SOSIOLOGI DAN ANTROPOLOGI FEM3313

SOSIOLOGI DAN ANTROPOLOGI FEM3313 INSTITUSI KELUARGA DAN PERKAHWINAN

KULIAH MINGGU 7

PENGENALAN • Unit terkecil masyarakat ialah individu, dan kelompok asas yang terdekat ialah keluarga. • Keluarga penting: kontak terawal, pengaruh yang kuat dalam personaliti. • Fungsi keluarga penuhi: – Keperluan biologi, – Keperluan kasih sayang, – Keperluan mendapatkan zuriat, – Keperluan ekonomi. • Keluarga terbentuk melalui institusi perkahwinan.

KONSEP FAMILI • Banyak definisi tentang keluarga.

• Kelompok bio-sosial yang telah dilembagakan / diinstitusikan. – Bio – kelompok haiwan biologi (hubungan biologi) – Sosial – hubungan antara manusia (bapa, isteri, anak) yang diakui sah oleh masyarakat; dan ada status dan rol. – Diinstitusikan – pembentukan melalui cara yang disahkan oleh masyarakat. (contoh: dalam masyarakat Melayu, bagaimana prosesnya yang diterima umum - nikah?) • Bagaimana pula dalam masyarakat di mana ada lelaki dan perempuan yang tinggal bersama dan melahirkan anak – adakah ianya dikonsepkan sebagai keluarga? Di Malaysia, adakah ianya dianggap keluarga? • Terdapat definisi: kelompok manusia yang terdiri daripada lelaki dan perempuan dan anak-anak yang ditinggal di bawah satu bumbung.

FUNGSI FAMILI PEMBIAKAN

PEWARISAN

PENJAGAAN

FUNGSI KELUARGA

KASIH SAYANG

SOSIALISASI

SKP2102 DR SARJIT SINGH

HUBUNGAN DALAM KALANGAN AHLI FAMILI •

Hubungan konjugal (perkelaminan) – Hubungan Suami isteri – Hubungan darah (Ibu-anak; cucu-datuk; anak saudara – mak cik)

•

Hubungan afinal (semenda) – Hubungan bisan; hubungan biras; hubungan mertua dengan menantu; adik dengan kakak ipar.

•

Cuba huraikan/senaraikan gelaran-gelaran dalam hubungan tersebut, seperti pak cik, pak teh, pak lang….



JENIS KELOMPOK FAMILI 1. FAMILI ASAS (NUKLEAR)

•

Suami dan isteri serta anak-anak (yang belum berkahwin) tinggal di bawah satu bumbung.

•

Seseorang yang telah berkahwin adalah mempunyai dua famili:

•

–

Famili orientasi – famili asal di mana beliau dilahirkan/dioreintasikan. Anggotanya ibu bapanya dan adik beradik yang lain.

–

Famili prokreasi – famili yang beliau bentuk melalui perkahwinannya. Anggotanya, isteri/suami serta anak-anaknya.

Jenis yang biasa terdapat dalam masyarakat moden.


JENIS KELOMPOK FAMILI 2.

FAMILI GABUNGAN

• Terdiri dua atau lebih famili asas yang tinggal di bawah satu bumbung. • Ibu bapa asal famili-famili ini sudah tiada lagi. • Salah satu daripadanya mengetuai keluarganya (lelaki atau perempuan). –

Famili bergabung fraternal – kedua-dua (atau lebih) lelaki/suami adalah adik beradik

–

Famili bergabung sororal – kedua-dua (atau lebih) perempuan adalah lelaki.



FAMILI LUASAN

• Sepasang suami isteri serta anak/anak-anak yang telah berkahwin tinggal di bawah satu bumbung. – dalam sebuah rumah terdapat beberapa famili asas. • Biasa terdapat dalam masyarakat pertanian, tradisi.

• Faktor: ekonomi (elak pembahagian harta); sosial (keperluan orang tua untuk jaga anak etc.). Jelaskan faktor lain lagi.



FAMILI POLIGAMI SEKEDIAMAN

•

Wujud akibat perkahwinan poligami.

•

Famili poligami sekediaman Poligini – seorang lelaki kahwin dua atau lebih perempuan dan mereka (isteri-isteri) dan anakanak tinggal sebumbung.

•

Famili poligami sekediaman poliandri – seorang perempuan kahwin dua atau lebih lelaki, dan mereka (suami-suami) dan anak-anak tinggal sebumbung. SKP2102 DR SARJIT SINGH

PERKAHWINAN

Konsep: merujuk kepada satu bentuk hubungan secara realtifnya setabil antara seorang lelaki dengan seorang perempuan, yang dibenarkan (sahkan) oleh masyarakat.


BAGAIMANA UPACARA PERKAHWINAN DIADAKAN? • Berbeza dari masyarakat ke masyarakat, melibatkan kewangan, masa dan tenaga. • Melibatkan adat resam dan upacara tertentu, dan upacara keagamaan.


UPACARA PERKAHWINAN • Perkahwinan melibatkan upacara amal (rituals), dan berbeza-beza mengikut masyarakat.

• Masyarakat Melayu? Cina? India? • Masyarakat Taramiut? Masyarakat Trobriand? Masyarakat Kwoma?


