STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE MINIMUMEISEN INZAKE ENERGIEPRESTATIES VAN NIEUWE RESIDENTIËLE GEBOUWEN

STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE MINIMUMEISEN INZAKE ENERGIEPRESTATIES VAN NIEUWE RESIDENTIËLE GEBOUWEN Jeroen Van der Veken Jan Creylman Toon Lenaerts

KENNISCENTRUM ENERGIE (KCE)

Voorstelling resultaten VEA-studie 10-01-14

KENNISCENTRUM ENERGIE (KCE) “energiemanagement in bebouwde omgeving” • Thermisch/

Elektrisch

gebruiker

Systemen

Energie

gebouw

− Monitoring − Controle − Simulatie

• Geïntegreerd labo omgeving

2

Inleiding

OVERZICHT NAMIDDAG • Inleiding • Nieuwbouwwoningen − − − −

Methodiek Randvoorwaarden & aannames Resultaten Besluit

• Renovatie van woningen • Voorstelling E-calculator • Bezoek labo

3

Inleiding

ONDERZOEK KOSTENOPTIMALITEIT • 2012-2013: VEA-studie ifv EU (BEN 2020) − KCE & Arcadis : nieuwbouw en renovatie residentieel − 3E & Ingenium: nieuwbouw en renovatie utiliteit • 2007: VEA-studie 3E, PHL & KUL • 2005: BIM-studie 3E & KUL • 2002-2007: EL²EP aan KU Leuven & Ugent − Genetische optimalisatie o.b.v. dynamische gebouwsimulaties (Doctoraat Griet Verbeeck)

4

Inleiding

E-CALCULATOR • Projectje gestart in 2010 in opdracht van VCB • Doel = (meer)kost bepalen van bepaald E-peil in

tabelvorm • Uiteindelijke tool : optimalisatie van levenscycluskost in Excel-rekenblad • Aangepast en uitgebreid in 2012 voor studie VEA • Basis energieberekening = EPB

5

Inleiding

NADELEN EPB • Geschat verbruik EPB ≠ werkelijk verbruik o Werkelijke besparing is doorgaans kleiner dan berekend = “rebound”

6

Methodologie

REBOUND 500 measured energy consumption with rebound

specific energy consumption for heating [kWh/m²K] .

450

theoretical linear energy consumption

400 350 300 250 200 150 100 50 0 0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

2.2

average U-value [W/m²K]

Theoretisch geschat energieverbruik vs. gemeten energieverbruik gebaseerd op 964 woningen [Mohamed A.F. & Hens H., 2001, Vermindering van de CO2-

uitstoot door ruimteverwarming in de residentiële sector: rentabiliteit van bouwkundige maatregelen, Project KULeuven LBF: kennis van de CO2-emissies, in opdracht van Electrabel NV en SPE.]

7

Methodologie



450


400 350 300 250 200 150 100 50 0 0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

2.2




8

Methodologie



450


400 350

- 240 kWh/m²K

300 250 200 150 100 50 0 0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

2.2




9

Methodologie



450


400 350 300

- 140 kWh/m²K

250 200 150 100 50 0 0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

2.2




10

Methodologie

NADELEN EPB • Geschat verbruik ≠ werkelijk verbruik o Werkelijke besparing is doorgaans kleiner dan berekend = economische + fysische rebound

11

Methodologie

NADELEN EPB • Geschat verbruik ≠ werkelijk verbruik o Werkelijke besparing is doorgaans kleiner dan berekend = economische + fysische rebound o Geen kwaliteitscontrole op installaties + worden momenteel foutief gemeten (stationair)  vaste rendementen  doctoraatsonderzoek : controlerendement omgekeerd evenredig met isolatiegraad  Ook eens optimaliseren met helft van verbruik (= helft van initiële besparing)

12

Methodologie

FINANCIEEL OPTIMALISATIEDOEL • Terugverdientijd = meerinvestering / jaarlijkse besparing

• Maandelijkse totale woningkost = lening + energie - subsidies

• Netto Actuele waarde

(1  rh )i n (1  rS )t n (1  rO )t (1  rE )t NAW   I 0   K E .   I h .   S Et .   K O .  R t i t t (1  a) (1  a) t 1 (1  a) t 1 (1  a) t 1 i n

• Totaal Actuele kost (levenscycluskost) (1  rh )i n (1  rS )t n (1  rO )t (1  rE )t TAK  I 0   K E .   Ih.   S Et .   KO . R t i t t ( 1  a ) ( 1  a ) ( 1  a ) ( 1  a ) t 1 i t 1 t 1 n

13

FINANCIEEL OPTIMALISATIEDOEL

TOTAAL ACTUELE KOST (1  rh )i n (1  rS )t n (1  rO )t (1  rE )t TAK  I 0   K E .   Ih.   S Et .   KO . R t i t t (1  a) (1  a) t 1 (1  a) t 1 (1  a) t 1 i n

• • • • • • • • • • •

14

Io KE Ih SEt KO R a rE rh rs rO

initiële investering jaarlijkse energiekosten herinvesteringskosten indien van toepassing binnen actualisatieperiode subsidies in jaar t jaarlijkse onderhoudskosten restwaarde reële actualisatievoet (rente-inflatie) stijging van de energiekosten t.o.v. inflatie stijging van de herinvesteringskosten t.o.v. inflatie evolutie subsidies t.o.v. inflatie stijging van de onderhoudskosten t.o.v. inflatie


RENTEVOET JAARLIJKS VARIABEL

Referte-index A

15


INFLATIE

16


RENTEVOET VAST 20 JAAR

17


RENTEVOET VAST 20 JAAR

Actualisatievoet van 1/3/5

18


ENERGIEPRIJZEN: EUROPESE VOORSPELLING

19


LEVENSDUUR EN ONDERHOUD: EN15459

20


RESTWAARDE (1  rh )i n (1  rS )t n (1  rO )t (1  rE )t n TAK  I 0   I h .   S Et .   KE .   KO . R i t t t (1  a) t 1 (1  a) t 1 (1  a) t 1 (1  a) i

21


INPUTS E-CALCULATOR • Vorm, volume, gebouwschil, oriëntatie,

installatie huidige concept (cfr EPW)

22

INPUTS

REFERENTIE NIEUWBOUW • Eengezinswoningen − Rijwoning − Halfopen woning − Vrijstaande woning 1: Architecturale woning (modern) − Vrijstaande woning 2: Pastorijwoning

