SVZV
Steungroep Vrouwen Zonder Verblijfsvergunning
Jaarverslag 2010
Inhoudsopgave De Steungroep en haar medewerksters De Steungroep Stichting Zijwaarts Medewerksters
3 3 3 4
2010 in het kort Politieke context: verscherpte maatregelen, felle protesten Cijfers over ongedocumenteerden in Nederland Vrouwen op het spreekuur Leren Zonder Papieren Fondsen Het Vrouweneetcafé Zomeruitje Overige activiteiten
7 7 8 8 9 9 10 11 11
Contactvrouwen Herkomstlanden
15 16
Financieel overzicht Toelichting bij inkomsten Toelichting bij uitgaven
19 20 21
Vooruitblik op 2011 De draag- en daadkracht van de Steungroep vergroten Participatie vergroten Meer communicatie en meer zichtbaarheid Donateurs als basis Weer veel directe ondersteuning Fondsen werven Meer samenwerken met collega-organisaties Overig
23 23 23 23 24 24 24 24 24
De Steungroep en haar medewerkers De Steungroep De Steungroep Vrouwen Zonder Verblijfsvergunning (SVZV) zet zich sinds 1995 in voor het verbeteren van de positie van vrouwen die, om welke reden dan ook, geen geldig verblijfsdocument hebben en in Nederland in de illegaliteit leven. Het gaat hier om vrouwen die geen verblijfsvergunning hebben gekregen of die weer zijn kwijtgeraakt, zoals uitgeprocedeerde asielzoekers, vrouwen die door hun (Nederlandse) partner zijn weggestuurd voordat ze recht kregen op een verblijfsvergunning, slachtoffers van mensenhandel die geen aangifte durven doen, staatlozen die niet kunnen terugkeren naar het land van geboorte, of familieleden van migranten die zorg behoeven en die in het herkomstland niet kunnen krijgen. Deze vrouwen en hun eventuele kinderen bevinden zich in een achtergestelde en vaak kwetsbare positie. Ze worden uitgesloten van bijna alle sociale voorzieningen en vormen een makkelijke prooi voor uitbuiting. Vrouwen treft dit specifiek op het gebied van gezondheid, arbeid, zwangerschap, de zorg voor kinderen of (seksueel) geweld. Kinderen die zonder verblijfsvergunning in Nederland verblijven hebben volgens het Internationale Kinderrechtenverdrag dezelfde rechten als andere kinderen, maar niet al deze rechten worden gegarandeerd. Zo kunnen zij in Nederland worden vastgezet in grensdetentie of vreemdelingenbewaring. Dit is een ernstige schending van hun (kinder)rechten. De Steungroep Vrouwen Zonder Ver-
blijfsvergunning steunt deze vrouwen en hun eventuele kinderen omdat we van mening zijn dat zij het recht hebben om zich veilig in Nederland te vestigen en een menswaardig bestaan op te bouwen. Wij proberen de positie en het perspectief van de vrouwen en hun kinderen te versterken door ondersteuning bij het regelen van praktische zaken met betrekking tot gezondheidszorg, juridische situatie, huisvesting en inkomen. Dit gebeurt vooral op ons wekelijkse inloopspreekuur waar vrouwen informatie kunnen krijgen over uiteenlopende onderwerpen. Daarnaast organiseren we noodopvangplaatsen, (vakantie)uitjes en een maandelijks vrouweneetcafé waar we informatievoorziening combineren met het stimuleren van persoonlijke contacten en recreatie. Op deze manier dragen we eraan bij dat de vrouwen voor henzelf en hun eventuele kinderen een betere en veiligere toekomst kunnen opbouwen. Stichting Zijwaarts Stichting Zijwaarts is opgericht in 2003 en heeft tot doel het geven van ondersteuning en advies aan vrouwen van diverse nationaliteiten. Dit wil de stichting bereiken door het vormen van netwerken waarin vrouwen advies uitwisselen en elkaar behulpzaam zijn. Daarnaast wil de stichting door acties en publicaties de aandacht vestigen op aspecten van migratie die gender specifiek zijn, oftewel die op vrouwen extra impact hebben. De Steungroep is de hoofdactiviteit van Stichting Zijwaarts.
