pesten
in de
stad
Het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft Pesten in de stad bekroond tot voorbeeldproject: ‘Een voorbeeldproject is zo aansprekend wat betreft inhoud, opzet en/of uitvoering dat het op landelijke schaal inspireert.’
Een interactief, educatief theatertraject met workshop voor jong en oud
27 jaar
Het rotterdamscentrumvoortheater & Cultuurhuis Delfshaven
Inhoud
(rcth) verbindt actuele ontwikkelingen in het theater met maatschappelijke, grootstedelijke thema’s die in Rotterdam en omgeving relevant zijn. We leveren een belangrijke bijdrage aan talentontwikkeling en (cultuur)educatie in Rotterdam en
Inleiding 2 Paul Röttger (rcth) 3 Sander Dekker (OCW) 3 Pesten 5 Het traject 5 Eerdere producties ‘...in de stad’ 9 ‘...in de stad’ in cijfers 10 Colofon 13
omgeving. Maatschappelijke gedrevenheid gaat bij ons samen met een artistieke aanpak en visie. Het rcth organiseert de professionele kaderopleidingen in deeltijd ‘spel’, ‘regie’ en ‘theatercoach voor school en straat’. Ook is het rcth sinds september 2011 een cultuurhuis voor Delfshaven. Daarnaast initiëren wij theatereducatieve trajecten en voeren deze uit; in het onderwijs- en sociaalmaatschappelijke veld realiseren we artistiek hoogwaardige trajecten. Vanaf 1 januari 2015 is er een convenant tussen het rcth en Pameijer. Theater Maatwerk, Galerie Atelier Herenplaats en het rcth gaan artistiek inhoudelijk samenwerken. Het doel is om een culturele instelling te ontwikkelen waar mensen mét en zónder een beperking dansen, tekenen,
27 jaar
schilderen, beeldhouwen, zingen en toneelspelen.
“Niemand vindt mij aardig”
“Ze verdienen het”
“Ik houd het geheim“
“Iedereen doet het”
“Ik voel me alleen”
jongeren, ouderen, school, zorginstelling, agressie, kleineren, belachelijk maken,
Pesten in de stad
In de voorstelling Pesten in de stad spelen ervarings-
Eén op de vijf schoolgaande kinderen en jongeren in ons land
deskundigen van alle leeftijden een rol. De interactieve
wordt gepest. Veel van hen ondervinden hiervan dagelijks de
theatervoorstelling met workshop wordt ingebed in een
gevolgen. Niet incidenteel maar regelmatig. Hetzelfde geldt
educatief programma. Dit traject is ontwikkeld in samen-
voor één op de vijf ouderen in verzorgingstehuizen. Ook zij
werking met de Hogeschool Rotterdam.
worden gepest. Soms zelfs elke dag . Pesten kan een leven lang schade veroorzaken. Ook al is dat leven nog maar zo kort, zoals bij de ouderen.
Het rcth werkt met jongeren en ouderen; leeftijdscategorieën waarbij pesten veel voorkomt. Dit bracht het rcth op het idee om een voorstelling met, voor en door die ouderen en jongeren te maken.
Visie Paul Röttger, directeur en theatermaker ““Pesten is pijn van toen en nu, die maar niet weggaat, die de angst voor anderen weergeeft, wat die anderen van jou denken en vinden. Die pijn kan levenslang zijn en zelfs eindigen met zelfdoding. ” Ieder gepest mens herinnert zich die pijn uit een periode waar het kind en de jongere kwetsbaar zijn. Zo’n ervaring heeft vergaande gevolgen voor de toekomst en voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid. Pesten staat de laatste tijd in het middelpunt van de belangstelling. Maar dat is niet genoeg. Men zoekt nog steeds naar de juiste aanpak.