• Meergezinswoning − Appartementsblok

23

REFERENTIEWONINGEN

RIJWONING

24

Referentiewoningen

RIJWONING

25

Referentiewoningen

HALFOPEN WONING

26

Referentiewoningen

HALFOPEN WONING

27

Referentiewoningen

VRIJSTAANDE WONING 1: ARCHITECTURALE WONING

28

Referentiewoningen


29

Referentiewoningen

VRIJSTAANDE WONING 2: PASTORIJWONING

30

Referentiewoningen

VRIJSTAANDE WONING 2: ‘PASTORIJWONING’

31

Referentiewoningen

APPARTEMENTSBLOK

32

Referentiewoningen

REFERENTIEWONINGEN • Architecturale woning • Pastorijwoning • Halfopen woning

• Rijwoning • Appartementen − Dak-zijkant (6) − Onderaan-midden (1) − Midden-midden (3)

33

Referentiewoningen

VARIANTEN U-WAARDE SCHILDELEN

34

Methodiek

PRIJS SCHIL IFV WARMTEWEERSTAND 0.035 m²K/W W/m²K m primaire kosten totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² Isolatie (l=0.035W/m²K) totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² secundaire kosten Extra funderingsbreedte 36 €/lm Raamomkasting/ophanging 58.4 €/lm Extra afwerking raamneg 58.4 €/lm Deksteen/dakrand 36 €/lm Raam- en deurdorpels 10 €/lm Extra afplakken isolatie €/m² Extra spouwankers €/m² Totaal €/m² Onderhoudskosten %/j Afbraakkosten % levensduur jaar

WANDEN

35

lambda-waarde Rmat U dikte Spouwmuur

Methodiek

2.96 0.32 0.06 152

3.53 0.27 0.08 152

4.00 0.24 0.10 152

4.83 0.2 0.13 152

6.08 0.16 0.17 152

7.52 0.13 0.22 152

9.83 0.1 0.30 152

10.1 6.1 4 0 0 0 12 51 0 0 166.8 0.5 30 90

12.25 7.82 4.43 0 0 0 12 51 0 1 169.9 0.5 30 90

14.19 9.63 4.56 0 0 0 12 51 0 1 171.9 0.5 30 90

17.24 12.47 4.77 0 0 0 12 62 0 1 175.4 0.5 30 90

27.1 22.19 4.91 15 23 0 14 62 0 1 195.0 0.5 30 90

30.6 21.34 9.26 15 23 0 14 62 0 2 199.5 0.5 30 90

38 28.22 9.78 30 25 0 16 73 0 / / 0.5 30 /

PRIJS SCHIL IFV WARMTEWEERSTAND

36

Methodiek

PRIJS SCHIL IFV WARMTEWEERSTAND

37

Methodiek

PRIJS RAAMWERK

38

Methodiek

PRIJS RAAMWERK

39

Methodiek

ANDERE BOUWSCHILVARIANTEN • luchtdichtheid • Koudebruggen • Optie B • g-waarde glas • zonnewering

40

Methodiek

VARIANTEN VERWARMING

41

OPTIMALISATIEVARIANTEN

VERWARMING PRIJS I.F.V. VERMOGEN

42

Methodiek

ANDERE SYSTEEMVARIANTEN • Ventilatie • SWW • Thermische zonne-energie • PV-systemen • (µ)WKK en WP als bivalent systeem in appartementen • Afstandsverwarming • Douchewarmteterugwinning

43

Methodiek

ANDERE SYSTEEMVARIANTEN • Ventilatie • SWW • Thermische zonne-energie • PV-systemen • (µ)WKK en WP als bivalent systeem in appartementen • Afstandsverwarming • Douchewarmteterugwinning

NERGENS DEFAULTWAARDEN ! 44

Methodiek

SENSITIVITEITSANALYSES • Oriëntatie • Glaspercentage

• Geschatte energiebesparing (t.o.v. EPB) • PV wel of niet • 3 Energieprijsscenario’s

• 3 Discontovoeten • Micro- of macro-economische analyse • Prijzenset

45

Methodiek

SENSITIVITEIT VEA-STUDIE GLASOPP.=12%

46

Methodiek


47

Methodiek


48

Methodiek

ECONOMISCHE BEREKENINGSWIJZEN

MICRO Incl. BTW

MACRO Excl. BTW en energietaksen Incl. subsidies Excl. subsidies Terugdraaiende teller + Injectievergoeding (± 0,05 €/kWh) Terugdraaiende teller jaarlijkse injectietarief voor niet-gedekt deel productie Geen CO2-kost CO2-kost Discontovoet 1/3/5 bovenop inflatie

49

Methodiek

VERGELIJKING E-CALCULATOR & EPB EPB-software Referentie n50 (2/h) Plat dak Vloer grond Gevels Ramen Ventilatie (Dwtw) Verwarming (lucht WP LT) WTW (zonneboiler) PV (5kWp)

50

Methodiek

K-peil 40 40 36 31 26 24 24 24 24 24

E-peil 69 61 57 51 47 45 38 33 30 10

E-calculator K-peil 40 40 36 31 26 24 24 24 24 24

E-peil 69 61 57 51 47 45 38 34 30 10

OPTIMALISATIEDOELEN • Energieverbruik • Totaal Actuele kost (EN15459) (1  rh )i n (1  rS )t n (1  rO )t (1  rE )t n TAK  I 0   I h .   S Et .   KE.   KO . R i t t t ( 1  a ) ( 1  a ) ( 1  a ) ( 1  a ) i t 1 t 1 t 1

• Investeringskost

51

Methodiek

OPTIMALISATIE IN 3 STAPPEN • Optimalisatie van geleidingsverliezen vs. investeringskost  300-tal optimale opake gebouwschillen

52

Methodiek

OPTIMALISATIE IN 3 STAPPEN • Optimalisatie van geleidingsverliezen vs. investeringskost • Optimalisatie van netto-energiebehoefte vs. TAK  100-tal optima, onafhankelijk van referentie-installatie

53

Methodiek

OPTIMALISATIE IN 3 STAPPEN • Optimalisatie van geleidingsverliezen vs. investeringskost • Optimalisatie van netto-energiebehoefte vs. TAK en KI • Optimalisatie van primair energieverbruik vs. TAK en KI  100-tal optimale gebouw-installatie-combinaties

54

Methodiek

INVLOED ECONOMISCHE STANDPUNTEN

55

Methodiek

HERBEREKENING VOOR FINANCIËLE SENSITIVITEITSANALYSES

56

Methodiek

PASTORIJWONING

57

Resultaten kostenoptimum nieuwbouw

RESULTATENWOLK

58


PARETOFRONT NAAR TAK EN INVESTERING

59


RESULTATEN PASTORIJWONING

60



61



62



63



64



65



K33 E45

66


MACRO-ECONOMISCHE OPTIMA 3 ENERGIESCENARIO’S Macro Architecturaal Pastorij Appartement collectief