3
Medewerksters De Steungroep Vrouwen Zonder Verblijfsvergunning bestaat geheel uit vrijwillige medewerksters. In 2010 zetten in totaal veertien vrouwen zich in voor het draaiende houden van de organisatie. Al deze vrouwen hebben naast de activiteiten bij de Steungroep een baan of opleiding en niet iedereen heeft de tijd en mogelijkheid om zo actief te zijn als anderen. Wat iedereen echter gemeen heeft is de overtuiging om zich onbetaald in te zetten voor de SVZV en er samen iets moois van te maken! Tijdens het wekelijkse inloopspreekuur krijgen we steun van onze spreekuurassistente. Omdat de vorige assistente na jaren van onzekerheid eindelijk een verblijfsvergunning heeft gekregen, is in 2010 een nieuwe vrouw ons komen assisteren. Zij zal ons een jaar lang blijven ondersteunen en dat bevalt tot nu toe heel goed! Daarnaast hebben in 2010 twee nieuwe enthousiaste vrouwen zich aangesloten bij de Steungroep. Hieronder vertellen zij kort waarom zij besloten zich in te zetten. Anna: Ik ben met de Steungroep in aanraking gekomen via het maandelijkse Vrouweneetcafé in de Peper. Ik vond de sfeer er altijd erg leuk en toen ik hoorde dat er vrijwilligers gezocht werden om activiteiten voor de kinderen te organiseren heb ik me daarvoor aangemeld. Ik werkte destijds in het Kinderrechtenhuis en vond het belangrijk om me in te zetten voor de verbetering van de positie van ongedocumenteerde kinderen in Nederland. Bijna iedereen vindt het belangrijk dat kinderen niet belast worden met problemen die met politiek of hun juridische status te maken hebben, maar in de praktijk wordt er niet bij stilgestaan dat het Nederlandse migratiebeleid zorgt voor ongelijke behandeling van kinderen en schending van kinderrechten. Door tijdens het Vrouweneetcafé met de kinderen het Vondelpark in te gaan of binnen spelletjes te doen kregen de kinderen wat meer aandacht en hun moeders even rust om te eten, samen te praten en naar nuttige informatie te luisteren. Op die manier leerde ik naast de kin-
4
deren ook de vrouwen die het eetcafé bezochten en de andere vrijwilligers van de Steungroep beetje bij beetje kennen. Toen ik halverwege 2010 van een andere vrijwilligster hoorde dat ze vrouwen zochten om het wekelijkse spreekuur te helpen draaien, heb ik besloten dit te doen omdat het me belangrijk werk leek. De situatie van de kinderen is niet los te zien van die van hun moeders. Met een klein beetje tijd en moeite kunnen we soms veel betekenen voor de vrouwen die langskomen. Natuurlijk is het soms ook moeilijk om te zien wat je niét kan doen, maar dat is voor mij geen reden om het niet te blijven proberen. Bovendien is het ook voor mij persoonlijk leerzaam om te zien in welke situatie veel vrouwen hier in Nederland zich bevinden en om ze beter te leren kennen. Het verharden van de Nederlandse samenleving is grotendeels tegen migranten gericht en dat is volgens mij veelal gebaseerd op onwetendheid en angst. Ik denk dat het voor veel Nederlandse vrouwen een verschil zou maken als zij op deze manier betrokken zouden zijn bij vrouwen en kinderen zonder verblijfsvergunning. Roos: Afgelopen week zag ik op een poster deze mooie quote: ‘Veiligheid bereikt men niet door muren te bouwen, maar door deuren te openen’. Ik hoop dat de huidige angstcultuur in Nederland stukje bij beetje omslaat in een cultuur waarin we het onbekende omarmen. Is het niet een voorrecht om te kunnen reizen en met verschillende culturen in aanraking te komen? Dat het mogelijk is je wereld te vergroten en verrijken, enkel door deuren te openen. In oktober 2010 kwam ik via via terecht bij het maandelijkse eetcafé voor vrouwen met en zonder verblijfsvergunning. Ik werd er meteen verrast door de positieve sfeer en genoot van de mengelmoes van culturen. In diezelfde periode werd duidelijk dat het huidige kabinet er zou komen, met de PVV als gedoogpartner. Ik was door mijn eerste baan na mijn afstuderen al een beetje gedesillusioneerd geraakt over hoe bepaalde zaken politiek in elkaar steken, maar nu begon ik me echt zorgen te maken. Hoe is het mogelijk dat alle voorstellen die mijns inziens de samenleving harder maken, minder tolerant en juist een angstcultuur in de hand werken, gehoor vinden in de politiek? Waarom wordt het migratieprobleem zo opgeblazen? Kunnen we eigenlijk wel spreken van een probleem? Slechts 5% van de vluchtelingen komt in Europa terecht. Een ‘tsunami van vluchtelingen’, ‘stromen asielzoekers’, ‘Nederland is het putje van Europa’ allemaal suggestieve metaforen van Wilders die de gedachten van mensen over migratie koppelen aan waterstromen die niet te stoppen zijn. En de plannen van het kabinet om ‘illegaliteit’ en hulp aan ‘illegaliteit’ strafbaar te stellen... Hoe kan het dat mensen die niks verkeerd hebben gedaan, die alleen zonder de juiste papieren op Nederlandse grond verblijven, worden gezien als criminelen die je achter de tralies kunt zetten? Gelukkig ziet het ernaar uit dat de EU deze voorstellen niet accepteert, maar blijkbaar vinden politici in Nederland het nodig de randen van de wet op te zoeken om Wilders te plezieren. Enfin, bij het eetcafé aangekomen, heb ik mij vervolgens aangemeld als vrijwilliger voor het spreekuur. Mijn pessimistische periode heeft gelukkig niet heel lang geduurd. Er zijn wel degelijk
5
2010 in het kort mensen die zich keihard inzetten voor een ‘zachtere’ samenleving. En sinds ik betrokken ben bij de Steungroep ontdek ik steeds meer mensen met idealen, ontroerende initiatieven en organisaties die zich inzetten voor gelijke rechten. Mijn voornaamste reden om bij de Steungroep te werken, is dat ik niet kan accepteren dat mensen die dromen hebben en net als ieder ander een mooie toekomst willen, worden tegengehouden in het verwezenlijken daarvan, louter door regeltjes. Regeltjes die ervoor moeten zorgen dat het mensen afschrikt om hier te komen. Ik hoop dat ik als vrijwilliger voor de Steungroep vrouwen het gevoel kan geven dat ze welkom zijn. Het is goed om op de hoogte te zijn van de rechten van vrouwen zonder papieren en ik vind het heel belangrijk dat de Steungroep een doorgeefluik voor informatie is. Wanneer een vrouw bij ons komt en we kunnen haar vertellen welke rechten zij heeft en wat allemaal wél mogelijk is, geeft dat enorm veel voldoening. Helaas blijkt er ook veel niet mogelijk en horen we schrijnende verhalen. Er zijn vaak meer problemen dan er oplossingen zijn, maar soms kan het meedenken over een oplossing al een verschil maken.
