Stichting Hivos-Triodos Fonds

Stichting Hivos-Triodos Fonds Jaarverslag 2013 TLIM

Microfinanciering is het verstrekken van financiële diensten aan mensen met lage inkomens. Een financiële sector waarin iedereen tot deze diensten toegang heeft, vormt een duurzame basis voor evenwichtige sociaal­ economische ontwikkeling.

Stichting Hivos-Triodos Fonds Jaarverslag 2013

Stichting Hivos-Triodos Fonds is een gezamenlijk initiatief van Hivos en Triodos Bank.

Triodos Investment Management is een 100% dochter van Triodos Bank en is tevens de beheerder van Hivos-Triodos Fonds.

Kerngegevens bedragen in euro’s

Ultimo 2013

Ultimo 2012

Participaties (beheerd voor derden) Aantal contracten Cumulatief preferente aandelen (exclusief voorzieningen) Aantal contracten

32.080.049 12 44.556 1

36.015.039 12 51.123 1

Leningen u/g Aantal contracten Achtergestelde leningen u/g Aantal contracten

33.513.094 36 660.432 2

33.886.552 37 662.088 2

Totale portefeuille voor aftrek van specifieke voorzieningen inclusief vorderingen inzake leningen en activa beheerd voor derden

66.298.131

70.614.802

Toegezegde financieringen

4.620.678

2.506.879

Eigen vermogen

9.190.448

9.190.448

Resultaat Baten Lasten

Over 2013 3.872.985 -2.301.196

Over 2012 3.740.467 -2.192.747

Exploitatieresultaat Koersresultaat Aanzuivering reserve koersverschillen door Hivos

1.571.789 -2.101.008 529.219

1.547.720 -836.455 –

0

711.265

Resultaat

4

Inhoud

Pagina

Algemene gegevens

6

Bericht van de Raad van Toezicht

7

Verslag van het Bestuur

8

Jaarrekening 2013 Hivos-Triodos Fonds

23

Overige gegevens

41

Bestuur en Raad van Toezicht

43

Bijlage: Portefeuille Hivos-Triodos Fonds

44

Duurzaamheidverslaglegging 48 Adres en colofon

49

5

Algemene gegevens Doelstelling

Werkwijze

Stichting Hivos-Triodos Fonds (Hivos-Triodos Fonds) werd op 22 december 1994 opgericht door Stichting Hivos en Stichting Triodos Fonds. In de statuten staat het doel als volgt omschreven (artikel 2): ‘De stichting heeft als doel het verstrekken van garanties en leningen aan, evenals het risicodragend participeren in projecten, ondernemingen en instellingen op het gebied van ontwikkelings­ samenwerking, alles in de ruimste zin van het woord. Zij beoogt niet het maken van winst’.

Nieuwe financieringsaanvragen binnen het fonds worden getoetst op zowel financiële criteria als ook op de impact die de activiteiten van deze organisaties hebben op sociaal en milieugebied. Vanuit hun expertise vervullen medewerkers van Hivos en Triodos Investment Management daarin een specifieke rol. Hivos toetst de aanvraag inhoudelijk op ontwikkelingsrelevantie. Positief advies hierop is een basisvoorwaarde voor kredietverlening of investering. Medewerkers van Triodos Investment Management toetsen vervolgens de aanvraag op financiële en institutionele criteria. Zowel de intake door Hivos als het financierings­ voorstel door Triodos Investment Management worden aan de kredietcommissie van Hivos-Triodos Fonds voorgelegd. In deze kredietcommissie hebben medewerkers van Hivos en Triodos Investment Management zitting. De eindverantwoordelijkheid ligt bij het Bestuur van Hivos-Triodos Fonds.

Governance Het Bestuur wordt gevormd door Peter Blom en Pierre Aeby die beiden lid zijn van de directie van Triodos Bank NV. Het Bestuur wordt benoemd, geschorst en ontslagen door de Raad van Toezicht die daarnaast ook toezicht houdt op het gevoerde beleid en de jaarrekening vaststelt. De Raad van Toezicht wordt benoemd door Hivos en wordt gevormd door Natasja van den Berg (voorzitter), Marcel Karman, Peter Valks, Han de Groot, Elsbeth Aubel-Bezemer (vanaf april 2013) en Edwin Huizing (vanaf november 2013). Ten behoeve van de praktische uitvoering van het beleid is een Overeenkomst van Samenwerking gesloten tussen Hivos, Triodos Bank, Triodos Investment Management BV en Hivos-Triodos Fonds. De directie van Triodos Investment Management BV wordt gevoerd door Marilou van Golstein Brouwers en Michael Jongeneel. De fondsmanager van HivosTriodos Fonds is Willem Enklaar.

Triodos Investment Management is verantwoordelijk voor het beheer van de fondsportefeuille. Minimaal een keer per jaar vindt van elke kredietnemer een revisie plaats waarin wordt getoetst of het profiel van de relatie nog past binnen het beleid. Het beheer en de verdere opbouw van de portefeuille gebeurt in nauw overleg met Hivos. De regiokantoren in Harare (Zimbabwe), Nairobi (Kenia), Bangalore (India), Jakarta (Indonesië), La Paz (Bolivia) en San José (Costa Rica) en de verantwoordelijke medewerkers op het hoofdkantoor van Hivos vervullen daarbij een belangrijke rol.

6

Bericht van de Raad van Toezicht Tijdens de vergadering van de Raad van Toezicht op 10 april 2013 is Pauline Bieringa op eigen verzoek afgetreden. Tijdens dezelfde vergadering is het voorzitterschap overgedragen aan Natasja van den Berg en is Elsbeth Aubel-Bezemer toegetreden tot de Raad van Toezicht. Vanwege haar afscheid als directeur bij Hivos is Manuela Monteiro op 30 juni 2013 afgetreden. Edwin Huizing, de huidige directeur van Hivos, heeft haar plaats ingenomen.

De Raad van Toezicht is in 2013 twee keer bijeen geweest. In deze vergaderingen heeft de Raad van Toezicht de ontwikkelingen binnen Stichting HivosTriodos Fonds (Hivos-Triodos Fonds) getoetst aan het beleid en de jaarstukken over 2012 en het budget voor 2014 vastgesteld. Tijdens de vergadering van 10 april 2013 is aan de orde gekomen de opstelling van de jaarrekening. Hivos-Triodos Fonds heeft in 2012 de participaties samen met de financiering ter beschikking gesteld door Stichting Hivos (Hivos) van de balans gehaald. Deze worden nu getoond onder ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen, activa en regelingen’. Door de wijziging is de balans meer in lijn gebracht met de geldende afspraken tussen Hivos en Hivos-Triodos Fonds. Verder is in 2013 aan de orde geweest de strategie van Hivos-Triodos Fonds na 2015. De Raad van Toezicht is geïnformeerd dat Hivos en Triodos Investment Management momenteel in gesprek zijn over de strategie van Hivos-Triodos Fonds na 2015. In de loop van 2014 wordt hierover meer duidelijkheid verwacht.

Zeist, 17 april 2014 Elsbeth Aubel-Bezemer (sinds 10 april 2013) Natasja van den Berg (voorzitter vanaf 10 april 2013) Han de Groot Edwin Huizing (sinds 1 september 2013) Marcel Karman Peter Valks

In de vergadering op 9 april 2014 heeft de Raad van Toezicht de jaarstukken 2013 van Hivos-Triodos Fonds aldus vastgesteld. Het resultaat over 2013 is na aanzuivering door Hivos EUR 0 (2012: EUR 711.265). Dit bedrag bestaat uit een exploitatieresultaat van EUR 1.571.789 (2012: EUR 1.547.720), een negatief koersresultaat van EUR 2.101.008 (2012: EUR 836.455 negatief) en een aanzuivering door Hivos van de negatieve reserve koersverschillen van EUR 529.219. Deze aanzuivering volgt uit contractuele afspraken tussen Hivos en Hivos-Triodos Fonds. Het eigen vermogen na verrekening van het resultaat in 2013 bedraagt EUR 9.190.448. Dit is ruim boven het afgesproken minimum van EUR 2.500.000, waardoor over 2013 geen claim op borgen wordt gelegd.

7

Verslag van het bestuur pakken. Ontwikkelingslanden en opkomende markten hebben in 2013 te maken met lagere gemiddelde groeicijfers en dalende valuta ten opzichte van de euro. Toch laten deze landen nog steeds positieve groeicijfers van gemiddeld 5% zien (bron: IMF, World Economic Outlook). Door de economische groei blijft de vraag naar financiële producten en diensten in deze landen en markten toenemen.

Stichting Hivos-Triodos Fonds is opgericht met als doel een bijdrage te leveren aan een duurzame sociaal­economische ontwikkeling in ontwikkelings­ landen. Toegang tot financiële dienstverlening is daarbij van groot belang. Daarom financiert HivosTriodos Fonds microfinancieringsinstellingen (mfi’s) die financiële diensten aanbieden aan mensen aan de onderkant van de samenleving. Wie toegang heeft tot kredieten, spaarproducten, betaaldiensten en micro­verzekeringen is in staat een bestaan op te bouwen, talenten te benutten en werkgelegenheid te creëren. Een toegankelijke en goed functionerende financiële sector is een belangrijke basis voor de opbouw van een solide lokale economie. Hivos-Triodos Fonds geeft prioriteit aan het financieren van mfi’s die vooral actief zijn in landelijke gebieden, waar toegang tot microfinanciering nog beperkt is.

Mede hierdoor zetten de mfi‘s en banken, ook in de portefeuille van Hivos-Triodos Fonds, in 2013 hun groei voort. In de meeste landen laten deze instellingen een stabilisatie of verbetering van hun kredietportefeuille zien. Groei en erkenning In de periode 2006-2009 groeiden de investeringen in de microfinancieringssector sterk en onstuimig met gemiddeld meer dan 70% per jaar. De cijfers van de afgelopen drie jaren zijn met 15 tot 20% groei per jaar stabieler en realistischer. Deze groei doet zich voor in alle regio’s, met de hoogste groei voor Latijns-Amerika (24%) en Oost-Azië en het Pacific gebied (23%), gevolgd door Zuid-Azië (12%), Afrika (12%) en Oost-Europa/Centraal-Azië (10%) (Bron: Microrate, “the state of Microfinance Investment 2013, Survey and Analysis of MIVs 8th edition”).

Sinds 2011 maken investeringen in de duurzame energie- en landbouwsector ook onderdeel uit van het werkgebied van Hivos-Triodos Fonds. Met investeringen in deze sectoren wil Hivos-Triodos Fonds toegang tot duurzame energie stimuleren en bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van de landbouwsector in ontwikkelingslanden. Zo bouwt Hivos-Triodos Fonds voort op de kennis en ervaring van Hivos en Triodos Bank op deze gebieden. De financieringen vinden bij voorkeur plaats via lokale financiële instellingen, zoals mfi’s en fondsen die zich richten op het midden- en kleinbedrijf. Daarnaast staat Hivos-Triodos Fonds ook nadrukkelijk open voor directe investeringen in bedrijven en organisaties die actief zijn in de duurzame landbouw- of energiesector.