67


Referentie K39 E59 K38 E67 K40 E69

laag K37 E47 K34 E46 K32 E48

EC K35 E46 K33 E45 K32 E48

Hoog K35 E46 K33 E45 K32 E48

3 ECONOMISCHE BENADERINGEN MICRO SUB, ZONDER SUB EN MACRO

68


3 ECONOMISCHE BENADERINGEN MICRO SUB, ZONDER SUB EN MACRO Disconto voet 1% 3%

5%

69


Micro K33 E45 K34 E46 K36 E49

Micro zs K33 E14 K34 E25 K36 E49

Macro K33 E45 K33 E45 K36 E49

RESULTATENWOLK PASTORIJWONING PV – GEEN PV MACRO-ECONOMISCH

70


RESULTATENWOLK PASTORIJWONING GEEN PV – 7,5KWP PV

71


3 ECONOMISCHE BENADERINGEN MICRO SUB, ZONDER SUB EN MACRO Disconto voet 1% 3%

5%

72


Micro K33 E45 K34 E46 K36 E49


Macro K33 E45 K33 E45 K36 E49

DISCONTOVOETEN 1% – 3% – 5% ARCHITECTURALE WONING Disconto voet 1% 3%

5%

73


Micro K33 E28 K37 E47 K37 E47


Macro K33 E13 K35 E46 K37 E47

PARETOFRONTEN 5 TYPEWONINGEN

74


MACRO-ECONOMISCHE OPTIMA VS HUIDIGE – TOEKOMSTIGE EISEN Gewogen gemiddelde

75

Eisen 2012

Eisen 2014

Minimum optima

Maximum optima

K-peil

K40

K40

25/32*

E-peil

E70

E60

NEB (kWh/m²j)

70

Ugevels (W/m²K)

1gezinswo ningen

appartem enten

alle woningen

35

33

27

30

34/43*

48/46*

44

35

40

70

9/32*

62

42

19

33

0.32

0.24

0.20

0.27

0.24

0.23

0.24

Uhellend dak (W/m²K)

0.27

0.24

0.24

0.27

0.23

/

0.23

Uplat dak (W/m²K)

0.27

0.24

0.20

0.24

0.24

0.22

0.23

Uvloer (W/m²K)

0.35

0.30

0.20

0.25

0.23

0.25

0.24

Uraamprofiel (W/m²K)

/

/

1.4/2.3

1.6/2.9

1.48

1.4

1.45

Uglas (W/m²K)

1.3

1.1

0.7

1.1

1.01

0.93

0.98

Uraam (W/m²K)