6
Politieke context: verscherpte maatregelen, felle protesten Het was een onrustig jaar waarin ingrijpende politieke besluiten zijn genomen en voorstellen zijn gedaan op het gebied van vreemdelingen- en asielbeleid. Een van de plannen was het strafbaar stellen van illegaal verblijf in Nederland. Daarnaast zijn er door de regering verschillende acties ondernomen om het asielbeleid in Europese landen meer op elkaar aan te laten sluiten. In februari stemde de ministerraad er mee in om de Vreemdelingenwet van 2000 aan te passen aan de Europese Terugkeerrichtlijnen. Deze aanpassing heeft als gevolg dat mensen zonder verblijfsvergunning een inreisverbod hebben binnen het Schengengebied, dat het grootste ge deelte van Europa beslaat. Daarnaast worden mensen zonder verblijfsvergunning die niet vrijwillig uit Europa vertrekken, maximaal zes maanden in bewaring gesteld. In september presenteerde de minister van Justitie, Hirsch Ballin, de nieuwe Nederlandse asielprocedure aan zijn Europese collega’s. De bedoeling hiervan was bij te dragen aan de vorming van een gezamenlijk Europees asielbeleid. De nieuwe asielprocedure is onderdeel van het gedoogakkoord VVDPVV-CDA dat werd gepresenteerd in september 2010. Dit gedoogakkoord richt zich op ‘ombuiging, beheersing en vermindering van de immigratie’ (rijksoverheid.nl). Er wordt in dit akkoord overgegaan op ‘no cure, no fee’, wat inhoudt dat stapeling van procedures zoveel mogelijk wordt tegengegaan. In de praktijk houdt dit in
dat wanneer een asielaanvraag een keer is afgewezen en er geen nieuwe informatie of omstandigheden bewijsbaar zijn, rechtsbijstand wordt gestaakt. Daarnaast wordt gezinsvorming en -hereniging beperkt tot gehuwden en minderjarige kinderen. Ook worden de vereisten voor een verblijfsvergunning verscherpt en wordt het terugkeerbeleid van de overheid geïntensiveerd. Het akkoord spreekt eveneens van het plan om illegaliteit en het gedogen ervan in de toekomst strafbaar te maken. Verschillende organisaties die zich inzetten voor mensen zonder verblijfsvergunning uitten hun zorg: De organisatie Dokters van de Wereld stuurde een brief naar de Kamer waarin de organisatie uitlegt hoe het strafbaar stellen van illegaliteit de medisch noodzakelijke hulp voor mensen zonder verblijfsvergunning kan verslechteren. De minister reageert op deze brief. Hij verzoekt het College van Zorgverzekeringen (CVZ) voorlichting over zorg aan mensen zonder verblijfsvergunning te geven en meldingen van weigering van deze zorg te inventariseren, maar het beleid veranderd niet. Begin november werd de minister van Immigratie en Asiel, Leers, teruggefloten door het Europese Hof. Het Hof oordeelde dat de groepsuitzettingen van Irakese vluchtelingen gezien de veiligheidssituatie in Bagdad ongewenst was. Eind november werden de uitzettingen hervat. Begin december kwam minister Leers opnieuw in het nieuws. Hij kondigde aan bij het afwijzen van asielverzoeken geen uitzondering meer te maken voor minderjarige kinderen die langer dan acht
7
jaar in Nederland zijn. Als reactie daarop zetten Defence for Children, Kerk in Actie, basisscholen en vele andere organisaties acties op touw voor de minderjarige kinderen die met uitzetting worden bedreigd. 2010 was een jaar waarin de politieke situatie voor mensen zonder verblijfsvergunning aanzienlijk verslechterde. De politieke maatregelen riepen en roepen een tegenreactie op bij veel mensen en organisaties die zich inzetten voor een rechtvaardige behandeling van mensen zonder verblijfsvergunning.
Cijfers over ongedocumenteerden in Nederland Het aantal ongedocumenteerden in Nederland 2010 is moeilijk te schatten. Volgens de Nederlandse overheid verbleven er in de periode april 2005 - april 2006 tussen de 75.000 en 185.000 vreemdelingen zonder verblijfsvergunning in Nederland. Naar schatting zijn ongeveer 30.000 van deze ongedocumenteerden minderjarig. (zie www.illegaalkind.nl). Er zijn voor
8
zover bekend geen nieuwe schattingen over 2010. Vrouwen op het spreekuur In 2010 wisten weer veel vrouwen het inloopspreekuur, op vrijdagmiddag van 14:00 tot 17:00 uur, in ons kantoor in de Pijp in Amsterdam te vinden. Hieronder waren zowel oude bekenden met wie we al jaren contact hebben alsook nieuwe vrouwen die soms vriendinnen of kennissen meenamen. Wij vinden het altijd fijn om te zien dat sommige vrouwen een goed netwerk hebben en elkaar onderling helpen. Af en toe was het vrij rustig op het spreekuur omdat er maar drie of vier vrouwen langskwamen; andere keren was het met 12 tot 15 vrouwen heel druk. In hoofdstuk 3 gaan we nader in op de vrouwen die in 2010 naar ons spreekuur kwamen. Veel vrouwen die ons opzoeken, zijn op zoek naar huisvesting of werk. Helaas kunnen deze vrouwen geen wit werk krijgen en hebben ook geen recht op sociale voorzieningen zoals uitkeringen. Het is voor hen dus heel moeilijk om financieel rond te komen. Sommigen hebben juridisch advies of medische zorg nodig. Wij proberen hun advies te geven maar verwijzen ze ook door naar andere organisaties als dat nodig is. Er waren voor een groot deel van het jaar 2010 acht vrijwilligsters bij het spreekuur betrokken. Eind van het jaar kwamen twee nieuwe vrouwen bij de Steungroep via het vrouweneetcafé. Omdat iedereen naast het spreekuur een betaalde baan heeft en/of studeert, moesten we onze openingstijden in 2010 helaas beperken
