Statistisch Jaarboek Gemeente Groningen

Statistisch Jaarboek 2010 Gemeente Groningen

Groningen, november 2010

i

Statistisch Jaarboek 2010

Uitvoering Onderzoek en Statistiek Groningen

Redactie Age Stinissen en Tinus Snijders

Foto’s/Illustraties HS 2: Ab Deisz HS 4: GGD Groningen HS 12: Milieudienst Begrippenlijst: O&S Groningen Overige hoofdstukken: Willem Hartholt

Ontwerp Onderzoek en Statistiek Groningen / Jan Udema

Druk Zodiak, grafische bedrijven

Onderzoek en Statistiek Groningen, november 2010 Onderzoek en Statistiek Groningen heeft als kernactiviteiten instrument ontwikkeling voor en uitvoering van beleidsgericht onderzoek, het toegankelijk maken van grote hoeveelheden data uit verschillende bronnen, gegevensanalyse, projectevaluatie en dienstverlening bij overheidsmarketing.

ISBN 978-90-809862-6-8

ii

VOORWOORD Hoe veel inwoners heeft de stad exact? Hoeveel van hen zijn mannen en vrouwen? Hoe zit het met de groei van het aantal woningen? Hoe veel studenten zijn er nu eigenlijk? Hoe veel toeschouwers heeft FC Groningen? Allemaal vragen waarop in dit Statistisch Jaarboek antwoord wordt gegeven. Het Statistisch Jaarboek van de gemeente Groningen is in de eerst plaats een vraagbaak voor wie snel een antwoord wil op zijn vragen. Daarnaast is het jaarboek is ook de thermometer van de stad. Om goed onderbouwde beslissingen te kunnen nemen is het hebben van goede en betrouwbare statistische informatie zeer belangrijk. Daarom maakt Onderzoek en Statistiek Groningen jaarlijks dit statistisch jaarboek. Bij het kiezen van de onderwerpen van het boek is zo veel mogelijk rekening gehouden met de informatiebehoefte van bestuurders en beleidsmakers. Maar zeker ook van burgers, studenten, bedrijven en instellingen. Ieder hoofdstuk wordt voorafgegaan door een korte inleiding die ons helpt de cijfers beter te interpreteren en te begrijpen. Lezend in dit Statistisch Jaarboek komt u te weten dat de gemeente Groningen qua bevolkingssamenstelling een uitzondering vormt in Nederland. Nergens anders in Nederland zijn zo veel alleenstaanden en zo weinig gezinnen met kinderen als hier in Groningen. Ook telt Groningen veel hoog opgeleiden en weinig laag opgeleiden. En, net als in de rest van de Noordelijke regio, zijn er hier weinig niet- westerse allochtonen. Nog een paar grepen uit de grote hoeveelheid harde feiten en leuke weetjes: de gewenste woningbouwproductie is de laatste twee jaar gehaald. Steeds meer mensen maken gebruik van de P+R terreinen in de stad. Het aantal toeristische overnachtingen blijft groeien, evenals het aantal binnenstadsbezoekers. En Groningen is de vijfde bioscoopstad van Nederland, boven Utrecht en Tilburg. Door de crisis is de werkloosheid opgelopen. Vergelijken we Groningen met andere grote en middelgrote gemeenten, dan neemt Groningen qua werkloosheidspercentage een middenpositie in. Ik houd hier op met citeren uit het Jaarboek. Het kost me moeite, gezien de schat aan gegevens. De cijfers in het Statistisch Jaarboek helpen ons de ontwikkelingen in onze stad beter te begrijpen. Trends komen in beeld en helpen ons de juiste richting voor de toekomst te bepalen. Voor iedereen die geïnteresseerd is in Groningen, is het Statistisch Jaarboek een onuitputtelijke, niet te missen bron. Ik wens u heel veel leesplezier.

dr. J.P. (Peter) Rehwinkel, Burgemeester van Groningen.

iii

Uitgave: gemeente Groningen Samenstelling en lay-out: Onderzoek en Statistiek Groningen Bezoekadres : Eendrachtskade 2 9726 CW Groningen Postadres : Postbus 1125 9701 BC Groningen Voor meer informatie: A. Stinissen Telefoon : (050) 367 54 62 Fax : (050) 367 56 33 E-mail : [email protected]

Verklaring van de tekens . * 0 (0,0) niets (blank) < > <= >= 2007-2008 ('07-'08)

= gegevens ontbreken = voorlopig cijfer = nihil = het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen = minder dan, respectievelijk kleiner dan = meer dan, respectievelijk groter dan = minder dan, respectievelijk kleiner dan of gelijk aan = meer dan, respectievelijk groter dan of gelijk aan = 2007 tot en met 2008 = boekjaar, schooljaar, enz. beginnend in 2007 en eindigend in 2008

Als het totaal niet overeenstemt met de som van de getallen, is dit het gevolg van afrondingen. De gegevens zijn altijd zo recent mogelijk, voor de samenstelling zijn wij echter afhankelijk van de beschikbaarheid. Kopieën mogen met bronvermelding voor eigen gebruik gemaakt worden.

Leeswijzer De inhoudsopgave voorin geeft u een indruk van de verschillende onderwerpen die aan de orde komen. De onderwerpen worden in de regel als volgt behandeld. De tabellen op de linkerpagina geven het totaalbeeld. Op de rechterpagina staan ontwikkelingen in de vorm van grafieken weergegeven en indien relevant wordt er een geografische verdeling naar GSB-wijk (zie voor de indeling het wijkkaartje achter in het boek) of een vergelijking met andere gemeenten of de regio GroningenAssen gemaakt. Aan het begin van elk hoofdstuk staat een korte beschrijving van de inhoud.

iv

INHOUDSOPGAVE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Inleiding ................................................................................................................................. -viBodemgebruik ....................................................................................................................... -1Bevolking ............................................................................................................................... -7Woonruimte.......................................................................................................................... -27Volksgezondheid.................................................................................................................. -47Werkgelegenheid en economie .......................................................................................... -55Werkloosheid........................................................................................................................ -71Sociale zorg, inkomen en lasten......................................................................................... -79Onderwijs.............................................................................................................................. -93Zorg en welzijn ................................................................................................................... -105Cultuur, sport en vrije tijd ................................................................................................. -115Verkeer en vervoer............................................................................................................. -127Duurzaamheid en milieu.................................................................................................... -141Openbare veiligheid ........................................................................................................... -153Leefbaarheid ....................................................................................................................... -163Concerncijfers, bestuur en burgercontacten ................................................................... -171-

Lijst van afkortingen........................................................................................................................ -187Begrippenlijst ................................................................................................................................... -189Bronnen ............................................................................................................................................ -203Kaartbijlage ...................................................................................................................................... -205-

v

INLEIDING Het Statistisch Jaarboek wordt voor de gemeente Groningen sinds 1997 uitgegeven. De start van het jaarboek vond plaats in het kader van het Grote Steden Beleid. Het Statistisch Jaarboek is een uitgave van Onderzoek en Statistiek Groningen. Het boek is gebaseerd op verzamelde gegevens uit basisregistraties en op gegevens die aangeleverd zijn door de Bestuursdienst, de Dienst Informatie en Administratie, de Milieudienst, de dienst Onderwijs, Cultuur, Sport en Welzijn, de dienst Sociale Zaken en Werk, de Hulpverleningsdienst en de dienst Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken. Ook zijn veel gegevens afkomstig van niet gemeentelijke instellingen, bijvoorbeeld de provincie, onderwijsinstellingen, theaters, maatschappelijke instellingen en ziekenhuizen. Om een vergelijking van Groningen met andere gemeenten en de regio Groningen-Assen mogelijk te maken is veel gebruik gemaakt van centrale bronnen, onder anderen het CBS en de Meetlat, een Benchmark van alle gemeenten met 50.000 of meer inwoners, een product van de Vereniging voor Statistiek en Onderzoek. Achter in het boek staat een complete lijst van bronnen. Aan het begin van elk hoofdstuk wordt een korte analyse van de inhoud weergegeven. Het boek is ook op internet te bereiken via de website van de gemeente Groningen: www.groningen.nl/statistiek, ‘de stad in cijfers’.

De relatie van het Statistisch Jaarboek tot Gronometer en de Stadsmonitor Omwille van de leesbaarheid en de toegankelijkheid wordt niet alle informatie gedetailleerd in het Jaarboek behandeld. Gegevens over een bepaalde buurt of wijk van de gemeente Groningen kunnen opgevraagd worden bij Bureau Onderzoek en Statistiek (zie bladzijde iv). Een groot deel van deze gegevens kunnen echter ook gehaald worden uit Gronometer. Gronometer is het digitale gebiedsinformatiesysteem van de gemeente Groningen. Gronometer verschaft informatie op diverse geografische niveaus binnen de gemeente (stedelijk, per wijk en per buurt) en verschillende jaren. In Gronometer staan dan ook niet alle onderwerpen die in dit jaarboek staan. De presentatie van de gewenste gegevens is bij Gronometer mogelijk in tabellen, grafieken en thematische kaarten. Deze kunnen naar eigen documenten geëxporteerd worden. Gronometer evenals het jaarboek op internet bereikbaar via www.groningen.nl/statistiek, ‘de stad in cijfers’ Naast het Statistisch Jaarboek en Gronometer is er de Stadsmonitor. De Stadsmonitor geeft informatie over de kerndoelen uit de Stadsvisie (Groningen, sterke stad, actieve stadjers). De monitor is voor zover mogelijk geënt op de doelen uit het collegeprogramma. Deze ambities zijn: Groningen als sociale stad, betrokken stad, duurzame stad, sterke stad en kennisstad. Hiertoe zijn de kerndoelen uitgewerkt naar meetbare (prestatie)doelen. Deze worden door middel van strategische indicatoren in de tijd gevolgd. Het is een coproductie van een aantal gemeentelijke diensten. In principe zijn de strategische indicatoren uit de Stadsmonitor afkomstig uit dezelfde bronnen als de gegevens in het Statistisch Jaarboek en Gronometer. De informatie in de Stadsmonitor is echter beperkter van opzet en kan gezien worden als een selectie van gegevens uit de andere 2 documenten. Meer informatie over de indicatoren uit de Stadsmonitor is te vinden in dit jaarboek, als het stedelijke cijfers of vergelijkingen met andere gemeenten betreft, en in Gronometer als het gegevens over buurten of wijken betreft. Op de volgende 2 bladzijden is in een schema weergegeven waar de informatie van de doelen uit de Stadsmonitor in het Statistisch Jaarboek staan (tabelnummer).

vi

Ontwikkelingen opgenomen in de Stadsmonitor Groei en Transformatie

Totaal aantal inwoners Het aantal studenten RUG en Hanzehogeschool Ontwikkeling leefbaarheid Toekomstverwachting van de leefbaarheid

Werk en vestigingsklimaat

Werkgelegenheid totaal Werkgelegenheid bij sectoren die in de belangstelling staan Startende ondernemers Vacatures ingediend bij het UWV Niet Werkende Werkzoekenden Aantal bijstandsgerechtigden Ontwikkeling van de inkomens Binnenstadsbezoek gemeente Ontwikkeling kantorenmarkt en bedrijventerreinen

Verkeer en vervoer Ontwikkeling van het autoverkeer Ontwikkeling van het fietsverkeer Ontwikkeling van het aantal vervoerde passagiers per bus Leefomgeving

Schoon en heel: het percentage waarnemingen dat voldoet aan de norm Aantal aangiften mishandeling en geweld Aantal aangiften inbraak uit woning

SJB Tabelnummer 2.1 8.7 14.1 5.1 5.7 5.5.a 6.2 6.1.1 7.1.1 7.4 5.12.1 5.10 11.8 11.8.1 11.3/6

12.10.1 13.4 13.4

Woonklimaat en cultuurhistorie

Gebouwde en gesloopte woningen Ontwikkeling van het aantal woonruimten Slaagkans op het vinden van een sociale huurwoning

Duurzame ontwikkeling

Gescheiden ingezameld huishoudelijk afval Woningen met gevelbelasting als gevolg van wegverkeerslawaai CO2 uitstoot Uitstoot stikstofdioxide gemeentelijke wegen

Gezondheid

Roken naar leeftijd Overgewicht naar leeftijd Alcoholconsumptie naar leeftijd

Welzijn en zorg

Sociale samenhang Daklozen en gebruik daklozenvoorzieningen

14.1.a 9.4

Onderwijs en jeugd

Vroegtijdig schoolverlaters CITO scores

8.4.1 8.2

Sport en cultuur

Lidmaatschap van sportverenigingen onder de jeugd Bezoekers aan gemeentelijke zwembaden en de ijsbaan Bezoekers aan topsportwedstrijden Bezoekers Schouwburg, Oosterpoort en Martiniplaza Leden en uitleningen bij openbare bibliotheken

10.9.a 10.9 10.9.4 10.5 10.1.1

Integratie

Ontwikkeling percentage allochtone en autochtone NWW’ers Etniciteit binnen de bevolking

6.1.6 2.12.1

vii

3.6.1/3.8 3.1.1 3.10.1 12.1.b 12.6 12.3.3 12.5.a 4.4 4.5 4.4

viii

HOOFDSTUK 1 BODEMGEBRUIK

HTToogste punt

Het nieuwe bedrijventerrein Westpoort ten westen van Hoogkerk, het terrein is met een afslag direct aangesloten aan de A7.

INLEIDING

1 BODEMGEBRUIK

Meer dan 10 meter hoogteverschil Groningen is ontstaan op het meest noordelijke deel van de Hondsrug. Dit is een hoger gelegen gebied aan weerszijden begrensd door lager gelegen moerassige gebieden met daarin twee rivieren, de Hunze en de Drentse Aa. Het hoogste natuurlijke punt ligt dan ook op deze Hondsrug, 3 kilometer ten zuiden van het centrum in de wijk (het oude dorp) Helpman en meet 8,9 meter boven NAP. In het centrum is de Donkersgang (+8,6) het hoogste punt. Het laagste punt van de gemeente ligt aan de gemeentegrens van Slochteren, 2,9 meter onder NAP. Het hoogste nietnatuurlijke punt is de Kardingerberg, deze is 32 meter hoog.

buiten de bebouwde kom. Bij het meten van de weglengten is alles enkel geteld, zowel wegen met gescheiden rijbanen als fietsstroken aan weerszijden van een weg. Toekomstige ontwikkelingen Een aantal projecten zal tot majeure wijziging in het grondgebruik leiden. Uitbreidingen voor wonen en bedrijven gaan verder ten koste van agrarisch terrein. De ontwikkelingen die grotere oppervlakten beslaan zijn in het Noordwesten het plan Reitdiep. Naast een woonfunctie is hier een jachthaven verrezen en is er detailhandel gekomen. Ook in het noordwesten zal tussen de buurten de Held en Gravenburg nog de woonwijk de Held 3 verrijzen. In het westen is begonnen met de ontwikkeling van bedrijvenpark Westpoort. Ten oosten van de stad bij Engelbert, wordt samen met de gemeente Slochteren, het project Meerstad gerealiseerd. Binnen het bebouwde gebied is op het terrein waar vroeger de Hunzecentrale stond het Europapark in ontwikkeling. Hier is de Euroborg, het nieuwe voetbalstadion van FC Groningen, gerealiseerd. Ook zijn en worden er onder meer woningen, kantoren, (waaronder de dienst Sociale Zaken en Werk van de gemeente Groningen), onderwijsinstellingen en een treinstation gevestigd. Andere ontwikkelingen binnen de bebouwde stad zijn woningbouw op het voormalige gasfabriekterrein, ontwikkelingen op het bodenterrein van onder meer het UMCG, ontwikkeling van de Eemskanaalzone en realisatie van een parkeergarage en kantoren aan het begin van het Damsterdiep. Een aantal bedrijventerreinen zal worden opgeknapt of gedeeltelijk omgevormd tot woongebied. Voorbeeld is het Oosterhamriktracé waar ook woningen zullen worden gerealiseerd. Door de sluiting van de suikerfabriek gelegen aan de Westelijke ringweg zal er op termijn 124 hectare grond beschikbaar komen voor andere gebruiksmogelijkheden.

Een leefgebied van bijna 85 vierkante kilometer De gemeente Groningen heeft een oppervlakte van 8.369 hectare. In 1969 is de huidige gemeente gevormd door het samengaan met de gemeenten Noorddijk (2.437 hectare) en Hoogkerk (1.921 hectare). Ook hebben er in 1969 grenswijzigingen plaatsgevonden met de gemeenten Bedum, Haren en Adorp. De laatste uitbreiding was op 1 januari 1999. Door een grenswijziging met de gemeente Tynaarlo is het oppervlak toen met 95 hectare toegenomen. Met een inwonertal van 184.213 per 1 januari 2009 is de bevolkingsdichtheid in Groningen 2.201 inwoners per km2. In Nederland is deze 398 inwoners per km2. In vergelijking met andere grote en middelgrote gemeenten neemt de gemeente qua bevolkingsdichtheid een middenpositie in. Meer wonen en meer water Om de drie jaar wordt door het CBS een meting gedaan van het bodemgebruik per gemeente. De nieuwste meting is van 2006. Sinds 1979 is het aandeel agrarisch gebied kleiner geworden. Er heeft een functie verschuiving plaatsgevonden van agrarisch naar natuur- en recreatiegebieden en naar bebouwd gebied. Sinds 2003 is het areaal bebouwd gebied groter dan het areaal agrarisch gebied. Relatief de grootste groei heeft de afgelopen jaren echter plaatsgevonden bij het water. De hoeveelheid binnenwater is tussen 1979 en 2006 gegroeid van 287 naar 543 hectare, bijna een verdubbeling. Veel van dit water heeft een recreatieve bestemming. Voorbeelden zijn de Kardingerplas in het noordoosten en de recreatieplas bij Hoogkerk. In het zuiden grenst de stad aan het Hoornsemeer, dat verbonden is met het Paterswoldsemeer. Het deel van dit meer op het grondgebied van de gemeente Groningen, het Hoornsemeer, is voor een deel gegraven en in 1982 in gebruik genomen als recreatiemeer. Ruim 700 kilometer weg in beheer gemeente Naast wegen en fietspaden in beheer van de gemeente, ruim 700 kilometer, is er nog 44 kilometer weg in beheer bij provincie en rijk. Dit betreft de ringwegen en de doorgaande wegen

Statistisch jaarboek 2010 gemeente Groningen

-2-

HOOFDSTUK 1

BODEMGEBRUIK

Inhoud 1.1 1.2 1.3 1.1.a 1.1.b

Algemene gegevens............................................................................................................................................................................. 4 Bodemgebruik in hectare.................................................................................................................................................................... 4 Lengte van het wegennet naar doel van de weg in kilometers ................................................................................................... 4 Bodemgebruik, 1979 en 2006 vergeleken......................................................................................................................................... 5 Landschap en grondgebruik in en om de gemeente Groningen.................................................................................................. 5

Statistisch Jaarboek 2010 gemeente Groningen

-3-

1. BODEMGEBRUIK 1.1

Algemene gegevens

Ligging

2009 6o 34' 03,4 OL en 53o 13' 06,9 NB

Grote Markt

Hoogste punt Helper Esweg Laagste punt Weiland ten oosten van Engelbert aan de gemeentegrens Percentage van de bodem beneden 0 N.A.P.

+ 8,9m boven NAP - 2,9m onder NAP 44%

Bron: RO/EZ

1.2

Bodemgebruik in hectare

gebruik bebouwd gebied

1979

1996

2003

2006

1.550 654 173 84 132

1.846 717 208 62 -

1.927 754 236 72 -

1.934 791 255 74 -

2.593 203 4.201

2.834 207 3.369

2.989 295 2.903

sportterreinen volkstuinen parken en plantsoenen verblijfsrecreatie dienstverlenende sector bos/natuurlijk terrein

189 51 145 18 81 6 490

174 53 365 8 17 259 876

176 69 385 9 48 300 985

3.055 265 2.888 0 189 67 408 9 46 282 1.001

spoorwegen wegen

76 318 394

69 409 478

68 411 479

66 411 476

stortplaatsen/wrakkenopslag begraafplaatsen overig

74 7 81 287 8.249

48 61 10 119 394 8.277

82 72 0 154 563 8.369

77 62 0 139 543 8.369

woongebied bedrijventerreinen sociaal-culturele voorzieningen overige openbare voorzieningen wonen – werken gemengd

1)

totaal bebouwd gebied bouwterreinen agrarisch gebied natuur/recreatie

totaal natuur/recreatie infrastructuur

totaal infrastructuur overige gronden

totaal overige gronden water totaal oppervlak 2)

Bron: CBS 1) Vervallen met ingang van 1989 2) Per 1 -1-1999 is door een grenswijziging met de gemeente Tynaarlo het oppervlak toegenomen met 95 ha

1.3

Lengte van het wegennet naar doel van de weg in kilometers

doel van de weg wegen, in beheer bij provincie en rijk 1)

2007 44

2009 44

buurtontsluitingswegen en buitenwegen woonstraten totaal rijwegen fietspaden en -stroken

179 366 589 142,5

210 362 616 .

Bron: RO/EZ 1) Betreft de ringwegen, A7, A28, N361, N46, N360 en N355


-4-

1 BODEMGEBRUIK 1.1.a

Bodemgebruik, 1979 en 2006 vergeleken 2006

1979 (5) 4,8%

(6) 1,0%

(7) (6) (5)1,7% 6,5% 5,7%

(7) 3,5% (1) 31,4%

(4) 5,9%

(1) (1) 36,5%

(4) 12,0%

(2) (3) (4) (5) (6) (7)

(2) 2,5% (3) 34,5%

(3) 50,9%

1: bebouwd gebied, + 462 ha 2: bouwterreinen, + 62ha 3: agrarisch gebied, - 1.313 ha 4: natuur/recreatie, + 511 ha 5: infrastructuur, + 82 ha 6: overige gronden, + 58 ha 7: water, + 256 ha Bron: CBS

1.1.b

Landschap en grondgebruik in en om de gemeente Groningen

Bron: RO/EZ


-5-

(2) 3,2%

1. BODEMGEBRUIK


-6-

HOOFDSTUK 2 BEVOLKING

Sneeuwpret op de Kardingerberg.

INLEIDING

2 BEVOLKING

Groningen 8e gemeente van Nederland De gemeente Groningen telde op 1 januari 2010 187.197 inwoners. Hiermee is Groningen de 8e stad van Nederland. De afgelopen 5 jaar kwamen er per jaar gemiddeld 1.300 inwoners bij. Deze groei komt zowel door natuurlijke aanwas als migratie. De natuurlijke aanwas (geboorte min sterfte), schommelt de laatste jaren rond de 600 personen. Het migratiesaldo (vestiging min vertrek) schommelde tussen de 250 en 1.200 personen per jaar maar is de laatste jaren flink toegenomen. In 2009 bedroeg het positieve saldo bijna 2.400. De groei in Groningen is relatief groter dan in Nederland als geheel over de afgelopen 5 jaar, dit komt door een groeiend aantal studenten. NB: Het CBS heeft het bevolkingsaantal voor 1 januari 2010 vastgesteld op 187.298. Het verschil berust op een verschillende wijze van verwerken van mutaties.

trekken, bijvoorbeeld omdat ze er werk hebben gevonden. Het doel van de gemeente is om vooral ook gezinnen met kinderen aan de stad te binden. Nu is het nog zo dat gezinnen de stad verlaten. Vooral met de regio is er een negatief migratiesaldo van gezinnen. Dit negatieve saldo is de laatste jaren wel kleiner geworden. Een deel komt doordat de gemeente Tynaarlo aan de rand van de stad de nieuwbouwwijk Ter Borch aan het ontwikkelen is. Met het buitenland is het saldo van gezinnen de laatste twee jaar positief. Relatief weinig allochtonen Groningen kent relatief weinig allochtonen. Vooral weinig niet-westerse allochtonen, het percentage ligt met 9,9% van de bevolking onder het landelijke gemiddelde van 11%. In de grote steden in het westen van het land ligt dit percentage ruim boven de 30%. Het meest vertegenwoordigd zijn mensen uit Duitsland, uit voormalig Nieuwguinea en Nederlands-Indië, uit Indonesië, uit Suriname en de Nederlandse Antillen. Groepen die snel groeien komen uit China en uit landen van de Europese Unie, dit betreft vooral studenten.

Steeds meer studenten Groningen is een studentenstad. In de gemeente wonen naar verhouding veel mensen in de leeftijdsgroep van 20-24 jaar; studenten en pas afgestudeerden. Van deze groep wonen in Groningen zelfs meer dan twee maal zo veel mensen als gemiddeld over heel Nederland. En het aantal groeit sterk. In de bevolkingspiramide is duidelijk de babyboom generatie van na de tweede wereldoorlog (nu ruim 60 jaar geleden), terug te vinden.

De stad kent extremen Qua gezinssamenstelling is Groningen een uitzondering in Nederland. Geen enkele andere grote of middelgrote gemeente kent naar verhouding zo veel alleenstaanden en zo weinig gezinnen met kinderen als Groningen. Ook qua opleidingsniveau vormt de bevolking een uitzondering. We kennen veel mensen met een hoog opleidingsniveau, 46% is hoger opgeleid. Dit is in de meeste universiteitssteden het geval. Het aantal laag opgeleiden is juist erg laag. Bij het aandeel middelbaar opgeleiden scoort de gemeente in de middenmoot.

Bevolkingsgroei in de nieuwbouw Naast groei door studenten vindt de groei van de bevolking ook plaats in de nieuwbouwlocaties aan de rand van de stad. De grootste groei zien we al een aantal jaren in aan de westelijke rand van de stad in het gebied Gravenburg/Reitdiep. Het doel van de gemeente om mensen te stimuleren in het Centrum te wonen werpt al een aantal jaren zijn vruchten af, in de periode 20082010 was er een groei van 641 personen. We zien overigens groei in bijna alle wijken, ook in de meeste stadsvenieuwingswijken vindt inmiddels weer groei plaats. In deze wijken en buurten zijn de afgelopen jaren veel voningen gereed gekomen. Door gezinsverdunning is er afname geweest in Beijum en Lewenborg. Zie ook de kaartjes achter in het boek voor de locatie van de buurten en wijken.

De toekomst In de stadsvisie is als ambitie opgenomen om in 2010 183.000 inwoners te hebben, een aantal wat met ruim 4.000 overschreden is. Volgens de bevolkingsprognose zal de bevolking in 2025 205.300 personen bedragen. De groene en de grijze druk, respectievelijk het aantal 0 t/m 19 jarigen en 65 plussers ten opzichte van de ‘productieve leeftijdsgroep’ (20 t/m 64 jaar), zal in Groningen lager blijven dan in Nederland als geheel. De groene druk neemt wel licht toe, dit komt door de toename van de 18 en 19 jarigen. De grijze druk neemt in Groningen af terwijl die landelijk toeneemt. In 2011 wanneer de babyboomgeneratie 65 wordt, zal die in Groningen ook toenemen.

Veel alleenstaanden verhuizen naar de stad Al jaren migreren alleenstaanden, vooral in de studentenleeftijden, naar de stad en vertrekken er gezinnen. De instroom van alleenstaanden is groter dan het vertrek van gezinnen. Het migratiesaldo van alleenstaanden is met alle gebieden in noord en oost Nederland en met het buitenland positief. Alleen met het westen van het land is deze negatief, maar in 2009 minder negatief als in de jaren er voor. Uit deze gebieden komen weinig studenten in Groningen wonen terwijl er wel alleenstaanden naar toe


-8-

HOOFDSTUK 2

BEVOLKING

Inhoud 2.1 2.2.1 2.2.2 2.3 2.1.a 2.3.a 2.4 2.5 2.6 2.4.a 2.6.a 2.7.1 2.7.a 2.7.b 2.7.2 2.7.3 2.7.c 2.7.d 2.8.1 2.8.2 2.8.a 2.8.b 2.9 2.10 2.11 2.9.a 2.11.a 2.12.1 2.12.a 2.12.2 2.13 2.12.b 2.12.c

Bevolking naar leeftijdsgroep op 1 januari .................................................................................................................................... 10 Bevolking naar geslacht en burgerlijke staat op 1 januari ......................................................................................................... 10 Aantal huwelijken, geregistreerd partnerschappen en (echt)scheidingen............................................................................. 10 Natuurlijk verloop van de bevolking................................................................................................................................................ 10 Bevolkingspiramide Groningen en Nederland op 1 januari 2010 .............................................................................................. 11 Geboorte- en sterftecijfers ............................................................................................................................................................... 11 Bevolking per GSB wijk op 1 januari............................................................................................................................................... 12 Historische ontwikkeling van de bevolking van 1860 tot heden ................................................................................................ 12 Prognose van de bevolking naar leeftijdsgroep op 1 januari ..................................................................................................... 12 Ontwikkeling van de bevolking per GSB wijk, periode................................................................................................................ 13 Prognose van de groene en de grijze druk tot 2025, Groningen en Nederland ...................................................................... 13 Vestiging en vertrek naar regio........................................................................................................................................................ 14 Migratiesaldo van alleenstaanden naar regio.............................................................................................................................. 15 Migratiesaldo van personen in gezinsverband naar regio......................................................................................................... 15 Vestiging en vertrek naar leeftijd .................................................................................................................................................... 16 Migratiesaldo per GSB wijk, intern en extern ............................................................................................................................... 16 Ontwikkeling van de bevolking in een aantal gemeenten, 2005-2010....................................................................................... 17 Personen per 1.000 inwoners betrokken bij verhuizingen binnen de GSB wijk, 2009............................................................ 17 Huishoudenssamenstelling per adres op 1 januari 1) ................................................................................................................... 18 Huishoudens met inwonende kinderen op 1 januari 1) ................................................................................................................. 18 Huishoudens met kinderen en eenpersoonshuishoudens in grote en middelgrote gemeenten, 2009............................... 19 Huishoudens met kinderen en eenpersoonshuishoudens in de regio, 2009 ........................................................................... 19 Alleenwonenden naar leeftijd in zelfstandige woningen op 1 januari...................................................................................... 20 Procentuele verdeling van de godsdienst van de hoofdkostwinner......................................................................................... 20 Procentuele verdeling naar opleidingsniveau van de bevolking van 18 jaar en ouder per GSB wijk ................................ 20 Alleenwonenden naar leeftijd in zelfstandige woningen, 1 januari.......................................................................................... 21 Afwijking van het opleidingsniveau van de bevolking van 18 jaar en ouder van het gemiddelde per GSB wijk, 2008.... 21 Bevolking naar herkomstland (volgens de CBS methode).......................................................................................................... 22 Minderheden per herkomstland, 1 januari 2010, eerste en tweede generatie samen, herkomstlanden met 200 of meer personen ................................................................................................................................................................................... 23 Leeftijdsverdeling naar herkomst op 1 januari 2009..................................................................................................................... 24 Bevolking naar nationaliteit en geboorteland op 1 januari......................................................................................................... 24 Percentage niet-westerse allochtonen op de totale bevolking per GSB wijk op 1 januari.................................................. 25 Percentage niet-westerse allochtonen van een aantal gemeenten op 1 januari 2009......................................................... 25


-9-

2 BEVOLKING 2.1

Bevolking naar leeftijdsgroep op 1 januari

leeftijd

2000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

index 2010 2005=100

0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85 e.o. totaal

8.260 7.215 6.664 11.204 25.463 19.594 15.183 13.019 11.865 10.843 9.734 6.681 5.771 5.630 5.251 4.951 3.125 2.756 173.209

9.084 7.520 7.120 11.415 26.946 19.608 15.453 13.097 12.013 11.400 10.548 9.429 6.281 5.324 5.013 4.273 3.528 2.695 180.747

9.062 7.664 6.986 11.662 26.606 19.708 14.859 13.302 11.953 11.304 10.722 9.771 6.523 5.311 4.963 4.290 3.418 2.804 180.908

8.779 7.854 6.854 12.052 27.376 19.555 14.441 13.240 11.878 11.329 10.867 9.575 7.361 5.247 4.944 4.235 3.419 2.839 181.845

8.669 7.811 6.913 12.457 28.245 19.250 14.021 13.027 11.791 11.253 10.881 9.680 8.002 5.335 4.822 4.293 3.324 2.965 182.739

8.662 7.791 7.053 12.634 29.243 19.105 13.903 12.946 11.571 11.228 10.842 9.856 8.489 5.540 4.808 4.234 3.276 3.032 184.213

8.882 7.714 7.228 12.828 30.488 19.495 13.982 12.574 11.659 11.347 10.976 10.091 8.898 5.774 4.759 4.215 3.222 3.065 187.197

97,8 102,6 101,5 112,4 113,1 99,4 90,5 96,0 97,1 99,5 104,1 107,0 141,7 108,5 94,9 98,6 91,3 113,7 103,6

Bron: DIA

2.2.1

Bevolking naar geslacht en burgerlijke staat op 1 januari

ongehuwd gehuwd geregistreerd partnerschap gescheiden partnerschap ontbonden weduwnaar/weduwe achtergebleven partner totaal

mannen

2000 vrouwen

mannen

2005 vrouwen

mannen

2009 vrouwen

mannen

2010 vrouwen

53.691 24.529 110 5.124 1 1.750 1 85.206

53.691 24.529 110 5.124 1 1.750 1 85.206

58.376 23.610 310 5.268 193 1.642 4 89.403

53.604 23.474 276 7.010 176 6.800 4 91.344

60.662 22.437 462 5.433 329 1.685 8 91.016

56.538 22.290 454 7.256 342 6.305 12 93.197

62.643 22.291 478 5.455 311 1.619 8 92.616

58.429 22.195 476 7.209 350 6.026 10 94.581

Bron: DIA

2.2.2

Aantal huwelijken, geregistreerd partnerschappen en (echt)scheidingen 1999

2004

2006

2007

2008

2009

huwelijken 703 geregistreerd partnerschap 43 echtscheidingen 328 ontbinding geregistreerd partnerschap 0

559 123 250 42

544 118 244 42

517 114 266 47

604 76 265 21

546 69 257 14

index 2009 2004=100 97,7 56,1 102,8 33,3

index 2009 2005=100

Bron: DIA

2.3

Natuurlijk verloop van de bevolking

geboorten sterften natuurlijke aanwas

2000

2005

2006

2007

2008

2009

1.886 1.491 395

2.009 1.350 659

1.939 1.440 499

1.969 1.307 662

2.011 1.439 572

2.076 1.386 690

Bron: DIA


-10-

103,3 102,7

2 BEVOLKING 2.1.a

Bevolkingspiramide Groningen en Nederland op 1 januari 2010

90 jaar eo 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59

leeftijdsgroep

50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 10

8

6

4

2

0

2

4

6

Nederland, %mannen

Nederland, %vrouwen

Groningen, %mannen

Groningen, %vrouwen

8

10

Bronnen: DIA, CBS

2.3.a

Geboorte- en sterftecijfers 12

per 1.000 inw.

11 10 9 8 7 6 2000

2001

2002

2003

2004

geboortecijfer Bron: DIA


-11-

2005

2006

sterftecijfer

2007

2008

2009

2 BEVOLKING 2.4

Bevolking per GSB wijk op 1 januari

GSB wijk Centrum Oranje-/ Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg/ De Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk / De Dorpen onbekend totaal

2000 14.896 14.090 15.991 14.358 13.261 10.086 16.133 9.747 13.831 8.088 16.641 10.618 5.171 10.298

2004 15.718 14.283 16.630 14.832 14.653 10.235 15.940 9.301 13.605 8.825 16.642 10.106 8.355 10.204

2006 15.904 14.600 16.969 14.710 14.787 10.445 16.566 8.839 13.456 8.800 16.194 10.105 9.311 10.222

2007 16.240 14.619 17.069 14.613 14.898 10.560 16.722 8.742 13.351 8.741 16.279 10.124 9.707 10.180

2008 16.551 14.661 17.121 14.418 15.191 10.719 16.507 8.801 13.280 8.637 16.251 10.319 10.335 9.948

2009 16.699 14.820 17.617 14.360 15.301 10.702 16.580 8.766 13.230 8.591 16.146 10.529 10.582 10.290

171.232

179.329

180.908

181.845

182.739

184.213

2010 17.192 14.981 17.894 14.891 15.721 10.826 16.608 8.775 13.240 8.748 16.430 10.467 10.585 10.080 759 187.197

Bron: DIA

2.5

Historische ontwikkeling van de bevolking van 1860 tot heden

jaar

bevolking

jaar

bevolking

jaar

bevolking

1860

33.857

1940

123.772

1980

161.322

1870

38.897

1945

128.828

1985

168.119

47.160

1950

137.719

1990

167.872

56.413

1955

142.249

1995

1880 1890

1)

1900 1910 1920 1930

2)

67.563

1960

75.341

1965

90.778

1970

105.147

1975

3)

170.658 4)

146.301

2000

173.139

152.513

2005

180.747

168.843

2009

184.213

164.726

2010

187.197

Bron: Gemeente Groningen 1) Toename door grenswijziging op 1 mei 1884 met 66 personen 2) Idem op 24 juni 1911 met 1.067 personen en op 1 december 1914 met 2.203 personen 3) Idem op 1 januari 1969 met 11.159 personen 4) Idem op 1 januari 1999 met 85 personen

2.6 leeftijd 0-4 5-14 15-24 25-34 35-49 50-64 65-74 75+ totaal

Prognose van de bevolking naar leeftijdsgroep op 1 januari 2010

2012

2015

2020

2025

8.882 17.942 43.316 33.477 35.580 29.965 10.533 10.502 190.197

8.929 15.066 44.561 34.014 35.032 30.466 11.484 10.480 190.032

8.973 14.999 45.739 35.134 34.265 31.038 13.252 10.239 193.639

9.321 15.009 47.341 37.099 33.424 31.498 15.824 10.406 199.922

9.744 15.280 48.122 38.572 33.176 31.444 16.747 12.243 205.328

Bron: DIA


-12-

2 BEVOLKING 2.4.a

Ontwikkeling van de bevolking per GSB wijk, periode 2008-2010 Centrum

641

Oranjewijk/Schilderswijk

320

Oud-zuid

773

Nieuw-zuid Coorporatief

473

Nieuw-zuid Particulier

530

Oosterpark

107

Korrewegwijk/De Hoogte

101

Lewenborg

-26

Beijum

-40

Nieuw-oost

111

Paddepoel

179

Vinkhuizen

148

Nieuw-west

250

Hoogkerk/de dorpen

132 -200

0

200

400

600

800

personen

Bron: DIA

2.6.a

Prognose van de groene en de grijze druk tot 2025, Groningen en Nederland 0,45

groene druk Nederland

verhouding tot de groep 20-64 jaar

0,40

0,35

grijze druk Nederland

0,30

0,25

groene druk Groningen

0,20

grijze druk Groningen

0,15

0,10 2005

2010

2015

2020

Bron: DIA, CBS


-13-

2025

1000

2 BEVOLKING 2.7.1

Vestiging en vertrek naar regio

gebied

1999

2005

2006

2007

2008

2009

vestiging

1.854

1.953

1.957

1.880

1.944

1.793

vertrek

1.975

2.096

2.161

2.192

2.208

1.773

saldo

-121

-143

-204

-312

-264

20

vestiging

1.632

1.440

1.623

1.734

1.752

1.762

vertrek

1.116

1.139

1.092

1.191

1.107

1.019

saldo

516

301

531

543

645

743

vestiging

1.110

1.125

1.210

1.307

1.189

1.253

vertrek

1.089

1.315

1.205

1.638

1.357

1.273

saldo

21

-190

5

-331

-168

-20

vestiging

1.165

1.093

1.231

1.282

1.271

1.213

vertrek

593

739

748

764

795

751

saldo

572

354

483

518

476

462

vestiging

1.882

1.852

1.912

1.871

1.841

1.969

vertrek

1.024

1.091

1.137

1.096

1.209

1.223

saldo

858

761

775

775

632

746

vestiging

2.203

1.987

2.175

2.301

2.211

2.354

vertrek

1.648

1.640

1.723

1.663

1.864

1.828

saldo

555

347

452

638

347

526

vestiging

2.528

2.134

2.298

2.494

2.404

2.498

regio Groningen 1)

rest provincie Groningen

regio Noord Drenthe

2)

rest provincie Drenthe

Friesland

Overijssel/Gelderland

rest Nederland vertrek

4.244

3.664

3.831

3.899

3.865

3.491

saldo

-1.716

-1.530

-1.533

-1.405

-1.461

-993

vestiging

1.744

2.193

2.097

2.369

3.195

3.510

vertrek

866

1.402

1.571

1.569

1.636

1.784

saldo

878

791

526

800

1.559

1.726

vestiging

316

797

788

856

843

773

vertrek

232

1.953

1.385

1.817

1.438

1.584

saldo

84

-1.156

-597

-961

-595

-811

vestiging

14.434

14.574

15.291

16.094

16.650

17.125

vertrek

12.836

15.039

14.853

15.829

15.479

14.726

saldo

1.598

-465

438

265

1.171

2.399

buitenland

ambtshalve/onbekend

totaal

Bron: DIA 1) De gemeenten Bedum, Haren, Hoogezand, Leek, Slochteren, Ten Boer, Winsum en Zuidhorn 2) De gemeenten Assen, Noordenveld en Tynaarlo


-14-

2 BEVOLKING 2.7.a

Migratiesaldo van alleenstaanden naar regio regio Groningen

rest prov. Groningen

regio Drenthe 2009

rest prov. Drenthe

2008 2007

Friesland

2006

Overijssel, Gelderland

rest Nederland

buitenland -1.400 -1.200 -1.000 -800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1.000 1.200 1.400 1.600

personen alleenstaand Bron: DIA

2.7.b

Migratiesaldo van personen in gezinsverband naar regio regio Groningen

rest prov. Groningen

regio Drenthe 2009

rest prov. Drenthe

2008 2007 2006

Friesland

Overijssel, Gelderland

rest Nederland

buitenland -1.400 -1.200 -1.000 -800

-600

-400

-200

0

200

400

600

personen in gezinsverband Bron: DIA


-15-

800

1.000 1.200 1.400 1.600

2 BEVOLKING 2.7.2

Vestiging en vertrek naar leeftijd

leeftijd 1) 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75 e.o. totaal

2007 340 218 239 5.285 4.803 1.889 984 649 474 337 263 210 123 71 49 160 16.094

vestiging 2008 341 215 262 5.326 5.156 1.958 989 672 420 369 278 179 143 86 53 195 16.642

2009 391 224 322 6.390 4.910 1.817 929 577 422 344 266 177 129 51 37 139 17.125

2007 810 391 278 1.046 4.428 3.685 1.869 1.130 656 427 332 251 175 97 57 197 15.829

vertrek 2008 724 347 244 1.079 4.792 3.450 1.701 1.013 576 415 303 209 179 88 47 165 15.332

migratiesaldo 2007 2008 -470 -383 -173 -132 -39 18 4.239 4.247 375 364 -1.796 -1.492 -885 -712 -481 -341 -182 -156 -90 -46 -69 -25 -41 -30 -52 -36 -26 -2 -8 6 -37 30 265 1.310

2009 711 321 234 1.478 5.155 2.903 1.425 855 470 339 249 178 130 72 41 165 14.726

2009 -320 -97 88 4.912 -245 -1.086 -496 -278 -48 5 17 -1 -1 -21 -4 -26 2.399

Bron: DIA 1) Leeftijd bepaald op datum van verhuizing

2.7.3

Migratiesaldo per GSB wijk, intern en extern

gebied

saldo binnengemeentelijk 2007 2008 2009

saldo met buiten de gemeente 2007 2008

2009

2007

2008

2009

Centrum Oranje-/ Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg/ De Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west De Dorpen Hoogkerk totaal

77 -258 -382 -148 382 160 -387 73 17 -39 55 142 421 -73 -40 0

277 210 372 -21 -90 -26 84 -72 -200 -192 42 49 -13 -94 -61 265

436 334 592 150 269 133 402 -64 -56 -52 173 123 -45 -3 7 2.399

354 -48 -10 -169 292 134 -303 1 -183 -231 97 191 408 -167 -101 265

382 120 450 227 -70 -43 1 -83 -149 -139 19 234 46 -36 212 1.171

463 56 335 439 624 88 -28 -6 -112 -126 369 216 58 -8 31 2.399

149 -120 -72 -84 -12 -38 -305 32 -41 49 -158 224 179 -5 202 0

27 -278 -257 289 355 -45 -430 58 -56 -74 196 93 103 -5 24 0

Bron: DIA


-16-

233 240 522 311 -58 -5 306 -115 -108 -188 177 10 -133 -31 10 1.171

totaal saldo

2 BEVOLKING 2.7.c

Ontwikkeling van de bevolking in een aantal gemeenten, 2005-2010 Utrecht

11,4 8,4

Haarlemmermeer

7,5

Almere

6,6

Assen

6,3

Zwolle

4,3

's-Hertogenbosch

4,2

Arnhem

3,7

Den Haag

3,6

Groningen

3,4

Amsterdam

3,2

Breda

3,0

Nijmegen

2,9

Tilburg

2,7

Eindhoven

2,6

Leeuwarden

2,4

Enschede

1,9

Haarlem

1,7

NEDERLAND

0,8

Emmen

-0,6

Dordrecht

-1,0

Leiden Rotterdam

-1,1

Maastricht

-2,4 -3,5

Heerlen

-6

-4

-2

0 procent

2

4

6

8

10

12

Bron: CBS

2.7.d

Personen per 1.000 inwoners betrokken bij verhuizingen binnen de GSB wijk, 2009 Centrum

Korreweg/ De Hoogte Paddepoel Oud zuid Beijum Lewenborg GEMIDDELD Nieuw zuid corporatief Vinkhuizen Oranje-/ Schilderswijk Oosterpark Nieuw zuid particulier Hoogker/de Dorpen Nieuw west Nieuw oost

0

10

20

30

40

aantal per 1.000 inwoners

Bron: DIA


-17-

50

60

70

2 BEVOLKING 2.8.1

Huishoudenssamenstelling per adres op 1 januari 1)

type huishouden

1999

2003

2004

2005

2006

2007

2008

eenpersoons 37.884 samenwonend zonder kind(eren) gehuwd 12.123 niet gehuwd 11.321 samenwonend met kind(eren) gehuwd 10.232 niet gehuwd 2.581

38.220

38.246

38.492

38.534

38.809

39.194

index 2008, 2003=100 102,5

11.837 11.669

11.769 11.740

11.611 11.743

11.414 11.619

11.279 11.699

11.182 11.529

94,5 98,8

9.338 3.559

9.532 3.760

9.454 4.000

9.332 4.252

9.078 4.341

8.810 4.445

94,3 124,9

4.811

5.131

5.301

5.407

5.400

5.396

5.521

107,6

976 4.818

1.292 5.356

1.150 5.465

1.130 5.682

1.097 5.779

1.124 6.045

1.126 6.342

87,2 118,4

84.746

86.402

86.963

87.519

87.427

87.771

88.149

102,0

eenoudergezin overige huishoudens met kind(eren) zonder kind(eren) totaal

Bron: DIA 1) Gegevens van 2009 niet beschikbaar

2.8.2

Huishoudens met inwonende kinderen op 1 januari

type huishouden

1)

1998

2003

2004

2005

2006

2007

2008

index 2008 2003=100

4.142 4.653 1.660 10.455

3.554 4.305 1.479 9.338

3.626 4.411 1.495 9.532

3.586 4.405 1.463 9.454

3.511 4.385 1.436 9.332

3.451 4.265 1.362 9.078

3.357 4.132 1.321 8.810

94,5 96,0 89,3 94,3

1.373 774 180 2.327

1.951 1.328 280 3.559

2.009 1.434 317 3.760

2.119 1.567 314 4.000

2.254 1.643 355 4.252

2.279 1.704 358 4.341

2.292 1.767 386 4.445

117,5 133,1 137,9 124,9

2.957 1.384 433 4.774

3.206 1.474 451 5.131

3.334 1.495 472 5.301

3.388 1.533 486 5.407

3.388 1.557 455 5.400

3.395 1.531 470 5.396

3.493 1.568 460 5.521

109,0 106,4 102,0 107,6

464 322 171 957

621 453 218 1.292

508 410 232 1.150

533 395 202 1.130

500 364 233 1.097

505 390 229 1.124

513 390 223 1.126

82,6 86,1 102,3 87,2

8.936 7.133 2.444 18.513

9.332 7.560 2.428 19.320

9.477 7.750 2.516 19.743

9.626 7.900 2.465 19.991

9.653 7.949 2.479 20.081

9.630 7.890 2.419 19.939

9.655 7.857 2.390 19.902

103,5 103,9 98,4 103,0

paar (gehuwd) 1 kind 2 kinderen 3 en meer kinderen totaal paar (niet gehuwd) 1 kind 2 kinderen 3 en meer kinderen totaal eenoudergezin 1 kind 2 kinderen 3 en meer kinderen totaal overige huishoudens 1 kind 2 kinderen 3 en meer kinderen totaal totaal huishoudens met kinderen 1 kind 2 kinderen 3 en meer kinderen totaal Bron: DIA 1) Gegevens van 2009 niet beschikbaar


-18-

2 BEVOLKING 2.8.a

Huishoudens met kinderen en eenpersoonshuishoudens in grote en middelgrote gemeenten, 2009 Almere Emmen 34,5 35,8

Nederland 's-Hertogenbosch Zwolle

huishoudens met kinderen

Breda

eenpersoons huishoudens

Tilburg 's-Gravenhage Haarlem Enschede Rotterdam Arnhem Eindhoven Leeuwarden Maastricht Utrecht Amsterdam Nijmegen 18,7

Groningen 0

10

20

58,9 30 procent

40

50

60

Bron: CBS

2.8.b

Huishoudens met kinderen en eenpersoonshuishoudens in de regio, 2009 Ten Boer Zuidhorn

Slochteren Winsum Leek Bedum Tynaarlo Assen

huishoudens met kinderen

Noordenveld

eenpersoons huishoudens

Hoogezand Haren 18,7

Groningen

58,9 0

10

20

procent

30

Bron: CBS


-19-

40

50

60

2 BEVOLKING 2.9

Alleenwonenden naar leeftijd in zelfstandige woningen op 1 januari

leeftijd

2005

2007

2008

2009

2010

tot 20 jaar 20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-69 jaar 70-79 jaar 80-84 jaar ouder dan 85 jaar totaal 1)

155 6.456 7.119 5.426 5.156 3.255 3.418 1.690 1.347

164 6.326 7.076 5.362 5.335 3.527 3.327 1.662 1.380

178 6.299 6.971 5.340 5.451 3.773 3.312 1.652 1.441

208 6.441 6.886 5.331 5.522 4.021 3.258 1.585 1.465

165 6.560 6.694 5.338 5.643 4.274 3.225 1.552 1.515

index 2010 2005=100 106,5 101,6 94,0 98,4 109,4 131,3 94,4 91,8 112,5

34.022

34.159

34.417

34.717

34.966

102,8

Bron: DIA 1) Onder zelfstandige woningen vallen ook: inleun-, aanleun- en bejaardenwoningen

2.10

Procentuele verdeling van de godsdienst van de hoofdkostwinner 2008 Groningen

2005 Nederland

6,7 27,6 7,2 58,5

28,9 19,8 13,9 37,3

Rooms-Katholiek Protestant overige religies geen religie Bron: Expérian

2.11

Procentuele verdeling naar opleidingsniveau van de bevolking van 18 jaar en ouder per GSB wijk

gebied opleidingsniveau 1)

lager

2000 middelbaar

hoger

lager

2008 middelbaar

hoger

8 8 18 35 12 42 19 44 28 32 33 37 26 46 26

36 41 23 33 34 29 46 38 41 37 43 42 35 42 37

56 51 59 31 54 30 35 18 31 31 24 21 38 13 37

4 6 11 16 12 14 15 31 19 17 24 38 15 37 17

41 37 40 38 24 25 38 45 41 29 39 42 36 37 37

55 57 49 46 64 61 47 25 40 54 37 21 49 26 46

Centrum Oranje-/ Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg/ De Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk/ De Dorpen Gemeente

Bron: Bureau O&S (L&V) 1) Lager = Lager(beroeps)onderwijs, mavo; middelbaar = havo/vwo/mbo; hoger = hbo/wo


-20-

2 BEVOLKING 2.9.a

Alleenwonenden naar leeftijd in zelfstandige woningen, 1 januari Gemiddeld

ouder dan 85 jaar 80-84 jaar 70-79 jaar 60-69 jaar

2010 2005

50-59 jaar 40-49 jaar 30-39 jaar 20-29 jaar 15-19 jaar 0

5

10

15

20 procent

25

30

35

40

45

50

Bron: DIA

2.11.a

Afwijking van het opleidingsniveau van de bevolking van 18 jaar en ouder van het gemiddelde per GSB wijk, 2008

Nieuw zuid particulier Oosterpark Oranje-/ Schilderswijk Centrum Nieuw oost Oud zuid Nieuw west Korreweg/ De Hoogte Nieuw zuid corporatief Beijum Paddepoel Hoogkerk/ De Dorpen Lewenborg Vinkhuizen -30

-20

-10

0

10

afwijking in procentpunten afwijking hoog opgeleiden Bron: Bureau O&S (L&V)


-21-

afwijking laag opgeleiden

20

30

2 BEVOLKING 2.12.1

Bevolking naar herkomstland (volgens de CBS methode)

Land(groep) 1) 2003

2005

2007

2009

2010

index 2010, 2003=100

Turkije Marokko Tunesië Algerije, Egypte, Libië Aruba, Ned. Antillen Suriname Latijns Amerika totaal trad. doelgroepen vluchtelingenlanden Afghanistan Irak Iran Vietnam Ethiopië Somalië totaal vluchtelingenlanden overig niet-westers overig Midden-Oosten China incl. Hong Kong overig Azië rest Afrika totaal overig niet-westers Europa

1.004 914 164 291 3.112 3.128 947 9.560

1.104 965 184 332 3.172 3.179 1.045 9.981

1.227 1.015 200 339 3.087 3.167 1.146 10.181

1.312 1.039 208 351 3.240 3.148 1.242 10.540

1.381 1.067 217 362 3.403 3.183 1.313 10.926

137,5 116,7 132,3 124,4 109,4 101,8 138,6 114,3

239 636 671 267 90 308 2.211

306 641 703 281 88 242 2.261

301 642 717 301 98 242 2.301

341 667 768 311 111 248 2.446

345 690 812 298 113 241 2.499

144,4 108,5 121,0 111,6 125,6 78,2 113,0

504 974 780 1.498 3.756

562 1.106 893 1.531 4.092

560 1.173 1.042 1.461 4.236

625 1.396 1.206 1.601 4.828

661 1.420 1.359 1.673 5.113

131,2 145,8 174,2 111,7 136,1

Noord mediterraan 2) Midden- en Oost Europa (Ex)Joegoslavië Scandinavië West Europa totaal Europa waarvan huidige Europese Unie overig westers Indonesië voorm. Ned. Indië en Ned. Nw-Guinea rest Westers 3) totaal rest westers totaal westers overig/onbekend

1.000 1.620 841 398 5.564 9.423 6.956

1.135 1.921 833 422 5.853 10.164 8.379

1.140 2.231 826 419 6.069 10.685 8.810

1.238 2.593 901 435 6.487 11.654 9.565

1.303 2.903 898 439 6.754 12.297 10.146

130,3 179,2 106,8 110,3 121,4 130,5 145,9

1.924 4.198 742 6.864 16.287 6

2.064 4.045 786 6.895 17.059 9

2.095 3.845 875 6.815 17.500 3

2.105 3.714 919 6.738 18.392 96

2.104 3.676 995 6.775 19.072 15

109,4 87,6 134,1 98,7 117,1 250,0

31.820 145.478 177.298

33.402 147.345 180.747

34.221 147.624 181.845

36.302 147.911 184.213

37.625 149.572 187.197

traditionele doelgroepen excl. Europa

totaal niet-Nederland Nederland totale bevolking

118,2 102,8 105,6

Bron: DIA 1) Bepaald volgens de CBS-methode: Land van persoon waarvoor geldt dat hij/zij zelf buiten Nederland is geboren, of waarvan ten minste één ouder buiten Nederland is geboren. Uitzondering is een in het buitenland geboren persoon uit twee in Nederland geboren ouders, deze heeft als herkomstland Nederland 2) Portugal, Spanje, Italië, Griekenland, Cyprus, Malta 3) Rest Westers: Verenigde Staten, Canada, Japan, Australië, Nieuw Zeeland en Oceanië


-22-

2 BEVOLKING 2.12.a

Minderheden per herkomstland, 1 januari 2010, eerste en tweede generatie samen, herkomstlanden met 200 of meer personen Duitsland 4.791

3.676

Ned. Indië/N.Guin. 3.288

Nederlandse Antillen

3.183

Suriname 2.104

Indonesië China

1.420

Turkije

1.381 1.067

Marokko 844

Groot-Brittannië

812

Iran Irak

690

Italië

659

Polen

646

België

458

Verenigde Staten

446

Frankrijk

413

Rusland

378

Afghanistan

345

Bosnië-Herzegovina

340

Servië

329

Spanje

327

India

324

Vietnam

318

Dominicaanse Rep.