2.2

1.8

1.12/1.39

1.57/1.96

1.46

1.36

1.42


APPARTEMENT

76


APPARTEMENT INDIVIDUEEL MIDMID (3) Disconto voet 1%

3% 5%

77


Micro K23 E30 K28 E22 K29 E28


Macro K26 E33 K27 E34 K28 E43

APPARTEMENT INDIVIDUEEL MIDMID

78


APPARTEMENT INDIVID. ZIJBOVEN (6) Disconto voet 1%

3% 5%

79


Micro K24 E30 K24 E30 K28 E36


Macro K28 E35 K28 E36 K28 E36

APPARTEMENTEN COLLECTIEF Disconto voet 1%

3% 5%

80


Micro K32 E48 K27 E30 K27 E30


Macro K32 E48 K32 E48 K32 E48

APPARTEMENTEN COLLECTIEF KI

81


3 ECONOMISCHE BENADERINGEN - MET EN ZONDER PV Referentie

Micro

Micro zs

Macro

Micro zPV

Micro zs zPV

Macro zPV

Rijwoning

K39 E68

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

Halfopen

K38 E69

K32 E43

K32 E13

K32 E43

K32 E43

K32 E43

K32 E43

Architecturaal

K39 E59

K37 E47

K37 E28

K35 E46

K37 E47

K37 E47

K35 E46

Pastorij

K38 E67

K34 E46

K34 E25

K33 E45

K34 E46

K34 E46

K33 E45

K38 E63

K23 E24

K25 E46

K25 E41

K23 E24

K25 E46

K25 E41

Appartement middenmidden

K38 E63

K28 E22

K27 E41

K27 E34

K28 E22

K27 E41

K27 E34

Appartement zij-boven

K38 E65

K24 E30

K28 E36

K28 E36

K24 E30

K28 E36

K28 E36

Appartement collectief

K40 E69

K27 E30

K28 E31

K32 E48

K27 E30

K28 E31

K32 E48

Appartement midden-onder

82



Micro

Micro zs

Macro

Micro zPV

Micro zs zPV

Macro zPV

Rijwoning

K39 E68

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

Halfopen

K38 E69

K32 E43

K32 E13

K32 E43

K32 E43

K32 E43

K32 E43

Architecturaal

K39 E59

K37 E47

K37 E28

K35 E46

K37 E47

K37 E47

K35 E46

Pastorij

K38 E67

K34 E46

K34 E25

K33 E45

K34 E46

K34 E46

K33 E45

K38 E63

K23 E24

K25 E46

K25 E41

K23 E24

K25 E46

K25 E41


K38 E63

K28 E22

K27 E41

K27 E34

K28 E22

K27 E41

K27 E34


K38 E65

K24 E30

K28 E36

K28 E36

K24 E30

K28 E36

K28 E36


K40 E69

K27 E30

K28 E31

K32 E48

K27 E30

K28 E31

K32 E48


83



Micro

Micro zs

Macro

Micro zPV

Micro zs zPV

Macro zPV

Rijwoning

K39 E68

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

K33 E43

Halfopen

K38 E69

K32 E43

K32 E13

K32 E43

K32 E43

K32 E43

K32 E43

Architecturaal

K39 E59

K37 E47

K37 E28

K35 E46

K37 E47

K37 E47

K35 E46

Pastorij

K38 E67

K34 E46

K34 E25

K33 E45

K34 E46

K34 E46

K33 E45

K38 E63

K23 E24

K25 E46

K25 E41

K23 E24

K25 E46

K25 E41


K38 E63

K28 E22

K27 E41

K27 E34

K28 E22

K27 E41

K27 E34


K38 E65

K24 E30

K28 E36

K28 E36

K24 E30

K28 E36

K28 E36


K40 E69

K27 E30

K28 E31

K32 E48

K27 E30

K28 E31

K32 E48


84


OPTIMA DISCONTO 1% – 5% Referentie

Micro 1%

Micro zs 1%

Macro 1%

Micro 5%

Micro zs 5%

Macro 5%

Rijwoning

K39 E68

K33 E29

K33 E13

K33 E43

K37 E46

K37 E46

K36 E45

Halfopen

K38 E69

K31 E28

K31 E-3

K31 E42

K33 E44

K34 E45

K33 E44

Architecturaal

K39 E59

K33 E28

K33 E15

K33 E13

K37 E47

K38 E49

K37 E47

Pastorij

K38 E67

K33 E45

K33 E14

K33 E45

K36 E49

K36 E49

K36 E49

K38 E63

K20 E19

K21 E32

K21 E32

K24 E30

K27 E50

K27 E50

K38 E63

K23 E30

K26 E33

K26 E33

K29 E28

K28 E43

K28 E43


K38 E65

K24 E30

K28 E34

K28 E35

K28 E36

K28 E36

K28 E36


K40 E69

K32 E48

K32 E48

K32 E48

K27 E30

K32 E48

K32 E48

Appartement midden-onder Appartement middenmidden

86


HELFT EPB-ENERGIEVERBRUIK

87

Referentie

Micro

Micro zs

Macro

Micro ½

Mi zs ½

Macro ½

Halfopen

K38 E69

K32 E43

K32 E13

K32 E43

K34 E49

K34 E19

K33 E48

Pastorij

K38 E67

K34 E46

K34 E25

K33 E45

K38 E50

K38 E29

K36 E49


HALFOPEN WONING

88

Voorgevel

Noord

Zijgevel

Oost

Achtergevel

Zuid


INVLOED ROTATIE OP NEB VERWARMING

89


INVLOED ROTATIE OP NEB KOELING

90


INVLOED ROTATIE OP NEB VERW+KOEL

91


INVLOED ROTATIE HALFOPEN WONING OP TAK MICRO-ECONOMISCH Z SUB

92


INVLOED ROTATIE APP. MID-MID OP TAK MACRO-ECONOMISCH

96


ECONOMISCHE OPTIMA IFV GLASPERCENTAGE PASTORIJWONING

Pastorij

99

Micro

Micro zs

Macro

Gemiddeld energiescenario, disconto 3%, PVC ramen, raampercentage 16%

K34 E46

K34 E25

K33 E45

Raampercentage 12%

K32 E45

K32 E23

K31 E44

Raampercentage 20%

K36 E48

K37 E28

K36 E48


ECONOMISCHE OPTIMA IFV PRIJZENDATASETS Pastorijwoning

Micro

Micro zs

Macro

Gemiddeld energiescenario, disconto 3%, PVC ramen, raampercentage 16%

K34 E46

K34 E25

K33 E45

Aluminium raamprofielen

K38 E50

K39 E30

K38 E50

water-

K34 E46

K34 E25

K33 E45

Goedkope bodem-water en water-water warmtepompen en aluminium ramen

K38 E50

K39 E30

K38 E50

Dure warmtepompen

K34 E46

K34 E25

K33 E45

Bad en douche

K34 E49

K34 E28

K33 E48

Goedkope bodem-water water warmtepompen

100

en


GOEDKOPE VS DURE GRONDBORINGEN PASTORIJWONING

101


EERSTE E30-PAKKETTEN MET EN ZONDER PV Referentie

optimum

E30

E30 zPV

K38 E63

K27 E34

6200€ K38 E63

K25 E41

4650€ K38 E65

K28 E36

5000€ K40 E69

K32 E48

Rijwoning

7000€ K39 E68

K33 E43

Halfopen

8800€ K38 E69

K32 E43

Pastorij

6900€ K38 E67

K33 E45

Architecturaal

11500€ K39 E59

K35 E46

K28 E22 Dwtw 500€ K26 E27 Dwtw 700€ K23 E30 iso Dwtw 1500€ K32 E25 2kWp PV 2200€ K33 E25 2.5kWp PV 2500€ K32 E28 2.5kWp PV 2150€ K34 E29 3.75kWp PV 3600€ K37 E29 3.75kWp PV 3900€

K28 E22 Dwtw 500€ K26 E27 Dwtw 700€ K23 E30 iso Dwtw 1500€ K27 E30 iso Dwtw WKK 2700€ K33 E29 BWWP SPF4 3800€ K32 E29 BWWP SPF4 4500€ K34 E30 BWWP SPF4 5000€ K35 E29 BWWP SPF4 5000€

Appartement middenmidden Appartement midden-onder

Appartement zij-boven Appartement collectief

4400€

102


CONCLUSIES • U-waarden zijn verbazend stabiel rond eisen 2014

K-peil varieert tussen K23 en K37 door compactheid • Kostenoptimaal E-peil ligt tussen E15 en E50 • Grote impact op resultaat Kleine impact − − − −

Compactheid woning PV (netvergoeding) Discontovoet Prijzenset

 Evolutie energieprijs  Oriëntatie  Zonwering (correct gerekend ?)

• E30 is haalbaar, maar kost loopt op bij lage compactheid • Optimalisatie op gebouwniveau wel correct ? • Kwaliteitscontrole uitvoering ontwerp/EPB/bouw ! − −

103

Nu altijd uitgegaan van best practice, indien niet wordt E50 snel moeilijk Link tussen strengere wetgeving en werkelijke besparing garanderen

Conclusies

EL²EP : RESULTATEN 2007 1. Economisch optimum = hoogste netto contante waarde bij alle energiescenario’s en alle discontovoeten: • economisch optimaal isolatiepeil = K25 – 27 bij C = 1.5-2 m (K20 bij C < 1m) • HR- of condensatieketel + HT-radiatoren in combinatie met variabele watertemperatuur • natuurlijk ventilatiesysteem met aandacht voor luchtdichtheid → E57 ± 6 voor meeste woningen = daling vh jaarlijks primair energiegebruik met 66 ± 6% t.o.v. referentie

43 ± 6% t.o.v. E100 2. Net nog economisch rendabele oplossingen (netto contante waarde ≈ 0, afh van energiescenario): • laag scenario: + mech.ventilatie met wtw of lucht/water WP ipv ketel • hoog scenario: K20 + lucht/water WP + vloerverwarming + mech.ventilatie met wtw

3. Verdere energiebesparende stappen, maar niet meer economisch rendabel: • zeer laag isolatiepeil (< K20) • grond/water WP • WKK • alternatieve energie (zonnecollectoren, PV-systemen)

