Steunpunt Werk en Sociale Economie Jaarplan 2015
Promotor-coördinator: Prof. Dr. Luc Sels Coördinator: Wim Herremans V2_01/12/2014
1
Inhoudstafel Inleiding......................................................................................................................................................... 3 Kenniscentrum arbeidsmarkt ..................................................................................................................... 3 Vier onderzoekscentra............................................................................................................................... 3 Multidisciplinair .......................................................................................................................................... 4 Dagelijks Bestuur ....................................................................................................................................... 5 Wetenschappelijke disseminatie ............................................................................................................... 6 Kortetermijnopdrachten ............................................................................................................................. 6 Samenwerking met andere Steunpunten .................................................................................................. 7 Transversale maatschappelijke thema’s ................................................................................................... 8
Werkpakketten ............................................................................................................................................. 8 Werkpakketten CELM ................................................................................................................................... 8 WP1. Vlaamse arbeidsrekening ................................................................................................................ 8 WP2. Thematische boordtabellen ............................................................................................................. 9 WP3. Regionale arbeidsmarktprestaties ................................................................................................... 9 WP4. Arbeidsmarktprojecties en prospectief onderzoek ........................................................................ 10 WP5. Data-ontwikkeling .......................................................................................................................... 11 WP6. Econometrische analyses op administratieve bestanden ............................................................. 11 WP7. Wetenschappelijke dienstverlening en kortetermijnopdrachten .................................................... 12 WP8. Netwerking en valorisatie .............................................................................................................. 12
Werkpakketten CCR .................................................................................................................................... 13 WP1. De impact van flexible zoekgedrag ................................................................................................ 13 WP4. Negatieve gevolgen van loopbaantransities .................................................................................. 15
Werkpakketten CALP .................................................................................................................................. 17 WP1. Evaluatie van het nieuwe werkloosheidsverzekeringsstelsel voor schoolverlaters ...................... 17 WP2. Openbare aanbesteding van tewerkstellingsdiensten: lange termijn effectiviteit en de rol van de aard van de externe dienstverlener ......................................................................................................... 17 WP3. Aanmoedigen actief ouder worden ................................................................................................ 17 WP4. Effectiviteit van opleiding ............................................................................................................... 17 WP5. Effectiviteit van verwijzingen .......................................................................................................... 18 WP6. Wetenschappelijke dienstverlening ............................................................................................... 18
Werkpakketten SERC .................................................................................................................................. 18 WP1. Uitbreiding van de monitor SE ....................................................................................................... 18 WP2. Community empowerment via sociale ondernemingen ................................................................. 19 WP3. Analyse van jobcreatiemogelijkheden voor doelgroepwerknemers in de reguliere arbeidsmarkt 20 2
Schematische weergave jaarplan 2015 ...................................................................................................... 21 WSE_CELM ............................................................................................................................................ 21 WSE_CCR ............................................................................................................................................... 24 WSE_CALP ............................................................................................................................................. 25 WSE_SERC ............................................................................................................................................ 26
Bijlagen........................................................................................................................................................ 26 Begroting 2015 ........................................................................................................................................ 26 Personeelsmaanden en gantt charts ....................................................................................................... 26
Inleiding Kenniscentrum arbeidsmarkt Het Steunpunt Werk en Sociale Economie (WSE) is een kenniscentrum dat expertise opbouwt en ter beschikking stelt over de thema’s werk, arbeidsmarkt en sociale economie. Het stelt zich tot doel de kennis over deze thema’s te bundelen en uit te breiden door middel van eigen onderzoek. Het Steunpunt WSE is door de Vlaamse Regering erkend als Steunpunt Beleidsrelevant Onderzoek (Vlaams Programma Strategisch Arbeidsmarktonderzoek en Programma Steunpunten Beleidsrelevant Onderzoek), met de steun van de Stuurgroep Strategisch Arbeidsmarktonderzoek en het Vlaams Interuniversitair OnderzoeksNetwerk Arbeidsmarktrapportering VIONA. In opdracht van de Federale Overheid (Programma BRAIN - Federaal Wetenschapsbeleid) ondersteunt het Steunpunt WSE mee de uitbouw en exploitatie van sociaaleconomische databanken over arbeid en arbeidsmarkt.
Vier onderzoekscentra Het Steunpunt Werk en Sociale Economie bestaat uit vier onderzoekscentra, waarvan één instaat voor de uitbouw van de monitoring van de Vlaamse arbeidsmarkt en de drie andere zich specifiek richten op onderzoek van een bepaald thema gerelateerd aan werk, arbeidsmarkt en sociale economie: 1) Het Expertisecentrum Arbeidsmarktmonitoring (Centre of Expertise for Labour Market Monitoring, CELM) neemt de taken over van de Unit Data-Ontwikkeling uit de vorige Steunpuntperiode. De belangrijkste taken van het CELM zijn de ontsluiting van arbeidsmarktinformatie voor beleidsdoelen, de ontwikkeling van de Arbeidsrekening (geïntegreerd arbeidsmarktstatistiekmodel) en strategische boordtabellen over de Vlaamse arbeidsmarkt, de simulatie van activiteits- en werkzaamheidsgraden, de methodologische ondersteuning van VLAMT (Vlaams Arbeidsmarktonderzoek voor de Toekomst), de opvolging van de vacaturemarkt en de benchmarking van de Vlaamse arbeidsmarktprestaties in Europees perspectief. Het CELM is de draaischijf voor arbeidsmarktinformatie in Vlaanderen, ontwikkelt daartoe een interactieve website en continueert het tijdschrift Over.Werk. Het CELM werkt actief samen met het Departement WSE. 2) Het Centrum voor Loopbaanonderzoek (Centre for Career Research, CCR) legt zich toe op de studie van transities op de arbeidsmarkt, met bijzondere aandacht voor de transities van werk naar werk, de analyse van zoekgedrag bij transities en de succesvoorwaarden van heroriëntering in arbeidsloopbanen. In het 3
CCR krijgt ook het onderzoek naar de (determinanten van vervroegde) uittrede uit en herintrede in de arbeidsloopbaan bij 50-plussers bijzondere aandacht. Ook de implicaties voor het beleidsinstrumentarium van bijvoorbeeld de overgang van job- naar loopbaanzekerheid en de verlenging van de actieve loopbaan krijgen volop aandacht in het CCR. 3) Het Onderzoekscentrum Activerend Arbeidsmarktbeleid (Centre for Research on Active Labour Market Policies, CALP) legt zich toe op het onderzoek naar de efficiëntie en effectiviteit van activeringsinstrumenten (bijvoorbeeld het sluitend maatpak, de uitbreiding systematische aanpak 50-plus, loonkostensubsidies, sociale inschakelingsinstrumenten, enzovoort). Hierbij gaat bijzondere aandacht naar de inschakeling van kansengroepen en de transitie van werkloosheid naar werk, maar er is ook ruimte voor onderzoek naar de werking van loopbaaninstrumenten ter ondersteuning van transities van werk naar werk. 4) Het Onderzoekscentrum Sociale Economie (Social Economy Research Centre, SERC) specialiseert zich in de sociale en meerwaardeneconomie en het sociaal ondernemerschap. Het SERC zal instaan voor de uitbreiding van de monitor van de sociale economie (uitbreiding van populatie en indicatoren). Gedreven door het ‘empowerment’-paradigma (in aansluiting op en in synergie met het Vlaams Armoedesteunpunt) worden instrumenten en schalen ontwikkeld voor de meting van empowerment en worden beleidsaanbevelingen geformuleerd voor een faciliterend beleid.
Multidisciplinair De studie van werk, arbeidsmarkt en sociale economie vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Daarom wordt het Steunpunt Werk en Sociale Economie gedragen door een interuniversitair en interfacultair consortium zodat de voornaamste disciplines die een rol spelen in het arbeidsmarktonderzoek vertegenwoordigd zijn. De deelnemende instellingen bezitten samen de nodige expertise om het Steunpunt WSE inhoudelijk en methodologisch gestalte te geven. Bovendien bouwt het consortium verder op de expertise van het vorige Steunpunt WSE 2007-2011 (dat op zijn beurt gegroeid is uit het Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid, Vorming (WAV) dat in de periode 1991-2006 de arbeidsmarktmonitoring in Vlaanderen op de kaart heeft gezet). Volgende faculteiten en onderzoeksgroepen maken deel uit van het consortium van het Steunpunt WSE: - KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, Campus Leuven: Prof. Dr. Luc Sels (hoofdpromotor) - KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, Campus Carolus Antwerpen (het voormalige Thomas More / Lessius Antwerpen): Prof. Dr. Anneleen Forrier - KU Leuven, HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving: Peter De Cuyper - Universiteit Antwerpen, Faculteit Sociale en Politieke Wetenschappen: Prof. Dr. Dimitri Mortelmans - Antwerp Management School: Prof. Dr. Ans De Vos - Universiteit Gent, Faculteit Economie en Bedrijfskunde: Prof. Dr. Bart Cockx - Universiteit Gent (de voormalige Hogeschool Gent), Faculteit Economie en Bedrijfskunde: Prof. dr. Adelien Decramer Door de integratie van de academische opleidingen van de hogescholen in de universiteiten, is het departement Handelswetenschappen van Thomas More opgegaan in de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven. Het departement Handelswetenschappen van de Hogeschool Gent is opgegaan in de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de UGent.
