taas-tel'der
244
taf ta joa gaan wandelen (kindertaal). Jeet 't kinke mit d'r opa tatta? taf ter m zigeuner. Dat hant de tattere ligke losse, dat is waardeloos. taf tere m mv dauw worm. tau'fetsejerm ^ dieptemeter. ta'vele gebrekkig lopen. Ocherm, kiek ins dat aod wief je doa -. Me mós zoeë jód wie 't jeet taas m tast. D'r wèg óp d'r-zukke. taas'te tasten, Heë taastet vliddieg derneëve, hij durch 't leëve -, men moet zich zo goed en zo sloeg de plank lelijk mis. De honder -, de kippen kwaad als het gaat door het leven zien te slaan. betasten, of er nog eieren verwacht kunnen worden. teë'je tegen. - dem kuns doe nit aa, tegen hem ben je niet opgewassen. taat V boterham. taatsj V verkl teëtsj-je 1 grasmus 2 babbelzieke teë'jedeel o tegendeel. Doe mots miech 't - bewieze. vrouw. Wat ing - van e vrommesj! taat'sje een oplawaai verkopen. Dem hauw iech teë'jejewieët o tegengewicht. teë'jesjlaag m (teëj esj leeg), tegenslag. ing jetaatsjd! taberna'kel o tabernakel. Die hat 't - sjun je- teë'jesjpróch m tegenspraak. kroamd (gezegd als een vrouw een flinke buste teë'jewink m tegenwind. teë'jewirke tegenwerken. heeft). Deë kroog ze óp 't -. teja'ter o theater. Maach jee -! Maak niet zo'n tablet' o dienblad, tablet. drukte! ta'chele oorvijgen. ta'fel V tablet. Ing - sjokkelaad. teks m (tekste) tekst. tag'ke mv aambeien. De - dunt miech jewalt aa. tel'der m bord, schaal. D'r - zetse, omstreeks tak m (tek) verkl teks-je tak. Sinterklaas een bord bij de schoorsteen neerzettak m (takte) maat. ten. Ès d'r- nit mit! Eet niet zo gulzig! Heëjeet tal'lieë v (tallieëts), verkl tellies-je 1 taille. Ing in kirch mit d'r- ronk. sjmaal - han. E meëdsje um de - pakke. 2 maat. Ziech e kleed óp - maache losse. tan'kei m ijzeren punt. An deë - han iech miech de boks tserrèse. tanteknuppel tant v verkl tentsje tante. Wat bis doe ing auw -! Wat ben jij een oud wijf. De tant óp bezuk han, ongesteld zijn, menstrueren. Ing - joedela, een slordige vrouw. tan'tekink o (tantekinger) verkl tantekinke nichtje, troetelkind van de tante. Dat is mie -. tan'teknuppel m lisdodde. taopet m dom en onhandig persoon. tap m ^ afsluiting van het opgevulde gedeelte van een pijler. tapieët st v behang. Doa jevilt miech de - nit, daar voel ik mij niet thuis. Jet óp de - bringe, mit jet óp de - kómme, iets op het tapijt brengen. tappetseer 'bred o (tappetseerbreer) behangerstafel. tappetse're, tappetseret, tappetseerd behangen. tar m teer. tar're teren. D'r wèg is nuits jetard. tas V verkl tes-je kop. Drinkt uur e tes-je kaffieë mit? Drink e tes-je vlieretieë, dan deet diech óch d'r boech nit wieë.
T
245 tel'der-oer v ronde, platte, porceleinen keukenklok. tel'lefong m (tellefongs) telefoon. tel'lewelle, ziech kibbelen, bekvechten. tem'pel m In de uitdrukking: Inne óp d'r tempel zitse, iemand achter de vodden zitten. tem'pere matigen. Zaag, doe mots diech e kling bis-je -. tempte're, tempteret, tempteerd uithalen, uitvoeren. Wat zit ier werm an 't - ? tent V tent. tep'pieg m, (teppieje) verkl teppiegs-je vloerkleed, tapijt. terf st V tarwe. termien' si m termijn. De patere va Blierhei jonge óp - (de Franciscanen van Bleijerheide gingen een keer per jaar rond om aalmoezen of levensmiddelen in te zamelen). tèsj V tas, zak, broekzak. Vier junt dem ins óp de - kloppe, wij zullen bij hem eens aankloppen voor een bijdrage. Dem han iech in -, die ken ik door en door. Doe kans miech ins in - lekke, je kunt me gestolen worden. Inne jouwe vrunk is mieë weed wie jeld in -. 't Letste hemme hat jing tèsje. Deë hat d'r doeëdetseddel in -, hij staat met een been in het graf. Me mós óch al ins ing voes in - maache, je moet al eens je woede verbijten. Dat kanste diech in - sjtèche. Deë hat depe tèsje, die kan alles gebruiken. tè'sjedóch m (tèsjeducher) verkl tèsjeduchs-je zakdoek. tè'sjejeld o zakgeld. tè'sjemets o (tèsjemetser) verkl tèsjemets-je zakmes. tè'sj e-oer v zakhorloge. teu'ne mv In de uitdrukking: Haste nog - ! Wat zegje me nou! teu'tejood o onecht goud. teu'terleut m prullen; zier, sikkepit. Doe jieëfs óch al die jeld oes a -. Los ze zage wat ze wille, dat maat miech jinne - oes. tieë st m thee. Dat is angere - wie kaffieë. tieëf st V teef. tieëk stv 1 toonbank. Deë verkeuft vöal ónger de -, hij verkoopt veel onder de toonbank. 2 tapkast, buffet. Doa sjteet d'r Joeëhan werm de - vas tse haode. An - woar heë ummer jodjemoeëd. tieë'kekal m dronkemanspraat. tieë'keruutsje o schuifvenster voor de straatverkoop.