en waren daarom tijdelijk elke eerste vrijdag van de maand dicht. In november moesten we afscheid nemen van onze spreekuurassistente Elvira. Gelukkig hebben wij snel een nieuwe assistente gevonden die nog door Elvirakon worden ingewerkt. Leren Zonder Papieren Ondanks de schoolplicht en het recht op onderwijs worden leerlingen zonder verblijfsvergunning van sommige schoolactiviteiten buitengesloten als hun ouders er geen geld voor hebben. Zij hebben namelijk geen recht op tegemoetkomingen of vrijstelling van studiekosten door de centrale overheid en kunnen geen beroep op gemeentelijke voorzieningen doen. Om de financiële drempel tot het Amsterdamse onderwijs te verlagen, werd in 2005 het schoolfonds Leren Zonder Papieren door ASKV/Steunpunt Vluchtelingen, Defence for Children, de Open Deur, het Kerkhuis Amsterdam en de Steungroep opgericht. Inmiddels hebben zich vertegenwoordigers van JOB (Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs), LAKS (Landelijk Aktie Komitee Scholieren), het Montessori College Oost (MCO) en het Wereldhuis bij de werkgroep aangesloten. Dankzij dit fonds kon de Steungroep jongeren zonder verblijfsvergunning ook in 2010 helpen om – net zoals hun klasgenoten – aan activiteiten zoals schoolreisjes deel te nemen en sportkleding, rekenmachines en andere schoolspullen voor de lessen te kopen.
Weduwen en Wezen Fonds en Eenhoornfonds De vrijwilligsters van de Steungroep vinden het nog steeds belangrijk om de zelfredzaamheid van vrouwen zonder verblijfsvergunning te versterken en moedigen ze altijd aan om werk te zoeken. Zonder burgerservicenummer kunnen de vrouwen helaas geen wit werk krijgen en als ze hoogzwanger of ziek zijn of hun kinderen nog heel klein zijn, lukt het hun nauwelijks om aan genoeg inkomen voor zichzelf en hun kinderen te komen. Dankzij het Weduwen en Wezen Fonds hebben we in 2010 meer dan 25 alleenstaande moeders een tijdelijke financiële ondersteuning kunnen geven. Bij deze danken wij het WW-fonds ervoor dat we deze vrouwen in bijzonder moeilijke situaties konden helpen. Sommige vrouwen hebben ook financiële ondersteuning van het Eekhoornfonds gekregen, bijvoorbeeld voor studiegeld en legeskosten die ze anders niet hadden kunnen betalen. Wij danken ook dit fonds voor de ondersteuning.
9
Het Jeugdsportfonds Buitenschoolse activiteiten zoals sport of muziekles zijn voor de meeste kinderen vanzelfsprekend. Helaas kunnen ouders zonder verblijfsvergunning meestal geen geld aan dat soort hobby’s besteden. Het is voor hun al moeilijk genoeg om voldoende geld voor eten, de huur en kle-
ding te verdienen. Een aantal kinderen kon in 2010 dankzij het Jeugdsportfonds, waarvoor wij sinds 2009 intermediairs zijn, aan sportcursussen zoals zwemles of waterpolo deelnemen. Het fonds maakt het geld rechtstreeks aan de sportvereniging over zodat het bedrag voor 100 % aan de cursussen van de kinderen wordt besteed. Wij danken dit fonds voor de ondersteuning.
10
Het Vrouweneetcafé Ook in 2010 was het eetcafé een gezellige ontmoetingsplek voor vrouwen met en zonder papieren. Elke laatste zaterdag van de maand werden er lekkere vegetarische maaltijden uit alle windstreken op tafel gezet. Na jaren goede samenwerking met vrouwen van het ASKV was de organisatie in 2010 in handen van drie vrouwen van de Steungroep. Af en toe kwamen er nog medewerksters van het ASKV langs om mee te eten en aan de bar of in de keuken te helpen als het nodig was. Sinds 2010 zijn er drie nieuwe vrijwilligsters bij het eetcafé betrokken. Elke is begonnen met het mede organiseren van het eetcafé. Anna en Talinay hebben zich voornamelijk gericht op het organiseren van activiteiten voor de kinderen, zodat de moeders ongestoord met elkaar konden praten. Ook in 2010 werden er na het eten diverse soorten activiteiten georganiseerd. Met behulp van een voorlichtingspakket van de GGD hebben we een demonstratie gegeven over de verschillende soorten anticonceptiemiddelen en het gebruik er van. De vrouwen vonden het erg interessant om alle opties nu eens in het echt te kunnen zien en al snel barstte er een levendige discussie over seksualiteit los. Een studente natuurgeneeskunde heeft informatie gegeven over kruiden en planten en hun (medicinale) werking. Veel kruiden kunnen helpen bij klachten en kosten weinig of helemaal niets. Zeker voor vrouwen met slechte toegang tot de gangbare gezondheidszorg is dit leu-
