SOCIALE EN TECHNISCHE WETENSCHAPPEN

SOCIALE EN TECHNISCHE WETENSCHAPPEN Ingrid Molein voor alle leraren – IO-teams

Lyrisch over eten Ik ontdekte een leuke poëziebundel “Lyrisch over eten - de lekkerste gedichten uit de Nederlandse poëzie”, samengesteld door Mara Grimm. Uitgever Thomas Rap Amsterdam 2004. Ook op volgende website staan heel veel gedichten in relatie tot eten en drinken: www.pietpaaltjens.nl/gedichten. Oudhollands tafelgebed (17e eeuw) Ick doe mijn handjes samen Ick doe mijn ooghjes dicht En bid dat na het Amen Mijn gehackbal er nog ligt. Dit boekje zette me aan tot het formuleren van enkele IO-inspiratie-modellen. Dus geen uitgewerkte IO maar een model dat kan inspireren tot een IO. Uit de nascholingen is immers gebleken dat de meeste teams baat hebben bij inspiratiemodellen en dat daarna het liefst uitwerken naar eigen context en leerlijn. Nu we in STW via Integrale Opdrachten relatie wensen te leggen met vakken zoals Expressie en Nederlands – ook al staat in het leerplan maar een summiere link - leek het me zinvol zo’n mogelijk onderdeel voor één of meer integrale opdracht(en) uit te werken. Dit onderdeel kan dan volgens de wensen van het IO-team gelinkt worden aan andere passende en gerelateerde onderdelen van een IO-opdracht. Ik heb een aantal gedichten geselecteerd en aan de hand hiervan mogelijke opdrachten geformuleerd. Zie deze bundel eerder als een lerarenformat. In deze mededeling verschijnt deel 1 met focus op ‘bewaren en bewaartechnieken’. Daar iedere school een IO-opdrachtbrief in een eigen lay-out heeft opgesteld, heb ik hiervoor de gewone word-tekst-versie gekozen. De IO-teams moeten dit dan maar ‘knippen en plakken’ in hun eigen IO-lay-out. De tijdsbesteding bepaalt het IO-team en is afhankelijk van het feit of jullie alle vragen en opdrachten aan bod laten komen, afhankelijk in welk leerjaar en wanneer in het schooljaar de integrale opdracht doorgaat. Voor theoretisch ondersteuning over bewaartechnieken en voedingsmiddelen kan worden geput uit de huidige STW LICAP-boeken Andere informatie is te vinden via www.wikipedia.org. Deze website is een soort internetencyclopedie waar iedereen informatie kan bijvoegen. Het is zo een beetje een volkshogeschool op internet maar met bevattelijke informatie voor leerlingen van een tweede graad. Andere sites zoals www.leren.nl kunnen ook hulp bieden. Ik hoop dat dit jullie kan inspireren en dat jullie deze tekst als volwaardige IO verder uitwerken.

DM

juni 06

Sociale en technische wetenschappen http://www.vsko.be/kogent/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 1

In een volgende Diocesane Mededeling (augustus)zal ik opnieuw een IO-inspiratiemodel aanreiken en gebruik ik het gedicht: “den kock spreeckt” om zo te komen tot “smaakmakers.” Veel succes alvast met dit IO-inspiratiemodel !

DM

juni 06


pagina 2

Thema: vergaren en bewaren

Inmaken Keulse potten, vaatjes, touwtjes, Vleeskuip naar de eis gepikt; Nu is 't hoogtijd voor de vrouwtjes, 't Rookt in huis, dat je er van stikt! Zuurkool naar de eis gesneden, Molenstenen in de ton, Stank van boven tot beneden; Vrouw steeds in haar nachtjapon.Zuinig Aaltje is catechismus: Wie zag immer zuinigheid, ("k Ben niet voor het pessimismus) Lezers, bij een keukenmeid?Duizenden Princessebonen, Groene bonen bij 't millioen, Tonnen, waar men in kan wonen, Als Diogenes ooit mocht doen. Kelderflessen, blazen, kurken, Uitjes, sambal, peultjes, peen, Bloemkool, erwtjes, biet, augurken, Canteloupen, fijn gesneên! Fenkel, foelie, lauwerblaren, Thijm, Cardemon, Marjolijn, Spaanse peper niet te sparen! Ankers wijn-en bier-azijn, Boterpekel voor de kroppen, Kies vooral de slapste niet! 't Zelfde voor de spersie-koppen, Eer men er d'azijn op giet. Appels schillen, boren, drogen, Kindren aan de diarrhée. Bruine suiker afgewogen: Ach, 't wordt in je beurs zo wee! Reine-claudes, mirabellen,