104

Optimalisatie van levenscycluskost

RESULTATEN HALFOPEN WONING

106


RESULTATEN HALFOPEN WONING

107


RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING

108



109


RESULTATEN FERMETTE

110


RESULTATEN FERMETTE

111


RESULTATEN APPARTEMENT INDIVIDUEEL

112


RESULTATEN APPARTEMENT COLLECTIEF

113



114



115


STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE MINIMUMEISEN INZAKE ENERGIEPRESTATIES VAN GERENOVEERDE BESTAANDE RESIDENTIËLE GEBOUWEN Jeroen Van der Veken Jan Creylman Toon Lenaerts KENNISCENTRUM ENERGIE (KCE)

Voorstelling resultaten VEA-studie 10-01-14

OVERZICHT • Methodiek • Randvoorwaarden/aannames • Resultaten • Conclusies

117

Eindvergadering VEA 07/06/2013

REFERENTIEWONINGEN • Vrijstaande woning − Architecturale woning − Fermette

• Halfopen woning • Rijwoning − Arbeiderswoning − Herenhuis

• Appartementen − Dak-zijkant − Onderaan-midden − Midden-midden

118

Methodiek

RIJWONING 1: ARBEIDERSWONING

119

Referentiegebouwen

RIJWONING 1: ARBEIDERSWONING

120

Referentiegebouwen

RIJWONING 2: HERENHUIS

121

Referentiegebouwen

RIJWONING 2: HERENHUIS

122

Referentiegebouwen

HALFOPEN WONING

123

Referentiegebouwen

HALFOPEN WONING

124

Referentiegebouwen


125

Referentiegebouwen


126

Referentiegebouwen

VRIJSTAANDE WONING 2: FERMETTE

127

Referentiegebouwen

VRIJSTAANDE WONING 2: FERMETTE

128

Referentiegebouwen

APPARTEMENT

129

Referentiegebouwen

EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN Arbeiderswoning

Herenhuis

Halfopen woning

Bouwjaar

1970

1920

1950

BV

425

631

548

Bruto vloeropp

133

210

187

Compactheid

1,99

2,47

1,63

K-peil

94

141

141

E-peil

208

209

237

Ongeïsoleerd (1,9 W/m²K)


Ongeïsoleerde volle muur (2,2 W/m²K)

Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7W/m²K)



Dak Gevel Vloer

Geïsoleerd, 4 cm dakisolatie tussen kepers (0,85 W/m²K) Geventileerde spouwmuur, 3 cm spouwisolatie (0,85 W/m²K) Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K)

Dubbel glas, meerkamer Enkel glas, houten raamprofiel Enkel glas, houten raamprofiel raamprofiel (Uw = 3,5 W/m²K) (Uw = 5 W/m²K) (Uw = 5 W/m²K) Centrale verwarming, gasketel Verwarming Plaatselijke gaskachel (h = 0,75) Plaatselijke gaskachel (h = 0,75) (h = 0,72) Combiketel op gas met Individuele doorstroom Warm tapwater Elektrisch met opslag opslagvat gasgeiser Venster

130

Referentiegebouwen

EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN Architecturale woning

Fermette

1970

1985

659

581

206

197

Compactheid

0,97

1,3

K-peil

137

85

E-peil

256

169

Bouwjaar Beschermd volume Bruto vloeroppervlak

Dak

Geïsoleerd, 4 cm (0,85 W/m²K)

Geïsoleerd, 6 cm tussen kepers (0,60 W/m²K) Geventileerde spouwmuur, 6 cm spouwisolatie (0,60 W/m²K)

Gevel

Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7 W/m²K)

Vloer


Isolerende chape (0,75 W/m²K)

Dubbel glas, meerkamer raamprofiel (Uw = 3,5 W/m²K)


Centrale verwarming op stookolie (h = 0,75)

Centrale verwarming op stookolie (h = 0,80)

Elektrisch met opslag

Combiketel op stookolie met opslagvat

Venster Verwarming Warm tapwater

131

Referentiegebouwen

EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN Onderapp (1)

Middenapp (3)

Bovenapp (5)

Topapp (x)

1970

1970

1970

1970

283

292

292

292

Bruto vloeroppervlak

91

97

97

97

Compactheid

2

5,57

1,95

1,57

K-peil

96

96

96

96

E-peil

215

166

217

195

Bouwjaar Beschermd volume

Dak

Geïsoleerd, 4 cm (0,85 W/m²K)

Gevel

Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7 W/m²K)

Vloer


Venster


Verwarming

Collectieve centrale verwarming op stookolie (h = 0,70)

Warm tapwater

132

Referentiegebouwen

Individueel elektrisch met opslag

METHODIEK • EPB-berekening • Cfr nieuwbouw • Rekening houden met specifieke problematiek (bv. koudebruggen)

• Financiële berekeningen • Gelijkaardig aan nieuwbouw • Bijkomende afbraakkosten • Aangepaste (plaatsings)kosten voor verbouwing => andere aannemers

• Optimalisatie naar Primair energieverbruik, TAK en investeringskost • Is onderdeel aan vervanging toe of niet ? Verschil tussen methodiek op gebouwschaal en componentschaal

133

Methodiek

METHODIEK : EPB-BEREKENING • Cfr nieuwbouw • Sensitiviteitsanalyse op rebound-gedrag • Volledige energiebesparing • 50% energiebesparing

• Installatiekundige maatregelen (ventilatie, verwarming, SWW, HE) worden gedimensioneerd en toegepast op eerder geselecteerde woningen. • Aanwezig afgiftesysteem kan worden behouden, en levert zelfs lagere regimetemperaturen op bij afnemende warmtevraag

134

Methodiek

MAATREGELEN SCHIL ref

eis nieuw

BBT

U plat dak

1.9

0.5

0.4

0.32

0.27

0.24

0.2

0.16

0.13

0.1

U hellend dak

1.9

0.5

0.4

0.32

0.27

0.24

0.2

0.16

0.13

0.1

U gevel

2.2

1

0.6

0.4

0.27

0.24

0.2

0.16

0.13

0.1

U vloer

0.85

0.6

0.5

0.4

0.35

0.3

0.25

0.2

0.15

0.1

U glas

5

1.6

1.1

1.0

1.1 0.8N

0.8 1.1Z

0.8

0.6

U profielen

5

2.9

2.2

1.8

1.4

0.8

U deuren

4

2.0

1.75

1.5

1.25

1

0.32

1.3

2.2

• Maatregelen worden ook toegepast op 25/50/75/100% van schildelen • Lage toepassingspercentages van ingrijpende renovaties komen in concurrentie met overal toegepaste maatregelen met hogere U-waardes • Gedeeltelijk renov. kan financieel interessanter zijn door lagere plaatsingskosten