309

Bulgarije

301 264

Somalië Roemenië

255

Oekraïne

243

Zuid Afrika

237

Syrië

221

Tunesië

217

Canada

212

Australie

209 -

500

1.000

1.500

2.000

3.000

3.500 totaal

aantal Bron: DIA


2.500

-23-

4.000

4.500

5.000

2 BEVOLKING 2.12.2

Leeftijdsverdeling naar herkomst op 1 januari 2009

doelgroepen vluchtelingenlanden overig niet westers Europa rest westers Nederland totaal (excl. onbekend)

abs. % abs. % abs. % abs. % abs. % abs. % abs. %

0 - 14 jaar 2.511 23,8 571 23,3 1.105 22,9 1.380 11,8 437 6,5 17.498 11,8 23.502 13

15 - 29 jaar 3.461 32,8 769 31,4 2.016 41,8 4.563 39,1 2.057 30,5 48.040 32,5 60.906 33

30 - 44 jaar 2.520 23,9 681 27,8 1.129 23,4 2.564 22,0 1.629 24,2 29.890 20,2 38.413 21

45 - 54 jaar 1.170 11,1 283 11,6 357 7,4 1.097 9,4 1.243 18,4 17.917 12,1 22.067 12

55 - 64 jaar 616 5,8 91 3,7 171 3,5 1.019 8,7 836 12,4 15.606 10,6 18.339 12

65 jaar en ouder 262 2,5 51 2,1 48 1,0 1.033 8,9 536 8,0 18.960 12,8 20.890 11

totaal 10.540 100 2.446 100 4.826 100 11.656 100 6.738 100 147.911 100 184.117 100

Bron: DIA

2.13

Bevolking naar nationaliteit en geboorteland op 1 januari

geboorteland / nationaliteit

2003

2005

2007

2009

index 2009 2003=100

143.440 287 39 143.766

145.243 302 19 145.564

145.480 350 24 145.854

145.714 372 21 146.107

101,6 129,6 53,8 101,6

7.503 1.665 331 9.499

7.712 1.893 406 10.011

7.724 2.096 415 10.235

7.821 2.457 419 10.697

104,2 147,6 126,6 112,6

4.088 1.018 66 5.172

4.254 1.127 61 5.442

4.398 1.219 49 5.666

4.519 1.327 81 5.927

110,5 130,4 122,7 114,6

8.676 4.114 6.071 18.861

8.589 4.023 7.118 19.730

8.311 4.128 7.651 20.091

8.257 4.990 8.235 21.482

95,2 121,3 135,6 113,9

163.707 7.084 6.507 177.298

165.798 7.345 7.604 180.747

165.913 7.793 8.139 181.846

166.311 9.146 8.756 184.213

101,6 129,1 134,6 103,9

persoon Nederland Nederlands Nederlands + vreemd vreemd totaal persoon Nederland, moeder niet-Nederland Nederlands Nederlands + vreemd vreemd totaal persoon Nederland, vader niet-Nederland Nederlands Nederlands + vreemd vreemd totaal persoon niet-Nederland Nederlands Nederlands + vreemd vreemd totaal totaal Nederlands Nederlands + vreemd vreemd totaal Bron: DIA


-24-

2 BEVOLKING 2.12.b

Percentage niet-westerse allochtonen op de totale bevolking per GSB wijk op 1 januari Paddepoel Vinkhuizen Beijum

Korreweg/ De Hoogte Lewenborg Oosterpark

9,7

GEMEENTE

8,9

Nieuw zuid corporatief Centrum Oranje-/ Schilderswijk Nieuw west Oud zuid Nieuw oost Nieuw zuid particulier Hoogkerk / De Dorpen

0

5

10

15

20 2004

procenten

2009

Bron: DIA

2.12.c

Percentage niet-westerse allochtonen van een aantal gemeenten op 1 januari 2009 Rotterdam Amsterdam 's-Gravenhage Almere Utrecht Arnhem Eindhoven Enschede Tilburg Haarlem Nijmegen NEDERLAND

11,0

Breda 's-Hertogenbosch Groningen

9,7

Leeuwarden Zwolle Maastricht Assen Emmen 0

5

10

15

25

30 1999

procenten

Bron: CBS


20

-25-

35 ontwikkeling 1999-2009

40

2 BEVOLKING


-26-

HOOFDSTUK 3 WOONRUIMTE

Oude en nieuwe woningen in de stadsvernieuwingswijk Paddepoel. Een deel van de oude woningen is vervangen door nieuwbouw.

INLEIDING

3 WOONRUIMTE

Wonen naar ieders zin De centrale ambitie van ons woonbeleid in de komende jaren is om een ieder zoveel mogelijk naar zijn zin te laten wonen. Dit is vastgelegd in de structuurvisie Wonen die begin 2010 is vastgesteld. Daarin staat dat jaarlijks tussen de 950 en 1.350 nieuwe woningen gebouwd dienen te worden om een gezonde woningmarkt te houden. Uiteraard gaat het er vooral om welke segmenten worden toegevoegd aan de stad en welke samenhang er is met de bestaande voorraad en de doorstroming binnen de woningmarkt. In de structuurvisie Kwaliteit van Wonen wordt gefocused op drie doelgroepen: jongeren, gezinnen en ouderen.

Binnen de stad wordt onder meer gebouwd in de wijkvernieuwingswijken Paddepoel en de grunobuurt en het gebied Oosterpark/Korreweg (voormalig stadionterrein en Oosterhamrikkanaal) en op het Europapark. Ook in het centrum gaat men door met bouwen (Ciboga). WOZ waarden Van de zelfstandige woningen had in 2005 77% een WOZ waarde tussen de €50.000,- en €150.000,- De gemiddelde WOZ waarde van alle woningen in de gemeente bedraagt € 130.000,inclusief de huurwoningen. Dit terwijl het gemiddelde transactiebedrag waarvoor woningen verkocht zijn voor 2006 uitkomt op € 195.100,-. Dit bedrag is lager dan het landelijke gemiddelde maar het verschil tussen de gemeente Groningen en het land is veel minder groot dan een aantal jaar geleden.

Meer laagbouw De gemeente Groningen kent 84.785 zelfstandige woningen. Van deze woningen zijn 33.485 laagbouw en 51.300 gestapeld. Het aantal laagbouwwoningen (grondgebonden) neemt sneller toe dan het aantal gestapelde woningen. Dit komt onder meer door de wijkvernieuwing waarbij voornamelijk portiekwoningen en boven/benedenwoningen óf worden afgebroken en vervangen door laagbouw óf worden samengevoegd. Een tweede reden is dat in de uitbreidingswijken vooral laagbouw gerealiseerd wordt. Daarnaast wordt in de campagne ‘Intense Laagbouw’ gezocht naar mogelijkheden om laagbouw woningen te bouwen in bestaand stedelijk gebied. Bij de gestapelde bouw neemt alleen het aantal portiekwoningen in de vorm van (luxe) appartementen toe. Deze hebben een lift in tegenstelling tot veel van de gesloopte appartementen.

Leegstand Onder leegstand wordt verstaan: die zelfstandige woningen waar op 1 januari van het betreffende jaar niemand in het bevolkingsregister staat ingeschreven. Alleen de woningen waar minder dan 3 jaar leegstand is worden meegeteld. De leegstand bedraagt 3,9 procent. Leegstand wordt voor een deel veroorzaakt door woningen die op de nominatie staan gesloopt te worden of opgeleverde woningen die nog niet bewoond zijn. Voorbeelden zijn de stadsvernieuwingswijken en buurten de Korrewegwijk, Grunobuurt en Nieuw zuid Corporatief. In het Centrum wordt hoge leegstand onder anderen veroorzaakt door leegstaande woningen boven bedrijven. Dit aantal neemt de laatste jaren af.

Veel wooneenheden voor studenten Naast de zelfstandige woningen zijn er de nietzelfstandige woonruimten, waaronder 20.463 wooneenheden. Deze woonruimten worden veel door studenten bewoond. Het aantal wooneenheden is sinds 2005 met bijna 4.500 toegenomen. De toename kwam vooral door splitsing van zelfstandige woningen in 4 tot 5 eenheden voor kamerbewoning. Momenteel vindt de manifestatie Bouw Jong plaats, in vier zones wordt gestudeerd op nieuwbouw voor jongeren.

Ouderen vinden gemakkelijk een sociale huurwoning Voor mensen die actief op zoek zijn naar een sociale huurwoning was de slaagkans op een woning in 2009 39%. Dit is een fors grotere kans dan in 2008, toen was de kans 29%. De grootste kans heeft een ouderenhuishouden, bijna 100% in 2009. Als we kijken naar de gemiddelde tijd dat een koopwoning te koop staat voordat het verkocht wordt, dan is er de laatste tijd een toename te zien. In 2008 was het aantal dagen dat een woning te koop stond voor verkoop gemiddeld 65 dagen terwijl dit gemiddelde in 2010 ruim boven de 100 ligt.

Nieuwe woningen Doel van de gemeente is om jaarlijks in totaal 1.150 woningen te bouwen. Tot 2007 zijn er gemiddeld een kleine 800 woningen per jaar gebouwd. In 2008 en 2009 was de bouwproductie respectievelijk 1.332 en 1.359 woningen. Hiermee is de gewenste productie gehaald. Naast de zelfstandige eenheden voor studenten zijn er der laatste drie jaar ook relatief veel sociale huurwoningen gereed gekomen. De overige gebouwde woningen zijn vooral koopwoningen in de hogere prijsklassen. De meeste woningen zijn verrezen in de uitbreidingsgebieden ten westen van de stad.


-28-

HOOFDSTUK 3

WOONRUIMTE

Inhoud 3.1.1 3.1.2 3.1.a 3.1.b 3.1.3 3.1.4 3.2 3.1.c 3.2.a 3.4.2 3.5.1 3.5.2 3.4.a 3.4.b 3.6.1 3.6.2 3.6.3 3.6.4 3.6.a 3.6.b 3.7.1 3.7.2 3.7.a 3.7.b 3.8.1 3.8.2 3.8.a 3.8.b 3.9.1 3.9.2 3.9.3 3.9.a 3.9.b 3.10.1 3.10.2 3.10.3 3.11 3.12 3.10.a 3.12.a

Woonruimtevoorraad op 1 januari ................................................................................................................................................... 30 Woonruimte voor ouderen en mensen die behoefte hebben aan een vorm van zorg, 1 januari.......................................... 30 Percentage laagbouw ten opzicht van de totale woonruimtevoorraad per buurt, 2010........................................................ 31 Ontwikkelingen woonruimte naar type ........................................................................................................................................... 31 Zelfstandige woningen verdeeld naar bouwperiode.................................................................................................................... 32 Zelfstandige woonruimte verdeeld naar oppervlakte................................................................................................................... 32 Eigendomsverhoudingen zelfstandige woningen op 1 januari ................................................................................................... 32 Percentage zelfstandige woningen groter dan 100m2 per GSB wijk ........................................................................................ 33 Percentage woningen eigenaar-bewoner per GSB wijk, 2002 en 2007 .................................................................................... 33 WOZ waarde van zelfstandige woningen per 1 januari, aantallen per categorie ................................................................... 34 Administratieve leegstand van minder dan 3 jaar in zelfstandige woningen, naar woningtype, 1 januari......................... 34 Administratieve leegstand van minder dan 3 jaar in zelfstandige woonruimte, naar eigendom op 1 januari ................... 34 Gemiddelde economische waarde van de zelfstandige woningen per GSB wijk, 2005......................................................... 35 Categorie economische waarde van zelfstandige woningen naar eigendom, 2005 .............................................................. 35 Opgeleverde woonruimten, nieuwbouw ......................................................................................................................................... 36 Percentage koopwoningen van het totaal aantal gereed gekomen woningen ....................................................................... 36 Opgeleverde woningen in Groningen en in de regio Groningen-Assen.................................................................................... 36 Gemiddeld transactiebedrag van woningen van eigenaar-bewoners...................................................................................... 36 Aandeel van koopwoningen ten opzichte van het totaal aantal woningen, Groningen vergeleken, 2003-2008................ 37 Nieuwbouw woningen 2005-2009, aantal per 1.000 woningen aanwezig op 1 jan. 2005, Groningen en de regiogemeenten .................................................................................................................................................................................. 37 Toevoeging van woonruimte naar type........................................................................................................................................... 38 Toevoeging woonruimte naar reden van toevoeging................................................................................................................... 38 Mate van stedelijkheid: omgevingsadressendichtheid in een aantal gemeenten, 2010........................................................ 39 Nieuwbouw van zelfstandige en niet-zelfstandige woonruimten per GSB wijk, 2005-2009.................................................. 39 Afvoer van woonruimte naar type .................................................................................................................................................... 40 Afvoer van woonruimte naar reden ................................................................................................................................................. 40 Ontwikkeling van het aantal zelfstandige en niet-zelfstandige woonruimten ......................................................................... 41 Onttrekking/afbraak van zelfstandige en niet- zelfstandige woonruimte per GSB wijk, totaal over de periode 20052009........................................................................................................................................................................................................ 41 Aantal bewoners naar type woonruimte op 1 januari .................................................................................................................. 42 Hoofdbewoners van zelfstandige woningen naar herkomstland en eigendom, percentages, 1 januari 2007................... 42 Hoofdbewoners van zelfstandige woningen naar herkomstland en type woning, percentages, 1 januari 2009 .............. 42 Gemiddelde bezetting van bewoonde zelfstandige woningen ................................................................................................... 43 Gemiddelde woningbezetting naar etniciteit van de hoofdbewoner, 1 januari 2009.............................................................. 43 Woningzoekenden van huurwoningen in de sociale sector ...................................................................................................... 44 Indicatie van het aantal wachtmaanden bij woningcorporatie Lefier voor het vinden van een studentenkamer........... 44 De gemiddelde verkooptijd van een woning in dagen (mediaan) ............................................................................................. 44 Gemiddelde huurverhoging per 1 juli in Groningen en Nederland............................................................................................. 44 Oordeel over kwaliteit woning en woonomgeving, percentage bewoners dat het eens is met de stellingen .................. 44 Slaagkans van actief woningzoekenden bij het verkrijgen van een huurwoning in de sociale sector naar type huishouden........................................................................................................................................................................................... 45 Afwijking van de tevredenheid over de kwaliteit van de woning t.o.v. het gemeentelijk gemiddelde per GSB wijk, 2006 en 2008 in procentpunten ......................................................................................................................................................... 45


-29-

3 WOONRUIMTE 3.1.1

Woonruimtevoorraad op 1 januari

zelfstandig (laagbouw) vrijstaande woning twee onder één kap geschakelde woning woning in rij boerderij totaal laagbouw zelfstandig (gestapeld) woning boven bedrijf boven of benedenwoning portiekwoning galerijwoning duplexwoning totaal gestapeld totaal zelfstandig niet-zelfstandig wooneenheden overig woonwagens woonschepen diversen w.o. bijz. woongebouwen totaal overig totaal bijzondere woongebouwen capaciteit bijz. woongebouwen

2005

2006

2007

2008

2009

2010

index 2010 2005=100

2.343 2.927 1.907 24.361 151 31.689

2.338 2.967 1.914 24.499 149 31.867

2.479 3.048 1.946 24.733 145 32.351

2.492 3.059 2.025 25.048 142 32.766

2.575 3.071 2.024 25.319 140 33.129

2.627 3.073 2.082 25.564 139 33.485

112,1 105,0 109,2 104,9 92,1 105,7

1.045 16.338 24.051 9.452 356 51.242 82.931

1.034 16.047 23.834 9.322 352 50.589 82.456

1.024 15.890 23.866 9.295 352 50.427 82.778

1.009 15.680 24.230 9.292 352 50.563 83.329

1.001 15.527 24.597 9.240 338 50.703 83.832

995 15.420 25.321 9.226 338 51.300 84.785

95,2 94,4 105,3 97,6 94,9 100,1 102,2

16.081

16.999

18.434

20.209

20.379

20.463

127,2

168 526 707 1.401

168 479 895 1.542

170 479 691 1.340

172 479 693 1.344

173 479 687 1.339

167 479 687 1.333

99,4 91,1

100.413 315 3.270

100.997 315 3.270

102.552 315 3.270

104.882 315 3.270

105.550 315 3.270

106.581 315 3.270

106,1 100,0 100,0

97,2

95,1

Bron: DIA

3.1.2

Woonruimte voor ouderen en mensen die behoefte hebben aan een vorm van zorg, 1 januari

woningen geschikt voor ouderen ouderenwoningen inleunwoningen aanleunwoningen zorg woonruimten, niet zelfstandig gehandicapten woonruimten totaal verzorgings-verpleeghuizen capaciteit verzorg-verpleeghuizen

2005 7.376 3.196 225 1.027 288 50 12.162 18 373

Bron: DIA


-30-

2006 7.322 3.139 225 1.027 288 50 12.051 18 373

2007 7.284 3.104 225 1.027 288 50 11.978 18 373

2008 7.248 3.100 225 1.027 288 59 11.947 18 373

2009 7.206 2.981 225 1.027 288 59 11.786 18 373

2010 7.180 2.969 225 1.027 288 59 11.748 18 373

3 WOONRUIMTE 3.1.a

Percentage laagbouw ten opzicht van de totale woonruimtevoorraad per buurt, 2010

Bron: DIA

3.1.b

Ontwikkelingen woonruimte naar type vrijstaande woning twee onder één kap geschakelde woning woning in rij boerderij woning boven bedrijf

2010

boven of benedenwoning

2000

portiekwoning galerijwoning duplexwoning wooneenheden woonwagens woonschepen overig (oa bijz woongebouwen) capaciteit bijz. woongebouwen 0

5.000

10.000 aantal

Bron: DIA


-31-

15.000

20.000

25.000

30.000

3 WOONRUIMTE 3.1.3

Zelfstandige woningen verdeeld naar bouwperiode

Bouwperiode voor 1920 1920 - 1944 1945 - 1959 1960 - 1969 1970 - 1979 1980 - 1989 1990 - 1999 2000 - heden totaal

2004

2006

9.220 13.924 9.586 12.611 12.467 13.269 8.740 3.120 82.937

2008

9.104 13.581 9.454 12.296 12.112 13.264 8.736 3.909 82.456

8.962 13.011 9.260 12.280 12.078 13.248 8.721 5.736 83.296

2010 absoluut 8.888 12.781 9.092 11.876 11.946 13.237 8.717 8.221 84.758

in % 10,5 15,1 10,7 14,0 14,1 15,6 10,3 9,7 100

landelijk (%) 2009

in % 2,7 12,7 24,2 25,5 16,3 10,2 6,0

index 2009 2003=100 110,5 95,9 95,7 97,7 103,8 105,9 112,1

2,5 100

102,2

18,4 10,3 47,9 13,3 10,1 100

Bron: DIA, CBS

3.1.4

Zelfstandige woonruimte verdeeld naar oppervlakte

m2 <= 39 40 - 59 60 - 79 80 - 99 100 - 119 120 - 149 >= 150

2004

2006

2008

2.092 11.201 21.447 22.144 13.278 8.151 4.510

2.072 11.062 21.007 21.770 13.373 8.461 4.700

2.202 10.919 20.716 21.638 13.452 8.575 4.847

2010 absoluut 2.312 10.742 20.529 21.644 13.780 8.635 5.055

oppervlakte onbekend totaal

114 82.937

11 82.456

980 83.329

2.094 84.791

Bron: DIA

3.2

Eigendomsverhoudingen zelfstandige woningen op 1 januari

eigenaar/bewoner corporatie institutionele belegger overig verhuur onbekend 1) totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

31.376 37.355 4.358 7.952

31.754 37.443 5.066 7.772

32.788 36.951 4.702 7.732

33.505 36.539 4.384 7.759

33.904 35.704 4.250 7.781

34.468 35.395 4.384 7.653

index 2007 2002=100 109,9 94,8 100,6 96,2

964

667

764

744

817

878

91,1

82.005

82.702

82.937

82.931

82.456

82.778

100,9

Bron: DIA 1) Onbekend: te slopen woningen en nieuwbouw waar nog geen eigenaar van bekend is

3.3

Woonduur van de hoofdbewoner in zelfstandige woningen op 1 januari

Woonduur korter dan een jaar 1 t/m 4 jaar 5 t/m 9 jaar 10 t./m 19 jaar 20 jaar en langer totaal bewoond

2005

2006

2007

2008

2009

2010

8.600 27.735 19.151 13.509 10.597 79.592

8.369 26.805 19.080 14.086 10.716 79.056

8.815 25.620 19.008 14.719 10.829 78.991

9.307 24.857 18.288 15.685 10.897 79.034

9.248 25.274 17.157 16.714 11.036 79.429

9.127 26.187 16.355 17.298 11.286 80.253

Bron: DIA


-32-

percentage 2010 11,4 32,6 20,4 21,6 14,1 100,0

3 WOONRUIMTE 3.1.c

Percentage zelfstandige woningen groter dan 100m2 per GSB wijk Nieuw west Nieuw oost

Nieuw zuid particulier Hoogkerk / De Dorpen Lewenborg Vinkhuizen

2010

Beijum

2005 32,4

GEMEENTE Oranje-/ Schilderswijk Paddepoel Centrum Nieuw zuid corporatief Oud zuid Oosterpark Korreweg / De Hoogte 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

procenten Bron: DIA

3.2.a

Percentage woningen eigenaar-bewoner per GSB wijk, 2002 en 2007 Nieuw-oost Nieuw-west

Nieuw-zuid particulier Hoogkerk/De Dorpen Lewenborg Oranjewijk/Schilderswijk

2007

Beijum

2002

Oud-zuid 41,6

GEMEENTE Nieuw-zuid corporatief Centrum Oosterpark Paddepoel Korreweg/De Hoogte Vinkhuizen 0

10

20

30

40

50 procenten

Bron: DIA


-33-

60

70

80

90

100

3 WOONRUIMTE 3.4.1

Gemiddelde WOZ waarde van woningen

gemiddelde waarde, alle woningen, per 1-1 (€) Gemeente Groningen Provincie Groningen Nederland

2005

2006

2007

2008

2009

128.000 141.000 200.000

129.000 141.000 201.000

149.000 158.000 217.000

169.000 174.000 233.000

177.000 180.000 241.000

index 2009, 2005 = 100 138,3 127,7 120,5

Bron: CBS

3.4.2

WOZ waarde van zelfstandige woningen per 1 januari, aantallen per categorie 2003 16.661 50.781 8.542 3.719 2.259 740 82.702

<50.000€ 50.000-99.999 € 100.000-149.999 € 150.000-199.999 € >=200.000 € onbekend totaal

2005 1) 197 32.327 31.906 8.451 9.293 757 82.931

2004 16.142 50.658 9.020 3.922 2.404 791 82.937

Bron: DIA 1) In 2004 is er een herwaardering geweest van het gehele woningenbestand

3.5.1

Administratieve leegstand van minder dan 3 jaar in zelfstandige woningen, naar woningtype, 1 januari

type woonruimte

2005

2006

2007

2008

2009

2010

index 2010 2005=100

vrijstaande woning twee onder één kap geschakelde woning woning in rij boerderij totaal laagbouw

70 50 25 483 12 640

74 30 23 473 11 611

84 56 31 506 11 688

53 42 37 584 8 724

83 44 39 739 13 918

63 50 38 623 10 784

90,0 100,0 152,0 129,0 83,3 122,5

woning boven bedrijf boven- of benedenwoning portiekwoning galerijwoning duplexwoning totaal gestapeld laagbouw + gestapeld

93 587 650 429 18 1.777 2.417

92 598 746 423 27 1.886 2.497

89 643 816 445 27 2.020 2.708

81 741 1.169 431 32 2.454 3.178

74 692 1.186 353 10 2.315 3.233

70 745 1.361 308 5 2.489 3.273

75,3 126,9 209,4 71,8 27,8 140,1 135,4

laagbouw

gestapeld

Bron: DIA

3.5.2

Administratieve leegstand van minder dan 3 jaar in zelfstandige woonruimte, naar eigendom op 1 januari 2004 2007 2006 eigendom aantal perc. aantal aantal perc. eigenaar/bewoner 454 1,4 379 344 1,0 corporatie 958 2,6 1.046 940 2,6 institutionele belegger 183 3,9 195 149 3,5 overige verhuur 773 10,0 846 759 9,8 onbekend 232 30,4 242 305 37,3 totaal 2.600 3,1 2.708 2.497 3,0 Bron: DIA


-34-

perc. 1,1 3,0 4,4 11,1 27,6 3,3

3 WOONRUIMTE 3.4.a

Gemiddelde economische waarde van de zelfstandige woningen per GSB wijk, 2005 Nieuw west

Nieuw zuid particulier Nieuw oost Hoogkerk/De Dorpen Oranje-/ Schilderswijk Centrum GEMEENTE Oud zuid Nieuw zuid corporatief Lewenborg Vinkhuizen Korreweg/De Hoogte Oosterpark Paddepoel Beijum 0

40.000

euro

80.000

120.000

160.000

200.000

240.000

Bron: DIA

3.4.b

Categorie economische waarde van zelfstandige woningen naar eigendom, 2005 30.000 <100.000€

aantal

20.000

100.000-149.999 € 150.000-199.999 €

10.000

>=200.000 € 0 corporatief

inst. belegger/ov. verhuur

eigenaar

Bron: DIA

3.5.a

Administratieve leegstand tot 3 jaar naar GSB wijk, percentages, 1 januari

Nieuw-zuid particulier Korreweg/De Hoogte Centrum Paddepoel Oud-zuid Nieuw-zuid corporatief 3,9

GEMEENTE

2010

Oosterpark

2008 Oranje-/ Schilderswijk Lewenborg Hoogkerk/De Dorpen Beijum Nieuw-west Vinkhuizen Nieuw-oost 0

perc. 1

2

3

Bron: DIA


-35-

4

5

6

7

3 WOONRUIMTE 3.6.1

Opgeleverde woonruimten, nieuwbouw

sector 1) sociale huursector

2005

2006

2007

2008

2009

woningen eenheden

66 299

51 0

149 139

270 299

250 16

sociaal, koop huur koop

4 0 234

0 2 226

46 14 264

15 31 228

81 130 341

huur koop

0 244 483 367 847

52 241 218 354 572

62 361 553 482 1.035

51 438 878 454 1.332

70 471 878 481 1.359

marktsector, gesubsidieerd

marktsector, ongesubsidieerd

gestapeld grondgebonden totaal

Bron: RO/EZ 1) Sociaal: koop tot €174.000,- en huur tot €368,- per maand Markt, gesubsidieerd: koop €174.000,- tot €261.000,- en huur van €369,- tot €493,- per maand Markt, ongesubsidieerd: koop boven €261.000,- en huur boven €493,- per maand

3.6.2

Percentage koopwoningen van het totaal aantal gereed gekomen woningen 2005 88,0 74,8

Gemeente Groningen landelijk

2006 81,6 72,1

2007 74,9 71,6

2008 65,9 69,9

2009 65,7 69,3

Bron: ABF(Woningmarktmonitor), RO/EZ

3.6.3

Opgeleverde woningen in Groningen en in de regio Groningen-Assen

regio 1) Gemeente Groningen abs in % Groningen, regio 8 abs in % Drenthe, regio 2 abs in % Assen abs in % totaal abs in %

2005

2006

2007

2008

2009

voorraad 2010

847 38

572 30

1.035 38

1.332 44

1.359 51

84.785 42

509 23

713 38

607 22

836 27

689 26

58.808 29

70 3

20 1

393 14

220 7

225 8

26.808 13

794 36

585 31

703 26

668 22

405 15

29.623 15

2.220 101

1.890 102

2.738 103

3.056 103

2.678 104

200.024 100

index 2008 2000=100 173,2

Bron: ABF(Woningmarktmonitor)

3.6.4

Gemiddeld transactiebedrag van woningen van eigenaar-bewoners

Groningen Nederland

2000

2004

2006

2008

2009

109.800 187.500

150.600 218.000

179.200 236.000

194.000 252.000

190.200 .

Bron: NVM, RO/EZ


-36-

3 WOONRUIMTE 3.6.a

Aandeel van koopwoningen ten opzichte van het totaal aantal woningen, Groningen vergeleken, 2003-2008 Emmen Almere Assen

NEDERLAND Breda Tilburg Leeuwarden Haarlem Zwolle Eindhoven Enschede 's-Hertogenbosch Utrecht Den Haag Maastricht Arnhem Nijmegen Groningen

2004

2004-2009

Rotterdam Amsterdam 0

10

20

30

40

50

60

70

procenten Bron: ABF(Woningmarktmonitor)

3.6.b

Nieuwbouw woningen 2005-2009, aantal per 1.000 woningen aanwezig op 1 jan. 2005, Groningen en de regiogemeenten Assen Slochteren Ten Boer Leek Hoogezand Groningen

61

Zuidhorn Winsum Tynaarlo Bedum Noordenveld Haren 0

20 40 toename per 1.000

60

Bron: CBS


-37-

80

100

120

3 WOONRUIMTE 3.7.1

Toevoeging van woonruimte naar type

type woonruimte zelfstandig laagbouw vrijstaande woning twee onder één kap geschakelde woning woning in rij boerderij totaal laagbouw zelfstandig gestapeld woning boven bedrijf boven- of benedenwoning portiekwoning galerijwoning duplexwoning totaal gestapeld

2005

2006

2007

2008

2009

11 46 6 104 0 167

81 45 20 44 0 190

29 9 79 333 0 450

88 12 0 371 0 471

55 2 60 365 0 482

0 27 51 18 0 96

2 89 79 35 0 205

0 51 509 0 0 560

0 13 567 101 0 681

0 5 864 0 0 869

263

395

1.010

1.152

1.351

wooneenheid overig totaal niet-zelfstandig en overig

796 351 1.147

1.227 151 1.378

1.485 42 1.527

121 2 123

2 0 2

totaal toevoer

1.410

1.773

2.537

1.275

1.353

totaal zelfstandig niet zelfstandig en overig

Bron: DIA

3.7.2

Toevoeging woonruimte naar reden van toevoeging

redenen

2005

2006

2007

2008

2009

nieuwbouw splitsing verbouw anders

160 0 0 103 263

278 0 107 10 395

730 2 176 102 1.010

1.084 1 27 40 1.152

1.275 7 69 0 1.351

nieuwbouw splitsing verbouw anders totaal niet-zelfstandig en overig

552 467 111 17 1.147

151 1.034 193 0 1.378

174 1.104 249 0 1.527

103 7 12 1 123

0 0 2 0 2

totaal toevoer

1.410

1.773

2.537

1.275

1.353

zelfstandig

totaal zelfstandig niet zelfstandig en overig

Bron: DIA


-38-

3 WOONRUIMTE 3.7.a

Mate van stedelijkheid: omgevingsadressendichtheid in een aantal gemeenten, 2010 Amsterdam 's-Gravenhage Rotterdam Haarlem Utrecht

3.094

Groningen Tilburg Nijmegen Leeuwarden Eindhoven Maastricht Enschede Arnhem 's-Hertogenbosch

1.885

NEDERLAND (2009) Breda Zwolle Almere Assen Emmen

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

adressen per vierkant van 500 bij 500 meter Bron: CBS

3.7.b

Nieuwbouw van zelfstandige en niet-zelfstandige woonruimten per GSB wijk, 2005-2009

Nieuw zuid particulier Nieuw zuid co rpo ratief Nieuw west P addepo el Ko rreweg/ de Ho o gte Oud zuid Oo sterpark Vinkhuizen Centrum Ho o gkerk Lewenbo rg Oranje-/ Schilderswijk Nieuw o o st de Do rpen B eijum

0

200

aantal

Bron: DIA


-39-

400

600

3 WOONRUIMTE 3.8.1

Afvoer van woonruimte naar type

type woonruimte zelfstandig (laagbouw)

2005

2006

2007

2008

2009

vrijstaande woning twee onder één kap geschakelde woning woning in rij boerderij totaal laagbouw

17 6 1 50 2 76

3 1 0 4 3 11

16 0 0 19 3 38

5 0 1 79 2 87

2 0 0 76 1 79

woning boven bedrijf boven- of benedenwoning portiekwoning galerijwoning duplexwoning totaal gestapeld

4 256 234 223 4 721

2 136 3 113 0 254

2 109 44 0 0 155

1 124 174 153 14 466

1 82 109 12 0 204

totaal zelfstandig

797

265

193

553

283

wooneenheid overig

0 64 64

84 12 96

11 0 11

53 1 54

33 6 39

861

361

204

607

322

zelfstandig (gestapeld)

niet-zelfstandig en overig

totaal niet-zelfstandig en overig totaal afvoer 1)

Bron: DIA 1) exclusief administratieve correcties door omzetting van zelfstandige woningen in wooneenheden

3.8.2

Afvoer van woonruimte naar reden

redenen

2005

2006

2007

2008

2009

143 1 20 632 1 0 797

139 0 8 117 0 0 264

25 0 1 167 0 0 193

180 0 1 372 0 0 553

272 0 0 11 0 0 283

0 0 17 47 0 0 64

83 0 0 1 0 13 97

1 0 0 10 0 0 11

44 0 0 10 0 0 54

23 0 0 16 0 0 39

861

361

204

607

322

zelfstandig verbouw, waardoor afname buitengebruikstelling bestemmingsverandering onttrekking/afbraak brand en andere rampen anders totaal zelfstandig niet zelfstandig en overig verbouw, waardoor afname buitengebruikstelling bestemmingsverandering onttrekking/afbraak brand en andere rampen anders totaal niet zelfstandig en overig totaal afvoer Bron: DIA


-40-

3 WOONRUIMTE 3.8.a

Ontwikkeling van het aantal zelfstandige en niet-zelfstandige woonruimten 2.000

1.500

saldo

1.000 zelfstandig, laagbouw 500

zelfstandig, gestapeld niet-zelfstandig/ overig

0

-500

-1.000 2006

2007

2008

2009

Bron: DIA

3.8.b

Onttrekking/afbraak van zelfstandige en niet- zelfstandige woonruimte per GSB wijk, totaal over de periode 2005-2009

Nieuw zuid corporatief Paddepoel Lewenborg Oud zuid Vinkhuizen Oosterpark Hoogkerk Korreweg/ de Hoogte Centrum Oranje-/ Schilderswijk de Dorpen Nieuw oost Nieuw zuid particulier Beijum Nieuw west 0

100

200 aantal woningen

Bron: DIA


-41-

300

400

500

3 WOONRUIMTE 3.9.1

Aantal bewoners naar type woonruimte op 1 januari

type woonruimte

2005

2006

2007

2008

2009

2010

index 2010 2005=100

zelfstandig (laagbouw) vrijstaande woning twee onder één kap geschakelde woning woning in rij boerderij totaal laagbouw zelfstandig (gestapeld) woning boven bedrijf boven- of benedenwoning portiekwoning galerijwoning duplexwoning totaal gestapeld

6.137 8.178 5.168 58.994 377 78.854

6.109 8.357 5.198 59.322 374 79.360

6.474 8.518 5.239 59.232 359 79.822

6.544 8.597 5.409 59.494 352 80.396

6.754 8.625 5.431 59.625 323 80.758

6.909 8.609 5.565 60.606 323 82.012

112,6 105,3 107,7 102,7 85,7 104,0

1.815 27.240 37.021 13.129 450 79.655

1.772 26.586 36.588 12.829 446 78.221

1.694 25.999 36.265 12.759 426 77.143

1.709 25.387 35.992 12.750 411 76.249

1.682 25.304 36.385 12.813 410 76.594

1.768 25.195 37.140 12.889 404 77.396

97,4 92,5 100,3 98,2 89,8 97,2

totaal zelfstandig niet-zelfstandig/anders

158.509 22.238

157.581 23.327

156.965 24.880

156.645 26.094

157.352 26.861

159.408 27.789

100,6 125,0

totaal

180.747

180.908

181.845

182.739

184.213

187.197

103,6

Bron: DIA

3.9.2

Hoofdbewoners van zelfstandige woningen naar herkomstland en eigendom, percentages, 1 januari 2007 corporatie

Nederland doelgroepen vluchtelingenlanden overig niet westers Europa rest westers totaal

40,6 69,9 81,4 63,6 45,3 44,9 43,5

overig verhuur 13,6 7,0 5,1 13,6 19,0 12,9 13,5

eigen 45,5 22,9 13,4 22,6 35,2 41,9 43,0

totaal perc. 100 100 100 100 99 100 100

abs. 65.077 3.774 859 1.387 4.354 3.540 78.770

Bron: DIA

3.9.3

Hoofdbewoners van zelfstandige woningen naar herkomstland en type woning, percentages, 1 januari 2009 laagbouw

Nederland Europa Overig westers Indonesië Ned Indië nw Guinea Turkije Marokko Suriname Aruba, Ned. Antillen Vluchtelingenlanden Overig niet westers totaal bewoond

gestapeld

in rij 30,8 28,6 29,7 37,3 38,5 34,5 34,0 24,2 28,1 25,6 24.456

overig 10,4 6,1 6,2 8,6 4,5 3,0 6,0 2,0 3,1 3,3 7.565

Bron: DIA


-42-

58,7 65,3 64,1 54,1 57,0 62,5 60,0 73,8 68,8 71,1 47.407

totaal perc. 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

abs. 64.886 4.512 370 3.179 421 336 1.336 1.291 905 2.192 79.428

3 WOONRUIMTE 3.9.a

Gemiddelde bezetting van bewoonde zelfstandige woningen 2,8 2,6 2,4 bezetting

2,2 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 2000

2002

2004

2006

2008

2010

laagbouw

2,57

2,56

2,56

2,55

2,52

2,52

gestapeld

1,64

1,63

1,64

1,63

1,62

1,62

gemiddeld

1,98

1,981

1,991

1,993

1,982

1,986

Bron: DIA

3.9.b

Gemiddelde woningbezetting naar etniciteit van de hoofdbewoner, 1 januari 2009 Turkije Marokko Vluchtelingenlanden Overig niet westers Aruba+Ned.Ant. Suriname Overig westers

Indonesië Ned Indië nw Guinea GEMIDDELD

1,98

Europa Nederland 0,0

0,5

1,0

Bron: DIA


-43-

1,5 2,0 gemiddelde woningbezetting

2,5

3,0

3 WOONRUIMTE 3.10.1

Woningzoekenden van huurwoningen in de sociale sector

nieuwe inschrijvingen van een woning voorzien slaagkans op het vinden van een woning woningzoekenden per 31 dec. waarvan actief woningzoekenden

2003

2005

2007

2008

2009

8.339 3.278 12,3%

11.880 2.785 11,5%

12.395 3.309 13,5%

13.948 3.104 11,9%

13.474 3.129 11,4%

index 2009 2003=100 161,6 95,5 92,7 103,4

26.487

24.118

24.490

26.061

27.384

.

10.509

10.043

10.710

8.078

Bron: Woningnet

3.10.2

Indicatie van het aantal wachtmaanden bij woningcorporatie Lefier voor het vinden van een studentenkamer

studiejaar 1)

2005

2006

2007

2008

2009

2010

eerstejaars (buiten centrum) ouderejaars (centrum)

5-7 9-12

5-7 9-12

2-6 12-18

4-5 12-18

4-5 12-18

2-3 12-18

Bron: Woningcorporatie Lefier 1) Gegevens op basis van wachttijden, Lefier beheert 3.000 kamers

3.10.3

De gemiddelde verkooptijd van een woning in dagen (mediaan) 2008

Verkooptijd in dagen

2009

januari 76

juli 54

2010

januari 101

juli 91

januari 135

juli 101

Bron: NVM

3.11

Gemiddelde huurverhoging per 1 juli in Groningen en Nederland 2005 2006 2007 Groningen 1) 1,7 2,4 1,1 Nederland 1,8 2,7 1,1 maximaal toegestaan 2) 1,6-2,7 2,5-3,2 1,1

2008 1,6 1,5 1,6

2009 2,7 2,4 2,5

Bron: Woningcorporaties 1) Op basis van 30.000 huurwoningen 2) De maximaal toegestane verhoging in 2005 en 2006 was voor woningbouwverenigingen lager dan voor overige verhuurders

3.12

Oordeel over kwaliteit woning en woonomgeving, percentage bewoners dat het eens is met de stellingen 2000

2004

2006

2008 gem.

koop

huur

de woning

heeft een geschikte indeling is groot genoeg is goed onderhouden heeft een goede sfeer kwaliteit woning, samengesteld cijfer de woonomgeving

90 81 87 94 7,4

93 80 82 95 7,4

92 82 83 96 7,5

92 75 75 93 7,5

95 78 84 97 7,9

88 71 68 89 7,1

rapportcijfer woonomgeving de woonomgeving is afgelopen jaar vooruit gegaan de woonomgeving is afgelopen jaar achteruit gegaan

7,1 30 21

7,3 40 17

7,4 39 18

7,3 28 20

7,5 27 18

7,0 29 28

Bron: Bureau O&S (L&V)


-44-

3 WOONRUIMTE 3.10.a

Slaagkans van actief woningzoekenden bij het verkrijgen van een huurwoning in de sociale sector naar type huishouden

TOTAAL

> 2 persoons huishouden 2009 2008

2 persoons huishouden

2007 2006 alleenstaand

hoofd > 64 jaar

hoofd < 23 jaar

0

20 40 slaagkans in procenten

60

80

100

Bron: Woningnet

3.12.a

Afwijking van de tevredenheid over de kwaliteit van de woning t.o.v. het gemeentelijk gemiddelde per GSB wijk, 2006 en 2008 in procentpunten

Nieuw-zuid particulier Nieuw-west Nieuw-oost Hoogkerk/de dorpen Beijum Lewenborg 2008, gemiddeld 7,5

Nieuw-zuid corporatief Oranje/Schilderswijk

2006, gemiddeld 7,5

Oud-zuid Oosterpark Paddepoel Vinkhuizen Centrum Korreweg/De Hoogte -0,8

-0,6

-0,4

-0,2

0,0

0,2



-45-

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

3 WOONRUIMTE


-46-

HOOFDSTUK 4 VOLKSGEZONDHEID

Ambulances van de GGD.

INLEIDING

VOLKSGEZONDHEID

Toename dagverpleging bij ziekenhuizen De gemeente Groningen kent twee ziekenhuizen, het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en het Martini Ziekenhuis. Beide ziekenhuizen bedienen een groot deel van Noord-oost Nederland. Door de aanwezigheid van deze twee ziekenhuizen is het aantal ziekenhuisbedden per 1.000 inwoners in de gemeente Groningen met 10,5 uitzonderlijk hoog. Van de patiënten in het UMCG komt ruim driekwart van buiten de stad en 12% van buiten Noord-Nederland. Van het Martini Ziekenhuis komt 97% van de patiënten uit de provincies Groningen en Drenthe. Een opvallende ontwikkeling is de toename van de dagverpleging. Dit komt door voortschrijden in techniek waardoor patiënten niet meer in het ziekenhuis hoeven te overnachten. Levensduur en doodsoorzaken De sterftecijfers van de gemeente Groningen wijken af van het landelijke gemiddelde. Dit komt omdat er veel jonge mensen wonen. Na correctie voor leeftijdsopbouw blijkt dat, over de periode 2005-2008, het totale sterftecijfer 6% hoger is vergeleken met Nederland. De gemiddelde levensduur van stadjers bij geboorte is 0,8 jaar korter dan het landelijk gemiddelde. De gemiddelde levensduur van mannen in Groningen was 76,9 jaar (NL 77,9 jaar) en vrouwen 81,6 jaar (NL 82,2). Gemiddeld overlijden er bijna 1.400 Groningers per jaar. De meeste mensen zijn een natuurlijke dood gestorven. Kanker en hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaken. Gemiddeld overleden jaarlijks 416 personen aan kanker en 411 aan hart- en vaatziekten. Bijna 5% van de sterfgevallen was herleidbaar tot een nietnatuurlijke dood zoals (verkeers)ongelukken en zelfdoding. Na correctie voor leeftijdsopbouw blijkt dat er in de stad Groningen significant meer personen overleden aan longkanker, cara en zelfdoding. Minder stadjers roken Door de GGD wordt om de vier jaar in de provincie Groningen een enquête gehouden over de gezondheid en leefwijze van de bevolking. Daarnaast wordt éénmaal in de 4 jaar een jeugdgezondheidsenquête georganiseerd bij kinderen. Uit de gezondheidsenquête blijkt dat in 2010 23% van de volwassen inwoners van de stad Groningen rookt. Dit is beduidend minder dan de 28% in 2006. Aangezien roken de belangrijkste oorzaak van ziekte en vermijdbare sterfte is, zal dit op termijn een positieve invloed hebben op de gezondheidstoestand. Van de jongeren van 12 tot en met 15 jaar rookte in 2008 11% iedere dag, bij de groep 16 t/m 18 jaar is dit percentage 17% (en dat is lager dan in 2004). Zwaar alcoholgebruik jeugd is gedaald maar baart nog steeds zorgen Ook met betrekking tot alcoholgebruik onder volwassenen zijn de ontwikkelingen gunstig: 14% van de volwassen stadjers gebruikte in 2010 overmatig alcohol. In 2002 was dat 20%. De term ‘overmatig alcoholgebruik’ betekent gemiddeld meer dan 2 consumpties per dag voor mannen en meer dan 1 consumptie per dag voor vrouwen. Overmatig


-48-

alcoholgebruik komt vaker voor bij mannen en bij jonge volwassenen. Bij 12% van de volwassenen was er sprake van zwaar drinken (minstens 1x per week 6 of meer alcoholconsumpties in de voorafgaande maand). Het alcoholgebruik onder de jeugd is nog steeds zorgwekkend. Jongeren die 5 of meer consumpties alcohol per gelegenheid drinken worden ook wel ‘binge’-drinker genoemd. Het aantal ‘binge’-drinkers is gedaald ten opzichte van 2004. In 2008 was 38% van de jongeren van 12-18 jaar binge-drinker, in 2004 was dat 42%. Cannabisgebruik daalt bij het ouder worden In 2008 had van de jongeren 12-17 jaar 17 % in de voorafgaande 4 weken cannabis gebruikt. In 2010 heeft van de stadjers van 19-64 jaar een 39% ooit cannabis gebruikt en 6% is recente gebruiker (de afgelopen 4 weken). Het percentage recente cannabisgebruikers is vergelijkbaar met 2006. Recent cannabisgebruik komt het meest voor in de leeftijdsgroep 19-34 jaar (9%). Minder overgewicht Overgewicht is een voorspeller van het risico op ziekte en voortijdige sterfte. Het aantal volwassenen met overgewicht in Groningen (in 2010 (35%) is gedaald vergeleken met 2006 (41%). Overgewicht neemt toe met de leeftijd. Van de ouderen (65+) heeft 56% overgewicht. Bij de kinderen nam tot 2008 het percentage met overgewicht toe. In schooljaar 2008-2009 was er een afname van overgewicht bij kinderen van de basisschool. Op 9jarige leeftijd werd bij 18% van de kinderen overgewicht vastgesteld. Het percentage overgewicht wordt sterk beïnvloed door de jonge bevolkingsopbouw van de stad. De aanwezigheid van veel hoog opgeleide jongeren en een relatief hoog opgeleide beroepsbevolking heeft een gunstige invloed op het percentage overgewicht. Bewegen lukt maar gezond eten kan veel beter De Nederlandse norm gezond bewegen betekent voor jongeren minimaal 1 uur per dag matig intensief bewegen. Voor volwassenen is dat een half uur per dag gedurende minimaal 5 dagen per week. In 2010 voldeed 60% van de volwassenen stadjers aan deze norm. Het percentage mensen dat eet volgens de richtlijn gezonde voeding is in 2010 veel lager. Slechts 28% van de volwassenen eet twee stuks fruit per dag (daling t.o.v. 2006). In 2008 at maar 19% van de jongeren van 12-17 jaar 2 stuks fruit per dag. De geadviseerde hoeveelheid groente (200 gram per dag) wordt in 2010 door 33% van de stadjers gehaald. Voldoende ontbijten lukt beter: van de basisschoolleerlingen ontbeet in 2008 94%, van de jeugd van 12-17 jaar 75% en van de volwassenen in 2010 85%. Afname eenzaamheid In 2010 was 6% van de stadjers ernstig eenzaam, dit is 2% lager dan in 2006. Het percentage eenzame mensen neemt toe naarmate de leeftijd toe neemt. Ernstige eenzaamheid bij ouderen is in 2010 iets gedaald vergeleken met 2006.

