Soms is meer nodig voor. STATIEGELD Statiegeld lost zwerfvuil niet op

Fostpost , enten geme e d r o o blad v Informatie

4

Controle glasbolsites werpt vruchten af

6

Extra stimulans nodig voor vakantiegangers

8

31

de en n re ato per o l fva de a , s e l una omm c r e t de in

stp Fo . rs leu yc c re

r3 tn os

1-

Soms is meer verpakking de duurzaamste oplossing

STATIEGELD

Statiegeld lost zwerfvuil niet op In de hoop zwerfvuil tegen te gaan, pleiten sommigen voor de invoering van statiegeld op drankverpakkingen. Een duur systeem, dat het probleem van het zwerfvuil bovendien niet zal oplossen. Hier zijn vijf redenen waarom een statiegeldsysteem geen goed idee is.

• Statiegeld zal het zwerfvuilprobleem niet oplossen. Drankverpakkingen vormen slechts een fractie van het zwerfvuil dat ons land ontsiert. Sigarettenpeuken, plastic zakken, etensresten en papiertjes maken er evengoed deel van uit. En dan hebben we het nog niet over het sluikstorten van afgedankte meubels en toestellen, zakken met restafval of bouwafval. Een statiegeldsysteem biedt hiervoor geen oplossing. Het kan zelfs in het beste geval maar een klein deel van het zwerfvuil reduceren. • Statiegeld vertegenwoordigt een enorme kost voor een beperkt resultaat. Verwacht wordt dat het verpakkingsbeheer jaarlijks tussen 180 en 230 miljoen zal kosten, onder meer

voor de terugnamemachines, extra winkelruimte, inzet van personeel, bijkomende administratie, aanpassingen aan de verpakkingen, enzovoort. Dat is ongeveer het drievoudige van wat het hele huidige Fost Plus-systeem kost. De extra kosten jagen de prijzen op de binnenlandse markt de hoogte in, en maken aankopen in het buitenland voor consumenten aantrekkelijker. • Statiegeld knaagt aan de efficiëntie van het huidige inzamelsysteem via de blauwe PMD-zak. Drankverpakkingen maken vandaag bijna de helft uit van de inhoud van de blauwe zakken. Wanneer die verdwijnen, komt de efficiëntie van de inzameling sterk onder druk te staan. De kost blijft immers dezelfde, terwijl het volume daalt. Bovendien bestaat het risico dat consumenten hun interesse verliezen en de resterende verpakkingen van de PMD-zak bij het restafval gooien.

Ook voor de consument is statiegeld een stap achteruit

• Statiegeld zal de recyclagecijfers niet verbeteren. Het Belgische systeem groeide op twintig jaar tijd uit tot het meest efficiënte systeem voor huishoudelijk verpakkingsafval in Europa, met de hoogste recyclagecijfers. Geen enkel land waar vandaag een statiegeldsysteem bestaat, doet beter. • Statiegeld betekent een stap achteruit voor consumenten. Niet alleen betalen ze meer aan de kassa, ze worden ook opgezadeld met een onhandig systeem: elke verpakking moet immers intact terug naar het verkooppunt, terwijl die vandaag huis-aan-huis worden ingezameld. Bovendien zullen de kosten voor het systeem uiteindelijk aan de consumenten doorgerekend worden. Goed menende burgers, die al meer dan twintig jaar de moeite nemen om correct te sorteren, worden gestraft voor het wangedrag van een kleine minderheid. Door de invoering van statiegeld zou het verpakkingsbeheer tot drie maal duurder worden.

5 01 i2 l ju

2

Fostpost nr 31 - juli 2015

EDITO

Werken aan een echte gedragsverandering

S

inds de verkiezingen van 2014 staat statiegeld op drankverpakkingen hoog op de politieke agenda, net als de aanwezigheid van zwerfvuil in ons straatbeeld. Statiegeld wordt in de publieke opinie immers als een oplossing voor het zwerfvuilprobleem naar voren geschoven. Ten onrechte. Het zal de hoeveelheid drankverpakkingen in het zwerfvuil ongetwijfeld verminderen, maar het biedt geen oplossing voor al het andere zwerfvuil en de minstens even grote plaag van het sluikstorten. ‘In ruil’ wordt de consument – gestraft voor het wangedrag van een deel van de bevolking – opgezadeld met een duur en oncomfortabel systeem. Tegelijk wordt het efficiënte systeem voor de selectieve inzameling van huishoudelijk verpakkingsafval, waarvoor België wereldwijd lof oogst, op de helling gezet. Als we tot een structurele en integrale oplossing willen komen voor zwerfvuil en sluikstorten, moeten we streven naar een echte en duurzame gedragsverandering. Fost Plus en de betrokken bedrijfssectoren versterkten daarom onlangs nog hun engagement in de strijd voor een nettere openbare ruimte, waarmee we overigens tien jaar geleden al proactief

naar de overheden stapten. We legden eind mei een ambitieus plan voor aan de bevoegde ministers van de drie gewesten waarin we dat engagement op participatief en financieel vlak concreet maken. Het omvat een veelheid van voorstellen die gestructureerd zijn in vijf pijlers: sensibilisering, infrastructuur, handhaving, omgeving en participatie. Het plan voorziet ook in een overkoepelende organisatie die de strijd voor een nettere openbare ruimte belichaamt. Uiteraard kunnen deze voorstellen niet los gezien worden van het actuele beleid van de gewesten en dienen ze hierin geïntegreerd te worden. We blijven geloven dat enkel een samenwerking tussen overheid en private sector een structurele oplossing kan bieden voor het ergerlijke zwerfvuilfenomeen. En wij zijn alvast klaar om een tandje bij te steken! Tot slot wens ik u een deugddoende (en propere) zomervakantie toe. Steven Boussemaere Director Projects & Development

ZWERFVUIL

De strijd tegen zwerfvuil: overal hoog op de agenda De strijd tegen zwerfvuil wordt verder opgedreven. Zowel in Wallonië als in Vlaanderen zijn grootschalige campagnes op gang getrokken, die door Fost Plus ondersteund worden.