4
Bij CALP wijzigde de samenstelling naar aanleiding van het vertrek van Joost Bollens op het HIVA. De geplande werkzaamheden van Joost Bollens worden overgenomen door Steven Groenez (als promotor) en Rembert De Blander (als post-doc onderzoeker) die op 1 oktober 2014 start bij het HIVA. Gegeven de expertise van deze collega’s, kunnen de geplande werkzaamheden in goede orde verder gezet worden. De nieuwe structuur van het Steunpunt WSE wordt weergegeven in het volgende schema:
Dagelijks Bestuur Het Dagelijks Bestuur heeft als opdrachten de coördinatie tussen de centres, de inhoudelijke programmatie, de bewaking van financiën en middelenallocatie, de fijnstelling van jaarbegrotingen, de opstelling en validering van rapportering aan de opdrachtgever, de planning van collectieve publicaties, en de kwaliteitsbewaking binnen het Steunpunt. Het Dagelijks Bestuur is samengesteld uit de hoofdpromotor van het Steunpunt, de coördinatoren en co-promotoren van de centres en een vertegenwoordiger van de onderzoekers. De samenstelling van het Dagelijks Bestuur werd eveneens aangepast aan de gewijzigde structuur bij CALP. -
Luc Sels, FEB – KU Leuven, hoofdpromotor Steunpunt WSE Wim Herremans, FEB – KU Leuven, coördinator CELM Dimitri Mortelmans, CELLO – Universiteit Antwerpen, coördinator CCR Bart Cockx, SHERPPA – UGent, coördinator CALP Peter De Cuyper, HIVA – KU Leuven, coördinator SERC Sophie De Winne, FEB - KU Leuven, co-promotor CELM Ilke Van Beveren, FEB - KU Leuven, co-promotor CELM 5
-
Ans De Vos, Antwerp Management School, co-promotor CCR Nicky Dries, FEB – KU Leuven, co-promotor CCR Anneleen Forrier, FEB - KU Leuven, co-promotor CCR Marijke Verbruggen, FEB – KU Leuven, co-promotor CCR Steven Groenez, HIVA – KU Leuven, co-promotor CALP (ter vervanging van Joost Bollens) Adelien Decramer, UGent, co-promotor SERC Miet Lamberts, HIVA – KU Leuven, co-promotor SERC Sarah Vansteenkiste, FEB – KU Leuven, onderzoekster CCR/CELM
Wetenschappelijke disseminatie Het Steunpunt WSE wil als kenniscentrum helder communiceren over haar wetenschappelijke resultaten. Daartoe worden diverse kanalen gebruikt. ► Over.Werk is het driemaandelijks tijdschrift van het Steunpunt WSE. In Over.Werk rapporteren we over nieuw gepubliceerd arbeidsmarktonderzoek uit Vlaanderen, België en Nederland. Daarnaast biedt Over.Werk ook ruimte voor discussie- of opinieteksten van beleidsactoren. Op die manier vervult Over.Werk een brugfunctie tussen onderzoek en beleid. Voor abonnees zijn de artikels van Over.Werk eveneens toegankelijk in elektronische vorm via de website www.steunpuntwse.be. ► De output in het kader van de monitoringfunctie van het Steunpunt WSE (Expertisecentrum Arbeidsmarktmonitoring) wordt zoveel mogelijk aangeboden via de website www.steunpuntwse.be. ► Het e-zine wordt gebruikt voor de aankondiging van nieuwe publicaties of studiedagen. Via het e-zine verspreidt het Steunpunt WSE ook haar arbeidsmarktflitsen. Dit zijn korte berichten over nieuwe cijfers, markante onderzoeksresultaten of onbekende aspecten van de arbeidsmarkt. ► De onderzoeksresultaten en beleidsstandpunten van het Steunpunt WSE worden gepubliceerd in een reeks WSE reports die elektronisch beschikbaar worden gesteld via de website. ► Met de organisatie van het Arbeidsmarktcongres willen we op basis van onderzoek en ervaringen het debat over de werking van de arbeidsmarkt aanscherpen.
Kortetermijnopdrachten Er zijn verschillende pistes uitgewerkt om aan ad hoc vragen en kortetermijnopdrachten tegemoet te komen. Het Steunpunt WSE biedt ondersteuning bij het raadplegen en interpreteren van arbeidsmarktinformatie en streeft ernaar om objectieve en gevalideerde arbeidsmarkcijfers beschikbaar te stellen ten behoeve van het Vlaamse arbeidsmarktbeleid en van het algemeen maatschappelijk debat. Hiervoor verzorgen we de ‘hotline arbeidsmarktinformatie’, waarbij vragen naar feitelijke data over de arbeidsmarkt op korte termijn toegeleverd worden aan externe gebruikers. Hiermee komen we tegemoet aan de grote vraag naar arbeidsmarktgegevens bij een breed publiek (beleidsmedewerkers, sociale partners, agentschappen, onderzoekers, journalisten, studenten, bedrijven, individuen). Jaarlijks worden op deze manier 150 tot 200 ad hoc vragen behandeld. Het meerjarenplan van CELM werd opgesteld in algemene termen op een geaggregeerd niveau. Dit laat toe om de werkpakketten met betrekking tot de monitoring meer concreet uit te werken in de jaarplannen. In overleg met de Stuurgroep en met het Departement WSE kunnen prioriteiten bepaald worden en specifieke thema’s geselecteerd worden. Dit laat toe om de monitoringopdrachten bij te sturen volgens de actuele behoeften. 6
Daarnaast leveren we ad hoc ondersteuning bij het analyseren en verzamelen van specifieke arbeidsmarktinformatie. Deze ondersteuning kan verschillende vormen aannemen: het opleveren van cijferreeksen en analyses in het kader van een omgevingsanalyse, het beantwoorden van actuele vragen in verband met arbeidsmarktmonitoring, het aanleveren en interpreteren van groeiscenario’s in functie van het opstellen van streefcijfers, de effectiviteitsmeting van beleidsmaatregelen in het kader van evaluatieprocedures, het verzorgen van presentaties en het deelnemen aan discussies of werkgroepen inzake arbeidsmarktbeleid… De inplanning van deze opdrachten wordt ad hoc bekeken op het ogenblik dat er zich een concrete vraag stelt vanuit het beleid (stuurgroep, kabinet, Departement WSE, sociale partners, VDAB…). De afstemming van deze kortetermijnopdrachten met de jaarplanning gebeurt in overleg met het Departement WSE. Dit kan resulteren in een verschuiving van andere lopende opdrachten in de jaarplanning. Over het verloop en de output ervan wordt ook steeds teruggekoppeld naar de Stuurgroep. Voor de hotline arbeidsmarktinformatie en de kortetermijnopdrachten in het kader van de monitoring voorziet CELM een doorlooptijd van 3,5 maanden per jaar.
Samenwerking met andere Steunpunten Tussen het Steunpunt WSE en het Steunpunt SSL werd overeengekomen om een gezamenlijk werkpakket uit te bouwen, gericht op een exploratieve studie omtrent de koppeling van onderwijsdata, schoolverlatersdata en arbeidsmarktdata. Indien deze koppeling gerealiseerd kan worden, kan een belangrijke stap voorwaarts gezet worden in de ontwikkeling van een aanbodpijler van een geïntegreerd arbeidsmarktstroommodel voor Vlaanderen. Om de mogelijkheden en lacunes van de (gekoppelde) databanken na te gaan, werkten we in samenspraak met de betrokken Vlaamse administraties een pilootproject uit waarbij we een aanvraag indienden voor het koppelen van onderwijsgegevens met gegevens uit het Datawarehouse Arbeidsmarkt voor twee cohortes van schoolverlaters uit het Vlaamse onderwijs in de jaren 2008 en 2011. Het gaat om gegevens uit volgende databanken: Databank Secundair Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Databank Hoger Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Leer- en Ervaringsbewijzen Databank van de Vlaamse Gemeenschap (LED) Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) Leertijdgegevens SYNTRA Vlaanderen Datawarehouse Arbeidsmarkt & Sociale Bescherming In 2014 werd de gegevensaanvraag afgewerkt en werd een machtiging aangevraagd bij de Vlaamse Toezichtscommissie en bij het Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid (Privacycommissie). Als alles naar verwachting verloopt, dan worden de eerste gegevens nog in 2014 geleverd, zodat we er in 2015 mee aan de slag kunnen. Terwijl het project initieel voorzien was als een beperkte haalbaarheidsstudie met minimale inzet van middelen, is het intussen uitgegroeid tot een zeer omvangrijke en gecompliceerde gegevensaanvraag. De verwerking en analyse van deze dataset kan starten in 2015, maar zal gezien de rijkdom aan gegevens en de uitgebreide analysemogelijkheden de huidige steunpunttermijn overschrijden. In een eerste fase zullen we de gegevens verkennen, integreren, documenteren en gebruiksklaar maken. Over de aanpak en werkverdeling van deze fase maken we concrete afspraken met het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen. In een tweede fase starten we met het creëren van indicatoren omtrent de overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt (zie WP2). Het CELM voorziet ook de mogelijkheid tot het uitwisselen van data met andere Steunpunten binnen de grenzen van de contractuele bepalingen ten aanzien van de dataleveranciers en van de privacywetgeving, en rekening houdend met technische en organisatorische mogelijkheden. Dit resulteert onder andere in een gegevensuitwisseling met het Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie. 7
Het Steunpunt WSE neemt deel aan het Inter-Steunpunten Transitieplatform (INTRAP). INTRAP wordt georganiseerd door het Steunpunt TRADO. Bedoeling is om vanuit de academische wereld ondersteuning te bieden aan de transversale transitieaanpak die gepromoot wordt in het toekomstproject Vlaanderen in Actie.