tel 'der-oer - tiep 'pele tieë'kesjaos o toonbankla. Dat merk iech an 't -, dat merk ik aan de omzet. Deë leeft oes 't -, hij houdt niet bij wat hij uitgeeft. tieë'kezenger m iemand die niet goed kan zingen. tief'tele uitdokteren. Heë mós ummer jet tse - han. tiek'ke tikken. Doe tieks nit richtieg, je bent niet goed wijs. tiek'takm tiktak. tiele'riejoem o delirium. tiel'vere ronddraaien. tiel'vermoets v verkl tielvermüts-je tolletje.
tielvermoets
tiemp, timp m timp(puntig uiteinde). Mit d'r van d'r sjnoefplak inne e sjweeswurmsje oes 't oog buttele, met de punt van de zakdoek iemand een donderbeestje uit het oog peuteren. D'r van 't veld. tien'gele tingelen. tiengelieng', tiengeliengelieng tingeling(eling). TiengeUengelieng, d'r heer is krank I tiengeliengelieng, wat feit dem dan I tiengeliengelieng, e sjtuksje broeëd I tiengeliengelieng, heë is al doeëd (kinderversje). tien'geltangel m tingeltangel. Mit de kirmens huur iech d'r janse daag deë -. Dat is inne -, dat is een café van gering allooi. tiep, tiep'pel m stip, punt. Deë züft tsevöal; deë ziet al wiesse tieppele, hij ziet witte muizen. Inne kloon mit wiesse tieppele in 't jezich. tiep'pe tippen, evenaren. An ós kanjinne -. tiep'pele 1 tippelen. Vier moeëte nog e flink sjtuk -. 2 trippelen.
tierlatang - tram'pele tier'latang m 1 tarlatan. 2 rommel. Doa brooch me erm en bee uwer d'r -. tier'vel m buiteling. D'r - sjlon, een buiteling maken. tiet v tiet. Die hingt d'r janse daag mit de tiette in vinster, die hangt de hele dag in het raam. tietsj m 1 tik. Inne - mit d'r wolbere-mai, een klap van de molen. 2 lichte beroerte. Deë hat e tietsj-je jehad. tief sje tikken. Mit de Oeëstere weëde aier jetietsjd. Dat is inne jetietsjde, hij is getikt. tietsj-óp m bolhoed. D'r pap deë hat d'r - óp I ze werpe hem mit knauwele drop I huur de lü ins laache I o wie ze ziech vermaache (uit een carnavalsliedje). tjeën st tegen. tjeënaa' tegenop. Doa kan iech nittjeënee' tegen elkaar. tjeën'haode, hooi tjeën, tjeënjehaode tegenhouden. tjeën'kómme, koam tjeën, tjeënkómme tegenkomen. tjeënóp' tegenop. Doa kiek iech -. tjeën'sjtimme tegenstemmen. tjeën'tsieliender m ^ tegencylinder van de schudgootmotor. tjeënuv'ver tegenover. Heë woeënt - ós. töal v Ing jekke -, een dolle Griet. Ing auw -, 'n ouwe heks. toeë'bak m tabak. Doa jef iech nog jing pief mieë vuur Deë is jing pief - weed, die is geen knip voor de neus waard. Dat is sjterke -! Dat is een sterk staaltje! toeë'baksbül m tabaksbuil. toeë'baksdoeës v tabaksdoos. toeë'bakspot m (toeëbakspöt) tabakspot. toeën st m (tüen) verkl tüensje toon (muziek). Doa huurs doe inne e tüensje droespeësje. Deë jieëft d'r - aa. Iech mós ins mit diech inne angere aasjloa, ik moet eens duidelijk zeggen waar het op staat. Jekke tüen veel han, gekke streken hebben. toeë'ne st dooien, ontdooien. toeët V verkl tüetsje laddertjes vla. toef m bosje, tuiltje. toef'fele 1 slaan, vechten. In die wieëtsjaf woare ze ziech an 't-.2 moeizaam lopen. Óp heem aa -. toelmaatsj v werkster. toelp V verkl tülpsje tulp. toem'mele 1 tuimelen. 2 waggelen. Kiek ins wie die tswai doa oes jen wieëtsjaf kómme jetoemmele.