Deze groei betekent dat steeds meer mensen wereldwijd toegang krijgen tot financiële diensten. In haar ‘Global Financial Development Report 2014’ van november 2013 trekt de Wereldbank deze conclusie ook. De Wereldbank concludeert ook dat steeds meer erkend wordt dat toegang tot financiële diensten een belangrijke rol speelt in de economische en sociale ontwikkeling in ontwikkelingslanden. Het thema ‘financial inclusion’ staat daarom hoog op de agenda van veel overheden en internationale fora, waaronder de G-20.

Marktontwikkelingen Fragiele wereldeconomie De wereldeconomie blijft fragiel. Veel geïndustria­ liseerde landen tonen weer lichte groeicijfers maar kampen met toenemende werkloosheid en overheidsbezuinigingen. Ook staan zij voor de uitdaging om de problemen en kwetsbaarheden in de financiële sector en het toezicht daarop aan te

Infrastructuur Deze erkenning draagt bij aan het realiseren van een goede infrastructuur waarin microfinanciering zich duurzaam kan ontwikkelen. Gerichte wet- en regelgeving speelt daarbij een uiterste belangrijke

8

Investment Management in november 2013 organiseerde, discussieerden directieleden van mfi’s en banken uitgebreid over dit uiterst belangrijke en actuele thema. Ook de ontwikkeling en inzet van alternatieve distributiekanalen kwam tijdens deze bijeenkomst aan bod. Mobiele telefonie en servicepunten bij onder meer drogisterijen, supermarkten of benzinestations zijn daar voorbeelden van. Dankzij deze alternatieve kanalen krijgen meer mensen, ook in moeilijk te bereiken gebieden, tegen lagere kosten toegang tot financiële diensten. Zo hebben in de afgelopen jaren vele miljoenen mensen – vooral in Afrika – via mobiele telefonie de mogelijkheid gekregen om geld over te maken. Door het gebruik van mobiele telefonie vinden producten op het gebied van duurzame energie effectief hun weg naar de klant. Met betrekking tot die ontwikkeling wil Hivos-Triodos Fonds met haar investeringen een specifieke bijdrage leveren.

rol. Zo doorlopen steeds meer instellingen het transformatieproces naar een gereguleerde financiële instelling of bank. Dat is een belangrijke stap omdat zij daardoor een breder pakket aan producten en diensten kunnen en mogen aanbieden, waaronder spaarproducten, verzekeringen en betaaldiensten. Instellingen trekken zo lokale financiering aan en microfinanciering raakt steeds meer ingebed in de financiële sector. Hivos-Triodos Fonds vindt dit een positieve ontwikkeling.

32,0% percentage van de portefeuille geïnvesteerd in Afrika

Brede impact De microfinancieringssector is volop in beweging en blijft uitdagend. Wereldwijd kunnen 2,5 miljard mensen nog steeds geen bank- of spaarrekening openen of een lening voor de start of uitbreiding van een bedrijf afsluiten. Een grote kans dus voor mfi’s en banken om te groeien. Hivos-Triodos Fonds wil daarin haar actieve rol als investeerder blijven vervullen. De totale investeringen van fondsen in de microfinancieringssector bedragen EUR 6,2 miljard (Bron: Microrate: “the State of Microfinance Investment 2013, Survey and Analysis of MIVs 8th edition). Ongeveer 8% van deze totale investeringen zijn verstrekt door de microfinanceringsfondsen onder management van Triodos Investment Management, waaronder Hivos-Triodos Fonds. Maar groei is voor Hivos-Triodos Fonds geen doel op zich. Belangrijk is dat de mfi’s en banken transparante en betaalbare producten aanbieden die afgestemd zijn op de behoeften en terugbetaalcapaciteit van hun klanten. Hivos-Triodos Fonds ziet de instellingen waarin zij investeert als ‘agents of change’ die dankzij hun missie, productaanbod en dienstver­ lening een belangrijke bijdrage leveren aan een

Ook kredietbureaus spelen een belangrijke rol in deze infrastructuur. Overkreditering van micro­ financieringsklanten blijft een grote zorg. Centrale kredietregistratie maakt het voor mfi’s inzichtelijk welke financiële verplichtingen klanten al zijn aangegaan. Dit voorkomt een te hoge schuldenlast bij deze microfinancieringsklanten. Cambodja en Uganda zijn landen waar recentelijk kredietbureaus zijn opgericht. Kapitaal en distributiekanalen Door al deze ontwikkelingen blijft de financierings­ behoefte van mfi’s en banken groot. Lokale financiering alleen kan niet in deze behoefte voorzien; er blijft een belangrijke en katalyserende rol weggelegd voor internationale investeerders, waaronder Hivos-Triodos Fonds. De uitdaging voor mfi’s en banken bij het aantrekken van kapitaal is dit op een zodanige manier te doen dat hun missie, visie en langetermijnstrategie gewaarborgd blijven. Tijdens de internationale bijeenkomst die Triodos

9

duurzame samenleving. Hivos-Triodos Fonds richt zich daarbij in het bijzonder op organisaties die actief zijn in de duurzame landbouw- of energie­ sector. Het volgende hoofdstuk licht dit verder toe.

Toegevoegde waarde van Hivos-Triodos Fonds Hivos-Triodos Fonds onderscheidt zich duidelijk van andere spelers in de markt door vooral mfi’s te financieren die actief zijn in moeilijk te bereiken gebieden en onderontwikkelde markten. Daarnaast richt Hivos-Triodos Fonds zich specifiek op mfi’s die financiële producten aanbieden die toegang tot duurzame energie vergroten en de ontwikkeling van een duurzame landbouwsector stimuleren. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van zonneenergie of kleinschalige biogassystemen en

agrarische leningen die zijn afgestemd op de bedrijfsvoering van kleinschalige boeren. HivosTriodos Fonds heeft in samenwerking met Hivos en Enclude in december 2012 een speciaal programma opgezet dat tot 2015 loopt. Met dit programma krijgen mfi’s in de portefeuille toegang tot technische assistentie om producten gericht op de landbouwsector verder te kunnen ontwikkelen. In 2013 zijn met drie organisaties uit de portefeuille van Hivos-Triodos Fonds overeenkomsten gesloten om deze technische assistentie te verlenen. Hivos-Triodos Fonds wil ook een katalyserende rol spelen door organisaties of bedrijven (niet zijnde mfi’s) te financieren die op duurzame energie en landbouw gericht zijn. Hivos-Triodos Fonds hanteert een aantal criteria bij investeringen in duurzame landbouw. Zo moet het bedrijf kleinschalige landbouw stimuleren en duurzame

10

RUNA ECUADOR Het bedrijf RUNA werkt samen met 2.300 theeboeren uit Ecuador en exporteert de gedroogde bladeren van de guayusaboom naar de Verenigde Staten. Dit betekent inkomsten voor de boeren, behoud van de biodiversiteit en respect voor de cultuur. RUNA maakt deel uit van de portefeuille van EcoEnterprisesFund II. Hivos-Triodos Fonds behoort tot de oprichtende aandeelhouders van dit investeringsfonds dat duurzame bedrijven in Latijns-Amerika financiert.

11

landbouwpraktijken en eerlijke handel nastreven. Bij investeringen in bedrijven die actief zijn op het gebied van duurzame energie analyseert HivosTriodos Fonds in hoeverre de gebruikte methoden daadwerkelijk leiden tot kostenbesparing en milieubescherming. Een ander belangrijk criterium is dat lokale arme gemeenschappen van de opgewekte duurzame energie profiteren. Een voorbeeld uit de portefeuille is Caspian Impact Investments in India, een investeringsfonds met Hivos-Triodos Fonds als aandeelhouder. Caspian Impact Investments beoogt 25% van haar portefeuille te investeren in de landbouwsector en selecteert nadrukkelijk organisaties die voldoen aan een aantal duurzaam­heidcriteria. Een voorbeeld van zo’n criterium is de mate waarin een organisatie bestrijdingsmiddelen gebruikt. Caspian Impact Investments investeert daarnaast in mfi’s, financieringsorganisaties gericht op het midden- en kleinbedrijf en betaalbare huisvesting voor de arme bevolking van India. Ook verhoogde Hivos-Triodos Fonds in 2013 haar bestaande investering in IDEPRO

in Bolivia. Deze instelling verstrekt leningen aan producenten­organisaties in de landbouwsector. Hivos-Triodos Fonds streeft ernaar dat in 2015 25% van de portefeuille aangewend is ter financiering en stimulering van duurzame landbouw en duurzame energie.

Doorgroeimodel De samenwerking tussen Hivos en Triodos Bank stelt Hivos-Triodos Fonds in staat in een vroeg stadium een organisatie te ondersteunen totdat een niveau van onafhankelijkheid is bereikt. HivosTriodos Fonds heeft daarvoor samen met Hivos een levenscyclusmodel ontwikkeld. Dat model is gebaseerd op de behoeften van organisaties in de verschillende fasen van hun ontwikkeling. In de eerste levensfase is er vooral behoefte aan donaties om institutionele capaciteit op te bouwen. Daar staan nog niet voldoende inkomsten tegenover. In de daaropvolgende groeifase kan Hivos-Triodos

Levenscyclus

Financiële duurzaamheid*

Hivos seed capital

Hivos-Triodos Fonds

Kapitaalmarkt

Participaties Leningen Triodos Investment Management advies Hivos technische assistentie

* Financiële duurzaamheid is de mate waarin een organisatie in staat is om het totaal aan lasten uit gegenereerde inkomsten te dragen (exclusief donaties).

12

Fonds de organisatie financieren. Tegelijkertijd kan Hivos, waar nodig, de organisatie op specifieke onderdelen met fondsen voor technische assistentie blijven ondersteunen. Ook in deze fase is het financieren van de organisatie nog steeds risicovol. Bij een verdere professionalisering en groei zal de organisatie in toenemende mate in staat zijn financieringen op de kapitaalmarkt aan te trekken. Triodos Fair Share Fund en Triodos Microfinance Fund, die ook beheerd worden door Triodos Investment Management, zijn hiervoor beschikbaar. Voor Hivos-Triodos Fonds komen daarmee regelmatig middelen vrij om voor innovatieve initiatieven aan te wenden. Hivos-Triodos Fonds ziet de doorgroei van relaties als een belangrijke doelstelling. In 2013 zijn vier mfi’s uit de portefeuille van Hivos-Triodos Fonds ‘doorgegroeid’ naar de andere microfinancieringsfondsen onder beheer bij Triodos Investment Management. Banco D-Miro in Ecuador is daar een voorbeeld van. Hivos-Triodos Fonds verstrekte in 2008 een eerste lening aan Fundación D-Miro. Mede dankzij deze financiering realiseerde deze instelling een sterke groei. Fundación D-Miro doorliep het transformatieproces tot een gereguleerde financiële instelling en ontving in 2012 een banklicentie. Als bank kan de organisatie een breder pakket aan producten en diensten bieden die afgestemd zijn op de behoeften van haar klanten, waaronder spaarrekeningen. Gezien de professionalisering, schaalvergroting en duurzame ontwikkeling van Banco D-Miro, kwam de bank in 2013 in aanmerking voor financiering door Triodos Fair Share Fund.

