voor h e t houden van een vergader i n g o n k o s t e n v/orden g e m a a k t , v e r z o c h t h i j h e t aan;vesige publiek p e r p e r s o o n ƒ.0. 50 te s t o:-, ten ter b e s t r i j d i n g van die o n k o s t e n . De ons v e r g e z e l l e n d e j u f f r o u w J. J .PET3BSEÏT, t a m var. het o n d e r w e r p , b e s p r o k e n o p d i e v e r g a d e r i n g , e e r . s t e n o g r a f i s c h v e r s j a g o p , welk verslag vertaald h i e r b i j v/ordt overgelegd, l e d u r e n d e de pause die om 21.45 uur aar.ving, hoor den w'ij den spreker van d e z e a v o n d , die d e s g e v r n ^ g d aan ons opgaf genaamd te z i j n : CrSIiARJUS JDHAi:ii;S AÏTTÏ33, g e b o r e n te A m o e r a n g ( N . O . I . ) , j o u r n a l i s t , w o n e n d e te Tilburg G-roer.straat 136, die als volgt v e r k l a a r d e : "Ik ben als promotor aangesneld voor de "Stichting Nieuw Nederl a n d " en ben belast met de propaganda voor d e z e S t i c h t i n g . Door mij z^a v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n i n ITederland bezocht e n z i j n door m i j a f d e e l i n g e n van d e z e S t i c h t i n g o p g e r i c h t . Dit in de t w e e d e maal dat ik in U t r e c h t a l s pro m o t o r - p r o oagaadl.st o p;.; r ^ e d. D- >IH d o bes t uur de r s genaamd Mr. J . C . de M i r a n d a , w o n e n d e te Paramaribo en N . l I . B e r k e l m a n s , w o n e n d e te Tilburg 3-tedascheweg 100, t r e d e n in deze r e g e l e n d op. Ik ontvang voor mijn w e r k geen salaris, maar houd van de e n t r e e - g e l d e n m i j n reis- en verb l i j f k o s t e n af. Tiet is m i j toegezegd dat ik in de t o e k o m s t een salaris zou ontvangen van ƒ . 2 0 0 . — per maand, plus reis- en v e r b l i j f k o s t e n . Het geld wat o v e r is w o r d t g e s t o r t in de kas van de " S t i c h t i n g !Tieuw Nederland", Onze S t i c h t i n g telt t h a n s 150 l e d e n in N e d e r l a n d . " T'a de p a u z e nam A n t e s o p n i e u w het w o o r d en deelde het publiek het volgende m e d e : "Ik heb g e z i e n , dat er in de zsal p o l i t i e a a n w e z i g is en dat deze z i t t e n te s c h r i j v e n . II; v e r m o e d , dat si j een verslag maken over datgene wat door mij b e s p r o k e n is. Ik ben door e e n i g e r e c h e r c h e u r s gehoord en ik v e r m o e d dat ik eer p r o c e s zal k r i j g e n . In Tilburg h e b b e n zij liet mij ook lasti ( j g e m a a k t , masr ik beur hier n i o t zwaar a a n . O n d a n k s alle tegerr.ver k i n g ook van den lieer H a r t l a n d . D i r e c t e u r van de S t i c h t i n g landv e r h u i z i n g T e d e r l a n d , d i e o p t r e e d t voor de;: M i n i s t e r v a n Sociale " a k e n , gaan wij v e a i d e r . In de ï w e a d e Kamer zit;ter/nog e e n i g e h e e r e n , die met ons werk s y r r i p a t b i s e e r e n . " B l i j k e r . s b i j g a a n d v e r s l a g m o e s t e n de nieuwe l e d e n eet b e d r a g van ƒ . 5 . — s t o r t e n als inleggeld om te k u n n e n toetreden t o t d e g e n o e m d e S t i c h t i n g . V e r d e r m o e s t e n z i j ƒ . 1 . — p e r maand betalen als c o n t r i b u t i e voor h e t l i d m a a t s c h a p van g e n o e m d e S t i c h t i n g . De ges t o r t e ƒ . 5 . - - zal .vorden aange-.vend voor het u i t z e n d e n van een commissie naar S u r i n a m e ter b e s t u d e e r ing van de m o g e l i j k h e d e n voor e m i g r a t i e . I n d ie n
I n d i e n d e ^ e ^ e v e n s d e u r A n t e s . v o o r n o e m d , v e r s t r e k t j u i s t s i j n , aal het /:,e ld, g e s t o r t door de n i e u w e Ie de t;, w o r d e n a s n ^ e w e n d voor salar ie er in;; v a n h e m . I m m e r s , het l e d e n t a l is te ^ e r i n ^ , om - e t , bezoldigd p r o m o t o r - r p r o p a g a n d i s t t e k u n t e n a a l a r i e e r e n . B i j d i t r a p p o r t v o r d e n overgelegd e e n m a a n d b l a d g e n a a m d "','Jelvaaifc e t i V r e d e " , e e n p r o p a r i ^ a n d a b o e k j e m e t het o p s c h r i f t "Nieuw TTederland in zonnig Z u i d - A m e r i k a " en de a d v e r t e n t i e in de a a n h e f van dit raport e Het s p r e k e n over e m i g r a t i e naar T T e d e r l a n d s c h e Koloniën is bij de L a n d v e r h u i z e r s've t niet s t r a f b a a r gesteld, zoodat >jeen procesv e r b a a l .vordt o p g e m a a k t . Dit r a p p o r t op af^ele^dea a m b t s e e d g e s l o t e n op 7 O c t o b e r 1946 te Utrecht.