HOOFDSTUK 4

VOLKSGEZONDHEID

Inhoud 4.1 4.2 4.1.a 4.1.b 4.4.1 4.4.2 4.5 4.6 4.7 4.4.a 4.4.b 4.4.c 4.4.d

De Groninger ziekenhuizen................................................................................................................................................................ 50 Aantal medische-, tandheelkundige-, paramedische- en verkloskundigen praktijken en het aantal apotheken............. 50 Herkomst klinische patiënten in het UMCG en het Martiniziekenhuis naar regio in 2009..................................................... 51 Aantal ziekenhuisbedden per 1000 inwoners, Groningen vergeleken, 2008 ............................................................................ 51 Roken en alcoholgebruik door de jeugd(%).................................................................................................................................... 52 Roken, alcohol- en cannabisgebruik, personen van 19 jaar en ouder naar geslacht (%) ..................................................... 52 Overgewicht naar leeftijd, % inwoners te zwaar .......................................................................................................................... 52 De Nederlandse norm gezond bewegen naar leeftijd, % van de bevolking dat aan de norm voldoet................................ 52 Bevolking die eet volgens de richtlijn gezonde voeding (%) ....................................................................................................... 52 Alcoholgebruik door de jeugd: binge drinken de voorgaande 4 weken.................................................................................... 53 Alcoholgebruik naar leeftijd (%), 2006............................................................................................................................................. 53 Cannabisgebruik naar leeftijd (%), 2002 en 2006 ........................................................................................................................... 53 Overgewicht kinderen gemeente Groningen(%), 2005-2009 ....................................................................................................... 53


-49-

4 VOLKSGEZONDHEID

4.1

De Groninger ziekenhuizen

2005 2006 Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) incl. Revalidatie en Psychiatrie klinische gegevens

opnamen verpleegdagen gemiddelde verpleegduur (dagen) bedden gem. bedbezetting (%) dagverpleging (dagen) poliklinische gegevens eerste consulten herhalingsconsulten totaal consulten totaal consulten Martini Ziekenhuis klinische gegevens opnamen verpleegdagen gemiddelde verpleegduur (dagen) bedden gem. bedbezetting (%) dagverpleging (personen) poliklinische gegevens eerste consulten herhalingsconsulten totaal consulten

2007

2008

2009

31.458 318.396 10,1 1.339 73 13.952 115.019 302.892 417.911

32.105 319.790 10,0 1.339 73 16.277 117.354 306.471 423.825

32.831 326.400 10,0 1.339 74 20.758 126.334 333.963 460.297

34.411 329.751 9,6 1.339 75 22.638 133.843 360.390 494.233

35.412 324.954 9,2 1.339 74 25.010 138.171 371.696 509.867

24.503 165.111 6,7 942 48 20.649 130.160 150.817 280.977

24.622 159.129 6,5 942 46 21.605 130.779 151.677 282.456

24.932 149.408 6,0 942 43 22.946 130.594 155.563 286.157

28.218 151.638 5,4 580 82 21.404 136.333 170.602 306.935

30.375 151.133 5,0 580 71 23.745 139.111 163.058 302.169

Bronnen: UMCG, Martini Ziekenhuis

4.2

Aantal medische-, tandheelkundige-, paramedische- en verkloskundigen praktijken en het aantal apotheken

soort praktijk huisartsen tandartsen

praktijken gevestigde artsen praktijken artsen

gezondheidscentra medisch specialisten tandheelkundig specialiaten psychiaters en dagbehandeling verslagvings- en geestelijke gezondheidszorg verloskundigen fysiotherapeuten psychotherapeuten en psychologen paramedici, alternatieve genezers apotheken

2005 59 . 75 . 3 23 5 17

2006 60 89 77 85 3 24 5 16

2007 62 86 88 . 3 26 4 18

2008 63 81 96 93 4 26 4 20

2009 75 80 108 127 5 27 5 21

3 133 109

3 134 117

4 132 137

8 141 166

10 149 211

64 18

79 19

106 20

127 21

172 22

Bron: Bureau O&S (Vestigingenregister) ,NMT, ELANN

4.3

Overleden personen in de gemeente Groningen naar doodsoorzaak

1) ziekten o.a.

nieuwvormingen (kanker) hart en vaatziekten ziekten van de ademhalingsorganen psychische stoornissen niet natuurlijke doodsoorzaken totaal

2004 1.385 420 475 165 80 80 1.465

Bron: CBS 1) Voor nadere informatie: Gezondheidsprofiel Groningen 2010, GGD Groningen


-50-

2005 1.300 415 420 125 85 55 1.355

2006 1.365 410 415 150 . 75 1.440

2007 1.239 406 413 115 . 72 1.311

2008 perc.(2005) 1.379 95,9 434 30,6 398 31,0 159 9,2 . 6,3 64 4,1 1.443 100

4 VOLKSGEZONDHEID 4.1.a

Herkomst klinische patiënten in het UMCG en het Martiniziekenhuis naar regio in 2009

Martini Ziekenhuis

UMCG 18%

20% Groningen-stad 13% Friesland

34%

3% 47%

25% 12% Overig

Friesland/ overig 31%

23%

Bronnen: UMCG, Martini Ziekenhuis

4.1.b

Aantal ziekenhuisbedden per 1000 inwoners, Groningen vergeleken, 2008 Groningen Nijmegen Zwolle Haarlem Leeuwarden Breda

's-Hertogenbosch Eindhoven Enschede Arnhem Utrecht Tilburg Maastricht Rotterdam Amsterdam 's-Gravenhage Assen Emmen NEDERLAND Almere 0

2

4

6

8

Bron: RIVM


-51-

Overig prov. Groningen Drenthe

10

12

4 VOLKSGEZONDHEID

4.4.1

Roken en alcoholgebruik door de jeugd(%)

roken 12-15 jaar 16-18 jaar alcohogebruik de afgelopen 4 weken 12-15 jaar 16-18 jaar

niet 86 58

2004 soms 7 14 % ja 80 92

dagelijks 7 28

niet 79 69

2008 soms 9 14 % ja 41 73

dagelijks 12 17

Bron: HVD/GGD

4.4.2

Roken, alcohol- en cannabisgebruik, personen van 19 jaar en ouder naar geslacht (%)

inwoners die roken overmatig alcohol gebruiken cannabis hebben gebruikt in de voorgaande 4 weken 1)

2002 mannen 41 26 6

vrouwen 32 14 2

2006 mannen 32 18 9

vrouwen 24 11 3

2006-2007 7 11 18 20 23 44 56 64 41

2007-2008 8 14 19 . . . . . .

2008-2009 0 11 18 . . . . . .

Bron: HVD/GGD 1) Cannabis 19 t/m 64 jaar

4.5

Overgewicht naar leeftijd, % inwoners te zwaar

Leeftijd 3 jaar 5-6 jaar 9-10 jaar 14 jaar 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65 jaar en ouder totaal

1998 . . . . 20 35 48 51 34

2002 . 10 18 . 23 39 47 63 38

Bron: HVD/GGD, Bureau O&S

4.6

De Nederlandse norm gezond bewegen naar leeftijd, % van de bevolking dat aan de norm voldoet

Leeftijdsgroep 19 - 34 jaar 35 - 49 jaar 50 - 64 jaar 65 jaar eo totaal

1998 53 52 52 50 52

2002 53 49 58 53 53

2006 66 70 73 58 67

Bron: HVD/GGD

4.7

Bevolking die eet volgens de richtlijn gezonde voeding (%)

2 stukken fruit per dag dagelijks groente 5x of vaker per week ontbijt

2004 basisonderwijs 62 54 90

13-15 jaar 26 44 81

Bron: HVD/GGD Bron: HVD/GGD, Bureau O&S


-52-

2006 volwassenen 33 29 84

2008 basisonderwijs 41 42 94

12-17 jaar 19 42 75

4 VOLKSGEZONDHEID

4.4.a

Alcoholgebruik door de jeugd: binge drinken de voorgaande 4 weken

Bron: HVD/GGD

4.4.b

Alcoholgebruik naar leeftijd (%), 2006


4.4.c

Cannabisgebruik naar leeftijd (%), 2002 en 2006


4.4.d

Overgewicht kinderen gemeente Groningen(%), 2005-2009



-53-

4 VOLKSGEZONDHEID


-54-

HOOFDSTUK 5 WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE

Bedrijvigheid op de Vismarkt. Een plein met markt en winkels aan alle zijden.

INLEIDING

5 WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE komen van de regionale economische ontwikkelingen. Deze is in de plaats gekomen van de ERBO enquête. Groot verschil met de ERBO enquête is dat er veel minder bedrijven over minder zaken ondervraagd worden. Ook worden elke keer andere bedrijven gevraagd. De resultaten moeten voor de gemeente Groningen dan ook als een indicatie gezien worden. In de tabel staan de resultaten van het laatste kwartalen van 2008 en 2009. Ten opzichte van 2008 zien en verwachten meer bedrijven een daling van de omzet dan een stijging van de omzet. In Nederland als geheel is men somberder dan in Groningen.

Ontwikkeling werkgelegenheid De werkgelegenheid bedroeg in april 2009 134.207 arbeidsplaatsen, dit is inclusief parttimers en uitzendkrachten. De laatste jaren is de werkgelegenheid in de gemeente Groningen toegenomen. Tussen april 2008 en april 2009 wel minder snel dan het jaar er voor, waarschijnlijk veroorzaakt door de wereldwijde recessie. Verschil tussen de sectoren De meeste werkgelegenheid in de gemeente Groningen vinden we in de commerciële en de niet commerciële dienstverlening. Vooral de gezondheidszorg, het onderwijs en de overheid zijn sterk vertegenwoordigd. Bij de meeste sectoren vindt groei van de werkgelegenheid plaats. De grootste groei kent de sector ‘overige dienstverlening’ veroorzaakt door de callcenters. De handel en horeca zijn ook goed vertegenwoordigd. De horeca niet in de laatste plaats door het grote aantal studenten. Bij de horeca heeft het laatste jaar wel een afname in het personeel plaatsgevonden. Twee andere sectoren waar de werkgelegenheid afneemt zijn ‘informatie en communicatie’ en de financiële instellingen. Dit komt door concentratie van werkgelegenheid elders in het Noorden.

Aanbod kantoorruimte toegenomen Groningen heeft 931.000 m2 kantoorruimte. Hiervan was januari 2010 129.000 m2 beschikbaar, dit is 6.000 m2 meer dan in januari 2009. Als we het aantal vierkante meters kantooroppervlak per inwoner vergelijken met dat van andere grote en middelgrote gemeenten dan neemt de stad een middenpositie in. De uitgifte was over 2009 met 31.000 m2 lager dan de jaren er voor. Het aantal uitgegeven hectaren bedrijventerrein is de laatste jaren sterk afgenomen, van 20 ha in 2001 tot een dieptepunt van 1 ha in 2009. Dit kwam tot 2008 doordat er bijna geen terrein meer beschikbaar was. In 2009 zal de recessie een grote rol hebben gespeeld. Er is wel een nieuw terrein beschikbaar gekomen: Westpoort. De belangstelling voor kavels op dit terrein is de afgelopen tijd toegenomen.

Groningen is een echte werkstad Als we Groningen vergelijken met andere grote gemeenten en Nederland als geheel dan is Groningen een werkgemeente, in de gemeente is veel werkgelegenheid geconcentreerd ondermeer door de aanwezigheid van veel dienstverlening en grote werkgevers als UMCG en het hoger onderwijs. Gemiddeld in Nederland is het aantal banen per 1.000 inwoners 487. In Groningen 729, een stuk hoger, en ook hoger dan het gemiddelde van de grote gemeenten. Het hoogste aantal banen per 1.000 inwoners heeft Haarlemmermeer (879), dit komt doordat Schiphol in die gemeente ligt.

De binnenstad trekt veel klanten Sinds 2001 is het bezoek aan de binnenstad fors toegenomen van 575.000 bezoekers per week naar 647.000 in 2009 (32 miljoen per jaar). Hiervan komt meer dan de helft van buiten de gemeente. Landelijk staat de gemeente qua aantal klanten (locale en regionale klanten) op de zesde plaats. Dit is hoger dan in de grotere gemeenten Tilburg en Almere. De vloerproductiviteit, van zowel dagelijkse als niet dagelijkse goederen, is in vergelijking met andere steden erg hoog.

Detailhandel in het centrum. Meer dan de helft van de detailhandels vestigingen (55%) bevind zich in het centrum (inclusief de Schildersbuurt) van de gemeente. Voor de dagelijkse goederen is dit percentage 40% en voor de niet dagelijkse 59%. Bijna alleen maar in het centrum zitten juweliers en winkels in mode, speelgoed en kunst. Buiten het centrum vinden we veel winkels voor dagelijkse goederen zoals supermarkten, drogisterijen, apotheken en ook de bouwmarkten en benzinestations. Naast de detailhandel in winkel is er ook nog de markt. In het centrum zijn er op dinsdag en zaterdag nog ongeveer 140 marktkramen. Ook het aantal vestigingen ’detailhandel niet in winkel’, waaronder verkoop via internet, neemt de laatste jaren fors toe.

Groningen vergelijkend beoordeeld Begin 2010 is de benchmark gemeentelijk ondernemersklimaat 2010 beschikbaar gekomen. Groningen heeft hier goed gescoord t.o.v. de meting in 2007. Op alle onderdelen is de gemeente Groningen vooruit gegaan en met een 6.8 zit Groningen precies op het landelijke gemiddelde als het gaat om het algemene oordeel over eht ondernemersklimaat. Internationale congressen Het aantal meerdaagse internationale congressen in de regio Groningen vertoont een licht stijgende tendens. De economische waarde die deze congressen in 2009 voor de gemeente hadden worden geschat op 19,9 miljoen Euro.

Omzetontwikkeling minder gunstig Vanaf 2008 doet de Kamer van Koophandel elk kwartaal onder bedrijven de Conjunctuurenquête Nederland (COEN) om tot een inschatting te


-56-

HOOFDSTUK 5

WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE

Inhoud 5.1 5.2 5.3 5.1.a 5.1.b 5.4 5.5 5.4.a 5.5.a 5.6 5.7 5.6.a 5.7.a 5.8 5.9.1 5.9.2 5.10 5.9.a 5.10.a 5.11.1 5.11.2 5.12.1 5.12.2 5.12.a 5.12.b 5.13 5.15 5.13.a

Kerncijfers van de werkgelegenheid............................................................................................................................................... 58 Arbeidsplaatsen naar arbeidsduur en geslacht op 1 april........................................................................................................... 58 Vestigingen en arbeidsplaatsen naar grootte van de vestigingen............................................................................................. 58 Ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen, Groningen vergeleken...................................................................................... 59 Arbeidsplaatsen per 1.000 inwoners, Groningen vergeleken, 2009 ........................................................................................... 59 Arbeidsplaatsen naar sector en sectie (SBI-´2008) op 1 april .................................................................................................... 60 Vestigingen naar sector en sectie (SBI-´2008) op 1 april............................................................................................................. 60 Ontwikkeling van het aantal arbeidsplaaten van een aantal sectoren, 2003-2009 ................................................................. 61 Toegevoegde vestigingen naar branche en bedrijfsgrootte in 2008 ......................................................................................... 61 Detailhandelsvestigingen in de totale gemeente en in het centrum ......................................................................................... 62 Werkgelegenheid en aantal vestigingen in sectoren die in de belangstelling staan............................................................. 62 Aandeel detailhandelsvestigingen in het centrum, per branche, 2009 ..................................................................................... 63 Ontwikkeling van de werkgelegenheid in sectoren die in de belangstelling staan................................................................ 63 Percentage arbeidskrachten werkend bij vestigingen in de gemeente, wonend buiten de gemeente.............................. 64 Ontwikkeling van de omzet en de verwachte omzet van bedrijven, gemeente Groningen en Nederland, percentages bedrijven ....................................................................................................................................................................... 64 Verwachting van de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen en uitzendkrachten in het komende jaar (peildatum 1 april), percentages vestigingen ................................................................................................................................ 64 Opname, aanbod en voorraad van kantoorruimten en bedrijventerreinen .............................................................................. 64 Verwachtingen van ondernemers ten aanzien van het economisch klimaat en van de investeringen, gemeente Groningen en Nederland, percentages, laatste kwartaal 2009.................................................................................................. 65 Oppervlakte kantoorruimte per inwoner, Groningen vergeleken, 2009..................................................................................... 65 Verkoopvloeroppervlak van detailhandelsvestigingen ................................................................................................................ 66 Effectieve vloerproductiviteit Groninger binnenstad en de totale gemeente .......................................................................... 66 Aantal bezoekers binnenstad per week van binnen en buiten de gemeente (x1.000)............................................................ 66 Kooporiëntatie niet-dagelijkse goederen op de Binnenstad, Paddepoel en overig Groningen ........................................... 66 Potentiële lokale en regionale klanten van een aantal gemeenten, 2009................................................................................. 67 Effectieve vloerproductiviteit dagelijkse en niet-dagelijkse goederen van een aantal binnensteden, 2004-2006............ 67 De economische vitaliteit (economische groeiprestaties, -specialisaties en vestigingsklimaat) uitgedrukt in een rapportcijfer, Groningen vergeleken ............................................................................................................................................... 68 Ontwikkeling internationale, meerdaagse congressen regio Groningen ................................................................................. 68 Sociaal economische index, Groningen vergeleken, 2006 en 2008 ........................................................................................... 69


-57-

5 WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE 5.1

Kerncijfers van de werkgelegenheid

arbeidsplaatsen vast, (incl. uitgeleende gedetacheerden) totaal uitzendkrachten, ingeleend

1)

voltijd deeltijd

voltijd 1) deeltijd

totaal arbeidsplaatsen totaal groeipercentage vestigingen groeipercentage

2005

2006

2007

2008

2009

98.855 21.905

97.861 21.845

99.890 22.288

103.582 22.663

107.788 21.287

120.760 2.738 972 3.710 124.470 -2,1

119.706 3.928 1.509 5.437 125.143 0,5

122.178 4.653 1.591 6.244 128.422 2,6

126.245 4.525 1.319 5.844 132.089 2,9

129.075 4.434 698 5.132 134.207 1,6

10.444 1,8

10.797 3,4

11.570 7,2

12.472 7,8

13.306 6,7

Bron: O&S Groningen (Vestigingenregister) 1) 15 uur of meer per week, in 2009 12 uur of meer per week

5.2

Arbeidsplaatsen naar arbeidsduur en geslacht op 1 april

arbeidsduur voltijd

geslacht

2007

2008

2009

ontwikkeling 2008-2009 abs %

mannen vrouwen totaal

60.300 44.243 104.543

61.627 46.480 108.107

62.705 49.517 112.222

1.078 3.037 4.115

1,7 6,5 3,8

mannen vrouwen totaal

10.052 13.827 23.879

9.879 14.103 23.982

9.671 12.314 21.985

-208 -1.789 -1.997

-2,1 -12,7 -8,3

mannen vrouwen

70.352 58.070 128.422

71.506 60.583 132.089

72.376 61.831 134.207

870 1.248 2.118

1,2 2,1 1,6

2009 abs 557 10.947 1.569 233 13.306 22.270 42.834 69.104 134.208

% 4,2 82,3 11,8 1,8 100 16,6 31,9 51,5 100

deeltijd

deeltijd+voltijd

totaal Bron: O&S Groningen (Vestigingenregister)

5.3

Vestigingen en arbeidsplaatsen naar grootte van de vestigingen

vestigingen

totaal arbeidsplaatsen

totaal

klasse 1) zonder klein middel groot klein middel groot

2007 abs 672 9.121 1.559 218 11.570 20.216 43.234 64.972 128.422

% 5,8 78,8 13,5 1,9 100 15,7 33,7 50,6 100

Bron: O&S Groningen (Vestigingenregister) 1) klein = 1-9, middel = 10-99, groot = >= 100 werkzame personen


-58-

2008 abs 494 10.174 1.578 226 12.472 21.591 44.028 66.470 132.089

% 4,0 81,6 12,7 1,8 100 16,3 33,3 50,3 100

5 WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE 5.1.a

Ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen, Groningen vergeleken

index, 2003 =100

110 108

gemeente Groningen

106 Nederland 104 regio GroningenAssen zonder Groningen

102 100 98 96 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: O&S Groningen (Vestigingenregister), LISA

5.1.b

Arbeidsplaatsen per 1.000 inwoners, Groningen vergeleken, 2009 Haarlemmermeer Utrecht

729

Groningen Zwolle 's-Hertogenbosch Eindhoven Leeuwarden Arnhem Amsterdam Maastricht Nijmegen Breda Den Haag Rotterdam Assen Tilburg Enschede

487

NEDERLAND Haarlem Emmen Almere overig regio Groningen-Assen

0

200

400

per 1.000 inwoners Bron: LISA


-59-

600

800

1.000

5 WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE

5.4

Arbeidsplaatsen naar sector en sectie (SBI-´2008) op 1 april

sector sectie A Landbouw C Industrie D/E Nutsbedrijven F Bouw landbouw, industrie en bouw G Handel I Horeca handel en horeca H Vervoer en opslag J Informatie en communicatie K Financiële instellingen L Onroerend goed M Advisering en onderzoek N Overige zakelijke dienstverlening commerciële dienstverlening O/T Overheid P Onderwijs Q Gezondheids- en welzijnszorg R Cultuur, sport en recreatie S Overige dienstverlening niet-commerciële dienstverlening totaal

aantal arbeidsplaatsen 2007 2008 98 100 7.378 6.959 2.539 2.795 5.586 5.976 15.601 15.830 16.106 16.294 5.436 5.816 21.542 22.110 3.558 3.395 8.377 8.248 2.312 1.959 1.361 1.408 8.499 9.663 12.646 12.199 36.753 36.872 11.325 11.724 12.381 12.871 25.816 27.220 2.975 3.118 2.030 2.344 54.527 57.277 128.423 132.089

2009 103 6.971 3.065 5.711 15.850 16.461 5.667 22.128 3.461 7.314 1.968 1.313 9.828 13.503 37.387 11.832 13.235 27.792 3.191 2.792 58.842 134.207

ontwikkeling 2008-2009 absoluut % 3 3,0 12 0,2 270 9,7 -265 -4,4 20 0,1 167 1,0 -149 -2,6 18 0,1 66 1,9 -934 -11,3 9 0,5 -95 -6,7 165 1,7 1.304 10,7 515 1,4 108 0,9 364 2,8 572 2,1 73 2,3 448 19,1 1.565 2,7 2.118 1,6

Bron: O&S Groningen (Vestigingenregister)

5.5

Vestigingen naar sector en sectie (SBI-´2008) op 1 april

sector sectie A Landbouw C Industrie D/E Nutsbedrijven F Bouw landbouw, industrie en bouw G Handel I Horeca handel en horeca H Vervoer en opslag J Informatie en communicatie K Financiële instellingen L Onroerend goed M Advisering en onderzoek N Overige zakelijke dienstverlening commerciële dienstverlening O/T Overheid P Onderwijs Q Gezondheids- en welzijnszorg R Cultuur, sport en recreatie S Overige dienstverlening niet-commerciële dienstverlening totaal

aantal arbeidsplaatsen 2007 2008 43 48 480 495 29 28 652 731 1.204 1.302 2.332 2.426 722 741 3.054 3.167 256 263 832 935 193 191 189 203 1.977 2.187 529 569 3.976 4.348 84 83 543 606 1.093 1.209 954 1.053 662 704 3.336 3.655 11.570 12.472



-60-

2009 48 497 29 770 1.344 2.414 741 3.155 279 1.035 187 217 2.472 594 4.784 80 643 1.377 1.183 739 4.022 13.305

ontwikkeling 2008-2009 absoluut 0 2 1 39 42 -12 0 -12 16 100 -4 14 285 25 436 -3 37 168 130 35 367 833

% 0,0 0,4 3,6 5,3 3,2 -0,5 0,0 -0,4 6,1 10,7 -2,1 6,9 13,0 4,4 10,0 -3,6 6,1 13,9 12,3 5,0 10,0 6,7


Ontwikkeling van het aantal arbeidsplaaten van een aantal sectoren, 2003-2009

130 Advisering en onderzoek

120 Gezondheidszorg, welzijn en onderwijs

110

Onroerend goed

100

Bouw

90

totaal Handel

80

Horeca

70 Industrie

60 Financiële instellingen

50 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


5.5.a

Toegevoegde vestigingen naar branche en bedrijfsgrootte in 2008 landbouw industrie bouwnijverheid handel horeca

1-2 werkzame personen

vervoer, opslag en communicatie financiële instellingen

>= 3 werkzame personen

zakelijke dienstverlening overheid onderwijs gezondheids- en welzijnszorg cultuur/recreatie 0

100

Bron: DIA

200

300 aantal

Bron: Bureau O&S (Vestigingenregister)


-61-

400

500

600

700


Detailhandelsvestigingen in de totale gemeente en in het centrum

branche

2003

2005

2007

2008

2009

52 173 37 262

51 190 40 281

55 171 42 268

55 168 39 262

53 166 36 255

waarvan in centrum1) 8 82 13 103

8 31 265 136 30 16 16 15 66 47 21 21 29 36 32 68 18 25 75 41 22 1.018 1.280

9 33 275 126 25 15 18 17 63 48 17 21 31 37 32 61 19 25 69 39 23 1.003 1.284

10 42 288 130 27 15 18 22 60 47 11 19 29 39 31 63 15 24 68 34 23 1.015 1.283

8 42 287 130 25 15 17 22 64 45 10 20 29 38 35 59 16 23 67 38 21 1.011 1.273

8 41 287 128 26 15 18 19 63 43 9 21 30 34 36 57 16 25 64 34 22 996 1.251

4 18 234 57 14 12 10 15 8 30 4 11 23 11 25 11 13 19 39 26 1 585 688

supermarkten overig voedings en genotmiddelen persoonlijke verzorging totaal dagelijkse goederen warenhuizen e.d. apotheken, parfumerie mode, schoeisel en stoffen meubels etc. wit- bruingoed, geluidsdragers computers telecommunicatieapparatuur ijzerwaren, bouwmarkten (kantoor)boekhandels fotografie opticiens juweliers/uurwerken fietsen (water)sport en kamperen planten/dieren speelgoed kunst tweedeh. artikelen / antiek overig detailhandel benzinestations totaal niet dagelijks totaal

Bron: O&S Groningen (Vestigingenregister) 1) Het centrum omvat de postcodegebieden 9711, 9712 en 9718 (gedeeltelijk)

5.7

Werkgelegenheid en aantal vestigingen in sectoren die in de belangstelling staan

aantal arbeidsplaatsen ICT sector life sciences toerisme/leisure energie en milieu totaal creatieve sector 1) aantal vestigingen ICT sector Life sciences toerisme/leisure energie en milieu totaal creatieve sector 1)

2005

2006

2007

2008

2009

ontwikkeling % 2008-2009

9.436 2.485 8.412 2.130 22.463 5.640

10.008 2.468 8.409 2.279 23.164 5.786

10.655 2.544 8.724 2.462 24.385 5.973

10.041 2.673 9.161 2.712 24.587 6.374

9.388 2.638 9.186 2.942 24.154 6.554

-6,5 -1,3 0,3 8,5 -1,8 2,8

611 109 1.086 39 1.845 1.535

667 112 1.103 42 1.924 1.595

777 119 1.120 45 2.061 1.709

874 115 1.154 44 2.187 1.861

949 117 1.179 46 2.291 2.111

8,6 1,7 2,2 4,5 4,8

Bron: O&S Groningen (Vestigingenregister) 1) De creatieve sector kent ook bedrijven binnen de leisure en ICT


-62-


Aandeel detailhandelsvestigingen in het centrum, per branche, 2009 speelgoed geluidsdragers

telecommunicatieapparatuur juweliers/uurwerken kunst (kantoor)boekhandels (water)sport en kamperen tweedeh. artikelen / antiek

55,9

GEMIDDELD GEMEENTE computers wit- bruingoed, opticiens warenhuizen e.d. voedings en genotmiddelen meubels etc. fotografie apotheken, parfumerie persoonlijke verzorging fietsen planten/dieren supermarkten ijzerwaren, bouwmarkten benzinestations

0

20

40

60

80

percentage


5.7.a

Ontwikkeling van de werkgelegenheid in sectoren die in de belangstelling staan

index, 2001 = 100 140

Life sciences

130

ICT sector

120

Leisure 110

Energie en milieu 100

Creatieve sector 90

totale werkgelegenheid

80 2003

2004

2005

2006

2007



-63-

2008

2009

100


Percentage arbeidskrachten werkend bij vestigingen in de gemeente, wonend buiten de gemeente

% per branchegroep industrie en bouwnijverheid handel en horeca commerciële dienstverlening niet-commerciële dienstverlening gemeente Groningen, vaste krachten uitzendkrachten

2006 55 31 52 49 48 36

2007 56 34 54 50 49 31

2008 56 33 53 50 48 41

2009 53 35 54 51 49 46


5.9.1

Ontwikkeling van de omzet en de verwachte omzet van bedrijven, gemeente Groningen en Nederland, percentages bedrijven 4e kwartaal 2008 Groningen Nederland

Ontwikkeling van de omzet de afgelopen 3 maand gestegen gelijk gebleven gedaald Verwachte ontwikkeling van de omzet de komende 3 maand zal stijgen zal gelijk blijven zal dalen

4e kwartaal 2009 Groningen Nederland

24 53 23

26 49 25

21 42 37

19 46 35

28 55 17

32 46 22

33 42 16

26 49 25

Bron: KvK (COEN)

5.9.2

Verwachting van de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen en uitzendkrachten in het komende jaar (peildatum 1 april), percentages vestigingen

2007-2008 het aantal werkzame personen zal: toeafsectie nemen nemen Industrie en bouwnijverheid 18 Handel en Horeca 13 Commerciële dienstverlening 18 Niet commerciële dienstverlening 10 totaal 14 uitzendkrachten 22

2008-2009 toenemen 3 3 2 4 3 22

2009-2010 toenemen

afnemen 17 14 18 11 15 19

3 3 2 4 3 18

afnemen 7 8 9 7 8 11

5 5 4 4 4 31


5.10

Opname, aanbod en voorraad van kantoorruimten en bedrijventerreinen

kantoorruimte(m2) voorraad per 1 jan. waarvan aanbod per 1 jan. opname over het jaar opname over het jaar aantal transacties uitgeefbaar bedrijventerrein 1 jan uitgegeven bedrijventerrein (ha)

2005

2006

2007

2008

2009

2010

889.000 127.900

900.000 136.000

900.000 133.200

916.000 110.800

918.000 123.000

930.850 128.900

39.800 54 39 8,5

30.200 52 . 7,4

44.400 73 . 4,7

62.700 68 . 4,0

31.000 . . 1,0

Bron: RO/EZ, DTZ Zadelhoff, Vastgoedrapport Groningen-Assen


-64-


Verwachtingen van ondernemers ten aanzien van het economisch klimaat en van de investeringen, gemeente Groningen en Nederland, percentages, laatste kwartaal 2009 80

70

70

60

60

50 Groningen

50

40

Nederland

40

30 30

%

%

20

20

10

10

0

0 zal verslechteren

blijft gelijk

zullen dalen

zal verbeteren

economisch klimaat

zullen gelijk blijven

zullen stijgen

investeringen

Bron: KvK

5.10.a

Oppervlakte kantoorruimte per inwoner, Groningen vergeleken, 2009

Utrecht Den Haag Amsterdam Arnhem Den Bosch Zwolle Eindhoven Leeuwarden Rotterdam Groningen

5,1

Assen Maastricht Breda Almere Nijmegen Enschede 0

1

2

3

4

5 m2 per inwoner

Bron: R.L. Bak


-65-

6

7

8

9

10

5 WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE 5.11.1

Verkoopvloeroppervlak van detailhandelsvestigingen

Groningen-binnenstad 1)

dagelijkse goederen niet-dagelijkse goederen

totaal binnenstad gehele gemeente

dagelijkse goederen niet-dagelijkse goederen

totaal gemeente

1999 9.000

2003 9.300

2005 9.800

2007 10.600

2009 10.700

94.100 103.100 58.000 275.600 333.600

100.200 109.500 59.400 301.100 360.500

105.300 115.100 67.600 313.400 381.000

104.500 115.100 . . .

104.300 115.000 . . .

Bron: Goudappel Coffeng 1) De binnenstad omvat het gebied binnen de diepen en het Westerhavengebied

5.11.2

Effectieve vloerproductiviteit Groninger binnenstad en de totale gemeente

Effectieve vloerproductiviteit in €/m2 per jaar Binnenstad eff. vloerproductiviteit dagelijkse goederen eff. vloerproductivitiet niet dagelijkse goederen Gemeente totaal eff. vloerproductiviteit dagelijkse goederen eff. vloerproductiviteit niet dagelijkse goederen

1999

2003

2005

2007

2009

9.400 4.400

16.700 7.500

18.900 6.300

19.300 7.300

19.100 7.400

5.700 2.150

6.780 3.000

6.600 2.600

. .

. .

Nederland 2005

6.500 1.800

Bron: Goudappel Coffeng

5.12.1

Aantal bezoekers binnenstad per week van binnen en buiten de gemeente (x1.000) 2001 224 150 207 575

van binnen de gemeente regionaal boven regionaal totaal

2003 263 115 297 675

2005 270 107 251 627

2007 248 124 248 620

2009 252 175 220 647


5.12.2

van

Kooporiëntatie niet-dagelijkse goederen op de Binnenstad, Paddepoel en overig Groningen /

naar

2002 binnenstad

2005

64 42 47 52 40 33 35 28 25 26 31 22 24 23 20 48

66 54 48 41 34 38 35 25 26 24 24 22 21 18 16 48

Groningen Ten Boer Bedum Zuidhorn Winsum Eelde Haren Hoogezand Peize Slochteren Zuidlaren Grootegast Leek Roden Vries totaal

WC Paddepoel



-66-

5 1 2 2 4 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 3

2005 overig Groningen 21 5 6 2 6 4 4 3 3 3 2 2 2 2 1 11

totaal Groningen 92 60 56 45 44 43 39 29 29 27 26 24 23 20 17 62


Potentiële lokale en regionale klanten van een aantal gemeenten, 2009

Amsterdam Rotterdam 's-Gravenhage Utrecht Eindhoven Groningen

regionale klanten

Tilburg Nijmegen Arnhem

lokale klanten

Breda Almere 's-Hertogenbosch Enschede Zwolle Leeuwarden Haarlem Maastricht Emmen Assen

0

200

400

600

800 1.000 x 1.000 personen

1.200

1.400

1.600

1.800

Bron: CBS

5.12.b

Effectieve vloerproductiviteit dagelijkse en niet-dagelijkse goederen van een aantal binnensteden, 2004-2006 dagelijkse goederen Groningen Utrecht Rotterdam Assen Den Haag Zwolle Enschede 0 2.000 € per m2

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

niet dagelijkse goederen Groningen Utrecht Rotterdam Zwolle Enschede Den Haag Assen 0

1.000 € per m2

2.000

3.000



-67-

4.000

5.000

6.000

7.000


De economische vitaliteit (economische groeiprestaties, -specialisaties en vestigingsklimaat) uitgedrukt in een rapportcijfer, Groningen vergeleken

Gemeente 's-Hertogenbosch Haarlemmermeer Zwolle Maastricht Utrecht Eindhoven Assen Breda Almere Amsterdam Leeuwarden Tilburg Groningen Rotterdam Arnhem Nijmegen 's-Gravenhage Emmen Enschede Haarlem

2003 7,75 7,99 7,73 7,19 7,65 7,34 7,26 7,71 7,51 7,43 7,61 7,39 7,51 7,47 7,31 7,12 7,34 6,52 6,84 6,79

2005 7,52 8,03 7,69 6,97 7,37 7,48 7,55 7,56 7,30 7,20 7,47 7,30 7,44 7,33 7,18 7,08 7,16 6,88 6,73 6,67

2007 7,93 7,91 7,73 7,69 7,66 7,63 7,57 7,56 7,42 7,41 7,38 7,28 7,24 7,21 7,19 7,06 7,04 6,89 6,68 6,57

Bron: Bureau Louter

5.14

Ondernemers over de dienstverlening van gemeenten, Groningen vergeleken

's-Hertogenbosch Zwolle Breda Eindhoven Utrecht Enschede Rotterdam Tilburg Arnhem Groningen Amsterdam Leeuwarden Maastricht Haarlem 's-Gravenhage Nijmegen gemiddeld

dienstverlening in het algemeen 2002 2007 2010 6,6 6,9 7,0 6,4 7,0 6,9 6,7 6,9 6,9 6,6 6,9 6,9 6,3 6,9 6,9 6,5 6,9 6,9 6,6 6,8 6,9 6,7 6,9 6,8 6,4 6,7 6,8 6,5 6,7 6,8 6,1 6,7 6,8 6,3 6,5 6,8 6,5 6,8 6,6 6,4 6,7 6,6 6,0 6,5 6,6 6,2 6,3 6,4 6,4 6,7 6,8

nakomen afspraken 2002 2007 6,5 6,1 6,2 6,1 6,6 6,3 6,1 6,0 5,5 6,2 5,6 6,8 6,3 5,9 5,8 6,2 6,5 6,4 6,6 6,3 6,0 6,2 6,1 6,4 6,3 6,1 6,1 6,2 6,4 6,0 6,0 6,1 6,2 6,2

2010 6,5 6,5 6,5 6,6 6,6 6,7 6,5 6,7 6,1 6,7 6,0 6,9 6,5 6,3 6,5 6,4 6,4

snelheid beantwoorden verzoeken 2002 2007 2010 5,6 5,2 6,1 5,3 5,5 6,4 5,8 5,7 6,3 5,2 5,3 6,0 5,0 5,4 6,0 4,7 5,8 6,1 5,3 5,2 6,5 5,4 5,5 6,4 5,6 5,7 5,7 5,2 5,7 6,0 5,1 5,0 5,8 5,3 5,5 6,1 5,3 5,6 5,7 5,3 5,5 5,5 5,1 5,1 5,9 5,0 5,5 5,8 5,3 5,4 6,0

Bron: Ecorys, telefonische enquête onder bedrijven

5.15

Ontwikkeling internationale, meerdaagse congressen regio Groningen

aantal congressen aantal congresdeelnemersdagen geschatte economische waarde (milj. €)

2004 67 51.590 17,0

2005 64 51.340 17,2

Bron: Groningen Congres Bureau


-68-

2006 67 52.400 17,6

2007 71 51.490 18,8

2008 69 52.990 19,3

2009 69 51.800 19,1


Sociaal economische index, Groningen vergeleken, 2006 en 2008

Haarlemmermeer Utrecht Zwolle Breda 's-Hertogenbosch Eindhoven Haarlem Tilburg Amsterdam Arnhem Nijmegen Almere Groningen 's-Gravenhage Leeuwarden Rotterdam Maastricht Emmen Enschede 0

1

2

3

laag

5

6

7 hoog

Bron: Atlas voor gemeenten


4

-69-

5 WERKGELEGENHEID EN ECONOMIE


-70-

HOOFDSTUK 6 WERKLOOSHEID

Vakatures op het werkplein aan de Eendrachtskade. Het werkplein is een samenwerkingsverband van de gemeentelijke sociale dienst en het UWV werkbedrijf.

INLEIDING

WERKLOOSHEID

Werkloosheid loopt weer op Op 1 januari 2010 had Groningen 8.454 NWW’ers (Niet Werkende Werkzoekenden), 9,3 procent van de beroepsbevolking. Daarmee zit de gemeente weer op het niveau van 1 januari 2008. In 2009 was het aaantal NWW’ers kleiner. Door de crisis is de werkloosheid opgelopen. Vergelijken we de gemeente met andere grote en middelgrote gemeenten, dan neemt Groningen een middenpositie in. De werkloosheid is wel hoger dan het landelijke gemiddelde maar dat is in de meeste grote en middelgrote gemeenten het geval.

achterstanden worden verkleind door middel van sociale activering, opbouwwerk, reintegratie en het ondersteunen van vrijwilligerswerk. In 2009 zijn er door 272 organisaties 420 vacatures voor vrijwilligerswerk gemeld. Dit is een lichte stijging ten opzichte van het jaar er voor. De gegevens betreffen alleen vacatures voor vrijwilligerswerk die worden aangemeld bij de vrijwilligerszaak. Veel vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld bij verenigingen en kerken, wordt door de organisatie zelf geregeld.

Werkloosheid naar leeftijd en geslacht Er zijn meer mannen dan vrouwen werkloos, 56,6% van de werklozen is man. Ook de toename van de werkloosheid was het laatste jaar groter bij de mannen dan bij de vrouwen. De beroepsbevolking (alle mensen van 15 tot en met 64 jaar die minstens 12 uur per week werken of naar werk op zoek zijn) omvat echter ook meer mannen dan vrouwen. In de leeftijdsgroepen 30 tot en met 49 jaar is de werkloosheid het hoogste. De toename is echter het sterkst in de leeftijdsgroep 24 tot en met 29 jaar. Dit zijn afgestudeerden die nog geen werk hebben en in de stad blijven hangen.

Gemeentebeleid: alle stadjers actief Het streven van de gemeente is om alle mensen die langs de zijlijn staan, waaronder werklozen, actief bij de maatschappij te betrekken: Het motto van de dienst Sociale Zaken en Werk is dan ook: ‘Alle Stadjers actief’. Dit ondermeer door mensen in te zetten op gesubsidieerde maatschappelijke functies als citysteward, begeleiding van allochtone werkzoekenden en door schuldhulpverlening.

Stijging onder laag opgeleiden Ruim eenderde (36%) van de werklozen heeft mbo/havo of vwo als opleiding genoten. Dit is al jaren de grootste groep. De hbo/universitair geschoolden omvat 24% van de groep, iets meer dan voorgaand jaar. Bij de laag opgeleiden is het aandeel het laatste jaar sterk afgenomen. Etniciteit Voor de bepaling van de etniciteit is gekeken naar het herkomstland (zie CBS methode). Van de 8.454 NWW’ers behoren er 3.010 tot een etnische minderheid, dit is ruim een derde van alle NWW’ers. Het percentage allochtonen in Groningen is echter minder dan 20 procent. De werkloosheid onder allochtonen is dus hoger dan gemiddeld. Dit geldt vooral voor de niet westerse allochtonen. De toename van de werkloosheid onder de allochtonen was echter veel minder dan onder autochtonen. Van de niet westerse groepen Turken, Marokkanen en Surinamers is de werkloosheid het afgelopen jaar zelfs helemaal niet toegenomen. Aantal vacatures afgenomen In 2009 waren er ruim 2.400 vacatures bij de vestigingen in de gemeente Groningen. Een afname van ruim 800 ten opzichte van een jaar eerder. Vrijwilligerswerk Door de vrijwilligerszaak (voorheen Stiel) wordt bemiddeld voor vrijwilligerswerk. De vrijwilligerszaak is een maatschappelijke organisatie voor mensen met achterstanden op het gebied van wonen en werken. Deze


- 72-

HOOFDSTUK 6

WERKLOOSHEID

Inhoud 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4 6.1.5 6.1.a 6.1.b 6.1.6.1 6.1.6.2 6.2 6.3 6.1.c 6.1.d

Beroepsbevolking en niet werkende werkzoekenden (NWW'ers) op 1 januari...................................................................... 74 NWW'ers naar geslacht op 1 januari .............................................................................................................................................. 74 NWW'ers naar leeftijdsgroep op 1 januari..................................................................................................................................... 74 NWW'ers naar opleidingsniveau op 1 januari (%) ........................................................................................................................ 74 NWW'ers naar duur werkloosheid op 1 januari ............................................................................................................................ 74 NWW'ers naar fase (%), 1 januari 2004 en 2009............................................................................................................................ 75 NWW'ers per GSB wijk: aantal per 1.000 inwoners, 1 januari 2010........................................................................................... 75 Allochtone NWW'ers op 1 januari.................................................................................................................................................... 76 NWW'ers naar herkomstgebied op 1 januari (%).......................................................................................................................... 76 Vacatures en vacaturegraad per bedrijfstak, peildatum 1 april ................................................................................................. 76 Vacatures vrijwilligersvacaturebank............................................................................................................................................... 76 Ontwikkeling NWW'ers in Groningen, de regio en Nederland................................................................................................... 77 NWW'ers op 1 januari, Groningen vergeleken (%)....................................................................................................................... 77


-73-

6 WERKLOOSHEID 6.1.1

Beroepsbevolking en niet werkende werkzoekenden (NWW'ers) op 1 januari

categorie beroepsbevolking aantal NWW'ers NWW'ers in % v.d. beroepsbevolking

2005

2006

2007

2008

2009

2010

85.100 12.371 14,5

85.000 11.948 14,1

87.700 10.264 11,7

90.400 8.422 9,3

91.300 7.717 8,5

91.300 8.454 9,3

index 2010, 2005=100 107,3 68,3

Bron: CBS, UWV werkbedrijf

6.1.2

NWW'ers naar geslacht op 1 januari

geslacht man, abs. vrouw, abs. man, perc. vrouw, perc.

2005 7.041 5.330 56,9 43,1

2006 6.489 5.457 54,3 45,7

2007 5.531 4.732 53,9 46,1

2008 4.523 3.899 53,7 46,3

2009 4.180 3.537 54,2 45,8

2010 4.782 3.672 56,6 43,4

Bron: UWV werkbedrijf

6.1.3

NWW'ers naar leeftijdsgroep op 1 januari

leeftijdsgroep 15-22 jaar 23-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar >=60 jaar totaal

2005

2006

2007

2008

2009

2010

ontwikkeling 2009-2010 (%)

935 2.408 3.511 3.009 2.136 372 12.371

716 2.249 3.418 3.028 2.179 358 11.948

478 1.467 2.821 2.843 2.246 409 10.264

290 1.042 2.114 2.376 2.151 449 8.422

278 978 1.855 2.159 1.979 468 7.717

365 1.371 2.126 2.191 1.924 477 8.454

31,3 40,2 14,6 1,5 -2,8 1,9 9,6


6.1.4

NWW'ers naar opleidingsniveau op 1 januari (%)

opleidingsniveau

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Basisonderwijs VMBO/MAVO MBO/HAVO/VWO HBO WO totaal

8,8 24,8 35,9 16,9 13,7 100

8,6 25,0 38,0 16,5 11,9 100

15,3 40,3 28,8 9,9 5,8 100

16,2 27,5 33,8 13,2 9,4 100

18,6 26,5 32,9 13,5 8,5 100

15,9 24,1 36,1 15,0 8,9 100

2007 3.445 3.365 3.454 10.264

2008 2.660 2.252 3.518 8.430

2009 2.988 1.597 3.132 7.717

2010 4.036 1.782 2.636 8.454


6.1.5

NWW'ers naar duur werkloosheid op 1 januari

inschrijvingsduur tot 1 jaar 1 tot 3 jaar 3 jaar en langer totaal

2005 5.425 3.751 3.195 12.371

2006 4.872 3.956 3.120 11.948



-74-

6 WERKLOOSHEID 6.1.a

NWW'ers naar fase (%), 1 januari 2004 en 2009 2004

2009 16%

23%

24%

29%

fase 1 fase 2 18% fase 3

13% fase 4

35%

42%


6.1.b

NWW'ers per GSB wijk: aantal per 1.000 inwoners, 1 januari 2010 Oosterpark Beijum Korreweg/De Hoogte Paddepoel Lewenborg Vinkhuizen Nieuw-zuid corporatief GEMEENTE Centrum Hoogkerk Oud-zuid Oranjewijk/Schilderswijk De Dorpen Nieuw-west Nieuw-oost Nieuw-zuid particulier 0

10

20

30 aantal



-75-

40

50

60

70

80

6 WERKLOOSHEID 6.1.6.1

Allochtone NWW'ers op 1 januari

absoluut

korter dan 1 jaar 1 tot 3 jaar 3 jaar en langer

totaal in procenten

korter dan 1 jaar 1 tot 3 jaar 3 jaar en langer

totaal allochtonen

2004 2.017 1.038 942 3.997 50,5 26,0 23,6 100

2006 1.486 1.330 983 3.799 39,1 35,0 25,9 100

2007 1.039 1.172 1.108 3.319 31,3 35,3 33,4 100

2008 967 798 1.185 2.950 32,8 27,1 40,2 100

2009 1.160 643 1.088 2.891 40,1 22,2 37,6 100

2010 1.285 774 951 3.010 42,7 25,7 31,6 100


6.1.6.2

NWW'ers naar herkomstgebied op 1 januari (%)

herkomstgebied Nederlands Turkije Marokko Suriname Aruba/Nederlandse Antillen Overig niet-westers westers totaal aantal

2004

2006

2008

2009

2010

8.530 139 139 427 600 1.162 1.459 12.456

8.149 151 169 376 552 1.152 1.366 11.915

5.477 113 122 291 389 1.060 948 8.400

4.826 119 122 283 352 1.122 881 7.705

5.444 108 121 259 375 1.134 1.006 8.447

ontw. 20092010 12,8 -9,2 -0,8 -8,5 6,5 1,1 14,2 9,6


6.2

Vacatures en vacaturegraad per bedrijfstak, peildatum 1 april

Landbouw Industrie/Nutsbedrijven Bouw Handel en Horeca Zakelijke dienstverlening Overheid en onderwijs Gezondheid en welzijn Overige niet-commerciële dienstverlening totaal uitleenbedrijven

2008 aantal 14 230 300 686 1.375 271 477 117 3.232 3.195

vacature graad 5,3 2,3 4,9 3,1 4,4 1,1 1,7 2,0 2,8 73,8

2009 aantal 3 137 119 656 744 216 322 243 2.440 833

vacature graad 3,4 1,6 2,2 3,0 2,4 0,9 1,2 4,1 1,9 22,7


6.3

Vacatures vrijwilligersvacaturebank 2005 992 368

aantal gemelde vacatures aantal organisaties met vacatures Bron: De Vrijwilligerszaak


-76-

2006 1.062 382

2007 1.130 285

2008 342 230

2009 420 272

6 WERKLOOSHEID 6.1.c

Ontwikkeling NWW'ers in Groningen, de regio en Nederland 140 Nederland 120

Regio GroningenAssen zonder Groningen

index

100

80

prov. Groningen

60

gem. Groningen

40 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010


6.1.d

NWW'ers op 1 januari, Groningen vergeleken (%) Enschede Rotterdam Emmen Arnhem Amsterdam Nijmegen Maastricht Leeuwarden Groningen Eindhoven 2010

Den Haag

2006

Assen Almere Breda Tilburg 's Hertogenbosch Zwolle NEDERLAND Utrecht Haarlem 0

2

4

6

8

10

percentage NWW'ers



-77-

12

14

16

18

20

6 WERKLOOSHEID


-78-

HOOFDSTUK 7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN

Oude en nieuw kantoorpanden op de Kempkensberg. In het nieuwe pand zullen de DUO IB-groep en de belastingdienst gehuisvest worden. De oude kantoortorens zullen wordden afgebroken. Op de voorgrond het tijdelijke station Groningen Europapark, in 2012 zal dit station vervangen worden door een permanent station.