Duurzaamheid als kernwaarde Hivos-Triodos Fonds financiert alleen die financiële instellingen die een evenwichtige balans nastreven tussen ‘people, planet en profit’. Deze basis van het investeringsbeleid van Hivos-Triodos Fonds is verankerd in het analyse- en besluitvormingsproces. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een uitgebreid analyse- en monitoringsysteem. Het fonds stelt de belangen van microfinancierings­klanten centraal met een divers productaanbod en aandacht voor het

milieu als belangrijke thema’s. Hoe Hivos-Triodos Fonds dit analyseert en beoordeelt wordt hierna beschreven, aangevuld met voorbeelden uit de portefeuille. De klant centraal Transparantie Hivos-Triodos Fonds analyseert hoe de mfi omgaat met overkreditering en transparantie. Het fonds evalueert ook hoe de mfi de kredieten afstemt op de terugbetaalcapaciteit van klanten, welk beleid de mfi voert ten aanzien van rentetarieven en hoe producten en bijhorende verplichtingen aan de klant worden gecommuniceerd. De ‘Client Protection Principles’ beschrijven deze aspecten gedetailleerd. Van de mfi’s in de portefeuille heeft 88% (2012: 82%) deze uitgangspunten ondertekend. Verantwoorde rentetarieven Winst kan nooit het enige doel zijn bij het nastreven van een balans tussen ‘people, planet en profit’. Hivos-Triodos Fonds analyseert daarom de hoogte van de rentetarieven die een mfi berekent en de winst die de instelling voor ogen heeft. In 2013 is deze analyse verder aangescherpt om onze visie en verwachtingen ten aanzien van dit thema transparanter te maken voor de instellingen die het fonds financiert. Hivos-Triodos Fonds toetst de rentetarieven en de beoogde winst van iedere mfi aan een aantal maatstaven. Hierbij let het fonds op de producten die de mfi aanbiedt, de economische context en markt waarin de instelling actief is en hoe de mfi zich tot andere aanbieders verhoudt. Financiële educatie Financiële educatie en training van (mogelijke) klanten neemt bij mfi’s en banken een steeds belangrijkere plek in. Een voorbeeld uit de portefeuille van Hivos-Triodos Fonds is INSOTEC in Ecuador die haar klanten een training biedt gericht op alle facetten van het ondernemerschap. Een ander voorbeeld is Kenya Women Finance Trust in Kenia die in een populaire soapserie kijkers informeert over geld- en bankzaken.

13

Divers productaanbod Microfinancieringsklanten willen meer dan alleen een krediet afsluiten. Ze willen ook kunnen sparen, een verzekering afsluiten en geld overmaken. Een groeiend aantal mfi’s komt aan deze wensen tegemoet. Moeilijk bereikbare doelgroepen Vrouwen hebben vaak moeilijker toegang tot financiële diensten. Hetzelfde geldt voor bewoners op het platteland. Daarom werkt Hivos-Triodos Fonds samen met innovatieve mfi’s die juist wel oog hebben voor deze moeilijk bereikbare doelgroepen. Een voorbeeld uit de portefeuille van Hivos-Triodos Fonds is KOMIDA in Indonesië. Deze mfi is vooral actief in die gebieden van Java waar toegang tot microfinanciering zeer beperkt is.

Productdiversificatie (percentage mfi’s in de portefeuille dat andere financiële diensten aanbiedt)

Verzekeringsproducten 82% Betaaldiensten 58% Spaarproducten 55%

Diversificatie in grootte van leningen (als percentage van de totale leningportefeuille van de mfi’s)

Micro leningen 48% MKB leningen 33% Consumentenkrediet 15% Overige leningen 4%

64% percentage mfi’s dat >15% van de leningen heeft uitstaan in landbouw

Alternatieve distributiekanalen Alternatieve distributiekanalen, zoals mobiele telefonie en servicepunten (bij bijvoorbeeld benzinestations of supermarkten) spelen een steeds belangrijkere rol. Dankzij deze technieken krijgen meer mensen, vooral in moeilijk te bereiken gebieden, tegen lagere kosten toegang tot financiële diensten. Zo kunnen klanten van Kenya Women Finance Trust in Kenia hun lening terugbetalen met behulp van de mobiele telefoon. Landbouw en duurzame energie Veel mensen in ontwikkelingslanden verdienen hun inkomen in de landbouwsector. Juist in deze sector is de toegang tot adequate financiële producten zeer beperkt. De ongewisse cashflow en risico’s van misoogsten en natuurrampen maken mfi’s terughoudend. Hivos-Triodos Fonds stimuleert mfi’s om juist in deze belangrijke sector actief te zijn en zet haar internationale netwerk in om hen te ondersteunen. Het fonds zet daarbij ook in op het belang van duurzame landbouwpraktijken. Een goed voorbeeld is Ugafode in Uganda: ongeveer 44% van de portefeuille van deze mfi bestaat uit leningen aan boeren. De instelling kiest er specifiek voor om alleen leningen te verstrekken aan boeren die geen kunstmest gebruiken. Sembrar Sartawi in Bolivia heeft 70% van de leningportefeuille in de landbouw­sector uitstaan. Deze instelling werkt nauw samen met lokale producentenorganisaties in de landbouw­sector en biedt de leden van deze organisaties passend krediet.

14

Naast de landbouwsector richt Hivos-Triodos Fonds zich specifiek op mfi’s die producten aanbieden waarmee toegang tot duurzame energie vergroot wordt. COMIXMUL in Honduras verstrekt bijvoorbeeld leningen voor de aankoop van zonnepanelen die klanten kunnen gebruiken voor hun stroomvoorziening. Midden- en kleinbedrijf Hivos-Triodos Fonds onderzoekt of de mfi kredieten aan het midden- en kleinbedrijf (MKB) verstrekt. Dankzij de werkgelegenheid die deze bedrijven creëren en de belastingen die ze betalen, dragen ze direct bij aan de ontwikkeling van de lokale economie. Een groeiend aantal mfi’s in de portefeuille van het fonds richt zich op deze doelgroep. Zo heeft Akiba Commercial Bank in Tanzania 50% van de leningportefeuille uitgezet in de MKB-sector. Aandacht voor het milieu Hivos-Triodos Fonds brengt ook in kaart welke activiteiten de mfi initieert om de zorg voor het milieu tot speerpunt te maken. Bewustwording is een eerste stap. Veel mfi’s in de portefeuille van het fonds organiseren trainingen en andere activiteiten om zo hun klanten te informeren over de zorg voor het milieu, duurzame landbouwpraktijken en de rol die zij daarin kunnen spelen. In 2013 hanteert 64% van de mfi’s in de portefeuille procedures die milieuonvriendelijke sectoren uitsluiten voor

financiering (2012: 74%). Eén van deze mfi’s is INSOTEC in Ecuador. INSOTEC biedt ook trainingen op het gebied van biologische landbouwpraktijken aan. Van de mfi’s in de portefeuille biedt 42% leningproducten aan die een verbetering van het milieu beogen (2012: 41%). Een voorbeeld hiervan in de portefeuille is Fondesurco uit Peru die specifieke producten biedt aan klanten die actief zijn in duurzame landbouw en ecotoerisme. De tabel in de Bijlage op pagina 44 t/m 47 van dit verslag laat voor iedere mfi in de portefeuille van Hivos-Triodos Fonds een aantal kernindicatoren zien zoals het aantal spaar- en leningklanten, het gemiddelde leningbedrag en het percentage vrouwelijke leningklanten en klanten op het platteland. In de tabel hierna zijn deze en aanvullende indicatoren op fondsniveau weergegeven.

Regionale spreiding Hivos-Triodos Fonds heeft een zeer gediversifieerde portefeuille, waarbij zij zich vooral van andere investeerders in de sector onderscheidt door het relatief hoge aandeel van de portefeuille in Afrika.

Kernindicatoren mfi’s in de portefeuille van Hivos-Triodos Fonds*

Totaal aantal leningklanten bereikt door mfi’s in portefeuille Totaal aantal spaarklanten bereikt door mfi’s in portefeuille Gemiddeld leningbedrag Percentage vrouwelijke leningklanten Percentage klanten op het platteland Aantal werknemers in dienst van de mfi’s in portefeuille

2013

2012

3.383.141 3.136.318 EUR 787 73% 57% 24.875

3.497.915 2.535.540 EUR 769 75% 55% 26.679

*Klanten bereikt via investeringen in Bank Andara, AfriCap Microfinance Investment Company, MFX Solutions, EcoEnterprises Fund II, Leapfrog Financial Inclusion Fund, Caspian Impact Investments en Aldea Global zijn niet in de kernindicatoren meegenomen.

15

Portefeuille Hivos-Triodos Fonds 31 december 2013 WERELDWIJD ACTIEF Leapfrog Financial Inclusion Fund MFX Solutions ACTIEF IN LATIJNS-AMERIKA EcoEnterprises Fund II

HONDURAS l COMIXMUL Hermandad de Honduras GUATEMALA l ASDIR Génesis Empresarial EL SALVADOR l AMC NICARAGUA l FDL Aldea Global

ZAMBIA l Agora Microfinance FINCA Zambia MALAWI l FINCA Malawi

ECUADOR l Banco Solidario CACMU Fundación FACES INSOTEC Maquita

PERU l Fondesurco Mibanco Microfinanzas Arariwa

BOLIVIA l Crédito Amigo S.A. IDEPRO Sembrar Sartawi

16

ZUID-AFRIKA l AfriCap Microfinance Company Small Enterprise Foundation

KAZACHSTAN l Bereke

INDIA l Caspian Impact Investments Bhartiya Samruddhi Finance CAMBODJA l AMK AMRET KENYA l KWFT DTM

OOST-TIMOR l Moris Rasik Tuba Rai Metin

UGANDA l Centenary Bank Ugafode Uganda Finance Trust

TANZANIA l Akiba Commercial Bank FINCA Tanzania

INDONESIË l Bank Andara MBK PT Bina Artha Ventura KOMIDA

17

Risicoclassificatie

geclassificeerd waarvoor een voorziening is getroffen of waarvan de continuïteit in gevaar is.

Hivos-Triodos Fonds hanteert een risico­ classificatiesysteem waarbij kredietrisico’s objectief worden ingeschaald. De totale portefeuille wordt daarbij ingedeeld in risicoklassen 1 (laag risico) tot en met 5 (hoog risico). Daarbij worden diverse factoren zoals het landenrisico, de mate van volwassenheid van de financiële sector en het niveau van supervisie door de toezichthouder beoordeeld. In risicoklasse 5 zijn relaties Percentage van de mfi-portefeuille per risicoklasse

80 70 64,1 61,7 2013 60 2012 50 40 26,5 30 21,8 20 12,5 9,1 10 1,4 2,5 0,1 0,1 0 Risico 1 Risico 2 Risico 3 Risico 4 Risico 5 * Deze tabel gaat uit van de waardering van participaties tegen de verkrijgingprijs. Investeringen in Bank Andara, AfriCap Microfinance Investment Company, MFX Solutions, EcoEnterprises Fund II, Leapfrog Financial Inclusion Fund, Caspian Impact Investments en Aldea Global zijn hierin niet meegenomen.

De grafiek hiernaast toont aan dat Hivos-Triodos Fonds vooral in de hogere risicoklassen financiert met als doel organisaties in een vroege fase van hun ontwikkeling te steunen. Op 31 december 2013 heeft 76% van de portefeuille risicoprofiel 3, 4 of 5.