W

allonië lanceerde eerder dit jaar een grootschalig offensief tegen zwerfvuil, onder de naam Be WAPP – WAllonie Plus Propre. Het is een initiatief van Waals minister van Leefmilieu Carlo Di Antonio, waar Fost Plus maar wat graag haar schouders onder zet. Samen met het Waals Gewest willen we werken aan een structurele aanpak van het zwerfvuilfenomeen. De aftrap werd op 20, 21 en 22 maart 2015 gegeven met een Grote Lenteschoonmaak, georganiseerd in samenwerking met COPIDEC, de koepelorganisatie van Waalse

afvalintercommunales. De schoonmaakactie werd enthousiast onthaald, met meer dan 10.000 deelnemers die samen meer dan 17.000 zakken zwerfvuil opruimden. Een grote regionale sensibiliseringscampagne in het najaar moet zorgen voor een brede bewustwording bij het grote publiek. Ook in Vlaanderen zetten we onze inspanningen onverminderd voort. Met Indevuilbak.be, een gezamenlijk initiatief van OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij), Fost Plus en VVSG (Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten) blijven we werken aan een

integraal zwerfvuilbeleid. Een belangrijke uitdaging voor 2015 is het opstellen van het operationeel plan voor de periode 2016-2022. Het is de bedoeling om het draagvlak van onze strijd te vergroten en partnerships aan te gaan met andere organisaties. We denken dan onder meer aan openbaarvervoermaatschappijen. In de komende jaren wil Fost Plus, samen met haar leden en andere geledingen van de maatschappij, of ze nu publiek of privé zijn, nog sterker inzetten op een structurele aanpak van het storende zwerfvuilfenomeen, en dat in de drie gewesten.

Een fenomeen dat een grondige aanpak verdient Zwerfvuil is een probleem waarvoor geen eenvoudige oplossingen bestaan. Een duurzame en blijvende gedragsverandering kan er enkel komen als we inzetten op vijf pijlers. Sensibilisering. Communicatie en sensibilisering moeten burgers ervan overtuigen dat afval achterlaten op openbare plaatsen onaanvaardbaar gedrag is. Infrastructuur. Investeren in voldoende vuilnisbakken, op de juiste plaatsen, met de juiste opschriften, moet het voor burgers eenvoudiger maken om op elk moment de juiste keuze te maken. Omgeving. Een aantal omgevingsfactoren kan zwerfvuilgedrag uitlokken: leegstand, vandalisme, anonimiteit,... Ook plaatsen waar veel mensen komen – zoals stations-

buurten, stadscentra of scholen – vragen extra aandacht. Participatie. Burgers moeten actief betrokken worden in de strijd tegen zwerfvuil. Door hen mee verantwoordelijk te maken verhoogt de sociale controle en motiveren ze ook anderen om de juiste keuze te maken. Handhaving. Handhaving is het sluitstuk van elk succesvol beleid. Sociale controle door buurtbewoners speelt een belangrijke rol, maar ook een meer formele handhaving door gemeentelijke ambtenaren en politiediensten is cruciaal.

Wist u dat… … Fost Plus Vlaamse gemeenten en intercommunales bijstaat in hun strijd tegen zwerfvuil? Dankzij de bijdrage van het verpakkende bedrijfsleven boden we in 2014 de volgende materiële en financiële ondersteuning:

MATERIAAL GELEVERD: • 1.504 bermborden, die aankondigen dat de locatie net werd opgeruimd • fluojasjes voor 12.680 kinderen en 11.627 volwassenen, die hun zichtbaarheid tijdens opruimacties verhogen • 21.715 paar handschoenen voor kinderen en 23.849 voor volwassenen voor het oprapen van afval • 25.670 grijpstokken om klein afval op te pikken • 345.160 zakken om het afval in te verzamelen

FINANCIËLE ONDERSTEUNING VOOR: • 53 gemeenten die metingen uitvoeren met de netheidsbarometer • 149 gemeenten die opruimacties organiseren • 26 projecten gebaseerd op minstens 3 pijlers van ons zwerfvuilbeleid • 4 proefprojecten gebaseerd op de 5 pijlers

MAAR OOK: • Acteurs met zwerfvuilpakken ingezet op 23 evenementen (markten, feesten, enz.) • Standaard en gepersonaliseerd communicatiemateriaal, waaronder stickers en affiches • 1,2 miljoen euro voor de aankoop van vuilnisbakjes en veegwagens (gespreid over de afgelopen drie jaar)

Fostpost nr 31 - juli 2015

ACADEMISCHE ZITTING

Een duwtje in de juiste richting

Peter John Professor, University College London

Wanneer je ziet dat je buurman zijn afval correct sorteert, ben je sterker geneigd om dat zelf ook te doen

“Mensen een duwtje in de juiste richting geven is meestal een stuk efficiënter dan gedrag afdwingen via controle en wetgeving.” Professor Peter John stelde op de academische zitting van Fost Plus op 11 mei 2015 zijn visie op gedragsverandering voor.