246 toep m verkl tüpje/tüpsje punt, vlek. Doe has sjwatse toeppe in 't jezich. toeppe 1 kloppen, tikken. Doe maats miech nerveus mit dat -óp d'r dusj. Toep ins óp de vinster 2 soort kaartspel. Zouwe vier inne sjlaag -? Zivve sjröam -. E beumsje -. toep'pes, toep'pesoeë toeppes-joeë m halve gare. Wat bis doe inne - / toer st m (tuur st) deurscharnier. De tuur sjmiere. toer m verkl tuursje 1 toer. Is dat noen zónne -? Vier maache zóndieg e tuursje durch de Efel. Dat leuft werm óp vol toere. Inne óp toere bringe, iemand op gang brengen. Heë is ram va zienne - aaf, hij is helemaal uit zijn normale doen. 2 beurt, D'r nieëkste - bis doe draa. toer si m (tuur st) verkl tuursje toren, Oave óp d'r - sjteet 't krüts. Heë zitst hoeëg óp d'r -, hij voelt zich boven anderen verheven, toer'ne turnen, toesj m Oostindische inkt, toesj si m verkl tuusj-je ruil. Dat woar inne jouwe-. toe'sje si ruilen. Zouwe vier -? Kinger -jeer toesjelij' V gefluister, gesmoes. toef mem om het even. Dat is miech - sjoos. toezjoer' altijd. Heë is - óp jank. ton v verkl tönsje ton. Deë hat inne boech wie ing -. tór'kele wankelen, tuimelen. traaf, troaf st m dakspant. traatsj v kletswijf, kletstante. traaf sje 1 kletsen. Die traatsjt uwer Jod en alleman. 2 door modder en plassen lopen. Heë traatsjt uvveral durchhin. traaf sje mv vuile poten. Loof nit mit dieng durch d'r ring jesjroebde jank. trab m draf. Losse vier - maache, laten we opschieten. D 'r ieëlieje -, de sleur van het huwelijk. trakteer'boks v In de uitdrukking: Heë hat hü de - aa, hij is in een goedgeefse bui. traktement' o traktement. trakte're, trakteret, trakteerd trakteren. tral'lieë mv tralies, traliewerk. tram v verkl tremsje tram. trammelant' m trammelant. tramp m schop, trap. tram'pel v, trampeldeer o plomp vrouwspersoon. tram'pele trappelen; wandelen; doelloos heen en weer lopen. Don diech d'r uwerrok aa, da junt vier jet -. Hei sjton iech al ing sjtond tse -.
247 tramp'haan m opgedirkte, ingebeelde vrouw, Doa zies doe inne -joa! transene're, transeneret, transeneerd treiteren. traog m 1 trog. 2 scheldwoord voor een vrouw. Inne jekke -. traot V 1 trompet, toeter, 2 smoel, Iech houw diech jeliech ing óp de -! Hod doch ins dieng -! Iech han inne jrummel in de -, ik heb een kikker in de keel, trao'te een blaasinstrument bespelen, toeteren. trao'tel m tuit, treutel. trao'teman m (traotemander) trompetter. trap V verkl trepje/trepsje trap. Weë hat diech die trappe in de hoare jesjneie? Wie heeft je haren zo ongelijk geknipt? Iech lek 't diech óp de trap, da broechs doe diech nit tse bukke (gezegd tegen een gemakzuchtig persoon). Trepsje hoeëg I trepsje neer I doe kries 't va tse leëve nit weer, eens gegeven blijft gegeven (kindervers). trap'ledder v trapladder. trap'pejank m (trappejeng) trappenhuis. trap'pejelender o trapleuning. trap 'peleufer m traploper. Deë hat inne baad wie inne -. trappe're, trapperet, trappeerd betrappen. D'r kneët trapperet ós wie vier ónger de eppel woare. trebbele're,trebbeleret, trebbeleerd kwellen. treëne st, troon, jetroane trappen. Inne óp de tsieëne -. In inne hoof sjies -, dat bringt jeluk, zeët me. D'r deeg mit bloeëse vus -. Inne in d'r weeg -, iemand hinderen. Inne tse noa -, iemand te na komen. Da has doe diech waal drop jetroane! Dan heb je je lelijk misrekend! Hei hat ziech inne drop jetroane, hier heeft iemand een wind gelaten. D 'r voeëjel troon de zij, de doffer trad de duif. tref m bof. Deë hat inne -jehad, die heeft geboft. treffe, trof, jetróffe treffen, raken. In 't sjwatse -, in de roos treffen. Heë truft ze alle nüng (bij het kegelen), 't Jód jetróffe han. Doe bis evvel jód jetróffe óp dat bild, je staat wel goed op die foto. D 'r sjlaag maag miech -, went dat nit woar is, ik mag doodvallen als dat niet waar is. Zouwe vier ós bij miech -? Zullen we elkaar bij mij ontmoeten? treffe o bijeenkomst, 't Sjutsetreffe. trek m 1 tocht. Iech han inne - óp e oog, ik heb een door de tocht ontstoken oog. 2 ^ trek, een reis van een liftkooi. Iech bin mit d'r ieësjte ópkómme. trek dadelijk. - kleef iech diech ing!
tramp liaan - troeb l)ewies trek'honk m (trekhong/trekhung) trekhond. trek'jonge mv lotelingen. trek'kaar v verkl trekkeersje trekwagentje. trek'ke, trok, jetrókke 1 trekken. Dat bred hat ziech jetrókke. De meëdsjere an de hoare -. Has doe 't jroeës laos jetrókke? Trek draa, de pief jeet oes. Ze trókke ee zeel. Inne oes d'r drek -. Ziech jet oes de tsieëne -, iets uit zijn duim zuigen. Ziech d'r kutste -, aan het kortste eind trekken. Jebluds trukt, het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Inne 't vel uwer de oere -, iemand het vel over de oren halen. Inne ing trekke, iemand een oplawaai verkopen. 2 loten. Vuur d'r milletaire deens -. 3 tochten. 4 verhuizen. Die va heioave - mörje. 5 opvoeden. Kinger -. trek'monneka m trekharmonika. trek'peëd o trekpaard. trektemang' onmiddellijk, dadelijk. Ze jonge óp heem aa. trek'waan m (trekwaans) verkl trekweënsje trekwagentje. trek'zeeg v trekzaag. trentele drentelen. Vier trentele óp heem aa. tren'telvót v treuzelaar. tren'gel st m omgeving, buurt. Heë woeënt in d'r-van d'r maat. In d'r-van zes oer hure vier óp mit wirke. trens v trens, lus van garen. trieë'tel m trechter. triek m truc. triek'ko m tricot; trui. triep'pe mv muiltjes. De oma hat de - aa. triep 'pele trippelen. triefse si pesten. Lik dat kink doch nit ummer tse -! trit m trede; trap. 't Kink zoos óp d'r - van de trap tse sjpieële. Inne - ónger 't hingesjte. trit'bred o (tritbreer) treeplank. troa'chele st rijgen, naaien met grote steken. troa'chels-jaar o rijggaren. troag st traag, langzaam. troan st m (vis)traan. troan st v verkl tröansje traan (in het oog). troa'ne tranen. Heë hat - oge. troan'jrül m 1 olielamp 2 huilebalk. troan'lamp v verkl troanlempsje olielamp. troeb, trob m. verkl trübje troep. Inne - lü. troeb'bewies, trob'bewies troepsgewijs. Jans Kirchroa woar óp de bee, - trókke de lü uwer d'r Maat.