Portefeuille-ontwikkeling De totale portefeuille van Hivos-Triodos Fonds, inclusief activa beheerd voor derden, daalde met 6,1% tot EUR 66,3 miljoen. Belangrijkste redenen voor de daling zijn de waardeontwikkeling van participaties, de terugbetaling van verschillende leningen en het effect van depreciatie van verschillende wisselkoersen van valuta waarin Hivos-Triodos Fonds leningen heeft verstrekt. HivosTriodos Fonds financierde in 2013 in totaal 48 relaties. Deze zijn opgenomen in de Bijlage vanaf pagina 44. Een korte beschrijving van iedere relatie staat ook op www.triodos.com onder ‘Know where your money goes’. Participaties Hivos-Triodos Fonds ging in 2013 geen nieuwe participaties aan. Wel breidde Hivos-Triodos Fonds haar bestaande participaties in Leapfrog Financial

Portefeuille per regio

(bedragen in duizenden euro’s)

31.12.2013 Aantal % van relaties portefeuille

31.12.2012 Aantal % van relaties portefeuille

Latijns-Amerika Oost-Azië en Pacific Oost-Europa en Centraal-Azië Afrika en Midden-Oosten Zuid-Azië Overige

19 8 1 11 2 2

45,6% 14,8% 1,0% 32,0% 4,3% 2,3%

21 6 1 13 3 2

48,6% 15,3% 1,0% 26,9% 6,1% 2,1%

Totaal

43

100,0%

46

100,0%

18

Vijf grootste posities* 2013 Centenary Bank, Uganda Mibanco, Peru AMK, Cambodja Bellwether Microfinance Fund, India Bank Andara, Indonesië

20,4% 15,2% 4,9% 4,3% 3,1%

*als percentage van de uitstaande portefeuille op basis van marktwaarde

Inclusion Fund en Eco-Enterprises Fund II uit. Ook werd de participatie in Bellwether Microfinance Fund geherstructureerd. Met Caspian Advisors, de beheerder van het fonds, is een nieuw mandaat overeengekomen. Bellwether Microfinance Fund gaat verder onder de naam Caspian Impact Investments en zal leningen verstrekken aan producentenorganisaties in de landbouwsector, mfi’s, financiële instellingen gericht op het middenen kleinbedrijf en op betaalbare huisvesting voor arme huishoudens. Leningen Hivos-Triodos Fonds verstrekt leningen aan mfi’s die zij kunnen inzetten om kredieten te verschaffen aan vooral kleinschalige ondernemingen. Hivos-Triodos Fonds financiert voornamelijk de groei van de kredietportefeuille van een mfi met middellange leningen tegen marktconforme condities. De gemiddelde looptijd ligt tussen twee en drie jaar.

Aan 18 mfi’s zijn nieuwe leningen verstrekt. Twee daarvan waren nieuwe relaties: Koperasi Mitra Dhuafa (KOMIDA) en Bina Artha Ventura, beiden gevestigd in Indonesië. Verder verstrekte HivosTriodos Fonds een achtergestelde lening aan COMIXMUL, een bestaande klant in Honduras. Dankzij deze achtergestelde lening beschikt de instelling over voldoende kapitaal voor de lange termijn en om verder te groeien. Vijf mfi’s losten de financiering vanuit Hivos-Triodos Fonds in 2013 geheel af. Vier van deze mfi´s hebben de relatie voortgezet met Triodos Fair Share Fund en/of Triodos Microfinance Fund. Deze ontwikkeling past in het doorgroeibeleid van Hivos-Triodos Fonds.

Staat van baten en lasten over 2013 De opbrengsten uit leningen steeg met 4,3% tot EUR 3.871.324. De lasten hebben betrekking op financieringskosten, managementvergoeding, publiciteitskosten, accountantskosten en overige lasten. Het exploitatieresultaat na aftrek van deze lasten steeg met 1,6% tot EUR 1.571.789. Deze stijging is het gevolg van een hogere gemiddelde leningenvolume door het jaar heen.

Koersresultaat Per ultimo 2013 staat 65.6% van de lening­ portefeuille uit in lokale valuta en 33.5% in de Amerikaanse dollar. Het hoge percentage leningen in lokale valuta is kenmerkend voor Hivos-Triodos

Verliesverrekening (bedragen in euro’s)

2013

2012

Verrekenbare resultaten Koersresultaat

-2.101.008

-836.455

Verrekening Ten laste van Reserve koersverschillen Ten laste van Exploitatieresultaat Ten laste van Hivos

– -1.571.789 -529.219

-571.370 -265.085 –

19

Fonds. Waar mogelijk wordt het koersrisico afgedekt. Het koersrisico op de Amerikaanse dollar wordt altijd afgedekt, tenzij dit vanwege de structuur van de investering niet kan. In de onderstaande tabel wordt de leningportefeuille in lokale valuta’s en de Amerikaanse dollar, alsmede de afdekking van het valutarisico, gepresenteerd. Als afdekking van het koersrisico niet mogelijk of economisch niet haalbaar is, kan Hivos-Triodos Fonds besluiten het risico zelf te dragen. Omdat Hivos bereid is deze valutarisico’s op de lening­ portefeuille voor haar rekening te nemen, kan HivosTriodos Fonds dit aanzienlijke risico lopen. Dit voorkomt ook dat het koersrisico voor rekening komt van de klanten van de mfi’s. 2013 was een jaar met een hoge volatiliteit op de valutamarkten. Veel lokale valuta’s staan in hoge mate onder invloed van de Amerikaanse dollar. Toen de Verenigde Staten in de loop van 2013 een wijziging in het monetaire beleid aankondigde, leidde dit tot een depreciatie van veel valuta. Aan het einde van het jaar stabiliseerden de valutakoersen weer enigszins. Over het gehele jaar genomen daalde de waarde van de Amerikaanse dollar met 3,4%. Het koersresultaat van HivosTriodos Fonds wordt sterk beïnvloed door de koersontwikkeling van de Amerikaanse dollar ten

opzichte van de euro. Ook de Malawiaanse Kwacha droeg in 2013 bij aan het negatieve koersresultaat, door omstandigheden in het land zelf. Na verrekening van het resultaat op valutatermijn­ transacties resulteerde de ontwikkeling van de wisselkoersen in een negatief koersresultaat op de leningportefeuille van EUR 2.101.008 (2012: EUR 836.455). Via resultaatverdeling wordt dit koersresultaat in 2014 ten laste gebracht van de reserve koersverschillen. Voor zover het exploitatie­ resultaat dit niet kan opvangen, staat Hivos garant als de resultaatverdeling tot een negatieve reserve koersverschillen leidt. Daarom wordt Hivos in 2013 voor EUR 529.175 aangesproken naar aanleiding van de negatieve reserve koersverschillen. Koersresultaten op participaties worden vanwege de aparte financieringsovereenkomst tussen Hivos en Hivos-Triodos Fonds niet ten gunste of ten laste van het resultaat van Hivos-Triodos Fonds gebracht.

Noord-Zuid Plan Particulieren in Nederland kunnen via het Noord-Zuid Plan van Hivos en Triodos Bank betrokken zijn bij de financiering van projecten in ontwikkelingslanden. Dit kan op twee manieren: - Door bij Triodos Bank een Triodos Noord-Zuid Internet Spaarrekening te openen. Het volume op

Verdeling valuta leningportefeuille

Volume investeringen

Afgedekt (of geen blootstelling)

Niet afgedekt

Percentage van de leningportefeuille

Investeringen in lokale valuta Investeringen in de Amerikaanse dollar

22.631.191 11.542.335

1.228.534 11.224.059

21.402.657 27.214

65,6% 33,5%

Subtotaal portefeuille excl. waarde van de valuta-afdekkingsinstrumenten Valuta-afdekkingsinstrumenten

34.173.526 310.363

99,1% 0,9%

Totale waarde investeringen per ultimo 2013

34.483.889

100,0%

(bedragen in euro’s)

20

voor een uitdagende en soms ook risicovolle omgeving voor mfi’s om zich verder te ontwikkelen. De inzet van technologie om minder bereikbare gebieden toegang te geven tot financiële diensten wordt naar verwachting verder uitgebreid. Dit geldt ook voor de productontwikkeling op het gebied van duurzame landbouw en duurzame energie. Overkreditering blijft in een aantal landen, waaronder Peru en Kenia, een grote zorg. Het fonds volgt de ontwikkelingen in deze landen daarom nauwgezet.

deze rekeningen geldt als financieringsbron voor de lening die Triodos Bank aan Hivos-Triodos Fonds verstrekt. - Door een borgstelling af te geven ter dekking van de faciliteit die Triodos Bank het fonds biedt. In 2013 steeg het volume aan Noord-Zuid spaargelden met 9,4% tot EUR 112,4 miljoen. Het aantal spaarders steeg met 3,3% tot 9.136. Het volume aan Noord-Zuid borgstellingen (in totaal 495 borgen) bleef stabiel op EUR 1,4 miljoen. Naast de financiering van Hivos-Triodos Fonds vormen NoordZuid-gelden de bron voor andere financieringen in ontwikkelingslanden binnen Triodos Groep.

Voor 2014 verwacht Hivos-Triodos Fonds dat mfi’s in alle regio’s hun stabiele groei voortzetten. Voor de meeste landen waar het fonds actief is, worden positieve groeicijfers voorzien. Dit houdt in dat de financieringsbehoefte van mfi’s aanhoudt en dat er voor Hivos-Triodos Fonds een rol is weggelegd om in deze behoefte te voorzien. Het fonds verwacht in 2014 een aantal nieuwe instellingen aan de portefeuille toe te voegen.

De Verenigde Naties hebben 2014 uitgeroepen tot Jaar van de Familiale Landbouw. Dit onderstreept het belang dat (inter)nationale overheden hechten aan een duurzame ontwikkeling van de landbouw­ sector in ontwikkelingslanden. Voedselschaarste in deze landen groeit en boeren worden geconfronteerd met de effecten van klimaatverandering. HivosTriodos Fonds zet zich ook in 2014 in om initiatieven in deze sector en ook die in de duurzame energiesector te stimuleren. De grote uitdaging in deze laatste sector is het schaalbaar maken van distributiemodellen voor producten zodat ze financieel duurzaam worden. Hivos-Triodos Fonds ziet voor 2014 concrete mogelijkheden om haar portefeuille in deze sectoren uit te breiden, onder andere met de investering in een fonds gericht op de financiering van midden- en kleinbedrijven in de landbouwsector in Latijns-Amerika. Ook onderzoekt het fonds enkele mogelijkheden in India.

Fragiele politieke ontwikkelingen en een gebrek aan een solide infrastructuur zorgen, vooral in Afrika,

Door haar goede vermogenspositie verwacht HivosTriodos Fonds eventuele voorzieningen voor

Noord-Zuid spaarders kunnen besluiten (een deel van) hun rente voor Hivos te bestemmen. Daarmee kan Hivos de extra kosten dekken die aan het Noord-Zuid Plan zijn verbonden.