J

arenlange fascinatie voor de relatie tussen de overheid en haar burgers maakte van professor Peter John (University College London) een expert in gedragsverandering en burgerparticipatie. Hij is ook al verschillende jaren actief als adviseur voor de Britse overheid. Het sleutelwoord in zijn visie is nudging. “De meeste mensen zijn best wel bereid tot een beter gedrag, maar hebben daarvoor een duwtje in de juiste richting nodig,” zo legt hij uit. “Nudges zijn signalen die we naar burgers kunnen sturen en die aangeven wat we als goed gedrag beschouwen.” Dat kan via grootscheepse sensibiliseringscampagnes, maar het kan ook kleinschaliger en subtieler. “Mensen zijn zich bewust van elkaar en zien wat anderen doen en niet doen. Ze zullen zich ook liefst gedragen zoals de mensen in hun omgeving. Wanneer je ziet dat je buurman zijn afval correct sorteert, ben je sterker geneigd om dat zelf ook te doen. Door het goede gedrag zichtbaar te maken, kun je dus al heel veel bereiken.”

Een experiment in Manchester illustreert dat. Bewoners kregen een kaartje in de bus met daarop het recyclagecijfer van hun straat vergeleken met het gemiddelde van de wijk. De actie miste haar effect niet: de participatie steeg de weken daarna met 6 %. Een tweede experiment met stewards die van deur tot deur gingen om het recycleren aan te moedigen, had een gelijkaardig effect. Opvallend was ook dat het recycleergedrag van alle inwoners verbeterde en niet alleen van de inwoners die persoonlijk werden aangesproken. Heel wat overheden tonen vandaag interesse voor het nudging-concept. “De overheid vaardigde tot voor kort regels en wetten uit die burgers verondersteld werden te kennen. Maar dat heeft niet langer de gewenste impact, zeker in een tijd van toenemend wantrouwen tegenover de overheid. Het afdwingen van goed gedrag kost bovendien veel tijd, middelen en energie, terwijl overheden steeds minder financiële middelen hebben. Mensen een duwtje in de goede richting geven, blijkt vaak een stuk efficiënter.”

Nudges zijn signalen die we naar burgers kunnen sturen en die aangeven wat we als goed gedrag beschouwen.

RESULTATEN

ACADEMISCHE ZITTING

2014 – Wat moet u onthouden?

20 jaar sensibilisering – een balans

• Fost Plus recycleerde in 2014 meer dan 680.000 ton huishoudelijk verpakkingsafval. Meer dan 99% werd in Europa verwerkt. De opbrengsten van de materialen bleven relatief stabiel en op een heel hoog niveau, ondanks de economische crisis. • Het buitenshuis sorteren nam een hoge vlucht. De ingezamelde tonnages verdubbelden, onder meer dankzij de sorteerverplichting in Vlaanderen en Brussel. Fost Plus verwacht dat die trend ook in de komende jaren zal aanhouden.

• In Europa waren alle ogen gericht op de Europese Commissie, die haar ambitieuze Circular Economy Package in juli voorstelde en tegen het einde van het jaar terugtrok. Via EXPRA blijven we de ontwikkelingen op het Europese toneel op de voet volgen.

Jaarverslag 2014 Inspelen op de verwachtingen van de sorteergeneratie

• Fost Plus startte met de uitvoering van de maatregelen in de nieuwe erkenning, met onder meer specifieke actiepunten rond de inzameling van plastic op containerparken en uitgebreide tests in sorteercentra met uitgebreide PMD-fracties. • Het Greener Packaging Seminar bracht specialisten uit binnen- en buitenland samen rond de nieuwste trends in duurzaam verpakken. Een studie wees uit dat verpakkingen een belangrijke rol kunnen spelen in de strijd tegen voedselverspilling.

Samen > Goed sorteren > Beter recycleren Jaarverslag 2014 I 1

1 I Jaarverslag 2014

MEER INFO?

Download het Jaarverslag 2014 op www.fostplus.be.

Evolutie van de opbrengsten van de materialen en het Groene Punt

De opbrengsten uit de materialen en uit het Groene Punt groeiden door de jaren heen naar elkaar toe.

Op 20 jaar tijd is de houding van burgers tegenover afval ingrijpend veranderd. Maar we moeten waakzaam blijven. Dat bleek uit het rondetafelgesprek op de Academische Zitting van 11 mei.

“I

n de jaren 1990 zagen we de houding van burgers tegenover afval bijzonder snel evolueren,” zegt Koen Van Caimere, communicatieverantwoordelijke van IVAGO. “De invoering van de selectieve inzameling voor PMD en GFT, de uitbouw van de containerparken en de invoering van het DIFTAR-systeem zorgden voor een totale ommekeer. Twintig jaar later moeten we echter verder durven te denken en is het tijd voor nieuwe initiatieven.” “Recent onderzoek toont aan dat de participatie van burgers in het sorteren stagneert,” zegt Johan Goossens, Director Business & Marketing van Fost  Plus. “Mensen blijken nog altijd zeer fier te zijn op de bijdrage die ze leveren aan het milieu. Maar we merken dat steeds meer burgers recycleren als een verplichting ervaren. Het is misschien tijd om mensen opnieuw te enthousiasmeren voor het sorteren.” Die positieve benadering blijkt in de

praktijk zeer succesvol. “Bij de invoering van de sorteerverplichting in het Brusselse Gewest in 2009 hebben we onze inwoners expliciet bedankt voor hun inspanningen en de bereikte resultaten,” zegt Etienne Cornesse, woordvoerder en communicatieverantwoordelijke van Net Brussel. “Dat werd heel sterk op prijs gesteld en verhoogde de motivatie om het nog beter te doen.” “Ook in Luik bedanken we onze inwoners al enkele jaren voor hun sorteerinspanningen,” beaamt André Schroyen, schepen van Leefmilieu en Sociale Zaken. “Dat doen we met een klein cadeau, bijvoorbeeld bloemen of een herbruikbare boodschappentas.” “Enkel een geslaagd samenspel van hefbomen zal mensen stimuleren om hun gedrag te veranderen,” zegt Chris Aertsen van adviesbureau 7E. “Informeren, investeren in infrastructuur, goed gedrag belonen, enthousiasmeren. Ze zijn stuk voor stuk essentieel.”