135

Methodiek

MAATREGELEN SCHIL kwaliteit bouwknopen

C

B+ # niet-aanvaarde

B

v50

12

7

0.5

3

1

(enkel bij totaalrenova

zonnewinsten g-waarde glas zonnewering

handbediend automatisch

136

Methodiek

0.6

0.6 0.4Z

0.4

0.25

geen

Z

Z-O-W

overal

MAATREGELEN CV-INSTALLATIE Productie gasketel stookolieketel

houtpelletketel WP lucht-water

WP bodem-water WP water-water (flatgebouw) WP lucht-lucht

137

type/dimension. condensatie HR (LT) condensatie

HR SPF 2.5 SPF 3 SPF 4 SPF 5 SPF 5 SPF 5.5

SPF 2.5 SPF 3

regeling

Twater

afgifte

decentraal

variabel

HTrad

decentraal

variabel

decentraal

vast

decentraal

variabel

decentraal

variabel

decentraal

variabel

decentraal

/

lucht

HTrad LTrad

HTrad LTrad VV LTrad VV LTrad VV

compactmodule

SPF 3

centraal

/

lucht

el. weerstand

direct

decentraal

/

convector

Methodiek

MAATREGELEN SWW-INSTALLATIE Productie Gas

opslag

zon

geiser

/

boiler

Elektrisch

boiler

WP (bodem / lucht / binnenlucht)

boiler

/ collector / collector /

collector

• Met ook minstens 1 collectief systeem voor verwarming en SWW in de meergezinswoning

138

Methodiek

MAATREGELEN VENTILATIE Systeem

WTW

balans

Bypass

Regeling

mfactor

A (ref)

/

/

/

/

1.5

1

1.5

C

/

/ D

139

onbalans

0.75 0.85

Methodiek

/

balans

/

0.88

1.33 1.17

0.75

1

geen

1

1.5

onvolledig

0.88

volledig

0.75

1.33

1.17 1

MAATREGELEN HERNIEUWBARE ENERGIE •

PV •

•

•

(µ)WKK •

Meergezinswoning (wetgeving?)

•

Gedimensioneerd op 20% van warmtevraag (cfr kantoorgebouwen) of SWW

Afstandsverwarming •

•

140

2.5-7.5 kWp, georiënteerd op meest zuidelijk dakdelen

Grenzen van toepasbaarheid onderzoeken

douchewarmteterugwinning

Methodiek

INVESTERINGSKOSTEN • Materiaal + plaatsing + secundaire kosten van energetische maatregelen • Prijzen worden verzameld bij verschillende aannemers en installateurs m.h.v. Arcadis en Aspen-database • Binnen-, spouw-, buitenisolatie • Modaal tot passief • Verschillende technieken

• Secundaire kosten worden bepaald o.b.v. referentiewoningen en bouwwijze • Oplossen koudebruggen (raamneg, vensterbank, ophangpunten, dakrand…) • Plinten / stopcontacten / verwarming / regenafvoer / mechanische bevestigingen • Vrijwaren binnenhoogte / dakoprand / dakgoot

141

Methodiek

PRIJS BUITENISOLATIE IFV R-WAARDE lambda-waarde EPS Rmat U dikte Pleister

0.032 m²K/W W/m²K m primaire kosten totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² Isolatie (l=0.032W/m²K) totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² secundaire kosten Aanpassing kroonlijst 5 €/lm Uitbreken dakgoot 0 €/lm nieuwe dakgoot 0 €/lm waterafvoer 6 €/lm zink tss isolatie en dak 0 €/lm nieuwe deksteen of overkapping 0 €/lm Verlenging dak zonder isolatie (incl pannen) 0 €/m² Verlenging dak met isolatie 0 €/m² doorboring (bv. luchtrooster) 0 €/stuk Supplement kleine ramen (<2m²) 0 €/lm Supplement raam (2-4m²) 25 €/lm Supplement grote ramen (>4m²) 0 €/lm Vensterbank vervangen (blauwe steen) 0 €/lm Geïsoleerde vensterbank 3 €/lm plint blauwe hardsteen 0 €/lm Ophangblok (PUR) (nodig per bevestiging) 0 €/blok Indien zowel isolatie als ramen vervangen 0 €/lm Totaal €/m² Onderhoudskosten %/j Afbraakkosten % levensduur j

BUITENISOLATIE

142

Methodiek

0.83 1 0.03 70

1.50 0.6 0.05 70

2.33 0.4 0.07 70

2.96 0.32 0.09 70

3.53 0.27 0.11 70

4.00 0.24 0.13 70

4.83 0.2 0.15 70

6.08 0.16 0.19 70

7.52 0.13 0.24 70

9.83 0.1 0.31 70

12.8

17.2

21.6

26.1

30.3

34.7

39.4

44.1

48.8

53.5

0 0 125 30 12.8 10 104 154 100 70 40 32 150 100 110 64 -35 112.40 2 25 90

0 0 125 30 17.0 10 108 158 100 75 45 34 150 100 110 68 -35 119.30 2 25 90

0 0 125 30 22.3 12 112 162 100 80 50 36 150 100 110 72 -35 126.21 2 25 90

50 2.54 130 30 26.3 12 116 166 100 85 55 38 150 100 110 76 -35 138.19 2 25 90

50 2.54 130 30 30.0 12 120 170 100 90 60 40 150 100 110 80 -35 144.87 2 25 90

50 2.54 130 30 32.9 12 124 174 100 95 65 42 175 125 110 84 -35 153.34 2 25 90

75 2.54 140 30 38.3 12 128 178 100 100 70 44 175 125 110 88 -35 163.04 2 25 90

75 2.54 140 30 46.2 14 132 182 100 105 75 46 175 125 110 92 -35 170.23 2 25 90

75 2.54 140 30 55.4 14 136 186 100 110 80 48 200 150 110 96 -35 178.93 2 25 90

75 2.54 150 30 70.1 16 140 190 100 115 85 50 200 150 110 100 -35 186.12 2 25 90

PRIJS BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE BINNENISOLATIE

primaire kosten

lambda-waarde PUR Rmat U dikte PUR-platen + gipskarton

afwerking gipskarton

secundaire kosten vervangen stopcontact vervangen lichtschakelaar verplaatsen radiator + leidingen verplaatsen plinten isoleren + afwerken raamneggen 2cm PUR uitbreken houten vloer uitbreken plafond isoleren tussenvloer verwijderen oude gipspleister Totaal Onderhoudskosten Afbraakkosten levensduur (j)