troeën - tsaog troeën st m verkl trüensje troon. Deë zitst doa wie inne patriarch óp d'r- Zal iech diech 't trüensje bringe? Zal ik je het potje brengen? troeës st m troost. Nit jód bij - zieë, niet goed snik zijn. Heë zukt bij de boebbel zienne -, De tant kriet nog e tes-je -. troef V troef (troevve) Doe mots - maache, jij moet zeggen wat troef is, Doa is ermód -. Heë hat jing - mieë i, hij heeft geen fut meer, troef'fel v troffel. Ing - sjpies. troel'la v slons. Wat hat deë ziech ing - jetrouwd. troem'mel m tros. Inne - droevve. troer m rouw. Vruier woeët -jedrage. troe're treuren, rouwen, troe'rieg treurig. troer'wie v treurwilg. troev've troeven. trom V verkl trömsje trom. Heë huit de dikke -. Hei mós ins óp de -jehouwe weëde, hier moet eens een hartig woordje gesproken worden. De - hat e laoch krèje, er is iets onaangenaams gebeurd. trom'me trommelen. trom'mesjleëjer m trommelaar, trommelslager. tromp V verbreding van de kachelpijp, waarop koffie, soep e.d. worden warm gehouden. tróm'pemv ^ ijzeren armen op een open mijnwagen, die dienen om het laadvermogen te verhogen. trompet' v trompet.
tromp
248 trotsdeem' toch, nochtans. Iech han 't de kinger verboane; - dunt ze 't. trouw'buchs-je o trouwboekje. trouw'daag m trouwdag. trou'we st 1 trouwen. Ze sjtunt óp 't -. 2 vertrouwen. Dieng eje oge kanste nit -. Diech kan me-. trouw'rink m (trouwring) trouwring. trouw'tsüg m (trouwtsüjje) trouwgetuige. trües'te st troosten. Trüest diech mar; woarum zouw 't diech besser joa wie angere. Jod trüest hem. (gezegd als men over een overledene spreekt). trui st V trouw. trui st. Nui is -, een nieuw lid komt nog trouw naar de vergadering. Ing - zieël. tsaal st V getal. tsaal'meester si m penningmeester. tsaam tam. Deë lummel zal iech waal - krieje. tsab 'bele spartelen. - wie inne visj. tsab'belieg spartelend. tsaffroan' m saffraan. tsaif sjaos m (tsaitsjaos) ^ ladingen die na elkaar ontploffen. tsaif tsünder m ^ tijdontsteker. tsak m (tsagke) 1 tand van zaag, kam enz. 2 ook tsok pit. In dat trommel- enfaiferkorps zoos -. tsak'ker, tsakk(e)rement, mè tsakker, mè hiemmelsakk(e)rement, tsakkerjif, tsakkerjü, tsakkerloot, tsakkermai, tsakkerweer. (bastaardvloeken). tsakkere sakkeren. Huur óp mit -. tsakk(e)rements' verdomd. Deë tsakk(e)rementse honk bejoesjt miech jidder daag d'r duresjtiel. tsak'kieg, tsag'kelieg getand, puntig; pittig, tsa'Ie betalen. tsang st V verkl tsenke 1 tang. Dat sjleet wie ing -óp e verke. Dem pak iech nog nit mit ing - aa. 2 venijnige vrouw. tsank si m (tseng st) verkl tsenke tand. Dat is jet vuur in inne hoale -, dat stop ik in mijn holle kies. Ziech óp de tseng biese, zich verbijten. Inne de tseng zieë losse. Noe has doe d'r mónk vol tseng. Inne óp d'r- veule, iemand aan de tand voelen. Inne - van de jaffel. Vrug tseng, vrug heng, kinderen die vroeg tanden krijgen, zijn vroeg bijdehand. tsank 'pieng v kiespijn. An vót -! Je kunt de pot op! tsank'vleesj o tandvlees. Deë kliesjt óp 't-, hij heeft geen tanden meer in de mond. tsaog m (tsaog) trek, teug.
