Frida Wheldon EU Richtlijn tot vaststelling van minimumnormen voor de rechten, de ondersteuning en de bescherming van slachtoffers van strafbare feiten
Slachtofferrechten in Europe • 28 EU Lidstaten – Verschillende strafrechtelijke systemen – Verschillende rollen voor slachtoffers – Verschillende politieke, financiële en operationele mogelijkheden om slachtoffers rechten en diensten te geven
EU Richtlijn – de vertrekpunten • Twee grote problemen voor slachtoffers – –
Bestaande wetgeving volstond niet om de situatie voor slachtoffers te verbeteren De noden van slachtoffers werden niet voldoende in rekening gebracht door de lidstaten
Oorzaken voor deze problemen – –
Geen voorrang voor slachtoffers Gebrek aan kennis over noden van slachtoffers
• EU actie noodzakelijk om – De toegang van slachtoffers tot diensten te verbeteren en hun rechten te effectueren – Harmonisatie van rechten - gelijke toegang tot rechten en diensten in de hele EU
EU Richtlijn tot vaststelling van minimumnormen voor de rechten, ondersteuning en bescherming van slachtoffers van strafbare feiten
• 5 noden van slachtoffers – – – – –
Erkenning en respect Bescherming Ondersteuning Toegang tot justitie Compensatie en herstel
Overweging (19) Een persoon moet als slachtoffer worden beschouwd, ongeacht of een dader geïdentificeerd, aangehouden, vervolgd of veroordeeld is, en of er tussen slachtoffer en dader familiebanden bestaan.
Doelstelling (Artikel 1) Deze richtlijn heeft tot doel ervoor te zorgen dat alle slachtoffers van strafbare feiten : - passende ondersteuning en bescherming krijgen - aan de strafprocedure kunnen deelnemen - op een respectvolle, tactvolle, geïndividualiseerde, professionele en nietdiscriminerende manier
Recht op informatie (Artikels 4 & 6) • waar en hoe een misdrijf aangeven • welk sort ondersteuning het slachtoffer kan krijgen • info over de aangifte, de strafrecht-procedure en welke rol het SO hierin speelt • bescherming • juridisch advies, rechtsbijstand en andere vormen van advies • schadevergoeding • bijzondere maatregelen indien het om buitenlandse SO’s gaat • contact gegevens van diensten voor communicatie over de zaak • een beslissing om het onderzoek niet voort te zetten en uitleg hierover • voortdurende informatie doorheen de strafprocedure over de stand van zaken • tijdstip en plaats van de terechtzitting • elke uitspraak of vonnis (o.a. de strafmaat en de motivering) • invrijheidsstelling of ontsnapping van de dader • vertolking/vertaling
EU Richtlijn – recht op ondersteuning (Artikels 8-9) Artikel 8 – Recht op toegang tot slachtofferhulporganisaties Lidstaten zullen ervoor zorgen dat slachtoffers, overeenkomstig hun behoeften, voor, tijdens en gedurende een passende termijn tijdens en na de strafprocedure kosteloos toegang hebben tot slachtofferhulporganisaties, die vertrouwelijk zijn en in het belang van het slachtoffer handelen. Familieleden hebben toegang tot slachtofferhulporganisaties, overeenkomstig hun behoeften en de mate waarin hen als gevolg van het tegen het slachtoffer gepleegde strafbare feit schade is berokkend. Lidstaten bevorderen de doorverwijzing naar slachtofferhulporganisaties van het slachtoffer door de bevoegde autoriteit waarbij aangifte is gedaan en door andere relevante instanties. Artikel 9 – Ondersteuning door slachtofferhulporganisaties
Slachtofferhulporganisaties als bedoeld in artikel 8 (1) zorgen ten minste voor: • • • •
Informatie, advies en ondersteuning mbt de rechten (strafprocedure, vergoeding van schade, rechten als slachtoffer, en het bijwonen van de terechtzitting) Emotionele, practische en financiële ondersteuning Advies over het risico en het voorkomen van secundaire en herhaalde victimisatie, van intimidatie en van vergelding. Informatie en/of verwijzing naar gespecialiseerde diensten
Individuele beoordeling van slachtoffers om specifieke beschermingsbehoeften te bepalen Beoordeling houdt in het bijzonder rekening met :
• • •
persoonlijke kenmerken het soort strafbaar feit of de aard van het feit de omstandigheden van het strafbare feit
een misdrijf is gepleegd