Van links naar rechts : Koen Van Caimere (IVAGO), Etienne Cornesse (Net Brussel), André  Schroyen (Stad Luik), Chris Aertsen (Consultant), Johan Goossens (Fost Plus) en Jean Blavier (moderator).

3

4

Fostpost nr 31 - juli 2015

CONTROLE

Systematische controle glasbolsites werpt vruchten af Sinds 2000 werd de controle op de netheid van de glasbolsites systematisch opgedreven. Met resultaat: vandaag voldoet 80 tot 85 % van de sites aan alle criteria.

D

e inzameling via de glasbollen is een belangrijke dienstverlening voor burgers, die een specifieke opvolging en controle vraagt van Fost Plus. In 2000 zijn we daarom gestart met controles op het terrein. Die gebeurden aanvankelijk door onze eigen medewerkers, die jaarlijks een duizendtal sites bezochten. Sinds 2002 worden de controles uitgevoerd door derden. In de loop der jaren steeg het aantal gecontroleerde sites stelselmatig. Vandaag wordt bijna de helft van alle glasbolsites in België minstens een keer per jaar bezocht. Daarnaast zijn er ook opvolgingscontroles voor sites waar we onregelmatigheden vaststelden. In 2009 introduceerden we een standaardmethodiek

Vandaag voldoet 80 tot 85 % van alle glasbolsites aan de netheidscriteria.

voor de controles, gebaseerd op onze ervaringen. Daardoor kunnen we elk aspect van de dienstverlening objectief beoordelen. Ligt er zwerfvuil rond de glasbollen? Is het terrein proper en goed toegankelijk? Zijn de glasbollen zelf nog in goede staat? Zitten ze niet te vol? Belangrijk is ook dat alle afwijkingen meteen aan de verantwoordelijken worden gecommuniceerd. Alle controlegegevens worden via een centraal systeem aan de betrokken partners ter beschikking gesteld.

MEER INFO?

Meer informatie over de glasbolcontroles op www.fostplus.be of via [email protected].

PMD-watcher doet aantal rode stickers dalen Iedereen kent ze, de blauwe PMD-zakken met rode sticker die het straatbeeld ontsieren. De intercommunales IVM en IDM lossen samen met een PMD-watcher het probleem op.

“M

ijn belangrijkste taak is de bewoners van grote woonblokken te sensibiliseren,” zegt Julie Fiers, de eerste PMD-watcher van Vlaanderen. Dat sensibiliseren doet ze al achttien maanden. Eerst bij de intercommunale IVM (regio Meetjesland), nu bij IDM (regio Lokeren). “De bedoeling is vooral mensen te helpen, niet hen met de vinger te wijzen.”

De meeste mensen reageren heel positief en werken graag mee aan een propere buurt De zogenaamde ‘weeszakken’ zijn PMD-zakken die een rode weigeringssticker kregen, maar op straat blijven staan omdat de eigenaar ze niet opnieuw binnen neemt. Ze vormen vooral een groot probleem in stedelijke en anonieme omgevingen. “Bij grote flatgebouwen weet je bijvoorbeeld niet van wie de verkeerd gesorteerde zakken zijn.

Daarom geef ik alle bewoners aan het begin van zo’n sensibiliseringsactie een aantal stickers met een persoonlijke code. Bij elke ophaling moeten ze zo’n sticker op hun PMD-zak kleven. Zo weten we van wie elke zak is,” vertelt Julie Fiers. “De bewoners krijgen ook een folder die uitlegt hoe ze hun PMD moeten sorteren.” Een ‘weeszakkenproject’ duurt telkens vier maanden. De eerste drie ophalingen sorteert de PMD-watcher alle fouten uit de blauwe zakken. Daarna volgt een grote communicatie waarin de sorteerregels en de meest voorkomende fouten nog eens uitgelegd worden. “In een tweede fase stickeren de ophalers de foute PMD-zakken en ga ik langs bij de bewoners die verkeerd sorteren,” aldus Julie Fiers. “Tijdens dat bezoek overloop ik met hen wat ze fout doen. Zijn de bewoners niet thuis, dan gebruik ik een antwoordkaartje en duid daarop de gemaakte fouten aan. Op dat kaartje staan ook mijn contactgegevens, zodat ze mij kunnen contacteren. Bij mensen die na een aantal ophalingen nog geen PMD-zak hebben aangeboden, ga ik ook op bezoek. Ik stimuleer hen om toch aan het project deel te nemen.” De meest voorkomende fouten? “Dat zijn fouten rond de P van plastic. Lege potjes yoghurt, plastic dozen van soep, plastic folies, enzovoort. Vaak weten de mensen niet eens dat die bij het restafval moeten.” Na verloop van tijd is er een duidelijke stijging van het aantal juist gesorteerde PMD-zakken. Zowel bij IVM als IDM ging het om een stijging van 50 naar 90 %. Ook het aantal anonieme zakken

“De bedoeling is vooral mensen te helpen, niet hen met de vinger te wijzen,” beklemtoont Julie Fiers, eerste PMD-watcher van Vlaanderen.