Transversale maatschappelijke thema’s In het kader van de 2020-werkzaamheidsdoelstellingen wordt bijzondere aandacht besteed aan het inschakelen van alle bevolkingsgroepen op de arbeidsmarkt. Voor bepaalde kansengroepen werden ook specifieke streefcijfers en groeipaden uitgewerkt (Pact 2020). Omwille van de vaak lage werkzaamheidsgraden (bv. 55-plussers), de persistentie van de werkzaamheidskloven (bv. bij migranten) en de uiteenlopende loopbaanuitkomsten (bv. loonkloof) komt de positie van vrouwen, 55-plussers en kansengroepen als een transversale dimensie aan bod in de verschillende werkpakketten van de vier onderzoekscenters van het Steunpunt WSE.
Werkpakketten Werkpakketten CELM Het meerjarenplan van CELM bestaat uit acht werkpakketten. Hieronder lichten we elk werkpakket kort toe en beschrijven we de voorziene output in het werkingsjaar 2015.
WP1. Vlaamse arbeidsrekening De Vlaamse arbeidsrekening is een raamwerk voor het integreren van arbeidsmarktstatistieken en bevat een intern consistente raming van kernvariabelen met betrekking tot de arbeidsmarkt. In de Vlaamse arbeidsrekening wordt bestaande arbeidsmarktinformatie in een logisch geheel van op elkaar aansluitende gegevens geïntegreerd met duidelijk gedefinieerde begrippen en identiteitsrelaties. De primaire doelstelling bestaat er in om op een systematische en geïntegreerde wijze inzicht te bieden in de Vlaamse, subregionale en lokale arbeidsmarkten. In het werkingsjaar 2015 zullen we verder inzetten op het actualiseren van de reeksen en het optimaliseren van het integratieproces. De gegevensverzameling van de Vlaamse arbeidsrekening is een doorlopend proces en het updaten van de reeksen verloopt volgens de beschikbaarheid van de gegevens. In het kader van de Vlaamse arbeidsrekening participeren we ook in een overleg met de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO), het Federale Planbureau, de Nationale Bank van België, De Federale Overheidsdienst Economie, het Institut Wallon de l’évaluation, de la prospective et de la statistique (IWEPS) en ACTIRIS. Vanuit dit overleg worden de federale en regionale arbeidsrekeningen op elkaar afgestemd en geharmoniseerd, waardoor de verschillen tussen de ramingsmethoden geminimaliseerd of verduidelijkt worden. Een volledige harmonisering kon nog niet bereikt worden, maar het overleg hierover wordt gecontinueerd. Er werden wel reeds verschillende data-aanvragen geharmoniseerd (zodat iedereen met dezelfde basisgegevens zal werken) en gemeenschappelijk ingediend (o.a. bij RSVZ, RSZPPO, DWH).
8
WP2. Thematische boordtabellen Naast de Vlaamse arbeidsrekening, stellen we als tweede pijler van een geïntegreerd arbeidsmarktstatistiekmodel voor Vlaanderen een reeks van boordtabellen voor met betrekking tot actuele en strategische arbeidsmarktthema’s. In een boordtabel worden de belangrijkste ken- en stuurgetallen met betrekking tot een specifiek beleidsrelevant arbeidsmarktthema in één schema samengebracht. Het betreft veelal indicatoren die op maat ontworpen worden en die in het kader van de specifieke boordtabel een logische samenhang vertonen. Tijdens de voorbije jaren werden boordtabellen ontwikkeld rond de thema’s ‘Eindeloopbaan’, ‘Jongeren’, ‘Opleidingsinspanningen’, ‘Vacaturemarkt’, ‘Sectoren’ en ‘Potentiële arbeidsreserve’. In het werkingsjaar 2015 zal voornamelijk ingezet worden op het onderhouden en actualiseren van de tijdreeksen die in het kader van de thematische boordtabellen ontwikkeld werden. Dit ‘onderhoud’ is een gemeenschappelijke opdracht van het Departement WSE en het Steunpunt WSE. Tijdens het periodiek monitoringoverleg tussen het Steunpunt WSE en het Departement WSE worden afspraken gemaakt over de werkverdeling en de concrete boordtabellen die geactualiseerd zullen worden. Het Steunpunt WSE biedt in elk geval ondersteuning bij de dataverzameling, methodologische aspecten, validering en valorisatie van de gegevens. Daarnaast staat het Steunpunt WSE ook in voor het ontwikkelen van nieuwe indicatoren of uitbreidingen van de thematische boordtabellen. In het werkingsjaar 2015 voorzien we in het kader van de boordtabel ‘Overgang onderwijs-arbeidsmarkt’ analyses op basis van de gekoppelde gegevens die we samen met het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen verzamelen (zie WP4). Met deze analyses beogen we de ontwikkeling van nieuwe indicatoren met betrekking tot de overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt en de professionele inschakeling van schoolverlaters. De gekoppelde gegevens laten onder andere toe om de studie van VDAB over de tewerkstellingskansen van schoolverlaters volgens opleidingsniveau en studiegebied (de ‘schoolverlatersstudies’) te verrijken met bijkomende informatie over de duur van de transitieperiode, de kwaliteit van de intredejobs, en de mobiliteit en doorstroomkansen van schoolverlaters op de arbeidsmarkt. Ook de kerncijfers ‘Vlaanderen in Europa’ en het Trendrapport Vlaamse arbeidsmarkt kunnen we bij de boordtabellen plaatsen. Aan de hand van de voornaamste kerncijfers worden de prestaties op de Vlaamse arbeidsmarkt (en in Europees perspectief) van nabij opgevolgd. Hierover wordt gerapporteerd in het Trendrapport Vlaamse arbeidsmarkt. De kerncijfers en het Trendrapport zijn gemeenschappelijke realisaties van het Steunpunt WSE en het Departement WSE. In het werkingsjaar 2015 voorzien we volgende output: - Kerncijfers over de Vlaamse arbeidsmarkt en Europese lidstaten op basis van de Labour Force Survey. Deze kerncijfers worden in de zomer 2015 geactualiseerd en gepubliceerd op www.steunpuntwse.be en werk.be. - Publicatie van het Trendrapport Vlaamse arbeidsmarkt 2015 in Over.Werk nr. 4/2015
WP3. Regionale arbeidsmarktprestaties Op basis van een vergelijking van de arbeidsmarktprestaties van de Europese regio’s brengen we de relatieve positie van Vlaanderen in een regionaal vergelijkend perspectief in kaart. In deze comparatieve analyses clusteren we de Europese regio’s op basis van een set van voor het beleid centrale arbeidsmarktindicatoren. De voorbije jaren werden analyses uitgevoerd rond de algemene prestaties op de Vlaamse arbeidsmarkt in het kader van de EU2020-werkgelegenheidsdoelstellingen en rond de thematiek van de jeugdwerkloosheid en hertewerkstellingskansen voor jongeren. De concrete invalshoek en thematiek voor het jaar 2015 van deze clusteranalyse wordt besproken op het monitoringoverleg tussen het Departement WSE en het Steunpunt WSE. 9
WP4. Arbeidsmarktprojecties en prospectief onderzoek Projecties werkzaamheidsgraad (EU2020) We ontwikkelden een nieuw basismodel voor de projectie van de werkzaamheidsgraad in 2020. De werkzaamheidsgraad wordt hierbij afgeleid van een projectie van de beroepsbevolking in combinatie met een prognose van de werkloosheidsgraad. Voor de projectie van de beroepsbevolking hanteren we de cohort component methodologie. Voor de prognose van de werkloosheidsgraad maken we gebruik van de resultaten uit HERMREG. In 2014 ontwikkelden we op basis van het projectiemodel werkzaamheid ook twee interactieve toepassingen waarmee gebruikers zelf projecties kunnen uitvoeren (http://www.steunpuntwse.be/werkzaamheidsprojecties). In 2015 voorzien we een actualisering van de projecties, een update van de projectietools op de website en een rapportering van de scenario’s en de projectieresultaten in het Trendrapport. Om de verdere ontwikkeling van het projectiemodel en gebruikerstoepassingen te optimaliseren, zullen we de projecties verder documenteren en zullen we initiatieven nemen om de interne kennisdeling hierover te bevorderen. Haalbaarheidsstudie koppeling onderwijs- en arbeidsmarktloopbanen Tussen het Steunpunt WSE en het Steunpunt SSL werd overeengekomen om een gezamenlijk werkpakket uit te bouwen, gericht op een exploratieve studie omtrent de koppeling van onderwijsdata, schoolverlatersdata en arbeidsmarktdata. Indien deze koppeling gerealiseerd kan worden, kan een belangrijke stap voorwaarts gezet worden in de ontwikkeling van een aanbodpijler van een geïntegreerd arbeidsmarktstroommodel voor Vlaanderen. Om de mogelijkheden en lacunes van de (gekoppelde) databanken na te gaan, werkten we in samenspraak met de betrokken Vlaamse administraties een pilootproject uit waarbij we een aanvraag indienden voor het koppelen van onderwijsgegevens met gegevens uit het Datawarehouse Arbeidsmarkt voor twee cohortes van schoolverlaters uit het Vlaamse onderwijs in de jaren 2008 en 2011. Het gaat om gegevens uit volgende databanken: Databank Secundair Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Databank Hoger Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Leer- en Ervaringsbewijzen Databank van de Vlaamse Gemeenschap (LED) Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) Leertijdgegevens SYNTRA Vlaanderen Datawarehouse Arbeidsmarkt & Sociale Bescherming In 2014 werd de gegevensaanvraag afgewerkt en werd een machtiging aangevraagd bij de Vlaamse Toezichtscommissie en bij het Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid (Privacycommissie). Als alles naar verwachting verloopt, dan worden de eerste gegevens nog in 2014 geleverd, zodat we er in 2015 mee aan de slag kunnen. Terwijl het project initieel voorzien was als een beperkte haalbaarheidsstudie met minimale inzet van middelen, is het intussen uitgegroeid tot een zeer omvangrijke en gecompliceerde gegevensaanvraag. De verwerking en analyse van deze dataset kan starten in 2015, maar zal gezien de rijkdom aan gegevens en de uitgebreide analysemogelijkheden de huidige steunpunttermijn overschrijden. Om de output voor het lopende steunpunt toch te maximaliseren, stellen we specifiek voor dit werkpakket de deeltijdse aanstelling van een (junior) onderzoeker in het vooruitzicht in 2015. In een eerste fase zullen we de gegevens verkennen, integreren, documenteren en gebruiksklaar maken. Over de aanpak en werkverdeling van deze fase maken we concrete afspraken met het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen. In een tweede fase starten we met het creëren van indicatoren omtrent de overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt (zie WP2).