ke informatie. Ook herkenden veel vrouwen het gebruik van planten en kruiden nog van vroeger. Een andere keer hebben we een korte film over seksuele intimidatie bekeken en vervolgens gediscussieerd over hoe je kunt omgaan met ongewenst gedrag. Het was interessant om van verschillende vrouwen te horen welke strategieën werken wanneer een man bijvoorbeeld een vervelende opmerking maakt. Verder hebben wij informatie verstrekt over taalcursussen en andere cursussen in buurthuizen, bij het Wereldhuis of ASKV. Het eetcafé was ook in 2010 een leuke ontmoetingsplek voor vrouwen van verschillende leeftijden en met verschillende achtergronden - vrouwen met en zonder verblijfsvergunning, met en zonder kinderen. Soms kwamen er veel vrouwen en kinderen maar het was ook weleens minder druk en konden we gezellig met zijn allen aan één grote tafel eten – of met een zelfgemaakte taart vieren dat een vrouw na vele jaren eindelijk een verblijfsvergunning had gekregen. Zomeruitje In de zomer van 2010 organiseerde de Steungroep zoals elk jaar een zomeruitje. Dit jaar was het uitje een dag naar het Amsterdamse Bos. Op een enkele regenbui na, was het weer goed genoeg om de hele dag buiten te zijn, zodat de vrouwen, kinderen én vrijwilligsters ontzettend hebben genoten! Vanaf de vertrekhalte op het Haarlemmermeerstation vertrok een enthousiaste groep van 15 personen met de His-
torische Museumtram van Amsterdam richting het Amsterdamse Bos. Eenmaal aangekomen bezochten we het bezoekerscentrum en deden de kinderen een speurtocht waarin ze kikkerdril en andere natuurverschijnselen onderzochten en de rest van de groep door het park leidden. Daarna was het tijd voor de picknick
en werd er gevoetbald en gefrisbeed. Tenslotte ging de hele groep waterfietsen en kanoën. Zoals Neva (15 jaar) deze activiteit verwoordde: “Poeh dat was zwaar zeg, maar wel voor mij het hoogtepunt van de dag! Ik had het nog nooit eerder gedaan en jeetje wat was dat leuk!!!” Overige activiteiten Radio-interview: Twee vrijwilligers hebben 1 maart 2010 een interview gegeven in het radioprogramma SALTO van de Amsterdamse stadsradio. Het programma heet ‘In De Platenkast’ en duurde een halfuur. Hierin is uitleg gegeven over het werk van de Steungroep onder begeleiding van zes muzieknummers van onder
11
andere Nina Simone, Rage against the Machine en Mariza. Scholing: Voor scholing van de vrijwilligers hebben we van Pharos het voorlichtingspakket: "Geweld is niet Gewoon" aangeschaft. In april heeft Jelle Klaas van Fischer Advocaten uit Haarlem bij ons op kantoor een voorlichtingsbijeenkomst gegeven over de mogelijkheden voor ongedocumenteerden om hun rechten, zoals bijvoorbeeld recht op onderdak of onderwijs, ook echt te krijgen. Dit was zeer interessant en informatief. Samenwerking: Samen met Vrouwen Tegen Uitzetting is in 2010 een vrouw begeleid in haar rechtszaak. In mei heeft een groepje vrijwilligers een stand opgezet op de Rhytm Against Racism manifestatie op de Dam. Een regenachtige, maar geslaagde dag. Inzameling: Op Koninginnedag heeft een van de vrijwilligers op de vrijmarkt geld opgehaald voor de Steungroep. Dank je wel Anna. Publiciteit: In de LOS-publicatie ‘Buiten De Boot’ is een artikel verschenen over de Steungroep.
12
13
Contactvrouwen In dit hoofdstuk presenteren we een overzicht van de vrouwen die ons wekelijkse inloopspreekuur in 2010 hebben bezocht. In totaal heeft de Steungroep contact gehad met 192 mensen; 92 vrouwen zonder verblijfsvergunning en hun 100 kinderen. Al deze vrouwen hebben wij leren kennen via het wekelijks spreekuur. Op een doorsnee spreekuur komen er tussen de 6 en 12 vrouwen, regelmatig zijn dit reeds bekenden, maar vaak zijn hier een of twee vrouwen bij die ons voor de eerste keer bezoeken. Bijna de helft van de 92 vrouwen die in 2010 het spreekuur bezochten, werd voor langere tijd door de Steungroep begeleid. De rest kwam naar het spreekuur voor hulp en informatie, waarbij vrouwen soms slechts één keer of een paar keer met specifieke vragen kwamen. De afgelopen jaren was er steeds een stijging te zien in het aantal vrouwen dat ons spreekuur bezocht. In 2010 is deze groei echter gestagneerd. Hiermee lijkt het gemiddeld aantal vrouwen waarmee de steungroep in contact komt redelijk stabiel te blijven. jaar aantal vrouwen
2007
2008
2009
2010
77
89
101
92
Gemiddeld zijn dit dus ongeveer 90 vrouwen per jaar die de Steungroep probeert bij te staan in de problemen waar de vrouwen vanwege hun migratiestatus tegenaan lopen. In 2010 hebben we geen actieve pogingen ondernomen om in contact te komen met mensen zonder verblijfsvergunning die eventueel baat zouden kunnen hebben bij onze hulp. Alle vrouwen die naar ons toe zijn gekomen hebben onze internetpagina gevonden, zijn doorgestuurd door maatschappelijk werkers, vroedvrouwen, jeugd zorg, artsen, etc. of hebben ons weten te vinden omdat zij door andere ongedocumenteerde vriendinnen “getipt” werden over ons. Regelmatig nemen vrouwen die al langere tijd begeleid worden iemand mee waarvan zij denken dat ze onze hulp goed kan gebruiken. Net als de afgelopen jaren kwamen wij voor ons gevoel nog steeds tijd te kort om iedereen die naar ons toekwam voldoende tijd en aandacht te kunnen geven. Ook in 2011 zal de steungroep dus niet actief op zoek gaan naar nieuwe cliënten, maar de vrouwen die naar ons toe komen zo goed mogelijk proberen te blijven ondersteunen. In 2010 zijn er vrouwen van 31 verschillende nationaliteiten op ons spreekuur langs gekomen. Hoewel het voor de vrijwilligsters heel leuk is om in contact te komen met
14
15
vrouwen uit zoveel verschillende landen, met verschillende achtergronden en culturen is het erg naar om je te realiseren dat zoveel vrouwen in hun geboorteland geen toekomst zien voor zichzelf en/of hun kinderen.