DM

juni 06


pagina 3

Brandewijn, kaneel, kandij, Perzik, abricoos, morellen, Naaglen, naar de smaak er bij! 't Geurig sap van de alebessen, Wél gerist, gekookt, geschuimd, 't Spoelen, 't zwaavlen van de flessen: Was de boel maar opgeruimd! Al die vruchten en geleien, Al dat zoet en al dat zuur, Al die vreemde lekkernijen Maken juist de inmaak duur. Vrouwtjes, zo gij ons wilt tonen, Dat gij d'inmaak goed bevat, Ziet niet op een duizend bonen, En een witte kool of wat! Wilt voor de overmaat niet schromen, Deelt daarvan met wijs bestel, Weet gij er niet dóór te komen, De arme luidjes weten 't wel! A. van der Hoop Juniorsz. (1827-1863). Uit: Komrij G. ,De Nederlandse Poëzie van de negentiende en twintigste eeuw in duizend en enige gedichten.. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam.

DM

juni 06


pagina 4

Competenties: Nr. 1: sociaal wetenschappelijke en natuurwetenschappelijke thema’s onderzoeken; Nr. 2: binnen een welomschreven opdracht een maaltijd voor een groep plannen, voorbereiden en bereiden; Nr. 3: binnen een welomschreven opdracht iets mondeling presenteren voor een groep; Leerlijn en deelcompetenties: aanvullen volgens plaats van deze opdracht in de leerlijn van 3de of 4de jaar STW. Te bepalen met het IO-team. Deelopdracht 1: informatieopdracht De klas wordt verdeeld in vijf groepen. Iedere groep heeft een deelopdracht die dieper ingaat op de aspecten over bewaren die in dit gedicht vervat zitten. Iedere groep maakt van de gevonden informatie een infobundeltje voor de klasgenoten die alle antwoorden op de vragen bevat. Verdeel het opzoekwerk. Spreek af hoe jullie de infobundel zullen aanpakken. Hou rekening met lay-out afspraken:… Deze kunnen zo worden opgelegd dat alle infodeeltjes samen een volledige infobundel voor de hele klas vormt en het thema bewaren op deze manier volledig wordt behandeld, evt. nog aangevuld met informatie van de leraren zelf. Groep 1: voeding

Welke materialen nodig voor het bewaren van voedsel worden in dit gedicht allemaal opgesomd? Geef een omschrijving en zoek informatie over het betreffende materiaal. voeding Vroeger was enkel de kelder voldoende koel. Vanaf de jaren 50 maken we kennis met de koelkast en de diepvriezer. Bespreek beide bewaartechnieken die steunen op bewaren door koeling. Welke temperaturen moeten gerespecteerd worden volgens de HACCP-wetgeving bij koelen en bij diepvriezen? Wat is het doel van temperatuursregistratie? Nederlands Wie is deze dichter? Zoek op internet via de google-zoekmachine. Geef een korte toelichting over zijn leven. Wat bedoelt de dichter met: - “Tonnen… Diogenes ooit mocht doen”: wie was Diogenes? Wat is dichterlijke vrijheid? Bij welk woord heeft de dichter deze dichterlijke vrijheid zeker gebruikt? geschiedenis In welke tijd speelt dit gedicht zich af? Welk belangrijk geschiedkundig feit voor België speelt zich af tijdens het leven van deze dichter? Geef een korte toelichting. Ga op zoek op www.wikipedia.org Groep 2: voeding