10
Daarnaast zullen we ook een ‘oriëntatienota’ uitwerken waarin we de mogelijkheden verkennen die de gekoppelde data bieden voor verder onderzoek naar de (verwachte) instroom van jongeren op de arbeidsmarkt en de afstemming tussen vraag en aanbod in het kader van een geïntegreerd arbeidsmarktstroommodel. Vervangingsvraag en aanwervingsbehoeften De vervangingsvraag is een belangrijke component in het kader van prospectief arbeidsmarktonderzoek. Het is de vraag die ontstaat vanwege (vervroegde) pensionering, andere uittredes, sterftes, migraties en jobmobiliteit. Deze is sterk afhankelijk van het leeftijdsprofiel van de werkende populatie. Sectoren, beroepen of regio’s met relatief veel 55-plussers kunnen zich aan een hogere vervangingsvraag verwachten omwille van vervroegde arbeidsmarktuittrede of pensioneringen. De vervangingsvraag en de uitbreidingsvraag (of tewerkstellingsgroei) vormen samen de totaal te verwachten arbeidsvraag. Om een beter zicht te krijgen op de aanwervingsbehoeften in de sectoren ontwikkelden we een model om de toekomstige (vervangings)vraag op sectorniveau te projecteren. In het projectiemodel sectoren gaan we per sector na welke aanwervingsbehoefte deze in de toekomst kan verwachten volgens bepaalde scenario’s. De analyses gebeuren ofwel op het niveau van een economische sector (op NACE 2-digitniveau) ofwel op het niveau van een paritair comité. Hiervoor hebben we twee interactieve toepassingen ontwikkeld in Excel. Voor het werkingsjaar 2015 voorzien we een actualisering van het projectiemodel en een update van de toepassingen. Aanvullend zullen we ook een beroepenmodel testen (projectie van de vervangingsvraag per beroep of beroepscategorie) waarbij we de cohort componentenmethode toepassen op beroepengegevens (ISCOclassificatie) uit de Enquête naar de Arbeidskrachten. In 2013 werden hiervoor data verzameld bij de FOD Economie, in 2014 en 2015 voorzien we de analyse van de gegevens en - indien de kwaliteit van de gegevens het toelaat - de ontwikkeling van een gebruikerstoepassing om de projectieresultaten te ontsluiten via de website.
WP5. Data-ontwikkeling In functie van de ontwikkeling van de instrumenten voor arbeidsmarktmonitoring, de inhoudelijke en methodologische ondersteuning van de WSE onderzoekslijnen en de ondersteuning van externe gebruikers (beleidsactoren, administraties, wetenschappelijke instellingen, middenveld, …) bij hun zoektocht naar de meest geschikte arbeidsmarktinfo en bij de correcte interpretatie van deze informatie, zullen we verder investeren in de ontwikkeling en ontsluiting van bestaande en nieuwe statistiekbronnen. Hiervoor leggen we ons prioritair toe op reeds beschikbare databanken zodat de aanwezige informatie verder ontgonnen wordt en momenteel in het arbeidsmarktonderzoek onderbenutte databanken verder ontsloten worden. Dit houdt onder meer in dat we werk maken van de dataverzameling en ontwikkeling van primaire databanken (o.a. EU-LFS microdata, EU-SILC microdata), dat we deelnemen aan werkgroepen inzake arbeidsmarktstatistieken en –monitoring. (o.a. RVA expertengroep werkloosheidsgraad, expertengroep federale vacature-enquête, Gebruikersgroep DWH, Gebruikersoverleg Enquête naar de Arbeidskrachten…), en dat we waar mogelijk afstemmen met andere WSE onderzoekscentres en andere Steunpunten.
WP6. Econometrische analyses op administratieve bestanden De financiering van dit werkpakket was voorzien vanuit de reserves van de hoofdpromotor en er waren geen middelen voorzien in de meerjarenbegroting van het Steunpunt. Door de bijkomende besparingen in
11
2015 en de hiermee gepaard gaande herallocatie van de beschikbare middelen kan dit werkpakket niet meer gerealiseerd worden.
WP7. Wetenschappelijke dienstverlening en kortetermijnopdrachten Het Steunpunt WSE biedt ondersteuning bij het raadplegen en interpreteren van arbeidsmarktinformatie en streeft ernaar om objectieve en gevalideerde arbeidsmarkcijfers beschikbaar te stellen ten behoeve van het Vlaamse arbeidsmarktbeleid en van het algemeen maatschappelijk debat. Enerzijds verzorgen we hiervoor de hotline arbeidsmarktinformatie, waarbij vragen naar feitelijke data over de arbeidsmarkt op korte termijn toegeleverd worden aan externe gebruikers. Anderzijds leveren we ad hoc ondersteuning bij het analyseren en verzamelen van specifieke arbeidsmarktinformatie in functie van actuele beleidsvragen. De concrete invulling van deze kortetermijnopdrachten wordt besproken op het periodieke monitoringoverleg tussen het Departement WSE en het Steunpunt WSE.
WP8. Netwerking en valorisatie Website arbeidsmarktinformatie Voor het vervullen van de algemene netwerkfunctie enerzijds en de valorisatie van steunpuntproducten anderzijds vormt de website van het Steunpunt WSE een centrale spil. Op deze website worden arbeidsmarktonderzoek (WSE Reports, Over.Werk-artikels) en arbeidsmarktcijfers (Cijferrubriek, Projecties) gebundeld en beschikbaar gesteld voor externe gebruikers. In 2013 werd een nieuwe website gecreëerd en in gebruik genomen. CELM staat in voor de technische ontwikkeling en het content-beheer van de website. Tijdschrift Over.Werk Met het Tijdschrift Over.Werk willen we het arbeidsmarktonderzoek in Vlaanderen en Europa op de voet volgen, kort op de bal spelen bij nieuwe, beleidsrelevante vraagstukken, met bondige en toegankelijke artikels aan de brug tussen wetenschap en beleid werken, en het netwerk van arbeidsmarktonderzoekers versterken. In Over.Werk is er ruimte voor arbeidsmarktonderzoek (met centrale focus op Vlaanderen en Nederland), thematische uitdiepingen, publieke discussie, cijfermatige analyses en recensies. De artikels zijn eveneens elektronisch raadpleegbaar op de website van het Steunpunt. In het werkingsjaar 2015 voorzien we opnieuw vier edities: Nr1. Gepubliceerd arbeidsmarktonderzoek Nr2. Themarubriek Nr3. Gepubliceerd arbeidsmarktonderzoek Nr4. Trendrapport Vlaamse arbeidsmarkt Cijferfocus De cijferfocus op de homepage van de website is een flexibele tool waarmee we op een eenvoudige en snelle manier nieuwe of relevante cijfers onder de aandacht kunnen brengen. Deze cijferfocus is opgevat als een ‘carrousel’ die toelaat om gelijktijdig vier à vijf specifieke cijfers in de kijker te plaatsen. De cijferfocus zelf bevat enkel een cijfer en een titel. Bij het doorklikken op de cijferfocus wordt een korte toelichting gegeven bij het cijfer en wordt een link aangeboden naar een achterliggende publicatie of cijferreeks. Met de cijferfocus kunnen we zowel eigen als externe cijfers in de kijker plaatsen. Op deze manier kunnen we eveneens relevante cijfers en achterliggende publicaties van andere organisaties onder de aandacht brengen.