Europa
10
17
15
28
Armenië
1
1
1
1
Bulgarije
0
0
3
5
Herkomstlanden Hieronder staat een overzicht van de vrouwen waar wij het afgelopen jaar contact mee hebben gehad, ingedeeld per continent en land van herkomst. Ter vergelijking zijn ook de gegevens van 2009 opgenomen in de tabel.
Georgië
1
1
1
1
Oekraïne
3
5
4
7
Servië
1
2
1
2
Turkije
4
8
5
12
Azië
9
12
12
20
Azerbeidzjan
1
3
2
6
Bangladesh
1
1
1
1
China
5
5
4
5
2009
vrouwen
2009
2010
vrouwen met kinderen
vrouwen
2010
vrouwen met kinderen
Afrika
60
134
49
105
Angola
1
2
0
0
Filipijnen
0
0
2
4
Burundi
1
1
1
1
Mongolië
0
0
1
1
Congo
2
8
1
5
Oezbekistan
1
2
1
2
Eritrea
0
0
2
6
Pakistan
1
1
0
0
Ethiopië
1
4
0
0
Thailand
0
0
1
1
Ghana
14
34
9
22
Guinee
0
0
1
1
22
49
16
39
Kameroen
1
2
1
2
Zuid- en Midden Amerika
Liberia
1
1
1
3
Bolivia
1
2
0
0
Marokko
14
27
13
24
Colombia
1
2
0
0
Nigeria
14
33
15
33
Ecuador
1
2
1
2
Oeganda
2
4
0
0
El Salvador
0
0
1
3
Senegal
0
0
3
5
Honduras
0
0
1
1
Siërra Leone
5
8
1
2
Nicaragua
1
2
1
2
Soedan
1
2
0
0
Panama
1
1
1
2
Somalië
1
1
1
1
Suriname
17
40
11
29
Zimbabwe
2
7
0
0
101
212
92
192
16
Totaal
17
Financieel overzicht Uit de tabel komt duidelijk naar voren dat de grootste groepen vrouwen uit Nigeria, Ghana, Marokko en Suriname komen. Het blijft moeilijk om aan te geven waarom juist vrouwen uit bepaalde landen vaak naar de Steungroep toe komen. Een gedeeltelijke verklaring is de concentratie van ongedocumenteerde vrouwen uit bepaalde landen in Amsterdam, maar het zou net zo goed kunnen dat wij juist bepaalde groepen vrouwen bereiken vanwege bekendheid binnen hun eigen netwerken. Duidelijk is dat het aantal vrouwen en kinderen dat de weg naar ons vindt en ondersteuning nodig heeft, nog steeds aanzienlijk blijft. Dit betekent dat ons werk helaas ook de komende jaren waarschijnlijk hard nodig zal zijn.
Posten resultatenrekening * betekent direct aan de doelgroep uitgegeven
Credit
Fondsen
6.000
Giften
4.328
Donaties
5.975
Diverse opbrengsten
422
Kasverschil Bankkosten Stichtingskosten Huur/Nuon kantoor
0 149 26 1.482
Onderhoudskosten kantoor
830
Telefoon
524
Kantoorkosten
199
Huishoudkosten
168
Computer/Website kosten Postzegels/porto Kopieerkosten Vrijwilligersvergoeding *
18
Debet
36 390 49 2.020
Vergadering/bijeenkomsten vrijwilligers
290
Documentatie
100
Scholing vrijwilligers
18
Reisvergoeding vrijwilligers
48
Efiehuis *
3.000
Eetcafé *
693
Publiciteitskosten
312
Activiteitenkosten *
209
Onvoorzien
360
19
Directe ondersteuning * Medische ondersteuning *
495
Zwangerschapsondersteuning *
450
Juridische ondersteuning *
581
Ondersteuning wonen *
gekregen. Niet alleen maken uw giften en donaties ons werk überhaupt mogelijk, het geeft ons ook de inspiratie om ermee door te gaan. Het is geweldig om te merken dat zo veel mensen solidair zijn met ons werk, het maakt ons strijdbaar en hoopvol naar de toekomst toe.