249 tsao'ke een opdonder geven. tsaos st V verkl tsaos-je 1 saus. 2 gespuis. Doe mots nit mit die - umjoa. tsaos 'kómp m (tsaoskump) verkl tsaoskumpje sauskom. tsap m verkl tsepje 1 tap, tap vergunning. De harmonie hat d'r-óp 't weiefes. 2 ijskegel. 3 D'r - ópsjtrieche, d'r-brèche, met warme olie krachtig de pols masseren (bij keelaandoeningen). tsap'kraan m verkl tsapkreënsje tapkraan. tsap'pe tappen. tsaug o goedje, tuig, rommel. tsauw si m haast. Wat hat deë inne -! D 'r Herjod hat de tsiet jemaad; van - hat heë ós nuus jezaad. tsau'we, ziech st zich haasten. Tsauw diech jet! tse te. Jet - èse en - drinke han. Doe bis - ieëtsj draa. - sjpieë. tsed'del m stukje papier, briefje; kassabon. Iech sjrief 't diech óp inne -. tsee'che o (tseechens) teken. Dat is jee jód-. tsee'ebene tekenen; merken. Hui diech vuur dem, deë is va Jod jetseechend. De wèsj -. tseeg'vinger m wijsvinger. tseer st sedert. tseer si m vertering. tseer'doef V sierduif. tseer'jeld o zakgeld. tseer'vrij vrij. Inne - haode. tsehoof' samen, te hoop. De heng - haode, de handen vouwen. De lü lofete -. tsei'elbekker m steenbakker. Ook als scheldwoord. tsei'eles o, tsei'elwerk o steenbakkerij. tsei'eloavent m steenoven. tsei'elsjtee m baksteen. tsei'es m suisse. D'r- zats de sjtröp óp d'r koer tse'je st wijzen, laten zien. Tseeg miech ins woatste jeweë bis. tse'je, ziech zich tonen; op de voorgrond treden, opvallen. Ju, tseeg diech ins! Vooruit, laat eens zien watje kunt! Deë meent heë müet ziech loeter tseje, hij denkt dat hij altijd de aandacht moet trekken. Mit deë vieze kal has doe diech nog ins jetseegd, met die vuile praat heb je je weer eens lelijk laten kennen. tsejeliech' tegelijk. tsejelie 'chertsiet tegelijkertijd. tse'jer m wijzer. D'r-van de oer tsejód' o tegoed. Iech han nog jet-va diech.
tsaoke-tseptiel' tsejódderlets'tenslotte. tsel'derij v selderie. tseleë've, tseleë'vensdaag(s), va-zeleëve van mijn leven. Dat han iech - nog nit jehoeëd. tselei' In de uitdrukking: Deë miensj deet jinne jet -, die man doet geen vlieg kwaad. tselets' tenslotte, -joof heë noa. tselien'der m hoge hoed. tsel'le, tsalt/tsellet, jetsald/jetseld tellen. - wie inne maikeëver Inne de móffele in d'r mónk -. Dem kans doe de ribbe -. Deë kan nog nit bis drei -. tsel'tes m glazen knikker. tsel'teswasser o mineraalwater; limonade met prik. tsem ten, tot. - doof haode, ten doop houden. sjloes, tot slot. - absjied, ten afscheid. - kroefderdurch, kruip door, sluip door. tsè'mei'f temmen. tsemenf m cement. tsem'lieg, tsem'melieg tamelijk, 't Is al - sjpieë. Wie jeet 't, Hoebeët? Och, danke, zoeë-. tsem'mei, tsammel m halm. tsemouw' te moede. Doe wits nit wie 't miech - is. tsenieëks eerst, voorlopig. tsen'ke plagen. Tsenk die kling kinger nit. tsen'ke, ziech kibbelen. Ze tsenke ziech um 't ai en losse de honder lofe. tsenkebeer, tsenkejüd m plaaggeest. tsenoa' te na. Inne - kómme. Datjeet miech -, dat gaat mij aan het hart. tsents m cent. Iech han jinne roeë - mieë óp de nöad. Tsentse sjtikke (werpspel met centen). Deë biest inne - durch, die blijft dood op een cent. tsen'tsekülsje o spotnaam voor de Domaniale Mijn. tsepaas' te pas, van pas. Dat kunt miech jód -. tsep'pelien m zeppelin. Kiek ins wat e blöas-je I kiek ins wat e blöas-je I kiek ins wat e blöas-je hat d'r — jemaad I hoeraa, hoeraa, hoeraa-aaaa I wat e blöas-je hat d'r -jemaad (liedje gezongen bij de komst van de zeppelin). tsepje o 1 huig. 2 zetpil. tseptem'ber m september. Wat d'r aujoes nit kaocht, zal d'r- nit broane. tseptiel' subtiel, tenger. E-keëlsje. tser ter. - iere Joades. - liech róffe, iemands overlijden aanzeggen. Inne jet - lieën jeëve, iemand iets lenen. tserbrè'che, tserbrooch, tserbraoche breken. Doa zouw iech miech d'r kop nit uwer -.