12
Arbeidsmarktflitsen De arbeidsmarktflitsen zijn korte berichten over nieuwe cijfers, opmerkelijke analyses of onbekende aspecten van de arbeidsmarkt. Deze worden verspreid via het e-zine van het Steunpunt WSE. E-zine Iedereen kan zich via de website inschrijven voor het e-zine van het Steunpunt WSE. Met het e-zine communiceren we op regelmatige basis over nieuwe publicaties, updates in de cijferrubrieken en events. Twitteraccount In 2013 hebben we ook een twitteraccount van het Steunpunt WSE gecreëerd. De twitteraccount laat toe om op een meer gerichte wijze te communiceren ter aanvulling van het e-zine. Hiermee kunnen we updates of events aankondigen, maar ook gericht communiceren over actuele thema’s of specifieke cijfers/analyses die we in de kijker willen plaatsen. Arbeidsmarktcongres In 2015 organiseren we gespreid over het jaar drie inhoudelijke seminars rond de thema’s van CCR, CALP en SERC. Via deze seminars willen we de resultaten van de onderzoekslijnen valoriseren en situeren in een ruimere context van onderzoek op nationaal of internationaal vlak. Deze thematische aanpak laat toe om een meer gerichte doelgroep te bereiken en de beleidsrelevantie van het specifieke onderzoeksdomein te benadrukken. Het is de bedoeling om de seminars laagdrempelig te houden (o.a. qua prijssetting) met oog op een maximale betrokkenheid en aanwezigheid van de betreffende stakeholders. De inhoudelijke uitwerking van de seminars wordt door de betreffende onderzoekslijnen opgenomen, met praktische en financiële ondersteuning van CELM.
Werkpakketten CCR Het jaarplan 2015 van CCR (Centre for Career Research) bestaat uit twee werkpakketten. Hieronder lichten we elk werkpakket kort toe en beschrijven we de voorziene output in het werkingsjaar 2015. Gezien de vele studies en inzichten die tijdens deze en de vorige steunpuntrondes gegenereerd zijn rond loopbanen, loopbaansucces, loopbaantransities en employability, zal het CCR in 2015 ook een geïntegreerde policy paper ontwikkelen die (a) de inzichten uit de vele studies integreert en synthetiseert en (b) op basis van deze rode draad aangeeft welke de belangrijkste beleidsconclusies zijn ten aanzien van de verdere ontwikkeling van het loopbaan- en inzetbaarheidsbeleid in Vlaanderen.
WP1. De impact van flexible zoekgedrag In werkpakket 1 staan we stil bij de impact van het zoekproces op de kans op een nieuwe job voor werkloze werkzoekenden. We bestuderen 2 zaken: (1) De impact van zoekstrategieën op zoeksucces – een studie bij werkloze werkzoekenden (2) De invloed van flexibel zoekgedrag – een studie naar aanwervingsgedrag bij rekruteerders Studie 1. De impact van zoekstrategieën op zoeksucces – een studie bij werkloze werkzoekenden
13
Doel In de eerste studie binnen dit werkpakket staan we stil bij de invloed van zoekstrategieën. Zoekstrategieën zijn (net als flexibel zoekgedrag dat centraal staat in studie 2 van dit werkpakket) een kwalitatieve maatstaf van zoekgedrag die ingaat op hoe werkzoekenden hun zoektocht naar een job aanpakken. Waar flexibel zoekgedrag vooral focust op het type job, gaat het er bij zoekstrategieën meer over welke strategie men bij het zoeken hanteert. Veelal worden 3 strategieën onderscheiden:
Gefocuste zoekstrategie: mensen weten wat ze zoeken en focussen zich daarop Exploratieve zoekstrategie: mensen weten ongeveer wat ze willen, maar houden opties open Willekeurige zoekstrategie: mensen weten nauwelijks wat ze willen en zoeken lukraak
Uit eerder onderzoek blijkt dat deze drie zoekstrategieën gerelateerd zijn aan zoeksucces, onder andere aan de kwaliteit van hertewerkstelling (Crossley & Highhouse, 2005; Koen et al., 2010). Eerder onderzoek bestudeerde voornamelijk de impact van individuele zoekstrategieën. In deze studie willen we bekijken of mensen bepaalde zoekstrategieën combineren – en of deze combinatie evolueert naarmate men langer werkloos is – en wat dan de meest succesvolle combinaties zijn. We hopen met dit onderzoek een beter beeld te krijgen van hoe werknemers hun zoektocht naar werk aanpakken, hoe dit evolueert doorheen de tijd en welke aanpak de meeste kans op succes heeft voor welke werknemers. Dataverzameling We maken gebruik van data verzameld in het kader van het steunpunt WSE in het kader van het doctoraat van Sarah Vansteenkiste. Twee cohortes werklozen, namelijk (1) individuen die pas werkloos geworden zijn en (2) individuen die al 4 maand werkloos zijn, werden op drie meetmomenten bevraagd. Voor de eerste cohorte vonden de bevragingen plaats 1, 4 en 7 maand na instroom in de werkloosheid. De tweede cohorte werd 4 maand, 7 maand en 10 maand na instroom in de werkloosheid bevraagd. Op het eerste meetmoment werden uitsluitend werklozen bevraagd. Vanaf meetmoment 2 konden de respondenten zowel werkloos als werkend (of inactief) zijn, afhankelijk van het succes van hun zoekgedrag. Deze bevraging kon plaatsvinden dankzij een samenwerking met de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB). Voor de eerste bevraging werden in totaal 6 000 personen (3 000 in de eerste cohorte; en 3 000 in de tweede cohorte) aangeschreven door de VDAB. Enkel personen die een job hadden gehad voor de werkloosheid (dus geen studenten of inactieven) werden bij deze studie betrokken. De eerste bevragingsronde vond plaats in oktober – november 2011; de tweede bevragingsronde in januari – februari 2012; de derde in april – mei 2012. In de eerste bevragingsronde participeerden 1 750 werkzoekenden (respons = 29%). Aan de tweede bevragingsronde namen 1 159 personen deel (respons = 66%) en aan de derde 966 personen (respons = 81%). De analyses zullen gebeuren aan de hand van een combinatie van cluster- en logistische regressie-analyse. Referenties Crossley, C.D. & Highhouse, S. (2005). Relation of job search and choice process with subsequent satisfaction. Journal of Economic Psychology, 26, 255-268. Koen, J., Klehe, U., van Vianen, A.E.M., Zikic, J., & Nauta, A. (2010). Job-search strategies and reemployment quality: The impact of career adaptability. Journal of Vocational Behavior, 77, 126-139.
14
Studie 2. De invloed van flexibel zoekgedrag – een studie naar aanwervingsgedrag bij rekruteerders In de tweede studie onderzoeken we de impact van flexibel zoekgedrag op de kans op werk. Flexibel zoekgedrag verwijst naar de mate waarin werkzoekenden kandideren voor jobs die qua inhoud, arbeidsvoorwaarden, arbeidstijd, … afwijken van de vooropleiding en de jobs die in het verleden zijn uitgevoerd. In eerdere jaren hebben reeds bekeken bij werkloze werkzoekenden in welke mate flexibel zoekgedrag leidt tot kans op en kwaliteit van hertewerkstelling. Eén van de vaststellingen die uit die onderzoeken is dat recente werklozen minder jobaanbiedingen krijgen als ze op een flexibele manier zoeken naar werk. Dit zorgt ervoor dat ook hun kans op hertewerkstelling niet hoger ligt, wat in strijd is met de positieve effecten die vaak verondersteld worden door beleidsmakers en loopbaanonderzoekers. Een mogelijke verklaring voor dit gevonden effect is dat werkgevers of rekruteerders eerder weigerachtig staan tegenover werkzoekenden die solliciteren voor jobs die anders zijn op vlak van jobinhoud, loon/functieniveau of pendeltijd dan hun voorgaande job. Om dit te testen werd dit jaar als pilootstudie een beperkte dataverzameling uitgevoerd bij rekruteerders (gedefinieerd als mensen die in hun werk taken hebben m.b.t. werving en selectie, bv. werknemers van wervings- en selectiebureaus, maar ook leidinggevenden die deze rol op zich nemen). Concreet hebben we respondenten gevraagd zich in te leven in een situatie waarin ze voor een bepaalde job (die we omschreven) een kandidaat zochten. Vervolgens gaven we hen de CV en kort wat informatie over het eerste selectiegesprek, waarna ze gevraagd werden in te schatten hoe groot de kans was dat ze deze kandidaat zouden aanwerven en waarom. Uit de eerste resultaten van dit experiment komt naar voor dat werkzoekenden die flexibel zoeken op vlak van loon, pendeltijd of jobinhoud een lagere aanwervingskans hebben dan werkzoekenden die niet flexibel zoeken op deze vlakken. Het is de bedoeling om in 2015 verder aan de slag te gaan met deze verzamelde data alsook diepgaander onderzoek te doen rond dit thema binnen dit werkpakket. Extra data zullen verzameld worden via experimenten bij rekruteerders, waarbij profielen gemanipuleerd worden op de drie flexibiliteitsvormen die in het beleid het meest centraal staan: loon, jobinhoud en pendeltijd. We zullen in deze dataverzameling en het verdere onderzoek ook een onderscheid maken naar het type job waarvoor gesolliciteerd wordt. Zo stellen we als één van de onderzoeksvragen voorop of flexibiliteit meer/minder aanvaard wordt door werkgevers indien het om een beroep gaat met een grote toekomstige arbeidsvraag of niet. Immers, indien flexibiliteit van werkzoekenden die solliciteren voor (toekomstige) knelpuntvacatures leidt tot lagere/hogere aanwervingskansen, dan lijkt dit beleidsmatig meer/minder problematisch dan wanneer het gaat om een vacature die makkelijk invulbaar is.