INLEIDING

7 SOCIALE ZORG EN INKOMEN

Grote verschillen per wijk Het percentage huishoudens in de laagste of hoogste inkomensklasse is een indicator voor de verdeling van de inkomens in de wijk. Wijken met veel huishoudens in de laagste inkomensgroepen zijn de Indischebuurt, de Hoogte, Bloemenbuurt, Oosterparkbuurt en Beijum oost. Buurten met veel huishoudens in de hogere inkomensklassen zijn de nieuwbouwgebieden aan de rand van de stad en buurten in het uiterste zuiden van de stad.

Aantal bijstandsgerechtigden stabiel Het aantal uitkeringsgerechtigden krachtens de Wet Werk en Bijstand (WWB) nam tot december 2008 af en is sindsdien stabiel gebleven. Het aantal was per 1 april 2010 was met 7.858 nog wel lager dan in april 2008 (toen 7.994). De daling van de jaren er voor is daarmee tot stilstand gekomen. Er is wel verschil tussen kortdurig en langdurig in de bijstand: het aantal bijstandsgerechtigden dat meer dan drie jaar in de bijstand zit is afgenomen en het aantal dat korter in de bijstand zit is toegenomen. De meest voorkomende redenen waarom mensen uitstromen uit de uitkering zijn uitstroom naar regulier werk en verhuizing naar buiten de gemeente Groningen

De Stadjerspas is er vooral voor de minima Om ondersteuning aan lagere inkomensgroepen te geven geeft de gemeente de Stadjerspas uit. De pas kan door iedereen worden gekocht, maar vindt vooral aftrek bij minima. Minima betalen een gereduceerd tarief. Er zijn in 2010 in totaal 10.850 passen verkocht waarvan 8.446 door minima. Na een afname is het aantal verkochte stadspassen sinds 2008 weer toegenomen. Nieuw in 2009 was het gezinspakket, dit zijn passen die tegen een gereduceerd tarief voor gezinsleden van een pashouder kunnen worden gekocht.

Aantal mensen in de Wajong neemt toe, WAO wordt WIA Het aantal uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid neemt na een afname weer toe. Binnen de diverse soorten arbeidsongeschiktheids uitkeringen zijn de ontwikkelingen wel verschillend. Bij de WAO is er een afname en het aantal personen met een Wajong uitkering of een WIA uitkering is toegenomen. Het aantal uitkeringen Wajong zal bij ongewijzigd beleid voorlopig blijven toenemen omdat de uitstroom wegens het bereiken van de 65e jarige leeftijd pas na 2020 substantieel wordt. Bovendien neemt de instroom toe. In 2006 is de WAO vervangen door de WIA waardoor er in de WAO geen nieuwe instroom meer is, per ultimo 2009 zaten er in Groningen 724 mensen in de WIA, een toename van ruim 200 ten opzichte van het jaar er voor.

Aanmeldingen bij de GKB nemen toe Het aantal aanmeldingen voor lening en of schuldensanering bij de Groningse Krediet Bank (GKB) neemt na een afname vanaf eind 2008 weer toe. In 2009 waren dat er gemiddeld 195 per maand tegen gemiddeld 153 per maand in 2007. Woonlasten Groningen aan de hoge kant De woonlasten bestaan uit de OZB (de Onroerende Zaak Belasting), rioolrechten en afvalstoffenheffing. De OZB is afhankelijk van de waarde van de woning en wordt alleen door de eigenaren van woonruimten betaald, sinds 2006 niet meer door huurders. Voor alle gemeenten is uitgezocht wat de gemiddelde woonlasten per jaar zijn. Als eenheid is het Meerpersoonshuishouden gekozen. Ten opzichte van de meeste grote en middelgrote gemeenten is een Gronings huishouden met een bedrag van € 698, - per jaar relatief duur uit. Het gemiddelde van de grote en middelgrote gemeenten is € 636, -.

Inkomensgegevens: algemeen Door het CBS wordt jaarlijks het gemiddelde inkomen van de Nederlandse bevolking onderzocht. De resultaten worden bekend gemaakt in het regionale inkomensonderzoek (RIO) De inkomensgegevens worden weergegeven van drie groepen: Alle inwoners (individuen), alleen inwoners met een heel jaar inkomen en huishoudens. Het huishoudinkomen bestaat uit de som van de inkomens van de afzonderlijke leden van een huishouden. Bij de berekeningen worden de studenten- en institutionele huishoudens buiten beschouwing gelaten. Inkomensgegevens: Groningen vergeleken De koopkracht geeft informatie over het gemiddelde inkomen van de bevolking. De koopkracht van de meeste grote en middelgrote gemeenten ligt onder het landelijke gemiddelde (gemiddeld 94,7 tegen 100 landelijk) De koopkracht van de gemeente Groningen ligt met 88,8 hier nog weer onder.


-80-

HOOFDSTUK 7

SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN

Inhoud 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.2 7.1.a 7.1.a 7.2.a 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.a 7.3.b 7.3.c 7.4.1 7.4.2 7.4.a 7.4.b 7.4.3 7.4.4 7.4.5 7.4.6 7.4.c 7.4.d 7.5 7.6 7.7 7.8 7.6.a 7.7.a

Uitkeringen Wet Werk en Bijstand (WWB) naar uitkeringssoort van personen tot 65 jaar 1 april...................................... 82 Opleidingsniveau van bijstandsgerechtigden, 1 januari .............................................................................................................. 82 Uitstroom WWB naar soort uitstroom ............................................................................................................................................. 82 Aantal lopende uitkeringen WW per 31 december....................................................................................................................... 82 Uitkeringen Wet Werk en Bijstand per GSB wijk, percentage van de huishoudens, 2005 en 2010..................................... 83 Uitkeringen Wet Werk en Bijstand per GSB wijk, percentage van de huishoudens, 2005 en 2010..................................... 83 WW uitkeringen per 100 inwoners van 15 tot 65 jaar, Groningen vergeleken, ultimo 2007- ultimo 2009 ............................ 83 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid per 31 december .................................................................................................. 84 Percentage uitkeringsgerechtigden wegens arbeidsongeschiktheid naar leeftijd en geslacht per 31 december.......... 84 Procentuele verdeling uitkeringsgerechtigden wegens arbeidsongeschiktheid naar klasse per 31 december .............. 84 Percentage uitkeringsgerechtigden wegens arbeidsongeschiktheid naar geslacht en totaal ........................................... 85 Procentuele verdeling van het aantal uitkeringsgerechtigden arbeidsongeschiktheid naar leeftijd, Groningen en Nederland............................................................................................................................................................................................. 85 Het aantal uitkeringsgerechtigden WAO en Wajong vergeleken.............................................................................................. 85 Gemiddeld inkomen per inwoner en besteedbaar inkomen per huishouden, 2007 en de ..................................................... 86 rangnummers van het inkomen per inwoner, Groningen vergeleken....................................................................................... 86 Besteedbare inkomens per inwoner en huishouden, 2006 en de rangnummers van het inkomen per inwoner, Groningen en de regiogemeenten ................................................................................................................................................... 86 De koopkrachtindex in 2000 en 2007, Groningen vergeleken...................................................................................................... 87 Inkomensverdeling van inwoners met een heel jaar inkomen en huishoudens in 20% groepen van de inkomensverdeling in Nederland, Groningen vergeleken met Nederland, 2007..................................................................... 87 Gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner en huishouden per GSB wijk, 2007 ............................................................... 88 Gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen naar belangrijkste bron van inkomen, 2007 ................................................ 88 Gemiddeld besteedbaar inkomen van inwoners met een heel jaar inkomen naar etniciteit, 2007...................................... 88 Armoede, het percentage huishoudens in de laagste inkomensgroep (10% groep) en percentage sociale minima ...... 88 Percentage huishoudens met inkomens in de laagste 20% klasse per wijk............................................................................ 89 Percentage huishoudens met inkomens in de hoogste 20% klasse per wijk........................................................................... 89 Verkochte stadjerspassen naar tariefgroep................................................................................................................................... 90 Aanmeldingen voor leningen/schuldensanering bij de Frontoffice Groningse Kredietbank ................................................ 90 Gemeentelijke belastingen in Euro's per jaar ................................................................................................................................ 90 Nieuw ingeschreven woninghypotheken, aantal en gemiddeld bedrag................................................................................... 90 Aanmeldingen voor leningen/schuldensanering bij de Frontoffice Groningse Kredietbank ................................................ 91 Woonlasten door gemeentelijke tarieven van een aantal gemeenten in Euro's per jaar per huishouden, 2005-2010..... 91


-81-

7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN 7.1.1

Uitkeringen Wet Werk en Bijstand (WWB) naar uitkeringssoort van personen tot 65 jaar 1 april

uitkering 1)

inschrijfduur

2006

2007

2008

2009

2010

WWB

< 3 jaar >=3 jaar totaal

3.996 5.158 9.154

3.287 5.199 8.486

2.931 4.958 7.889

2.943 4.800 7.743

3.901 3.823 7.724

IOAW/Z

totaal

117

94

100

113

132

ROA

totaal

43

36

5

4

2

9.314

8.616

7.994

7.860

7.858

totaal Bron: SOZAWE 1) WWB IOAW/Z ROA

7.1.2

Wet Werk en Bijstand Inkomensondersteuning Oudere Arbeidsongeschikten (Werklozen en Zelfstandigen) Regeling Opvang Asielzoekers

Opleidingsniveau van bijstandsgerechtigden, 1 januari

soort onderwijs

2006

2007

2008

2009

2010

Geen basisonderwijs Basisonderwijs LBO/MAVO MBO/HAVO/VWO HBO WO Onbekend/nvt totaal

818 1.005 2.935 2.219 800 526 1.014 9.317

746 995 2.739 2.000 702 400 1.073 8.655

671 907 2.538 1.753 616 333 1.154 7.972

619 900 2.273 1.588 561 310 1.402 7.653

575 866 2.112 1.549 525 292 1.805 7.724

index 2010 (2006=100) 70,3 86,2 72,0 69,8 65,6 55,5 178,0 82,9

Bron: SOZAWE

7.1.3

Uitstroom WWB naar soort uitstroom

uitstroom naar regulier werk gesubsidieerd werk inkomen als zelfstandige/ander inkomen verhuizing naar buiten de gemeente partner/aangaan relatie aanvang studie uitkering arbeidongeschiktheid/werkloosheid overig en geen gegevens Beëindigingsbesluiten totaal

2006 1.342 116 67 399 124 151 123 857 3.179

2007 1.040 365 60 339 140 101 125 724 2.894

2008 830 302 47 325 119 120 110 744 2.597

2009 1.064 0 48 333 97 121 87 605 2.355

Bron: SOZAWE

7.2

Aantal lopende uitkeringen WW per 31 december

Groningen waarvan % mannen % vrouwen Provincie Groningen Nederland

2004

2005

2006

2007

2008

2009

4.515 58 42 14.641 319.517

4.185 57 43 13.256 304.673

3.235 56 44 10.978 245.238

2.398 55 45 8.422 188.981

2.246 55 45 7.931 170.854

3.329 62 39 12.073 305.210

Bron: UWV


-82-

index 2009 2004=100 49,7 94,2 108,0 54,2 53,5

7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN 7.1.a Uitkeringen Wet Werk en Bijstand per GSB wijk, percentage van de huishoudens, 2005 en 2010 Beijum Korreweg/de Hoogte Lewenborg Vinkhuizen Oosterpark Paddepoel Nieuw zuid corporatief

2010

GEMEENTE

2005

Centrum Oranje/Schilderswijk Oud zuid Hoogkerk De dorpen Nieuw west Nieuw oost Nieuw zuid particulier

0

2

4

6 procenten

8

10

12

14

16

18

Bron: SOZAWE

7.2.a

WW uitkeringen per 100 inwoners van 15 tot 65 jaar, Groningen vergeleken, ultimo 2007- ultimo 2009 Emmen Eindhoven Maastricht Enschede

´s-Hertogenbosch Almere Leeuwarden Tilburg Arnhem

31 dec. 2009

Breda Rotterdam

31 dec. 2007

Zwolle Nijmegen Amsterdam Assen

2,75

NEDERLAND Haarlem ´s-Gravenhage

2,37

Groningen Utrecht

0,0

0,5

1,0 1,5 aantal per 100 inw.

2,0

Bron: UWV


-83-

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN

7.3.1

Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid per 31 december

soort uitkering 1)

duur uitkering

2005

2006

2007

2008

2009

WAO

tot 5 jaar vanaf 5 jaar totaal

1.443 4.456 5.899

934 4.392 5.326

627 4.405 5.032

363 4.353 4.716

139 4.386 4.525

WAZ


82 217 299

54 218 272

45 199 244

23 199 222

6 203 209

Wajong


603 1.645 2.248

673 1.652 2.325

812 1.727 2.539

1.016 1.868 2.884

1.066 2.023 3.089

WIA

totaal

165

331

517

724

totaal

tot 5 jaar vanaf 5 jaar

1.826 6.262 8.088

1.815 6.331 8.146

1.919 6.420 8.339

1.935 6.612 8.547

2.128 6.318 8.446

totaal

Bron: UWV WAO = wet arbeidsongeschiktheidsverzekering (m.i.v. ultimo 2005 WIA) WAZ = wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen Wajong = wet arbeidsongeschiktheidsverzekering voor jonggehandicapten WIA = Wet werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen

7.3.2

Percentage uitkeringsgerechtigden wegens arbeidsongeschiktheid naar leeftijd en geslacht per 31 december 2005

2006

2007

2008

2009

15 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 - 64

1,5 2,8 5,9 10,6 19,0

1,5 2,8 5,1 9,7 18,3

1,7 2,9 5,1 9,4 17,8

2,0 3,1 5,4 9,2 17,0

2,0 3,4 5,6 9,0 16,8

man vrouw

6,4 6,0 6,2

6,1 5,7 5,9

6,1 5,7 5,9

6,2 5,7 6,0

6,1 5,9 6,0

leeftijdsgroep in jaren

geslacht

totaal Bron: UWV

7.3.3

Procentuele verdeling uitkeringsgerechtigden wegens arbeidsongeschiktheid naar klasse per 31 december

arbeidsongeschiktheidsklasse < 80% arbeidsongeschikt 80-100% arbeidsongeschikt totaal absoluut

2005 23,3 76,7 8.446

2006 22,0 78,0 8.088

Bron: UWV


-84-

2007 20,2 79,8 8.146

2008 19,0 81,0 8.187

2009 18,4 81,6 8.305

7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN 7.3.a

Percentage uitkeringsgerechtigden wegens arbeidsongeschiktheid naar geslacht en totaal 7,5

percentage

7,0

man totaal

6,5 vrouw 6,0

5,5 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

per ultimo

Bron: UWV

7.3.b

Procentuele verdeling van het aantal uitkeringsgerechtigden arbeidsongeschiktheid naar leeftijd, Groningen en Nederland 100%

55 - 64 jaar 80%

45 - 54 jaar 60%

35 - 44 jaar 40%

25 - 34 jaar 20%

15 - 24 jaar 0%

2004

2009

2004

Groningen

2009 Nederland

Bron: UWV

7.3.c

Het aantal uitkeringsgerechtigden WAO en Wajong vergeleken 200

index

180 160

WAO

140

Wajong

120

totaal

100 80 60 1999

2000

2001 per ultimo

2002

2003

2004

2005

Bron: UWV


-85-

2006

2007

2008

2009

7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN 7.4.1 Gemiddeld inkomen per inwoner en besteedbaar inkomen per huishouden, 2007 en de rangnummers van het inkomen per inwoner, Groningen vergeleken Relatieve rangummers inkomen per inwoner

gemeente

Breda 's Hertogenbosch Utrecht Haarlem Amsterdam 's Gravenhage Almere Zwolle Eindhoven Tilburg Nijmegen Maastricht Arnhem Rotterdam Groningen Leeuwarden Emmen Enschede Nederland

gemiddeld inkomen 2007 (€)

1998

2006

per inwoner

22 25 25 14 22 26 64 42 27 63 51 57 45 59 76 74 81 91

27 24 31 16 23 37 74 50 39 74 68 72 64 73 83 83 93 97

21.300 21.600 21.200 22.200 21.600 20.600 19.900 19.800 20.200 18.800 19.100 18.800 19.300 18.800 17.900 17.900 17.200 16.800 20.200

per inw. met een heel jaar inkomen 29.400 29.500 29.000 30.000 30.000 29.700 29.600 27.400 27.400 25.800 25.900 25.300 26.600 26.500 24.000 24.600 23.900 23.600 28.300

koopkracht per huishouden

index 2007

34.100 33.800 32.600 32.300 29.600 30.700 33.900 32.100 30.600 30.900 29.600 29.300 29.000 28.400 27.500 28.000 29.800 28.500 33.600

103,0 102,6 102,1 100,9 97,9 97,4 97,4 97,0 95,7 93,6 92,7 91,8 91,4 90,1 88,8 88,0 88,0 86,7 100

Bron: CBS(RIO)

7.4.2

Besteedbare inkomens per inwoner en huishouden, 2006 en de rangnummers van het inkomen per inwoner, Groningen en de regiogemeenten

gemeente

Haren Tynaarlo Zuidhorn Noordenveld Slochteren Leek Ten Boer Winsum Assen Bedum Groningen Hoogezand Nederland

Relatieve rangummers 1) inkomen per inwoner 1998 2006 3 21 80 39 77 81 93 86 62 88 76 86

gemiddeld inkomen 2006 (€) per inwoner

4 19 83 36 73 68 88 82 70 85 83 95

16.300 14.000 12.500 13.400 12.500 12.400 12.100 12.300 12.600 12.200 12.300 11.700 12.500

Bron: CBS(RIO) 1) Relatieve rangnummers: hierbij is het totaal aantal gemeenten op 100 gesteld


-86-

per inw. met een heel jaar inkomen 23.300 19.700 19.000 18.900 18.200 17.700 17.700 18.100 17.800 17.600 16.400 16.400 17.900

koopkracht per huishouden

index 2006

37.500 33.600 32.900 32.100 31.400 31.000 31.100 30.600 29.100 30.300 25.700 26.700 30.100

121,8 107,4 102,3 101,9 97,2 96,3 96,3 96,3 94,4 94,4 90,3 86,6 100


De koopkrachtindex in 2000 en 2007, Groningen vergeleken Breda

's Hertogenbosch Utrecht Haarlem Amsterdam Almere 's Gravenhage Zwolle

2007

Eindhoven

2000

Tilburg Nijmegen Assen Maastricht Arnhem Rotterdam 88,8

Groningen Emmen Leeuwarden Enschede 85

90

95

100

105

Nederland Bron: CBS(RIO)

7.4.b

Inkomensverdeling van inwoners met een heel jaar inkomen en huishoudens in 20% groepen van de inkomensverdeling in Nederland, Groningen vergeleken met Nederland, 2007 Groningen

Groningen

100% 11,9

14,2 5e 20%

verdeling Nederland

80%

15,4

18,0 4e 20%

60%

18,7 19,5 3e 20%

40%

23,8 22,9 2e 20%

20% 30,2

25,4

0% inwoners met een heel jaar inkomen

huishoudens

Bron: CBS(RIO)


-87-

1e 20%

7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN 7.4.3

Gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner en huishouden per GSB wijk, 2007

Nieuw zuid particulier Nieuw oost Nieuw west Centrum Oranje-/ Schilderswijk Hoogkerk Oud zuid Nieuw zuid corporatief De Dorpen Lewenborg Oosterpark Beijum Paddepoel Vinkhuizen Korrewegwijk gemeente Groningen

per inwoner 26.165 21.934 21.558 17.700 18.626

per inwoner met een heel jaar inkomen 36.310 31.604 33.509 22.700 24.506

per huishouden 39.591 39.210 39.053 27.100 28.393

koopkracht index 2006 121,9 109,2 108,0 97,0 94,1

18.432 17.857 18.435 16.324 15.514 17.000 15.260 14.700 13.421 15.000 17.900

25.164 22.222 23.884 22.869 22.214 21.300 21.948 19.512 18.270 19.000 24.000

31.510 24.766 24.483 27.771 26.142 22.700 25.341 22.795 23.631 21.300 27.500

90,5 88,0 84,9 82,7 79,7 79,0 77,4 75,7 73,8 73,8 88,8

Bron: CBS(RIO)

7.4.4

Gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen naar belangrijkste bron van inkomen, 2007

inkomstenbron inkomen uit arbeid werkloos/bijstand arbeidsongeschiktheid pensioen totaal

Groningen % van de populatie 65,0

gem. inkomen (€) 31.400

Nederland % van de populatie 65,5

gem. inkomen (€) 38.200

9,6 3,2 19,8 100

14.300 19.100 22.300 27.500

4,5 3,6 24,5 100

16.100 21.000 24.300 33.600

Bron: CBS(RIO)

7.4.5

Gemiddeld besteedbaar inkomen van inwoners met een heel jaar inkomen naar etniciteit, 2007

autochtonen w.o.

inkomen uit arbeid inkomen uit allochtonen, westers w.o. inkomen uit arbeid inkomen uit allochtonen, niet westers w.o. inkomen uit arbeid inkomen uit totaal

Groningen % van de populatie 83,1 54,6 28,5 9,4 6,4 3,1 7,0 4,1 2,9 100

gem. inkomen (€) 31.900 21.000 29.900 18.600 27.200 15.100 27.500

Nederland % van de populatie 81,9 53,7 28,2 9,4 6,1 3,3 8,5 5,7 2,8 100

gem. inkomen (€) 39.200 25.600 36.700 24.300 30.100 17.900 33.600

Bron: CBS(RIO)

7.4.6

Armoede, het percentage huishoudens in de laagste inkomensgroep (10% groep) en percentage sociale minima 1998 19,4 22,9 .

percentage in de laagste 10% groep (Nederland = 10) percentage sociaal minimum Groningen percentage sociaal minimum Nederland Bron: CBS(RIO)


-88-

2002 17,1 13,8 9,1

2004 15,8 13,2 8,9

2006 16,9 14,0 8,7

2007 0,0 13,1 8,1

7 SOCIALE ZORG, INKOMEN EN LASTEN 7.4.c

Percentage huishoudens met inkomens in de laagste 20% klasse per wijk

Bron: CBS(RIO)

7.4.d

Percentage huishoudens met inkomens in de hoogste 20% klasse per wijk

Bron: CBS(RIO)


-89-


7.5

Verkochte stadjerspassen naar tariefgroep

tariefgroepen 1)

2004

2005

2006

2007

2008

2009

tariefgroep A tariefgroep B tariefgroep C gezinspakket overig 2) totaal absoluut waarvan aan allochtonen

8.808 1.877 608

8.830 873 252

8.430 693 203

8.041 659 203

8.504 813 376

9 11.302 2.711

22 9.977 2.480

75 9.401 2.415

32 8.935 2.102

4 9.697 2.690

8.446 373 538 1.043 450 10.850 .

Bron: DIA, Bureau Stadjerspas 1) Tariefgroepen A: voor minima, tariefgroep B: voor studenten, tariefgroep C: voor de overige inwoners 2) In 2009 betreft dit mantelzorgers

7.6

Aanmeldingen voor leningen/schuldensanering bij de Frontoffice Groningse Kredietbank

aantal aanmeldingen per 1.000 inwoners van 18 jaar en ouder

2005 1.879 12,3

2006 1.946 12,7

2007 1.836 11,9

2008 2.062 13,3

2009 2.341 15,0

Bron: Groningse Krediet Bank

7.7

Gemeentelijke belastingen in Euro's per jaar

woonlasten WOZ eigenarenbelasting, per € 2.500,- econ. waarde WOZ, bij een economische waarde van € 200.000,Rioolrechten Afvalstoffenheffing per perceel bij bewoning door twee personen totaal OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing overige belastingen Logiesbelasting sterrenhotels, per persoon per nacht Logiesbelasting overig, per persoon per nacht Reinigingsrechten (bedrijven), laagste tarief Hondenbelasting, eerste hond

2006

2007

2008

2009

2010

3,93 314,40 107,35 288,72 710,47

3,50 280,00 111,75 303,72 695,47

3,04 243,20 119,05 316,68 678,93

3,05 244,00 127,75 331,32 703,07

3,05 244,00 127,75 331,32 459,07

2,00 1,00 342,12 82,44

3,00 1,50 348,96 82,92

3,00 1,50 348,96 85,56

3,00 1,50 348,96 90,00

3,30 1,60 348,96 90,96

Bron: DIA

7.8

Nieuw ingeschreven woninghypotheken, aantal en gemiddeld bedrag

Groningen nieuwe woninghypotheken gemiddeld hypotheekbedrag (1.000€) Nederland nieuwe woninghypotheken gemiddeld hypotheekbedrag (1.000€)

1999

2000

2001

2002

2003

index 2003, 1999=100

6.095 96

5.438 109

5.135 115

5.776 123

5.408 139

88,7 144,8

665.205 117

510.039 136

480.540 151

499.394 163

540.387 178

81,2 152,1

Bron: CBS


-90-


Aanmeldingen voor leningen/schuldensanering bij de Frontoffice Groningse Kredietbank

300

250

200

150

absuluut aantal

100

trend

50

2007

2008

no v

se p

ju l

m ei

m rt

ja n

no v

se p

ju l

m ei

m rt

ja n

no v

se p

ju l

m ei

ja n

m rt

0

2009

Bron: Groningse Krediet Bank

7.7.a

Woonlasten door gemeentelijke tarieven van een aantal gemeenten in Euro's per jaar per huishouden, 2005-2010 Enschede Groningen Utrecht Maastricht Emmen Breda Almere Haarlem Arnhem

2010

Assen

2005

Leeuwarden Den Bosch Amsterdam Nijmegen Eindhoven Zwolle Rotterdam Den Haag Tilburg 0

100

200

euro's

300

400

Bron: Coelo


-91-

500

600

700



-92-

HOOFDSTUK 8 ONDERWIJS

Het werkmancollege, een school voo voortgezet onderwijs aan de Nieuwe Sint Jansstraat.

INLEIDING

8 ONDERWIJS Het aandeel voortijdig schoolverlaters is de afgelopen jaren gedaald van rond de 4% in de jaren 2004 tot 2006 naar 2,7% in 2008-2009. In het schooljaar 2008-2009 zijn 563 jongeren ingestroomd bij het RMC. Na een stijging sinds 2003/2004, is er nu sprake van een daling. De aanvankelijke stijging had te maken met de betere registratie. De oorzaak van de daling kan zijn dat zowel bij de gemeente als bij de scholen de nadruk steeds meer komt te liggen op preventie.

Aantal leerlingen basisonderwijs constant Het aantal leerlingen op basisscholen is na een toename al een aantal jaren ruim 12.000. Op het speciaal onderwijs was de laatste jaren juist sprake van een afname. Ook dat aantal blijft nu stabiel rond de 2.000. Volgens de leerlingenprognose gemaakt voor het basisonderwijs, zal het aantal leerlingen na 2010 eerst afnemen en daarna toenemen. In het voortgezet onderwijs veel leerlingen van buiten de stad Het aantal leerlingen op het voortgezet onderwijs bedraagt bijna 14.000. Dit aantal is veel hoger dan het aantal inwoners in de gemeente van 12 t/m 17 jaar. Dit komt omdat meer dan de helft van de leerlingen van buiten de stad komen. In tegenstelling tot in het basisonderwijs neemt het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs de afgelopen jaren toe. Deze groei wordt de laatste jaren vooral veroorzaakt door een toename van het aantal leerlingen op vwo-niveau. Volgens de leerlingenprognose zal het aantal scholieren nog tot 2016 blijven toenemen, daarna zal er een daling inzetten vooral door daling van het aantal leerlingen van buiten de stad.

Overstappers vmbo-mbo In het schooljaar 2007-2008 maakten 588 leerlingen de overstap van vmbo naar mbo. Hiervan waren er 43 aan te merken als ‘risico overstappers’ Zij hebben bijvoorbeeld nog geen keuze gemaakt voor een vervolgopleiding of nog geen praktijkplaats gevonden voor een bbl opleiding. Uiteindelijk zijn 42 risico overstappers doorgestroomd naar onderwijs en de anderen zijn doorverwezen naar zorg. Studentenpopulatie groeit Groningen staat bekend als studentenstad. In Groningen studeren ruim 50.000 studenten aan de Rijksuniversiteit, de Hanzehogeschool of een andere hbo instelling. Met deze studentenaantallen is Groningen de 4e studentenstad in Nederland. In totaal wonen circa 35.000 studenten in de gemeente Groningen. Dit betekent dat bijna één op de vijf stadjers student is. Het afgelopen jaar is het aantal eerstejaars studenten op de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit samen met 632 toegenomen. De stijging van de afgelopen jaren zet ook in 2009/2010 door; naar verhouding stijgt het aantal eerstejaars studenten het meest

Belangstelling voor economie groeit Het aantal studenten op de Regionale Opleidings Centra (ROC’s) en het AOC schommelt al een aantal jaar rond de 19.000. De studierichtingen economie, techniek en gezondheidszorg en welzijn hebben alle drie ongeveer evenveel deelnemers. Economie kent groei van het aantal, de techniek kent een afname. De studierichting landbouw, groen en dierverzorging is het kleinst met een kleine 1000 leerlingen. Absoluut schoolverzuim neemt af Waren er in de schooljaren 2003 en 2004 nog ongeveer 40 leerplichtige jongeren niet ingeschreven bij een school, het laatste jaar is dit aantal geslonken tot 6. Het relatief verzuim (ongeoorloofd 3 of meer dagen wegblijven van school) is de laatste jaren wel toegenomen en bedroeg in 2009 529. De oorzaak van de toename komt voor een deel door betere registratie, dit kan een vetekend beeld geven. De reden van het verzuim ligt in de meeste gevallen bij de jongere zelf of heeft te maken met gezinsproblematiek. Veel minder vaak wordt aangegeven dat er problemen zijn met de school.

Groei aantal buitenlandse studenten De RUG en de HHG hebben de ambitie het aantal buitenlandse studenten te laten groeien. We zien in de afgelopen jaren dan ook een sterke groei van dat aantal. De RUG en de HHG hadden samen in oktober 2008 3.729 reguliere buitenlandse studenten en beurspromovendi. Daarnaast zijn er nog 1.000 buitenlandse gaststudenten bij beide instituten samen. Veel mensen met een hoog opleidingsniveau Het percentage inwoners met een hogere opleiding is in Groningen door de aanwezigheid van de universiteit en hbo instellingen erg hoog. Van de beroepsbevolking heeft 40,5% een afgeronde hbo of wo opleiding tegen landelijk 31,5%. Het percentage laag opgeleiden in de gemeente is laag. Het percentage middelbaar opgeleiden is ongeveer even hoog als in Nederland als geheel.

Aanpak voortijdig schoolverlaters succesvol Voor instromen in de arbeidsmarkt is het van belang dat iedere jongere een startkwalificatie behaalt. Startkwalificatie is minimaal een Havodiploma of een diploma op mbo-niveau 2. De gemeente streeft er na om het aantal voortijdig schoolverlaters te verminderen en te zorgen dat zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie behalen. Dit gebeurd in samenwerking met de scholen (o.a. de ROC’s).


-94-

HOOFDSTUK 8

ONDERWIJS

Inhoud 8.1.1 8.1.2 8.1.3 8.1.a 8.1.b 8.2 8.3 8.4.1 8.4.2 8.3.a 8.3.b 8.4.a 8.3 8.6.1 8.6.2 8.6.3 8.5.a 8.7.a 8.7.1 8.7.2 8.7.3 8.7.4 8.7.b 8.7.c

Leerlingen in het basisonderwijs naar denominatie, 1 okt. van schooljaar .............................................................................. 96 Leerlingen in het speciaal onderwijs, 1 okt. van schooljaar ........................................................................................................ 96 Basisscholen en speciaal onderwijs naar denominatie, 1 okt. van schooljaar........................................................................ 96 Gemiddelde schoolgrootte naar denominatie in Groningen en Nederland als geheel.......................................................... 97 Leerlingenprognose basisonderwijs 2010-2025 ............................................................................................................................. 97 CITO scores per GSB wijk, 2005-2009............................................................................................................................................... 98 Verzuim van leerplichtige jongeren .................................................................................................................................................. 98 Voortijdig schoolverlaters: instroom bij het RMC van 18 t/m 22 jarigen en totaal aantal per schooljaar ............................ 98 Leerlingen met een VMBO diploma die overstappen naar het MBO en het percentage risico-overstappers .................. 98 Meldingen relatief verzuim naar melder.......................................................................................................................................... 99 Meldingen relatief verzuim naar reden............................................................................................................................................ 99 Voortijdig schoolverlaters naar etniciteit, percentage ten opzichte van de jeugd van 12 t/m 22 jaar ................................. 99 Leerlingen in het voortgezet onderwijs, peildatum 1 oktober van schooljaar ........................................................................ 100 Deelnemers van de ROC's en het AOC naar onderwijsinstelling per 1 oktober ..................................................................... 100 Deelnemers van de ROC's en het AOC naar opleidinsniveau per 1 oktober........................................................................... 100 Deelnemers van de ROC's en het AOC naar studierichting (mbo) ............................................................................................ 100 Leerlingenprognose voortgezet onderwijs 2009-2024................................................................................................................. 101 Aandeel van de beroepsbevolking met een afgeronde hbo- of universitaire opleiding, Groningen vergeleken, 20062008.................................................................................................................................................................................................... 101 Studenten Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit naar studiejaar ........................................................................................... 102 Studenten hbo en wo wonend binnen de gemeente Groningen............................................................................................... 102 Aantal buitenlandse studenten bij de Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit........................................................................ 102 Studenten overige hbo instellingen in Groningen, peildatum 1 oktober van studiejaar ....................................................... 102 Aantal studenten wo en hbo studerend in gemeenten met 10.000 en meer studenten, studiejaar '07-'08....................... 103 Studenten Rijksuniversiteit en Hanzehogeschool naar studierichting, studiejaar '09-'10................................................... 103


-95-

8 ONDERWIJS 8.1.1

Leerlingen in het basisonderwijs naar denominatie, 1 okt. van schooljaar

soort onderwijs

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10 index '09-'10

7.119

7.466

7.571

7.575

7.656

7.597

106,7

2.911 560 381 74 667 4.593 11.712

2.920 386 373 70 718 4.467 11.933

2.923 385 391 76 710 4.485 12.056

2.919 383 404 75 725 4.506 12.081

2.911 392 400 78 723 4.504 12.160

2.949 369 405 74 748 4.545 12.142

101,3 65,9 106,3 100,0 112,1 99,0 103,7

'04-'05=100

openbaar basisonderwijs bijzonder basisonderwijs Protestants Christelijk Rooms Katholiek Gereformeerd Reformatorisch Neutraal totaal bijzonder basisonderwijs totaal Bron: CFI

8.1.2

Leerlingen in het speciaal onderwijs, 1 okt. van schooljaar

soort speciaal onderwijs categorie 1 scholen (SBO) openbaar categorie 1 scholen (SBO) bijzonder categorie 1 scholen totaal expertise centra openbaar expertise centra bijzonder expertise centra neutraal bijzonder expertise centra (SBO, SVO) totaal totaal speciaal onderwijs

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10

index '09-'10 '04-'05=100

306

261

252

241

253

273

82,7

419

408

388

390

376

368

89,7

725 340 243

669 344 254

640 344 253

631 339 246

629 331 263

641 322 252

86,8 97,4 108,2

826

851

817

807

751

783

90,9

1.409

1.449

1.414

1.392

1.345

1.357

95,5

2.134

2.118

2.054

2.023

1.974

1.998

92,5

Bron: CFI

8.1.3

Basisscholen en speciaal onderwijs naar denominatie, 1 okt. van schooljaar

soort school basisonderwijs openbaar Protestants Christelijk Rooms Katholiek Gereformeerd Reformatorisch Neutraal totaal basisscholen speciaal onderwijs openbaar bijzonder totaal speciaal onderwijs totaal

'99-'00 20 9 3 3 1 2 38 7 10 17 55

'03-'04 19 9 3 3 1 2 37 5 9 14 51

Bron: OCSW


-96-

'05-'06 20 9 2 3 1 2 37 4 11 15 52

'07-'08 19 9 2 3 1 2 36 4 10 14 50

'08-'09 19 9 2 3 1 2 36 4 10 14 50

'09-'10 19 9 2 3 1 2 36 4 10 14 50

8 ONDERWIJS 8.1.a

Gemiddelde schoolgrootte naar denominatie in Groningen en Nederland als geheel

400

'03-'04

300

'08-'09

200

100

1) nd Ne de rla

ge m id

de ld

ge m ee nt

e

Ne ut ra al

Ge re fo rm ee rd Re fo rm at or isc h

at ho lie k sK

ijk Ro om

Pr

ot es t

an ts Ch ris te l

Op en ba ar

0

Bron: OCSW 1) Nederland '03-'04 en '07-'08

8.1.b

Leerlingenprognose basisonderwijs 2010-2025 12.600 12.500

aantal leerlingen

12.400 12.300 12.200 12.100 12.000 11.900 11.800 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Bron: Bureau O&S


-97-

8 ONDERWIJS 8.2

CITO scores per GSB wijk, 2005-2009

GSB wijk Centrum Oranje-/Schilderswijk Oud zuid/Nieuw zuid corporatief 1) Nieuw zuid particulier Korrewegwijk/Oosterpark 1) Lewenborg Beijum Paddepoel Vinkhuizen Hoogkerk/de dorpen gemiddeld gemeente Groningen landelijk

2005 536,5 537,8 535,3 537,2 532,7 527,0 533,7 528,2 528,6 531,4 533,1 534,5

2006 538,8 538,1 534,7 538,1 531,0 532,9 532,6 531,5 527,9 533,6 533,9 536,0

2007 . . . 541,4 535,8 531,7 534,2 528,1 527,6 532,7 534,7 535,1

2008 536,9 539,9 538,7 540,1 535,9 530,8 535,4 530,4 530,6 532,9 535,2 535,4

2009 537,3 539,1 539,6 539,9 534,5 529,9 534,5 529,7 532,9 532,6 535,1 535,5

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

45 421

10

11

5

6

430

478

517

529

Bron: ABCG 1) Wijken samengevoegd

8.3

Verzuim van leerplichtige jongeren

Absoluut verzuim Relatief verzuim, totaal Bron: OCSW

8.4.1

Voortijdig schoolverlaters: instroom bij het RMC van 18 t/m 22 jarigen en totaal aantal per schooljaar

via onderwijsinstellingen via Jongerenloket/UWV overige meldingen instroom 18 t/m 22 jaar1) aantal voortijdig schoolverlaters 12 t/m 17 jaar aandeel in de bevolking van 12 t/m 17 jaar aantal voortijdig schoolverlaters 18 t/m 22 jaar aandeel in de bevolking van 18 t/m 22 jaar Bron: OCSW

'03-'04 228 327 40 595

'04-'05 274 389 10 673

'05-'06 322 247 42 611

'06-'07 434 215 98 747

'07-'08 438 236 76 750

'08-'09 437 83 43 563

380 4,4% 890 3,9%

302 3,5% 922 4,0%

364 4,3% 909 3,9%

181 2,1% 896 3,6%

220 2,5% 708 2,8%

83 1,0% 726 2,7%

1) Het gaat om leerlingen zonder startkwalificatie, exclusief de studenten

8.4.2

Leerlingen met een VMBO diploma die overstappen naar het MBO en het percentage risico-overstappers

overstappers risico overstappers percentage risico overstappers

'03-'04 1.185 140 11,8

Bron: OCSW


-98-

'04-'05 878 100 11,4

'05-'06 558 96 17,2

'06-'07 699 80 11,4

'07-'08 588 43 7,3

8 ONDERWIJS 8.3.a

Meldingen relatief verzuim naar melder 450 400 350 Voortgezet onderwijs

300 aantal

250

Basisonderwijs

200 ROC's 150 Speciaal onderwijs

100 50 0 '00-'01

'01-'02

'02-'03

'03-'04

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

Bron: OCSW

8.3.b

Meldingen relatief verzuim naar reden 400 350 300

Problemen bij de jongere zelf Gezinsproblematiek

aantal

250 200

Ongeoorloofd vakantieverlof Ouder houdt kind thuis

150

Problemen met schoolleiding/docent

100 50 0 '00-'01

'01-'02

'02-'03

'03-'04

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

Bron: OCSW

8.4.a

Voortijdig schoolverlaters naar etniciteit, percentage ten opzichte van de jeugd van 12 t/m 22 jaar

12

10 Surinam ers 8

procent

Antillen/Aruba 6 Overige allochtonen 4 Autochtonen 2

0 '02-'03

'03-'04

'04-'05

'05-'06

'06-'07

Bron: OCSW


-99-

'07-'08

8 ONDERWIJS 8.3

Leerlingen in het voortgezet onderwijs, peildatum 1 oktober van schooljaar

soort onderwijs

klas

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

praktijkonderwijs brugjaar lwoo vmbo/mavo havo/vwo havo/vwo vwo totaal

1 t/m 6 1 en 2 1 t/m 4 3 en 4 3 4 t/m 5 4 t/m 6

454 4.342 804 1.842 1.527 1.870 2.159 12.998

480 4.510 804 1.749 1.671 1.837 2.213 13.264

469 4.697 793 1.612 1.521 1.962 2.389 13.443

445 4.901 771 1.583 1.560 2.001 2.280 13.541

454 4.831 745 1.678 1.592 1.970 2.527 13.797

'09-'10 index '09-'10 '04-'05=100 474 104,4 4.864 112,0 643 80,0 1.770 96,1 1.606 105,2 2.017 107,9 2.529 117,1 13.903 107,0

Bron: OCSW, CFI

8.6.1

Deelnemers van de ROC's en het AOC naar onderwijsinstelling per 1 oktober

Onderwijsinstellingen locaties Groningen Agrarisch Opleidings Centrum Menso Alting College Alfa college Noorderpoortcollege Hanzehogeschool (SOSA) totaal

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10

978 611 5.338 11.204 180 18.311

997 559 5.428 10.972 118 18.074

1.001 561 5.772 11.156 110 18.600

991 560 6.089 11.497 121 19.258

979 584 6.364 10.951 110 18.988

975 556 6.353 11.178 50 19.112

index '09-'10 '04-'05=100 100,1 95,6 119,2 97,7 61,1 103,7

Bron: AOC, ROC's

8.6.2

Deelnemers van de ROC's en het AOC naar opleidinsniveau per 1 oktober

soort onderwijs

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10

vmbo bbo/bbl mbo/bol totaal

698 4.441 13.172 18.311

631 4.209 13.234 18.074

599 4.215 13.786 18.600

504 4.948 13.806 19.258

478 4.893 13.617 18.988

440 4.403 14.273 19.116

index '09-'10 '04-'05=100 68,5 110,2 103,4 103,7

Bron: AOC, ROC's

8.6.3

Deelnemers van de ROC's en het AOC naar studierichting (mbo)

sector

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10

landbouw/groen/dierverzorging economie gezondheid/welzijn techniek totaal

978 5.841 5.549 5.245 17.613

997 5.873 5.428 5.145 17.443

1.001 5.921 5.909 5.161 17.992

991 6.216 6.180 5.367 18.754

979 6.335 5.978 5.218 18.510

975 6.782 5.968 4.946 18.671

Bron: AOC, ROC's


-100-

index '08-'09 '03-'04=100 100,1 108,5 107,7 99,5 105,1

8 ONDERWIJS 8.5.a

Leerlingenprognose voortgezet onderwijs 2009-2024

16.000

14.000

12.000

aantal leerlingen

10.000

totaal

8.000

deelname uit de regio

6.000

deelname uit de stad

4.000

2.000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024

Bron: Bureau O&S

8.7.a

Aandeel van de beroepsbevolking met een afgeronde hbo- of universitaire opleiding, Groningen vergeleken, 2006-2008 Utrecht Amsterdam Nijmegen

40,5

Groningen Zwolle Eindhoven Breda Haarlem Arnhem

31,5

NEDERLAND 's-Gravenhage 's-Hertogenbosch Tilburg Maastricht Leeuwarden Assen Rotterdam Enschede Almere Emmen 0

10

20

percentage

Bron: CBS(EBB)


-101-

30

40

50

8 ONDERWIJS 8.7.1

Studenten Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit naar studiejaar '04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10

index '09-'10 '04-'05=100

HHG RuG totaal

5.441 4.767 10.208

5.786 4.722 10.508

6.242 5.087 11.329

6.599 5.329 11.928

6.809 5.627 12.436

6.799 6.269 13.068

125,0 131,5 128,0

HHG RuG totaal

13.803 17.506 31.309

14.641 18.657 33.298

15.155 19.074 34.229

15.962 19.014 34.976

16.678 19.807 36.485

17.793 20.343 38.136

128,9 116,2 121,8

HHG 1) RuG 1)

19.244 22.273 41.517

20.427 23.379 43.806

21.397 24.161 45.558

22.561 24.343 46.904

23.487 25.434 48.921

24.592 26.612 51.204

127,8 119,5 123,3

eerstejaars

ouderejaars

totaal

totaal

Bron: RUG, HHG 1) HHG per 1 oktober, RUG per 1 januari

8.7.2

Studenten hbo en wo wonend binnen de gemeente Groningen

woonplaats

2004

2005

2006

2007

2008

2009

index '2009 2004=100

HBO WO

10.841 16.056 26.897 15,0

11.326 16.617 27.943 15,5

11.819 16.864 28.683 15,9

12.488 17.309 29.797 16,4

12.897 17.565 30.462 16,7

13.408 18.204 31.612 17,2

123,7 113,4 117,5 114,4

HBO WO

335.706 189.516 525.222 3,2

346.640 199.556 546.196 3,3

356.842 205.886 562.728 3,4

366.689 208.618 575.307 3,5

374.802 212.713 587.515 3,6

383.696 220.347 604.043 3,7

114,3 116,3 115,0 113,4

gemeente Groningen

totaal perc. van de bevolking Nederland

totaal perc. van de bevolking Bron: CBS

8.7.3

Aantal buitenlandse studenten bij de Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit

instelling reguliere studenten RUG gaststudenten RUG beurspromovendi RUG reguliere studenten HHG gaststudenten HHG

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10

768 645 293 1.165 277

912 722 316 1.214 316

956 778 359 1.220 217

1.231 794 457 1.384 270

1.470 650 1.616 -

1.923 1.806 -

index '04-'05=100 250,4 0,0 0,0 155,0 0,0

Bron: RUG, HHG

8.7.4

Studenten overige HBO instellingen in Groningen, peildatum 1 oktober van studiejaar

instelling Stenden HBO Nederland Verloskunde academie Fontys Windesheim Agrarische hogeschool van Hall NHL totaal

'04-'05

'05-'06

'06-'07

'07-'08

'08-'09

'09-'10

422 721 150 184

475 681 140 155

451 481 148

471 512 130

419 354 150

408 349 408

150 133 149 1.545

138

1)

120 138 1.735

125 146 1.722

index '09-'10 '04-'05=100 96,7 48,4

1)

133 120 151 1.484

2)

217 1.278

397 1.562

Bron: Onderwijsinstellingen 1) De studenten van Fontys zijn per 2006 overgegaan naar Windesheim en Windesheim heeft de vestiging in Groningen in 2008 gesloten 2) De vestiging van ven Hall in Groningen is per september 2008 opgeheven


-102-

287,7

8 ONDERWIJS 8.7.b

Aantal studenten wo en hbo studerend in gemeenten met 10.000 en meer studenten, studiejaar '07-'08 Amsterdam Utrecht Rotterdam Groningen Nijmegen Tilburg

WO

Eindhoven

HBO

's-Gravenhage Leiden Enschede Zwolle Breda Leeuwarden Maastricht Delft Arnhem 's-Hertogenbosch 0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

aantal studenten Bron: Onderwijsinstellingen

8.7.c

Studenten Rijksuniversiteit en Hanzehogeschool naar studierichting, studiejaar '09-'10

Bronnen: RUG, HHG


-103-

8 ONDERWIJS


-104-

HOOFDSTUK 9 ZORG EN WELZIJN

Het pand van de MJD (Maatschappelijke en Juridische Dienstverlening) aan de Herman Colleniusstraat. Hier kunnen mensen terecht voor advies en/of begeleiding onder meet op financiëel gebied en op het gebied van juridische zaken.

INLEIDING

9 ZORG EN WELZIJN

Huisvesting voor mensen die zorg nodig hebben De gemeente kent een breed scala van voorzieningen voor mensen die (tijdelijk) niet voor zichzelf kunnen zorgen. Voor een deel heeft de gemeente voor de opvang een regionale functie. Het betreft aan de ene kant instellingen die zorg en woonruimte bieden voor mensen die fysiek niet meer (volledig) voor zich zelf kunnen zorgen. Dit zijn verpleeg- en verzorgingshuizen of huizen voor gehandicapten. Aan de andere kant betreft het opvanghuizen voor mensen met sociale problematiek: onder meer daklozenopvang, begeleid wonen, crisisopvang en asielzoekers centra. Sinds 2002 is er een stabilisatie van het aantal welzijnsinstellingen waar huisvesting wordt geboden.

ouderen een bezoek van een seniorenvoorlichter gehad. Vooral mannen alcohol- of drugsverslaafd Het aantal cliënten van Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) bedroeg 1.841 in 2009. Dit aantal vertoont een stijgende tendens, veroorzaakt door het aantal alcoholverslaafden. Deze groep is na die van de harddrugs verslaafden (830 personen) met 647 de grootste groep bij verslavingszorg. Het grootste deel van de cliënten is man. Het percentage vrouwelijke cliënten van VNN schommelt rond de 25%. Groningen heeft een regionale functie op het gebied van opvang voor daklozen Als indicator voor de ontwikkeling van het aantal dak- en thuislozen is het aantal personen dat begin van het jaar overnacht bij een opvanghuis genomen. In totaal overnachtten er op 1 januari 2010 (peildatum 31 december 2009) zaten er 252 daklozen in een opvanghuis in de gemeente Groningen. Dit is een stijging in vergelijking met de jaren er voor. De gemeente heeft op het gebied van daklozenopvang een regionale functie, daarom is ook het aantal mensen dat in de rest van de provincie overnacht in een opvanghuis in het overzicht opgenomen.

Mantelzorg Mantelzorg is vrijwillige zorg aan een hulpbehoevende bekende. Mantelzorg wordt door 13% van de stadjers gegeven. Mantelzorg wordt relatief minder gegeven door personen onder de 35 jaar en meer door personen van 5064 jaar, vrouwen meer dan mannen. Op basis van landelijke kengetallen heeft de stad Groningen 27.000 mantelzorgers waarvan 2.000 overbelast. Voorzieningen krachtens de WMO De WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) biedt mensen onder meer de mogelijkheid tot gebruik van woon- en vervoersvoorzieningen. Huishoudelijke verzorging valt ook onder de WMO en is sinds 2007 opgenomen. In 2009 was het aantal verstrekkingen voor huishoudelijke verzorging 3.391. Ook rolstoelen, scooters en deeltaxi valt onder de WMO, zo had de gemeente in 2009 8.309 deeltaxipashouders en waren er 2.650 rolstoelen en scootmobielen in omloop.