slachtoffer doet aangifte • Recht op bewijs van aangifte • Recht op informatie • Recht op begrip • Recht op vertaling/tolken • Recht op verwijzing naar slachtofferhulporganisatie • Recht op toegang tot ondersteuningsdiensten
slachtoffer doet geen aangifte • Recht op informative • Recht op toegang tot slachtofferhulporganisaties
Zaak komt voor
Er komt een process • Recht om gehoord te worden
• Recht op juridische bijstand • Recht op schadevergoeding • Recht op compensatie vanwege de dader • Recht op bescherming • Vermijden contact tussen slachtoffer en dader • Recht op individuele beoordeling • Recht op speciale maatregelen
Zaak wordt geseponeerd • Recht op informative: weten waarom er geseponeerd wordt • Recht op herziening van de beslissing • Recht op (bijstand van) ondersteunende diensten
Beyond the trial • Recht op informatie (vrijlating dader enz.) • Recht op hulp van slachtofferhulporganisaties • Recht op veiligheidswaarborgen in het kader van herstelrechtvoorzieningen • Voorkomen van re-victimisatie
Samenvatting •
Wat doet de Richtlijn? – – – – – –
•
Het gaat over alle slachtoffers van misdrijven Harmoniseert minimum normen en giet ze in de vorm van rechten Individuele beoordeling van behoeften – slachtoffers worden als individuen gezien Verhoogt duidelijkheid en verwachtingen Moedigt verandering van gedrag en attitude aan voor professionals die met slachtoffers werken Is meer afdwingbaar dan haar voorgangers
Wat doet de Richtlijn niet? – –
– – –
Harmoniseert de rol van slachtoffers niet Harmoniseert schadevergoeingssystemen, bescherming en het inzetten van herstelmaatregelen niet Nadruk ligt op strafrechtelijke procedures – onaangegeven misdrijven Formulering – sterker maar toch nog onduidelijk (training, bijzondere maatregelen) Toegang tot rechten afhankelijk van implementatie door de Lidstaten
Hulp met de implementatie • Deadline Nov 2015 • EU Commissie • VSE Handbook for Implementation of Legislation and Best practice for victims of crime in Europe • Expert meetings/Implementatie workshop • Jurisprudentie – European Court of Justice
EU Richtlijn – stand van zaken • Sommige lidstaten hebben al wetgeving doorgevoerd • Sommige rechten zijn bijzonder uitdagend – – – – –
Individuele beoordeling Informatiedeling Uniforme nationale toepassing Erkenning & respect Bescherming
• VSE biedt hulp aan vele lidstaten – –
Bekijken voorstellen nationale wetgeving Best practice en opties voor praktische toepassing van bepaalde rechten – Slachtoffers hoog op de politieke agenda houden
Justitie herbekijken – ruimere aspecten te overwegen • • • • •
• •
Een cultuur van begrip en empathie voor slachtoffers opbouwen Werken aan reintegratie van slachtoffers Wegwerken van hierarchiën in slachtofferschap en alle slachtoffers erkennen Verbeteren van “truth-telling” in het strafrechtelijk systeem Herdefiniëren van “justitie” om te komen tot een meer ééngemaakte visie dat zowel recht wordt gedaan en reintegratie van zowel slachtoffers als daders omvat– Parallel Justitie Data verzameling Toepassing – zonder voldoende tozeicht blijven wetten slechts intentieverklaringen
Hoe de Richtlijn inzetten? • Ondersteunen en promoten van jullie werk • Input in de nationale implementatie om nationale rechten en gedragingen vorm te geven – jullie zijn de experten • Inititieer de discussies met partners om samenwerking op te starten • Verwijzingen – begin gesprekken met politie • Toon jullie invulling van de Richtlijn aan en help er anderen mee • Vergroot de slagkracht en status van je organisatie • Fondsenwerving
Casus 1.
Welke zijn de belangrijkste slachtoffer-issues in dit geval (veiligheidszorgen, welzijn, tewerkstelling, gezondheid, onderwijs, strafrecht, enz. )
2.
Wie zijn de stakeholders?
3.
Wat zijn de korte en lange termijn manieren om deze onderwerpen aan te pakken (nadruk op samenwerking, naadloze zorg, codificatie en competentie) (Welke acties vallen binnen het terrein van jouw organisatie?)
4.
Welke belangrijke noden van slachtoffers zijn niet in rekening gebracht en hoe denk je die toch aan te pakken?
5.
Welke acties moeten genomen worden om ervoor te zorgen dat hetzelfde niet opnieuw gebeurt?
Thank you!