WP4. Negatieve gevolgen van loopbaantransities Career transitions from a contingency perspective: examining factors moderating the impact of job mobility In dit werkpakket nemen we de ambivalentie onder de loep betreffende de gevolgen van loopbaanmobiliteit. In recente loopbaanliteratuur wordt de mobiele of transitionele loopbaan vooral in een positief licht gezien, met de nadruk op de individuele creativiteit bij het opbouwen van een loopbaan en de vrijheid om een eigen loopbaantraject te bepalen in functie van persoonlijke omstandigheden (Inkson, Gunz, Ganesh, & Roper, 2012). Ook onder beleidsmakers heerst vaak de visie dat arbeidsmobiliteit een heilmiddel is om aan de eisen van de economische flexibilisering tegemoet te komen.
15
De resultaten van empirisch onderzoek omtrent de gevolgen van loopbaanmobiliteit zijn echter uiteenlopend (Mao, 2004). Hoewel in sommige gevallen de positieve invloed van loopbaanmobiliteit effectief wordt vastgesteld (Eby, Butts, & Lockwood, 2003; Gerber, Wittekind, Grote, & Staffelbach, 2009), wijzen de resultaten van andere studies eerder op een negatieve dynamiek binnen de transitionele loopbaan (Light, 2005). De tegenstrijdigheid van de empirische bevindingen zou mogelijk verklaard kunnen worden door variatie in steekproefsamenstelling, de focus op verschillende soorten loopbaantransities en het negeren van specifieke transitiekenmerken (Eby & Dematteo, 2000; Fields, Dingman, Roman, & Blum, 2005). Onderzoek in de Belgische context wijst erop dat er verschillende gestaltes van de transitionele loopbaan kunnen bestaan, met sterk uiteenlopende loopbaanuitkomsten als gevolg (Kovalenko & Mortelmans, 2014). In dit werkpakket focussen we op determinanten van differentiatie in de gevolgen van loopbaanmobiliteit, waarbij zowel persoons- als transitiekenmerken centraal staan. Onder meer wordt er gezocht naar differentiatie bij verschillende kansengroepen: kortgeschoolden, allochtonen, en ouderen. Ook genderverschillen zullen centraal staan in de analyses. Uit recent nationaal en internationaal onderzoek blijkt dat loopbaanzelfsturing eveneens een belangrijke mediërende factor kan zijn bij het opbouwen van een transitioneel loopbaantraject (Briscoe, Henagan, Burton, & Murphy, 2012). De invloed van zelfsturing op verschillende transitiekenmerken wordt onderzocht en vergeleken tussen de werknemersgroepen. Het bestaand empirisch onderzoek rond loopbaanmobiliteit focust zich vaak op een beperkt aantal transitiekenmerken. In dit werkpakket kijken we naar een breder scala van transitiekenmerken. Enerzijds worden de effecten bekeken van proximiteit tussen loopbaanstatussen voor en na de transitie, uitgedrukt in termen van verschillen in functieniveau, jobinhoud, werkregime en contracttype. Anderzijds wordt de invloed van zowel subjectieve als objectieve transitievrijwilligheid onderzocht. Een belangrijk onderdeel van dit werkpakket is gewijd aan de analyse van causaliteit tussen loopbaanmobiliteit enerzijds, en loopbaanuitkomsten, zoals loopbaantevredenheid of gepercipieerde inzetbaarheid, anderzijds. Hoewel er al veel inkt is gevloeid over de samenhang tussen deze fenomenen, de richting van de causaliteit werd nauwelijks onderzocht. Leidt bijvoorbeeld hogere loopbaanmobiliteit tot lagere loopbaantevredenheid (Gerber et al., 2009) of is deze ontevredenheid eerder een reden om sneller van job te veranderen? We maken gebruik van de longitudinale data om de causaliteit tussen beide fenomenen te ontleden. De rol van mediërende factoren wordt eveneens onderzocht in deze context.
Referenties Briscoe, J. P., Henagan, S. C., Burton, J. P., & Murphy, W. M. (2012). Coping with an insecure employment environment: The differing roles of protean and boundaryless career orientations. Journal of Vocational Behavior, 80(2), 308–316. doi:10.1016/j.jvb.2011.12.008 Eby, L. T., Butts, M., & Lockwood, A. (2003). Predictors of success in the era of the boundaryless career. Journal of Organizational Behavior, 24(6), 689–708. doi:10.1002/job.214 Eby, L. T., & Dematteo, J. S. (2000). When the type of move matters: employee outcomes under various relocation situations. Journal of Organizational Behavior, 21(6), 677–687. doi:10.1002/1099-1379(200009)21:6<677::AIDJOB50>3.0.CO;2-6 Fields, D., Dingman, M. E., Roman, P. M., & Blum, T. C. (2005). Exploring predictors of alternative job changes. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78(1), 63–82. doi:10.1348/096317904X22719 Gerber, M., Wittekind, A., Grote, G., & Staffelbach, B. (2009). Exploring types of career orientation: A latent class analysis approach. Journal of Vocational Behavior, 75(3), 303–318. doi:10.1016/j.jvb.2009.04.003 Inkson, K., Gunz, H., Ganesh, S., & Roper, J. (2012). Boundaryless careers: Bringing back boundaries. Organization Studies, 1–18. doi:10.1177/0170840611435600 Kovalenko, M., & Mortelmans, D. (2014). Does career type matter? Outcomes in traditional and transitional career patterns. Journal of Vocational Behavior, 85(2), 238–249. doi:10.1016/j.jvb.2014.07.003
16
Light, A. (2005). Job Mobility and Wage Growth: Evidence from the NLSY79. Monthly Labor Review, 128, 33–39. Mao, H.-Y. (2004). Voluntary employer changes and salary attainment of managers. The International Journal of Human Resource Management, 15(1), 180–195. doi:10.1080/0958519032000157410
Werkpakketten CALP Het meerjarenplan van CALP bestaat uit zes werkpakketten. Hieronder lichten we elk werkpakket kort toe en beschrijven we de voorziene output in het werkingsjaar 2015. Omwille van het vertrek van de onderzoeksleider aan de KU Leuven werden in de loop van 2014 minder onderzoeksmaanden opgenomen dan verwacht waardoor werkpakket 4 vertraging heeft opgelopen. Deze onderzoeksmaanden en de bijhorende personeelsmiddelen worden overgeboekt naar 2015 waardoor het werkpakket alsnog gerealiseerd kan worden.
WP1. Evaluatie van het nieuwe werkloosheidsverzekeringsstelsel voor schoolverlaters Dit werkpakket vervangt het initieel geplande pakket “Een eenvoudig instrument voor de evaluatie van de activering door de VDAB”. Deze vervanging was nodig omdat de data voor het initieel werkpakket niet verzameld konden worden. Het project beoogt de evaluatie van drie aspecten van het nieuwe werkloosheidsverzekeringsstelsel voor schoolverlaters: (i) de verlenging van de wachttijd van negen maanden naar één jaar; (ii) de beperking in de tijd van het recht op uitkeringen voor ‘niet-bevoorrechte’ samenwonenden tot drie jaar; (iii) de activering van het zoekgedrag van werkzoekende schoolverlaters via zesmaandelijkse evaluaties. De koppeling van de VDAB data met de gegevens uit de Datawarehouse van de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid (KSZ) en de gegevens van de RVA zou in principe tussen september en december 2014 gerealiseerd moeten zijn. In het begin van 2015 dienen deze nog gecontroleerd en in de voor analyse vereiste vorm gegoten moeten worden. Dit gebeurt deels gedurende de eerste maanden van 2015. Na afwerking van deze controle zal voornoemde evaluatie worden gerealiseerd en gerapporteerd. De evaluaties van punten (ii) en (iii) zullen maar gedeeltelijk gerealiseerd kunnen worden, omdat de meest recente gegevens voor deze evaluatie nog niet beschikbaar zijn in de Datawarehouse.