Sander Dekker OCW “We kunnen pesten alleen tegengaan als we duidelijke keuzes durven maken, als we kiezen voor methoden die werken en als álle scholen hun verantwoordelijkheid nemen.’ De landelijke overheid verplicht scholen een pestprotocol te hanteren om het pesten tegen te gaan. In het voortgezet onderwijs lijkt nog geen beproefde aanpak voorhanden. Bovendien ontbreekt de systematische toepassing van programma’s. De ontwikkelingen met pesten van ouderen zijn wat minder ver. Initiatiefnemer is hier het Nationaal Ouderenfonds. In hoeverre de zorginstellingen actief bezig zijn met programma’s en trajecten, is niet helemaal duidelijk.” (2013)
Theater kan een oplossing bieden: het geeft herkenning, het biedt ervaringen en vraagt om empathie. Na de voorstelling moet er nog veel gebeuren. Anders raakt het publiek kwijt wat het heeft opgestoken. Bezoekers geven vaak terug dat de voorstellingen een nieuwe kijk opleveren.” 2
3
“Niemand helpt me”
“Ze vragen er gewoon om”
“Wat een aansteller”
“Ik zie het niet meer zitten”
“Ik ben sterker”
angst, mishandeling, cyberpesten, machtsongelijkheid, dader, slachtoffer, agressor,
Pesten Rondom het thema pesten zijn al veel dingen bedacht en uitgevoerd, maar omdat er nog geen enkel pestprogramma is gericht op het voortgezet onderwijs, hebben wij de keuze gemaakt zelf een methode te ontwikkelen. Het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft Pesten in de stad bekroond tot voorbeeldproject: ‘Een voorbeeldproject is zo aansprekend wat betreft inhoud, opzet en/of uitvoering dat het op landelijke schaal inspireert.’ Onze methode richt zich niet alleen op jongeren, maar ook op ouderen. Beide doelgroepen ontvangen wij samen in het educatieve traject. Zo kunnen de ervaringen van beide leeftijdscategorieën gedeeld worden, waardoor beide doelgroepen ervaringen met pesten in een breder perspectief plaatsen. Zo zien ze de omvang van het probleem en de gevolgen beter. Het traject In het traject komen jongeren en ouderen op een grensverleggende manier in aanraking met theater. Zo dragen wij bij aan een culturele, creatieve, open, verdraagzame en inspirerende grootstedelijke samenleving. “Ik lig huilend in bed”
“Ik voel me zo machteloos”
“Om er bij te horen”
“Ik sluit me op”
Dit traject bestaat uit drie contactpunten: 1 Lesbrief (voortraject) 2 Theatervoorstelling + Workshop 3 Terugkoppeling (na-traject)
“Voor mij was er geen andere oplossing”
zondebok, stelselmatig en langdurig, anders dan de rest, onveilig, gefrustreerd,
5
“Ieder protocol is papier als het niet gebruikt wordt door de mensen die daarvoor verantwoordelijk zijn.” (2008) Lodewijk Asscher SZW
1 Lesbrief (voortraject) Voorafgaand aan de voorstelling krijgen de doelgroepen een lesbrief/handboek overhandigd waarin alle informatie over het traject staat beschreven. Zo weet de bezoeker wat hij kan verwachten in de voorstelling, waardoor de docent/ouderenwerker de doelgroep kan voorbereiden en onze methodiek ook ingebed is in de school/instelling. De lesbrief en handboek zijn te downloaden via: www.rcth.nl onder theatereducatieve trajecten - pesten in de stad 2 Theatervoorstelling + Workshop De voorstelling en workshop zijn met elkaar verweven. We bieden een persoonlijke en interactieve werkvorm aan waarmee het thema pesten helder wordt. Door een serie gespeelde scenes, beeldmateriaal en rollenspel worden reacties uitgelokt bij de bezoekers. Hierin komen alle facetten van pesten aan de orde. Er wordt een veilige sfeer gecreëerd waarin er ruimte is voor gesprek en iedereen kan zijn wie hij of zij wil zijn. Daarbij wordt naast een verdieping van de eigen problematiek ook aandacht besteed aan de ervaringen van de twee leeftijdsgroepen. 6
“Dan moet ik maar van me afbijten zeggen ze”
3 Terugkoppeling (na-traject) Na de voorstelling en workshop is er een terugkoppeling met de doelgroep. Ook bieden wij een handleiding voor de docent en ouderenwerker, deze biedt richtlijnen voor een protocol waarmee geanticipeerd kan worden op pestgedrag. Doel van het traject: î 'RHOJURHSHQKHEEHQNHQQLVRYHUSHVW gedrag en hoe het voorkomen, verminderd of gestopt kan worden î 'RHOJURHSHQ]LMQ]LFKEHZXVWYDQKXQ gedrag en de verantwoordelijkheden die zij hebben î 'RHOJURHSHQNXQQHQHQGXUYHQYHUDQWwoordelijkheid te nemen als er pestgedrag is. î 'RHOJURHSHQFUHUHQEHZXVW]LMQRYHUGH rol die zijzelf spelen rondom pesten, hierdoor kunnen zij in een volgende situatie sneller de eigen positie herkennen en veranderen. Het rcth streeft ernaar om in de ontwikkeling van het traject zoveel mogelijk aan te sluiten op de bestaande pestprotocollen en ook de andere ontwikkelingen in voorstelling en educatieve inbedding te verwerken.