1.456
0
Ondersteuning reizen *
716
Ondersteuning scholing *
544
Totaal
15.145
16.725
Individuele fondsaanvragen *
20.246
20.246
Toelichting bij inkomsten Donaties en Giften Ook dit jaar bestond het grootste deel van de inkomsten van de Steungroep uit donaties en giften van particulieren, die met een grote of kleine bijdrage het werk van de Steungroep mogelijk maken. In 2010 hebben wij in totaal ruim 10.000 euro aan giften en donaties mogen ontvangen. Iets meer dan de helft hiervan kregen wij van onze donateurs die wekelijks, maandelijks of per kwartaal een vast bedrag overmaken. De rest bestaat uit incidentele giften. Het was en blijft ons doel om het aandeel stabiele donaties en giften in onze begroting te vergroten, zodat wij hiermee onze kernactiviteiten kunnen blijven bekostigen en minder afhankelijk zijn van fondsen of eventuele subsidies. Helaas laten de cijfers zien dat het totaalbedrag aan giften en donaties ten opzichte van 2009 enigszins is teruggelopen. In 2009 ontvingen wij 6.944 euro aan donaties, in 2010 was dit 5.975. Het totaal aan giften was in 2009 5.970 euro en in 2010 was dit 4.328 euro. Wij hebben geen directe verklaring voor deze afname. Het zou kunnen dat mensen minder geld over houden voor goede doelen, maar waarschijnlijk is een groot deel van de verklaring dat de Steungroep in 2010 er niet in is geslaagd genoeg aandacht te kunnen genereren voor ons doel. Door het beperkte aantal vrijwilligsters in 2010 is het niet gelukt om genoeg naar buiten te treden en daarmee zowel onze vaste donateurs op de hoogte te houden van ons werk en nieuwe potentiële donateurs aan ons te binden. Desalniettemin hebben we veel kunnen doen met het geld dat we in 2010 ontvingen. Langs deze weg willen we dan ook iedereen bedanken voor de steun die we hebben
20
Fondsen In 2010 heeft de steungroep geld ontvangen van het Haëllafonds en het NRC Handelsblad lezersfonds. Dit geld is bedoeld voor financiële ondersteuning van zwangere vrouwen rond de bevalling en voor het betalen van tandartskosten. Zonder dit geld zou het voor een groot aantal van de vrouwen die wij begeleiden niet mogelijk zijn geweest om naar de tandarts te gaan. Fondsaanvragen voor individuele vrouwen Naast algemene fondsen voor de Steungroep vragen wij regelmatig individuele fondsen aan voor de ongedocumenteerde vrouwen en kinderen die we begeleiden. Deze financiële ondersteuning is bedoeld voor bijvoorbeeld het kopen van babyspullen, het volgen van een opleiding, het betalen van de kosten rond het aanvragen van een verblijfsvergunning of voor vrouwen die een bijdrage nodig hebben om te kunnen voorzien in hun levensonderhoud en dat van hun eventuele kinderen. In 2010 hebben wij geld aangevraagd en ontvangen van onder andere: Weduwen en Wezenfonds Eekhoornfonds Leren zonder Papieren Jeugdsportfonds RvB/COA Dit jaar is het totaalbedrag aan fondsaanvragen voor individuele vrouwen weer gestegen. In totaal is er voor 20.246 euro aan individuele fondsen aangevraagd en uitgekeerd. Dit is ongeveer 1200 euro meer dan in 2009 en bijna 8000 euro meer dan in 2008, een behoorlijke toename. Toelichting bij uitgaven In totaal is er in 2010 een stuk minder uitgegeven dan in de vorige jaren. Samen hebben alle vrijwilligsters gekeken hoe we gezien de afnemende inkomsten op onze uitgaven konden korten. Om de kernactiviteiten te waarborgen is er besloten om o.a. de jaarlijkse vakantie en de ondersteuning voor woonkosten te schrappen.
21
Vooruitblik op 2011 Totaal uitgaven 2008
2009
2010
€ 23.259
€ 19.160
€ 15.145
Ondanks dat we twee bovenstaande posten hebben moeten schrappen, is er in 2010 nog steeds een aanzienlijk deel (10.164 euro van 15.145 euro) van onze begroting aan de doelgroep is besteed. Dit betekent dat ongeveer twee derde van het geld dat de Steungroep heeft ontvangen direct bij de ongedocumenteerde vrouwen en kinderen terechtkomt. Een resultaat om trots op te zijn. Toelichting op de verschillende posten De lage kosten van de huur van ons kantoor in het woonwerkpand RustRoest in de Van Ostadestraat, alsmede de huishoudkosten en kantoorkosten zijn, naast de gebruikelijke verhogingen (zoals van Nuon), ongeveer gelijk gebleven. De 830 euro aan onderhoudskosten kantoor zijn uitgegeven aan een nieuwe kachel, omdat de oude kachel kapot en niet meer te repareren was. Onze computerkosten zijn laag omdat onze computer regelmatig wordt ge-update door een vrouw die dit kosteloos doet. Ook de kosten voor de website waren dit jaar weer laag, dankzij een korting van onze server Tuxic. De publiciteitskosten betreffen het drukken van ons jaarverslag en folders. De post Efiehuis heeft betrekking op het huren en onderhouden van een kamer in een flat die wij samen met het ASKV beheren. Het vrouweneetcafé is in 2010 volledig zelfstandig door de Steungroep georganiseerd. De afgelopen jaren deden wij dit samen met het ASKV en liep deze activiteit ook via hun boekhouding. De kosten van het eetcafé zijn laag omdat deze grotendeels worden vergoed door betalende bezoeksters. De post activiteitenkosten behelst voornamelijk het zomeruitje naar het Amsterdamse Bos dat wij deze zomer met een aantal vrouwen en kinderen hebben georganiseerd. De verschillende posten voor ondersteuning worden gebruikt om urgente nood te ledigen bij de vrouwen die wij ondersteunen, indien deze middelen niet elders kunnen worden gevonden. Deze ondersteuning heeft altijd een incidenteel karakter, omdat een belangrijke pijler van de Steungroep het vergroten van zelfredzaamheid van vrouwen is. Wij willen vrouwen niet afhankelijk laten worden van frequente financiële ondersteuning. Vanwege de noodzaak tot bezuinigen en het feit dat de ondersteuning voor woonkosten niet goed binnen het incidentele karakter van onze ondersteuning valt is deze post geschrapt.