WP2. Openbare aanbesteding van tewerkstellingsdiensten: lange termijn effectiviteit en de rol van de aard van de externe dienstverlener Dit werkpakket zou tegen december 2014 afgerond moeten zijn.
WP3. Aanmoedigen actief ouder worden Dit pakket zou tegen eind 2014 definitief opgeleverd moeten zijn.
WP4. Effectiviteit van opleiding In dit werkpakket wordt de effectiviteit van beroepsopleiding voor werklozen onderzocht. Daarbij zal gebruik gemaakt worden van de timing-of-events benadering. Hier wordt gebruik gemaakt van het feit dat de oplei-
17
ding start na het begin van de werkloosheidsperiode. Als opleiding een effect heeft, zal dit effect zich alleszins pas kunnen manifesteren vanaf de start van die opleiding en niet voordien (tenminste, als anticipatie kan worden uitgesloten). Uit buitenlands onderzoek blijkt dat opleiding niet noodzakelijk het verblijf in de werkloosheid verkort (eerder integendeel, het zogenaamde "locking in" effect), maar wel gunstige effecten heeft op de situatie nadien: men vindt vb. beter werk, of men kan dit werk langer behouden, etc. Het is dan ook erg belangrijk om niet alleen te kijken naar het effect van opleiding op de kans om de werkloosheid te verlaten, maar om bovendien ook steeds de verdere gevolgen mee in de analyse te betrekken. In een eerste fase zal de timing of events methode worden gebruikt om de korte termijn effecten op de werkloosheid te onderzoeken. In een latere fase zullen dan vervolgens de lange termijn effecten op werkgelegenheid en werkloosheid worden bekeken. In de loop van 2012 werd afgestemd met de VDAB en werden de nodige data klaargemaakt. In 2013 werd de analyse van de data opgestart, en die zal doorlopen tot en met 2015. De literatuurstudie werd in 2014 gepubliceerd in het tweede nummer van Over.Werk. Omwille van het vertrek van de onderzoeksleider aan de KU Leuven werden in de loop van 2014 minder onderzoeksmaanden opgenomen dan verwacht. Deze maanden worden in 2015 opgenomen.
WP5. Effectiviteit van verwijzingen Dit pakket zou tegen eind 2014 definitief opgeleverd moeten zijn.
WP6. Wetenschappelijke dienstverlening De beschikbare ruimte voor de ad hoc opdrachten vervalt als gevolg van de bijkomende besparingen in 2015.
Werkpakketten SERC Het meerjarenplan van SERC bestaat uit drie werkpakketten. Hieronder lichten we elk werkpakket kort toe en beschrijven we de voorziene output in het werkingsjaar 2015
WP1. Uitbreiding van de monitor SE SERC breidt de monitor van de sociale economie, ontwikkeld in het kader van de onderzoekslijn Sociale Economie tijdens het vorige Steunpunt WSE, uit. Een eerste uitbreiding bestaat uit een uitbreiding van de populatie van ondernemingen die omvat worden door de monitor. Een tweede uitbreiding betreft de indicatoren met een assessment van de gerealiseerde meerwaarden door sociale economie ondernemingen in Vlaanderen. In 2012 werd een aanvang gemaakt met de ontwikkeling van een theoretisch en methodologisch kader voor deze uitbreidingen. In 2013 werd een concrete strategie ontwikkeld die met het beleid en werkveld werd afgetoetst ter realisatie van (1) de uitbreiding van de populatie (team HIVA) en (2) de ontwikkeling van een survey aangaande meerwaarden (team HoGent). In 2014 lag het zwaartepunt op WP1b met de survey bij sociale economie ondernemingen, in 2015 ligt het zwaartepunt bij WP1a.
18
WP 1a Uitbreiding van de populatie van sociale ondernemingen omvat door de monitor sociale economie In het WSE rapport ‘een uitgebreide monitor voor de sociale economie in Vlaanderen’ werd de rationale en aanpak voor de uitbreiding van de populatie van de sociale ondernemingen voorgesteld die de monitor zal omvatten. Daarbij knoopten we aan bij de brede conceptualisering van sociale economie in de internationale literatuur en recente beleidsontwikkelingen op Vlaams en Europees niveau. Op basis daarvan hebben we een repertorium opgesteld van sociale ondernemingen waarbij LDE en maatwerk samen een eerste luik vormen (de sociale inschakelingseconomie), aangevuld met een panel van andere sociale ondernemingen (cf. de brede definitie).Dit vormde de basis voor het opvragen van data bij de nationale databanken enerzijds (door HIVA) en voor de survey en case-studies anderzijds (door HoGent). De administratieve data zullen eind 2014/begin 2015 in ons bezit zijn. In 2015 staat dan ook het koppelen, cleanen, analyseren en rapporteren over deze data centraal. Op basis van de verkregen data zal in 2015 een update van de monitor uit 2009 worden gemaakt, waarbij bijzondere aandacht zal besteed worden aan evoluties sinds 2009. Daarnaast zal op basis van de data een module worden ontwikkeld die de werknemersstromen in kaart brengt. Het gaan dan zowel om stromen binnen de diverse werkvormen van de sociale economie als naar het NEC. Daarmee sluit de monitor aan op de recente beleidsontwikkelingen waarbij doorstroom en uitstroom een belangrijke plaats krijgen (maatwerkdecreet, decreet LDE). Deze module zal in dit opzicht fungeren als nulmeting.
WP 1b Uitbreiding van de indicatoren voor het meten van maatschappelijke meerwaarden Een tweede uitbreiding van de monitor betreft de indicatoren die gemeten worden door de monitor met het doel om multiple meerwaarden die gerealiseerd worden door sociale ondernemingen te meten. De eerste monitor beperkte zich tot indicatoren van economische performantie en van tewerkstelling van doelgroepwerknemers. Nu beogen we het meten van meerwaarden op verschillende vlakken. We knopen hierbij aan bij het rapporteringsinstrument dat in het kader van de VIONA-studie over de haalbaarheid van rapportering van duurzaam ondernemerschap / maatschappelijk verantwoord ondernemen (analyse van de toepas- en bruikbaarheid van ISO26000- en GRI instruments, door UNU-CRIS / RCE-SNS & Howest) en de evolutie binnen de Vlaamse regelgeving om duurzaamheidscriteria op te nemen in openbare aanbestedingen. In 2013 werd in dit kader een meetinstrument ontwikkeld. In 2014 vond de survey plaats bij sociale ondernemingen en wordt hierover gerapporteerd. Dit werkpakket zal dus eind 2014 zijn afgerond en is geagendeerd op de werkgroep sociale economie van 01/2015. In 2015 wordt wel nog aandacht besteed aan de valorisatie van de onderzoeksresultaten.
WP2. Community empowerment via sociale ondernemingen In 2013 werd binnen dit WP een draft theoretisch/conceptuele nota m.b.t. 'community empowerment via sociale ondernemingen' gerealiseerd die een aantal inzichten combineert m.b.t. sociale ondernemingen, kritisch realisme en empowerment. Deze visienota werd in 2014 gefinaliseerd in samenwerking met onderzoekers van het Steunpunt VLAS en besproken op de werkgroep sociale economie..
19
Naast het finaliseren van de nota werd in dit WP een kort verkennend onderzoek gevoerd naar de link tussen coöperaties en de inschakeling van doelgroepwerknemers met als voornaamste case het coöperatief netwerkmodel in Italië. Dit onderzoek wordt eind 2014 gefinaliseerd en besproken op de werkgroep sociale economie begin 2015.. WP2 zal dus eind 2014 zijn afgerond. In 2015 zal wel nog aandacht worden besteed aan de valorisatie van onderzoeksresultaten.
WP3. Analyse van jobcreatiemogelijkheden voor doelgroepwerknemers in de reguliere arbeidsmarkt In dit werkpakket werd gefocust op wat werkgevers (en sectoren) in de reguliere arbeidsmarkt potentieel kunnen doen en actueel doen om de integratie van doelgroepwerknemers in de arbeidsmarkt te verbeteren. Speciale aandacht ging naar de kwaliteit van het werk (de integratie van doelgroepwerknemers in fatsoenlijke (decent) en duurzame jobs). Dit werkpakket werd in 2014 afgerond en leidde tot een WSE-rapport. In 2015 worden dus geen activiteiten gepland.