(zakken zonder persoonlijke code) daalde. De reacties die Julie Fiers krijgt, zijn meestal ook positief. “De meeste mensen willen meewerken aan zo’n weeszakkenproject. In iets kleinere flatgebouwen heeft de sociale druk ook een positieve invloed: ‘Is dienen blauwe zak zonder sticker van u? Ge moet daar uwe sticker op plakken, hé!’” En wanneer het project afgelopen is en de bewoners geen persoonlijke code op de PMD-zakken meer moeten kleven? “Dat lijkt ook goed mee te vallen”, klinkt het bij Julie Fiers. “Het effect van de actie blijft. Alleen in flatgebouwen waar veel verhuisd wordt, moet er misschien af en toe een herhalingsactie voorzien worden.” U wilt ook in uw gemeente minder fout gesorteerde PMDzakken? Contacteer ons via [email protected]. We zoeken samen een oplossing.

KORT

Recyclage – een blik achter de schermen

Bezoekers Salon des Mandataires sorteren raak

F

F

ost Plus en haar leden vormen al twintig jaar verpakkingen om tot nieuwe producten. Recyclage groeide door de jaren heen uit tot een belangrijke industrie, met fabrieken over heel Europa. Maar hoe verloopt de recyclage van de verschillende verpakkingen nu precies? Fost Plus ontwikkelde een nieuwe didactische film die alle stappen – inzamelen, sorteren en recycleren – voor de verschillende materialen in beeld brengt. Ontdek de film op www.fostplus.be, “Partners”. U kunt ook de dvd aanvragen via een e-mail naar [email protected].

ost Plus was dit jaar opnieuw aanwezig op het Salon des Mandataires in Wallonië. Het is de ontmoetingsplaats bij uitstek voor medewerkers van lokale overheden, intercommunales en bedrijven actief in de publieke sector. Bezoekers konden op de stand van Fost Plus hun sorteerkennis (en schietvaardigheden) testen. Met een luchtpistool moesten ze verpakkingen in de juiste afvalbak mikken. Daarnaast bezochten ook heel wat scholieren de stand van Fost Plus, gewapend met hun vragenlijst. Ze kregen

er alle uitleg over de sorteerregels en het Groene Punt.

Fostpost nr 31 - juli 2015

LOKALE COMMUNICATIEACTIES

Sorteerregel voor detergenten geherformuleerd

Sorteercentrum Valtris opent pedagogische zaal Het nieuwe PMD-sorteercentrum Valtris is een partnership tussen de Waalse intercommunales BEP (regio Namen), IBW (Waals-Brabant) en ICDI (Charleroi). Het beschikt sinds kort over een pedagogische zaal waar bezoekers alles kunnen leren over het sorteren van PMD. De zaal is geluiddicht en volledig in glas opgetrokken, en bevindt zich midden in het sorteercentrum, tussen de machines en de sorteerders. Op die manier krijgen bezoekers – scholieren en jongeren, maar ook

De nieuwe CLP-regelgeving heeft een belangrijke impact op de etikettering van flessen en flacons voor chemische producten en huishoudelijke detergenten. Er was ook een herformulering nodig van de sorteerboodschap voor deze verpakkingen.

groepen volwassenen – van op de eerste rij inzicht in de sorteerprocessen. Fost Plus en het Afvalpreventieteam van ICDI sloegen de handen in elkaar voor de aankleding van de ruimte. Hun aandacht ging uit naar aantrekkelijke sorteerboodschappen, met onder meer muurstickers, sorteerspelletjes en een didactische video die de werking van het sorteercentrum uitlegt. De ruimte werd officieel geopend op 31 mei 2015, ter gelegenheid van de opendeurdag van ICDI.

I

n juni 2015 wordt de nieuwe CLP-wetgeving (Classification, Labelling and Packaging) voor gevaarlijke producten definitief van kracht. De oude oranje pictogrammen verdwijnen en worden vervangen door witte pictogrammen met een rode boord. Daarnaast is de minimale concentratie van actieve bestanddelen, waarvoor een pictogram vereist is, verlaagd. Daardoor krijgen heel wat producten die vroeger niet als gevaarlijk werden gelabeld, vanaf nu wel een pictogram, waaronder detergenten voor huishoudelijk gebruik. Dat heeft een belangrijke impact op de sorteerregels voor PMD. De verpakkingen die gevaarlijke, toxische of corrosieve producten bevatten, zijn niet toegelaten in de PMD-zak. Het onderscheid werd tot nu toe gemaakt op basis van het label op de verpakkingen. Om te vermijden dat deze verpakkingen niet langer gerecycleerd worden, werd beslist om de sorteerregel te herformuleren. Een voorstel daarvoor werd goedgekeurd door de Interregionale Verpakkingscommissie. Enkel verpakkingen die giftige producten, ontstoppingsproducten en corrosieve WC-ontkalker bevatten, mogen niet bij PMD. De rest van de verpakkingen voor detergenten mag dus wel nog altijd bij PMD. Daardoor verandert er voor de consument in de praktijk niets: verpakkingen die vroeger bij PMD mochten, blijven toegelaten. Tegelijk werd een studie opgestart die de impact van de nieuwe pictogrammen en de herformulering van de sorteerboodschap moet evalueren.