Vooruitzichten

Aan Triodos Bank toevertrouwde Noord-Zuid middelen 2013 (bedragen in euro’s)

2012

Bedrag

Aantal

Bedrag

Aantal

Noord-Zuid deposito’s Noord-Zuid spaarrekeningen

1.627.777 110.809.985

192 8.944

2.073.195 100.617.776

201 8.641

Totaal

112.437.762

9.136

102.690.972

8.842

21

verliezen in de portefeuille uit eigen middelen te kunnen dragen. Gezien het blijvend hoge risico van de verstrekte financieringen wordt niet uitgesloten dat over 2014 een beroep op de borgen wordt gedaan. Hivos-Triodos Fonds spreekt geen verwachting uit over het koersresultaat op financieringen in lokale valuta’s. Voor 2014 wordt niet verwacht dat de kostenstructuur van HivosTriodos Fonds significant wijzigt in vergelijking tot voorgaande jaren. Zeist, 17 april 2014 Bestuur Pierre Aeby Peter Blom

22

Jaarrekening 2013 Hivos-Triodos Fonds

Pagina

Balans per 31 december 2013

24

Staat van baten en lasten over 2013

25

Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten

26

23

Balans per 31 december 2013 voor resultaatverdeling

Noot

31-12-2013

31-12-2012

1 2 2 3

0 33.513.094 660.432 310.363

0 33.886.552 662.088 -433.773

34.483.889

34.114.867

1.384.429 914.452

836.367 396.498

2.298.881

1.232.865

36.782.770

35.347.732

9.190.448 –

8.479.183 711.265

9.190.448

9.190.448

Activa Vaste activa Cumulatief preferente aandelen Leningen u/g Achtergestelde leningen u/g Valuta-afdekkingsinstrumenten

Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

4 5

Totaal activa

Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Resultaat boekjaar

7

Langlopende schulden Langlopende leningen

8

24.584.022

21.584.022

Kortlopende schulden Kortlopende schulden en overlopende passiva Schulden aan kredietinstellingen

9 6

2.735.056 273.244

1.202.712 3.370.550

36.782.770

35.347.732

1.791.377 2.829.301

2.279.175 227.704

31.447.895 632.153

34.781.919 1.233.121

Totaal passiva Niet uit de balans blijkende verplichtingen, activa en regelingen Toegezegde financieringen Participaties (mbt voor derden beheerde activa) Leningen u/g Voor derden beheerde activa Participaties Hivos, inclusief afdekkingsinstrumenten Participaties Cordaid, inclusief afdekkingsinstrumenten

24

10

Staat van baten en lasten over 2013 (bedragen in euro’s)

Noot

2013

2012

11 12 13

3.871.324 7 1.654

3.710.456 28.205 1.806

3.872.985

3.740.467

1.117.471 24.533 1.139.168 20.024

1.105.254 27.953 1.046.985 12.555

2.301.196

2.192.747

1.571.789

1.547.720

-2.101.008 529.219

-836.455 –

0

711.265

Baten Opbrengsten leningen u/g en achtergestelde leningen u/g Rente liquide middelen Ontvangen schenkingen

Lasten Beheervergoeding Accountants- en advieskosten Rentelasten Overige lasten

14 15 16 17

Exploitatieresultaat Koersresultaat Aanzuivering reserve koersverschillen door Hivos

18

Resultaat

25

Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten (bedragen in euro’s)

Algemeen De Stichting is opgericht op 22 december 1994. Deze jaarrekening betreft de negentiende verslagperiode, eindigend op 31 december 2013. Dit verslag is opgesteld in overeenstemming met Richtlijn voor de Jaarverslaggeving (RJ) 640 voor organisaties zonder winststreven. De participaties gefinancierd door derden zijn in 2012 van de balans van Stichting Hivos-Triodos Fonds gehaald. Deze worden samen met de ontvangen financiering van derden getoond onder ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen, activa en regelingen’ en de toelichting daarop. Cumulatief preferente aandelen Cumulatief preferente aandelen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van specifieke voorzieningen wegens oninbaarheid. Terugkoop van deze aandelen vindt plaats in de vorm van aflossing tegen nominale waarde. Dividenden worden verantwoord bij daadwerkelijke ontvangst. Leningen en achtergestelde leningen u/g Leningen en achtergestelde leningen u/g worden, rekening houdend met valutakoersen per balansdatum, gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs onder aftrek van specifieke voorzieningen wegens oninbaarheid. De projecten die met leningen gefinancierd worden, zijn naar hun aard risicovol. Met verliezen op de oorspronkelijke investeringen moet daarom rekening worden gehouden. Indien zich bij een project een concrete discontinuïteitverwachting voordoet, wordt een specifieke voorziening getroffen voor het verwachte verlies op de lening en de bijbehorende rentevordering. Bij het vormen van voorzieningen is er sprake van managementinschattingen. De beheerder maakt gebruik van onafhankelijk van de operationele zaken opererende multidisciplinaire krediet- en waarderingscommissies om de managementinschattingen zo prudent mogelijk te maken. Valuta-afdekkingsinstrumenten Valuta-afdekkingsinstrumenten worden enkel afgesloten voor het afdekken van valutarisico. Het fonds past kostprijs hedge accounting toe voor de verwerking van activa, passiva en resultaten voortvloeiend uit valutaafdekkingsinstrumenten voor leningen. Dit betekent dat alle vorderingen en verplichten voortvloeiend uit deze instrumenten worden gewaardeerd tegen de valutakoersen per balansdatum. Waardemutaties ten aanzien van deze posten worden via de winst- en verliesrekening verantwoord via ongerealiseerde waarde­veranderingen. Het resultaat bij het aangaan van deze contracten wordt over de gehele looptijd van het contract geamortiseerd. Voor het toepassen van kostprijs hedge accounting heeft het fonds generieke (hedge) documentatie beschikbaar. De effectiviteit van de afdekkingen wordt gedurende de verslagperiode getoetst. Overige activa en passiva Overige activa worden gewaardeerd op te verwachten ontvangsten, waarbij voor vorderingen rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Overige passiva worden gewaardeerd op te verwachten betalingen. Voor verwachte claims inzake verstrekte garanties wordt een specifieke voorziening gevormd.

26

Verliesverrekening Voor verliezen op de portefeuille cumulatief preferente aandelen, leningen en garanties zullen de borgen voor een gedeelte van hun borgstelling worden aangesproken indien het eigen vermogen daalt tot een niveau lager dan EUR 2,5 miljoen. Indien de koersresultaten aan het einde van het jaar een negatief saldo vertonen, komt dit middels voorstel van resultaatverdeling over het boekjaar in het volgende boekjaar ten laste van de Reserve Koersverschillen, opgenomen onder het eigen vermogen. Voor zover de Reserve Koersverschillen niet volstaat en deze niet aangezuiverd kan worden door het exploitatieresultaat, komt het verlies als gevolg van koersresultaten voor rekening van Hivos op basis van de overeenkomst van samenwerking tussen betrokken partijen. Vreemde valuta De omrekening van activa en passiva in vreemde valuta vindt plaats tegen de laatst bekende koersen in het verslagjaar. De omrekening van mutaties in balansposten en van baten en lasten in vreemde valuta vindt plaats tegen de gemiddelde koers van de maand waarin de mutaties worden verantwoord. Hieruit voortvloeiende omrekeningsverschillen worden ten laste of ten gunste van het resultaat gebracht. Ter afdekking van koersverschillen op leningen zijn valuta-afdekkingsinstrumenten afgesloten, zoals beschreven in noot 4.

Grondslagen voor de resultaatbepaling De bepaling van het resultaat berust op toerekening van baten en lasten aan de bijbehorende periode.

Beheersing financiële risico’s Door het gebruik van (afgeleide) financiële instrumenten worden diverse financiële risico’s gelopen. Het door de beheerder van Hivos-Triodos Fonds gevoerde beleid ten aanzien van deze risico’s wordt hieronder uiteengezet. Marktrisico Marktrisico betreft het risico dat de waarde van een investering fluctueert als gevolg schommelingen van de volgende externe factoren: I. valutakoers (valutarisico) II. rentestand (renterisico) III. marktprijs (marktprijsrisico) Ad I. Ultimo 2013 is het grootste deel van de financieringen van Hivos-Triodos Fonds verstrekt in lokale valuta. Hiervan is het grootste deel niet afgedekt door valuta-afdekkingsinstrumenten. De financieringen in Amerikaanse dollars worden door middel van deze instrumenten nagenoeg geheel wordt afgedekt. Hieronder is de compositie van de leningportefeuille per valuta, alsmede de afdekking van het valutarisico, gepresenteerd. Ad II. Het resultaat van Hivos-Triodos Fonds is deels afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt. Afhankelijk van de samenstelling van de portefeuille zal een verandering van de rentevoet op de kapitaal­markt een positief of negatief effect kunnen hebben op de resultaten van Hivos-Triodos Fonds. Ad III. Er is bij investeringen in participaties sprake van marktprijsrisico. De waarde van deze investerings­ categorie wordt beïnvloed door een veelheid van externe factoren, waaronder de vooruitzichten met 27

Verdeling valuta leningportefeuille

(bedragen in euro’s) Bolivia, Bolivian Bolivianos (BOB) Cambodia, Cambodian Riel (KHR) Guatemala, Guatemalan Quetzales (GTQ) Honduras, Honduras Lempira (HNL) Indonesia, Indonesian Rupee (IDR) Kenya, Kenyan Shilling (KES) Kazakhastan, Kazakh Tenge (KZT) Malawi, Malawi Kwacha (MWK) Peru, Peruvian Nuevos Soles (PEN) Tanzania, Tanzanian Shilling (TZS) Uganda, Ugandan Shilling (UGX) South Africa, South African Rand (ZAR) Zambia, Zambian Kwacha (ZMW)

Volume investeringen

Afgedekt (of geen blootstelling)

Niet afgedekt

Percentage van de leningportefeuille 5,7% 11,1% 4,2% 5,5% 9,0% 3,6% 2,0% 2,5% 7,1% 3,9% 4,3% 2,8% 3,9%

1.967.503 3.817.461 1.438.216 1.905.469 3.115.099 1.258.231 678.166 846.148 2.464.498 1.345.449 1.496.704 953.103 1.345.144

368.584 181.784

678.166

1.598.919 3.635.677 1.438.216 1.905.469 3.115.099 1.258.231 – 846.148 2.464.498 1.345.449 1.496.704 953.103 1.345.144

Totaal in lokale valuta

22.631.191

1.228.534

21.402.657

65,6%

Totaal investeringen in de Amerikaanse dollar EUR

11.542.335 –

11.224.059 –

27.214 –

33,5% 0,0%

Subtotaal portefeuille excl. waarde van de valuta-afdekkingsinstrumenten

34.173.526

99,1%

310.363

0,9%

34.483.889

100,0%

Valuta-afdekkingsinstrumenten Totale waarde leningenportefeuille per ultimo 2013

betrekking tot de macro-economische groei en inflatietempo. Hoe groter de fluctuatie in de ontwikkeling van deze factoren, des te groter het marktrisico is. Het fonds kan zich niet verweren tegen macro-economische factoren die het waardeverloop beïnvloeden. Waardeveranderingen in participaties zijn voor rekening van derden. Debiteurenrisico Debiteurenrisico is het risico dat een tegenpartij niet aan zijn verplichtingen kan of wil voldoen. Het fonds verstrekt vrijwel uitsluitend risicodragende financieringen, waaraan veelal geen hypothecaire of andere zekerheden ten grondslag liggen. Hivos-Triodos Fonds heeft een toelichting op debiteuren- en regioconcentratie vermeld op pagina 18.