“Omdat ze anders zijn dan wij”
“Omdat ik niet wil dat het mij gebeurd”
“Ik heb het teruggedaan”
prikkelbaar, boos, criminaliteit, alcohol, drugs, jaloezie, bijzonder, handicap, stoornis,
Eerdere producties ‘…in de stad’ ‘Pesten in de stad’ is een logisch vervolg op eerdere projecten, alle met ‘…in de stad’ in de naam. In de eerdere trajecten is een unieke werkwijze ontwikkeld voor zowel de spelers als de bezoekers. Gecoacht door professionals hebben die spelers een intieme spelstijl ontwikkeld, waarin zij tegelijkertijd afstand houden tot de bezoekers. Daardoor ontstaat een indringende wisselwerking tussen de spelers en de bezoekers. De ervaring leert ons dat deze wisselwerking de aansluiting bij de doelgroep ten goede komt. De problematiek wordt hanteerbaar, realistisch en dichtbij. Theater met de juiste dosis ‘straat’ om de diverse doelgroepen aan te spreken.
9
“Nou en, weer een minder”
“Nu vinden ze me een verrader”
“Ik werd gedwongen”
“Omdat ik me verveelde”
“Ze negeren me”
ziekte, slapeloosheid, eenzaam, verdrietig, systematisch, pestkop, whattsapp, twitter,
‘...in de stad’ in cijfers Seizoen 2006-2007
Seks in de stad
118 voorstellingen
Seizoen 2007-2008
Seks in de stad Rozen in je buik
98 voorstellingen 75 voorstellingen
Seizoen 2009-2010
Seks in de stad Anders in de stad Rozen in je buik Gay in de stad
32 voorstellingen 100 voorstellingen 25 voorstellingen 10 voorstellingen
Seizoen 2010-2011
Seks in de stad Geweld in de stad
100 voorstellingen 150 voorstellingen
Seizoen 2012-2013
Seks in de stad Geweld in de stad Eenzaam in de stad Gay in de stad Alcohol en drugs in de stad Rozen in je buik
23 voorstellingen 43 voorstellingen 97 voorstellingen 100 voorstellingen 33 voorstellingen 10 voorstellingen
Totaal
1091 voorstellingen
22911 scholieren
Het traject Pesten in de stad zullen wij 100 keer aanbieden.
10
“Ik voel me machtig”
“Volslagen vreemden wensen me dood”
“We hebben er vreselijk om gelachen”
“Ik zie wat er gebeurd maar hou me er buiten”
youtube, facebook, hyves, nepprofiel, mobieltje, gevoelig, vervelende berichten,
Colofon Concept en regie Paul Röttger Productieleiding en co-regie Robert Schell Lichtontwerp Paul van Laak Decor Gerard Helder Marketing Bram Legerstee Ontwerp brochure Lumen, Ab Bol Redactie Zeef, Joke Ligterink Fotografie Marguerite Smit Fondsenwerving Firma Woord en Daad, Paul Kortman Coaching Sylvia Weening Medewerkers Diana Coolen, Arianne Meijboom, Paulus Thelen, Rob de Vries, Marco van ‘t Wout, Djen van Zon Discussieleiding en interactie Klaas Hulst, Robert Schell Monitoring Studenten ISO HR Met dank aan Laurens, Humanitas, Zowel, Lang leve Cultuur, Stichting Pesten, en alle ouderen en jongeren die belangenloos intervieuws hebben gegeven. Mogelijk gemaakt door Fonds voor Cultuurparticipatie, Fonds Kinderpostzegels Nederland, VSBfonds, Stichting Bevordering van Volkskracht, Van Leeuwen Van Lignac Stichting, Erasmusstichting, Solidarodam en G. Ph. Verhagen Stichting Boekingen Bram Legerstee,
[email protected] www.rcth.nl, 010 477 38 91, Mathenesserdijk 293, 3026 GB Rotterdam
G.Ph. Verhagen-Stichting Solidarodam
“Ik vind het gewoon leuk”
“Het gaat maar door”
“Ze zetten foto‘s op internet”
“Ik ben er ziek van”
“Ik heb het gefilmd”
chatten, dader, meeloper, aanmoediger, buitenstaander, verdediger, slachtoffer.
13
Adres Mathenesserdijk 293, 3026 GB Rotterdam Website www.rcth.nl