Doelgerichte communicatie voor heel Wallonië Parce que vous visez juste, nous recyclons mieux! (Omdat u juist mikt, recycleren wij beter!) Dat is de slogan van de nieuwe communicatiecampagne waarmee alle inwoners van Wallonië kennisgemaakt hebben. Fost Plus schakelt voor de campagne, die over drie jaar zal lopen en in heel Wallonië wordt uitgerold, communicatiebureau Act* in. De nieuwe campagne steunt op een strategische langetermijnvisie, met duidelijk afgebakende doelstellingen en actiepunten. Zo werd een nieuwe radiospot gelanceerd in de drie Henegouwse intercommunales – Hygea, ICDI en

‘Seriesorteerders’ maken zomerfestivals onveilig De festivals Les Ardentes (9 tot 12 juli) en Les Francofolies de Spa (18 tot 20 juli) komen er binnenkort aan. Ze krijgen het bezoek van een sorteerteam, dat een nieuw spel komt voorstellen onder de naam Serial Trieur (Seriesorteerder). Het gaat om een initiatief van intercommunale Intradel (regio Luik) en Fost Plus. Het spel is ontwikkeld voor smartphones en tablets en is bedoeld om alle finesses van het sorteren onder de

Voor consumenten verandert in de praktijk niets: verpakkingen die vroeger bij PMD mochten, blijven toegelaten.

Inspiratie voor uw communicatie

O

Drankzakjes horen niet bij PMD

Die populaire drankzak jes bevatten plastic én metaal, maar toch mogen ze niet bij PMD. Waarom? Omdat de samenstelling van deze verpakkingen te complex is voor een succesvolle recyclage . PMD staat enkel voor Plastic flessen en flacons, Metalen verpakkingen en Drankkartons.

MEER INFO?

Snel geleerd, vlot gesorte

erd!

Samen > Goed sorteren > Beter recycleren

knie te krijgen, of het nu gaat om PMD, glas, papier-karton, organisch afval of restafval. De spelers moeten voor elk voorwerp de juiste bestemming kiezen en doorlopen verschillende levels tot ze volleerde ‘seriesorteerders’ zijn. Deelnemers ontvangen als beloning een speciale Serial Trieur-tatoeage. Ook de festivalcampings staan in het teken van de Serial Trieur, met spandoeken die de kampeerders aanmoedigen om het spel te spelen op hun smartphone en om uiteraard ook goed te sorteren. Een collectief van graffitikunstenaars zet de sorteerboodschap in de verf met streetart in het thema van de Serial Trieur.

Fost Plus trakteert!

p zoek naar inspiratie voor uw gemeenteblad, afvalkrant of e-zine? Fost Plus ontwikkelde een reeks artikels over het sorteren en recycleren van huishoudelijk verpakkingsafval. Elk artikel behandelt telkens een specifiek thema, aansluitend bij veelgestelde vragen van burgers of veelvoorkomende sorteerfouten. Zo zijn er artikels over het correct aanbieden van papier-karton, verpakkingen van badproducten en het sorteren van plastic verpakkingen. De artikels zijn kant-en-klaar voor gebruik in uw communicatie, Geen drankzakjes inclusief illustraties en afbeeldingen. Het gebruik in de blauwe zak! ervan is uiteraard gratis.

Mail naar [email protected].

IPALLE – en de intercommunales BEP (regio Namen) en IBW (regio Waals-Brabant).

Intercommunale MIWA (regio Waasland) wist het PMDresidu in haar werkingsgebied aanzienlijk terug te dringen. Jarenlange sensibiliseringsinspanningen en doorgedreven controles door de ophalers lagen aan de basis van dit succes. Onder meer dankzij de opleidingen van Fost  Plus mogen de ophalers zich intussen echte sorteerspecialisten noemen. Om hen daarvoor te belonen, trakteerden we hen op een lekker pak friet, een gebaar dat ze duidelijk op prijs wisten te stellen. Uiteraard werden ook de inwoners niet vergeten. In het meest recente milieumagazine van de intercommunale maakten ze dankzij een heuse PMD-wedstrijd kans op prachtige prijzen, waaronder fietsen en barbecues.

5

6

Fostpost nr 31 - juli 2015

OUT-OF-HOME

Extra stimulans nodig voor vakantiegangers Vakantiegangers aanmoedigen om te sorteren, het is geen evidente opdracht. Sunparks schakelde Fost Plus in om te helpen bij een efficiënte en uniforme sorteercommunicatie.

O

p vakantie is iedereen blij en uitgelaten. Alle stress valt weg en niets moet nog. Ook niet in de vakantieparken van Sunparks. Vakantiegangers relaxen er in het zwemparadijs, sporten met de kinderen of maken grote wandelingen. Maar samen met de stress blijkt ook een aantal automatismen weg te vallen. Waaronder het sorteren… “Vakantiegangers stimuleren om te sorteren is inderdaad niet evident,” zegt Arny Molly, waste manager bij Sunparks. “Vandaag komt nog 80 % van ons afval bij het restafval terecht. Daar komt nog bij dat een deel van onze klanten uit het buitenland komt en gewoon niet weet wat sorteren is, of in hun thuisland andere sorteerregels heeft. Het aanbod van Fost Plus om een globaal communicatieplan

uit te werken voor ons afval, wekte dan ook meteen onze interesse.” Er wordt besloten om te starten in Sunparks De Haan. Als eerste wordt de communicatie in de milieustraten onder handen genomen. “Aan de ingang van elk van de 19 milieustraten in het park staan sorteerinstructies in drie talen. Diezelfde instructies vind je nog eens terug op elke afvalcontainer. Met behulp van pictogrammen verduidelijken we bovendien wat wel en niet in elke container mag.” Ook in de vakantiehuisjes liggen nu sorteerinstructies. “Het zijn dezelfde instructies als in de milieustraten,” aldus Arny Molly. “Daarnaast krijgen de gasten aan de receptie blauwe vuilzakjes voor hun PMD.” De aanpak werpt zijn vruchten af. “In de eerste plaats bij ons