Geen wachtlijsten meer voor jeugdzorg Het aantal aanmeldingen voor jeugdzorg is in 2008 ten opzichte van voorgaande jaren sterk gestegen. Deze stijging komt vooral door een toename van de aanvragen voor een persoonsgebonden budget. Zorgmeldingen zijn vooral afkomstig vanuit het onderwijs, van politieagenten, maatschappelijk werkers en huisartsen. Tot 2007 was er nog een behoorlijke wachtlijst voor de jeugdzorg. Als landelijke norm wordt 77 kalenderdagen gehanteerd als norm voor de doorlooptijd van melding tot indicatie in dagen. In Groningen was deze doorlooptijd in 2008 63 dagen, ruim onder deze norm.

MJD actief in de zorg Bij MJD (Maatschappelijke en Juridische Dienstverlening) kwamen in 2009 4.730 nieuwe klanten vooor advies en/of begeleiding. Hieronder waren er naar verhouding veel vrouwen en veel niet-Nederlanders. De leeftijdsgroep die het sterkst vertegenwoordigd is is die van 30-59 jaar. Meer dan de helft van de hulpvragen (64%) waren van financiële aard. Daarnaast werd er veel hulp gevraagd bij de huisvesting. De MJD organiseert ook activiteiten voor jongeren in de wijken, hier komen gemiiddeld 2.400 bezoekers per week op af. Het gaat om activiteiten als soosavonden, activiteiten in buurtcentra en sport. Ouderen met vragen op het gebied van wonen, zorg en welzijn kunnen bij de ouderenadviseurs van de MJD terecht voor advies en begeleiding. Daarnaast worden in de Groninger wijken alle 75 plussers aangeschreven met de vraag of zij behoefte hebben aan een bezoek van een seniorenvoorlichter. In 2009 heeft 37% van deze


Meer mensen op inburgeringtrajecten Het aantal mensen dat instroomt op inburgeringtrajecten is na een afname tot 2007 de laatste jaren fors toegenomen. Was het aantal instromers in 2007 nog 125, in 2009 is dit aantal gestegen naar 439. De reden hiervan is dat door de Wet Inburgering van 2007 er een taakstelling met het rijk is afgesproken. Dit heeft geleid tot meer inburgeraars. In 2009 was er een instroom van 291 niet westerse en 66 westerse inburgeraars.

-106-

HOOFDSTUK 9

ZORG EN WELZIJN

Inhoud 9.1 9.2.1 9.2.2 9.3.1 9.3.2 9.2.a 9.2.b 9.4.1 9.4.2 9.4.3 9.5 9.5.a 9.5.b 9.6.1 9.6.2 9.7 9.8 9.6.a 9.6.b 9.7.a 9.9.1 9.9.2 9.9.3

Welzijns- en zorginstellingen waarbij huisvesting wordt geboden, per 1 april ..................................................................... 108 Cliënten van en het aantal verleende uren huishoudelijke verzorging in natura door een thuiszorgorganisatie........... 108 Personen die mantelzorg verlenen, percentages stad en provincie ....................................................................................... 108 Verstrekkingen van voorzieningen krachtens de Wet Maatschappelijke Ondersteuning .................................................. 108 Uitstaande voorzieningen toegekend krachtens de Wet Maatschappelijke Ondersteuning.............................................. 108 Wachtenden op zorg per 1.000 inwoners van 65 jaar en ouder, 2003 ..................................................................................... 109 Percentage stadjers dat huishoudelijke zorg van een thuiszorgorganisatie ontvangt per leeftijdscategorie ................ 109 Unieke nieuwe klanten wijkdienstverlening van de MJD.......................................................................................................... 110 Bezoekers en activiteiten activiteiten jeugd- en jongerenwerk georganiseerd door de MJD........................................... 110 Aantal bereikte klanten van het ouderenadvieswerk en het huisbezoek aan inwoners van 75 jaar en oudergeorganiseerd door de MJD ................................................................................................................................................ 110 Hulpverlening verslavingszorg door VNN aan bewoners van de gemeente Groningen, aantal cliënten naar middelengebruik................................................................................................................................................................................ 110 Cliënten hulpverlening VNN per 1.000 inwoners stad en provincie Groningen (zonder de stad), middelen harddrugs en alcohol ....................................................................................................................................................................... 111 Percentage vrouwelijke cliënten hulpverlening VNN naar soort verslaving......................................................................... 111 Personen in dak- en thuislozenvoorzieningen en met woonbegeleiding, op peildatum 1 januari, stad en provincie Groningen ........................................................................................................................................................................................... 112 Gebruik van de voorzieningen voor nachten 24 uursopvang van stichting Huis ................................................................ 112 Aantal voorzieningen voor kinderopvang op 1 april.................................................................................................................... 112 De vraag naar jeugdzorg in de provincie Groningen .................................................................................................................. 112 Nieuwe instroom van dak- en thuislozen versus 'draaideurinstroom'..................................................................................... 113 Permanente uitstroom van dak- en thuislozen versus 'draaideuruitstroom'. ......................................................................... 113 Kinderen bij peuterspeelzalen aangesloten bij het Centrum voor Ontwikkeling en Pedagogische activiteiten............. 113 In- en uitstroom van inburgeringsplichtigen op inburgeringstrajecten .................................................................................. 114 Instroom van inburgeringsplichtigen naar herkomstgroep ....................................................................................................... 114 Instroom van inburgeringsplichtigen naar leeftijd en geslacht ................................................................................................ 114


-107-

9 ZORG EN WELZIJN 9.1

Welzijns- en zorginstellingen waarbij huisvesting wordt geboden, per 1 april

soort instelling verpleeghuizen huizen voor gehandicapten verzorgingstehuizen verblijven voor jeugdzorg opvang met overnachting geestelijke gezondheids- en verslavingszorg totaal

2003 6 20 15 8 20 8 77

2005 6 22 15 5 20 10 78

2007 7 23 15 5 20 12 82

2008 8 26 15 6 20 12 87

2009 8 30 15 7 22 13 95

Bron: Bureau O&S (Vestigingenregister), RO/EZ

9.2.1

Cliënten van en het aantal verleende uren huishoudelijke verzorging in natura door een thuiszorgorganisatie 2008

Huishoudelijke verzorging

HH1 (schoonmaakwerk) HH2 (schoonmaak en regie van het huishouden) totaal, zonder dubbeltellingen

cliënten

uren hulp

1.806 3.408

170.653 416.653

4.935

587.306

gemiddeld aantal uren per cliënt per periode van 4 weken 10,0 11,9

2009 cliënten

uren hulp

1.871 3.014

204.297 384.023

4.885

588.320

gemiddeld aantal uren per cliënt per periode van 4 weken 10,4 12,4

Bron: CAK, WMO-Monitor

9.2.2

Personen die mantelzorg verlenen, percentages stad en provincie

leeftijd

stad 2006 7 14 21 17 11 18 15

19-34 35-49 50-64 65 eo mannen vrouwen totaal

provincie

stad 2010 7 12 20 19 10 14 12

9 18 23 14 12 20 17

provincie 7 12 19 15 10 16 13

Bron: HVD

9.3.1

Verstrekkingen van voorzieningen krachtens de Wet Maatschappelijke Ondersteuning

voorziening woonvoorzieningen vervoersvoorzieningen huishoudelijke verzorging

verstrekkingen 2005 1.436 1.506

2006 1.305 1.482

2007 1.435 1.401 6.549

2008 1.642 1.389 7.348

2009 1.695 1.621 3.391

index 2009 2005=100 118,0 107,6 1)

Bron: HVD

9.3.2

Uitstaande voorzieningen toegekend krachtens de Wet Maatschappelijke Ondersteuning

roerende woonwoorzieningen electrische rolstoelen handmatig bewogen rolstoelen scooters gebruikers van

2005 990 185 1.662 863 10 339 8 8.111

bruikleenauto eigen auto/taxi rolstoeltaxi

aantal deeltaxipashouders aantal cliënten met een indicatie huishoudelijke verzorging Bron: HVD


-108-

2006 1.030 196 1.772 925 11 300 8 8.402

2007 1.367 163 1.496 890 12 342 2 7.561 4.972

2008 1.388 167 1.509 891 13 332 0 7.585 4.872

2009 1.435 161 1.538 951 14 296 0 8.309 4.779

9 ZORG EN WELZIJN 9.2.a

Wachtenden op zorg per 1.000 inwoners van 65 jaar en ouder, 2003 Almere Tilburg Breda Utrecht

's-Hertogenbosch Rotterdam Haarlem

thuiszorg

Arnhem

verzorgingshuis verpleeghuis

Nijmegen Amsterdam Enschede Eindhoven Emmen Leeuwarden Groningen

18,9

's-Gravenhage Maastricht Assen Zwolle 0

10

20

30

40

50

60

aantal per 1.000

Bron: RIVM

9.2.b

Percentage stadjers dat huishoudelijke zorg van een thuiszorgorganisatie ontvangt per leeftijdscategorie 20-39 jaar 40-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar

2009 2008

75-79 jaar 80-84 jaar 85-89 jaar > = 90 jaar 0

10

20 procent

30

Bron: CAK, bewerkt ABF


-109-

40

50

9 ZORG EN WELZIJN 9.4.1

Unieke nieuwe klanten wijkdienstverlening van de MJD

Unieke klanten naar geslacht (%) naar leeftijdsgroep(%)

naar etniciteit(%)

2005 4.347

2006 4.613 41,0 59,0

mannen vrouwen 0-19 jaar 20-29 jaar 30-59 jaar 60-79 jaar 80 jaar en ouder Nederlands niet-Nederlands

68,0 31,0

2007 4.323 41,7 58,3 6 18 56 15 5 66,2 33,8

2008 4.493 41,6 58,4 4 18 59 15 4 62,9 36,2

2009 4.730 43,6 56,4 3 20 58 15 3 63,6 36,4

Bron: MJD

9.4.2

Bezoekers en activiteiten activiteiten jeugd- en jongerenwerk georganiseerd door de MJD 2006 2.178

gemiddeld aantal bezoekers per week % jongens % meisjes 1) aantal verwijzingen

200

2007 2.320 70 30 300

aantal activiteiten in de wijken aantal stedelijke activiteiten

2008 2.372 70 30 300

2009 2.400 60,2 39,8 375

23

180 20

Bron: MJD 1) verwijzingen betreft jongeren die doorverwezen zijn naar hulpverlening

9.4.3

Aantal bereikte klanten van het ouderenadvieswerk en het huisbezoek aan inwoners van 75 jaar en oudergeorganiseerd door de MJD

contacten ouderenadvieswerk waarvan

kortdurend langdurend

huisbezoeken 75+ aantal aangeschreven ouderen aantal huisbezoeken

2008 406 257 149

2009 951 . .

1.285 535

1.721 967

Bron: MJD

9.5

Hulpverlening verslavingszorg door VNN aan bewoners van de gemeente Groningen, aantal cliënten naar middelengebruik

aantal cliënten primaire verslavingsproblematiek harddrugs alcohol cannabis rest middelen gokken

2005 1.631

2006 1.664

2007 1.686

2008 1.704

2009 1.841

856 471 96 14 49

820 413 105 14 32

802 539 160 28 55

820 582 158 22 45

830 647 199 19 59

Bron: VNN (kengetallen gemeenten)


-110-


Problemen naar leefgebied van de nieuwe klanten van de MJD, 2009 Politie en justitie 1%

overig 4%

Gezondheid 3% Sociaal en relationeel 12%

Huisvesting 16% Financiën 64%

Bron: MJD

9.5.a

Cliënten hulpverlening VNN per 1.000 inwoners stad en provincie Groningen (zonder de stad), middelen harddrugs en alcohol harddrugs stad 2009 alcohol stad

2006 2002

harddrugs overig prov.

alcohol overig prov.

0

1

2

3

4

5

per 1.000

Bron: VNN (kengetallen gemeenten)

9.5.b

Percentage vrouwelijke cliënten hulpverlening VNN naar soort verslaving

harddrugs 2009 alcohol

2006 2002

cannabis

gokken

0

5 10 percentage vrouwen

15

20

Bron: VNN (kengetallen gemeenten) 1) Tot 2004 de ambulante hulpverlening, vanaf 2005 de totale hulpverlening (ambulant, poliklinisch, klinisch)


-111-

25

30


Personen in dak- en thuislozenvoorzieningen en met woonbegeleiding, op peildatum 1 januari, stad en provincie Groningen

soort opvang gemeente Groningen langdurend verblijf1)

geslacht

2006

2007

2008

2009

2010

mannen vrouwen kortdurend verblijf2) mannen vrouwen onbekend mannen woontraining3) vrouwen onbekend totaal gemeente Groningen overig provincie Groningen mannen langdurend verblijf1) vrouwen onbekend crisisopvang/woontra mannen vrouwen onbekend totaal overig provincie Groningen

57 4 49 8 0 36 10 0 164

49 7 50 6 1 62 11 0 186

52 3 58 8 0 60 8 1 190

61 5 91 8 0 65 9 0 239

60 8 85 11 0 72 16 0 252

37 5 1 23 23 0 89

35 4 1 21 24 0 85

37 5 0 25 18 2 87

19 3 0 38 22 0 82

20 0 4 42 21 0 87

Bron: Bureau O&S 1) Langdurend verblijf: Hiddemaheerd, Ommelanderhuis, Greidhoek Veendam en de Terebinten Delfzijl 2) Kortdurend verblijf, A-huis (nachtopvang) en Eemshuis 3) Begeleid wonen: Hoendiephuis, Lauwershuis, Vast en verder en Dollardhuis 4) Crisisopvang/woontraining: den Eikelaar en de Vleugel Leek

9.6.2

Gebruik van de voorzieningen voor nachten 24 uursopvang van stichting Huis

nachtopvang1)

capaciteit (bedden)

24 uurs opvang

bezetting (mens/dag) bezettingspercentage capaciteit (bedden) bezetting (mens/dag) bezettingspercentage

2005 35

2006 35

2007 35

2008 34

2009 34

12.283 96,1 110 40.150 95,7

11.671 91,4 124 41.255 92,1

11.413 89,3 126 41.920 91,9

11.300 92,4 122 43.000 96,6

12.700 103,9 122 40.700 91,4

Bron: Stichting huis 1) bezetting kan groter dan 100% zijn doordat bij kou extra bedden worden bijgeplaatst

9.7

Aantal voorzieningen voor kinderopvang op 1 april 2003 75

kinderdagverblijven, peuterspeelzalen

2005 83

2007 97

2008 110

2009 112


9.8

De vraag naar jeugdzorg in de provincie Groningen

Aantal hulpvragenden waaronder Jeugdbescherming (Onder Toezicht Stelling) jeugdreclassering Wachttijden Doorlooptijd van melding tot indicatie (dagen) Bron: Bureau Jeugdzorg Groningen


-112-

2004 950 450

2005 1.850 510

2006 1.500 530

2007 2.200 660

2008 3.450 663

250

300

330

350

352

.

.

135

144

63


Nieuwe instroom van dak- en thuislozen versus 'draaideurinstroom'.

600 500 400 draaideur

300

instroom

200 100 0 2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: O&S Groningen

9.6.b

Permanente uitstroom van dak- en thuislozen versus 'draaideuruitstroom'.

600 500 400 draaideur

300

uitstroom

200 100 0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Bron: O&S Groningen

9.7.a

Kinderen bij peuterspeelzalen aangesloten bij het Centrum voor Ontwikkeling en Pedagogische activiteiten

1800 1600 kinderen in Peuterspeelzaal COP

1400 1200 1000

met laag opgeleide ouders

800 600

waarvan deelname aan voor en vroegschoolse opvang

400 200 0 2004

2005

2006

feb. 2007

Bron: COP


-113-

jun. 2008


In- en uitstroom van inburgeringsplichtigen op inburgeringstrajecten

instroom afgeronde trajecten 1)

2005 147 190

2006 135 123

2007 125 129

2008 358 73

2009 439 37

2007 13 121 0

2008 17 108 1

2009 66 291 0

2007 2 46 39 27 11 0 82 43

2008 11 137 133 53 23 1 228 130

2009 10 120 150 115 42 2 199 240

Bron: SOZAWE 1) Inclusief van voorgaande jaren

9.9.2

Instroom van inburgeringsplichtigen naar herkomstgroep

herkomstgroep westers niet westers overig/onbekend

2005 27 182 1

2006 33 113 1

Bron: SOZAWE

9.9.3

Instroom van inburgeringsplichtigen naar leeftijd en geslacht

< 20 jaar 20-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar ouder dan 59 jaar mannen vrouwen

2005 9 54 50 25 7 2 62 85

Bron: SOZAWE


-114-

2006 4 51 57 21 1 1 60 75

HOOFDSTUK 10 CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD

Het in 2004 geopende stripmuseum aan de Westerhaven.

INLEIDING

10 CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD

Minder leden openbare bibliotheek Het aantal leden van de openbare bibliotheek neemt af Dit geldt vooral voor de volwassen leden. Het aantal uitleningen is de laatste twee jaar na een afname wel weer toegenomen. Naast de openbare bibliotheek is er ook de universiteitsbibliotheek, deze heeft geen leden, bij deze bibliotheek worden ter plekke boeken ingezien.

met andere middelgrote steden echter een middenpositie in. De drie bioscopen en drie filmhuizen in Groningen trokken in 2009 975.000 bezoekers. Groningen is daarmee de vijfde bioscoopstad van Nederland en laat de grotere steden Utrecht, Tilburg en Almere achter zich. Toename aantal toeristische overnachtingen Er zijn in Groningen 17 hotels waaronder een jongerenhotel, een hostel en 2 opleidingscentra met overnachtingsmogelijkheid. Daarnaast zijn er diverse bedrijven voor bed en breakfast. Samen hadden deze bedrijven in 200 319.200 overnachtingen. Dit aantal is de afgelopen jaren toegenomen. Bed and breakfast heeft met 12.600 een klein maar snel groeiend deel van deze overnachtingen. Naast deze overnachtingen in hotels en bed en breakfast overnachtten er in 2009 nog toeristen op campings (20.200 overnachtingen) en in de jachthavens (12.200 overnachtingen)

Monumenten Groningen heeft 1.048 rijksen gemeentemonumenten. Dit zijn 198 meer dan een jaar eerder. Dit komt door een toevoeging van een aantal casco's, boerderijen en archeologische monumenten aan de lijst met gemeentemonumenten. Naast de monumenten zijn er nog 8 beschermde stadsgezichten en 12 gebieden met een bijzondere waarde. Deelname van de jeugd aan cultuur De jeugd kan in Groningen volop deelnemen aan cultuur. Ten eerste is er de stedelijke muziekschool. Hier volgden in seizoen 2008-2009 1.750 mensen muziekles waarvan 62% jeugd. Via de muziekschool worden ook veel leerlingen van vensterscholen bereikt. Daarnaast is er het kunstencentrum. Hier kunnen jongenen beeldende cursussen en theateropleidingen volgen en optredens bezoeken. Dit trekt enkele honderden jongeren. Tenslotte is er speciaal voor de jeugd het Citadel theater, dit theater trekt in de gemeente Groningen jaarlijks enkele duizenden bezoekers.

Sporten in verenigingsverband en daarbuiten Van de Groninger bevolking van 9 t/m 64 jaar is éénderde lid van een sportvereniging. Er zijn grote verschillen tussen de verschillende leeftijdsgroepen: Van de groep 9-11 jaar is 72% lid, bij de groep 50-64 jaar is dat percentage tot onder de 20% gedaald. Opvallend is dat bij de groepen tot en met 17 jaar meer jongens lid van een sportvereniging zijn en bij de leeftijdsgroepen 35-49 jaar en 65 jaar en ouder meer vrouwen dan mannen. Naast sporten in verenigingsverband wordt er ook veel individueel gesport. In Kardinge, het grootste overdekte sportcomplex van de stad kwamen in 2009 317.600 mensen individueel sporten, waarvan 202.300 om te zwemmen en 115.300 om te schaatsen. De overige gemeentelijke zwembaden, zwembad Hoogkerk en zwembad Engelbert trokken 284.100 bezoekers.

Bezoekers musea weer gestegen. Het aantal bezoekers van musea bedroeg in 2009 313.200. Dit is, ondanks de sluiting van het natuurmuseum sinds eind 2007 een toename. De toename wordt vooral veroorzaakt door een stijging van het bezoek aan het Groninger Museum. Jaarlijks ruim 600.000 bezoekers naar theaters, podia en festivals In 2009 zijn ruim 600.000 bezoekers naar theaters en podia geweest, een forse stijging sinds de jaren voor 2008. De stijging is het grootste bij Martiniplaza en het Grand Theatre. De festivals Noorderzon en Eurosonic/ Noorderslag trokken in 2009/begin 2010 samen 40.000 betalende bezoekers. Op Noorderzon komen jaarlijks in totaal rond de 135.000 bezoekers af.

Topsport trekt veel bezoekers De meest bezochte topsportwedstrijden zijn de thuiswedstrijden van FC Groningen. In het stadion Euroborg zijn het seizoen 2009-2010 398.500 bezoekers geweest, iets minder dan het seizoen er voor. Daarnaast is Groningen een echte basketbalstad, naar het professionele basketbal kwamen 83.800 mensen kijken, een stijging van ruim 30% ten opzichte van voorgaand seizoen.

Groningen 5e bioscoopstad van Nederland Groningen is een uitgaansstad, getuige de vele horecagelegenheden. De stad telde in 2009 736 horecagelegenheden waarvan 47 procent in het centrum. Ten opzichte van 5 jaar geleden is het aantal met 48 toegenomen. Bij het aantal vierkante meters vloeroppervlak van horecabedrijven neemt Groningen vergeleken


-116-

HOOFDSTUK 10

CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD

Inhoud 10.1.1 10.1.2 10.2 10.3.1 10.3.2 10.2.a 10.3.a 10.4 10.5 10.5.a 10.5.b 10.5.c 10.6 10.7.1 10.7.2 10.7.3 10.6.a 10.7.a 10.8.1 10.8.2 10.9.1 10.9.2 10.9.3 10.9.4 10.9.a

De openbare bibliotheek Groningen .............................................................................................................................................. 118 De universiteitsbibliotheek .............................................................................................................................................................. 118 Rijks- en gemeentemonumenten .................................................................................................................................................... 118 Cursisten van de stedelijke muziekschool naar soort activiteit................................................................................................ 118 Deelnemers en bezoekers kunstencentrum................................................................................................................................. 118 Monumenten per 1.000 inwoners van een aantal gemeenten, 2007........................................................................................ 119 Leerlingen stedelijke muziekschool naar leeftijd ........................................................................................................................ 119 Bezoekers van musea en andere recreatieve voorzieningen................................................................................................... 120 Bezoekers van theaters en podia ................................................................................................................................................... 120 Percentage van de bevolking van 18 jaar en ouder dat musea en/of theaters bezoekt ...................................................... 121 Verkochte kaarten voor het openluchtfestival Noorderzon ...................................................................................................... 121 Bezoekersaantallen van het muziekfestival Noorderslag/Eurosonic inclusief seminardeelnemers ................................ 121 Filmbezoek .......................................................................................................................................................................................... 122 Horeca, het centrum vergeleken met de totale gemeente ........................................................................................................ 122 Bedden en overnachtingen van logiesverstrekkende bedrijven .............................................................................................. 122 Plaatsen en overnachtingen op campings, overnachtingen in jachthavens en het bezoek van cruise schepen .......... 122 Bioscoopbezoekers 2008-2009 in een aantal gemeenten, de top 15 ....................................................................................... 123 Verkoopvloeroppervlakte horecabedrijven per 1.000 inwoners, Groningen vergeleken, 2009 .......................................... 123 Sportaccommodaties in de gemeente Groningen per 1 januari ............................................................................................... 124 Verhuur en ingebruikgeving van gemeentelijke sportaccommodaties................................................................................... 124 Bezoekers zwembaden .................................................................................................................................................................... 124 Bezoekers sportcentrum Kardinge ................................................................................................................................................ 124 Sportverenigingen gevestigd in de gemeente Groningen naar tak van sport........................................................................ 125 Bezoek aan topsportwedstrijden.................................................................................................................................................... 125 Lidmaatschap van een sportvereniging naar leeftijd en geslacht, 2010................................................................................. 125


-117-

10 CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD 10.1.1

De openbare bibliotheek Groningen

aantal leden1)

jeugd volwassenen totaal

aantal uitleningen webbezoekers (unieke bezoekers)

2005 17.930 32.040 49.970 1.513.750

2006 17.060 30.320 47.380 1.430.400

2007 17.690 29.930 47.620 1.363.530 150.420

2008 18.240 29.245 47.485 1.354.250 152.530

2009 17.633 28.874 46.507 1.360.645 213.481

367.250 440

302.610 442

295.210 445

320.960 448

300.441 450

collectie (aantal banden) digitaal raadpleegbare delen Bron: Openbare Bibliotheek

10.1.2

De universiteitsbibliotheek

aantal uitleningen aantal uitleningen facultaire totaal aantal uitleningen

2004 175.600 127.400 303.000

2005 171.900 126.900 298.800

2006 174.700 128.700 303.400

2007 193.600 133.800 327.400

2008 173.300 123.600 296.900

2009 151.100 106.600 257.600

collectie (aantal delen) 1) digitaal raadpleegbare delen

3.124.200 17.000

3.160.700 24.000

3.194.100 24.000

3.216.000 30.500

3.252.600 35.000

3.301.100 60.000

Bron: Universiteitsbibliotheek 1) collectie centrale universiteitsbibliotheek en facultaire bibliotheken

10.2

Rijks- en gemeentemonumenten 1994 347 139 . . 486

rijksmonumenten 1) gemeentemonumenten beschermde stadsgezichten (rijk) gebieden met bijzondere waarde (gemeente) totaal monumenten

2003 636 139 . . 775

2006 636 214 8 12 850

2009 636 412 8 12 1048

Bron: RO/EZ 1) Er zijn 347 monumenten van voor 1850; eind 1994 zijn van rijkswege 289 objecten uit de periode 1850-1940 toegevoegd als rijksmonument

10.3.1

Cursisten van de stedelijke muziekschool naar soort activiteit

soort muziekactiviteit ensembles en orkesten kindercursussen overige cursussen kortlopende activiteiten instrumentaal/vocaal dans totaal leerlingen via vensterscholen

'04-'05 342 297 14 253 1.224 105 2.235

'05-'06 336 294 16 213 1.140 78 2.077

'06-'07 356 274 8 100 1.115 60 1.913

'07-'08 354 291 0 58 958 121 1.782

'08-'09 267 324 0 93 941 123 1.748

3.045

3.119

3.329

3.779

10.178

Bron: Stedelijke Muziekschool

10.3.2

Deelnemers en bezoekers kunstencentrum

Beeldende cursussen Vooropleiding Minerva Theaterschool1) Kunstbende

Andere activiteiten

jongeren volwassenen vooropleiding Minerva jeugd theater school amateur theater school acts bezoekers jongeren bezoekers volwassenen acts bezoekers jongeren bezoekers volwassenen

totaal kunstencentrum

2005 213 1.548 17 400 100 88 212 1.688 . . . .

Bron: Kunstencentrum 1) Cijfers van 2009 niet te vergelijken met eerdere jaren


-118-

2006 254 1.501 21 400 120 75 206 222 30 50 425 3.199

2007 279 1.484 20 400 200 65 233 300 27 375 190 3.481

2008 281 1.563 30 460 250 42 223 274 25 244 200 3.525

2009 286 1.706 25 292 110 55 200 180 20 80 80 2.959

10 CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD 10.2.a

Monumenten per 1.000 inwoners van een aantal gemeenten, 2007 Leiden -> 24,8

Maastricht Amsterdam Utrecht Haarlem Eindhoven Zwolle 's-Hertogenbosch Leeuwarden

rijks monumenten

Arnhem 's-Gravenhage Groningen

gemeente monumenten

4,7

Breda Nijmegen Assen Tilburg Enschede Rotterdam Emmen 0

3

6

9

12

15

18

aantal

Bron: NCM

10.3.a

Leerlingen stedelijke muziekschool naar leeftijd

'08-

'03-'04 10%

10%

12%

13%

0 t/m 5 jaar 6 t/m 11 jaar 12 t/m 18 jaar

28% 27%

35%

32%

19 t/m 50 jaar ouder dan 50 jaar

17%

16%


-119-

10 CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD 10.4

Bezoekers van musea en andere recreatieve voorzieningen 2005 185.000 5.300 22.700

2006 156.800 3.600 18.000

2007 194.600 5.700 21.900

2008 256.000 4.900 23.500

15.100 8.000

18.600 16.000

24.300 9.250

gesloten 15.000

15.700

Nederlands Stripmuseum totaal musea

45.000 281.100

45.000 258.000

37.000 292.750

39.000 338.400

41.000 313.200

Casino Kattendiep

347.400

351.000

341.900

308.400

265.000

Martinitoren Rondvaartboot Kinderboerderij Stadspark Het Boegbeeld recreatiepark Kardinge

37.500 67.000 130.000 85.000

35.800 67.000 130.000 85.000

25.000 67.000 130.000 85.000

38.400 67.000 130.000 1)

40.000 67.000 130.000

Groninger Museum Grafisch Museum Scheepvaart/ Niemeyers tabaksmuseum Natuurmuseum Universiteitsmuseum

2009 227.700 6.700 22.100

Bron: Attracties, 1) Tot 2008 'Wegafarm', vanaf maart 2009 'Het Boegbeeld'

10.5

Bezoekers van theaters en podia einde seizoen/jaar

2005

2006

2007

2008

2009

index 2009, 2005=100

bezoekers Stadsschouwburg/Kruithuis/Oosterpoort o.a. theater/cabaret/entertainment o.a. muziek Martiniplaza, muziek en theater Grand Theatre Theaters USVA1)

264.300 100.700 144.100 141.600 16.120 11.804

257.000 91.600 120.300 130.000 16.830 9.862

264.500 104.600 159.900 158.200 14.740 8.510

305.300 97.000 174.500 237.000 15.980 8.374

305.000 99.100 164.000 172.400 22.000 8.929

115,4 98,4 113,8 121,8 136,5 75,6

7.540 6.240 3.370 1.800 62.470 33.170 528.282

8.570 7.160 1.320 1.840 61.290 26.330 552.460

8.780 6.310 2.070 2.270 57.200 37.100 680.384

7.700 4.250 2.820 1.720 59.380 38.240 622.439

118,5 68,5 67,1 94,0 87,7 104,8 111,8

580 305 275 101 173 197 131 60 75 32 188 144

654 338 316 109 154 170 147 85 25 34 184 155

1.148 323 345 144 164 163 143 65 37 37 180 299

870 318 336 135 227 143 133 62 78 29 196 244

124,6 99,4 107,0 131,1 136,7 63,8 114,7 96,9 222,9 85,3 105,9 164,9

Prinsentheater 6.500 Machinefabriek 6.200 De Citadel (jeugd) 4.200 Theater te Water 1.830 Poppodium Vera 67.730 Simplon, muziek 36.500 totaal bezoekers theatersa en podia 556.784 voorstellingen/optredens Stadsschouwburg/Kruithuis/Oosterpoort 698 o.a. theater/cabaret/entertainment 320 o.a. muziek 314 Martiniplaza, muziek en theater 103 Grand Theatre 166 Theaters USVA 224 Prinsentheater 116 Machinefabriek 64 De Citadel (jeugd) 35 Theater te Water 34 Poppodium Vera 185 Simplon, muziek 148 Bron: OCSW, Theaters en podia 1): Het voormalige Universiteitstheater hoort bij de USVA


-120-


Percentage van de bevolking van 18 jaar en ouder dat musea en/of theaters bezoekt Museumbezoek

Theaterbezoek 1x per week of vaker

33%

1x per maand of vaker

39%

minder dan 1x per maand

54% 61%

nooit

0% 6%

6%

1%


10.5.b

Verkochte kaarten voor het openluchtfestival Noorderzon

40.000 35.000 30.000 25.000

21.600

20.000 15.000 10.000 5.000 0 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: Noorderzon

10.5.c

Bezoekersaantallen van het muziekfestival Noorderslag/Eurosonic inclusief seminardeelnemers 18.000

18.000 15.000 12.000 9.000 6.000 3.000 0 2004

2005

2006

2007

Bron: Noorderslag


-121-

2008

2009

2.010

10 CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD 10.6

Filmbezoek 2005

2006

2007

2008

2009

685.350 3/16 2.917 3

791.000 3/22 3.950 3

867.000 3/22 3.950 3

858.000 3/22 3.950 3

975.000 3/22 3.950 3

bioscopen aantal bezoekers aantal bioscopen/filmzalen aantal stoelen aantal filmhuizen Bron: NVB, Filmhuizen

10.7.1

Horeca, het centrum vergeleken met de totale gemeente 2009 2004 1) horeca gelegenheden gemeente gemeente w.v. centrum hotels/pensions 44 22 16 restaurants 159 148 102 cafetaria's/lunchrooms 196 192 63 café's/bars/disco's 213 205 128 kantines en catering 124 121 17 totaal 736 688 326

w.v. centrum

percentage in het centrum

24 106 68 131 20 349

55 67 35 62 16 47,4

Bron: Bureau O&S (Vestigingenregister) 1) het centrum omvat de postcodegebieden 9711 en 9712

10.7.2

Bedden en overnachtingen van logiesverstrekkende bedrijven 2005

2006

2007

2008

2009

aantal hotels aantal bedden per 1-1 overnachtingen hotels opleidingscentra met hotelfaciliteit overnachtingen jongerenhotel overnachtingen overige logiesverstrekkende bedrijven

15 1.543 224.300 8.900 13.200

14 1.466 220.400 14.200 13.000

14 1.531 223.500 39.600 14.800

16 1.722 228.800 45.500 14.900

17 1.786 227.000 64.900 14.700

bed & ontbijt particulier, hotelschepen totaal overnachtingen

2.200 248.600

4.000 251.600

5.600 283.500

6.100 295.300

12.600 319.200

hotels

Bron: Marketing Groningen, DIA

10.7.3

Plaatsen en overnachtingen op campings, overnachtingen in jachthavens en het bezoek van cruise schepen 2005

2006

2007

2008

2009

190 14.250

190 15.110

190 14.670

190 15.670

190 18.710

69 42 1.290 15.540

69 42 1.420 16.530

69 42 1.580 16.250

69 42 1.410 17.080

69 42 1.490 20.200

13.140 14

11.240 10

12.650 7

12.590 13

12.200 18

camping Stadspark toeristische plaatsen overnachtingen toeristische plaatsen camping Engelbert vaste plaatsen (inclusief huisjes) toeristische plaatsen overnachtingen toeristische plaatsen totaal aantal overnachtingen op campings jachthavens aantal nachten personen pleziervaartuigen aantal bezoeken linecruisers Bron: DIA, Campings, Havenkantoor


-122-


Bioscoopbezoekers 2008-2009 in een aantal gemeenten, de top 15 Amsterdam Rotterdam

Den Haag/Scheveningen Eindhoven Groningen Utrecht Tilburg Enschede Ede Breda Nijmegen Den Bosch Almere Arnhem Amersfoort 0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

bezoek (x1000)

Bron: NVB

10.7.a

Verkoopvloeroppervlakte horecabedrijven per 1.000 inwoners, Groningen vergeleken, 2009

's-Hertogenbosch Maastricht Utrecht Leeuwarden Amsterdam Arnhem Eindhoven Zwolle Groningen Den Haag Assen Rotterdam Breda Enschede Nijmegen Emmen Haarlem Tilburg Almere NEDERLAND

0

200

400

600

m2 Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering


-123-

800

1000

1200


Sportaccommodaties in de gemeente Groningen per 1 januari 2004

2006

2009 gemeentelijk

openlucht sportparken sportvelden tennisparken recreatieve tennisbanen overdekt sporthallen gymzalen

19 112 4 6

18 101 4 6

18 101 4 6

10 39

10 18

10 18

2010 particulier

18 101 2 6 0 7 18

2

4 16

totaal 18 101 4 6 11 34

Bron: OCSW

10.8.2

Verhuur en ingebruikgeving van gemeentelijke sportaccommodaties uren in 2003

uren in 2004

uren in 2005

uren in 2006

sportvelden

36.300

gymlokalen/multifunctionele panden

70.900

35.400

36.000

36.550

68.710

69.400

76.990

sporthallen

21.600

23.750

24.000

24.490

Bron: OCSW

10.9.1

Bezoekers zwembaden

gemeentelijk overdekt

2007 bezoekers

uren verenigingen

2008 bezoekers

uren verenigingen

2009 bezoekers

uren verenigingen

214.000 98.600 88.200 69.400 470.200

1.900 1.900 3.100

218.000 87.500 88.500 83.300 477.300

1.920 1.670 3.100

202.300 95.100 48.600 90.400 436.400

1.800 1.450 930

Kardinge de Parrel Helperbad1) Papiermolen

openlucht totaal particulier overdekt Vinkenborgh zwemschool Ebert2) openlucht Hoogkerk Engelbert totaal

6.900 1.980 3.800

6.690 1.890 3.800

41.400 6.800 48.200

42.700 9.400 52.100

4.180 2.055 3.800

40.100 9.900 50.000

Bron: OCSW, Zwembaden 1) Het helperzwembad is in 2009 een groot deel van het jaar voor renovatie dicht geweest

10.9.2

Bezoekers sportcentrum Kardinge

zwembad ijsbaan tennis/squash fitness/aerobics1) totaal

2007 bezoekers 214.000 119.500 18.700 13.600 365.800

uren verenigingen 1.900 1.950

3.850

2008 bezoekers 218.000 118.000 12.700 8.400 357.100


3.870

2009 bezoekers 202.300 115.300 . . 317.600


3.740

Bron: OCSW 1) Vanaf april 2008 worden er geen fitness- en aerobicslessen meer verzorgd, daarna alleen nog gebruik door klanten die in het bezit zijn van meerkaarten


-124-


Sportverenigingen gevestigd in de gemeente Groningen naar tak van sport 1999 2009 1999 2009 1999 aangepast hockey sjoelen 19 14 3 3 4 american football inline hockey snooker/pool . 1 1 2 0 atletiek honk- en softbal skiën 2 2 1 1 1 badminton jeu de boules tafeltennis 9 9 1 2 12 basketbal kaatsen teleskiën 6 5 1 1 1 biljart kanovaren tennis 17 16 1 1 10 bob en slee kegelen triatlon 1 1 16 14 1 boksen korfbal verdediging 2 2 5 5 20 boogschieten modelsport voetbal 2 1 3 3 38 bowlen motorsport volleybal 2 3 1 3 32 bridge paarden wandelen 13 17 3 5 3 cricket parachutespring waterpolo 1 1 1 0 2 dammen roeien waterskiën 3 4 3 3 3 darten rugby wielersport 2 3 2 2 3 duiken schaatsen ijshockey 5 8 4 5 1 frisbeeën schaken ijssleehochey 1 2 10 10 1 go schermen zeilen 1 1 2 2 3 gymnastiek schieten zweefvliegen 9 10 7 9 2 handbal shorttrack zwemmen 7 6 0 1 14

2009 4 2 1 12 1 8 2 22 31 32 5 2 2 2 2 0 2 1 10

Bron: OCSW

10.9.4

Bezoek aan topsportwedstrijden

Voetbal Basketbal Volleybal Korfbal IJshockey

capaciteit accommodatie FC Groningen 22.579 Gasterra flames (heren) 4.310 Celeritas Donar (dames) 300 Lycurgus (heren) 1.000 Nic korfbal 1.000 Gijs Grizzlies 600

seizoen 2008-2009 aantal thuisduels bezoekers 19 414.900 25 62.600 14 2.000 17 8.000 15 12.500 18 3.600

seizoen 2009-2010 aantal thuisduels bezoekers 19 398.500 27 83.800 14 2.000 16 8.500 15 12.100 18 3.600

Bron: Sportverenigingen

10.9.a

Lidmaatschap van een sportvereniging naar leeftijd en geslacht, 2010

100 mannen

80

vro uwen to taal

perc.

60 40 20 0 9-11 jaar

12-17 jaar

19-34 jaar

35-49 jaar

Bron: HVD, Bureau O&S


-125-

50-64 jaar

65 jaar eo

10 CULTUUR, SPORT EN VRIJE TIJD


-126-

HOOFDSTUK 11 VERKEER EN VERVOER

Verschillende vervoersstromen, trein, schip, fietsers/voetgangers en autoverkeer: de professor van Hallbrug over het Hoornsediep en op de achtergrond het Emmaviaduct.

INLEIDING

11 VERKEER EN VERVOER stadgrenzen geteld, die van de stadslijnen net buiten de binnenstadsgrenzen. Voor een deel hebben de streeklijnen binnen de stad ook een stadsvervoerfunctie. In de tabellen is goed het verschil in aantal passagiers tussen de diverse trajecten af te lezen. Het stadsvervoer heeft 47.600 passagiers op een gemiddelde werkdag. De drukste lijn is die naar Zernike. Op dit traject zullen in de toekomst trams worden ingezet. Het aantal inen uitstappers bij treinstations op een gemiddelde werkdag was in 2009 36.400.

Stadjers hebben weinig auto’s In de gemeente Groningen zijn per 100 huishoudens 51 auto’s aanwezig. Dit is minder dan het landelijke gemiddelde van 90 auto’s per 100 huishoudens. Het verschil komt onder meer door het grote aantal studentenhuishoudens in de stad. Binnen de gemeente zijn grote verschillen per wijk. In de binnenstad heeft driekwart van de huishoudens geen auto. Toename betaalde parkeerplaatsen Sinds 2005 neemt het aantal betaalde parkeerplaatsen toe. Zowel in de openbare ruimte als in parkeergarages. De groei in de openbare ruimte komt door het instellen van betaald parkeren in de wijken rondom het centrum, het zogenaamde schilparkeren. Groei bij de parkeergarages komt met name door opening van nieuwe garages. Er komt nog een aantal nieuwe parkeergarages bij namelijk de Damsterdiepgarage en de Forumgarage.

Tevredenheid over het openbaar vervoer Van de stadjers was in 2008 84% tevreden over het openbaar vervoer in de wijk. Dit is een veel hoger percentage dan in 2000, toen was 70% tevreden. In de meeste wijken is de tevredenheid boven de 80%. Alleen in de buitenwijken Hoogkerk/ de Dorpen, Nieuw Oost en Nieuw West is men duidelijk minder tevreden. (zie voor de wijkindeling het kaatrtje achterin het boek) Ook de ondernemers zijn tevreden over de bereikbaarheid van de stad per openbaar vervoer. De gemeente krijgt een 7,1. Dit is boven het gemiddelde van alle grote en middelgrote gemeenten in Nederland.

Gebruik P+R blijft groeien De P+R zijn voorzieningen waarbij de auto buiten het centrum kan worden geparkeerd waarna met de bus naar het centrum en/of andere belangrijke bestemmingen zoals het UMCG kan worden gereden. Het gebruik van de P+R neemt vooral de laatste twee jaar fors toe. Dit komt met name door de opening van de P+R Haren en P+R Europapark. Een deel van de voormalige parkeerders op de Zaanstraat maakt nu gebruik van de P+R in Haren.

Autoverkeer blijft groeien Zowel op de ringwegen als op de andere wegen binnen de stad blijft het autoverkeer groeien. Op het drukste stuk van de ringweg, Julianaplein/Europaweg komen per dag 86.200 auto’s voorbij.

Fiets meest gebruikte vervoermiddel Groningers pakken gemiddeld 1,31 maal per dag de fiets. Hiermee is de fiets in de stad het meest gebruikte vervoermiddel. In Nederland als geheel is de auto het meest gebruikte vervoermiddel met gemiddeld gebruik van 1,0 maal per dag. De fiets wordt in Nederland als geheel 0,84 maal per dag gebruikt. Van alle verplaatsingen tot 7,5 kilometer wordt in Groningen in 46% van de gevallen de fiets gebruikt. Van de andere grote en middelgrote gemeenten scoort alleen Zwolle met 49% hoger.

Vliegen vanaf Eelde In 2009 zijn er in totaal 191.000 passagiersbewegingen geweest vanaf Groningen Airport Eelde. Toename is er bij het aantal les- en oefen vluchten. Na een toename is het aantal lijvluchten en passagiers in 2009 weer afgenomen. Groningen is een echte werkstad Voor elke gemeente kan de pendelratio worden berekend. Dit is het inkomende woonwerkverkeer gedeeld door uitgaand woonwerkverkeer, voor alle gemeenten gemiddeld is deze 1. Met een ratio van 2,31 scoort de gemeente Groningen boven het gemiddelde van de grote en middelgrote gemeenten van 2,07 dit betekent dat Groningen een werkstad is.

Stalling fietsen hoofdstation In 2007 is het Stadsbalkon (gratis en met 24-uurs toezicht) bij het hoofdstation in gebruik genomen. Later is de fietsparkeercapaciteit bij het station nog een aantal keren uitgebreid. Hierdoor is een toename van het aantal plaatsen in gemeentelijke stallingen en een afname van het gebruik van de betaalde NS-stalling bij het hoofdstation. Vanaf 2008 is voor de gemeentelijke stallingen in de tabel alleen het aantal van de stallingen in de binnenstad opgenomen.

Scheepvaart binnen de gemeente wisselt In de gemeente Groningen zijn voor het scheepvaartverkeer een viertal telpunten. Het drukste telpunt is de Oostersluis in het Van Starkenborghkanaal. Daar kwamen in 2009 21.400 schepen langs, waarvan 13.550 beroepsvaart en 6.850 recreatievaart. Voor de recreatievaart is het Reitdiep een belangrijke doorvaarroute. Bij het telpunt Dorkwerdersluis waren in 2009 6.715 scheepvaartpassages, waarvan 6.635 recreatievaart.