tse're-tsieng
250
tsewie'le soms, somtijds, 't Sjteet miech - bis hei. tse're st versieren, sieren. tse're si teren, 't Leed tseert an inne, verdriet tseza'me tezamen, samen. Dat is - vuur hónged jaole. knaagt aan de ziel. Heë tseert óp zie eje vet. tsereët' terecht. De kats is -. tsibbedei'es m onnozele hals, sul. tsereët'bringe, braat tsereët, tsereëtbraad te- tsich m tijk, overtrek. rechtbrengen. Doa has doe werm nuus va tsereët- tsid'der m bibber. Va sjrek hauw iech d'r- in de braad. bee. tsereët'kómme, koam tsereët, tsereëtkómme tsid'dere bibberen, trillen. Mieng heng -. terechtkomen. Doa is nuus va -. Kuns doe noe tsid'derieg trillend. Ing tsidderieje sjtim. tsereët? Red je het nu alleen? tsieb'bel m In de uitdrukking: Inne bange -, een tsereët'vinge, ziech, vong ziech tsereët, ziech schijthuis. tsereëtvónge thuis raken, gewennen. Heë hat tsie'dónk v krant. Doa kan me de - durch leëze, ziech jód tsereëtvónge in de nui hemet. dit plakje is zo dun dat je er de krant door kunt tsereët'zetse, zats tsereët, tsereëtjezatsd, klaar lezen. Dat is de - van de sjtroas. zetten. tsieë taai. - vleesj. Ing kats hat e - leëve. tsieën st m (tsieëne si) teen. Deë hat ózzen Hertserel'm zuring. tsermolmd' vermolmd. De auw wie woar jans -. jod mit de tsieëne en doogt vuur d'r dauvel nit. Inne bange -, een bange wezel. Mam, iech han tse'road st m sieraad. tserrie'se, tserrees/tserrieset, tserrèse (ver-, nuus tse doeë. Sjpieël jet mit de tsieëne! Deë is stuk-)scheuren. Hü de boks kapot, mörje ing vunnef jauw óp de tsieëne jetroane. Ziech jet oes de in d'r rok, doe bis inne richtieje tserrèse kattejismes. tsieëne trekke, iets uit zijn duim zuigen. Datjeet diech bis in de tsieëne, dat dringt je door merg tsertsief destijds. - woeënete vier óppen Hei. en been. tseruk' terug. Ook in vele samenstellingen. tsie'ferö cijfer. tseruk'hoale, hoalet tseruk, tserukjehold terughalen. Heë hat 't an d'r doeëd tserukjehold, tsie'ferblad o wijzerplaat. tsieg in de verbinding: tsieg moal, vele malen. hij is aan de dood ontsnapt. tseruk'joa, jong tseruk, tserukjejange terug- tsie'jaar v verkl tsiejeersje sigaar. gaan, teruglopen, 't Fieëber is tserukjejange, de tsiejaret' v sigaret. tsie'jaretuutsje o sigarenzakje. koorts is gezakt. tseruk'kómme, koam tseruk, tserukkómme tsiejau'ner m zigeuner. Die leëve wie de tsiejauterugkomen. Die waar is jód, doa komt uur óp nere. Doe bis inne richtieje -! Je bent een echte tseruk, dat spul is goed, dat komt u beslist nog kwajongen. wel eens kopen. tsiejau'nerjebed o Dit luidt: letse bietse bame I tseruk'sjtoa, sjtong tseruk, tserukjesjtange sjlaag de heng tsezame I ès jet, drink jet I ietse achterblijven, blijven, achterstaan. Hinger inne -. bietse bom (kinderversje). tseviel' st civiel, in burger. Deë is d'r dauvel in tsiejau'nerpak o zigeunervolk (in ongunstige -, dat is de baarlijke duivel. zin). Tsiek, tsak -, mit de loemele an d'r zak tsevöal' te veel. Me zouw - krieje went me dat (kinderliedje). allemoal huurt, je wordt er gewoon beroerd van, tsiek m verkl tsieks-je sik. De jeet hat inne -. als je dat allemaal hoort. - tserriest d'r zak, te tsiek'tsak zigzag. veel is te veel. tsiel st o doel. tsevrei'e st tevreden. Ziech -jeëve, zich tevre- tsie'le richten, mikken. tsiem V dikke trom. Hü weed óp de -jehouwe! den stellen. Inne - losse, iemand met rust laten. tsie'mei m rafel. tsevrei 'esjtelle tevredenstellen. tsevuur' tevoren, vooraf, eerst. Tswai wèche -. tsie'mele motregenen, Inne - kómme, iemand te vlug af zijn. tsiem'perlieg kleinzerig; bedeesd. Doch nit zoeë tseweëg'bringe, braat tseweëg, tseweëgbraad - wenste e bis-je pieng has. teweegbrengen. tsieng V verkl tsienke teil, tobbe. De - sjtong óp tseweer' st tegen. Dat èse sjtong miech -. Ziech d'r sjraag. Los de - ins vol wasser lofe. Ing koale, een mud kolen. Heë hat inne ruk wie inne jet - èse.
251
tsies-je-tsoen
kweersjlaag en tswingt nog jing -poef, hij is een kerel als een boom, maar hij is niet in staat om iets zwaars te tillen. tsies-je o sijsje. tsiet V (tsiette) tijd. Kinger, woa jeet de - mar hin! Ziech de - doeëdsjloa, de tijd doden. Tjeën die - bin iech doeëd en bejrave. - maat jraas en de zon maat hau, alles komt terecht, als je maar geduld hebt. De - verjeet, de keëts verbrent en d'r Joep wilt nit sjterve (gezegd van een eindeloos slepende zaak). Dat wilt zieng - han. Mit d'r- kunt d'r Jaan in 't wams, haast je langzaam. Heë sjteëlt d'r meester zieng - en ózzen Herjod d'r daag. Weë nit kunt tse reëter - deë mós èse wat uwerbliet. Weed 't diech bauw - ? Is het nou afgelopen? Deë is vuur zieng -jesjtórve. Deë zeët, deë belt inne nog nit de - van d'r daag, hij zegt je niet eens goedendag. Wie - hant vier, wie - is 't ? Op deze vraag krijgt men soms ten antwoord: - datste diech bekiers. Kóm jet in der -, kom een beetje op tijd. tsiet'lang, tsiet'lank v tijdlang, poos. De oer sjteet al ing - sjtil. tsiet'lieg op tijd. Zorg datste - heem bis. tsietroeën v citroen. tsiet'terwiet m soort vinkeslag. De bóffink sjleet d'r- dat 't ing sjpas is um tse hure. tsilves'ter m oudejaar. tsim'mer o kamer. Wievöal tsimmere zint an dat hoes? tsin si m tin. tsing st tien.
