HFST 17 ‘Samenspel’
‘Samenspel’ 17.1 Een ogenblik Anatomie oog, lenzen, gele vlek, kegels / staafje
17.2 behind blue eyes Hersenen, ganglioncellen, bipolairecellen, zichtbaar licht
17.3 Zie je wat je ziet?
Kleuren & chromosomen, kleurenblindheid
17.4 Balanceren
Evenwichtsorgaan
17.5 Geregeld bewegen Beweging, spieren, pezen
‘Samenspel’ OGEN
UV licht Bioscoop kan een Insects elk beeld Apart zien
Straalvormig lichaam produceert vocht Voor voorste oogkamer
Focus / accomoderen
Focus / accomoderen Beweging netvlies
Focus / accomoderen Beweging lens
Focus / accomoderen ‘Natuurlijke’ stand Lens Straalvormig lichaam gespannen
‘Natuurlijke’ stand Straalvormig lichaam Straalvormig lichaam ontspannen
1 Gespannen kringspieren 2 Ontspannen radiale spieren 3 Vernauwde pupil 4 Ontspannen kringspieren 5 Gespannen radiale spieren 6 Verwijde pupil
De iris Het diafragma van een camera
Focus / accomoderen
Focus / accomoderen
Pupilreflex Accomoderen
Focus / accomoderen Bron 3 omgekeerd beeld Verziend? Bijziend? Compensatie?
Focus / accomoderen Compensatie Bijziend – breking te sterk – bril holle lens Verziend – breking te zwak – bril bolle lens
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek Optische as 180 graden 2 graden gele vlek Scherpte zien ‘Boek rechtvoorruit’ (bron 10) ‘Kegeltjes’ – lichtreceptoren
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek A = Staafje • Niet gevoelig voor kleur • Werkt bij lage lichtintensiteit B = Kegeltje • Drie verschillende kleuren. • Pas gevoelig bij hogere lichtsterkte. • Geconcentreerd in gele vlek.
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek Waar komt het licht vandaan?
Gele vlek & blinde vlek
Staafjes: contrast: zwart – wit - grijs
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek
Huiswerk 3, 4, 5, 6, (7), (8), 9, 10 11, 12, (13), (14), 16, 17, 18
17.2 Behind blue eyes Vraag 7 Norm Effectoren: Kringspiertjes iris
Zenuwcellen in hersenstam
Verwerking: vergelijken gemeten hoeveelheid licht met de norm en bepalen correctie
Receptoren: Zintuigcellen netvlies
Effect: samentrekken kringspiertjes (verkleinen pupil)
Hoeveelheid Licht op netvlies
Netvlies lichtprikkels impulsen Oogzenuw hersenen
Netvlies lichtprikkels impulsen Oogzenuw hersenen ganglion cellen
Bipolaire cellen
pigmentlaag vaatvlies
Absorptie licht
Netvlies lichtprikkels impulsen Oogzenuw hersenen
pigmentlaag
pigmentlaag vaatvlies
Absorptie licht voorkomt weerkaatsing
Staafje Lichtgevoelige stof Kegeltjes: 3 typen Fotopsine Blauw max 420nm Groen max 535nm Rood max 565nm
Vitamine A
Rodopsine + Licht = Retinine + Scotopsine
donker
Depolarisatie impuls naar hersenen
125 miljoen staafjes 7 miljoen kegeltjes 1 miljoen zenuwuitlopers... Probleem??
Receptief veld
Gele vlek elke individuele kegel of per tweetal heeft zijn eigen zenuwuitloper (ganglioncel) Daarbuiten... Meerdere receptorcellen aan 1 zenuwuitloper (ganglioncel)
Visuele schors Beweging Vorm Kleur Contouren
Verwerking lichtprikkels
Huiswerk 17.1:
11, 12, (13), (14), 16, 17, 18
17.2:
3 t/m 6a & 7
Als een persoon `s nachts recht omhoog naar de sterrenhemel kijkt, ziet deze persoon de ster die recht boven hem staat niet. Wat kan hiervoor een verklaring zijn?
de ster valt precies op de gele vlek; in de gele vlek zitten met name kegeltjes; er valt te weinig licht op deze kegeltjes om waargenomen te worden. Staafjes, die met name buiten de gele vlek voorkomen, hebben een veel lagere drempelwaarde en nemen het licht van de sterren wel waar
Randen minder fel? Verklaring?