Gebruik van het openbaar vervoer Naast de fiets is ook het openbaar vervoer een duurzame vorm van vervoer. Van zowel de stadals de streekbuslijnen is het aantal reizigers opgenomen. Van de treinstations het aantal inen uitstappers op een gemiddelde werkdag. De aantallen van de streeklijnen zijn net buiten de Statistisch jaarboek 2010 gemeente Groningen

-128-

HOOFDSTUK 11

VERKEER EN VERVOER

Inhoud 11.1 11.2.1 11.2.2 11.1a 11.2.a 11.3 11.4 11.5 11.3.a 11.4.a 11.6.1 11.6.2 11.6.3 11.7 11.6.a 11.6.b 11.8.1 11.8.a 11.9.a 11.10.1 11.10.2 11.10.3 11.10.a 11.10.b 11.10.c

Geregistreerde motorvoertuigen in de gemeente Groningen en Nederland op 1 januari .................................................. 130 Parkeercapaciteit begin van het jaar ........................................................................................................................................... 130 Waardering van binnenstadsbezoekers voor de parkeergelegenheid in de binnenstad ................................................... 130 Aantal huishoudens zonder auto, Groningen en het centrum van de gemeente Groningen vergeleken met de regio, 2009........................................................................................................................................................................................... 131 Waardering van ondernemers voor parkeermogelijkheden in de binnenstad, Groningen vergeleken........................... 131 Vervoerde passsagiers van en naar het transferium en de P+R lokaties.............................................................................. 132 Bewaakte rijwielstallingen en aantallen gestalde rijwielen.................................................................................................... 132 Gemiddeld aantal verplaatsingen per dag naar vervoerswijze en motief van inwoners van Groningen en Nederland........................................................................................................................................................................................... 132 Waardering van ondernemers voor bereikbaarheid van de stad per auto, Groningen vergeleken................................. 133 Percentage fietsgebruik in de verplaatsingen tot 7,5 kilometer, Groningen vergeleken, 2004-2008 ................................ 133 Aantal busreizigers stadslijnen op een gemiddelde werkdag ................................................................................................. 134 Aantal busreizigers per traject op een gemiddelde werkdag .................................................................................................. 134 Aantal inen uitstappers op de treinstations op een gemiddelde werkdag.......................................................................... 134 Meerjarenoverzicht vliegen passagiersbewegingen Groningen Airport Eelde................................................................. 134 Percentage inwoners dat tevreden is over het openbaar vervoer in de wijk....................................................................... 135 Waardering van ondernemers voor bereikbaarheid van de stad per openbaar vervoer, Groningen vergeleken......... 135 Verkeersintensiteit op het binnen- en het agglomeratiecordon op een werkdag ............................................................... 136 Indexcijfers van de verkeersintensiteit, cordons en ringwegen............................................................................................. 137 Inkomende- gedeeld door de uitgaande pendel (pendelratio), Groningen vergeleken, september 2005........................ 137 Scheepvaartpassages beroepsvaart, telpunten gemeente Groningen ................................................................................. 138 Scheepvaartpassages recreatievaart, telpunten gemeente Groningen................................................................................ 138 Scheepvaartpassages beroepsvaart en lading (tonnage) door de Oostersluis ................................................................... 138 Telpunten beroeps- en recreatievaart ......................................................................................................................................... 139 Beroeps- en recreatievaart, passages op de telpunten binnen de gemeente 1) .................................................................. 139 Aantal containers met herkomst en bestemming, Groningen vergeleken met Nederland, index, 2001 = 100 ................ 139


-129-

11 VERKEER EN VERVOER 11.1

Geregistreerde motorvoertuigen in de gemeente Groningen en Nederland op 1 januari

soort voertuig Groningen personenauto's personenauto's particulieren bedrijfsauto's bestelauto's vrachtauto's trekkers speciale voertuigen bussen totaal bedrijfsauto's motoren totaal motorvoertuigen Groningen Nederland personenauto's personenauto's particulieren bedrijfsauto's motoren totaal motorvoertuigen Nederland

1999

2004

2007

2008

2009

index 2009, 1999=100

52.708 . 6.107 640 235 312 318 7.612 3.064 63.384

64.149 52.756 9.600 495 304 510 74 10.983 3.985 79.117

63.814 53.576 7.970 399 315 609 67 9.360 4.278 77.452

65.004 54.364 7.861 370 287 659 55 9.232 4.369 78.605

65.802 . 7.953 372 294 681 54 9.354 4.563 79.719

124,8 . 130,2 58,1 125,1 218,3 17,0 122,9 148,9 125,8

6.119.581 . 806.475 392.459 7.318.515

6.908.473 6.419.354 1.070.215 516.567 8.495.255

7.230.178 6.407.804 1.064.846 567.911 8.862.935

7.391.903 6.518.812 1.082.523 585.204 9.059.630

7.542.331 6.633.454 1.101.432 605.604 9.249.367

123,2 . 136,6 154,3 126,4

Bron: CBS

11.2.1

Parkeercapaciteit begin van het jaar

openbare ruimte (bemeterde plaatsen) binnenstad eerste ring 1) tweede ring 2) totaal openbare ruimte parkeergarages binnenstad nabij binnenstad 3) totaal in en nabij centrum overige garages parkeergarages totaal aantal parkeergarages totaal capaciteit parkeerlokaties (P+R, gedeeltelijk betaald) parkeerlokaties transferia (gratis) totaal openbare parkeerplaatsen

1998

2001

2005

2008

952 5.280 1.125 7.357

900 9.930 1.125 11.955

910 15.000 1.125 17.035

900 15.000 1.125 17.025

2009 2008 vergunning-houders 896 900 15.067 12.500 1.125 0 17.088 13.400

1.325 450 1.775 600 9 2.745 1.475 1.000 12.577

1.695 450 2.145 600 10 2.745 1.450 1.000 17.150

1.695 1.930 3.625 600 13 4.225 1.450 1.500 24.210

1.640 2.016 3.656 1.520 14 5.176 0 3.690 25.891

1.640 3.216 4.856 1.520 15 6.376 0 5.150 28.614

Bron: RO/EZ 1) Eerste ring: de wijken rondom de binnenstad waar buurtparkeren is ingevoerd 2) Tweede ring: overige gebieden buiten het centrum 3) Zonder parkeergarage UMCG

11.2.2

Waardering van binnenstadsbezoekers voor de parkeergelegenheid in de binnenstad

rapportcijfer voor het parkeren Bron: Goudappel Coffeng


-130-

2002

2005

5,7

6,1

11 VERKEER EN VERVOER 11.1a

Aantal huishoudens zonder auto, Groningen en het centrum van de gemeente Groningen vergeleken met de regio, 2009 49,5

Groningen

74,3

Groningen centrum Hoogezand-Sappemeer Assen Winsum Bedum Haren Slochteren Leek Tynaarlo Ten Boer Zuidhorn Noordenveld

0

20

40 percentage

60

80

100

Bron: Expérian 1) Het centrum omvat de postcodegebieden 9711 en 9712

11.2.a

Waardering van ondernemers voor parkeermogelijkheden in de binnenstad, Groningen vergeleken Emmen Zwolle

Leeuwarden Enschede Tilburg Den Bosch

6,6

Groningen Breda

2007

Eindhoven

2002

Utrecht Rotterdam Haarlem Amsterdam Arnhem Den Haag Maastricht Nijmegen

5,0

5,5

6,0 rapportcijfer

6,5

Bron: RvB


-131-

7,0

7,5

8,0

11 VERKEER EN VERVOER 11.3

Vervoerde passsagiers van en naar het transferium en de P+R lokaties

lokatie Sontweg Peizerweg Zaanstraat Kardinge Haren totaal

2005 675.600 49.600 211.500 223.800

2006 766.500 39.100 198.500 239.900

2007 808.300 45.300 207.200 253.400

1.160.400

1.243.900

1.314.200

2008 846.100 38.200 141.000 265.300 466.300 1.756.800

2009 1.002.000 33.100 118.400 280.300 703.000 2.136.700

Bron: Arriva

11.4

Bewaakte rijwielstallingen en aantallen gestalde rijwielen 2005

2006

2007

2008

2009

aantal stallingen w.v. mobiele stallingen aantal plaatsen w.v. in mobiele stallingen

28 4 21.000 2.500

29 4 21.000 2.500

26 3 24.300 2.500

24 3 23.500 2.500

27 2 24.700 2.500

aantal plaatsen aantal gestalde fietsen en bromfietsen gemeentelijke stallingen totaal gemeentelijke stallingen stallingen binnenstad particuliere stalling station fietsen, bromfietsen, motoren dagstalling weekendkaarten weekkaarten maandkaarten jaarkaarten

2.700

2.700

2.700

2.100

2.100

1.960.200

1.828.300

1.558.600

. 187.167

. 202.375

112.709

103.525

76.965

76.976

2.541 6.211 1.039

2.657 5.974 988

1.324 3.939 919

1.197 3.358 945

44.837 39.487 892 3.360 1.005

plaatsen gemeentelijke stallingen

particuliere stalling station

Bron: SWP, Stationsstalling

11.5

Gemiddeld aantal verplaatsingen per dag naar vervoerswijze en motief van inwoners van Groningen en Nederland Groningen

Verplaatsingen per persoon per dag waarvan: autobestuurder autopassagier openbaar vervoer fiets/bromfiets lopen overig redenen van verplaatsingen: van en naar het werk zakelijk/diensten winkelen onderwijs visite/recreatief overig Bron: CBS


-132-

Nederland 1999 3,32

2003 3,35

1999 3,15

2003 3,09

0,72 0,39 0,17 1,31 0,70 0,03

0,71 0,39 0,17 1,31 0,73 0,04

1,01 0,53 0,15 0,84 0,58 0,04

1,00 0,50 0,14 0,84 0,57 0,05

0,49 0,26 0,84 0,29 0,70 0,32

0,53 0,28 0,89 0,25 1,07 0,30

0,51 0,27 0,66 0,28 1,09 0,35

0,50 0,25 0,65 0,28 1,08 0,34

11 VERKEER EN VERVOER 11.3.a

Waardering van ondernemers voor bereikbaarheid van de stad per auto, Groningen vergeleken Emmen Tilburg Zwolle Den Bosch Eindhoven

7,3

Groningen Breda Enschede

2007 Leeuwarden

2002

Haarlem Rotterdam Arnhem Maastricht Utrecht Amsterdam Den Haag Nijmegen

5,0

5,5

6,0

6,5

7,0

7,5

8,0

rapportcijfe Bron: RvB

11.4.a

Percentage fietsgebruik in de verplaatsingen tot 7,5 kilometer, Groningen vergeleken, 2004-2008 Zwolle

46

Groningen Leeuwarden Assen Haarlem Emmen Utrecht Enschede Nijmegen Amsterdam Tilburg Eindhoven Breda Almere s-Hertogenbosch Maastricht Arnhem s-Gravenhage Rotterdam

0

10

20

30 percentage

Bron: CBS


-133-

40

50

60

11 VERKEER EN VERVOER 11.6.1

Aantal busreizigers stadslijnen op een gemiddelde werkdag

richting Korrewegwijk Oosterpark Lewenborg Beijum Selwerd (lijn 5) Zernike totaal

2006 3.220 1.983 6.296 5.643 1.044 11.345

2008 2.522 1.289 5.982 5.598 971 12.632

2009 2.509 1.475 5.493 5.799 1.085 15.018

richting Vinkhuizen Hoogkerk Hoornse wijken De Wijert Coendersborg/Europapark Woonschepenhaven

2006 5.286 1.725 4.423 3.646 1.097 391 46.099

2008 4.586 1.778 3.963 2.869 1.858 331 44.379

2009 4.741 1.803 3.955 2.837 2.590 370 47.675

Bron: OV Bureau Groningen-Drenthe 1) NB: sommige streeklijnen verzorgen ook een deel van het stadsvervoer, die aantallen zitten niet in deze tabel

11.6.2

Aantal busreizigers per traject op een gemiddelde werkdag

traject naar/ van Groningen Heerenveen (+Q-liner Lelystad) Drachten/Surhuisterveen Leek/Marum Roden Eelde Haren A28 Assen Zuidlaren/Gieten/Emmen Stadskanaal/Emmen Hoogezand/Veendam Winschoten Slochteren Delfzijl/Ten Boer/Loppersum Bedum Winsum Zuidhorn totaal Bron: OV Bureau

11.6.3

2005 2.364 2.667 2.895 2.711 1.328 4.118 1.149 3.844 1.824 2.192 218 1.586 1.947 1.897 1.327 2.462 34.529

2006 2.689 2.278 3.398 2.867 1.293 4.492 1.355 3.685 1.701 2.216 149 1.510 1.736 1.898 1.216 2.343 34.826

2007 2.649 2.726 3.276 2.747 1.289 3.708 1.989 4.083 2.038 2.315 155 1.532 2.016 2.041 1.243 2.349 36.156

2008 2.256 2.916 3.370 2.709 1.127 3.394 2.266 5.649 2.001 2.232 36 1.305 1.559 1.742 1.080 2.526 36.168

2009 2.108 3.854 3.214 2.595 1.361 3.275 2.634 6.957 2.022 2.409 23 1.310 1.632 1.638 1.045 2.548 38.625

Groningen-Drenthe

Aantal inen uitstappers op de treinstations op een gemiddelde werkdag

hoofdstation (Groningen Centraal) noorderstation (Groningen-Noord) Groningen-Europapark1) totaal

2005 30.470 1.380

2006 32.570 1.790

31.850

34.360

2007 34.040 1.500 40 35.580

2008 35.000 1.510 510 37.020

2009 34.580 1.820 880 37.280

Bron: NS, 1) Station Groningen Europapark is geopend vanaf september 2007

11.7

Meerjarenoverzicht vliegen passagiersbewegingen Groningen Airport Eelde 2005

2006

2007

2008

2009

index 2009, 2005=100

498 1.255 30.180 15.336 47.269

677 1.152 37.505 15.454 54.788

1.182 1.149 42.996 14.101 59.428

752 1.321 45.132 14.133 61.338

443 1.205 49.972 13.928 65.548

89,0 96,0 165,6 90,8 138,7

10.910 146.662 5.105 162.677

13.874 145.968 6.398 166.240

18.820 145.357 8.224 172.401

11.797 169.902 9.235 190.934

5.883 155.621 5.603 167.107

53,9 106,1 109,8 102,7

vliegbewegingen lijndiensten charters les-/oefenvluchten overig (vnl. privé) totaal passagiersbewegingen lijndiensten totaal charters overig (vnl. luchttaxi) totaal Bron: Groningen Airport Eelde


-134-


Percentage inwoners dat tevreden is over het openbaar vervoer in de wijk

Korreweg/De hoogte Vinkhuizen Beijum Lewenborg Paddepoel Oranje/schilderswijk 2008

Oosterpark

2000

Nieuw zuid corporatief 84 83

Centrum GEMEENTE Oud zuid Nieuw zuid particulier Hoogkerk/De dorpen Nieuw west Nieuw oost 0

10

20

30

40

50 percentage

60

70

80

90

100


11.6.b

Waardering van ondernemers voor bereikbaarheid van de stad per openbaar vervoer, Groningen vergeleken Den Haag Utrecht Arnhem 7,1

Groningen Eindhoven Nijmegen Amsterdam Zwolle

2007

Breda Enschede

2002

Haarlem Maastricht Leeuwarden Rotterdam Tilburg Den Bosch Emmen 5,0

5,5

6,0 rapportcijfe

Bron: RvB Statistisch Jaarboek 2010 gemeente Groningen

-135-

6,5

7,0

7,5

11 VERKEER EN VERVOER 11.8.1

Verkeersintensiteit op het binnen- en het agglomeratiecordon op een werkdag

cordon agglomeratiecordon 1) (brom)fietsverkeer autoverkeer totaal binnencordon 2) (brom)fietsverkeer autoverkeer totaal

2001

2005

2007

2008

2009

index 2009, 2001=100

14.500 246.900 261.400

13.800 261.900 275.700

13.700 269.700 280.175

14.600 275.800 290.400

14.600 274.200 288.800

100,7 111,1 110,5

97.700 245.600 343.300

116.900 240.100 357.000

109.700 246.900 356.600

124.800 245.000 369.800

125.400 251.000 376.400

128,4 102,2 109,6

Bron: RO/EZ, Provincie Groningen, 1) Het agglomeratiecordon omvat alle uitgaande wegen van de gemeente Groningen en de plaats Haren 2) Het binnencordon wordt begrensd door de Zuidelijke ringweg, de Westelijke ringweg, de spoorlijn Groningen-Winsum, het van Starkenborghkanaal, het Eemskanaal en de Europaweg.

11.8.2

Verkeersintensiteit op de ringwegen op een werkdag

ringweg

wegvak

noord

Frieschestraatweg/Zonnelaan Iepenlaan/Noordzeeweg Noordzeeweg Busbaan/Akeleiweg Euvelgunnerbrug Julianaplein/Europaweg Laan 1940-1945 Plataanlaan/Edelsteenlaan

oost zuid west totaal

2001

2005

2008

2009

24.800 28.200 31.900 33.800 37.700 77.700 39.600 23.100 296.800

26.100 31.100 33.600 37.600 38.500 83.400 38.700 26.200 315.200

27.800 32.200 34.300 40.300 37.300 86.200 38.000 28.500 324.600

30.400 33.300 35.900 37.800 37.300 86.200 38.700 30.100 329.700

index 2009 2001=100 122,6 118,1 112,5 111,8 98,9 110,9 97,7 130,3 111,1

Bron: Provincie Groningen, Rijkswaterstaat

11.8.3

Verkeersintensiteit op de noord-zuidlijn en de oost-westlijn op een werkdag

noord zuidlijn (brom)fietsverkeer autoverkeer oost westlijn (brom)fietsverkeer autoverkeer totaal

2001

2005

2008

2009

index 2009 2001=100

63.300 233.500

77.200 237.500

80.780 244.900

80.770 249.200

127,6 106,7

30.100 156.200 483.100

31.230 161.000 506.930

31.440 164.860 521.980

31.400 170.900 532.270

104,3 109,4 110,2

Bron: RO/EZ

11.9

Woon-werkverkeer: hoofdbanen van werknemers, woon- en werkgemeenten

woongemeente (in Groningen werkend) Groningen Tynaarlo Noordenveld Zuidhorn Hoogezand Assen Haren Winsum Bedum Slochteren overige gemeenten totaal Groningen binnenkomend Saldo

ultimo 2000

sept. 2005

52.800 3.600 3.000 2.900 3.000 2.600 3.000 2.800 2.400 1.800 27.800 106.900 54.100

56.400 3.600 3.300 3.200 3.100 3.100 2.800 2.800 2.300 2.000 29.300 113.300 56.900

Bron: CBS


-136-

werkgemeente (in Groningen wonend) Groningen Assen Haren Leeuwarden Zwolle Hoogezand Tynaarlo Noordenveld Leek Amsterdam overige gemeenten totaal Groningen uitgaand

ultimo 2000 52.800 1.800 1.600 1.100 700 1.400 900 800 600 800 12.200 75.700 22.900 31.200

sept. 2005 56.400 2.000 1.300 1.300 1.200 1.100 1.000 800 800 700 11.500 79.000 22.600 34.300


Indexcijfers van de verkeersintensiteit, cordons en ringwegen 114 112

Groningen, agglomeratiecordon

110

index

108 Groningen, ringwegen 106 104 102

Groningen, binnenstadscordon (incl. fiets)

100 98 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: VES, CBS

11.9.a

Inkomende- gedeeld door de uitgaande pendel (pendelratio), Groningen vergeleken, september 2005

Leeuwarden Haarlemmermeer Maastricht Amsterdam Zwolle Eindhoven Rotterdam Utrecht Groningen

2,31

's-Hertogenbosch Arnhem Den Haag Nijmegen Assen Tilburg Enschede Breda Emmen Haarlem Almere 0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

Pendelratio <-- woongemeenten

werkgemeenten -->

Bron: CBS


-137-

3,5

11 VERKEER EN VERVOER

11.10.1

Scheepvaartpassages beroepsvaart, telpunten gemeente Groningen

telpunt Oostersluis Euvelgunnerbrug Kinder(vier)verlaten Dorkwerdersluis

2005 17.243 3.959 730 265

2006 15.649 3.929 167 205

2007 14.361 1) 1.380 99

2008 13.642 3.210 385 98

2009 13.545 2.779 382 80

Bron: Provincie Groningen

11.10.2

Scheepvaartpassages recreatievaart, telpunten gemeente Groningen

telpunt Oostersluis Euvelgunnerbrug Kinder(vier)verlaten Dorkwerdersluis

2005 7.894 4.215 315 4.905

2006 7.525 2.873 285 4.719

2007 7.622 1) 731 5.942

2008 7.446 3.497 677 6.116

2009 7.853 3.489 400 6.635

Bron: Provincie Groningen 1) Door een verhuizing van de bediening naar een ander gebouw en door het overgaan op een nieuw telsysteem zijn van de Euvelgunnerbrug geen data beschikbaar over 2007

11.10.3

Scheepvaartpassages beroepsvaart en lading (tonnage) door de Oostersluis

vervoer containervervoer bulkvervoer tankvaart overig totaal Oostersluis

aantal schepen aantal containers aantal schepen lading aantal schepen lading aantal schepen aantal schepen lading

2005 1.083 104.106 12.276 8.281.916 3.103 2.031.560 781 17.243 10.951.537

2006 908 64.611 11.089 7.688.977 2.939 2.016.087 713 15.649 10.441.430



-138-

2007 726 51.471 10.054 7.352.021 2.865 2.003.673 716 14.361 9.935.926

2008 591 42.725 10.149 7.685.344 2.582 2.055.061 803 13.642 9.740.405

2009 590 44.230 9.329 7.063.775 3.051 2.277.654 575 13.545 9.754.213


Telpunten beroeps- en recreatievaart


11.10.b

Beroeps- en recreatievaart, passages op de telpunten binnen de gemeente 1) Oostersluis

beroepsvaart 2009 Euvelgunnerbrug Euvelgunnerbrug

2006 recreatievaart 2009

Dorkwerdersluis

2005 Kinder(vier)verlaten Kindervierverlaten

0

5000

10000

15000

20000

25000

aantal passages

Bron: Provincie Groningen 1) Euvelgunnerbrug recreatievaart 2005 en 2006

11.10.c

Aantal containers met herkomst en bestemming, Groningen vergeleken met Nederland, index, 2001 = 100

150 140 130

herkomst Groningen

index

120

bestemming Groningen

110 100

NL, totaal herkomst NL

90

NL totaal, bestemming NL

80 70 60 2001

2002

2003

2004


2005

-139-

2006

2007

11 VERKEER EN VERVOER


-140-

HOOFDSTUK 12 DUURZAME LEEFOMGEVING

De oudste vuilniswagen van de Milieudienst, een oude roltrommel uit 1961.

INLEIDING

12 MILIEU

Duurzaamheid Dit jaar is een aantal thema’s over duurzaamheid in het jaarboek opgenomen. Onder meer: de voortgang van projecten op het gebied van duurzaamheid, het energieverbruik van de gemeente als organisatie, gevelbelasting als gevolg van lawaai in de omgeving en cijfers over bodemverontreiniging.

Geluidsoverlast beperken Het aantal woningen met een relatief hoge geluidsbelasting aan de gevel neemt de laatste jaren toe. Dit wordt veroorzaakt doordat de stad compacter wordt en het wegverkeer intensiveert. In 2008 waren er 36.663 woningen met een gevelbelasting groter dan de voorkeursgrenswaarde voor wegverkeerslawaai en 2.733 voor spoorweglawaai. Hiervan hadden 1.010 woningen een geluidsbelasting boven de saneringswaarde. Om de geluidsbelasting binnen in de woningen te beperken worden er maatregelen voorgeschreven bij de bouw.

De afvalberg van de gemeente In totaal werd er in 2009 in de gemeente Groningen 82.700 ton huishoudelijk afval verzameld, 29.440 ton bedrijfsafval en 3.400 ton openbaar afval. Een deel hiervan is afval wat burgers uit de gemeente brengen naar twee afvalbrengstations, in de wijk Vinkhuizen en op het industrieterrein Zuidoost (Woltjerspoor). Ook bedrijven kunnen hier afval brengen. Bij het terrein Woltjerspoor mogen ook inwoners uit de omliggende gemeenten Bedum, Haren en Ten Boer hun afval brengen. Hier is in 2009 in totaal 16.060 ton afval gebracht.

Milieuklachten over bedrijven vooral geluid Het aantal milieuklachten over bedrijven is vergelijkbaar met voorgaande jaren. De klachten gaan voor 90% over geluidsoverlast, vooral afkomstig van de horeca. Ecologie De stedelijke ecologisch structuur heeft in 2008 een omvang van 859 ha gekregen. Daarvan wordt 464 ha (54%) ecologisch beheerd. Daarnaast wordt er nog 1.000 hectare bermen ecologisch beheerd. De knelpunten in de verbindingen worden aangepakt. Zo zijn ten zuiden van het Stadspark twee faunakruisingen onder de rijksweg A7 gerealiseerd

Energieverbruik daalt Zowel het totale gasverbruik als het totale elektriciteitverbruik in de gemeente Groningen daalt. Het aardgasverbruik in de stad daalt over de afgelopen 4 jaar; in 2009 met bijna 2% t.o.v. 2008. Deze daling is vooral een gevolg van besparingen bij kleinverbruikers (huishoudens). Het elektriciteitsverbruik in de stad daalt in 2009 met 4% t.o.v. 2008. Dit is een duidelijke trendbreuk ten opzichte van de afgelopen jaren. De daling komt van grootverbruikers; zij gebruikten afgelopen jaar minder elektriciteit (8%), waarschijnlijk als gevolg van de veranderde economische omstandigheden. Kleinverbruikers gebruikten juist meer elektriciteit (ca. 2%). De besparing in Groningen is groter dan landelijk.

Onderhoud van de stad als totaal goed Sinds 2001 wordt de kwaliteit van de leefomgeving (schoon en heel) gemeten. De Milieudienst meet hoe schoon de stad is en Stadsbeheer meet het onderhoud van de stad (heel). Op het onderdeel schoon als heel zijn de resultaten voor 2009 goed, 89% voldoet aan de norm. Wel zijn er verschillen op onderdelen. In 2009 waren de resultaten voor de woonwijken en bedrijventerreinen minder goed dan gemiddeld. In 2008 waren dit nog de binnenstad en de hoofdstructuur.

Duurzame energie Het aandeel duurzaam opgewekte energie levering aan het openbare net in de stad is zeer gering: 0,9 % van het totale energieverbruik (i.c. gas en elektriciteit) in de stad. De vergistinginstallatie van Attero (voormalig VAMMilieu/Vagron) is een belangrijke producent van groene stroom. Daarnaast hebben particulieren en bedrijven met behulp van subsidie geïnvesteerd in energieopwekking uit zon, biomassa of groen gas. Dit draagt echter nog maar beperkt bij in de duurzame energievoorziening.

Trottoirs niet altijd goed onderhouden Uit het leefbaarheidsonderzoek uit 2008 blijkt dat 83% van de bevolking tevreden is over het onderhoud van wegen en paden. De tevredenheid hierover is gegroeid ten opzicht van 2006, toen was nog 74% tevreden. Minder mensen dan gemiddeld zijn tevreden over de trottoirs, 63% is tevreden hierover. Over het algemeen zijn de inwoners van Hoogkerk het meest tevreden over het onderhoud van hun wijk en die van de binnenstad het minst tevreden.

CO2-uitstoot stijgt nauwelijks Het totale energieverbruik van gas en elektriciteit in de gemeente Groningen is omgerekend naar CO2-uitstoot. Op dit moment bedraagt de CO2uitstoot van de stad als geheel op basis van een hernieuwde berekening 1.164 kton per jaar. In 2009 is ruim 32 kton CO2 uitstoot vermeden. De gemeente Groningen als organisatie gebruikt sinds 2006 voor 100 procent groene stroom.


-142-

HOOFDSTUK 12

DUURZAME LEEFOMGEVING

Inhoud 12.1.1 12.1.2 12.1.a 12.1.b 12.1.c 12.3.1 12.3.2 12.3.3 12.4.1 12.4.2 12.2.a 12.3.a 12.5 12.6 12.7 12.8 12.9 12.5.a 12.9.a 12.10.1

Hoeveelheid afval van particulieren in de gemeente Groningen ............................................................................................. 144 Bedrijfs- en openbaar afval in tonnen ........................................................................................................................................... 144 Percentage hergebruik van huishoudelijk afval.......................................................................................................................... 145 Gescheiden ingezameld huishoudelijk afval ................................................................................................................................ 145 Samenstelling van het huishoudelijk afval inclusief het huishoudelijk restafval, 2009 ........................................................ 145 Energiegebruik in de gemeente Groningen .................................................................................................................................. 146 Inkoop van groene stroom door de gemeente Groningen ......................................................................................................... 146 Energieverbruik van de eigen organisatie van de gemeente Groningen, 2009...................................................................... 146 Productie, inkoop en levering van water door het provinciaal waterbedrijf.......................................................................... 146 Waterverbruik per hoofd van de bevolking in de provincie Groningen................................................................................... 146 Voortgang projecten duurzaamheid door de gemeente per thema, eind 2009...................................................................... 147 Verdeling energielagels van de woningen van woningcorporaties, 2008 .............................................................................. 147 Overschrijding van luchtkwaliteitsnormen nabij wegen in kilometers weglengte ............................................................... 148 Aantal woningen met gevelbelasting als gevolg van lawaai in de omgeving........................................................................ 148 Aantal locaties verdacht van mogelijke bodemverontreiniging, eind van het jaar............................................................... 148 Aantal en soort milieuklachten over bedrijven ............................................................................................................................ 148 Ecologische structuur en binnenwater in hectaren ................................................................................................................... 148 Jaargemiddelde stikstofdioxide (NO2) gemeentelijke wegen, 2008 ........................................................................................ 149 De ecologische structuur van de gemeente Groningen, 2008 .................................................................................................. 149 Resultaten toetsing van de kwaliteiten 'schoon' en 'heel' van de leefomgeving aan de normen geformuleerd in het BORG, percentage dat voldoet aan de norm ..................................................................................................................... 150 12.10.2 Percentage stadjers dat tevreden is over het onderhoud van wegen en paden ................................................................. 150 12.10.a Resultaten van de toetsing van de BORG ambities per stadsdeel.......................................................................................... 151


-143-

12 DUURZAME LEEFOMGEVING 12.1.1

Hoeveelheid afval van particulieren in de gemeente Groningen

soort afval huishoudelijk afval

2005 x 1.000 kg huishoudelijk restafval 44.187 grof huishoudelijk afval: gemengd 7.152 grof huishoudelijk afval: deelstromen 10.759 groente- fruit- en tuinafval (GFT) 7.198 papier, haalsysteem 4.506 papier, openbare bakken 4.511 glas 4.338 textiel 684 klein gevaarlijk afval (chemisch) 174 totaal huishoudelijk afval ingezameld 83.509 waarvan gebracht naar afvalbrengstations Woltjerspoor en Vinkhuizen aantal bezoekers afvalbrengstations 72.812 wit- en bruingoed (2003:stuks) 1.057 grof huishoudelijk afval 3.872 gemengd bouwen sloopafval 3.722 hout 3.114 puin 1.042 snoeiafval 1.212 ijzer 877 oud papier 294 textiel 23 autobanden 30 asbesthoudend afval 106 dakbedekking . overige stromen totaal afvalbrengstations 1) 15.349 aantal onder- en bovengrondse containers voor particulieren glas papier huishoudelijk afval totaal containers voor particulieren

156 115 589 860

2006

2007

2008

2009

44.986 6.851 9.807 7.327 4.700 4.151 4.146 717 206 82.891

45.335 7.261 10.346 7.713 4.727 5.726 4.100 802 240 86.250

44.335 6.559 10.498 7.662 4.781 6.117 3.540 870 241 84.603

44.041 5.557 10.112 7.982 4.585 5.707 3.632 846 249 82.711

76.932 640 4.334 3.608 3.417 859 1.180 978 155 21 29 111 34

82.702 917 4.580 3.236 3.894 1.184 1.512 1.040 283 24 27 98 0

79.234 1.103 3.413 2.366 4.012 1.295 1.320 1.084 318 20 24 80 32

15.366

16.795

79.029 1.183 3.968 2.747 4.128 1.132 1.291 1.068 299 21 15 79 37 413 16.381

16.061

156 115 659 930

155 118 763 1.036

157 121 796 1.074

162 119 840 1.121

Bron: Milieudienst 1) Bij afvalbrengstation Woltjerspoor mogen ook inwoners van de gemeenten Haren, Bedum en Ten Boer afval brengen.

12.1.2

Bedrijfs- en openbaar afval in tonnen

soort afval bedrijfsafval totaal openbaar afval marktafval veegafval, niet-composteerbaar veegafval, composteerbaar kadavers (2003 stuks) kolkenafval totaal ondergrondse containers bedrijfsafval

2005 x 1.000 kg 32.047

2006

2007

2008

2009

31.008

28.472

29.289

29.440

547 1.897 2.054 12 495 5.005

359 2.252 1.796 18 781 5.206

363 2.037 1.875 12 621 4.908

467 1.511 1.177 20 645 3.820

563 1.572 1.145 12 108 3.400

35

41

41

43

52

Bron: Milieudienst


-144-

12 DUURZAME LEEFOMGEVING 12.1.a

Percentage hergebruik van huishoudelijk afval

procent

100

80

afvalbrengstation Woltjerspoor

60

afvalbrengstation Vinkhuizen zuid

40

openbaar afval, excl nascheiding huishoudelijk afval, excl. nascheiding

20

0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: Milieudienst

12.1.b

Gescheiden ingezameld huishoudelijk afval 70 60

kg per inwoner

papier 50

grofvuil

40 30

groente- fruit- en tuinafval glas

20

textiel klein chemisch afval

10 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: Milieudienst

12.1.c

Samenstelling van het huishoudelijk afval inclusief het huishoudelijk restafval, 2009 (12) 0,2%

(11) 2,0%

(13) 11,6% (1) 19,2%

(10) 5,8% (2) 9,0%

(9) 4,7% (8) 6,2%

(3) 7,4%

(7) 5,6% (6) 8,0%

(4) 8,6% (5) 11,7%

Bron: Milieudienst


-145-

(1) groente, fruit en tuinafval (GFT) (2) papier (3) kunststof folie (4) textiel/schoeisel (5) kunststof hard (6) metalen (7) melk- en sappakken (8) cellulose (luiers) (9) hout (10) glas (11) steen/grond/zand (12) gevaarlijk afval (13) overig


Energiegebruik in de gemeente Groningen

Gas (milj. m3) totaal elektriciteit (milj. KwH) totaal CO2 uitstoot (milj kg)

2006 193 121 315 352 536 888 560 503 1.062

kleinverbruik grootverbruik kleinverbruik grootverbruik gas elektriciteit

totaal

2007 189 120 309 355 543 898 550 508 1.058

2008 184 122 306 357 563 920 545 521 1.065

2009 . . 301 . . 882 . . 1.035

2005 50%

2006/2009 100%

Bron: Essent, Milieudienst

12.3.2

Inkoop van groene stroom door de gemeente Groningen

energie percentage groen

2002 20%

2003 32%

2004 24%

Bron: DIA

12.3.3

Energieverbruik van de eigen organisatie van de gemeente Groningen, 2009

Energieverbruik totaal gemeente (1.045 elektra- en 226 gasaansluitingen) Energieverbruik grootverbruikers (89 elektra- en 45 gasaansluitingen) Energieverbruik eigen gebouwen (kernvastgoed, 49 gebouwen) Energieverbruik bruggen en gemalen Energieverbruik openbare verlichting Energieverbruik scholen

elektriciteit milj. KwH 31,6

gas milj m3 8,9

vermeden CO2 uitstoot (milj. kg) 33,7

25,2

2,9

19,4

9,5

1,5

19,5

1,0 6,3 0,5

0,0 0,0 3,2

0,6 3,6 6,5

Bron: Essent, Milieudienst

12.4.1

Productie, inkoop en levering van water door het provinciaal waterbedrijf

productie en inkoop (x 1.000 m3) waarvan eigen verbruik waarvan levering 1) aan waterbedrijven

2005 46.029 1.629 2.343

2006 47.133 1.604 2.513

2007 46.999 1.736 2.362

2008 47.076 2.147 2.237

2009 45.608 2.298 1.722

aan abonnees

42.057

43.016

42.901

42.692

41.588

2008 73,0 200,0

2009 70,9 194,2

Bron: Waterbedrijf Groningen 1) Het waterbedrijf heeft als verspreidingsgebied de provincie Groningen en de voormalige gemeente Eelde

12.4.2

Waterverbruik per hoofd van de bevolking in de provincie Groningen

waterverbruik liters per jaar (x1.000) liters per dag

2005 71,8 196,6

2006 73,5 201,3

Bron: Waterbedrijf Groningen


-146-

2007 73,4 201,1


Voortgang projecten duurzaamheid door de gemeente per thema, eind 2009

Gebouwde omgeving

Ecologie

Voltooid

Mobiliteit

Op schema Duurzaam ondernemen en innoveren

gepland voor 2010

Eigen bedrijfsvoering

Communicatie, educatie, participatie 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Bron: Milieudienst

12.3.a

Verdeling energielagels van de woningen van woningcorporaties, 2008 1% 4%

4% 12%

15%

label A label B label C label D label E label F

23%

41%

Bron: Milieudienst


-147-

label G

12 DUURZAME LEEFOMGEVING 12.5

Overschrijding van luchtkwaliteitsnormen nabij wegen in kilometers weglengte

stof 1) Stikstofdioxide (NO2) wettelijke grenswaarde jaargemiddelde concentratie (μg/m3) km weg waar de grenswaarde wordt overschreden plandrempel (μg/m3) km weg waar de plandrempel wordt overschreden Fijn stof (PM10) wettelijke grenswaarde jaargemiddelde concentratie (μg/m3) km weg waar de grenswaarde wordt overschreden

2004

2005

2006

2007

2008

40

40

40

40

0

7,7

4,1

1,8

0

0

52

50

48

46

44

0,3

0,3

0,6

0

0

40

40

40

40

0

0,36

0,32

0

0

0

Bron: Milieudienst 1) Van Benzeen, Koolmonoxide en Benzo(a)pyreen (B(a)P) vinden in Groningen geen overschrijdingen plaats 2) In 2003 lag door de weersomstandigheden de achtergrondconcentratie hoger

12.6

Aantal woningen met gevelbelasting als gevolg van lawaai in de omgeving

soort lawaai wegverkeerslawaai 48-53 dB (voorkeursgrenswaarde) 53-63 dB 63-68 dB (saneringswaarde) > 68 dB spoorweglawaai > 55 dB (voorkeursgrenswaarde) > 68 dB (saneringswaarde) industrielawaai woningen binnen de geluidszone industrielawaai (potentieel geluidbelast)

2008 15.934 19.799 846 84 2.653 80 31.381

Bron: Milieudienst

12.7

Aantal locaties verdacht van mogelijke bodemverontreiniging, eind van het jaar 2003 8.249

Locaties

2004 8.043

2005 7.641

2006 7.357

2007 2.297

2008 1.908

Bron: Milieudienst

12.8

Aantal en soort milieuklachten over bedrijven 2006 251

totaal aantal klachten

2007 257 233 12 9 3

geluid afval lucht licht

2008 292 261 16 10 5

2009 290 265 5 17 3

Bron: Milieudienst

12.9

Ecologische structuur en binnenwater in hectaren

Ecologische structuur in hectaren waarvan ecologisch beheerd Ecologisch beheerde bermen Stadswater in hectaren Bron: RO/EZ


-148-

2000 755 252

2004 845 270

2006 845 462

2007 859 464

280

290

290

290

2008 859 464 1.000 290


Jaargemiddelde stikstofdioxide (NO2) gemeentelijke wegen, 2008

Bron: Milieudienst

12.9.a

De ecologische structuur van de gemeente Groningen, 2008

Bron: RO/EZ


-149-


Resultaten toetsing van de kwaliteiten 'schoon' en 'heel' van de leefomgeving aan de normen geformuleerd in het BORG, percentage dat voldoet aan de norm

2006 onderdeel totaal drijfvuil 92 graffiti 95 hondenpoep 98 onkruid in verharding 64 zwerfvuil in groen 89 zwerfvuil op 92 verharding totaal schoon 88 heel groen beplanting 87 bomen 95 gras 93 totaal groen 91 meubilair bebording 96 speelvoorzieningen 87 straat en 93 parkmeubilair verlichting 98 wijkobjecten 92 totaal meubilair 95 oever oevers 88 zware 86 oeverbescherming totaal oevers 87 verharding fietspad 86 rijbaan 92 trottoir 86 wegmarkering 95 totaal verharding 90 totaal alle aspecten 90 aspect schoon

2008 totaal 83 92 94 74 89 90

2009 totaal 87 94 94 79 90 91

binnenstad1) 80 89 94 68 97 80

woonwijken 89 95 96 82 93 96

groen- en recreatie 86 92 91 83 92 95

bedrijventerreinen 100 99 100 92 100 100

hoofdstructuur 83 84 79 58 66 64

88

89

83

92

90

98

72

88 92 85 89 93 96 87

85 92 84 87 90 88 79

75 95 75 88 84 89 78

87 97 87 90 97 86 92

92 97 91 93 56 96 45

100 97 98 98 97 100 83

48 64 57 56 68 100 52

96 90 93 87 74

95 90 90 84 78

96 79 87 87 67

98 91 93 81 84

98 97 78 89 65

99 100 96 100 100

68 98 72 90 82

82 85 88 85 89 87 89

83 83 90 84 85 86 89

77 95 88 84 66 82 88

82 90 92 90 94 92 84

78 85 91 85 100 90 91

100 86 95 96 93 93 86

86 72 72 48 59 63 97

Bron: Stadsbeheer, 1) De binnenstad is het gebied binnen de diepenring

12.10.2

Percentage stadjers dat tevreden is over het onderhoud van wegen en paden 1998

2002

2006

totaal Centrum Oranje/Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg/de Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk/De dorpen GEMEENTE

2008 totaal

74 70 63 60 77 68 74 64 54 65 64 56 63 62 66

70 71 68 69 76 64 65 75 75 75 69 76 75 58 70



-150-

77 82 68 71 78 62 70 72 83 77 64 68 92 67 74

84 89 80 83 84 78 83 81 88 83 77 79 93 79 83

rijwegen 87 83 82 76 82 79 80 77 79 87 88 84 93 79 83

fietspaden 87 88 87 83 82 83 80 72 77 81 85 72 89 70 82

trottoirs 71 68 67 54 59 66 63 51 61 68 63 54 85 53 63


Resultaten van de toetsing van de BORG ambities per stadsdeel groen

schoon oude wijken

oude wijken

noordwest

noordwest

noorddijk

zuid

GEMEENTE

binnenstad

zuid

GEMEENTE

binnenstad

noorddijk 50

60

70

80

90

50

100

% dat voldoet aan de norm

60

oude wijken

noordwest

noordwest

oude wijken

noorddijk

GEMEENTE

GEMEENTE

zuid

zuid

binnenstad

binnenstad 70

80

90

50

100

60

verharding

oude wijken

noorddijk

noordwest

GEMEENTE

GEMEENTE

noordwest

noorddijk

zuid

zuid

binnenstad

binnenstad 70

70

80

90

100

totaal

oude wijken

60

100



50

90

oevers

noorddijk

60

80


meubilair

50

70

80

90

100

60

70

80


% dat voldoet aan de norm Bron: Stadsbeheer, Milieudienst


50

-151-

90

100

12 DUURZAME LEEFOMGEVING


-152-

HOOFDSTUK 13 OPENBARE VEILIGHEID

Het hoofdbureau van politie aan de Rademarkt.

INLEIDING

13 OPENBARE VEILIGHEID

In vergelijking met andere steden scoort Groningen gunstig. Het percentage van de bevolking dat zich onveilig voelt was in een aantal vergeleken steden in 2006/2007 gemiddeld ruim 24%.

Brandweer niet alleen voor brand Met ingang van 2008 zijn de uitrukken van de hele provincie in de tabel opgenomen. Lang niet alle uitrukken van de brandweer zijn voor brand. In 2009 was ruim 70 procent van de uitrukken voor brand (inclusief automatisch brandalarm). Daarnaast waren er meldingen voor ongevallen en voor andere vormen van hulpverlening.

Steeds meer meldingen huiselijk geweld De aanpak van huiselijk geweld in Groningen wordt uitgevoerd door Thuisfront (toevluchtsoord in geval van huiselijk geweld). Het aantal aanmeldingen bij Thuisfront is enorm gestegen, van 69 in 2003 naar 265 in 2008. Dat komt omdat Thuisfront samen met de politie en de gemeente stevig heeft geïnvesteerd in het verhogen van de aangiftebereidheid.

Aantal ambulanceritten blijft stijgen In 2009 is 18.593 maal met de ambulance uitgerukt. Dit is een toename ten opzichte van 2008. Voor 2008 waren er meer ritten, dit komt omdat het Martiniziekenhuis toen nog op twee locaties gehuisvest was waar veel ritten tussen deze beide locaties uit voortvloeiden. De inzet van het mobiel medisch team van het UMCG blijft stijgen. De stijging komt door de inzetten van het MMT voertuig. De traumaheli werd 800 maal ingezet en het MMT voertuig 419 maal.

Overlast drugs naar beneden Het aanpakken van de drugsoverlast heeft in de gemeente hoge prioriteit. Aan de bevolking is gevraagd in hoeverre drugoverlast in de eigen wijk voorkomt. Hier zien we een afname sinds 2002. In 2008 geeft gemiddeld 8% de bevolking aan dat deze vorm van overlast voorkomt in de wijk. Dit percentage is in het Centrum en de Korrewegwijk/De Hoogte het hoogst met 28 respectievelijk 22%.

Minder verkeersongevallen Ten opzichte van voorgaande jaren is in 2009 het aantal verkeersongevallen afgenomen. Waren er in de periode 2004 tot en met 2007 nog gemiddeld 3.500 ongevallen per jaar, in 2009 is dat aantal afgenomen tot minder dan 2.175. Het aantal ziekenhuisgewonden was in 2009 wel hoger dan voorgaande jaren.

Jongeren en overlast De overlast van jongeren is de afgelopen jaren afgenomen, uit het Leefbaarheid en Veiligheidsonderzoek uit 2006 en 2008 blijkt dat 11% van de inwoners vindt dat jongerenoverlast in de wijk voorkomt tegen 15% in 2002. Een tweetal wijken, Beijum en Vinkhuizen, kent na een afname van de jongerenoverlast echter weer een toename in 2008. Een aantal jongeren gaat verder dan het veroorzaken van overlast, zij komen in aanraking met de politie. Het aantal verdachten in de leeftijdsgroep van 12 t/m 17 jaar was 426 in 2008 Dit zijn 49 per 1.000 inwoners (in 2007 nog 60,5). De ambitie is om dit cijfer onder de 50 te houden.

Aangiften van criminaliteit Het aantal aangiften van diverse delicten in 2009 is na een forse daling stabiel ten opzicht van 2008. In totaal waren er in 2009 14.760 aangiften. Dit is inclusief aangiften voor vandalisme en overlast. Er zit wel verschil tussen de diverse soorten aangiften. Zo zit het aantal woninginbraken na een hoog aantal in 2008 weer onder het niveau van 2007 en eerder. Het aantal aangiften van fietsendiefstallen is gestegen en het aantal van vandalisme en overlast gedaald.

Meldpunt overlast Voor het eerst dit jaar zijn van meldpunt overlast meer cijfers opgenomen dan alleen van drugsoverlast. De drugsoverlast kent een daling van het aantal meldingen van 1.119 in 2002 naar 297 in 2008, dit komt overeen met het de mening van de bevolking volgens het Leefbaarheidsonderzoek. De meest voorkomende vorm van overlast is echter burenoverlast, vaak overlappend met studentenoverlast en geluidsoverlast (samen in 2008 1.458 meldingen). Ook van jongerenoverlast wordt regelmatig melding gedaan (353 meldingen in 2008).

In en rond het centrum de meeste criminaliteit. Een aantal delicten komt veel meer voor in en rond het centrum dan in de overige wijken. Dit geldt voor diefstal fiets, diefstal uit woning en diefstal af/uit auto. Naast uit het Centrum komen vooral uit de Korrewegwijk/de Hoogte en Oud Zuid veel aangiften. Vandalisme en overlast komen veel meer verspreid door de stad voor. Zie voor de wijkindeling achter in het boek. Onveiligheidsgevoel neemt niet meer af De onveiligheidsgevoelens onder de bevolking nemen na een aantal jaar van afname weer toe. Van de gehele bevolking voelt 19% zich wel eens onveilig in de eigen buurt. Het meest onveilig voelen de inwoners van het Centrum (33%), de Korrewegwijk/De Hoogte (27%) en Vinkhuizen (25%) zich.


-154-

HOOFDSTUK 13

OPENBARE VEILIGHEID

Inhoud 13.1 13.2.1 13.2.2 13.3 13.2.a 13.3.a 13.4.1 13.4.2 13.4.3 13.4.a 13.4.b 13.5.1 13.5.2 13.6 13.7 13.5.a 13.5.b

Geregistreerde incidenten bij de meldkamer van de brandweer, totaal provincie Groningen .......................................... 156 Ambulancevervoer door Ambulancezorg in de gemeente Groningen.................................................................................... 156 Inzetten van het Mobiel Medisch Team van het UMCG ............................................................................................................ 156 Verkeersongevallen in de gemeente Groningen........................................................................................................................ 156 Ontwikkeling van de ambulanceuitrukken in de gemeente Groningen ................................................................................... 157 Ontwikkeling aantal ziekenhuisgewonden in het verkeer, Groningen en Nederland ........................................................... 157 Aangiften bij de politie in de gemeente Groningen...................................................................................................................... 158 Aangiften van diefstal, vandalisme/overlast en geweld per GSB wijk, 2009 .......................................................................... 158 Aangiften in de binnenstad 1) ............................................................................................................................................................ 158 Woninginbraken, aantal aangiften per 1.000 woonruimten, 2003 en 2009............................................................................... 159 Huiselijk geweld: aantal meldingen bij thuisfront, 2003-2008 en het aantal openstaande en afgesloten cases in 2008 ....................................................................................................................................................................................................... 159 Percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt, per GSB wijk...................................................... 160 Percentage inwoners dat vindt dat drugsoverlast of jongerenoverlast vaak voorkomt in de eigen buurt, per GSB wijk ........................................................................................................................................................................................................ 160 Meldingen veel voorkomende vormen van overlast bij het meldpunt overlast...................................................................... 160 Verdachten van 12 t/m 24 jaar, absoluut en per 1.000 inwoners uit die leeftijdsgroep ......................................................... 160 Percentage slachtoffers van geweld in de eigen woonomgeving ........................................................................................... 161 Percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt, Groningen vergeleken, 2004-2007................. 161


-155-

13 OPENBARE VEILIGHEID 13.1

Geregistreerde incidenten bij de meldkamer van de brandweer, totaal provincie Groningen

categorie brand

calamiteit buitenbrand gebouwenbrand onderzoek vervoer overig

totaal brand dienstverlening

totaal dienstverlening ongeval

totaal ongevallen overig automatisch alarm

2008 959 573 143 171 12 1.858 150 633 12 795 192 165 15 14 386 17 1.119 12 1.131 4.187 1.173 4.108 9.468

haast geen haast overig te water raken verkeer bedrijfsongeval overig o.a. leefmilieu, onderzoek brandalarm overig alarm

totaal automatisch alarm totaal uitrukken loze meldingen loos alarm totaal meldingen

2009 902 600 137 258 21 1.918 154 608 16 778 251 169 10 29 459 53 1.171 11 1.182 4.390 1.060 4.146 9.596

Bron: HVD

13.2.1

Ambulancevervoer door Ambulancezorg in de gemeente Groningen

soort rit urgentie A1 1) urgentie A2 1) overige ritten totaal % tijdsoverschrijdingen bij A1-ritten

2005

2006

2007

2008

2009

6.961 3.172 7.516 17.649 1,5

7.277 3.632 8.114 19.023 1,1

7.194 3.851 8.410 19.455 1,6

7.507 3.926 6.577 18.010 2,1

7.236 4.227 7.130 18.593 1,9

2007 790 313 1.103

2008 811 364 1.175

2009 800 419 1.219

Bron: HVD 1) A1: Ambulance dient binnen een kwartier ter plaatse te zijn, A2: Z.s.m. ter plaatse, zonder zwaailicht en sirene

13.2.2

Inzetten van het Mobiel Medisch Team van het UMCG

soort inzet Inzetten per helicopter Inzetten per MMT-voertuig totaal inzetten MMT

2005 591 134 725

2006 626 262 888

Bron: UMCG

13.3

Verkeersongevallen in de gemeente Groningen

ongeval

2005

2006

2007

2008

2009

alleen materiele schade met letselschade met dodelijke afloop totaal ongevallen dodelijke slachtoffers totaal ziekenhuisgewonden

2.945 438 2 3.385 2 120

2.973 394 3 3.370 3 119

3.180 459 3 3.642 3 125

2.647 341 5 2.993 6 121

1.897 268 5 2.175 6 192

Bron: Regiopolitie


-156-

13 OPENBARE VEILIGHEID 13.2.a

Ontwikkeling van de ambulanceuitrukken in de gemeente Groningen 160 150 urgentie A1

index aantal uitrukken

140 130 120

urgentie A2 110 100 90

overige ritten

80 70 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bron: HVD

13.3.a

Ontwikkeling aantal ziekenhuisgewonden in het verkeer, Groningen en Nederland

index 120

110

100

Nederland Groningen 90

trend (Nederland) trend (Groningen)

80

70

60 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Bron: Regiopolitie, Landelijke Medische Registratie


-157-

13 OPENBARE VEILIGHEID 13.4.1

Aangiften bij de politie in de gemeente Groningen

soort aangifte vermogensdelicten o.a. diefstal auto diefstal motor/scooter diefstal bromfiets/snorfiets diefstal fiets diefstal af/uit auto diefstal af/uit bedrijf diefstal uit woning winkeldiefstal zakkenrollen beroving (w.o. tasjesroof) mishandeling/geweld zedenmisdrijf overig totaal totaal vandalisme / overlast

2005 11.790 141 32 333 3.240 1.405 677 1.370 910 482 142 1.006 98 562 13.456

2006 11.989 138 17 294 3.507 1.609 686 1.139 1.011 568 131 964 114 528 13.595

2007 11.287 103 27 188 3.001 1.571 596 1.176 1.116 564 133 1.104 115 613 13.120

2008 10.621 98 13 236 2.785 1.158 586 1.607 906 450 142 996 80 586 12.283

2009 11.055 111 18 339 3.829 1.203 587 1.016 994 409 129 927 68 498 12.548

2.019

2.442

2.384

2.381

2.212

Bron: Regiopolitie

13.4.2

Aangiften van diefstal, vandalisme/overlast en geweld per GSB wijk, 2009

GSB wijk Centrum Oranje-/ Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korrewegwijk/De Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk De Dorpen gemeente

diefstal af/uit woning 104 109 119 54 58 68 189 27 64 23 111 45 15 12 11 1.009

diefstal af/uit bedrijf 84 12 31 19 35 19 8 0 3 4 17 9 5 55 1 302

diefstal auto 9 5 6 5 10 9 11 13 18 1 6 4 0 3 3 103

diefstal af/uit auto 184 101 172 110 79 75 133 18 55 27 102 69 21 34 24 1.204

diefstal fiets 1.361 374 630 158 116 224 397 43 105 60 213 69 32 41 10 3.833

vandalisme overlast 331 163 186 156 145 121 219 131 180 100 185 105 37 86 61 2.206

geweld 373 29 59 42 27 43 74 24 36 12 65 51 21 22 14 892

Bron: Regiopolitie

13.4.3

Aangiften in de binnenstad 1)

soort aangifte

2005

2006

2007

2008

2009

diefstal af/uit diefstal uit diefstal auto diefstal uit auto diefstal fiets vandalisme/overl geweld totaal

81 166 5 . 792 272 368 1.684

96 146 10 . 1037 339 364 1.992

81 121 7 99 801 328 402 1.839

142 137 7 94 734 289 398 1.801

54 65 4 69 1.090 218 341 1.841

Bron: Regiopolitie 1) De binnenstad omvat het gebied binnen de diepenring


-158-

index 2009 2005=100 66,7 39,2 80,0 . 137,6 80,1 92,7 109,3


Woninginbraken, aantal aangiften per 1.000 woonruimten, 2003 en 2009 Korrewegwijk Paddepoel

Oranje/Schilderswijk Beijum Oud zuid Oosterparkwijk 0,96

GEMEENTE

1,99

Vinkhuizen

2009

Centrum

2003

Nieuw zuid particulier De Dorpen Nieuw oost Lewenborg Nieuw zuid corporatief Nieuw west Hoogkerk 0,0

0,5

1,0

1,5 2,0 2,5 aantal per 1.000

3,0

3,5

4,0

4,5

Bron: Regiopolitie

13.4.b

Huiselijk geweld: aantal meldingen bij thuisfront, 2003-2008 en het aantal openstaande en afgesloten cases in 2008 meldingen

cases, 2008

300 265

270 240

succesvol gesloten cases

210 180

147 203

150 120

32

90 60 30 0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Bron: Stichting TVO


-159-

overige gesloten cases

openstaand eind van het jaar

13 OPENBARE VEILIGHEID 13.5.1

Percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt, per GSB wijk

GSB-wijk Centrum Oranje-/ Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg / De Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk / De Dorpen gemeente Groningen

2000 46 22 33 22 10 29 41 31 37 12 30 35 9 10 28

2002 37 18 17 16 10 25 23 15 31 5 26 41 8 9 21

2004 28 21 13 13 10 26 23 21 27 10 18 29 5 9 19

20081) 33 19 18 16 11 20 27 16 22 13 23 25 6 9 19

2006 26 15 12 17 5 18 27 15 20 5 17 17 6 9 15

Bron: Bureau O&S (L&V) 1) Toename komt deels door een andere wijze van enquêteren

13.5.2

Percentage inwoners dat vindt dat drugsoverlast of jongerenoverlast vaak voorkomt in de eigen buurt, per GSB wijk Drugsoverlast 2004 30 14 5 1 2 20 22 7 13 0 15 3 1 3 11

GSB-wijk Centrum Oranje-/ Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg / De Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk / De Dorpen gemeente Groningen

2006 22 6 2 5 3 13 21 4 5 1 14 2 0 1 8

2008 28 3 2 3 1 11 22 5 8 0 7 6 0 2 8

Overlast van groepen jongeren 2004 2006 19 18 5 7 8 7 5 8 8 7 14 12 10 14 17 14 26 16 7 5 11 15 23 14 4 1 7 8 12 11

2008 18 6 6 7 6 8 14 16 22 8 11 20 2 8 11


13.6

Meldingen veel voorkomende vormen van overlast bij het meldpunt overlast

meldingen drugsoverlast burenoverlast jongerenoverlast studenten geluidsoverlast vervuiling psychiatrie dierenoverlast

2002 1.119

2004 394

2006 388

2007 367 948 417 319 421 233 216 166

2009 297 830 353 318 310 273 157 138

Bron: Meldpunt Overlast

13.7

Verdachten van 12 t/m 24 jaar, absoluut en per 1.000 inwoners uit die leeftijdsgroep

leeftijd 12-17 jaar 18-24 jaar 12-24 jaar

abs. 523 791 1.314

2005 per 1.000 60,9 23,2 30,8

abs. 525 790 1.315

2006 per 1.000 61,5 23,3 30,9

Bron: Regiopolitie


-160-

abs. 519 787 1.306

2007 per 1.000 60,5 22,5 30,0

abs. 426 686 1.112

2008 per 1.000 49,3 19,0 24,8


Percentage slachtoffers van geweld in de eigen woonomgeving Centrum Vinkhuizen

Korreweg/De Hoogte Paddepoel Oosterpark Beijum 3,6

GEMEENTE

4

2008

Lewenborg

2004

Hoogkerk/De Dorpen Nieuw west Nieuw zuid particulier Oud zuid Oranje/Schilderswijk Nieuw oost Nieuw zuid corporatief 0

1

2 3 procenten

4

5

6

7

8

9


13.5.b

Percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt, Groningen vergeleken, 2004-2007

Maastricht Utrecht Tilburg Arnhem Breda Amsterdam Den Bosch Zwolle

2006/2007 Den Haag

2004/2005

Leeuwarden Eindhoven Nijmegen Rotterdam Haarlem Enschede

15,5

Groningen

19,0

Emmen

0

5

10

15

20

procenten Bron: Gemeenten


-161-

25

30

35

40

13 OPENBARE VEILIGHEID


-162-

HOOFDSTUK 14 LEEFBAARHEID

Eén van de onlangs aangelegde multifunctionele speelplekken waar verschillende sporten kunnen worden beoefend. Dit speelveld is gelegen aan het Heerdenpad.