20
Schematische weergave jaarplan 2015 WSE_CELM WP1. Vlaamse arbeidsrekening
Consolidatie van het basismodel
FTE (maanden)
Doorlooptijd (maanden)
Initiator
Output
Oplevering
FEB– KU Leuven
Updates (op voorwaarde van databeschikbaarheid): Bevolking naar socio-economische positie Bevolking naar nationaliteit / herkomst Detailtabellen werkenden (sector, regime) Binnenlandse werkgelegenheid – aantal personen Inkomende / Uitgaande pendel Binnenlandse werkgelegenheid – arbeidsvolume Jobs Niet-werkende werkzoekenden Vacatures Vestigingen met personeel
Ongoing
12
FEB– KU Leuven
Harmonisatie van federale en regionale arbeidsrekeningen: overleg en afstemming van de methodologie
ongoing
4
Update kerncijfers Vlaamse arbeidsmarkt in Europees perspectief Publicatie van het Trendrapport 2015 in Over.Werk nr.4
09/2015
FEB– KU Leuven
FEB– KU Leuven
Onderhouden en actualiseren van de tijdreeksen uit de thematische boordtabellen. Op het monitoringoverleg tussen het Steunpunt WSE en het
ongoing
Milestones
18,00
16,00
Harmonisatie en uitbreidingsmodules
2,00
WP2. Thematische boordtabellen
10,00
Trendrapport Vlaamse arbeidsmarkt
4,00
Updates en uitbreidingen
6,00
12
12
In samenwerking met Departement WSE Werkgroep arbeidsmarktmonitoring
12/2015
Werkgroep arbeidsmarktmonitoring
In samenwerking met Departement WSE In samenwerking met Departement WSE
21
Departement WSE worden afspraken gemaakt over de werkverdeling en de concrete boordtabellen die geactualiseerd zullen worden. Analyses op basis van de gekoppelde gegevens die we samen met het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen verzamelen (zie WP4). Met deze analyse beogen we de ontwikkeling van nieuwe indicatoren met betrekking tot de overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt WP3. Regionale arbeidsmarktprestaties
4,00
WP4. Arbeidsmarktprojecties en prospectief onderzoek
19,00
Haalbaarheidsstudie koppeling onderwijs- en arbeidsmarktloopbanen
I.s.m. Steunpunt SSL
12/2015
Werkgroep arbeidsmarktmonitoring
4,00
Benchmarking regionale arbeidsmarktprestaties
Projecties werkzaamheidsgraad (EU2020)
12/2015
6,00
6,00
6
FEB– KU Leuven
In deze comparatieve analyses clusteren we de Europese regio’s op basis van een set van voor het beleid centrale arbeidsmarktindicatoren. De concrete invalshoek en thematiek van deze clusteranalyse wordt besproken op het monitoringoverleg tussen het Departement WSE en het Steunpunt WSE.
12
FEB– KU Leuven
Actualisering EU2020 projecties, update van de projectietool, rapportering van de resultaten en scenario’s in het Trendrapport
FEB– KU Leuven
In een eerste fase gegevens verkennen, integreren, documenteren en gebruiksklaar maken, in overleg met Steunpunt SSL. In een tweede fase creëren van indicatoren onderwijs arbeidsmarkt (zie WP2). Daarnaast ‘oriëntatienota’ over de mogelijkheden
12
12/2015 Werkgroep arbeidsmarktmonitoring
ongoing
In samenwerking met Steunpunt SSL en Werkgroep databanken
22
voor verder onderzoek naar de (verwachte) instroom van jongeren op de arbeidsmarkt.
Vervangingsvraag en aanwervingsbehoeften
7,00
WP5. Data-ontwikkeling
3,00
Ontsluiten databanken
3,00
WP6. Econometrische analyses op administratieve data
/
WP7. Wetenschappelijke dienstverlening
4,50
Hotline arbeidsmarktinformatie
2,00
Ad hoc opdrachten en ondersteuning
2,50
WP8. Netwerking en valorisatie
9,00
FEB– KU Leuven
Sectoraal model: update van het projectiemodel en van de gebruikerstoepassingen Beroepenmodel: analyses en ontwikkelen van een gebruikerstoepassing
12
FEB– KU Leuven
Dataverzameling en ontwikkeling van primaire databanken (o.a. EU-LFS microdata, EU-SILC microdata) Deelname aan werkgroepen inzake arbeidsmarktstatistieken en –monitoring. Samenwerking met andere WSE onderzoekscentres en andere Steunpunten m.b.t. het ontsluiten van databanken
ongoing
12
FEB– KU Leuven
Levering van arbeidsmarktcijfers aan externe gebruikers
ongoing
FEB– KU Leuven
Ad hoc ondersteuning bij het analyseren en verzamelen van specifieke arbeidsmarktinformatie. De concrete invulling van deze kortetermijnopdrachten wordt besproken op het monitoringoverleg tussen het Departement WSE en het Steunpunt WSE.
12
12
ongoing ongoing
Werkgroep arbeidsmarktmonitoring
In samenwerking met Departement WSE
ongoing
In samenwerking met Departement WSE In samenwerking met Departement WSE
23
Content management van de website en afstemming op het webportaal werk.be
WSE Tijdschrift (Over.Werk)
2,00
4,00
12
12
Onderhoud en content management van de WSE website Afstemming met het interactieve webportaal werk.be
ongoing
FEB– KU Leuven
03/2015
FEB– KU Leuven
Nr1. Gepubliceerd arbeidsmarktonderzoek Nr2. Themarubriek Nr3. Gepubliceerd arbeidsmarktonderzoek Nr4. Trendrapport arbeidsmarkt
Arbeidsmarktcongres
1,50
2
FEB– KU Leuven
Gespreid over het jaar organiseren we drie inhoudelijke seminars rond de thema’s van CCR, CALP en SERC De inhoudelijke uitwerking van de seminars wordt door de betreffende onderzoekslijnen opgenomen, met praktische ondersteuning van CELM.
E-zines, arbeidsmarktflitsen, cijferfocus, twitteraccount
1,50
12
FEB– KU Leuven
Communicatietools voor updates, events en arbeidsmarktanalyses
FTE (maanden)
WSE_CCR Beleidspaper en seminar
WP1. The impact of job search behavior
2
12
Doorlooptijd (maanden) 6
12
Initiator UA/KUL
KU Leuven - FEB
Output
ongoing
06/2015 09/2015
In samenwerking met Departement WSE
Tijdschema uitgever (Acco)
12/2015
Planning nog te bepalen
In samenwerking met Departement WSE
ongoing
/
Oplevering
Beleidspaper en seminar
6/2015
De impact van zoekstrategieën op zoeksucces – een studie bij werkloze werkzoekenden
9/2015
De invloed van flexibel zoekgedrag – een studie bij rekruteerders
12/2015
Milestones Seminar
Werkgroep
WP2. Employability
/
/
/
/
/
/
WP3. Self-directedness
/
/
/
/
/
/
WP4. Negative consequences of career transitions
15
12
KUL/UA
Literatuuronderzoek Analyse LiV-data
12/2015
Werkgroep
24
Rapportering WP5. The work-life balance and household influences
/
/
/
/
/
/
WP6. Part-time employment at the end of the career
/
/
/
/
/
/
WP7. An international comparison of career transitionality
/
/
/
/
/
/
FTE
Doorloop Tijd
Initiator
Output
Oplevering
Milestones
12/2015
Werkgroep
WSE_CALP
(in maanden)
(in maanden)
WP1: Evaluatie van het nieuwe werkloosheidsverzekeringsstelsel voor schoolverlaters
12,9
12
UGent
Voorlopige evaluatie van de verlenging van de wachttijd op basis van de VDAB data Gereedmaken van de gekoppelde data voor analyse Afwerking literatuuronderzoek Analyses van het effect van de verlenging van de wachttijd voor jongeren op de gekoppelde data, alsook analyses met betrekking tot de beperking tot het recht op uitkering en de activering van het zoekgedrag voor schoolverlaters. Finaal rapport
WP2: Tendering bemiddelingsdiensten
/
/
UGent
Afgewerkt in 2014
/
/
WP3: Aanmoedigen actief ouder worden
/
/
HIVA
Afgewerkt in 2014
/
/
WP4: Effectiviteit van opleiding
9,6
10
HIVA
Analyse korte- en langetermijneffecten Finaal rapport
10/2015
Werkgroep
WP5: Effectiviteit verwijzingen
/
/
HIVA
Afgewerkt in 2014
/
/
25
WP6: Wetenschappelijke dienstverlening
/
/
FTE (in maanden)
Doorloop Tijd
WP1a Uitbreiding van de populatie
14
WP1b Assessment van de multiple meerwaarden
WSE_SERC
Initiator
Output
Oplevering
Milestones
12
HIVA
WSE report monitor sociale economie WSE report werknemersstromen binnen de sociale economie
12/2015 12/2015
0
0
HoGent
WSE report en Over.werk artikel
01/2015
AFGEROND
WP2 Community Empowerment door Sociale ondernemingen
0
0
HIVA
WSE-report
01/2015
AFGEROND
WP3 Jobcreatiemogelijkheden voor doelgroepen in de reguliere economie
0
0
HIVA
WSE-report en Over.Werk artikel
AFGEROND
AFGEROND
(in maanden)
WP1 Uitbreiding van de Monitor SE Afhankelijk van beschikbaarheid data
Bijlagen Begroting 2015 Zie bijlage SWSE_2015 Begroting
Personeelsmaanden en gantt charts Zie bijlage SWSE_2015 Doorlooptijd en Gantt charts
26