28

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat Hivos-Triodos Fonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die benodigd zijn om op een bepaald moment aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Dit scenario op korte termijn niet van toepassing omdat het exploitatieresultaat uit operationele activiteiten vooralsnog voldoende wordt geacht voor dekking van de korte termijnverplichtingen. De investeringen van het fonds zijn illiquide maar kunnen in een scenario waarbij er noodzaak is tot korte-termijnmiddelen wel verkocht worden. In de leningovereenkomsten is standaard een zogeheten assignment right opgenomen voor Hivos-Triodos Fonds. Dit is het recht van de leninggever om de lening over te dragen (te verkopen) aan een andere partij zonder dat hiervoor toestemming van de leningnemer is vereist en zonder dat de leningnemer dit kan tegenhouden. Daarnaast kan het fonds onderhandelen over vervroegde terugbetaling. De beheerder heeft in 2013 geen gebruik willen en hoeven maken van de optie tot verkopen van leningen. Hivos-Triodos Fonds heeft bovendien voor haar beleggingen een ’hold‘ strategie. Het beleggingsbeleid van het fonds is er op gericht om voor de gehele looptijd van de lening de financiering aan te houden en deze niet te verkopen, tenzij dit omwille van het management van het fonds (liquiditeitsrisico) uitdrukkelijk noodzakelijk is. Kasstroomrisico Kasstroomrisico betreft het risico dat toekomstige kasstromen verbonden aan een financieel instrument zullen fluctueren in omvang. De toekomstige opbrengsten uit participaties zijn moeilijk voorspelbaar en kunnen fluctueren. Het fonds heeft investeringen in leningen waarbij sprake is van een variabele rente en is hierdoor via toekomstige rentebaten blootgesteld aan kasstroomrisico.

29

Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten Activa 1. Cumulatief preferente aandelen Verloop van de cumulatief preferente aandelen

2013

2012

Stand per 1 januari Koersverschillen

51.123 -6.567

49.260 1.863

Stand per 31 december

44.556

51.123

2013

2012

Stand per 1 januari Koersverschillen

-51.123 6.567

-49.260 -1.863

Stand per 31 december

-44.556

-51.123

2013

2012

33.886.552 18.804.987 -16.511.209 -2.667.236

34.529.528 15.654.879 -15.393.529 -904.326

33.513.094

33.886.552

2013

2012

662.088 372.087 -380.102 6.359

695.894 – – -33.806

660.432

662.088

Verloop van de voorziening cumulatief preferente aandelen

2. Leningen u/g en achtergestelde leningen u/g Verloop van de leningen Stand per 1 januari Verstrekking Aflossing Koersverschillen Stand per 31 december

Verloop van de achtergestelde leningen Stand per 1 januari Verstrekking Aflossing Koersverschillen Stand per 31 december

30

Resterende looptijd van de leningen (inclusief achtergestelde leningen), achterstallig (direct opvorderbaar)

31-12-2013

31-12-2012

-< 1 jaar -> 1 jaar en < 2 jaar -> 2 jaar en < 3 jaar -> 3 jaar en < 4 jaar -> 4 jaar en < 5 jaar -> 5 jaar

14.425.699 8.847.568 10.239.827 287.966 372.466 –

14.986.130 14.730.551 4.549.378 – 282.581 –

34.173.526

34.548.640

2013

2012

-433.773 447.238 -13.465

-1.314.590 1.191.141 123.449

310.363

-433.773

3. Valuta-afdekkingsinstrumenten Verloop valuta-afdekkingsinstrumenten Stand per 1 januari Mutatie waardering contracten Mutatie termijnpunten (transactieresultaat) Stand per 31 december

Het fonds gebruikt valuta-afdekkingsinstrumenten met een waarde ultimo 2013 van EUR 310.364 in de vorm van valutatermijncontracten enkel om zichzelf tegen valutarisico van de investeringen af te dekken. Dit betreft contracten waarin Hivos-Triodos Fonds zich verplicht tot aankoop of verkoop van de overeengekomen vreemde valutabedragen op de overeengekomen data. Alle contracten zijn afgesloten met Triodos Bank NV of MFX Solutions. Ultimo 2013 is voor USD 15.425.000 aan verkoopcontracten afgesloten (ultimo 2012: USD 19.457.405). Ultimo 2013 zijn er voor KHR 1.000.000.000 aan verkoopcontracten afgesloten (ultimo 2012: KHR 1.000.000.000). Ultimo 2013 is voor KZT 143.849.150 aan verkoopcontracten afgesloten (ultimo 2012: KZT 143.849.150). Ultimo 2013 is voor BOB 3.500.000 aan verkoopcontracten afgesloten (ultimo 2012: BOB 3.500.000). Ultimo 2013 staan er geen verkoopcontracten open met valuta PEN (ultimo 2012: PEN 2.000.000).

31

4. Vorderingen en overlopende activa Specificatie vorderingen en overlopende activa Te vorderen rente leningen Te vorderen van Hivos naar aanleiding van aanzuivering Te vorderen BTW Te vorderen rente liquide middelen

31-12-2013

31-12-2012

789.450 529.219 65.760 –

774.457 – 61.907 3

1.384.429

836.367

31-12-2013

31-12-2012

683.392 231.038 22

259.110 137.361 27

914.452

396.498

5. Liquide middelen en schulden aan kredietinstellingen De positieve saldi aan liquide middelen is als volgt opgebouwd Rabobank, rekeningen-courant EUR Rabobank, rekeningen-courant USD Rabobank, rekening-courant ZAR

De liquide middelen staan ter vrije beschikking van Hivos-Triodos Fonds. De saldi op de Rabobank rekeningen-courant USD ultimo 2013 bedragen USD 317.511 (2012: USD 180.972). Over 2013 is het gemiddelde rentepercentage van de rekening-courant EUR van Rabobank nihil (2012: 0,01%). Het gemiddelde rentepercentage van de rekening-courant ZAR van Rabobank is 3,22% (2012: 2,96%). De rekeningen-courant in USD van Rabobank heeft geen rentevergoeding. 6. Schulden aan kredietinstellingen Dit betreft het negatieve saldo aan liquide middelen bij Triodos Bank. Ultimo 2013 bedraagt dit EUR -273.244 (ultimo 2012: -3.370.550). De debetrente op deze rekening bedraagt in 2013 gemiddeld 4,00% (2012: 3,19%).

32

Passiva 7. Algemene reserve 2013

2012

Stand per 1 januari Mutatie reserve koersverschillen Mutatie koersverschillen Toevoeging resultaat vorig boekjaar

8.479.183 -571.370 -265.085 1.547.720

7.488.185 -48.471 1.039.469

Stand per 31 december

9.190.448

8.479.183

Als gevolg van negatieve koersresultaten en verliezen in de portefeuille daterend van voor 2004 heeft Triodos Bank conform de overeenkomst van samenwerking met Hivos en de overeenkomsten over de Noord-Zuid Borgstellingen de borgen aangesproken voor aanzuivering van verliezen. Hierdoor ontstaat een regres­ vordering van de borgen op Hivos-Triodos Fonds. Kwijtschelding van deze regresvordering wordt toegevoegd aan de Algemene reserve. De cumulatieve kwijtschelding van de regresvorderingen door Hivos en de Noord Zuid Borgen bedraagt EUR 7.714.384. De algemene reserve bestaat uit een exploitatieresultaat, een verlies te verhalen op borgen en een reserve koersverschillen.

Exploitatie­ resultaat

Verlies uit koersverschillen

Verlies te verhalen op borgen

Reserve koers­ verschillen

Totaal

Stand per 1 januari 2013 Toevoeging resultaat vorig boekjaar

7.927.252 1.547.720

– -265.085

-19.439 –

571.370 -571.370

8.479.183 711.265

Stand per 31 december 2013

9.474.972

-265.085

-19.439

–

9.190.448

33

8. Langlopende leningen

Triodos Bank, lening I, looptijd tot 1 januari 2031 Triodos Bank, lening II, looptijd tot 1 januari 2037 Triodos Bank, lening IV, looptijd tot 1 januari 2036 Triodos Bank, lening V, looptijd tot 1 januari 2017 Triodos Bank, lening VI, looptijd tot 1 januari 2017 Triodos Bank, lening VII, looptijd tot 1 augustus 2017

Rentepercentage

Rentepercentage vast tot

31-12-2013

31-12-2012

3,90%

1 december 2016

4.084.022

4.084.022

4,89%

1 januari 2014

5.500.000

5.500.000

4,46%

1 december 2015

4.000.000

4.000.000

3,07%

1 juli 2015

4.000.000

4.000.000

3,91%

1 januari 2017

3.000.000

3.000.000

3,34%

1 augustus 2017

4.000.000

1.000.000

24.584.022

21.584.022

Hivos heeft ten behoeve van de leningen verstrekt door Triodos Bank aan Hivos-Triodos Fonds borgtochten verstrekt voor EUR 20.398.279. Daarnaast hebben particulieren en instellingen borgstellingen verstrekt ten behoeve van de leningen verstrekt door Triodos Bank. Deze bedragen op op 31 december 2013 EUR 1.446.200. 9. Kortlopende schulden en overlopende passiva

Vooruit ontvangen financiering Stichting Hivos Te betalen rente kredieten Triodos Bank Beheervergoeding Diversen Schulden aan borgen Accountants- en advieskosten Vooruitontvangen aflossing leningen

31-12-2013

31-12-2012

1.932.870 270.304 191.271 19.000 18.745 14.900 287.966

653.036 262.981 227.804 26.646 18.745 13.500 –

2.735.056

1.202.712

Ultimo 2013 bedraagt het rentepercentage van het krediet in rekening-courant van Triodos Bank 4,00% (2012: 4,00%). Het totale krediet in rekening-courant dat door Triodos Bank ter beschikking is gesteld bedraagt EUR 7.050.808 (2012: EUR 7.050.808). De kredieten van Triodos Bank, opgenomen onder de langlopende en de kortlopende schulden, zijn gedekt door borgstellingen van derden. Triodos Bank zal na vaststelling van het jaarverslag in eerste instantie Hivos-Triodos Fonds aanspreken voor het verlies over het boekjaar dat betrekking heeft op de portefeuille

34

cumulatief preferente aandelen, leningen en garanties. Indien het verlies het eigen vermogen van HivosTriodos Fonds overstijgt zal Hivos-Triodos Fonds deze schuld niet kunnen voldoen, zal Triodos Bank de borgen aanspreken. De borgen treden, na betaling, in de rechten van Triodos Bank, waarmee dit bedrag een schuld van Hivos-Triodos Fonds aan de borgen wordt. Het fonds gaat er van uit dat de borgen deze schuld kwijtschelden, waarmee de algemene reserve met het kwijtgescholden bedrag wordt aangezuiverd. De schulden aan borgen bestaat ultimo 2013 uit nog niet door borgen kwijtgescholden bedragen inzake verliesverrekening over de jaren 1995 tot en met 2002. Verplichtingen aan particuliere borgen Met ingang van 2004 is op basis van de nieuwe borgstellingovereenkomst de expliciete kwijtschelding niet meer noodzakelijk en hanteert Hivos-Triodos Fonds het uitgangspunt dat de borgen het op te vragen bedrag inzake verliesverrekening kwijtschelden. De particuliere borgen met een borgstellingovereenkomst van vóór 2004 hebben juridisch gezien nog wel de mogelijkheid om in de toekomst alsnog kwijtgescholden bedragen terug te vorderen. Ultimo 2013 bedraagt deze mogelijke verplichting nihil, aangezien over de jaren 2004 tot en met 2013 geen beroep op de particuliere borgen is gedaan. 10. Niet uit de balans blijkende verplichtingen activa en regelingen Toegezegde participaties EcoEnterprises Fund II, Verenigd Koninkrijk Leapfrog Financial Inclusion Fund, Mauritius Africap Microfinance Investment Company, Mauritius