tsieng
tsing'de tiende. Doa jeleuf iech nog nit 't - deel va. tsink m zink. tsinloeëd o soldeersel. tsin'ne tinnen. tsin'nejisser m tinnegieter. Ook als scheldwoord. tsin'nesblaar mv senebladeren. tsins stml pacht, huur. 2 Tsinze mv rente. tsint heilig. Tsinterkloas' m Sinterklaas. D'r- zetst de daag óp de moas, na Sinterklaas korten de dagen niet veel meer. Doe bis miech inne Tsinterkloas! Je bent een houten klaas. Deë jeleuft besjtimd nog and'r-! tsir'kel m cirkel; passer. tsir'kes m circus; janboel. Jidder - hat zienne kloon, overal vind je wel een dwaas. tsir'kesvólk o circusvolk. Dat is richtieg -, dat is min volk. tsoat v soort. Dat is ing jelónge - knieng, dat is een raar soort mensen. tsóch v teelt. Ing jouw -. tsóch'vieë o fokvee. tsoek m (tsük) schok. Wie iech an d'r droad koam, doe kroog iech inne -. tsoek'ke een plotselinge schokkende beweging maken. tsoek'ker m suiker; tsükkersje suikerklontje. tsoek'kerbekker m banketbakker. tsoek'kerbieës-je o suikerbeestje, liefje. Doe bis mie leefste Nieës-je I en óch de vrauw va miech I Doe bis mie - I iech hod zoeëvöal va diech (uit een carnavalsliedje). tsoek'kerblaar mv, tsoek'kerpapier o soort suikergoed in de vorm van een blad papier. tsoek'kerkroam m suikerkraam. tsoek'kerplets-je o suikerkoekje. tsoek'kerpot m suikerpot. tsoem'el v verkl tsumelsje rafel. Doe has tsoemele an 't kleed. Die hauw mar ee tsumelsje vuur a jen dröad, dat arme mens had maar één jurk om aan te trekken, tsoem'ele rafelen. tsoem'elieg rafelig. tsoen si m (tsüng st) omheining. Dat jong in inne kaljeer uwer hegke en tsüng. Inne - va drei joar (3 jaar), inne honk va drei tsüng (3 x 3 of 9 jaar), e peëd va drei hong (3 x 9 of 27 jaar) en inne miensj van drei peëd (3 x 27 of 81 jaar) zint allenau nuus weed.
tsoen'brècher - tsouw'sjtoeëse tsoen'brècher m iemand die omheiningen opruimt. tsoep V verkl tsüpje/tsüpsje soep. 't Vet van de sjuppe, het beste deel van iets nemen. Inne de verzaotse, roet in het eten gooien. tsoep'pejreuns o soepgroente. tsoep 'pekessel m soeppan. tsoep'pekómp m (tsoeppekump) verkl tsoeppekumpsje soepkom, soepterrine. tsoep'peleffel m soeplepel. tsoep 'pesjnauts m hangsnor. tsóg m (tsug) verkl tsugs-je 1 tocht, trek, teug. Doe sjtees ram óp d'r -. Iech han inne - óp e oog. D'r kamien hat jinne -. Los miech inne an de tsiejaret doeë. Iech bin ram veëdieg óp d'r -, ik ben hondsmoe. 't Hilt ziech tse -, het blijft aan de gang. Ze woare nog ins tse -, ze waren goed op dreef. Dem han iech óp -, die kan ik niet uitstaan, ^ Iech bin mit d'r ieësjte - ópkómme. 2 optocht, stoet, Vasteloavendsmondieg junt vier mit d'r -. 3 trein, 4 zet, Inne jouwe doeë bij 't damme. tsóg'voeëjel m trekvogel. tsok'ke een mep geven. Trek kries doe ingjetsokd. tsol m duim (maat). Inne naai va drei - heesjt óch inne dreitsöllieje. tsol m tol, douane. Doavuur mots doe - betsale (invoerrechten). tsol'amt o douanekantoor. tsoldaaf m verkl tsoldeëtsje soldaat. - sjpieële. tsöllieg duims. Jank miech e pak tswaitsöllieje neël hoale. tsöl'ner st douanier. tsol'sj tok m duimstok. tsol'vrij vrij van rechten, tol vrij. Z)eè' hat ing moei, die is -, die flapt er alles uit. tsong st V verkl tsönke tong. Die hat hoare óp de -. Deë hat ing jesjlèfe -, hij is goed van de tongriem gesneden. Dat sjmaat of miech e engelsje óp de - pist. Inne de - lüeze, iemand aan het praten brengen. Iech han 't woad óp de -. Maach diech e krüts-je óp de - (ten teken datje de waarheid spreekt). Deë hat 't hats óp de - . Inne de - oessjtieppe. tson'gewoeësj v tongeworst. tsop m verkl (tsöp) tsöpje vlecht. tsop'pe 1 (in)dopen), (in)soppen. D'r opa hat jing tseng mieë en doarum tsopt heë ziech de bótteram in d'r kaffieë. 2 afranselen. Heë kriet zejetsopd.