voeding

Nederlands

DM

juni 06

Welke groenten worden in dit gedicht allemaal opgesomd? Geef een omschrijving en zoek informatie – zowel biologisch als culinair - over de betreffende voedingsmiddelen via www.wikipedia.org Welke verpakkingsmaterialen worden tegenwoordig gebruikt voor het bewaren van voedsel? Bespreek een …. aantal (door de leraars te bepalen) verpakkingsmogelijkheden in functie van het bewaren. Geef toelichting over etikettering. Wat moet wettelijk allemaal op een etiket vermeld worden? Welke woorden en/of zinsdelen in dit gedicht geven aan dat er een enorm aanbod was? Hoe verklaar je dat er zoveel groenten allemaal tegelijk moesten worden ingemaakt? In welke maanden van het jaar zou je deze inmaakperiode situeren? Sociale en technische wetenschappen http://www.vsko.be/kogent/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 5

Wat betekent hier het woord ‘anker’? geschiedenis Hoe waren de woon- en leefomstandigheden van de arbeidersklasse in de 19de eeuw? Geef een korte toelichting. Zoek via www.wikipedia.org Welke bekende Vlaamse film brengt dit leven in beeld? Groep 3 voeding

Welke fruitsoorten worden in dit gedicht allemaal benoemd? Geef een omschrijving en zoek informatie – zowel biologisch als culinair - over de betreffende voedingsmiddelen via www.wikipedia.org voeding Drogen was tot midden de twintigste eeuw een belangrijke vorm van bewaren. Waarom? Bespreek het bewaarprincipe drogen. Geef enkele belangrijke gedroogde voedingsmiddelen die ook vandaag nog erg lekker worden bevonden. Wat is vriesdrogen of lyofiliseren? Geef toelichting over houdbaarheidsdata: minimum houdbaar tot… en uiterste bewaardatum. Nederlands Welke woorden en/of zinsdelen in dit gedicht geven aan dat koken een vrouwenzaak was? Wat betekent ‘hoogtijd’ en wat betekent het in de zin ‘nu is ’t hoogtijd voor de vrouwtjes’? geschiedenis In de muziek en in de kunst overheerste in de 19de eeuw de romantiek. Wat is kenmerkend voor deze stroming? De meeste romantische schilders hebben niet zo’n naambekendheid als de kunstenaars in de muziek. Welke belangrijke componisten vertegenwoordigen deze stroming? Illustreer met een vijftal wereldberoemde componisten. Zoek via www.wikipedia.org; www.musicscores.com; Groep 4: voeding

voeding

Welke technieken en bereidingsprincipes worden in dit gedicht allemaal vermeld? Geef korte toelichting (gaat het over bereidingstechniek, bewaartechniek, snijtechniek,…) – zoek hierover informatie Welke huidige voedingsproducten steunen nog steeds op het bewaarprincipe inmaken: ‘inmaken in suiker’, ‘inmaken in alcohol’, ‘inmaken in azijn’, ‘inmaken in olie’ en ‘inmaken in zout’? Geef voor elk een passend voorbeeld. Uit bijkomende tekst (bijlage) blijkt hoe inmaken vroeger gebeurde. Tracht deze werkwijze eenvoudig aan de klas uit te leggen. “’t Zwaavlen van de flessen”: wat is het doel van dit procédé? Het werd voornamelijk in de wijnindustrie toegepast. Hoe wordt dit vandaag gedaan? Welke hygiëneregels worden door de HACCP-wetgeving opgelegd in verband met ontvetten en ontsmetten?

Nederlands

Welke woorden en/of zinsdelen in dit gedicht geven aan dat inmaken een enorm karwei was? Wat bedoelt de schrijver met de zin: “vrouw steeds in haar nachtjapon”? geschiedenis Eind 19de eeuw wordt de romantiek verlaten en wordt de kunst gekenmerkt door het (zwaarmoedige) realisme en het (verlichtende) impressionisme. Tot welk genre behoort het schilderij ‘de aardappeleters’ van Vincent Van Gogh? Zie www.wikipedia.org Geef een korte toelichting. Wat stelt het schilderij voor? Wie was Vincent Van Gogh?