Toegezegde leningen u/g Bellwether Microfinance Fund, India Fundación FACES, Ecuador Koperasi Mitra Dhuafa (KOMIDA), Indonesië ASDIR, Guatemala Aldea Global, Nicaragua

31-12-2013

31-12-2012

1.207.259 584.118 –

1.384.919 718.069 176.187

1.791.377

2.279.175

31-12-2013

31-12-2012

2.000.000 363.827 465.474 – –

– – – 151.803 75.901

2.829.301

227.704

Participaties beheerd voor Hivos Participaties, zijnde kapitaalbelangen die niet duurzaam zijn verbonden ten dienste van de eigen werkzaamheid, worden gewaardeerd tegen de laatst bekende beurskoers indien de participaties effecten betreffen met een notering aan een actieve effectenbeurs. Van participaties die geen effecten betreffen met een notering aan een actieve effectenbeurs of zonder regelmatige marktnotering kan de reële waarde op verschillende manieren worden bepaald. Ten eerste op basis van de meest recente marktnotering rekening houdend met opgetreden marktontwikkelingen. Ten tweede aan de hand van de rentabiliteits­waarde, rendementswaarde en/of intrinsieke waarde, die al dan niet in combinatie, relevant kunnen worden geacht in

35

relatie tot het doel waarvoor de belegging wordt aangehouden. Ten derde aan de hand van de marktwaarde van vergelijkbare beleggingen waarvoor wel een actieve markt bestaat met een regelmatige marktnotering. Hivos-Triodos Fonds is terzake van participaties geen beheervergoeding verschuldigd. Hierover zijn rechtstreeks afspraken gemaakt tussen Hivos en Triodos Investment Management. Verloop participaties

2013

2012

Stand per 1 januari Verwerving door aankopen Verkopen Afschrijving als gevolg van faillissement Ongerealiseerde koersverschillen Herwaardering

34.781.919 242.676 -55.603 -1.938.535 -2.954.313 1.371.753

32.180.664 1.154.751 – – -874.523 2.321.027

Stand per 31 december

31.447.895

34.781.919

Achtergestelde lening Voor de financiering van participaties verstrekt Hivos een achtergestelde lening aan Hivos-Triodos Fonds. Deze achtergestelde lening is niet rentedragend en heeft geen afloopdatum. Bij verkoop van een participatie zal Hivos-Triodos Fonds de achtergestelde lening die op de participatie betrekking heeft terugbetalen met de opbrengsten uit verkoop. Indien opbrengsten uit de verkoop van een participatie niet volstaan om de achtergestelde lening terug te betalen zal Hivos de achtergestelde lening kwijtschelden voor het bedrag waarmee de opbrengst uit de verkoop van de participatie tekortschiet. Opbrengsten uit participaties boven de waarde van achtergestelde lening worden, na uitbetaling van carried interest aan Triodos Investment Management, uitgekeerd aan Hivos. Verloop van de achtergestelde lening

2013

2012

Stand per 1 januari Mutaties i.v.m. verstrekkingen Kwijtschelding i.v.m. afschrijvingen als gevolg van faillissement

15.790.581 1.517.940 -1.808.297

15.185.448 605.133 –

Stand per 31 december

15.500.224

15.790.581

36

Dividenden Door Hivos-Triodos Fonds ontvangen dividenden worden direct ter beschikking gesteld aan Hivos. Verloop van de dividenden Ontvangen dividenden Doorbetaalde dividenden Stand per 31 december

2013

2012

733.536 -733.536

987.975 -987.975

–

–

Te verrekenen bedragen De te verrekenen bedragen betreffen koersverschillen en positieve en negatieve herwaarderingen op participaties. Verloop van de te verrekenen bedragen

2013

2012

Stand per 1 januari Mutaties i.v.m. herwaarderingen van participaties Mutaties i.v.m. koersverschil op participaties Mutaties i.v.m. valutatermijncontracten

19.644.373 -897.165 -815.633 -51.032

18.163.723 2.321.027 -840.377 –

Stand per 31 december

17.880.543

19.644.373

Het verschil tussen het saldo van de achtergestelde lening, de te verrekenen bedragen, en de waarde van de participaties betreft vooruitbetaalde financiering van Hivos voor participaties. Dit saldo wordt op de balans van Hivos-Triodos Fonds verantwoord onder de balanspost ‘kortlopende schulden en overlopende passiva’. Participaties overigen Dit betreft de investering van een participatie voor rekening van Stichting Cordaid. Voor de financiering van deze participatie verstrekt Cordaid een achtergestelde lening aan Hivos–Triodos Fonds. Deze achtergestelde lening is niet rentedragend en heeft geen afloopdatum. Bij verkoop van de participatie zal Hivos-Triodos Fonds de achtergestelde lening die op de participatie betrekking heeft terugbetalen met de opbrengsten uit verkoop. Indien opbrengsten uit de verkoop van de participatie niet volstaan om de achtergestelde lening terug te betalen zal Cordaid het tekort kwijtschelden. Opbrengsten boven de waarde van de achtergestelde lening worden uitgekeerd aan Cordaid.

37

Verloop van participaties overigen Stand per 1 januari Ontvangen middelen voor aankoop en beheer van een participatie Mutaties i.v.m. herwaarderingen participaties Mutaties i.v.m. koersverschil op participaties Stand per 31 december

2013

2012

1.233.121 – -267.745 -333.223

– 1.429.332 -219.320 23.109

632.153

1.233.121

Overige In 2013 is de vraag gerezen of Hivos-Triodos Fonds een vennootschapsbelastingplichtig lichaam zou moeten zijn. Hivos-Triodos Fonds is voornemens hierover in gesprek te gaan met de belastingdienst. Het is niet uit te sluiten dat uit deze besprekingen fiscale verplichtingen voor het fonds voortvloeien.

Baten 11. Opbrengsten leningen u/g en achtergestelde leningen u/g Hieronder zijn opgenomen de rentebaten van de verstrekte leningen u/g en achtergestelde leningen u/g, alsmede aan kredietnemers in rekening gebrachte afsluitprovisies bij verstrekking van leningen. 12. Rente liquide middelen Hieronder zijn opgenomen de rentebaten van de liquide middelen. 13. Ontvangen schenkingen Hieronder zijn opgenomen de door cliënten van Triodos Bank bestemde rente voor Hivos-Triodos Fonds, alsmede van derden ontvangen schenkingen.

Lasten 14. Beheervergoeding De managementvergoeding aan Triodos Investment Management BV bestaat uit de volgende twee onderdelen: • een vergoeding van 3,25% (2012: 3,25%) over de cumulatief preferente aandelen, leningen inclusief koersverschillen van valutatermijncontracten inzake USD-leningen, garanties en vorderingen inzake leningen ultimo boekjaar; • een vergoeding van 2,5% (2012: 2,5%) over de hoogste, gedurende het jaar uitstaande hoofdsom van kortlopende handelsfinancieringen met een maximale looptijd van 12 maanden.

38

15. Accountants-en advieskosten

Accountantskosten Advieskosten

2013 begroting

2013

2012

15.000 8.000

15.900 8.633

14.500 13.453

23.000

24.533

27.953

Door additionele kosten vielen de accountantskosten in 2012 hoger uit dan begroot. De advieskosten bestaan uit juridische advieskosten, fiscale advieskosten en projectkosten. De advieskosten zijn in 2013 hoger dan begroot, met name in verband met de kosten van de externe waardering van een participatie. 16. Rentelasten Hieronder zijn opgenomen de rentelasten van de kredieten van Triodos Bank, vermeld onder de langlopende en de kortlopende schulden. 17. Overige lasten

Publiciteitskosten Kantoorkosten

2013 begroting

2013

2012

20.000 16.000

10.285 9.739

1.026 11.529

36.000

20.024

12.555

Tot de kantoorkosten behoren kosten van (buitenlands) betalingsverkeer, kosten van koeriersdiensten en heffingen en contributies. De kantoor- en publiciteitskosten in 2013 waren lager dan begroot. 18. Koersresultaat Hieronder worden verantwoord: • koersverschillen van leningen, liquide middelen en overige vorderingen en schulden in vreemde valuta; • koersverschillen van valutatermijncontracten die zijn afgesloten ter afdekking van het koersrisico op leningen, en zoals beschreven in noot 4; • aan het boekjaar toegerekende transactieresultaten van valutatermijncontracten. 19. Vergelijking (exploitatie)resultaat met begroting Eind 2012 heeft de Raad van Toezicht de begroting over 2013 goedgekeurd met een begroot exploitatie­ resultaat van EUR 1.216.000. Het werkelijke exploitatieresultaat bedraagt EUR 1.571.789. Het hoger dan begrote resultaat is met name het gevolg van hogere brutomarge tussen aangetrokken en uitgezette financieringen en hoger volume uitstaande financieringen gedurende het jaar.

39

Gelieerde partijen Hivos-Triodos Fonds heeft relaties met de volgende rechtspersonen: 1 Triodos Investment Management BV voert het beheer over Hivos-Triodos Fonds waarvoor zij een concurrerende beheervergoeding ontvangt. 2 Triodos Bank NV is enig aandeelhouder van Triodos Investment Management BV. 3 Triodos Bank NV - Triodos Bank NV heeft kredieten in rekening-courant ter beschikking gesteld tegen marktconforme tarieven. - Triodos Bank NV heeft zes leningen ter beschikking gesteld tegen marktconforme tarieven. - Hivos-Triodos Fonds sluit valutatermijncontracten af met Triodos Bank NV tegen marktconforme tarieven. 4 Hivos-Triodos Fonds verstrekt samen met Triodos Sustainable Finance Foundation (voorheen: Triodos-Doen), Triodos Fair Sare Fund en Triodos SICAV II - Triodos Microfinance Fund financieringen (syndicaatleningen) en participaties die beheerd worden door Triodos Investment Management BV. 5 Hivos verstrekt borgstellingen ten behoeve van financieringen door Triodos Bank NV aan Hivos-Triodos Fonds en achtergestelde leningen ter financiering van participaties. Zeist, 17 april 2014 Bestuur Stichting Hivos-Triodos Fonds Pierre Aeby Peter Blom

40

Overige gegevens Resultaatverdeling Het resultaat over 2013 is EUR 0 (2012: EUR 711.265). Dit bedrag bestaat uit een exploitatiewinst van EUR 1.571.789 (2012: EUR 1.547.720), een negatief koersresultaat van EUR 2.101.008 (2012: EUR 836.455 negatief) en aanzuivering door Hivos van de negatieve reserve koersverschillen van EUR 529.219. Deze aanzuivering komt voort uit contractuele afspraken tussen Hivos en Hivos-Triodos Fonds.

Gebeurtenissen na balansdatum Tot op heden hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan, die nadere informatie per balansdatum zouden geven.

Controleverklaring onafhankelijke accountant De controleverklaring van de onafhankelijke accountant bevindt zich op de volgende bladzijde.