252 tsöp'per m onbekwaam huisschilder. tsouw dicht. Vuur ing - duur kómme. tsouw'binge, bong tsouw, tsouwjebónge toebinden. Me mós óch al ins d'r zak - ier heë vol is, je moet niet altijd vreten tot je niet meer kunt; je moet niet altijd het onderste uit de kan willen hebben. tsouw'dekke toedekken. tsouw'doeë, dong tsouw, tsouwjedoa dichtmaken. tsouw'drieëne dichtdraaien. tsouw'hauwe/tsouw'haode, hooi tsouw, tsouwjehauwe/tsouwjehaode dichthouden. Ziech de naas, de oge, de oere -. tsouw'jeëve, joof tsouw, tsouwjejeëve 1 op de koop toegeven 2 toegeven, erkennen. Tsouwjejeëve, evvel richtieg is 't nit, vooruit dan maar, al is het niet juist. tsouw'jriefe, jreef tsou w/j riefet tsouw, tsouwjejrèfe toetasten. tsouw'klappe dichtklappen. tsouw'klatsje dichtslaan. De duur klatsjet tsouw. tsouw'kleëne, kleënet tsouw, tsouwjeklend dichtsmeren. tsouw'kneufe dichtknopen. tsouw'kniepe, kneep tsouw/kniepet tsouw, tsouwjeknèpe dichtknijpen. Inne d'r haos -, iemand de keel dichtknijpen; iemand financieel te gronde richten. tsouw'kómme, koam tsouw, tsouwkómme toekomen. Wat inne tsouwkunt, dat mósse óch krieje. tsouw'krempe dichthaken. tsouw'leëj e/tsouw'legke, laat tsouw, tsouwjelaad toeleggen. Óp dat werk han iech nog tsouwjelaad. tsouw'losse, loos tsouw, tsouwjelosse toelaten. Deë lieët de kinger alles tsouw. tsouw'maache, maachet tsouw, tsouwjemaad toedoen, dichtdoen, sluiten. tsouw'pave dichtknallen. Paafdie duur nit zoeë tsouw. tsouw'sjlaag si m appelvla overdekt met een deeglaag. tsouw'sjoestere toestoppen. Inne jet-. tsouw'sjprèche, sjprooch tsouw, tsouwjespraoche toespreken. tsouw'sjtoa, sjtong tsouw, tsouwjesjtange toekomen. Wat diech tsouwsjteet zalste krieje. tsouw'sjtoeëse, sjtoeëset tsouw, tsouwjesjtoeëse overkomen. Went hem mar nuus tsouwjestoeëse is.
253
tsouw'val - tüz'zele
tureluur' m sleur tsouw'val m (tsouwvel) toeval. turk m keep (vogel). tsouw'vellieg, tsou wvelliej er wies toevallig. tsouw'zieëns zienderogen. D'r Sjeng jeet-hin- tu'sje tussen. Heë is mit d'r vinger - de duur kómme. geroes. tusjebei'af entoe. tsüch'te fokken, kweken. Vieë -. tusje(n)in' tussen in, er tussen. Iech mós doa ins tsüg m getuige. -joa, ik moet eens tussenbeide komen. tsüg'nis o rapport, getuigschrift, tu'sjesjaat m ^ schacht tussen twee verdietsüj'je getuigen. pingen. tsul m sul. Dat is inne jouwe -. tu'sjetsiet v tussentijd. Inde-. tsün'de ontsteken. tut V zeurkous, grapjas. Wat bis doe ing auw -! tsünd'sjnoor o lont. tu'te 1 hard roepen, schreeuwen. Tuut miech nit tswai si twee. Iech en doe en vier -! zoeë in de oere! 2 tuiten. Hant diech de oere nit tswaide st tweede. jetuut, vier hant 't uwer diech jehad. 3 ^ fluitswaidehangs' tweedehands. ten (van de stoomfluit bij de dienstwisseling). tswai'delieg tweedelig. Iech huur 't -; de koellü hant sjiech. tswai'dens, tswaids ten tweede, tuteböUes m uilskuiken. tswaierlai tweeërlei, tu'tedrieëner m luierik. tswank m dwang, Mósse is - en kriesje is kintuf tele vertroetelen, verwennen. Doe mots nit gerjezank. mit dieng kinger -. tswan'tsieg twintig. tswantsiejer twintiger. De -joare, de jaren twin- tuf telieg kleinzerig. Sjtel diech nit zoeë - aa. tuut V 1 papieren zak. Ing -friette. Tute plekke. tig. Nunennüntsieg en de naas in - is hónged. 2 siretswek m doel, bedoeling. Dat is vuur inne jouwe ne. -. Dat hat noen ins jaar jinne -. tüz'zel m sleur, eentonigheid. tswek'mieësieg doelmatig. tswelf st twaalf. Dat hilt va - oer bis middaag, tüz'zele doelloos lopen. dat houdt niet lang. ts wieë'ling m tweeling. tswie'fel si twijfel. Iech bin ummer nog in - wat iech doeë zouw. tswie'fele twijfelen, 't Jeet besjtimd jód, doa-aa zwiefel iech nit. tswieg si m twijg. Deë kunt tseleëve nit óp inne jreune -, hij brengt het nooit tot iets. tswietter m hermafrodiet, tweeslachtig wezen. tswin'ge si, tswong, jetswónge dwingen, aankunnen. Inne zak tsement tswing iech nit mieë. tswoar weliswaar. tül V neus. Wat hat deë ing -! tül'le rollen. tulp V hoog naar de voet spits toelopend drinkglas. tummeleuf m buiteling. D'r- sjloa. a) kopje duikelen, b) failliet gaan. tunk m dunk, mening. Va dem hat me jinne jouwe -. Noa mienne - kunt mörje reen. tun'ke dunken. Wat tunkt üch derva? tün'nes m 1 neus. 2 grapjas. tüp'per m kaartspeler bij het toepen. Inne auwe — lieët ziech nit in de kaat kiekke.