DM

juni 06


pagina 6

Groep 5: voeding

Welke smaakgevende elementen worden opgesomd? Geef oude en huidige benaming. Zoek informatie over deze smaakstoffen. voeding Welke bewaarmethodes steunen op bewaren door verhitting? Bespreek de 3 belangrijkste. Geef duidelijk aan waaruit het verschil bestaat. Nederlands Welke woorden en/of zinsdelen in dit gedicht geven aan dat inmaken toch wel duur was? Wat bedoelt de dichter met: “Zuinig Aaltje is catechismus”: wat of wie is zuinig Aaltje? Wat is een catechismus? geschiedenis Welke belangrijke uitvinding steunend op een principe van faseovergang van water (vloeistof naar gasvormig) vindt er in eind 18de eeuw plaats maar krijgt vooral zijn toepassingen in de 19de eeuw? Ze zal het leven grondig veranderen en aanleiding geven tot de industriële revolutie. Geef een korte omschrijving van deze heel belangrijke uitvinding. Ga op zoek op www.wikipedia.org Deelopdracht 2: presentatieopdracht Maak een visuele voorstelling die dit gedicht illustreert. Dit kan een compositie zijn van voorwerpen, een soort eigentijds stilleven of een powerpointpresentatie of een collage met foto’s en afbeeldingen of een reclameboodschap over inmaken of bewaren, … Laat jullie creatieve inspiratie werken. Volgende technieken kunnen of mogen aan bod komen…. (afspreken met leraar expressie/PO) Iedere groep duidt een groepslid aan die het gedicht zal voordragen, met de visuele presentatie als ondersteuning. Het moment van voordracht wordt afgesproken met de IO-leraren en leraar Nederlands en vindt niet noodzakelijk op dezelfde dag plaats. (kan ook in de les Nederlands.) Iedere groep brengt de voordracht volgens een andere stijl: Klassiek, hoofs, plechtstatig Speels, als een kinderrijm Hedendaags, jeugdig, als een rap Muzikaal ondersteund door een muziekfragment a) uit de tijd van de romantiek vb. uit één van de vele opera’s van Verdi of b) ondersteund met een fragment uit “de vier jaargetijden” van Vivaldi (periode barok) Zoek wel een fragment dat deze drukke, vrolijke en overvloedige inmaakperiode kan symboliseren. Steek uw licht op bij een leraar muziek. Vrije keuze

DM

juni 06


Groep ……… Groep ……… Groep ……… Groep ………

Groep ………

pagina 7

Deelopdracht 3: voedingsopdracht Mogelijkheid A. Ieder groepje gaat één of meerdere groenten/vruchten inmaken en op een verschillende wijze. Er moet ingemaakt worden met azijn Groep …………. met olie Groep………….. met alcohol Groep …………. met suiker Groep …………. met zout Groep …………. Overleg welk groepje welke inmaakmethode zal uitvoeren. Zoek recepten voor een inmaakbereiding en maak een lijst op van de ingrediënten en materialen die je nodig zal hebben om jullie bereiding in te bewaren. Stel een organisatiefiche op en spreek af wie wat zal meebrengen. Tegenwoordig worden dergelijke bewaarmethodes in heel mooie glazen bokalen of flessen gepresenteerd en dikwijls als geschenk gekozen. Werk jullie bereiding zodanig af dat het als geschenk kan dienen. Overleg met de leraar om het stappenplan op te stellen. De volgende les werken jullie de gekozen bereiding uit. Veel succes ! Mogelijkheid B. Ieder groepje gaat meerdere ingemaakte voedingsproducten verwerken in één of meerdere gerechten. Zorg bij de keuze van jullie producten/voedingsmiddelen dat alle soorten inmaaktoepassingen (azijn, olie, alcohol, suiker, zout) vertegenwoordigd zijn, niet noodzakelijk in eenzelfde bereiding maar wel samen tijdens eenzelfde maaltijd worden geserveerd. Zoek recepten en maak een lijst op van de ingrediënten en materialen die jullie nodig zullen hebben. Stel een organisatiefiche op en spreek af wie wat zal meebrengen. Overleg met de leraar om het stappenplan op te stellen. De volgende les werken jullie de gekozen bereiding uit. Veel succes !