41

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: Het bestuur van Stichting Hivos-Triodos Fonds Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2013 van Hivos-Triodos Fonds te Zeist gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de staat van baten en lasten over 2013 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 voor organisaties zonder winststreven. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controle­ werkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Hivos-Triodos Fonds per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 voor organisaties zonder winststreven. Amstelveen, 17 april 2014 KPMG Accountants N.V. M. Frikkee RA

42

Bestuur en Raad van Toezicht Bestuur Pierre Aeby Peter Blom Raad van Toezicht Elsbeth Aubel-Bezemer (sinds 10 april 2013) Natasja van den Berg (voorzitter vanaf 10 april 2013) Pauline Bieringa (voorzitter tot 10 april 2013) Han de Groot Marcel Karman Manuela Monteiro (tot 30 juni 2013) Peter Valks Edwin Huizing (vanaf 1 september 2013) Triodos Investment Management BV Marilou van Golstein Brouwers, directeur Michael Jongeneel, directeur Willem Enklaar, fondsmanager

43

Bijlage Portefeuille Hivos-Triodos Fonds: overzicht van microfinancieringsinstellingen door Hivos-Triodos Fonds gefinancierd per 31 december 2013 en 2012

Aantal leningklanten

Percentage vrouwelijke leningklanten

Instelling

Land

2013

2012

2013

2012

Agora Microfinance Zambia

Zambia

Akiba Commercial Bank

Tanzania

9.619

10.579

51%

49%

28.950

27.055

53%

50%

AMC

El Salvador

AMK

Cambodja

12.086

13.995

57%

57%

324.499

292.412

85%

87%

AMRET

Cambodja

285.828

277.431

80%

81%

Arariwa

Peru

13.069

14.123

75%

76%

ASDIR

Guatemala

13.535

10.731

79%

77%

Banco D-MIRO

Ecuador

**

42.752

**

60%

Banco Solidario

Ecuador

382.027

119.233

54%

62%

Bereke

Kazachstan

7.306

7.946

89%

89%

360.447

384.634

67%

67%

**

102.668

**

100%

Bhartiya Samruddhi Finance

India

BRAC Tanzania

Tanzania

BRAC Uganda

Uganda

**

118.151

**

98%

CACMU

Ecuador

3.076

3.200

64%

69%

Centenary Bank

Uganda

142.606

133.802

24%

30%

COMIXMUL

Honduras

17.103

14.617

100%

100%

Crédito Amigo

Bolivia

FDL

Nicaragua

753

2.457

62%

71%

58.160

55.303

51%

53%

FINCA Malawi

Malawi

44.048

30.832

60%

62%

FINCA Tanzania

Tanzania

82.288

71.219

55%

57%

FINCA Zambia

Zambia

45.559

33.646

66%

63%

Fondesurco

Peru

10.537

10.747

41%

41%

FUNDACIÓN FACES

Ecuador

Génesis Empresarial

Guatemala

10.570

9.832

56%

58%

145.831

169.494

63%

64%

Hermandad

Honduras

15.782

17.734

44%

41%

IDEPRO

Bolivia

11.114

9.702

38%

38%

INSOTEC

Ecuador

14.327

12.575

38%

39%

Kenya Women Finance Trust DTM

Kenia

256.640

246.629

100%

100%

Komida

Indonesië

142.212

***

100%

***

LOLC Micro Credit

Sri Lanka

**

143.174

**

66%

Maquita

Ecuador

7.187

7.114

47%

47%

MBK

Indonesië

322.728

329.073

100%

100%

Mibanco

Peru

364.575

505.011

55%

55%

Moris Rasik

Oost-Timor

7.383

11.888

98%

94%

44

Leningportefeuille (in duizenden euro’s) 2013

2012

Gemiddelde lening (in euro’s) 2013

Percentage klanten in rurale gebieden

Aantal spaarklanten

2012

2013

2012

2013

2012

890

1.364

92

129

100%

100%

*

*

34.663

33.773

1.197

1.248

0%

0%

240.856

213.104

14.776

15.091

1.223

1.078

71%

71%

*

*

57.596

47.276

177

162

97%

98%

65.199

32.631

147.992

112.936

518

407

98%

97%

90.627

78.978

5.093

6.398

390

453

59%

55%

*

*

5.373

5.155

397

480

87%

87%

*

*

**

36.899

**

863

**

0%

**

19.466

441.458

215.079

1.156

1.804

13%

30%

91.790

44.890

5.251

5.642

719

710

58%

58%

*

*

55.518

33.432

154

87

93%

87%

*

*

**

15.310

**

149

**

65%

**

*

**

13.425

**

114

**

85%

**

*

9.311

7.144

3.027

2.232

89%

83%

13.748

11.179

188.455

155.534

1.322

1.162

56%

38%

984.557

907.616

36.712

26.943

2.147

1.843

43%

46%

28.286

25.815

183

542

243

221

0%

56%

*

*

47.509

44.158

817

798

65%

66%

*

*

5.170

2.967

117

96

45%

45%

*

*

21.316

15.723

259

221

62%

79%

*

*

11.827

6.805

260

202

15%

15%

*

*

14.993

16.592

1.423

1.544

89%

92%

*

*

11.499

9.769

1.088

994

42%

39%

*

*

65.207

71.808

447

424

90%

89%

*

*

10.225

12.552

648

708

78%

80%

26.961

24.379

33.873

26.170

3.048

2.697

49%

50%

*

*

15.140

12.559

1.057

999

73%

67%

*

*

125.728

117.085

490

475

70%

70%

371.512

343.970

8.003

***

56

***

60%

***

148.418

***

**

89.365

**

624

**

92%

**

*

15.952

15.464

2.220

2.174

1%

0%

14.461

14.879

25.925

25.148

80

76

90%

90%

*

*

1.177.126

1.399.076

3.229

2.770

23%

23%

713.843

619.513

3.133

3.624

424

305

75%

70%

10.386

*

45

Aantal leningklanten Instelling

Land

ProMujer

Bolivia

PT Bina Artha Ventura

Indonesië

Sembrar Sartawi

Bolivia

Small Enterprise Foundation

Zuid-Afrika

2013

2012

Percentage vrouwelijke leningklanten 2013

2012

**

111.974

**

94%

80.917

***

100%

***

15.145

11.870

45%

43%

105.587

95.143

100%

100%

Tuba Rai Metin

Oost-Timor

6.215

7.513

99%

91%

Ugafode

Uganda

10.281

9.127

33%

61%

Uganda Finance Trust

Uganda

25.151

22.529

71%

67%

3.383.141

3.497.915

Totaal

* Niet van toepassing ** Lening afgelost in 2013 *** Niet gefinancierd in 2012

Aantal leningklanten

Caspian Impact Investments, India Bank Andara, Indonesië

Percentage vrouwelijke leningklanten

2013

2012

2013

2012

1.995.250 niet beschikbaar

2.228.499 1.519.162

99% niet beschikbaar

100% 52%

Naast directe financieringen aan mfi’s is Hivos-Triodos Fonds aandeelhouder in Caspian Impact Investments, een investeringsfonds dat leningen verstrekt aan producentenorganisaties in de landbouwsector, mfi’s, financiële instellingen gericht op het midden- en kleinbedrijf en op betaalbare huisvesting voor arme huishoudens. Hivos-Triodos fonds is ook aandeelhouder in Leapfrog Financial Inclusion Fund dat investeert in verzekerings­

maatschappijen die hun dienstverlening richten op lage inkomensgroepen, in MFX Solutions dat gespecialiseerd is in valuta-afdekkingsinstrumenten voor de micro­ financieringssector, in EcoEnterprises Fund II dat investeert in duurzame MKB-bedrijven in Latijns Amerika onder andere in de landbouwsector en in Bank Andara dat leningen verstrekt aan mfi’s in Indonesië. Daarnaast heeft Hivos-Triodos Fonds een lening verstrekt aan Aldea Global, een coöperatie van koffieboeren.

46

Leningportefeuille (in duizenden euro’s) 2013

2012

Gemiddelde lening (in euro’s) 2013

2012

Percentage klanten in rurale gebieden

Aantal spaarklanten

2013

2012

2013

2012

**

39.476

**

353

**

22%

**

*

5.199

***

64

***

70%

***

*

***

21.420

15.304

1.414

1.289

63%

63%

*

*

14.720

16.502

139

173

100%

100%

*

*

2.685

2.102

432

280

80%

78%

3.313

4.462

5.037

3.749

490

411

66%

55%

38.039

14.016

17.004

13.435

676

596

56%

60%

294.322

180.642

2.661.963

2.691.378

3.136.318

2.535.540

47

Duurzaamheidverslaglegging Hivos-Triodos Fonds wordt beheerd door Triodos Investment Management BV. Dit is een volle dochter van Triodos Bank NV. Alle beleggingsfondsen rapporteren afzonderlijk over hun resultaten in een jaarverslag. De medewerkers van Triodos Investment Management BV die betrokken zijn bij het beheer van de fondsen zijn in dienst bij Triodos Bank. Alle aspecten van sociaal beleid, waaronder ook het beloningsbeleid, worden verantwoord in het jaarverslag 2013 van Triodos Bank. Het jaarverslag van Triodos Bank is een integraal duurzaamheidverslag. Triodos Bank maakt voor de zesde keer gebruik van de derde generatie richtlijnen van het Global Report Initiative (GRI 3.1, zoals gepubliceerd in 2006 en geüpdate in 2011) bij het opstellen van haar jaarverslag over 2013. Voor de vijfde keer gebruiken wij de GRI aanvullingen voor de Financiële Sector uit 2008. Triodos Bank is begonnen met het afstemmen van haar rapportage op de vierde generatie van de GRI-richtlijnen met haar jaarverslag van 2013 en zal deze volledig implementeren in het jaarverslag over 2014. Meer over de GRI-richtlijnen en de rapportage is te vinden op www.globalreporting.org. Meer informatie over de socialeen milieuprestaties van Triodos Bank en haar beleggingsfondsen zijn te vinden in het jaarverslag van Triodos Bank. Triodos Investment Management BV heeft zich in 2011 aangesloten bij de Stichting Klachteninstituut Financiële Dienstverlening.

Klimaatneutraal ondernemen Triodos Bank is volledig CO2-neutraal. Uitgangspunt van het milieubeleid van Triodos Bank is de trias energetica. Dat betekent dat de bank haar energieverbruik zoveel mogelijk beperkt, dat daar waar mogelijk duurzame energie of duurzame bronnen worden gebruikt, en dat de klimaateffecten van opgewekte energie worden gecompenseerd. Zo minimaliseert en compenseert de bank haar milieubelasting. Triodos Bank is een klimaatneutrale, CO2 neutrale organisatie.

Bezoekadres Hivos-Triodos Fonds Nieuweroordweg 1 Postbus 55 3700 AB Zeist Telefoon 030 693 65 11 (klantcontact) Telefoon 030 693 65 00 (algemeen) www.triodos.nl

Colofon Stichting Hivos-Triodos Fonds Jaarverslag 2013 Oplage 75 exemplaren Verschijning April 2014 Tekst Triodos Investment Management, Zeist Fotografie Foto’s beschikbaar gesteld door de betreffende microfinancieringsinstelling Grafisch ontwerp Michael Nash Associates, Londen Lay out Via Bertha, Utrecht Drukwerk Drukkerij Pascal, Utrecht Voor reacties of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met Triodos Bank. Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via: www.triodos.nl

Stichting Hivos-Triodos Fonds is een gezamenlijk initiatief van Hivos en Triodos Bank.