personeel. Dankzij de pictogrammen en foto’s zijn de sorteerinstructies nu veel duidelijker dan vroeger en gaan onze medewerkers veel bewuster om met afval en sorteren. Ook bij onze vakantiegangers zien we een positieve trend, al beseffen we dat het van hen een grotere gedragsverandering vraagt. Die kun je niet in een-tweedrie realiseren.” Sunparks De Haan werkt nu ongeveer een half jaar met het nieuwe communicatiemateriaal. “In die periode alleen zamelden we al ongeveer 2,3 ton PMD in. Dat betekent dat we al een mooi deel van de 26 ton restafval die we jaarlijks hebben, kunnen recupereren. Er zullen dus zeker nog extra acties nodig zijn om ons uiteindelijke doel te bereiken: we willen met al onze vakantieparken de Europese milieudoelstellingen voor 2020 halen en zorgen dat 50 % van al het afval uit onze parken gesorteerd wordt. We hopen alvast dat Fost Plus ons daarin blijft helpen en steunen zoals ze tot nu toe gedaan hebben. We gaan hun hulp nog goed kunnen gebruiken.”

Vijf tips van Sunparks

1

Plaats een herkenbare omheining rond uw afvalcontainers.

2 Zorg voor duidelijk zichtbare instructies aan de ingang van de milieustraat en op de verschillende afvalcontainers.

3 Voorzie voor elke afvalstroom in een afvalcontainer met de juiste kleurcode.

4 Plaats de PMDafvalcontainer achteraan in de milieustraat. Zo vermijdt u dat er restafval bij het PMD terechtkomt.

5 Houd de milieustraat altijd proper.

Arny Molly Waste manager, Sunparks

Consistente en duidelijke communicatie is essentieel om tot een echte gedragsverandering te komen

Fostpost nr 31 - juli 2015

Buitenshuis sorteren – een onmiskenbare trend Buitenshuis sorteren zit duidelijk in de lift. Zowel de ingezamelde hoeveelheden als het aantal plaatsen waar gesorteerd kan worden, nemen een hoge vlucht.

F

Aan de ingang van de milieustraten staan sorteerinstructies in drie talen.

ost Plus zamelde in 2014 meer dan 4.000 ton PMD in via de specifieke ophaalcontracten voor het buitenshuis sorteren die door Fost Plus gefinancierd worden. Dat is een verdubbeling tegenover 2013. Het leeuwendeel daarvan wordt ingezameld op de werkvloer. De invoering van de sorteerverplichting in Vlaanderen (juli 2013) en in Brussel (februari 2014) heeft haar effect dus niet gemist. Meer dan 1.900 bedrijven maakten intussen ook gebruik van het gratis communicatiemateriaal dat we aanbieden. Fost Plus verwacht dat de ingezamelde hoeveelheden de komende jaren nog verder zullen toenemen, onder meer dankzij de sorteerverplichting voor PMD in Waalse bedrijven, die op 1 januari 2016 wordt ingevoerd. Fost Plus blijft ook verder inzetten op toerisme en vrije tijd, met acties en projecten in recreatiedomeinen, kampplaatsen, vakantieparken, sportclubs, enzovoort. Ook toeristische trekpleisters krijgen de nodige aandacht, met onder meer opvallende acties aan de kust.

OOK IN UW GEMEENTE?

U wilt met uw gemeente of uw organisatie een project opstarten rond buitenshuis sorteren of sorteren op het werk? We helpen u graag! Neem contact op via [email protected].

Gratis sorteeropleidingen voor uw medewerkers U wilt de sorteerkennis van uw medewerkers opfrissen? Fost Plus organiseert opleidingen voor ophalers, sorteerders, milieu-ambtenaren, containerparkwachters en sinds kort ook poets- en onderhoudsmedewerkers.

T

ijdens onze opleidingen leren deelnemers alles over het correct sorteren van PMD, papier-karton of glas en het hoe en waarom van de sorteerregels. Ze krijgen ook inzicht in de recyclageprocessen van de verschillende fracties. Voor specifieke doelgroepen worden ook extraatjes voorzien. Zo leren ophalers hoe ze het best omgaan met klachten van bewoners, of hoe ze hun persoonlijke veiligheid en ergonomie kunnen verbeteren tijdens de ophaling. Alle opleidingen zijn gratis. Er zijn uitgebreide opleidingen bij u ter plaatse (2 uur, voor groepen tot 15 deelnemers) of korte online opleidingen via onze e-learningmodule (de basis op 20 minuten). MEER INFO?

Meer informatie en inschrijvingen voor opleidingen op www.fostplus.be, “Partners”.

7

8

Fostpost nr 31 - juli 2015

VOEDSELVERSPILLING

Soms is meer verpakking de duurzaamste oplossing Een recente studie in opdracht van OVAM en Fost Plus onderzocht welke rol verpakking kan spelen in de strijd tegen voedselverspilling. De resultaten zijn op zijn minst opmerkelijk te noemen.