22
De draag- en daadkracht van de Steungroep vergroten De capaciteit van de Steungroep is in 2010 teruggelopen. Een van de gevolgen hiervan was dat het wekelijkse spreekuur elke eerste vrijdag van de maand gesloten is geweest. Aan het eind van 2010 zijn er nieuwe vrijwilligers bijgekomen en we hopen deze koers vast te kunnen houden. Onder andere via een oproep bij de vrijwilligerscentrale proberen we nieuwe vrijwilligers te werven. In 2011 willen we weer elke vrijdag van de maand de deur van het spreekuur openen, zodat vrouwen wekelijks bij ons terecht kunnen en niet onverhoopt voor een dichte deur komen te staan. Naast ruimere openingstijden van het spreekuur, is het ook zeer belangrijk meer tijd te hebben voor het werken aan lange termijn doelen en het ondernemen van actie om structureel zaken te veranderen. In 2011 gaan we taken beter verdelen en verantwoordelijkheden specificeren. Het is nodig dat te doen, juist voor de plannen op langere termijn en activiteiten buiten het spreekuur, omdat in de praktijk blijkt dat vrijwilligers veelal door directe hulpvragen in beslag worden genomen. Participatie vergroten Participatie van vrouwen zonder papieren in onze organisatie vinden wij heel belangrijk. Voor veel vrouwen zonder papieren is het lastig om zich voor langere tijd vast te leggen om vrijwilligerswerk te doen. Soms willen zij wel meehelpen bij het organiseren van eenmalige activiteiten of met ons meedenken over een onderwerp. Wij willen ook in 2011 blijven
proberen vrouwen de kans te geven om op een manier die voor hen mogelijk en prettig is, een bijdrage te leveren aan de Steungroep. Een van de activiteiten waarin we de participatie kunnen vergroten is de organisatie van het eetcafé. We denken hierbij onder andere aan het verzorgen van de maaltijden, het bekendmaken van het eetcafé en het uitnodigen van vriendinnen en familie en het invullen van het avondprogramma. Meer communicatie en meer zichtbaarheid Tot onze spijt heeft de onderbezetting in 2010 ervoor gezorgd dat er weinig tijd over was om donateurs en anderen te informeren over de bezigheden van de Steungroep. Dit had een afname van donateurs tot gevolg. De geringe communicatie werd een aantal keer als reden gegeven voor beëindigen van het donateurschap. Het is goed ons te realiseren dat het naast de vele werkzaamheden enorm belangrijk is hierover te blijven communiceren. Vanaf 2011 willen we de communicatie-activiteiten weer opschroeven, te beginnen met het uitbrengen van een nieuwsbrief. Daarnaast is actievoeren tegen wetten en het beïnvloeden van het regeringsbeleid essentieel voor verandering op de lange termijn. Wanneer het lukt om meer vrijwilligers aan te trekken, is het voornemen om hier actiever mee bezig te zijn. Door actief het publieke debat op te zoeken hopen wij onze zichtbaarheid én die van vrouwen zonder papieren te vergroten.
23
Donateurs als basis Wij willen ons ervoor inspannen dat het aantal donateurs van de Steungroep in 2011 weer zal toenemen. De Steungroep is voor een groot deel afhankelijk van donaties en giften. Wij vinden het belangrijk dat ons werk door zoveel mogelijk mensen wordt gedragen. Financieel gezien garanderen donateurs, veel meer dan het aanvragen van fondsen, stabiliteit en continuïteit voor onze activiteiten. De binding met donateurs (jullie) hopen we te bereiken door ons werk goed te blijven doen en door zoals genoemd in de vorige paragraaf weer meer aandacht te besteden aan communicatie over onze werkzaamheden. Weer veel directe ondersteuning In 2010 is twee derde van het te besteden geld, naar directe ondersteuning gegaan voor vrouwen zonder papieren. Ook in 2011 willen wij weer zoveel mogelijk geld direct bij de vrouwen die dit het hardst nodig hebben, terecht laten komen. Fondsen werven Naast de giften en donaties die wij ontvangen, zijn wij voor een deel van ons inkomen ook afhankelijk van fondsen. Ook in 2011 is het van groot belang weer de nodige aandacht te besteden aan het werven van fondsen. Meer samenwerking met collega-organisaties In Amsterdam en omgeving zijn verschillende organisaties betrokken bij de hulpverlening aan ongedocumenteerden. In 2011 willen wij de samenwerking met
24
collega-organisaties actiever opzoeken. Dokters van de Wereld en Defence for Children zijn voorbeelden van organisaties waar vrouwen die op ons spreekuur komen veel aan kunnen hebben. Voornemen is om de banden met deze organisaties meer aan te halen en directer contact te hebben. Het uitwisselen van ideeën en het delen van kennis omtrent de laatste ontwikkelingen binnen het werkveld is essentieel. Om hieraan te werken, willen we in 2011 meer relevante netwerkdagen en bijeenkomsten bezoeken. Overig Het is hoog tijd om ons kantoor op te knappen. Behalve dat we een maand spreekuur in de kou hebben moeten draaien, omdat de kachel kapot was, zijn er veel andere zaken die opgeknapt moeten worden. We gaan hier begin 2011 meteen mee aan de slag. Wil je helpen bij onze activiteiten? Wij horen graag van je!
colofon tekst en layout: SVZV fotografie: SVZV druk: Kaboem oplage: 300 Amsterdam, oktober 2011
SVZV Steungroep Vrouwen Zonder Verblijfsvergunning
Van Ostadestraat 49 B 1072 SN Amsterdam 020 4630345
[email protected] www.svzv.nl bankrekening 596594 spreekuur zonder afspraak vrijdag 14:00 - 17:00 uur Dagen dat het spreekuur gesloten is, worden vooraf op de website en/of het antwoordapparaat vermeld.