Deelopdracht 4: individuele opdracht Dit gedicht is geschreven in de 19de eeuw. Om deze tijd te situeren kan men gebruik maken van de Diocesane Mededelingen Bisdom Gent. Rubriek Personenzorg – Huishoudkunde www.vsko.be/kogent (Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst - secundair onderwijs – diocesane mededelingen – maand + jaar aanklikken in rechterkolom: volgens onderwerp) Uit de reeks ‘Gespekt en gedekt’: hoofdstuk 10. De plattebuiskachel DM nr.12 mei 2006 Druk de tekst en vragenlijst af. De leerlingen kunnen deze tekst en vragenlijst zelfstandig en individueel verwerken. Na het bezorgen van de verbetersleutel kunnen ze ook zichzelf evalueren.

DM

juni 06


pagina 8

Hulp 1: Zuurkool= ingemaakte witte kool = choucrout Princessebonen = prinsessenbonen Groene bonen Uitjes Peultjes Peen = wortel Bloemkool Erwtjes Biet Augurken Kroppen = sla Spersiekoppen = groene tuinbonen Bonen

Sambal Fenkel = venkel Foelie Lauwerbladen = laurier Thijm Cardemon = kardamon Marjolijn = marjolein Spaanse peper Kaneel Kandij = kandijsuiker Naaglen = kruidnagel Brandewijn = jenever

Canteloupen = meloenen (cantaloupe) Appels Reine-claudes = groene pruimpjes Mirabellen = gele pruimpjes Perzik Abricoos = abrikoos Morellen = kersen Alebessen = aalbessen

Hulp 2 - voor wie het gedicht niet begrijpt of voor de leerkracht om toelichting te geven:

Inmaken Keulse potten, vaatjes, touwtjes, Vleeskuip naar de eis gepikt; Nu is 't hoogtijd voor de vrouwtjes, 't Rookt in huis, dat je er van stikt! Zuurkool naar de eis gesneden, Molenstenen in de ton, Stank van boven tot beneden; Vrouw steeds in haar nachtjapon.Zuinig Aaltje is catechismus: Wie zag immer zuinigheid, ("k Ben niet voor het pessimismus) Lezers, bij een keukenmeid?Duizenden Princessebonen, Groene bonen bij 't millioen, Tonnen, waar men in kan wonen, Als Diogenes mocht doen. Kelderflessen, blazen, kurken, Uitjes, sambal, peultjes, peen, Bloemkool, erwtjes, biet, augurken, Canteloupen, fijn gesneên! Fenkel, foelie, lauwerblaren, Thijm, Cardemon, Marjolijn, Spaanse peper niet te sparen! Ankers wijn-en bier-azijn, DM

juni 06

Potten in aardewerk en houten vaten, vleeskuip naar de eis gepikt = uitgekozen (uitgepikt) op goede staat Nu is het seizoen aangebroken voor de vrouwen, voor hen een ware feestdag In de keukenhaard of in de stoof wordt volop gestookt met hout en kolen om te koken, de rook vult het huis dat het bijna doet stikken. Zuurkool naar de eis = naar de norm, zeer fijn, gesneden. Er werden grote stenen op de ton gelegd om het deksel op zijn plaats te houden en om aan te drukken. De zurige stank van het koken en het inmaken in azijn hing in het hele huis. Vrouwen droegen een soort witte schortjurk dat eruit zag als een nachtjapon Zuinig Aaltje = ‘Aaltje, de zuinige keukenmeid’ was een titel van een Nederlands kookboek dat als een soort toonaangevend basiskookboek werd beschouwd. (Catechismus = in de godsdienst boek met de belangrijkste beginselen en regels) Wie verwacht er nu zonder pessimist te wezen zuinigheid van een keukenmeid op zo’n moment? Hele grote tonnen waar je als het ware in kon wonen zoals de Griekse wijsgeer/filosoof Diogenes ooit had gedaan. Cantaloupe = meloen