143

Methodiek

0.023 m²K/W W/m²K m totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² 5 €/stuk 3 €/stuk 4 €/stuk 10 €/lm 25 €/lm €/m² €/m² €/m² €/m² €/m² %/j %

0.83 1 0.02 31.5

1.50 0.6 0.03 33.1

2.33 0.4 0.05 35.0

2.96 0.32 0.07 37.3

3.53 0.27 0.08 39.2

4.00 0.24 0.09 44.2

4.83 0.2 0.11 65.8

6.08 0.16 0.14 75.5

7.52 0.13 0.17 84.6

9.83 0.1 0.23 100.0

20.4

20.8

21.2

21.5

21.8

22.0

22.5

23.2

23.9

24.7

38.1 35.1 185 13 43.7 0.27 0.23 1.00 0.71 99.3 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 0.32 0.25 1.09 0.71 101.5 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 0.42 0.27 1.23 0.71 104.0 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 0.57 0.35 1.32 0.71 106.9 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 0.66 0.42 1.38 0.71 109.3 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 0.74 0.47 1.54 0.71 114.9 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 0.90 0.58 2.13 0.71 137.7 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 1.15 0.73 2.65 0.71 149.0 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 1.39 0.89 2.92 0.71 159.6 1 25 90

38.1 35.1 185 13 43.7 1.69 1.08 3.46 0.71 176.8 1 25 90

PRIJS BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE

144

Methodiek

PRIJS BUITEN/BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE

145

Methodiek

ECONOMISCHE BEREKENINGSWIJZEN Micro m. subs • Incl. BTW en

energietaksen

Micro z. subs • Incl. BTW en

energietaksen

Macro • Excl. BTW en

energietaksen

• Incl. subsidies

• Excl. Subsidies

• Excl. Subsidies

• Terugdraaiteller

• Terugdraaiteller

• injectietarief (±5

• Incl. netvergoeding

• Excl. netvergoeding

cent/kWh) voor nietgedekt deel productie

• Geen CO2-kost

• Geen CO2-kost

• CO2-kost volgens EC

• Discontovoet 1/3/5



bovenop inflatie

bovenop inflatie

bovenop inflatie

146

OPTIMALISATIEVARIANTEN

REFERENTIEWONINGEN • Vrijstaande woning − Architecturale woning − Fermette

• Halfopen woning

jaar

U-schil

K-peil

EPC

1970

1,31

K127

527

mazoutketel

1985

0,86

K75

235

mazoutketel

1950

1,67

K138

371

mazoutkachels

1970

1,34

K100

325

gasketel

1920

2,1

K140

296

gaskachels

1970

1,54

K109

• Rijwoning − Arbeiderswoning − Herenhuis


147

Methodiek

mazoutketel 459

331 238

collectief

MOGELIJKE MAATREGELEN • Vrijstaande woning − Architecturale woning − Fermette

• Halfopen woning

jaar

isolatie

Te herbruiken

1970

Spouw + buiten

Dakbedekking

1985

Buiten

Onderdak HT-radiatoren

1950

Spouw + binnen

1970

Buiten

Plafond HT-radiatoren

1920

Binnen

/

1970

Spouw + buiten

Zoldervloer

• Rijwoning − Arbeiderswoning − Herenhuis


148

Methodiek

Dakbedekking Collectieve CV

RESULTATEN MACRO IFV U-WAARDE GEVELS

149

Resultaten kostenoptimum renovatie


150



TAK restwaarde TAK afbraakkosten TAK onderhoudskosten Investeringskost Jaarlijkse energiekosten TAK energiekosten TAK vervangingskosten TAK subsidies TAK macro TAK CO2-emissiekosten

151


K66 + K66 + WW WP5 gascondensatieketel 12087 8003 356 110 9535 8065 49492 32994 2296 3188 49453 70879 7990 4393 5000 1600 107881 118637 3498 10310