INLEIDING

14 LEEFBAARHEID Meer verloedering sinds voorgaande jaren Verloedering gaat over hondenpoep, rommel op straat, vernielingen en bekladding van muren. Het wordt aangegeven met een score, waarbij 0 staat voor weinig verloedering en 10 voor veel verloedering. Tussen 2000 en 2006 is de verloedering in de stad afgenomen van 4,7 naar 3,4. In 2008 was de waarde weer gestegen naar 4,0. Kijken we gedetailleerder dan zien we een toename van de vernielingen en van rommel op straat. In de wijken Lewenborg, Beijum en Vinkhuizen en de buurt De Hoogte is de meeste verloedering. Groningen doet het met een score van 4,0 goed in vergelijking met een aantal andere GSBgemeenten.

Algemeen Dit hoofdstuk gaat over de resultaten van het deel leefbaarheid van de leefbaarheids- en veiligheidsmonitor. Dit is een tweejaarlijkse enquête die onder de stadjers van 18 jaar en ouder wordt gehouden. Cijfers zijn per GSB-wijk beschikbaar (zie voor de wijkindeling het kaartje achter in het boek). De meest recente resultaten zijn van najaar 2008. In 2008 is er een andere wijze van enquêteren toegepast dan in eerdere jaren. Tot en met 2006 werd de enquête telefonisch afgenomen, in 2008 voor de helft telefonisch en voor de helft per internet. Dit heeft effect op de resultaten van het onderzoek: Over het algemeen oordelen telefonische respondenten positiever dan internetrespondenten. Ook in andere hoofdstukken van dit boek staan resultaten van het onderzoek: in hoofdstuk 13 dat over veiligheid handelt hoofdstuk 3 over wonen, hoofdstuk 11 over verkeer en vervoer en hoofdstuk 12 over milieu.

De stadjers zijn tevreden over stedelijke voorzieningen Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is de tevredenheid van de bevolking over voorzieningen. Over sportvoorzieningen en fysieke voorzieningen als straatverlichting en groenvoorzieningen in de stad is men zeer tevreden. Over openbaar vervoer is 84 procent tevreden, hier zijn er wel grote verschillen per wijk. In de nieuwe uitbreidingswijken en Hoogkerk/ De Dorpen ligt het percentage tevreden inwoners ruim beneden het gemiddelde. De minste tevredenheid bestaat over voorzieningen voor ouderen (69% tevreden), speelmogelijkheden voor kinderen (67%) en voorzieningen voor jongeren (48%). Er is in de wijken geen verband waargenomen tussen de tevredenheid over voorzieningen voor jongeren en het percentage inwoners dat zegt dat overlast van jongeren vaak voorkomt. In 2002 is over meer voorzieningen de tevredenheid gepeild dan in latere jaren. In 2002 bleek dat een groot gedeelte van de bevolking tevreden is over de culturele voorzieningen in de gemeente. Meer dan 90% is tevreden over het aanbod van bioscopen, bibliotheken, musea en theaters.

Alle wijken als prettig ervaren Alle wijken worden door een overgrote meerderheid van de bewoners als prettig ervaren. De laagst gemeten waarde voor de waardering ‘prettige buurt’ was 87% voor Korrewegwijk/De Hoogte, maar ook hier is dit een lichte verbetering ten opzichte van 2006. In de nieuwste wijk van de stad, Nieuw west, antwoordt 100% van de respondenten dat het een prettige buurt is. Van de bevolking is 66% gehecht aan de buurt, dit is minder dan in 2006. Hier lopen de waarden uiteen van 55% in Korrewegwijk/De Hoogte en de Oosterparkwijk tot 78% in Nieuw zuid particulier. De onderlinge betrokkenheid binnen de buurt is vooral in het westelijk deel van de stad, in de wijken Nieuw west en Hoogkerk/de dorpen groot. Ook hier scoort de Korrewegwijk/De Hoogte het laagst. Wijkvernieuwing: gemeentelijk beleid werpt vruchten af Er is gevraagd of de eigen buurt er de afgelopen tijd op vooruit is gegaan en hoe men verwacht dat het in de toekomst met de buurt zal gaan. De resultaten van deze vraag zijn vooral interessant voor wijken waar wijkvernieuwing plaatsvindt. Van de totale bevolking heeft 28% de afgelopen tijd vooruitgang gezien. Over de toekomst is men positiever: 36% verwacht vooruitgang. Vooruitgang is er de afgelopen tijd volgens de bewoners vooral geweest in de wijkvernieuwingswijken Vinkhuizen, Nieuw zuid corporatief en de Oosterparkwijk. Ook Beijum scoort goed. Voor Nieuw zuid corporatief is dit een grote verbetering sinds 2006. Over de verwachtingen voor de toekomst zijn de inwoners van Vinkhuizen, Nieuw zuid corporatief en de Oosterparkwijk positief. Dit geldt ook voor de inwoners van Korrewegwijk/De Hoogte en Lewenborg.


-164-

HOOFDSTUK 14

LEEFBAARHEID

Inhoud 14.1.1 14.1.2 14.2 14.1.a 14.2.a 14.3.1 14.3.2 14.3.a 14.3.b

Waardering van de buurt onder de bevolking van 18 jaar en ouder....................................................................................... 166 Inwoners van 18 jaar en ouder die vinden dat de buurt er de afgelopen tijd op vooruit is gegaan en die denken dat de buurt er in de toekomst op vooruit zal gaan, percentages, afwijking van het gemiddelde .................................... 166 Het percentage inwoners van 18 jaar en ouder dat vindt dat bepaalde vormen van verloedering vaak voorkomt en het kengetal verloedering.......................................................................................................................................................... 166 Kengetallen verloedering en sociale samenhang, Groningen vergeleken............................................................................ 167 Kengetal verloedering per GSB-wijk, 2008 .................................................................................................................................. 167 Percentage (zeer) tevreden inwoners van 18 jaar en ouder over straatverlichting, groenvoorzieningen en winkelaanbod in de wijk .................................................................................................................................................................. 168 Percentage (zeer) tevreden inwoners van 18 jaar en ouder over speelmogelijkheden voor kinderen en jongerenvoorzieningen in de wijk .................................................................................................................................................. 168 Percentage van de bevolking van 18 jaar en ouder dat (zeer) tevreden is over de voorzieningen .................................. 169 Percentage inwoners van 18 jaar en ouder dat tevreden is over voorzieningen voor jongeren en percentage inwoners dat zegt dat jongerenoverlast vaak voor komt, per GSB wijk, 2008....................................................................... 169


-165-

14 LEEFBAARHEID 14.1.1

Waardering van de buurt onder de bevolking van 18 jaar en ouder

GSB-wijk Centrum Oranje-/ Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg/De Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk/De dorpen gemiddeld

% dat gehecht is aan de buurt 2004 2006 2008 76 76 64 82 80 73 76 73 65 71 77 66 82 82 78 66 70 55 63 57 55 69 73 66 64 73 62 81 78 68 66 74 67 52 61 58 73 71 69 83 81 74 72 73 66

% dat de buurt prettig vindt 2004 2006 2008 94 93 95 99 98 98 97 98 96 94 94 95 98 100 98 95 92 90 89 86 87 92 94 92 89 95 92 99 100 97 95 93 92 90 94 92 97 100 100 98 97 98 95 95 94

sociale samenhang 2004 2006 2008 5,5 5,8 5,4 6,1 6,3 6,3 6,1 6,3 6,0 6,2 6,1 6,1 6,7 6,7 6,8 5,9 6,1 5,8 5,5 5,3 5,0 6,3 6,4 6,0 5,9 6,4 5,9 6,9 6,8 6,8 5,6 5,9 5,8 5,5 5,6 5,5 6,7 6,7 6,9 7,1 7,1 7,1 6,1 6,2 6,0


14.1.2

Inwoners van 18 jaar en ouder die vinden dat de buurt er de afgelopen tijd op vooruit is gegaan en die denken dat de buurt er in de toekomst op vooruit zal gaan, percentages, afwijking van het gemiddelde afgelopen tijd


2006 -5,9 -1,3 -3,0 -9,4 -12,9 10,8 8,0 -1,2 14,5 -12,4 -5,5 28,0 1,4 -7,7 39,0

in de toekomst 2008 -3,4 -1,4 -4,8 7,7 -16,0 5,6 3,3 1,1 11,3 -13,1 -1,3 19,5 2,0 -5,8 27,61)

2006 3,1 -2,9 -3,5 5,0 -16,8 11,4 3,7 0,4 9,4 -17,8 -0,8 16,6 -3,2 -6,7 51,0

2008 -2,1 -1,9 -5,7 9,2 -20,2 6,1 11,5 13,1 -0,8 -14,2 2,8 10,1 0,0 -4,5 35,71)

Bron: Bureau O&S (L&V) 1) Afname komt deels door een andere wijze van enquêteren

14.2

Het percentage inwoners van 18 jaar en ouder dat vindt dat bepaalde vormen van verloedering vaak voorkomt en het kengetal verloedering

problemen

2000

2002

2004

2006

2008

hondenpoep op straat rommel op straat vernielingen bekladding van muren

42 32 31 19

32 22 14 14

31 18 16 10

30 19 21 8

29 22 29 8

kengetal verloedering1)

4,7

3,7

3,4

3,4

4,0

Bron: Bureau O&S (L&V) 1) Verloedering is een samengestelde indicator uit hondenpoep en rommel op straat, bekladding van muren en vernielingen (1 is weinig en 10 is veel verloedering)


-166-

14 LEEFBAARHEID 14.1.a

Kengetallen verloedering en sociale samenhang, Groningen vergeleken Emmen

Groningen

2006/2007 2004/2005

Utrecht

Enschede

Nijmegen

Leeuwarden

Eindhoven

Rotterdam

Enschede

Groningen

Breda

Nijmegen

Rotterdam

Zwolle

Emmen

Haarlem

Maastricht

Amsterdam

Leeuwarden

Tilburg

's-Gravenhage

Breda

Amsterdam

's-Hertogenbosch

's-Hertogenbosch

Maastricht

Arnhem

's-Gravenhage

Zwolle

Eindhoven

Tilburg

Arnhem

Haarlem

Utrecht

2006/2007 2004/2005

2

3

4

5

6

5,0

5,5

6,0

mate van verloedering (1 = weinig, 10 = veel)

6,5

sociale samenhang

Bron: Gemeenten

14.2.a

Kengetal verloedering per GSB-wijk, 2008 Lewenborg Beijum Vinkhuizen

Korreweg/De Hoogte Centrum Oosterpark GEMEENTE Nieuw zuid corporatief Oranje/Schilderswijk Hoogkerk/De Dorpen Paddepoel Oud zuid Nieuw zuid particulier Nieuw oost Nieuw west 0

1

2 3 4 5 mate van verloedering (1 = weinig, 10 = veel)



-167-

6

7

7,0

14 LEEFBAARHEID 14.3.1

Percentage (zeer) tevreden inwoners van 18 jaar en ouder over straatverlichting, groenvoorzieningen en winkelaanbod in de wijk straatverlichting 2004 2006


88 93 91 93 94 87 88 78 81 91 92 92 89 90 89

91 92 95 92 94 90 91 83 84 93 92 90 93 92 91

2008 88 92 92 90 91 94 91 85 82 89 87 85 89 86 89

groenvoorziening 2004 2006 65 84 78 87 91 94 83 91 94 86 91 87 80 87 85

73 82 75 86 90 86 85 91 96 88 90 85 84 89 85

2008 70 84 81 84 91 87 81 89 94 88 88 82 83 81 84

winkelaanbod 2004 2006 95 91 85 96 83 84 96 94 92 79 98 99 62 86 90

93 88 86 98 84 87 95 88 91 82 97 97 65 88 89

2008 96 91 90 98 88 87 96 62 92 75 90 97 61 91 88


14.3.2

Percentage (zeer) tevreden inwoners van 18 jaar en ouder over speelmogelijkheden voor kinderen en jongerenvoorzieningen in de wijk


speelmogelijkheden 2002 2004 37 69 54 56 68 69 61 66 72 81 57 66 70 56 62

37 72 51 50 67 62 66 68 74 77 45 72 63 68 61



-168-

2006 46 65 57 57 67 74 69 67 85 83 63 70 78 70 68

jongerenvoorzieningen 2002 2004 66 59 53 48 40 53 47 32 44 31 39 36 25 34 45

66 42 40 35 26 51 45 41 42 43 36 43 20 43 41

2006 62 48 31 36 36 56 56 39 51 43 40 54 24 50 45

14 LEEFBAARHEID 14.3.a

Percentage van de bevolking van 18 jaar en ouder dat (zeer) tevreden is over de voorzieningen bioscopen bibliotheken musea

sportvoorzieningen theaters straatverlichting winkelaanbod

2008

basisonderwijs

2002

thuiszorgvoorzieningen groenvoorzieningen openbaar vervoer ouderenvoorzieningen speelmogelijkheden jongerenvoorzieningen 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

procent Bron: Bureau O&S (L&V)

14.3.b

Percentage inwoners van 18 jaar en ouder dat tevreden is over voorzieningen voor jongeren en percentage inwoners dat zegt dat jongerenoverlast vaak voor komt, per GSB wijk, 2008 Centrum Beijum Oosterpark

Oranje-/ Schilderswijk

jongerenvoorzieningen

Nieuw-zuid corporatief Korreweg/De Hoogte GEMEENTE

overlast van groepen jongeren

Vinkhuizen Oud-zuid Nieuw-oost Hoogkerk/De Dorpen Paddepoel Nieuw-west Nieuw-zuid particulier Lewenborg

0

10

20

30

40

procent



-169-

50

60

70

14 LEEFBAARHEID


-170-

HOOFDSTUK 15 CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN

Het gebouw van DIA (Dienst Informatie en Administratie), hier kunnen burgers onder anderen terecht voor pasboorten en gemeentebelanstingen. Ook is in dit gebouw het Gemeentelijk Informatie Centrum gevestigd.

INLEIDING

15 CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN melden of het aanmelden van een bezoekerspas voor parkeren.

Gemeente heeft ruim 3.500 personeelsleden Groningen had per 31 december 2009 3.592 vaste medewerkers in dienst, ongeveer even veel als het jaar er voor. Het aantal FTE’s is 3.096. Het aantal personeelsleden is hoog in vergelijking met veel andere middelgrote steden. Dat komt door de verzorgende functie van de gemeente voor de omgeving. Bijna alle diensten hebben een verzorgende functie. Enkele concrete voorbeelden van (onderdelen van) diensten met een verzorgende functie zijn de Milieudienst, de GGD en de Stadsschouwburg/Oosterpoort en de jeugdgezondheidszorg. Sommige van deze onderdelen van diensten zijn bij andere gemeenten geprivatiseerd. Ook worden er veel zaken voor de gemeente Ten Boer uitgevoerd.

Klanttevredenheid De klanttevredenheid van de balies is in 2009 gemeten in de grote publiekshallen van de gemeente Groningen. Daarnaast is het e-loket onderzocht. Burgers beoordelen de baliedienstverlening met een 7,6. Het waarderingscijfer voor het e-loket is een 7,4. Het aantal klachten dat bij de gemeentelijke diensten binnenkomt, schommelde tot 2005 rond de 800 per jaar. In 2008 was dit aantal 630. Het grootste deel van de klachten gaat over correcte behandeling en over beleid. Van alle klachten wordt 72 procent binnen 6 weken afgehandeld. Veel burgers zien geen belangrijke problemen. Aan de burgers is gevraagd wat de belangrijkste problemen zijn die de gemeente moet aanpakken. Een kwart van de bevolking zag in 2008 geen belangrijk probleem. De thema’s onderhoud en schoonhouden van de buurt, verkeersproblemen en jongerenproblematiek werden door tussen de 10 en 15 procent van de bevolking als belangrijk probleem aangegeven.

Aandeel jonge werknemers en vrouwen Het aandeel jonge ambtenaren (tot 30 jaar) is met 5,8% wel iets hoger dan voorgaand jaar, maar nog altijd zeer laag, Dit aandeel was in 2002 nog 8,8 procent. Gemiddeld genomen zijn vrouwelijke ambtenaren jonger dan de mannelijke. Het aantal oudere medewerkers neemt toe. Er werken meer mannen dan vrouwen bij de gemeente. Eind 2009 was 55% van de medewerkers man. Dit percentage is ongeveer even hoog als van de totale werkenden in de gemeente (zie hoofdstuk 5).

Opkomst bij verkiezingen De opkomst bij de verkiezingen is het hoogst bij de Tweede Kamerverkiezingen en het laagst bij de Europese verkiezingen. De opkomstpercentages bij alle verkiezingen liggen in de gemeente Groningen op of boven het landelijke gemiddelde. Bij de laatste twee verkiezingen, die van de gemeenteraad in 2010 was de opkomst 54,2% en bij de tweede kamerverkiezingen 76,8%.

Geld komt voor een groot deel van het rijk De inkomsten van de gemeente zijn voor 65% van het rijk afkomstig (37% rijksuitkeringen en 28% uitkering gemeentefonds). De eigen belastinginkomsten bestaan voor 44% uit de inkomsten uit de onroerende zaakbelasting. Dit is minder dan in voorgaande jaren. Per januari 2006 is de onroerende zaakbelasting voor bewoners afgeschaft. De grootste uitgavenpost bestaat uit salarissen en sociale lasten.

Samenstelling gemeenteraad sinds 2010 De grootste partij in de gemeenteraad is de PvdA met 9 zetels. De tweede plaats is voor de VVD met 6 zetels. Het huidige college wordt gevormd door de PvdA, de SP, D66 en Groen links.

In Groningen veel aangiften van geboorte en overlijden van niet-Groningers Het aantal geboorte- en overlijdensaangiften is veel hoger dan het aantal geboorten en sterften van in de gemeente Groningen ingeschrevenen (zie hoofdstuk 2). Dit komt door geboorten en sterfgevallen in de Groninger ziekenhuizen van niet-Stadjers. De aangiften hiervan vinden wel plaats in Groningen. Er is hiervoor ook een loket ingericht in het Martini Ziekenhuis.

De samenstelling van het college is: Burgemeester: J.P. Rehwinkel (Peter) Wethouders: F. de Vries (Frank), PvdA C.T. Dekker (Karin), Groen Links J.A. Visscher (Jannie), SP T. Schroor (Ton), D66 E. Pastoor (Elly), PvdA Gemeentesecretaris: L.J. Bosdijk (Leo)

Sterk groeiend internetverkeer Dagelijkse bezoeken 6.700 mensen de gemeentelijke website. Het aantal e-mails dat op jaarbasis binnenkomt, is na een daling weer toegenomen, in 2009 kwamen 8.128 e-mails binnen. Het e-loket is in 2009 355.000 keer benaderd, dit is een forse stijging sinds voorgaande jaren. Via het e-loket kan de burger steeds meer gemeentezaken regelen bijvoorbeeld een verhuizing doorgeven, grofvuil


-172-

HOOFDSTUK 15

CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN

Inhoud 15.1.1 15.1.2 15.1.3 15.1.a 15.1.b 15.2.1 15.2.2 15.2.3 15.2.a 15.2.b 15.3.1 15.3.2 15.5 15.6 15.4.a 15.5.a 15.6.a 15.7.1 15.7.2 15.7.3 15.7.4 15.7.5 15.7.6 15.7.a 15.7.b 15.7.c 15.7.d 15.7.e 15.7.f 15.7.g

Het vaste personeel van de gemeente Groningen naar dienst per 31 december ................................................................. 174 Leeftijdsopbouw van het vaste personeel in percentages per 31 december ........................................................................ 174 Het ziekteverzuimpercentage naar dienst .................................................................................................................................... 174 Het vaste personeel naar geslacht en dienst per 31 december 2009 en gemeente totaal in 2004 .................................... 175 Het vaste personeel naar leeftijd en geslacht per 31 december 2004 en 2009...................................................................... 175 Begroting eigen inkomsten gemeente Groningen (x €1.000,-)................................................................................................... 176 Realisatie eigen inkomsten gemeente Groningen (x €1.000,-)................................................................................................... 176 Uitgaven gemeente Groningen, rekening en begroting (x € 1.000,-) ........................................................................................ 176 Inkomsten en uitgaven gemeente Groningen naar soort, 2009 ................................................................................................ 177 Algemene uitkering, investeringen en gemeentebelastingen per inwoner, 2002-2009........................................................ 177 Documenten en mutaties Burgerzaken gemeente Groningen.................................................................................................. 178 Aanvragen Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken gemeente Groningen.................................................................. 178 Populairiteit van de gemeentelijke website.................................................................................................................................. 178 Klachten en afhandelingstermijn van klachten van de bevolking die bij de gemeente binnenkomen.............................. 178 Klanttevredenheid over de fysieke loketten en het digitale loket, 2007, 2008 en 2009 ......................................................... 179 Bekendheid onder de bevolking van de gemeentelijke website, bezoek van de site en email-contact via het centrale e-mailadres ........................................................................................................................................................................ 179 Belangrijkste problemen die het gemeentebestuur volgens de inwoners aan moet pakken............................................. 179 Uitslag Gemeenteraadsverkiezingen (GR) en Tweede Kamerverkiezingen (TK) in procenten........................................... 180 Opkomstpercentages verkiezingen Gemeenteraad.................................................................................................................... 180 Opkomstpercentages verkiezingen Tweede Kamer ................................................................................................................... 180 Opkomstpercentages verkiezingen Provinciale Staten ............................................................................................................. 180 Opkomstpercentages verkiezingen Europees Parlement.......................................................................................................... 180 Opkomstpercentages referenda..................................................................................................................................................... 180 Zetelverdeling gemeenteraad Groningen, 2002, 2006 en 2010 .................................................................................................. 181 Opkomst gemeenteraadsverkiezingen sinds 1970, Groningen en Nederland........................................................................ 181 Het stemgedrag voor PvdA en SP, gemeenteraadsverkiezingen 2010 ................................................................................... 182 Het stemgedrag voor VVD en de Stadspartij, gemeenteraadsverkiezingen 2010................................................................. 183 Het stemgedrag voor Groen Links en D66, gemeenteraadsverkiezingen 2010...................................................................... 183 Het stemgedrag voor het CDA en de Christen Unie, gemeenteraadsverkiezingen 2010 ..................................................... 184 Het stemgedrag voor Student & Stad en de Partij voor de Dieren, gemeenteraadsverkiezingen 2010............................ 184


-173-

15 CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN

15.1.1

Het vaste personeel van de gemeente Groningen naar dienst per 31 december

dienst 1) Bestuursdienst DIA (Dienst Informatie en Administratie) DSW / Zodiak (Sociale Werkvoorziening) 2) HVD (Hulpverleningsdienst) Milieudienst OCSW (Onderwijs, Cultuur, Sport en Welzijn)2) Ombudsman RO/EZ (Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken) SOZAWE (Sociale Zaken en Werk) totaal gemeente totaal FTE's

2004

2005

2006

2007

2008

2009

index 2009, 2004=100

123

124

130

132

143

149

121,1

377

371

389

366

375

374

99,2

120

119

120

124

143

142

118,3

524 361

526 356

520 354

533 351

719 362

786 377

150,0 104,4

533

538

530

524

517

487

91,4

3

3

3

3

3

3

100,0

646

634

612

631

656

680

105,3

644 3.331 3.175

632 3.303 3.010

606 3.264 2.878

605 3.269 2.807

608 3.526 3.018

594 3.592 3.096

92,2 107,8 97,5

Bron: DIA 1) Gegevens op peildatum 31-12, in gemeenterekeningen worden jaargemiddelden gehanteerd 2) OCSW, DSW en Zodiak: alleen ambtelijk medewerkers, exclusief onderwijzend personeel en sociale werkvoorziening

15.1.2

Leeftijdsopbouw van het vaste personeel in percentages per 31 december

leeftijd

2004

2005

2006

2007

2008

2009

< 20 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 >= 60

0,0 0,7 5,3 10,3 14,3 17,6 18,2 17,1 13,1 3,5

0,0 0,5 5,3 10,1 14,8 17,7 18,5 17,7 13,0 2,4

0,0 0,7 4,2 9,5 13,1 16,9 19,8 17,7 13,8 4,3

0,0 0,8 3,7 8,4 13,0 15,5 20,1 18,4 14,8 5,4

0,0 0,7 4,1 7,9 11,7 15,8 19,4 18,4 15,3 6,6

0,1 1,1 4,6 8,2 11,3 15,6 18,1 18,2 15,5 7,4

Bron: DIA

15.1.3

Het ziekteverzuimpercentage naar dienst

dienst Bestuursdienst DIA DSW HVD Mileudienst OCSW RO/EZ SOZAWE totaal gemeente

netto 1)

2007 bruto

4,1 4,9 6,2 5,5 6,6 5,3 5,2 5,9 5,5

7,0 5,9 9,6 7,0 7,7 6,4 6,0 8,1 7,0

meldings frequentie 2,0 2,0 1,2 1,8 1,8 1,7 1,9 2,2 1,9

netto 1)

2008 bruto

5,5 4,0 7,6 6,8 7,8 6,1 5,7 6,8 6,2

6,2 4,5 7,6 7,1 8,1 6,3 6,1 7,3 6,6


Bron: DIA 1) het netto verzuimpercentage is exclusief verzuim minder dan 1 jaar en zwangerschapsverlof


-174-

netto 1)

2009 bruto

6,0 4,3 8,3 6,8 6,7 5,1 6,1 6,7 6,2

6,5 4,9 8,3 7,2 6,9 5,3 6,8 7,3 6,6


15 CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN 15.1.a

Het vaste personeel naar geslacht en dienst per 31 december 2009 en gemeente totaal in 2004 HVD SOZAWE

Bestuursdienst OCSW

mannen

DIA

vrouwen

DSW/Zodiak RO/EZ Milieudienst 55,1

GEMEENTE, 2009

44,9

59,6

GEMEENTE, 2004 0

20

40,4 40

60

80

100

procenten Bron: DIA

15.1.b

Het vaste personeel naar leeftijd en geslacht per 31 december 2004 en 2009

>= 60 55-59

leeftijdsgroep

50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 < 20 -15

-10

-5

0

%mannen 2004 %mannen 2009

Bron: DIA


-175-

5

%vrouwen 2004 %vrouwen 2009

10

15

15 CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN 15.2.1

Begroting eigen inkomsten gemeente Groningen (x €1.000,-)

post onroerende/roerende zaakbelasting afvalstoffenheffing reinigingsrechten rioolrechten hondenbelasting precariorechten bouwleges en woonvergunningen leges burgerzaken graf- en begraafrechten leges brandweer haven en liggelden logiesbelasting parkeergelden totaal

2006 41.149 22.503 100 10.170 617 383 5.523 2.083 1.196 60 140 390 . 84.314

2007 41.917 23.041 266 11.161 620 385 6.749 2.150 1.408 60 191 590 7.736 96.274

2008 43.606 23.915 225 11.457 593 398 6.984 2.274 1.432 30 73 624 8.125 99.736

2009 46.823 25.093 143 12.609 664 423 7.420 2.511 1.575 60 127 624 6.935 105.007

2010 47.857 24.916 100 13.015 670 436 7.568 2.505 1.577 5 133 624 7.451 99.406

2007 43.083 23.191 143 11.044 597 505 10.576 2.503 1.399 55 153 698 7.940 101.887

2008 43.606 24.053 225 11.738 593 402 7.024 2.209 1.495 60 73 624 6.550 98.652

Bron: Bestuursdienst

15.2.2

Realisatie eigen inkomsten gemeente Groningen (x €1.000,-)

post onroerende/roerende zaakbelasting afvalstoffenheffing reinigingsrechten rioolrechten hondenbelasting precariorechten bouwleges en woonvergunningen leges burgerzaken graf- en begraafrechten leges brandweer haven en liggelden logiesbelasting parkeergelden totaal

2004 48.126 21.517 870 9.509 540 164 5.775 1.952 1.277 181 157 282 . 90.350

2005 52.008 21.855 669 10.050 591 383 6.105 2.099 1.224 136 161 448 . 95.729

2006 41.134 21.943 215 10.532 605 453 10.244 2.257 1.263 63 150 487 . 89.346


15.2.3

Uitgaven gemeente Groningen, rekening en begroting (x € 1.000,-)

post

2006 rekening

2008 begroting

2008 rekening

2009 begroting

2010 begroting

286.115 17.242 91.670 230.180 239.291 41.905 1 906.404

309.201 9.479 73.163 149.981 236.469 8.429 65.366 852.088

316.191 30.464 63.193 163.417 248.054 23.995 23.434 868.748

335.444 11.768 67.091 173.345 237.966 17.396 41.894 884.904

259.228 10.587 59.853 123.146 264.272 4.845 43.506 765.437

salarissen en sociale lasten personeel van derden rente en afschrijvingen goederen en diensten overdrachten reserveringen niet in te delen uitgaven totale lasten Bron: Bestuursdienst


-176-


Inkomsten en uitgaven gemeente Groningen naar soort, 2009 Overig 21%

Uitgaven

Inkomsten

Werk en inkomen 26%

Overig 20%

Gemeente-fonds 28%

Sport en cultuur 7%

Reserveringen 6%

Rente 3%

Vestigingsklimaat 6%

Gezondheid 6%

Belastingen, gemeentelijk 5%

Specifieke rijksuitkeringen 37%

Onderwijs en welzijn 18%

Leef\omgeving 13% Woonklimaat 4%


15.2.b

Algemene uitkering, investeringen en gemeentebelastingen per inwoner, 2002-2009 1.400

Uitkering gemeentefonds (244 mln.)

1.200

per inwoner

1.000

800 Investeringen (86 mln.) 600

400 Gemeente belastingen (48 mln.)

200

0 2002

2003

2004

2005

2006



-177-

2007

2008

2009


Documenten en mutaties Burgerzaken gemeente Groningen

documenten burgerzaken paspoorten ID kaarten rijbewijzen afschriften GBA afschriften/uittreksels burg. verklaringen omtrent gedrag mutaties burgerzaken verhuismutaties huwelijksvoltrekkingen registratie echtscheidingen verzorging geboorteaangifte verzorgen overlijdensaangifte naturalisaties (dossiers en

2005

2006

2007

2008

2009

20.198 16.224 9.698 26.602 9.274 4.167

20.460 13.202 12.696 27.548 9.338 4.850

22.928 13.425 18.681 26.572 12.525 6.125

22.887 11.504 18.275 23.619 11.690 7.449

23.603 13.302 20.380 14.214 10.864 7.832

52.367 589 293 4.202 2.392 816

49.787 666 286 3.989 2.468 944

53.185 655 313 3.921 2.288 993

53.160 680 286 3.789 2.176 976

52.725 615 271 4.134 2.510 795

2008 1.702 276 443 136 62 81 459 172 3.331

2009 1.521 278 404 150 53 49 434 143 3.035

Bron: DIA

15.3.2

Aanvragen Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken gemeente Groningen

soort aanvragen bouwaanvragen sloopaanvragen kapvergunning monumentenaanvragen aanvragen ligplaatsvergunning overige aanvragen tijdelijke verhuurvergunning op overig totaal

2005 2.010 202 . 165 58 88 137 36 2.696

2006 1.917 205 . 142 69 71 350 63 2.817

2007 1.886 204 . 158 60 75 427 122 2.932

Bron: RO/EZ 1): overig: functiewijzigingen, uitwegvergunning, reclameaanvragen, aanvragen feestverlichting en spandoeken

15.5

Populairiteit van de gemeentelijke website

rapportcijfer van de bevolking van 18 jaar en ouder gebruiksvriendelijkheid bruikbaarheid informatie snelheid van de site uiterlijk van de site gemak indienen digitale aanvraag snelheid afhandeling digitale aanvraag Bron: DIA (Dienstverleningsmonitor)

15.6

2009 7,3 7,5 7,7 7,1 6,9 7,2

Klachten en afhandelingstermijn van klachten van de bevolking die bij de gemeente binnenkomen 2005

2006

2007

2008

2009

correcte afhandeling informatieverstrekking bejegening in engere zin beleid overig

177 31 87 329 67 691

181 30 72 200 59 542

190 34 81 168 45 518

181 42 85 265 57 630

291 43 61 210 58 663

binnen een week 1 tot 6 weken 6 weken en langer

9% 64% 27% 100%

8% 64% 28% 100%

7% 73% 20% 100%

7% 65% 28% 100%

13% 73% 13% 100%

soort klacht

totaal aantal afhandelingstermijn

totaal Bron: Bestuursdienst


-178-


Klanttevredenheid over de fysieke loketten en het digitale loket, 2007, 2008 en 2009 10

8

2007 2008 2009 streefwaarde

6

4

2

0 vriendelijkheid

deskundigheid

duidelijkheid

snelheid

algemeen

e-Loket

Bron: DIA (Dienstverleningsmonitor)

15.5.a

Bekendheid onder de bevolking van de gemeentelijke website, bezoek van de site en emailcontact via het centrale e-mailadres % bekendheid 100

aantallen 15.000

80

aantal e-mails

12.000 60

9.000

6.000

40

aantallen bezoeken (dagelijks)

3.000

20

bekendheid

0

0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Bronnen: DIA, Bureau O&S (Omnibusonderzoek)

15.6.a

Belangrijkste problemen die het gemeentebestuur volgens de inwoners aan moet pakken GEEN PROBLEEM

onderhoud, schoonhouden buurt verkeersproblemen jongerenproblematiek gedrag buurtgenoten parkeerproblematiek

2008

staat van verlchting/trottoirs

2006

gebrek aan goede voorzieningen criminaliteit/vandalisme veiligheid/openbare orde te weinig toezicht verslavingsproblematiek openbaar vervoer allochtonenproblematiek 0

5

10

15

procent van de inwoners

Bron: Bureau O&S (Omnibusonderzoek)


-179-

20

25

30


Uitslag Gemeenteraadsverkiezingen (GR) en Tweede Kamerverkiezingen (TK) in procenten

PvdA VVD CDA Groen Links D66 Chr. Unie SP Student en Stad Stadspartij Partij voor de Dieren Geert Wilders/PvdV Lijst Pim Fortuyn overige partijen

2002 GR 22,4 14,0 11,4 14,6 6,8 6,5 11,6 5,0 6,6

2003 TK 38,9 13,8 13,1 10,1 6,1 3,7 10,3

2006 GR 27,1 12,1 7,9 11,7 5,6 6,6 17,3 2,8 6,4

0,5 2,7 0,6

1,0

2010 GR 20,2 14,2 6,9 12,5 9,2 5,2 10,6 4,2 11,9 3,7

TK 29,1 11,9 13,4 10,0 3,3 5,4 21,5

2,0 2,5 0,1 0,8

2,6

1,4

TK 28,7 15,3 6,4 12,6 10,8 4,3 11,6

1,6 7,4 0,9

Bron: DIA

15.7.2

Opkomstpercentages verkiezingen Gemeenteraad 1994 64,1 65,3

gemeente Groningen Nederland

1998 59,9 58,3

2002 57,7 57,7

2006 57,1 58,2

2010 54,2 53,9

2002 79,5 78,9

2006 80,6 80,4

2010 76,8 74,7

1999 47,8 51,6 45,0

2003 53,0 55,4 47,6

2007 47,4 51,0 46,3

1999 32,9 29,9 49,8

2004 45,1 39,1 44,2

2009 39,2 36,9 43,0

Bron: DIA, CBS

15.7.3

Opkomstpercentages verkiezingen Tweede Kamer 1994 78,3 78,8


1998 73,0 73,3

Bron: DIA, CBS

15.7.4

Opkomstpercentages verkiezingen Provinciale Staten 1991 51,9 56,9 52,3

gemeente Groningen provincie Groningen Nederland

1995 49,1 55,2 50,2

Bron: DIA, CBS

15.7.5

Opkomstpercentages verkiezingen Europees Parlement 1989 50,0 47,5 58,5

gemeente Groningen Nederland Europa

1994 37,8 35,6 56,8

Bron: DIA, CBS

15.7.6

Opkomstpercentages referenda


Noorderplantsoen, 1994 31,0

Bron: DIA, Elsevier


-180-

Noordzijde Grote Europese grondwet, Markt, 2001 2005 56,5 64,9 62,8

Oostwand Grote Markt, 2005 38,6


Zetelverdeling gemeenteraad Groningen, 2002, 2006 en 2010

14 totaal 39 zetels 12

10

aantal

8

6

4

2

0 PvdA

VVD

Groen Links

Stadspartij

SP 2002

D66 2006

CDA

Chr. Unie Student en Stad

Partij vd Dieren

2010

Bron: DIA

15.7.b

Opkomst gemeenteraadsverkiezingen sinds 1970, Groningen en Nederland

80

75

procent

70

gemeente Groningen

65

Nederland

60

55

50 1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

Bron: DIA, CBS


-181-

1998

2002

2006

2010


Uitslagen gemeenteraadsverkiezingen per gebied, 2010

gebied 1)

P.v.d.A.

VVD

19,2 21,1 19,9 22,3 19,9 19,0

Centrum/Oosterpoort Oosterpark Korrewegwijk De Hoogte Schilders/Oranjewijk De Wijert/Helpman Rivieren/Gruno/Zeeheldenbuurt Hoornse wijken Oosterhoogebrug/de Hunze Lewenborg eo Beijum Paddepoel/Selwerd Vinkhuizen Hoogkerk/Gravenburg Speciale stembureaus totaal

Stadspartij 8,3 10,2 8,4 9,5 8,6 12,7

SP

D66

16,1 11,4 11,7 8,3 14,3 19,8

Groen Links 16,0 13,7 15,3 13,3 17,4 10,7

CDA Christen Unie 4,7 2,6 4,3 3,2 5,9 4,6 5,2 3,8 5,0 3,0 9,7 5,1

Student en Stad 7,0 4,0 6,5 2,7 5,8 1,6

P.v.d.D.

9,4 16,6 12,7 19,1 10,0 7,9

11,9 8,8 9,6 7,6 11,8 9,4

19,0

15,8

14,3

9,2

8,4

10,4

7,6

5,3

5,8

3,3

21,8

18,7

8,6

12,2

8,4

8,8

9,8

5,2

1,1

3,8

23,2

14,2

10,8

17,5

10,3

7,3

5,9

4,8

1,2

3,2

22,4 20,5 21,4 22,5 18,9 18,7 20,2

11,6 7,3 9,7 9,8 16,1 14,6 14,2

9,0 13,2 7,6 7,1 6,6 16,2 12,5

18,8 15,8 19,0 15,6 16,1 6,3 11,9

16,1 16,7 12,0 12,3 7,5 6,9 10,6

5,1 5,4 5,5 4,5 7,0 13,9 9,2

5,2 5,1 10,0 9,2 10,2 5,3 6,9

4,3 7,2 7,4 11,4 10,8 3,5 5,2

1,1 1,5 2,4 1,5 0,9 10,8 4,2

4,2 5,4 3,4 3,6 3,6 2,9 3,7

3,9 5,1 4,3 6,3 3,4 3,1

Bron: DIA 1) De gebiedsindeling wijkt af van de GSB-wijkindeling, dit komt omdat de begrenzing van de stemdistricten niet 100% gelijk is aan de buurtgrenzen waardoor de districten niet in alle gevallen kunnen worden toegedeeld aan een GSB wijk

15.7.c

Het stemgedrag voor PvdA en SP, gemeenteraadsverkiezingen 2010

Oosterhoogebrug/de Hunze Lewenborg eo Vinkhuizen de Hoogte Hoornse wijken Selwerd/Paddepoel Oosterpark PvdA Beijum Oranje/Schilderswijk Korrewegwijk Centrum/Oosterpoort Rivieren/Gruno/Zeeheldenbuurt Helpman/de Wijert Hoogkerk/Gravenburg -8

-6

-4

-2

0

2

4

6

afwijking van het gemeentegemiddelde in procentpunten Bron: DIA


-182-

8

10

SP

15 CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN 15.7.d

Het stemgedrag voor VVD en de Stadspartij, gemeenteraadsverkiezingen 2010 Helpman/de Wijert Hoornse wijken Hoogkerk/Gravenburg Centrum/Oosterpoort

Rivieren/Gruno/Zeeheldenbuurt VVD

Oranje/Schilderswijk Oosterhoogebrug/de Hunze

Stadspartij

Korrewegwijk Oosterpark Lewenborg eo Vinkhuizen Selwerd/Paddepoel de Hoogte Beijum -8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

afwijking van het gemeentegemiddelde in procentpunten

Bron: DIA

15.7.e

Het stemgedrag voor Groen Links en D66, gemeenteraadsverkiezingen 2010 Oranje/Schilderswijk Centrum/Oosterpoort Korrewegwijk

Rivieren/Gruno/Zeeheldenbuurt Oosterpark

Groen Links

de Hoogte Beijum

D66

Oosterhoogebrug/de Hunze Helpman/de Wijert Lewenborg eo Hoornse wijken Selwerd/Paddepoel Vinkhuizen Hoogkerk/Gravenburg -8

-6

-4

-2

0

2

4

6


Bron: DIA


-183-

8

10

15 CONCERN, BESTUUR EN BURGERCONTACTEN 15.7.f

Het stemgedrag voor het CDA en de Christen Unie, gemeenteraadsverkiezingen 2010

Oosterhoogebrug/de Hunze Lewenborg eo Vinkhuizen de Hoogte Hoornse wijken

CDA

Selwerd/Paddepoel Oosterpark

Chr.Unie

Beijum Oranje/Schilderswijk Korrewegwijk Centrum/Oosterpoort Rivieren/Gruno/Zeeheldenbuurt Helpman/de Wijert Hoogkerk/Gravenburg -8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10


Bron: DIA

15.7.g

Het stemgedrag voor Student & Stad en de Partij voor de Dieren, gemeenteraadsverkiezingen 2010 Centrum/Oosterpoort Korrewegwijk Oranje/Schilderswijk

Rivieren/Gruno/Zeeheldenbuurt Student & Stad

Oosterpark de Hoogte

PvdD

Selwerd/Paddepoel Helpman/de Wijert Vinkhuizen Beijum Oosterhoogebrug/de Hunze Hoornse wijken Lewenborg eo Hoogkerk/Gravenburg -8

-6

-4

-2

0

2

4

6


Bron: DIA


-184-

8

10

LIJST VAN AFKORTINGEN EN BEGRIPPEN BRONNENLIJST KAARTBIJLAGE

Gronometer, het gebiedsinformatioesysteem van de gemeente Groningen. Gronometer verschaft informatie op diverse geografische niveaus binnen de gemeente (stedelijk, per wijk en per buurt) en verschillende jaren. www.groningen.buurtmonitor.nl.


-186-

AFKORTINGEN AFKORTING Afkorting AAW ABCG AOC BBL BBO BD/BSD BOL BORG CAK CBS CDA COEN D66 DIA Fvw GBA GFT GGD GMD GSB havo HBO HHG HKS HVD ICT IOAW Km KvK KWh lbo Lisa mavo mbo MD NCM NS NVB NVS NWW O.Z.B. OCSW P+ R PvdA PvdD RIO RMC RO/EZ ROA ROC RuG RvB

HS HS 7 8 8 8 8 15 8 12 9 Div. 15 5 15 Div. 1 2 12 4 en 13 4 Div. 8 8 8 13 15 5 7 1 5 12 8 5 8 8 15 10 11 10 11 6 7 15 11 15 15 7 8 15 3 8 8 11

OMSCHRIJVING Omschrijving Algemene Arbeidsongeschiktheidswet Schoolbegeleidingsdienst voor basis- en voortgezet onderwijs Agrarisch Opleidingen Centra Beroeps Begeleidende Leerweg Beroeps Begeleidend Onderwijs Bestuursdienst, gemeente Groningen Beroeps Opleidende Leerweg Beheer Openbare Ruimte Groningen Centraal Administratie Kantoor Centraal Bureau voor de Statistiek Christen Democratisch Appel Conjunctuur Enquête Nederland Democraten 66 Dienst Informatie en Administratie, gemeente Groningen Financiële Verhoudings Wet Gemeentelijke Basis Administratie Groente-, fruit- en tuinafval Gemeentelijke Gezondheids Dienst Gemeenschappelijke Medische Dienst Grote Steden Beleid Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Hoger beroepsonderwijs Hanze Hogeschool Groningen Herkennings Dienst Systeem Hulpverleningsdienst, gemeente Groningen Informatie- en Communicatietechnologie Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werklozen Kilometer Kamer van Koophandel Kilo Watt hour (uur) Lager beroepsonderwijs Landelijk Informatie Systeem Arbeidsplaatsen en vestigingen Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs Milieudienst, gemeente Groningen Stichting Nationaal Contact Monumenten Nederlandse Spoorwegen Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten Normgeving Voorzieningenniveau Streekvervoer Niet werkende werkzoekenden Onroerend zaakbelasting Onderwijs, Cultuur, Sport en Welzijn Park+Ride Partij van de Arbeid Partij van de Dieren Regionaal Inkomens Onderzoek Regionaal Meld en Coördinatiepunt Dienst Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken, gemeente Groningen Regeling opvang asielzoekers Regionaal Opleidingscentrum Rijksuniversiteit Groningen Reseach voor Beleid


-187-

AFKORTINGEN AFKORTING

HS

OMSCHRIJVING

SOZAWE SP SWP UB UMCG UWV vbo VES vmbo VNG VNN VVD vwo WAJONG WAO WAZ WIA WMO wo WOZ WW WWB

Div. 15 11 10 4 7 8 11 8 Div. 9 15 8 7 7 7 7 9 8 3 6 7

Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten, gemeente Groningen Socialistische Partij Stichting Werk Projecten Universiteitsbibliotheek der Rijksuniversiteit Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen Voorbereidend beroepsonderwijs Verkeers Evaluatie Systeem Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs Vereniging van Nederlandse Gemeenten Verslavingszorg Noord Nederland Volkspartij voor Vrijheid en Democratie Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen Wet werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Wetenschappelijk onderwijs Wet Onroerende Zaken Werkloosheidswet Wet Werk en Bijstand


-188-

BEGRIPPENLIJST BEGRIP

HS

OMSCHRIJVING

20 procents groepen (inkomens)

7

Inkomensverdeling gebaseerd op het besteedbaar inkomen. De grenzen van de inkomensklassen zijn afgeleid van de quintielverdeling (1/5) van Nederland als geheel.

24 uursopvang (dak en thuislozen)

9

Een vorm van opvang waarbij dak en thuislozen 24 uur per dag worden opgevangen

A1 (Ambulancevervoer)

13

Direct uitrijden met zwaailicht en sirene. De ambulance dient binnen een kwartier ter plaatse te zijn.

A2 (Ambulancevervoer)

13

Z.s.m. ter plaatse (zonder sirene en zwaailicht). Uiterlijk binnen een half uur na melding bij de CPA

Aanleunwoning

3

Servicewoning die als onderdeel van een complex gelegenheid biedt tot het gebruik maken van gemeenschappelijke voorzieningen

Absoluut verzuim

8

Leerplichtige jongeren die niet staan ingeschreven bij een onderwijsinstelling.

Actief woningzoekenden

3

Woningzoekenden die minstens 1 maal per jaar op een woning gereageerd hebben

Administratieve leegstand

3

Een woonruimte staat leeg als er, geautomatiseerd, geen persoon op dat adres in het GBA-bestand gevonden wordt

Afvalbrengstation

12

Afvalbedrijf waar de inwoners van de gemeenten Groningen, Bedum, Ten Boer en Haren hun afval kunnen brengen

Afvalstoffenheffing

De afvalstoffenheffing, een gemeentelijke heffing, wordt geheven op grond van artikel 15.33 van de Wet Milieubeheer. De opbrengst van de afvalstoffenheffing wordt onder meer gebruikt voor het ophalen van huisvuil en grofvuil.

Agglomeratiecordon

11

Het voor verkeerstellingen gebruikte gebied voor het inen uitgaande verkeer in de agglomeratie Groningen. Het gebied omvat de gemeenten Groningen en Haren

Algemene rijksuitkering

15

Uitkering uit het gemeentefonds, aan alle gemeenteen op basis van algemene verdeelmaatstaven, die ten goede komt aan de algemene middelen.