pagina 9

Boterpekel voor de kroppen, Kies vooral de slapste niet! 't Zelfde voor de spersie-koppen, Eer men er d'azijn op giet. Appels schillen, boren, drogen, Kindren aan de diarrhée. Bruine suiker afgewogen: Ach, 't wordt in je beurs zo wee! Reine-claudes, mirabellen, Brandewijn, kaneel, kandij, Perzik, abrikoos, morellen, Naaglen, naar de smaak er bij! 't Geurig sap van de alebessen, Wél gerist, gekookt, geschuimd, 't Spoelen, 't zwaavlen van de flessen: Was de boel maar opgeruimd! Al die vruchten en geleien, Al dat zoet en al dat zuur, Al die vreemde lekkernijen Maken juist de inmaak duur. Vrouwtjes, zo gij ons wilt tonen, Dat gij d'inmaak goed bevat, Ziet niet op een duizend bonen, En een witte kool of wat! Wilt voor de overmaat niet schromen, Deelt daarvan met wijs bestel, Weet gij er niet dóór te komen, De arme luidjes weten 't wel!

DM

juni 06

Anker: in de wijnhandel soort houten vat met inhoudsmaat van ongeveer 44 flessen Gezouten gesmolten boter die men over stevige kroppen sla giet. Kies stevige tuinbonen alvorens met azijn te begieten Van teveel fruit en geleien te eten krijgen kinderen vlug diarree. Bruine suiker was duur en dat merk je dan wel aan je portemonnee (=beurs) Beide zijn soorten pruimpjes Jenever Kruidnagels volgens eigen smaak toevoegen Aalbessen werden van hun steeltje ontdaan, gekookt en afgeschuimd Ontsmetten van de flessen met zwaveldioxyde

De specerijen kwamen uit exotische landen via de scheepvaart en waren daarom erg duur. Vrouwen toon ons dat jullie goed kunnen inmaken en kijk niet op wat groenten… Schaam u niet om de overvloed. Als je niet door het vele werk van het inmaken geraakt, en een teveel hebt aan groenten en fruit, deel maar uit aan de armen.


pagina 10

Bijlage voor groep 4 : Mevr.A.Engelfriet-Boogaard beschrijft op haar website hoe dat inmaken vroeger gebeurde. Hier volgt haar uitleg. Wat een verschil met onze huidige bewaarmethodes. De bonen schoonmaken en snijbonen snijden en goed met doeken afvegen want ze moeten heel droog zijn. Dan moet u een stenen pot nemen (zie afbeelding bij het gedicht). Onderin de pot wat zout strooien en daarop bonen strooien, zo'n vijf centimeter bonen en dan weer wat zout strooien over die bonen en dan weer bonen strooien, weer wat zout strooien en dan weer bonen strooien en zo doorgaan tot de pot vol is. Als de pot dan vol is, dan op de laatste bonen nog zout strooien. Dan moet u daarop in de pot een plankje meest vierkant of rond leggen, maar eerst een witte katoenen lap, dus dan een plankje van 2 centimeter dikte!! En dan over het geheel een doek leggen zodat er geen stof of zo in kan waaien en dan moet u ze in de kelder zetten; ze moeten koud staan!! De eerste 2 à 3 weken elke dag kijken of de bonen niet gaan schimmelen, want dat moet er dan afgeschept worden en een schone lap er weer op doen en dan komt het: op het plankje moet een zware keisteen gelegd worden. Dat moet zo, want dan worden de bonen met het zout goed vermengd. Elke dag ook schone doeken leggen en de andere gebruikte doeken uitwassen. Gaat het steeds goed, dan kunt u om de 2 of 3 dagen kijken of alles naar wens gaat. Is dit na een week of 6 nog goed, dan heel de winter door, éénmaal per week alles nakijken en schone doeken erop leggen en de doeken goed uitwassen; deze zijn dan weer te gebruiken. En als er dan bonen gegeten werden, weet u hoe dat moest? Nu, dan werd er vrijdags een maal snijbonen uit de pot gehaald, de pot weer met een schone lap toegedekt. De bonen werden gewassen onder de kraan en dan met water gekookt. Na 1 uur koken werd het water er afgegoten en nieuw water erop gedaan en weer een uur koken, dit tot driemaal toe en dan gingen ze in een grote pan water die nacht en de volgende dag weer gekookt met de aardappelen en het laatste half uur gingen er twee rookworsten bovenop de bonen met aardappelen. “Als ik er nu nog aan denk, dan ruik ik het nog: het was heerlijk hoor!!!” PS. Het inleggen van snijbonen op deze manier was nog volop in zwang tijdens de Tweede Wereldoorlog.