Kleurenblindheid - testen
17.3 Groen-rood blindheid: 7-8% van de mannen X-chromosomaal Gen voor blauw pigment chromosoom #7
17.3 Groen-rood blindheid: 7-8% van de mannen X-chromosomaal Gen voor blauw pigment chromosoom #7
17.3 Groen-rood blindheid: 7-8% van de mannen X-chromosomaal Gen voor blauw pigment chromosoom #7
Bron 25 verklaring? Stereogrammen? Werking?
Huiswerk 17.2:
3 t/m 6a & 7
17.3:
3a, 4a, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 & 13
17.4 Gehoor & evenwichtsorgaan Evenwichtsorgaan Werkt samen met oogzintuig ‘wagenziekte’
Beweging klopt niet met het beeldregistratie Ogen ‘blijven stilstaan’ tov beweging hoofd
Geluidsgolven impulsen naar hersenen Beweging omgezet in impulsen voor orientatie
Halfcirkelvormige kanalen gevuld met endolymfe
Cupula voor registreren Beweging (zelf of bijv in auto)
Maculae: orientatie mbv zwaartekracht
Maculae: gehoorsteentjes (otholieten) rechtlijnige bewegingen
Lage tonen
Hoge tonen
Adequate prikkel Lage drempelwaarde voor juiste Prikkel geluid horen, licht zien etc
Hoge drempelwaarde voor onjuiste Prikkels sterretjes zien bij harde klap
22 April PW hfst 17 17.3:
3a, 4a, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 & 13
17.4:
3, 4, (5), 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13
17.5 Zintuigen Oog, Oor, Evenwichtsorgaan Spierspoeltjes Beweging
Sensorische neuronen Schakel neuronen Motorische neuronen Zintuig Spierspoeltjes in spieren Sensoren in pezen Adequate prikkel = lengte van middenstuk spierspoeltje
17.5 Zintuig Spierspoeltjes in spieren Sensoren in pezen Beweging / fixatie
Adequate prikkel = rek / lengte van middengedeelte van spierspoeltje (Bron 36)
Antagonist
Bovenbeenspier rekt iets uit Exciterende transmitterstof Inhiberende transmitterstof
Samentrekken uiteinden middengedeelte langer
17.5 Zintuig
Zintuig: Peeslichaampjes Pees rekt uit wanneer Spier eraan trekt
Spierspoeltjes in spieren Sensoren in pezen Beweging / fixatie
Adequate prikkel = rek / lengte van middengedeelte van spierspoeltje (Bron 36) Bovenbeenspier rekt iets uit Exciterende transmitterstof Inhiberende transmitterstof
Samentrekken uiteinden middengedeelte langer
Extra info
17.5 Receptoren in je lichaam Meer inspanning gevolgen bloed?
17.5 Receptoren in je lichaam Meer inspanning gevolgen bloed? pO2 laag pCO2 hoog pH omlaag
Waargenomen In receptoren: Halsslagader Aortaboog Bron 39
Mechanoreceptoren (voelen, beweging etc) Chemoreceptoren (O2, CO2, glucose, aminozuren etc) norm? Thermoreceptoren (temperatuur)
Ademhalingscentra Ademhalingsspieren
Gewenning? verandering
22 April PW hfst 17 17.4:
3, 4, (5), 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13
17.5:
1, 3 t/m 14
22 April PW hfst 17
17.1: 17.2: 17.3: 17.4: 17.5:
11, 12, (13), (14), 16, 17, 18 3 t/m 6a & 7 3a, 4a, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 & 13 3, 4, (5), 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13 1, 3 t/m 14