ASPEK EKONOMI DALAM PERKAHWINAN • Hubungan sosial kadang kala diikuti juga oleh hubungan/transaksi kewangan (barangan). – Harga pengantin perempuan – hadiah berbentuk barangan diberi kepada pihak perempuan. – Perkhidmatan untuk bakal mertua – bakal pengantin lelaki dikehendaki berkhidmat dengan bakal mertuanya. – Pertukaran hadiah – antara keluarga bakal pasangan pengantin. – Mas kawin (dowri) – pemberian barangan/wang keluarga pengantin perempuan kepada keluarga pengantin lelaki.


KESEJAGATAN SUMBANG MAHRAM (INCEST TABOO) • Larangan perkahwinan antara mereka yang ada ikatan darah (adik beradik; datuk cucu) (incest taboo). Mengapa? – Teori kebiasaan zaman kanak-kanak. – Teori psikoanalisis Freud. – Teori kehancuran famili. – Teori kerjasama.

– Teori pembiakan dalaman.


PERATURAN PEMILIHAN PASANGAN •

Siapakah yang menjadi pilihan untuk pasangan isteri/suami?

•

Sesetengah masyarakat telah menentukan siapa yang boleh menjadi isteri/suami seseorang.

A. Perkahwinan diatur: diatur sejak kecil, adat Hindu di India, Cina dan Jepun (untuk pastikan hubungan kedua keluarga terjalin erat) B. Eksogami dan endogamy i. Eksogami – pasangan di luar daripada kerabat sendiri ii. Endogami – pasangan daripada dalam kerabat sendiri C. Perkahwinan pupu i. Perkahwinan pupu-silang – emak dan ayah adik beradik ii. Perkahwinan pupu-selari – bapa dan bapa, atau emak dan emak adik beradik. SKP2102 DR SARJIT SINGH

PERATURAN PEMILIHAN PASANGAN D. Perkahwinan Levirat dan Sororat i.

Perkahwinan levirat – lelaki dikehendaki berkahwin dengan janda mendiang abangnya.

ii.

Perkahwinan sororat – seorang perempuan dikehendaki berkahwin dengan bekas suami mendiang kakaknya. (Melayu – salin tikar).


BENTUK-BENTUK PERKAHWINAN 1. Monogami – seorang suami berkahwin dengan seorang isteri. 2. Poligami – poligini dan poliandri. i.

Poligini – seorang lelaki berkahwinan dengan lebih seorang perempuan secara serentak. Faktor: tanda status, mengumpul istedri yang ramai; bilangan wanita yang ramai. ➢

Poligini sororal – isteri-isteri terdiri daripada adik beradik.

ii. Poliandri – seorang perempuan berkahwin dengan beberapa orang lelaki secara serentak. Faktor: kurang wanita; harta tidak berpecah. ➢

Poliandri adelfik – suami-suami itu terdiri daripada adik beradik.

3. Cenogami – perkahwinan kelompok, dinama sekumpulan lelaki berkahwin dengan sekumpulan perempuan; isteri-isteri dan suami-suami dikongsi bersama.



PERATURAN TEMPAT TINGGAL SELEPAS KAHWIN ❖ Patrilokal – pasangan tinggal dengan famili sebelah suami. ❖ Matrilokal – pasangan tinggal dengan famili sebelah isteri. ❖ Neolokal – pasangan tinggal berasingan daripada kedua-dua famili isteri atau suami. ❖ Avunkolokal – pasangan tinggal bersama dengan keluarga bapa saudara sebelah isteri. SKP2102 DR SARJIT SINGH

NISAB KETURUNAN DAN KEPUSAKAAN ➢ Patrilineal – keturunan melalui nisab bapa. ➢ Matrilineal – keturunan melalui nisab ibu. ➢ Bilateral/ambilateral – keturunan daripada kedua-dua nisab.


PERUBAHAN DALAM INSTITUSI FAMILI/PERKAHWINAN • Akibat daripada pemodenan – Fungsi famili semakin lemah – Famili luasan semakin berkurangan (lebih kepada nuklear famili) – Pemilihan jodoh lebih bersifat eksogami – Love marriage dan bukan arrange marriage lebih dominasi – Wanita lebih menumpu kepada kerjaya dan bukan perkahwinan (nilai berubah).



MASALAH INSTITUSI FAMILI DAN PERKAHWINAN 1. Pembubaran famili – caranya berbeza (bercerai). Sebabnya: ➢ Pengikatan fahaman individualistik. ➢ Cinta romatik menurun ➢ Wanita kurang bergantung kepada lelaki ➢ Banyak masa di luar rumah – hidup lebih menekan.

➢ Perceraian menjadi lebih lumrah – diterima sosial ➢ Prosedur cerai mudah, melalui undang-undang. 2. Keganasan famili – sekarang sudah menjadi urusan negara bukan lagi peribadi (dalam rumah tangga). 3. Alternatif bentuk famili ➢ Sudah ramai ibu/bapa tunggal ➢ Meningkatnya fenomena lelaki dan perempuan tinggal bersama bersedudukan (cohabitation) ➢ Meningkatnya homaseksual (gays dan lesbian) ➢ Ramai yang tidak mahu berkahwin. SKP2102 DR SARJIT SINGH

Terima Kasih

SOSIOLOGI DAN ANTROPOLOGI FEM3313

Recommend Documents