Alleenstaanden

2

Niet gehuwd of een partnerschapsrelatie aangegaan volgens de burgerlijke stand

Alleenwonenden

2

Een persoon die alleen woont in een zelfstandige of niet zelfstandige woonruimte

Allochtoon (algemeen)

2,3,9

Allochtoon (NWW’ers)

6

Ambtshalve onbekend

2

Arbeidsmarktrayon

6

Arbeidsongeschikth.klasse <80%

7


Persoon waarvoor geldt dat hij/zij zelf buiten Nederland is geboren, of waarvan ten minste één ouder buiten Nederland is geboren. Uitzondering is een in het buitenland geboren persoon uit twee in Nederland geboren ouders, deze heeft als herkomstland Nederland (CBS definitie) Allochtonen worden ingedeeld naar nationaliteit op basis van hun paspoort. Als bij nationaliteit ‘Nederlands’ de geboorteplaats buiten Nederland is kan men kiezen: of als Nederlander in de bestanden of het geboorteland Bij vertrek en vestiging: niet bekend waarheen of waarvandaan. Het arbeidsmarktrayon Groningen omvat de gemeenten Groningen en Haren Uitkeringsgerechtigden voor wie de mate van arbeidsongeschiktheid minder dan 80% bedraagt, maar meer dan het wettelijk voorgeschreven minimum (15% voor de WAO en 25% voor de AAW)

-189-


HS

OMSCHRIJVING

Arbeidsongeschiktheidsklasse

7

Arbeidsongeschiktheidsklasse 80-100%: uitkeringsgerechtigden voor wie de mate van arbeidsongeschiktheid tussen 80% en 100% is gesteld; zij hebben een volledige uitkering

Arbeidsplaats

5

Een plaats waar betaalde arbeid bij een vestiging wordt verricht. Onderscheid wordt gemaakt in vaste arbeidsplaatsen en Uitzendkrachten

Arbeidsvolume

5

De hoeveelheid arbeid die is ingezet in het productieproces; wordt uitgedrukt in arbeidsjaren

Basisonderwijs

8

Onderwijs bestemd voor kinderen vanaf 4 jaar én verplicht vanaf 5 jaar, exclusief het speciaal onderwijs

Bebouwing

1

Totale oppervlakte van de bebouwing

Bedbezetting

4

Het percentage van de tijd dat een (ziekenhuis)bed bezet wordt

Beroepsbevolking

6

Alle personen van 15-64 jaar die ten minste twaalf uur per week werken of actief dergelijk werk zoeken (CBS, Enquête beroepsbevolking), zie ook potentiële beroepsbevolking.

Beroepsonderwijs

8

Onderwijs gericht op het uitoefenen van een bepaald beroep, wat gevolgd kan worden op lager, middelbaar en hoger niveau

Besteedbaar inkomen

7

Bruto inkomen uit arbeid, onderneming, vermogen en ontvangen overdrachten verminderd met premies sociale zekerheid, loon-, inkomstenen vermogensbelasting en andere betaalde overdrachten (o.a. premies ziektekosten en alimentatie voor ex-partner)

Bezetting (van woningen)

3

Aantal personen dat op een zelfstandige woning bij het GBA staat ingeschreven

Bijzonder onderwijs

8

Onderwijs niet van de overheid uitgaande of daartoe behorend

Binnenstad

div.

Het gebied binnen de diepenring, de Binnenstad omvat de CBS buurten 00 (Stadscentrum), 01 (Buinnenstad-zuid) en 03(Binnenstad-west)

Binnenstadsbezoekers

5

Het totaal aantal personen dat naar de binnenstad komt om te winkelen en voor andere bezoekersdoelen (werken, wonen, recreatie, horeca, studie)

Binnencordon

11

Het voor verkeerstellingen gebruikte gebied om het inen uitgaande verkeer in het gebied van binnenstad en omgeving te tellen. Het gebied wordt begrensd door het van Starkenborghkanaal, het Damsterdiep, de Europaweg, de Zuidelijke ringweg, de Westelijke ringweg en de spoorlijn Groningen-Sauwerd

Binnenverhuizing

2

Onder binnenverhuizingen worden de verhuizingen verstaan waarbij de plaats van vertrek en de plaats van vestiging in hetzelfde gebied liggen. Bij de binnenverhuizingen per wijk gaat het dus om verhuizingen waarbij beide adressen binnen dezelfde wijk gelegen zijn. Bij het totaal aantal binnenverhuizingen in de stad gaat het om verhuizingen waarbij beide adressen in dezelfde gemeente gelegen zijn. Het totaal aantal binnenverhuizingen in een gemeente is derhalve niet de som van de binnenverhuizingen per wijk.

Bodemgebruik

1

Een onderverdeling van het grondgebied van de gemeente naar soort gebruik

BORG

12

Branche

5

In het Beheer Openbare Ruimte Groningen wordt de objectieve kwaliteit van de leefomgeving vastgesteld. De mate waarin de stad schoon en heel is wordt door Stadsbeheer in kaart gebracht. Voor verschillende onderdelen van het beheer en onderhoud is de kwaliteit afgezet tegen de doelstelling. Bedrijfstak

Bruto ziekteverzuim

15

Zie ziekteverzuim


-190-


HS

OMSCHRIJVING

Buitengebied

1

Oppervlakten land in buitengebied

Burgerlijke staat

2

Met ingang van 1 januari 1999 wordt onder burgerlijke staat verstaan de categorieën: gehuwd, gescheiden, weduwe/weduwnaar, geregistreerd partnerschap, gescheiden geregistreerd partner en achtergebleven geregistreerd partner.

Buurtcohesie

14

Sociale samenhang in een buurt, een samengestelde indicator gebruikt bij het leefbaarheidsonderzoek: De buurtbewoners kennen elkaar, voelen zich thuis, er is saamhorigheid en buurtbewoners gaan op een prettige manier met elkaar om.

Categorie 1 scholen

8

Scholen voor speciaal onderwijs (vergelijk: expertise centra)

CBS-Methode

2

Zie allochtoon

Centrum

div.

De CBS buurten 00 Stadscentrum, 01 Binnenstad-zuid, 03 Binnenstad-west, 04 Binnenstad-noord en 02 Binnenstad-oost

CITO scores

8

Citoscores zijn de scores van leerlingen op de Eindtoets Basisonderwijs, die ook wel de Cito-toets wordt genoemd. De toets bestaat uit 240 opgaven die gelijk verdeeld zijn over de onderdelen Taal, Rekenen, Informatieverwerking en Wereldoriëntatie, waarbij het laatste onderdeel facultatief is.

CO2 uitstoot

12

Berekende hoeveelheid CO2 uit het verbruik van gas en van elektriciteit

COEN

5

Conjunctuurenquête Nederland: Het onderzoek heeft betrekking op de belangrijkste conjunctuurrelevante variabelen in het bedrijfsleven, de resultaten komen per kwartaal beschikbaar.

Collectie (bibliotheken)

10

De totale omvang aan boeken, gebonden tijdschriften, audiovisuele materialen, bladmuziek e.d. in eigendom van de instelling

Concern

15

De negen diensten van de gemeentelijke organisatie van de gemeente Groningen samen

Corporatief (woningen)

3

Woningen in eigendom van een corporatie (woningbouwvereniging)

Creatieve sector

5

Werkgelegenheid en vestigingen in de kunsten, media en entertainment en de creatieve zakelijke dienstverlening

Dagelijkse goederen

5

De levensmiddelen en persoonlijke verzorgingsproducten die aan worden geschaft in de detailhandel. Het gaat om de aankopen bij supermarkten, overige voedings- en genotmiddelen, drogisterijen en parfums en cosmetica (SBI codes 5211,522xx, 52321 en 5233)

Dagopvang

9

Vorm van opvang voor thuis en daklozen waarbij alleen overdag opvang wordt geboden

Dagverpleging

4

Een aantal uren durende vorm van verpleging in een instelling, in het algemeen voorzienbaar, en noodzakelijk in verband met het op dezelfde dag plaatsvinden van onderzoek of behandeling

Deeltijd

5

Arbeidsplaatsen voor minder dan 15 uur per week

Denominatie

8

Onderwijsrichting onderverdeeld in openbaar, (soort) kerkgenootschap en overig

Doelgroepen (landen)

9

In Groningen hanteert men in het minderhedenbeleid doelgroepen te weten: traditionele doelgroepen (personen uit Turkije, Marokko, Tunesië, Algerije, Egypte, Libië, Aruba, Ned. Antillen, Suriname, Latijns Amerika (ex) Joegoslavië, en vluchtelingenlanden (personen uit Afghanistan, Irak, Iran, Vietnam, Ethiopië en Somalië)


-191-


HS

OMSCHRIJVING

Draaideur (daklozen)

9

Bij inen uitstroom van daklozen: Een persoon die na onderbreking van meer dan een half jaar opnieuw gebruik maakt van een opvangvoorziening wordt beschouwd als instroom onder de noemer 'draaideurinstroom' (of uitstroom)

Draaideur (uitkeringen)

7

Draaideurcliënten zijn cliënten die binnen een helf jaar weer terug vallen in de uitkering.

Echtscheiding

2

Ontbinding van het huwelijk door rechterlijk vonnis op de bij de wet omschreven gronden

Economische Vitaliteit (Bureau Louter)

5

Vergelijking van de economische vitaliteit aan de hand van indicatoren die voor alle gemeenten in Nederland op uniforme wijze zijn berekend. Er zijn drie groepen indicatoren; economische groeiprestaties, economische specialisaties en vestigingsklimaat.

Eenoudergezin

2

Een gezin dat wordt gevormd door één ouder met één of meer kinderen, ongeacht de leeftijd van de kinderen

Eenpersoonshuishouden

2

Een persoon, die alleen op een adres woont, in een zelfstandige woonruimte (= alleenwonende)

Eerste generatie

2

Inwoners die in het buitenland geboren zijn

Eerste ring

11

De buurten direct om het centrum waar buurtparkeren is ingevoerd

Effectieve vloerproductiviteit

5

Omzet per vierkante meter verkoopvloeroppervlak

Eigenaar/bewoner

3

De eigenaar staat bij het GBA zelf ingeschreven in de woning, bij leegstand betreft het de laatst bekende bewoonde situatie

Eigendom

3

Geeft het soort eigenaar van een (woon)object aan

Energie en Milieu

5

Kansrijk cluster: omvat de SBI codes D23, D37, E40, G5112, G 5157 en O90

Expertise centra (Categorie 2/3 scholen)

8

Basis- en voortgezet onderwijs gegeven aan ZMLK-, LZ-, Mytyl-, slechthorende, ZMOK- en PI-leerlingen.

Extramuraal

4

Buiten de muren van de betrokken instelling

Fase-indeling UWV werkbedrijf

6

Fase-indeling 1 tot en met 4 met betrekking tot de kansen van werklozen op de arbeidsmarkt: Fase 1: direct bemiddelbaar; Fase 2: hebben een kort traject nodig om zichzelf te kunnen redden op de arbeidsmarkt; Fase 3: hebben een lang traject (langer dan een jaar) nodig om zich te kunnen redden op de arbeidsmarkt; Fase 4: hebben, ook op de langere termijn, geen kansen op de arbeidsmarkt

Financiële-verhoudingswet(Fvw)

1

De oppervlaktegegevens worden geleverd ten behoeve van de beheerders van het gemeentefonds. De ruimtelijke gegevens dienen als grondslag voor het bepalen van de uitkeringen aan de gemeenten.

Food/non Food

5

Food: De voedings en genotmiddelen die worden aangeschaft in de detailhandel. Het gaat om de aankopen bij supermarkten en overige voedings- en genotmiddelen (SBI codes 5211,522xx) Non-Food is alle overige producten aan te schaffen bij de detailhandel.

Gastouderopvang

9

Kinderopvang in een gezinssituatie voor kinderen tussen de 6 weken en 12 jaar. De opvang is tot stand gekomen door bemiddeling van en begeleid door een gastouderbureau, waarbij particulieren kinderopvang kunnen aanbieden of vragen en die betrekking heeft op het gelijktijdig opvangen van ten hoogste vier kinderen (dit is inclusief eigen kinderen)

Gaststudenten

8

Gaststudenten blijven inde regel van 2 maanden tot een jaar. Bekend is het aantal gaststudenten dat gedurende een seizoen studeert


-192-


HS

OMSCHRIJVING

GBA (Gemeentelijk Basis Administratie)

2

Bestand waarin de basisinformatie van de bevolking ingeschreven in de gemeente Groningen is vastgelegd

Geboortecijfer

2

Het aantal levendgeborenen per jaar per 1000 van de gemiddelde bevolking

Gemiddelde bed bezetting

4

Het percentage van de tijd dat een (ziekenhuis)bed bezet wordt

Gemiddelde verpleegduur

4

Aantal verpleegdagen in een periode, gedeeld door het aantal in die periode opgenomen patiënten

Gemiddelde woningbezetting

3

Het aantal inwoners gedeeld door het aantal woningen

Geregistreerd partnerschap

2

De registratie (ingevoerd per 1 januari 1998) is mogelijk voor paren van gelijk en van verschillend geslacht. In de meeste opzichten is het geregistreerd partnerschap vergelijkbaar met het huwelijk. Een duidelijk onderscheid betreft evenwel de relatie tussen de partners en de eventuele kinderen. Als een vrouw die geregistreerd partner is, een kind krijgt, is zij weliswaar automatisch de moeder van het kind, maar haar mannelijke geregistreerde partner is alleen dàn de juridische vader als hij, met toestemming van de moeder, het kind erkent

Geregistreerde werkloosheid (definitie CBS, oud) Zie ook: werkloze beroepsbevolking

(6)

Alle mensen van 16 - 64 jaar zonder werk (of met werk van minder dan 12 uur per week), die: - bij een arbeidsbureau staan ingeschreven en - direct beschikbaar zijn voor een baan van minstens 12 uur per week, ongeacht of men hiernaar op zoek is. De cijfers hebben een onnauwkeurigheidsmarge omdat ze gebaseerd zijn op steekproefonderzoek.

Geriatrisch

4

De geestelijke vermogens betreffende

Gestandaardiseerd inkomen

7

Om de inkomens van huishoudens van verschillende omvang en samenstelling vergelijkbaar te maken, wordt het inkomen van het huishouden met behulp van een equivalentiefactor gestandaardiseerd

Gezinsverband (vestiging/vertrek)

2

In gezinsverband: personen die niet als alleenstaande zich vestigen of vertrekken

Goederen en diensten

15

Betreft de vergoedingen voor het beschikbaar stellen van personeel aan derden, de ontvangen huren en pachten, de verkoopopbrengsten van gronden, andere onroerende zaken en buiten gebruik gestelde duurzame goederen, alsmede de opbrengsten wegens verkoop van goederen en diensten.

Grijze druk

2

het aantal bejaarden (65 jaar en ouder) op de werkzame bevolking (20 t/m 64 jaar)

Groei van de woningvoorraad

3

Het verschil in aantal woningen op de respectievelijke teldata wordt gevormd enerzijds door nieuw- en herbouw van woningen, anderzijds door vermindering van het aantal woningen door vernietiging en buitengebruikstelling

Groene druk

2

Groningse Kredietbank

7

Het aantal jongeren (0 t/m 19 jaar) op de werkzame bevolking (20 t/m 64 jaar) Bij de GKB (onderdeel van de dienst SOZAWE) kunnen mensen met financiële problemen zich melden voor informatie, hulp en/of schuldsarnering.

Grootverbruik(er)

12


Een grootverbruiker gas heeft een gasmeter groter dan 40m3 (een zgn G25 meter). Een grootverbruiker elektra heeft een aansluiting groter dan 3 x 80amp.

-193-


HS

OMSCHRIJVING

GSB

div.

Grote Stedenbeleid. In 1995 sloten het kabinet en negentien steden het convenant Grote Stedenbeleid af, waarin een duurzame verbetering van de positie van de steden in sociaal, economisch en cultureel opzicht wordt nagestreefd. Later zijn hier nog 11 steden bijgekomen. GSB III betreft het GSB beleid voor de convenantperiode 2005-2009

Halve-dagopvang

9

Opvang van kinderen die, ter bestrijding van een achterstand, meer uren opvang nodig hebben dan bij een peuterspeelzaal mogelijk is

Hectare

1

10.000 m2

Herkomst

2

Het geboorteland van de persoon en/of zijn vader en/of moeder (VNGmethode) zie ook allochtoon

HKS

13

Herkenningsdienstsysteem, een landelijk dekkend registratiesysteem dat door de politie wordt gebruikt, het bevat processen-verbaal van aangiften tegen bekende en onbekende daders.

Hoofdbewoner

3

De hoofdbewoner van een woning wordt op de volgende wijze bepaald: bij gehuwden, al of niet met alleenstaande(n), wordt de gehuwde man als hoofdbewoner geteld; - bij een eenoudergezin, al of niet met alleenstaande(n), wordt de ouder als hoofdbewoner geteld; - bij meerdere alleenstaanden wordt de langstwonende als hoofdbewoner geteld

Huishouden (CBS)

2

Een (particulier) huishouden bestaat uit één of meer personen die samen in een woonruimte wonen en zelf in hun dagelijkse behoefte voorzien

Huishoudens / Huishoudensamenstelling

2

Er wordt een verdeling gemaakt in de volgende soorten huishoudens: Eenoudergezinnen (met kinderen tot 23 jaar); Meerpersoonhuishoudens met kinderen tot 23 jaar; Meerpersoonhuishoudens zonder kinderen; Eenpersoonshuishoudens. Onder deze definitie worden huishoudens met inwonende kinderen van 23 jaar of ouder gerekend tot de categorie meerpersoonshuishoudens

Huwelijk

2

Echtverbintenis voltrokken door de ambtenaar van de burgerlijke stand

ICT

5

Informatie- en communicatietechnologie. Dat zijn de SBI codes G52494, I6420, K72101, K72102, K722, K723, K725, K726, K7413 en K74831

Indexcijfer

5

Cijfer dat de verhouding van een waarde tot een van te voren als grondslag aangenomen grootheid aanwijst

Inkomen

7

Zie besteedbaar inkomen

Inkomensverdeling

7

Verdeling van de bevolking in 10 of 20 procentsgroepen volgens de landelijke verdeling van inkomensgroepen

Inlenende vestiging

5

Een vestiging die uitzendkrachten en/of personen op detacheringbasis via een uitzendbureau in dienst heeft

Inleunwoning

3

Servicewoning gelegen binnen een complex die gelegenheid biedt tot het gebruik maken van gemeenschappelijke voorzieningen

Institutionele belegger

3

Financiële instelling die als uitvloeisel van haar hoofdfunctie met een zekere regelmaat de beschikking krijgt over gelden waarvoor een langlopende belegging moet worden gezocht. Het gaat om pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en beleggingsinstellingen

Intramuraal

4

Behandeling binnen de muren van een inrichting

Kansrijke Clusters

5

Dit zijn de informatie- en communicatietechnologie (ICT), de biomedische sector (life science), het toerisme en de sector energie en milieu

Kind

2

Een met de wettige vader en/of moeder samenwonende ongehuwde man of vrouw zonder eigen kinderen


-194-


HS

OMSCHRIJVING

Kinderdagverblijf

9

Volgens de gemeentelijke 'Verordening Kinderopvang (1992)' is een kinderdagverblijf een ruimtelijke voorziening voor kinderopvang voor meer dan vier aaneengesloten uren, uitsluitend voor kinderen vanaf nul jaar tot het moment waarop zij basisonderwijs kunnen volgen

Kleinverbruik(er)

12

Zie grootverbruik(er)

Klinisch

4

Behandeling in een ziekenhuis waarbij men een of meer nachten verpleegd wordt

Koopkracht

7

Het gestandaardiseerd huishoudens inkomen gerelateerd aan het landelijk gemiddelde

Kooporiëntatie

5

Gerichtheid van de bevolking van een bepaald woongebied voor aankopen op een bepaald winkelgebied

Div.

Onderzoek naar een aantal sociaal economische kenmerken dat één maal per twee jaar door dienst SOZAWE door middel van enquêtes onder de bevolking wordt uitgevoerd

Leefbaarheidsmonitor

Leeftijd

2

Het verschil tussen de teldatum en de geboortedatum (dag, maand, jaar)

Leeftijdscategorie/Leeftijdsgroep/ Leeftijdsverdeling

2

Samenstelling van twee of meer leeftijden

Leegstandspercentage

3

Aantal woningen waar geen persoon op dat adres in het GBA bestand gevonden wordt, gedeeld door het totaal aantal woningen

Leerlingenprognose

8

Berekening van het toekomstig aantal leerlingen gebaseerd op een aantal veronderstellingen. De belangrijkste veronderstellingen hebben betrekking op de belangstelling voor een bepaalde school en de verwachte toekomstige omvang van leeftijdsgroepen.

Letsel

13

Onderverdeling van de geleden schade als gevolg van een verkeersongeval, te weten dodelijke afloop en gewond

Lichamelijke beperkingen

4

Personen die, al dan niet tijdelijk, in meer of mindere mate lichamelijk beperkt zijn (gezondheidsenquête)

Life Sciences

5

Biotechnologie en medische sector. Dat zijn de SBI codes DG244, DL3310, G5146, K73103, K73104, N85152/3

M3

3

Kubieke meter (= 1000 liter)

Mantelzorg

9

Mantelzorg is vrijwillige zorg die men geeft aan een bekende als deze voor langere tijd hulpbehoevend is. In het kader van de WMO komt mantelzorg nadrukkelijk vóór het toekennen van professionele zorg.

Marktsector

3

De particuliere sector

Meldingsfrequentie

15

Het gemiddeld aantal ziekmeldingen per medewerker per jaar

Meldpunt overlast

13

Een gemeentelijke instelling bij de politie gestationeerd meldpunt waar burgers structurele overlastsituaties kunnen melden.

Migratiesaldo

2

Het verschil tussen vestiging in en vertrek uit de gemeente

Minderheden (Allochtonen)

2

Personen die niet in Nederland geboren zijn of van wie de vader en/of de moeder niet in Nederland geboren is (VNG definitie)

Misdaadscore

13

De Misdaadscore wordt bepaald door de positie van 12 delicten. Het gaat om veel voorkomende delicten die iedereen kunnen overkomen. Zes autodiefstal, bedreiging, mishandeling, overval, straatroof en woninginbraak - tellen dubbel zo zwaar mee. De overige zes zijn: autoinbraak, diefstal uit box/garage/schuur/tuinhuis, diefstal brom-en snorfiets, oplichting, vernieling auto en zakkenrollen.


-195-


HS

OMSCHRIJVING

Misdrijf

13

Strafbaar feit van ernstige aard

Nachtopvang

9

Opvang voor dak- en thuislozen waarbij ’s nachts onderdak wordt verleend

Naschoolse opvang

9

De naschoolse opvang, ook wel 'buitenschoolse opvang' genoemd, is kinderopvang voor kinderen die de basisschool bezoeken (dus voor kinderen van vier tot twaalf jaar). De opvang vindt plaats op werkdagen buiten de schooluren, ook in de schoolvakanties

Nationaliteit

2

De hoedanigheid van tot een bepaalde natie te behoren of van een bepaalde natie deel uit te maken. Tussen 1 januari 1992 en 1 oktober 1997 konden niet-Nederlanders bij naturalisatie tot Nederlander kiezen voor het behoud van de oorspronkelijke nationaliteit, wat het aantal naturalisaties verhoogde. Sinds 1 oktober 1997 mogen personen, op een enkele uitzondering na, slechts één nationaliteit hebben.

Natuurlijke aanwas

4

Het saldo van geboorte en sterfte

Nederlandse norm gezond bewegen

5

De Nederlandse norm gezond bewegen betekent voor jongeren minimaal 1 uur per dag matig intensief bewegen. Voor volwassenen is dat een half uur per dag gedurende minimaal 5 dagen per week

Netto ziekteverzuim

15

Zie ziekteverzuim

Niet dagelijkse goederen

5

Al de goederen die worden aangeschaft in de detailhandel en die niet tot de dagelijkse goederen behoren. Hiertoe behoren de volgende SBI-codes: Alle G52.. behalve G526 en G527 en de SBI-codes die zijn genoemd bij dagelijkse goederen

Niet werkende werkzoekende (NWW-er)

6

Niet werkende werkzoekenden: Personen die als werkzoekend staan ingeschreven bij het arbeidsbureau en die niet via een arbeidsovereenkomst werken voor 12 uur of meer per week

Niet-Nederlander

2

Een persoon die niet de Nederlandse nationaliteit heeft

Niet-westerse minderheden

6

Personen die niet in Europa, de VS, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Oceanië of Japan geboren zijn of van wie de vader en/of de moeder niet in en van die landen geboren is.

Niet-zelfstandige woonruimte

3

Woonruimte met een of meer gemeenschappelijke voorzieningen (bijvoorbeeld voordeur, douche, toilet, keuken)

Nieuwkomers

9

Alle vreemdelingen die een verblijfsstatus hebben, die zich voor het eerst in Nederland vestigen, en waarbij de gemeente een achterstand in de Nederlandse maatschappij en/of arbeidsmarkt verwacht

Non-Food

5

Zie Food

Noorderslag/Eurosonic

10

Jaarlijks gehouden muziekfestival

Noorderzon

10

Jaarlijks gehouden openluchttheaterfestival

Noord mediterraan

2

Spanje, Portugal, Italië, Griekenland, Cyprus en Malta

Omgevingsadressendichtheid

3

De omgevingsadressendichtheid vormt de basis voor de indeling van gemeenten naar stedelijkheid. Voor ieder adres binnen een gemeente is het aantal adressen vastgesteld van een gebied met een straal van 1 km rondom dat adres. De omgevingsadressendichtheid van een gemeente is de gemiddelde waarde hiervan voor alle adressen binnen die gemeente.


-196-


HS

OMSCHRIJVING

Onbekend (bevolkingsgroep)

2

Dit betreft personen met een buitenlandse nationaliteit die in Nederland geboren zijn en waarvan ook beide ouders in Nederland geboren zijn. Er zijn twee groepen: Een groep waarvan beide ouders uit afstamming een buitenlandse nationaliteit hebben, het kind krijgt dan de nationaliteit van een van beide ouders.. En een groep die een buitenlandse nationaliteit hebben aangenomen.

Openbaar onderwijs

8

Onderwijs van de overheid uitgaande of daartoe behorend

Opleidingsniveau

2

De hoogst genoten opleiding van de betreffende persoon: lager = basisonderwijs, MAVO of V(M)BO, middelbaar = HAVO, VWO of MBO, hoger = HBO of WO

Opvangtehuizen

9

Bieden van tijdelijk onderdak aan personen die niet de beschikking hebben over eigen woonruimte of deze hebben verlaten en het bieden van onderdak aan kinderen tot de leeftijd van 18 jaar die (nog) geen eigen familie hebben of hun familie verlaten hebben of om pragmatische redenen (bijvoorbeeld schipperskinderen)

Overdrachten

15

Onder anderen de Algemene uitkering en de specifieke uitkeringen van het rijk (onderwijs, bijstand) worden hier verantwoord

Overige huishoudens met kinderen

2

Een huishouden dat bestaat uit drie of meer volwassenen met één of meer kinderen

Overige huishoudens zonder kinderen

2

Een huishouden dat bestaat uit drie of meer volwassenen

Overig westers

2

Verenigde Staten, Canada, Australië en Oceanië, Nieuw Zeeland en Japan

Park + Ride terreinen (P+R)

11

Park + Ride terreinen zijn parkeerterreinen die meestal bij een trein- of metrostation liggen. Er staan duidelijke wegwijzers naar toe. Men kan er overstappen op een ander vervoersmiddel

Parkeer capaciteit

11

Hoeveelheid beschikbare plaatsen voor het betaald parkeren in een bepaald gebied

Passagiersbeweging

11

Aantal passagiers dat vertrekt of aankomt op een vliegveld

Pendel

5

Woon-werkverkeer: het aantal personen dat werkt binnen de gemeente Groningen en woont buiten de gemeente

Pendelratio

11

De inkomende pendel gedeeld door de uitgaande pendel. De pendelratio laat zien of een stad vooral eer 'werkstad' of een 'woonstad' is.

Personenauto's particulieren

11

'Motorvoertuigen ingericht voor het vervoer van ten hoogste 8 passagiers (exclusief bestuurder) Bij het bepalen van het aantal personenauto's per geografische eenheid wordt uitgegaan van de woon- of vestigingsplaats die is opgegeven bij de tenaamstelling van het kenteken maar exclusief de personenauto's van 'lease- en verhuurbedrijven. Vertekening van het aantal personenauto's 'door grote leasemaatschappijen in gemeenten is daardoor opgeheven

Peuterspeelzalen

9

Een ruimtelijke voorziening voor opvang van peuters (kinderen van 2-4 jaar) in de eerste plaats gericht op de ontwikkeling van het kind.

Poliklinisch

4

Dagbehandeling in een ziekenhuis

Potentiële beroepsbevolking

6

De bevolking in de leeftijdsgroep van 15 tot en met 64 jaar, zie ook beroepsbevolking

Potentiële lokale klanten

5

Aantal potentiële lokale klanten van de woonkernen in een gemeente


-197-


HS

OMSCHRIJVING

Potentiële regionale klanten

5

Het aantal klanten dat een woonkern van een gemeente aantrekt uit alle woonkernen binnen een straal van 20 kilometer rondom die woonkern, met inbegrip van die woonkern zelf

Probleemdrinker

4

Personen die dagelijks meer dan 4 glazen of minstens één maal per week 6 of meer glazen alcoholhoudende drank nuttigen

Procentpunten

div.

Stijging of daling in absolute procenten

Psychische klachten

4

Mensen die de volgende klachten hebben: nervositeit, somberheid, eenzaamheid, niet kalm voelen, neerslachtig voelen, niet gelukkig zijn. (gezondheidsenquête)

Psychogeriatrisch

4

Geestelijk/Medische verzorging van bejaarden

Rangnummer

5,7

Plaats die een gemeente inneemt op de landelijke lijst van gemeenten met betrekking tot een bepaald onderwerp

Regio 2

div.

Regio van 2 Drentse gemeenten te weten Tynaarlo en Noordenveld (Samen met Assen vormen zij het Drentse deel van het regiovisiegebied)

Regio 8

div.

Regio van 8 Groningse gemeenten te weten Bedum, Winsum, Zuidhorn, Leek, Haren, Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Ten Boer (zij vormen het Groningse deel van het regiovisiegebied)

Regiovisiegebied

div.

Samenwerkingsverband regio Groningen-Assen 2030, het gebied bestaand uit de gemeenten Groningen, Assen, de regio 2 en de regio 8

Regiopolitie

13

Regiopolitie Groningen, het werkgebied omvat de gemeenten Groningen en Haren, in de tabellen staan alleen cijfers voor de gemeente Groningen

Relatief verzuim

8

Er is sprake van relatief verzuim als een leerplichtige jongere in een school staat ingeschreven, maar zonder geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. Scholen zijn verplicht om de gemeente die gevallen te melden waar verzuim ten minste 3 dagen heeft geduurd, of ten minste 1/8 deel van het aantal uren les- of het praktijktijd in vier opeenvolgende weken.

Risico overstappers

8

Overstappers van VMBO naar MBO die nog geen vervolgopleiding hebben of daar nog niet zeker van zijn of die zijn gaan werken zonder vervolgscholing.

Ringweg

11

Ringweg van de gemeente Groningen

RMC

8

Regionaal Meld en Coördinatiepunt voor voortijdig schoolverlaters

Samenwonend met kinderen

2

Een huishouden dat bestaat uit twee volwassenen en één of meer kinderen

Samenwonend zonder kinderen

2

Een huishouden dat bestaat uit twee volwassenen

SBI-'93

5

Standaard Bedrijfsindeling 1993 (CBS) Er is een onderverdeling naar sectoren (vier hoofdgroepen), secties (een verdere opsplitsing naar 16 groepen) en afdelingen, een onderverdeling van de sectoren

Sectie

5

Zie SBI-’93

Sector

5

Zie SBI-’93

Semimuraal

4

Buiten de instelling in een beschermde woon/werkomgeving

Slaagkans

3

Bij het vinden van een huurwoning: percentage ingeschrevenen van een woning voorzien gedeeld door het totaal ingeschrevenen


-198-


HS

OMSCHRIJVING

Sociaal culturele voorzieningen

1

Hiertoe worden gerekend onderwijs (excl. basisonderwijs, dat wordt gerekend tot woongebied), internaten, conferentieoorden, ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzorgingstehuizen, kerken, kloosters, musea, culturele centra, wijkgebouwen, verenigingsgebouwen, jeugdsociëteiten en sociale werkplaatsen.

Sociaal economische index

5

De sociaaleconomische index bestaat uit het aantal personen in de bijstand, het werkloosheidspercentage, het aantal arbeidsongeschikten, het percentage huishoudens met een inkomen lager dan 105% van het sociaal minimum, het aantal personen met een lage opleiding, de netto participatiegraad van vrouwen, de werkgelegenheid (het aantal banen in de gemeente als percentage van de beroepsbevolking) en het percentage banen in groeisectoren (financiële en zakelijke dienstverlening).

Sociale huursector

3

Zelfstandige woningen met een huurprijs beneden een centraal vastgesteld bedrag in beheer van een corporatie

Soft drugs

4

Cannabis producten

Somatisch

4

Lichamelijk

Specifieke rijksuitkering

15

Doeluitkering: uitkering van het rijk waarvan de bestedingsrichting vooraf is aangegeven of bestemd is voor bepaalde beleidsdoelen, taken of activiteiten.

Speciaal onderwijs

8

Onderwijs bestemd voor kinderen voor wie vaststaat dat zij overwegend op een orthopedagogische en ortho-didactische benadering aangewezen zijn; tevens valt het voortgezet speciaal onderwijs hieronder

Splitsing

3

Opdeling van een woonruimte in meerdere woonruimtes

Stadjerspas

7

Een door de gemeente Groningen uitgegeven algemene kortingspas die voor iedere inwoner van de stad beschikbaar is. Het vormt een belangrijk instrument om de maatschappelijke participatie van inwoners met een laag inkomen te bevorderen. De pas heeft een uitgebreid kortingspakket in de profit- en non-profit sector en kan worden aangeschaft tegen inkomens afhankelijke tarieven.

Stadswater

12

Water binnen de bebouwde kom dat geen deel uitmaakt van het boezemwatersysteem

Startkwalificatie

8

Een startkwalificatie wordt behaald met het succesvol afronden van het HAVO of het VWO, of met het behalen van een diploma van een opleiding op niveau 2 van de kwalificatiestructuur van de WEB, de basisberoepsopleiding.

Stedelijke (regionale) component

5

Een indicatie voor kwaliteit van het ondernemersschap als vergeleken wordt met de nationale groei.

Sterftecijfer

2

Aantal sterfgevallen per 1000 inwoners per jaar

Stichting Huis

9

Overkoepelende organisatie voor daklozen opvang, onder de stichting huis vallen het A-huis, het Eemshuis, het Ommelanderhuis het Heemskerckhuis, het Damsterdiephuis en het Lauwershuis.

Structuurcomponent

5

Een indicatie voor een (on)gunstige sectorstructuur als vergeleken wordt met de sectorstructuur op nationaal niveau.

Student en Stad

15

Student en Stad, politieke partij in de gemeente Groningen

Studentenhuishouden

7

Een huishouden met alleen uitwonende studenten

Studentenstad

7

Gemeente waar meer dan 3.000 studenten wonen in een studentenhuishouden


-199-


HS

OMSCHRIJVING

Thuiszorg

9

Huishoudelijke en of medisch/verpleegkundige zorg thuis

Toeristische sector

5

Kansrijk cluster, omvat de SBI codes H551, H5522, I633, O92 (gedeeltelijk) en L7511 (sport)

Ton

11/12

1000 kg

Traditionele doelgroepen

2

Zie doelgroep(landen)

Transactiebedrag

3

Bedrag waarvoor een woning is verkocht

Transferium

11

Een transferium is een comfortabel overstappunt voor de automobilist die: Logisch is gelegen in de route tussen herkomst en bestemming; Weinig tijdverlies oplevert bij het overstappen; Voorzien is van hoogwaardig openbaar vervoer tussen transferium en bestemming

Tweede generatie

2

Inwoners die in Nederland geboren zijn maar waarvan één of beide ouders in het buitenland geboren zijn

Tweede ring

11

Gemeente exclusief centrum en eerste ring. Het gebied in de gemeente Groningen dat ligt tussen de ringweg en de gemeentegrens

Uitzendkracht

5

Een werknemer die geplaatst is bij een uitzendbureau

Vacaturegraad

5

Aantal vacatures per 100 werkzame personen

Verloedering

15

Kengetal voor de perceptie van het voorkomen van verloedering op basis van de vier variabelen: het voorkomen van hondenpoep, rommel, vernieling en bekladding

Verpleegdag

4

Een in rekening te brengen kalenderdag, welke deel uitmaakt van de periode vanaf opname tot en met ontslag in een erkende instelling. De dag van opname en van ontslag worden beide aangemerkt als verpleegdag, mits de opname heeft plaatsgevonden voor 20.00 uur

Verpleeghuis

4

Een voorziening waar mensen, ouderen en jongeren, terecht kunnen voor revalidatie of voor opname vanwege somatische problematiek waarvoor 24-uurs zorg nodig is of vanwege psychogeriatrische problematiek die gepaard gaat met ernstige gedragsproblemen en/of zware specialistische zorgvragen. De capaciteit wordt uitgedrukt in het aantal bedden.

Verkoopvloeroppervlak bruto/netto Vertrek

5

Bruto is inclusief kantoorruimte e.d., netto is alleen de verkoopruimte

2

Vertrek van een adres binnen de gemeente naar een bestemming buiten de gemeente

Verzorgingshuis

9

Verzuim

8

Een voorziening waar ouderen terecht kunnen die de regie over hun leven verliezen, maar die nog niet in een verpleeghuis behoeven te worden opgenomen Zie absoluut en relatief verzuim

Vestiging

2

Vestiging op een adres binnen de gemeente van buiten de gemeente

Vestiging (bedrijfs)

5

Een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandige beroepsbeoefenaar, dat wil zeggen elke fabriek, werkplaats, kantoor, winkel of andere bedrijfsruimte, dan wel elk complex daarvan, waarin of van waaruit een economische activiteit, andere (niet economische) activiteit, of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend

Vestigingenregister

5

Vliegbeweging

11

Register met daarin gegevens over alle vestigingen binnen de gemeente Groningen. Het register wordt bijgehouden door de DIA, Bureau Statistiek van de gemeente Groningen Een landing of een start van een vliegtuig op een vliegveld. Deze bestaan uit: lijndiensten, charters, les-/oefenvluchten


-200-


HS

OMSCHRIJVING

Vloerproductiviteit

5

Omzet per vierkante meter verkoopvloeroppervlak

Vluchtelingenlanden

2

Iran, Irak, Afghanistan, Vietnam, Ethiopië en Somalië, zie ook doelgroep(landen)

Voltijd

5

Arbeidsplaatsen voor 15 uur of meer per week

Voltijd onderwijs

8

Onderwijs waarbij het aantal lessen per week tenminste 19 bedraagt (of het aantal klokuren: 16)

Voeggehandicapten

7

Degenen die arbeidsongeschikt zijn geworden voor de dag dat zij 17 jaar zijn geworden óf voor de dag waarop zij 30 jaar zijn geworden gedurende een periode waarin hun voor werkzaamheden beschikbare tijd geheel in beslag werd genomen door het volgen van onderwijs of een beroepsopleiding

Voortijdig schoolverlaters

8

Schoolverlaters die de leerplichtig (t/m 17 jaar) zijn of 18 t/m 22 jarigen die niet in het bezit zijn van een startkwalificatie. Studenten van een HBO of WO instelling zijn buiten beschouwing gelaten.

Vruchtbaarheidscijfer

2

Aantal levendgeborenen gedeeld door het gemiddeld aantal vrouwen van 15-49 jaar in een bepaald kalenderjaar

Wachtenden (zorg)

9

Betreft personen die voor één of meer zorgproducten staan ingeschreven

Werkloze beroepsbevolking

6

Personen die niet of minder dan 12 uur per week werken en: - werk hebben aanvaard waardoor ze tenminste 12 uur per week gaan werken, maar nog niet in deze werkkring begonnen zijn of - die verklaren tenminste 12 uur per week te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten hebben ontplooien om werk voor ten minste 12 uur per week te vinden

Werklozen

6

Zie werkloze beroepsbevolking en Niet Werkende Werkzoekenden

Westers

2,3,9

Allochtonen uit Europa, Indonesië, voormalig Ned. Indië, de Verenigde staten, Australië, Oceanië en Japan

WIA

7

De WIA (Wet Inkomen naar Arbeidsvermogen) is op 1 januari 2006 van kracht geworden ter vervanging van de WAO De wet omvat twee onderdelen: de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten, de WGA en de regeling Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten, de IVA

WMO voorzieningen

9

Cliënten die gebruik maken van een vervoersvoorziening/ woningaanpassing of verhuiskostenvergoeding in het kader van de WMO en cliënten met een gehandicaptenparkeerkaart

Woning geschikt voor bejaarden

3

Een woning die voldoet aan de volgende eisen: oppervlakte kleiner dan 70m2, maximaal drie kamers, de slaapvertrekken gelijkvloers en de woning is gelegen op de begane grond of met een lift bereikbaar

Woningzoekende

3

Woningzoekende ingeschreven bij het woonservicecentrum

Woonaantrekkelijkheidsindex

3

Woonaantrekkelijkheid bestaat uit, in volgorde van gewicht: de bereikbaarheid van banen, het culturele aanbod, veiligheid, aandeel koopwoningen, bereikbaarheid van natuur, culinaire aanbod, aanwezigheid universiteit en historische karakter

Wooneenheid

3

Onzelfstandige woonruimte met een of meer gemeenschappelijke voorzieningen (bijvoorbeeld voordeur, douche, toilet, keuken)

Woongebied

1

Tot het woongebied worden gerekend terreinen, die voornamelijk voor het wonen bestemd zijn, incl. primaire voorzieningen als winkels, scholen voor kleuter- en basisonderwijs en bijkantoren van o.a. banken, alsmede groenstroken, straten, parkeerplaatsen, grachten smaller dan 6 meter, erven, tuinen, trapveldjes en speelplaatsen.


-201-


HS

OMSCHRIJVING

Woonkernen

1

Totale oppervlakte van woonkernen

Woonlasten

7

Betreft OZB, riool- en afvalstoffenheffing in euro's per jaar voor meerpersoonshuishoudens

Woonruimtevoorraad

3

Het totaal voor bewoning geschikte woonruimte

WOZ waarde

3

De economische waarde van panden

Zelfstandige woonruimte

2/3

Woonruimte zonder gemeenschappelijke voorzieningen

Ziekenhuiscapaciteit

4

Capaciteit van ziekenhuizen uitgedrukt in de feitelijke beddencapaciteit. De feitelijke capaciteit ligt meestal iets lager dan de toegestane capaciteit.

Ziekenhuisgewonde

13

Een ziekenhuisgewonde is iemand die bij een verkeersongeval gewond is geraakt en naar het ziekenhuis is vervoerd.

Ziekteverzuim

15

Het aantal uren dat gemist wordt door ziekte ten opzichte van het totaal aantal te werken uren. Het bruto ziekteverzuim geeft het totaal aantal uren weer en het netto ziekteverzuim exclusief partieel verzuim en zwangerschap. Partieel verzuim is verzuim t.g.v. gedeeltelijke werkhervatting


-202-

BRONNEN BRON ABCG ABF ABF(Woningmarktmonitor) AOC Arriva Atlas voor gemeenten Atlas voor gemeenten Bestuursdienst Bureau Jeugdzorg Groningen Bureau Louter BZK CAB CBS CBS(EBB) CBS(RIO) CFI Coelo Connexxion COP De Vrijwilligerszaak DIA DIA, Bureau Stadjerspas DTZ Zadelhoff Dynamis Ecorys ELANN Elsevier Essent Expérian Filmhuizen GCB Gemeente Groningen Gemeenten Goudappel Coffeng Groningen Airport Eelde Groningen Congres Bureau Groningse Krediet Bank Havenkantoor HHG HKS HVD HVD/GGD Iedersz Jachthavens Kunstencentrum KvK LISA Makelaars Marketing Groningen Martini Ziekenhuis Meldpunt Overlast Milieudienst MJD Museumhuis Groningen NCM


Schoolbegeleidingsdienst voor basis- en voortgezet onderwijs ABF research Agrarisch Opleidingen Centrum

Bestuursdienst, gemeente Groningen (BSD)

Ministerie van Binnenlandse Zaken Centrum voor Arbeid en Beleid Centraal Bureau voor de Statistiek CBS, Enquëte beroepsbevolking CBS, Regionaal Inkomens Onderzoek Centrale Financiële Instellingen Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden Centrum voor Ontwikkeling en Pedagogische activiteiten Dienst Informatie en Administratie, gemeente Groningen

Uit de kantorenmonitor Eerstelijns Advies Noord Nederland tijdschrift Elsevier

Vera, RKZ-bios, USVA Groningen Congres Bureau gemeente Groningen, algemeen Diverse gemeenten

gemeentelijk havenkantoor Hanze Hogeschool Groningen Herkenningsdienst Systeem Hulpverleningsdienst, gemeente Groningen, Geneeskundige Dienst Gemeentelijke Gezondheids Dienst Het arbeidsontwikkelingsbedrijf van Groningen Watersportcentrum Oosterhaven, Groninger Motorboten Club Kamer van Koophandel Landelijk Informatie Systeem Arbeidsplaatsen en vestigingen MEEUS voorheen VVV

Milieudienst, gemeente Groningen (MD) Maatschappelijke en Juridicsche dienstverlening Nationaal Contact Monumenten

-203-

BRONNEN BRON NMT Noorderslag Noorderzon NS NVB NVM O&S Groningen O&S Groningen (L&V) O&S Groningen (Vestigingenregister) OCSW Onderwijsinstellingen Openbare Bibliotheek OV Bureau Groningen-Drenthe Politieregister HKS Provincie Groningen Regiopolitie Rijkswaterstaat RIVM RMC RO/EZ ROC's RUG RvB SOZAWE Sportverenigingen Stadsbeheer Stationsstalling Stedelijke Muziekschool Stichting huis Stichting TVO SWP Theaters en podia UMCG Universiteitsbibliotheek UWV werkbedrijf UWV werkbedrijf Vastgoedrapport Groningen-Assen VES VNG VNN (kengetallen gemeenten) VROM Waterbedrijf Groningen Woningcorporaties Woningnet Zorgkantoor Zwembaden

Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Tandheelkunde Muziekfestival, jaarlijks in januari gehouden Nederlandse Spoorwegen Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten Nederlandse Vereniging van Makelaars Onderzoek en Statistiek Groningen O&S, Leefbaarheids- en veiligheidsonderzoek Bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Groningen Onderwijs, Cultuur, Sport en Welzijn

Regiopolitie Groningen-Haren Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Regionaal Meld en Coördinatiepunt Dienst Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken, gemeente Groningen Regionaal Opleidingscentra (Noorderpoortcollege, Alfa College en Menso Alting College) Rijksuniversiteit Groningen Reseach voor Beleid Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten, gemeente Groningen de Topsportverenigingen Stadsbeheer, RO/EZ Stationsstalling Kuis Stichting voor opvan thuis- en daklozen Stichting toevluchtsoord in geval van huiselijk geweld Stichting Werk Projecten Grand, USVA, Universiteitstheater, Prinsentheater, Machinefabriek, de Citadel, Vera, Simplon Universitair Medisch Centrum Groningen Universiteitsbibliotheek der Rijksuniversiteit Groningen Uitvoering Werknemersverzekeringen van de stichting Vastgoedrapport Groningen-Assen, vanaf 2005 Verkeers Evaluatie Systeem Vereniging van Nederlandse Gemeenten Verslavingszorg Noord Nederland Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu Lefier, Nijestee, Huismeesters, Patrimonium, Woonstade Hoogkerk-Noorddijk Zorgkantoor provincie Groningen Kardinge, de Papiermolen, Helperbad, zwembad Hoogkerk en zwembad Engelbert.

Zwembaden


-204-

KAARTBIJLAGE Gebiedsindeling regio Groningen-Assen Gebiedsindeling gemeente Groningen: indeling van het Grote Steden Beleid (GSB) Gebiedsindeling gemeente Grfoningen, CBS buurtindeling Kaart van de gemeente Groningen


-205-

DE REGIO GRONINGEN-ASSEN

Bron: Regio Groningen-Assen De gemeenten Zuidhorn, Winsum en Slochteren maken gedeeltelijk deel uit van de regio. De gegevens in de tebellen betreffen wel de hele gemeente


-206-

WIJKINDELING GEMEENTE GRONINGEN GROTE STEDEN BELEID (GSB)

14 9 14

10

13 10 11

8

7

12

6 2

1

14/15

5

14

14 3 13 5 4 4 5

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

5

Centrum (postcodegebieden 9711 en 9712) Oranje/Schilderswijk Oud zuid Nieuw zuid corporatief Nieuw zuid particulier Oosterpark Korreweg, de Hoogte Lewenborg Beijum Nieuw oost Paddepoel Vinkhuizen Nieuw west Hoogkerk / de Dorpen Hoogkerk


-207-

14

CBS BUURTINDELING GEMEENTE GRONINGEN

00 01 02 03 04

Stadscentrum Binnenstad-zuid Binnenstad-oost Binnenstad-west Binnenstad-noord

40 41 42 43 44

Gorechtbuurt Oosterparkbuurt Bloemenbuurt Florabuurt Damsterbuurt

10 11 12 13 14 15 16

Schildersbuurt Zeeheldenbuurt Friesestraatweg Kostverloren Vinkhuizen-zuid Vinkhuizen-noord Hoendiep

50 51 52 53 54 55 59

Oosterpoortbuurt Industriebuurt Euvelgunne Middelbert Engelbert Roodehaan Woonschepenhaven

20 21 22 23 24 25 26 27

Oranjebuurt Concordiabuurt Selwerd Paddepoel-zuid Paddepoel-noord Noorderhoogebrug Universiteitscomplex Koningslaagte

30 31 32 33

West-Indischebuurt De Hoogte Oost-Indischebuurt Korrewegbuurt

60 61 62 63 64 65 66 67 68 69

Herewegbuurt Rivierenbuurt Helpman-west Villabuurt-oost Helpman-oost Coendersborg De Wijert-noord De Wijert-zuid Villabuurt-west Woonwagenkamp 'Helpman'


-208-

70 71 72 73 74 75 79

Laanhuizen Grunobuurt Corpus den Hoorn-noord Corpus den Hoorn-zuid Stadspark Peizerweg Woonwagenkamp 'De Kring'

80 81 82 83 84 85 86 87

Hoogkerk-dorp Hoogkerk-zuid Vierverlaten Leegkerk Dorkwerd Bangeweer De Held Zuidwending

90 91 92 93 94 95 96 97 98

Oosterhoogebrug Lewenborg-zuid Lewenborg-noord Lewenborg-west Bovenstreek Beijum-oost Beijum-west Ulgersmabuurt Ruischerbrug

GEMEENTE GRONINGEN 1 km Gem. Winsum

Zuidwolde

Koningslaagte

Thesinge

Gem. Bedum N46

Aduard

N361

Dorkwerd Beijum Garmerwolde Zernike

N355

Noorderhoogebrug

Gem. Ten Boer Noorddijk Drielanden

Reitdiep

De Hunze

Gem. Zuidhorn

Universiteitscomplex

Recreatiegebied Kardinge

N360

Starkenborgh West Indische buurt De Hoogte

Leegkerk

Lewenborg

Selwerd

Ulgersmaborg

Gravenburg Paddepoel

NS

Oost Indische buurt Korrewegbuurt

Ruischerbrug Ruischerwaard

Tuinwijk Oosterhoogebrug De Held Vinkhuizen

Oosterparkwijk

Toekomstig woongebied Meerstad

Oranjebuurt Hortusbuurt

UMCG

Woonschepen haven

Binnenstad Oost

Westpark

Gem. Slochteren Middelbert

Schildersbuurt Binnenstad Kostverloren

Bedrijventerreinen Zuid Oost

Hoogkerk Dorp Zeeheldenbuurt

De Meeuwen

Bedrijventerreinen West Laanhuizen Hoogkerk Zuid Gem. Leek

Westpoort

Engelbert

Oosterpoort Rivierenbuurt Grunobuurt

Europapark

Bangeweer WW kamp de Kring

A7

Stadspark A7

Buitenhof

Helpman Corpus den Hoorn De Wijert Noord

A7

Coendersborg

Gem. Noordenveld Gem. Hoogezand Martini Ziekenhuis

De Wijert Zuid Peizermade

Villabuurt

Hoornse Meer Terborgh Hoornse Park

Waterhuizen

Piccardthof

Gem. Haren A28

Gem. Tynaarlo Paterswoldse Meer

Haren

Statistisch Jaarboek Gemeente Groningen

Recommend Documents