152





153




154



156


RESULTATEN RENOVATIES MACRO

158


RESULTATEN FERMETTE

159


RESULTATEN FERMETTE

160


RESULTATEN HERENHUIS

161


RESULTATEN RENOVATIES

Referentie

164

Micro

Micro zs

Macro

3%

3%

3%

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

Halfopen

K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

Vrij 1: Architecturaal

K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

Appartement individueel

K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79


K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64



Referentie

165

Micro

Micro zs

Macro

3%

3%

3%

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

Halfopen

K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76


K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119


K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79


K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64



Referentie

166

Micro

Micro zs

Macro

3%

3%

3%

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

Halfopen

K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76


K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119


K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79


K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64



167

Eisen 2012

Eisen 2014

Minimum optima

Gem. optima

Maximum Max. als optima geïsoleerd

E-peil

-

/

/

63

87

119

K-peil

-

/

/

36

64

79

Primair energieverbruik

kWh/m²j

/

/

89

146

194

Ugevels

W/m²K

0.32

0.24

0.24

0.45

0.85

0.36/0.24

Uhellend dak

W/m²K

0.27

0.24

0.16

0.65

0.85

0.2

Uplat dak

W/m²K

0.27

0.24

0.32

0.41

0.85

0.32/0.24°

Uvloer

W/m²K

0.35

0.3

0.2

0.72

0.85

0.25

Uraamprofiel

W/m²K

/

/

1.4/2.3

2.09/2.3

4.19

2.9

Uglas

W/m²K

1.3

1.1

1

1.9

2.9

1.1

Uraam

W/m²K

2.2

1.8

1.42/ 1.69

2.51

3.47

1.96



168

Eisen 2012

Eisen 2014

Minimum optima

Gem. optima


E-peil

-

/

/

63

87

119

K-peil

-

/

/

36

64

79


kWh/m²j

/

/

89

146

194

Ugevels

W/m²K

0.32

0.24

0.24

0.45

0.85

0.36/0.24

Uhellend dak

W/m²K

0.27

0.24

0.16

0.65

0.85

0.2

Uplat dak

W/m²K

0.27

0.24

0.32

0.41

0.85

0.32/0.24°

Uvloer

W/m²K

0.35

0.3

0.2

0.72

0.85

0.25

Uraamprofiel

W/m²K

/

/

1.4/2.3

2.09/2.3

4.19

2.9

Uglas

W/m²K

1.3

1.1

1

1.9

2.9

1.1

Uraam

W/m²K

2.2

1.8

1.42/ 1.69

2.51

3.47

1.96



169

Eisen 2012

Eisen 2014

Minimum optima

Gem. optima


E-peil

-

/

/

63

87

119

K-peil

-

/

/

36

64

79


kWh/m²j

/

/

89

146

194

Ugevels

W/m²K

0.32

0.24

0.24

0.45

0.85

0.36/0.24

Uhellend dak

W/m²K

0.27

0.24

0.16

0.65

0.85

0.2

Uplat dak

W/m²K

0.27

0.24

0.32

0.41

0.85

0.32/0.24°

Uvloer

W/m²K

0.35

0.3

0.2

0.72

0.85

0.25

Uraamprofiel

W/m²K

/

/

1.4/2.3

2.09/2.3

4.19

2.9

Uglas

W/m²K

1.3

1.1

1

1.9

2.9

1.1

Uraam

W/m²K

2.2

1.8

1.42/ 1.69

2.51

3.47

1.96


RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES

170

Eisen 2012

Eisen 2014

Minimum grondig

Gem. grondig

Maximum grondig

E-peil

-

/

/

55

66

91

K-peil

-

/

/

36

49

63


kWh/m²j

/

/

83

111

146

Ugevels

W/m²K

0.32

0.24

0,2

0,32

0,6/0,36

Uhellend dak

W/m²K

0.27

0.24

0,13

0,16

0,2

Uplat dak

W/m²K

0.27

0.24

0,32

0,32

0,32

Uvloer

W/m²K

0.35

0.3

0,2

0,66

0,85

Uraamprofiel

W/m²K

/

/

1,4/2,3

1,9/2,3

2,36/2,9

Uglas

W/m²K

1.3

1.1

0,7

1,9

2,9

Uraam

W/m²K

2.2

1.8

1,19/1,46

2,2/2,44

3,47


RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES

171

Eisen 2012

Eisen 2014

Minimum grondig

Gem. grondig

Maximum grondig

E-peil

-

/

/

55

66

91

K-peil

-

/

/

36

49

63


kWh/m²j

/

/

83

111

146

Ugevels

W/m²K

0.32

0.24

0,2

0,32

0,6/0,36

Uhellend dak

W/m²K

0.27

0.24

0,13

0,16

0,2

Uplat dak

W/m²K

0.27

0.24

0,32

0,32

0,32

Uvloer

W/m²K

0.35

0.3

0,2

0,66

0,85

Uraamprofiel

W/m²K

/

/

1,4/2,3

1,9/2,3

2,36/2,9

Uglas

W/m²K

1.3

1.1

0,7

1,9

2,9

Uraam

W/m²K

2.2

1.8

1,19/1,46

2,2/2,44

3,47


RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES + VENT

172

Minimum

gemiddeld

Maximum

E-peil

-

18

59

76

K-peil

-

41

49

59


kWh/m²j

38

96

122


RESULTATEN RENOVATIES ½ VERBRUIK

173

Referentie

Micro

Micro zs

Macro

½ Micro

½ Mi zs

½ Macro

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

K84 E121

K84 E121

K84 E121

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

K64 E118

K64 E88

K59 E112

Halfopen

K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

K53 E91

K54 E63

K54 E93


K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

K79 E128

K79 E99

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

K75 E120

K75 E86

K75 E120


K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

K67 E98

K67 E98

K67 E98


K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

K67 E84

K67 E84

K67 E64



174

Referentie

Micro

Micro zs

Macro

½ Micro

½ Mi zs

½ Macro

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

K84 E121

K84 E121

K84 E121

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

K64 E118

K64 E88

K59 E112

Halfopen

K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

K53 E91

K54 E63

K54 E93


K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

K79 E128

K79 E99

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

K75 E120

K75 E86

K75 E120


K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

K67 E98

K67 E98

K67 E98


K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

K67 E84

K67 E84

K67 E64



175

Referentie

Micro

Micro zs

Macro

½ Micro

½ Mi zs

½ Macro

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

K84 E121

K84 E121

K84 E121

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

K64 E118

K64 E88

K59 E112

Halfopen

K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

K53 E91

K54 E63

K54 E93


K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

K79 E128

K79 E99

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

K75 E120

K75 E86

K75 E120


K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

K67 E98

K67 E98

K67 E98


K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

K67 E84

K67 E84

K67 E64


RESULTATEN FERMETTE IFV ENERGIESCEN.

176


RESULTATEN HERENHUIS IFV ENERGIESCEN.

177


RESULTATEN FERMETTE IFV DISCONTO

178


RESULTATEN HERENHUIS IFV DISCONTO

179


RESULTATEN ARBEIDERSWONING IFV PV

180


RESULTATEN FERMETTE IFV PV

181


CONCLUSIES • Beginsituatie bepaalt veel − Wat is technisch mogelijk? − Besparingspotentieel ≈ renovatiebudget

• Als er wordt gerenoveerd en er zijn geen fysische

belemmeringen, dan energetisch voldoende ver gaan − Optima voor nieuwbouw gelden ook voor te isoleren schildelen uitz. - na te isoleren spouwmuren - platte daken met beperkte dakopstand − Energiezuinige technieken, zelfs warmtepompen kunnen financieel interessant zijn, als ze zonder dure aanpassingen in de bestaande woning kunnen geïntegreerd worden. − Als er een ventilatiesysteem geplaatst wordt, dan best C++ of Dwtw − PV staat los van andere beslissingen, meestal net niet optimaal

183

Conclusies

CONCLUSIES • Algemeen E-peil doel? − Algemeen − Helft verbruik − Grondige renovatie − Grondige renovatie + ventilatie spreiding blijft groot

Gemiddeld K64 E87 K70 E96 K49 E61 K49 E59

spreiding E63-E119 E64-E121 E55-E91 E18-E76

• Uitgegaan van energetisch kwalitatieve verbouwing: − Koudebruggen wegwerken waar mogelijk − Luchtdichtheid verhogen bij elke maatregel aan schil − Goede (her)dimensionering van CV

− Gedetailleerde ingave EPB

184

Conclusies

VERDERE EVOLUTIES • Nieuwe VEA-studie op komst gericht op renovaties − Verdere verlagingen naar E40 en E30 verwacht voor nieuwbouw

• VIS-project RENOFASE van WTCB

• Verdere ontwikkeling (R)E-calculator i.s.m. KMO’s en VCB • PWO-project i.s.m. sociaal werk

185

Conclusies

STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE MINIMUMEISEN INZAKE ENERGIEPRESTATIES VAN NIEUWE RESIDENTIËLE GEBOUWEN

Recommend Documents