D

e studie werd uitgevoerd door Studio Spark, Pack4Food en VITO. Ze onderzochten voor zes productcategorieën, waaronder vers rundvlees, brood en sla, hoe verpakking verspilling bij de consument thuis kan voorkomen. Want van de 2 miljoen ton voeding die jaarlijks verloren gaat in Vlaanderen, wordt bijna de helft weggegooid na aankoop door de consument, omdat producten beschadigd raken, bederven of hun smaak verliezen. De studie toont aan dat het toevoegen van extra verpakking – onder een aantal voorwaarden – wel degelijk voedselverspilling kan vermijden en uiteindelijk in milieuwinst kan resulteren. Dat komt omdat de milieuimpact van een verpakking over de hele levenscyclus meestal een stuk lager is dan die van het product dat verpakt wordt. Het idee dat meer verpakking soms een goede zaak is voor het milieu, lijkt op het eerste gezicht contradictorisch. Toch kunnen goed ontworpen verpakkingen voor levensmiddelen ervoor zorgen dat minder voedsel verloren gaat. Daarnaast gaat de houdbaarheid van voedsel ook omhoog door hersluitbare verpakkingen, gasdichte verpakkingen met een aangepaste beschermende atmosfeer, actieve verpakkingen die de ideale atmosfeer voor het product creëren, intelligente verpakkingen, enzovoort. Ook een aantal maatschappelijke trends heeft een invloed op het verpakkingsdebat. Gezinssamenstellingen veranderen, er zijn steeds meer alleenstaanden en kleine gezinnen. Zij hebben baat bij kleinere porties. Ook hier zal extra verpakking tot minder voedselverlies en dus milieuwinst leiden. Een voorbeeld. Wie op een groot brood (800 g) zelfs maar een half sneetje weggooit, doet er vanuit milieustandpunt al goed aan om over

Wie op een groot brood (800 g) zelfs maar een half sneetje weggooit, schakelt beter over naar een klein brood (400 g).

Goed ontworpen verpakkingen en aangepaste porties kunnen heel wat voedselverspilling vermijden te schakelen naar een klein brood (400 g) – op voorwaarde dat het niet leidt tot extra verplaatsingen met de auto. De extra verpakking van het kleine brood wordt dus gecompenseerd door de vermeden verspilling. Hoe hoger de milieu-impact van het product, hoe sneller het kantelpunt bereikt wordt. Dat zien we bijvoorbeeld bij de vleesproducten. Het is beter om twee kleine pakjes hesp te kopen in plaats van één groot als dat betekent dat dat laatste halve sneetje niet langer weggegooid wordt. De boodschap is duidelijk: verpakkingen die optimaal aangepast zijn aan het reële consumptiepatroon, gaan voedselverspilling tegen en hebben een positieve impact op het milieu. Soms is meer verpakking wel degelijk de meest duurzame optie.

MEER INFO?

Download ons dossier op www.preventpack.be.

LEAN AND GREEN

Fost Plus wil Lean and Green worden Fost Plus wil de milieu-impact van de logistiek achter de inzameling van het huishoudelijk verpakkingsafval in de komende jaren systematisch reduceren. Mogen we onszelf binnenkort Lean and Green noemen?

L

ean and Green is een initiatief van het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) dat zich specifiek richt naar logistieke dienstverleners en transportbedrijven. Concreet engageren deelnemers aan het programma zich om de energie-efficiëntie van hun transport- en logistieke activiteiten te verbeteren en de CO2-uitstoot ervan met minstens 20 % te reduceren binnen een periode van 5 jaar. Bedoeling is om zowel kostenefficiënter (Lean) als milieuvriendelijker (Green) te worden. VIL zorgt voor de nodige ondersteuning en begeleiding bij het halen van deze doelstellingen. Uiteraard ontplooit Fost Plus zelf geen eigen transportactiviteiten. De inzameling van de verpakkingen en het transport ervan gebeuren in de praktijk door de intercommunales zelf of door de ophaalbedrijven die ze daarvoor inschakelen. Nauwe samenwerking, sterke betrokkenheid en inzicht in de logistieke processen van onze

Uw mening interesseert ons!

partners worden dan ook cruciaal om de doelstellingen te behalen. Concreet willen we hen helpen en adviseren om inzamelroutes te hertekenen, de vulgraad van de containers op het containerpark te verhogen of het ledigen van de glasbollen te optimaliseren. Daarnaast willen we ook een duurzaam beheer van het wagenpark stimuleren door bijvoorbeeld eco-driving, controle van de bandenspanning en chassisuitlijning in contracten en aanbestedingsprocedures op te nemen. De dienst Mobiliteit van de Vrije Universiteit Brussel moet zich nu eerst over ons plan van aanpak buigen. Indien goedgekeurd, krijgen we een Lean and Green Award uitgereikt en mogen we het logo gebruiken in onze communicatie. Zodra we de doelstellingen effectief in praktijk hebben omgezet en gerapporteerd, komen we in aanmerking voor de Lean and Green Star.

Door onze logistiek te optimaliseren stoten we minder CO2 uit en besparen we kosten.

Uw mening is belangrijk om Fostpost verder te verbeteren. Gelieve ons te laten weten welke artikels u bijzonder interesseren of waarover u in een volgend nummer graag meer wenst te lezen. Wilt u reageren op een artikel, of hebt u vragen of suggesties, neem dan contact op met de redactie (zie gegevens hieronder). Dank voor uw medewerking!

Fostpost is het informatieblad voor de gemeenten, de intercommunales, de afvaloperatoren en de recycleurs, uitgegeven door Fost Plus, erkend organisme voor huishoudelijk verpakkingsafval. Overname van artikels of gedeelten daaruit is toegestaan mits vermelding van de bron. Redactie: Fost Plus vzw • Olympiadenlaan 2 • 1140 Brussel • T +32 2 775 03 50 • F +32 2 771 16 96 • [email protected] Vormgeving: Head Office • Verantwoordelijke uitgever: Johan Goossens • Fostpost werd gedrukt op gerecycleerd papier. www.fostplus.be