DM

juni 06


pagina 11

Hulp voor de leerkrachten: heel wat info over voeding staat in de vroegere LICAP-bundels. Voor Nederlands en geschiedenis: deze beknopte antwoordsleutel Groep1: voeding

Materialen bewaren van voedsel: Keulse potten, vaatjes, touwtjes, vleeskuip, molenstenen, tonnen, kelderflessen, blazen, kurken,… Nederlands Zie toelichting bij gedicht Dichterlijke vrijheid: woord ‘pessimist’ wordt ‘pessimismus’ geschiedenis 19de eeuw – Ontstaan van België Groep 2: voeding Nederlands

Groenten: zie lijstje hulp 1 enorm aanbod: hoogtijd, wie zag immer zuinigheid, duizenden, bij ’t millioen, niet te sparen, ankers, kinderen aan de diaree, al die vruchten…, ziet niet op duizend bonen, wilt voor overmaat niet schromen..;

de seizoenen geschiedenis woon- en leefomstandigheden van de arbeidersklasse in de 19de eeuw Vlaamse film: Daens Groep 3: voeding Nederlands

Fruit: zie lijstje hulp 1 Koken vrouwenzaak: hoogtijd voor de vrouwtjes, vrouw steeds in haar nachtjapon, keukenmeid, vrouwtjes zo gij ons wilt tonen Hoogtijd: hoge kerkelijke feestdag; geschiedenis Componisten: Franz List, Frederic Chopin, Edvrard Grieg, Felix Mendelssohn, Peter Tchaikovsky, Richard Wagner, Johan Strauss Jr., Robert Schumann, Jacques Offenbach,… Groep 4: voeding

technieken en bereidingsprincipes: snijden, opgieten, schillen, boren, drogen, afwegen, ritsen, koken, afschuimen, spoelen, ontsmetten, opruimen,… bewaarprincipe inmaken: ‘inmaken in bruine suiker (suiker)’, ‘inmaken in brandewijn (alcohol)’, ‘inmaken in wijn- en bierazijn (azijn)’, ‘inmaken in boterpekel (vet/olie)’, ‘inmaken in zout’ Nederlands inmaken een enorm karwei : naar de eis…, fijn gesneên, was de boel maar opgeruimd, vrouwtjes zo gij ons wilt tonen dat gij d’ inmaak goed bevat, weet gij er niet door te komen,..; geschiedenis schilderij ‘de aardappeleters’ van Vincent Van Gogh: zwaarmoedig realisme Groep 5: voeding voeding Nederlands

smaakgevende elementen: zie lijstje hulp 1 Bewaarmethodes: pasteuriseren, steriliseren, UHT inmaken toch wel duur: zuinig Aaltje is catechismus…, ach ’t wordt in je beurs zo wee, al die vreemde specerijen maken de inmaak duur, + zie toelichting bij gedicht geschiedenis uitvinding die steunt op een principe van faseovergang van water (19de eeuw): stoommachine

DM

juni 06


pagina 12

SOCIALE EN TECHNISCHE WETENSCHAPPEN

Recommend Documents