SKOS. Pedagogisch beleidsplan

SKOS Pedagogisch beleidsplan

September 2013

Inhoudsopgave Voorwoord ........................................................................................................... 3

1 Pedagogische visie .......................................................................................... 5 Inleiding ............................................................................................................ 5 Doelstelling ........................................................................................................ 5 Pedagogische uitgangspunten .............................................................................. 6 Voedingsbeleid ................................................................................................... 7 Milieubeleid........................................................................................................ 8 2 De groepsleiding .............................................................................................. 9 Inleiding ........................................................................................................... 9 Vertrouwde gezichten op de groep, inval en open-deurenbeleid bij KDV en BSO ....... 10 Bevoegdheid van de groepsleiding en inzet van medewerkers in opleiding en stagiaires ................................................................................... 10 3 Pedagogisch werkplan per locatie ................................................................. 11 Inleiding .......................................................................................................... 11 De pedagogische middelen ................................................................................ 11 Pedagogische stromingen en methoden ............................................................... 11 Bijlage................................................................................................................ 12 Literatuur ........................................................................................................ 12 Drie pedagogische stromingen binnen de KDV’s en de BSO’s .................................. 15 Drie VVE-methoden binnen de PSZ ..................................................................... 15 Twee pedagogische stromingen bij de PSZ ........................................................... 16 Ondersteuning van de groepsleiding bij hun pedagogisch handelen ......................... 16

2

PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN

Voorwoord Welkom bij Stichting Kinderorganisatie Spaarne (SKOS). Hierbij bieden wij u met trots ons pedagogisch beleidsplan aan. Sinds 1993 vangt de SKOS kinderen op van nul jaar tot einde basisschoolleeftijd. En dat doen we met veel plezier, inzet en professionaliteit. De SKOS doet dat via verschillende werkstichtingen:  Stichting Kinderopvang Spaarne voor kinderdagverblijven (KDV) en buitenschoolse opvang (BSO)  Stichting Spaarne Peuters voor peuterspeelzalen  Stichting Kinderprojecten voor aparte vormen van opvang zoals BSO+ De Bikkels. In dit boekje vindt u onze algemene pedagogische uitgangspunten. Deze uitgangspunten zijn samen met de groepsleiding opgesteld. Door de Centrale Ouderraad is er advies over uitgebracht. En het bestuur heeft de definitieve versie vastgesteld. Kernwoorden zijn: ‘respect’, ‘ontwikkelen op je eigen manier en tempo’, ‘zelfredzaamheid’ en ‘zelfstandigheid’. Naast dit algemene pedagogisch beleid, heeft elke locatie ook een eigen pedagogisch werkplan. In deze pedagogisch werkplannen, kunt u teruglezen hoe we onze algemene uitgangspunten in de praktijk brengen. De pedagogisch werkplannen worden door de groepsleiding één keer per jaar met de oudercommissie van de locatie besproken. De SKOS vangt niet alleen kinderen op, maar heeft ook een aandeel in de opvoeding en in de doorgaande lijn naar school. Daarom moet duidelijk zijn op welke ideeën de SKOS haar medeopvoeden en pedagogisch handelen baseert. Het kan uitmaken of het gaat om pedagogisch beleid van de kinderopvang (KDV en BSO) of van de peuterspeelzaal (PSZ). Waar er verschillen zijn of wat andere accenten gelegd worden, is dit in ons pedagogisch beleidsplan duidelijk aangegeven. Als er geen onderscheid gemaakt wordt, geldt het beleid voor alle werkvormen. De Stichting Kinderopvang Spaarne is gecertificeerd volgens HKZ-ISO 9001. Dit betekent dat we ons beleid vastgelegd hebben in een kwaliteitszorgsysteem. Zo’n systeem zorgt ervoor dat we steeds weer controleren of we doen wat we ons voorgenomen hebben. Eventuele opmerkingen of verbeterpunten van ouders1 worden op locatieniveau besproken, maar komen ook op directieniveau aan de orde. Bij de kinderdagverblijven en de naschoolse opvang vindt twee keer per jaar een intern onderzoek plaats om te zien of het kwaliteitssysteem goed in de praktijk gebracht wordt. Eén keer per jaar is er een extern onderzoek door een onafhankelijke instantie, die daar ook weer kritisch naar kijkt. Altijd valt er iets te verbeteren en kunnen we van de gemaakte opmerkingen leren.

1

Waar gesproken wordt over ouders, worden ook verzorgers bedoeld


3

Deze werkwijze is gewaardeerd door de toekenning van het certificaat. Een certificaat, dat we elk jaar opnieuw moeten verdienen. We zijn er dan ook trots op dat dit steeds weer lukt. En we weten, dat ons beleid (en dus ook de pedagogische aanpak) in de hele organisatie goed verankerd is. De Stichting Spaarne Peuters is niet gecertificeerd. We werken wel, op dezelfde wijze als in de kinderopvang met het kwaliteitszorgsysteem en de interne onderzoeken die twee keer per jaar plaatsvinden. Waar mogelijk sluiten we aan bij het beleid van de SKOS echter . zonder de eigenheid van de peuterspeelzalen uit het oog te verliezen. Ook de wet2 raakt het pedagogisch beleid. Hierin staat welke onderwerpen in het pedagogisch beleid opgenomen moeten zijn en hoe de GGD dat jaarlijks inspecteert. In dit algemene pedagogisch beleidsplan leest u hoe de SKOS aan de wettelijke eisen voldoet. De SKOS verwacht met dit beleidsplan ouders voldoende inzicht te geven in hoe wij ons inzetten om kinderen een verantwoorde opvang te bieden. Heeft u vragen over ons pedagogisch beleid, dan kunt u zowel bij de groepsleiding als bij het clusterhoofd of de VVE-coördinator terecht. Zij zullen u zo goed mogelijk antwoord geven. Tenslotte heet ik u als ouder van harte welkom bij de SKOS. Ik spreek de verwachting uit, dat u en uw kind(eren) zich snel bij ons thuis zullen voelen en dat u zich kunt herkennen in ons pedagogisch beleid. Annelies Zoomers, Directeur- bestuurder

2

4

De Wet Kinderopvang is van toepassing op de kinderdagverblijven en de naschoolse opvang. De gemeentelijke verordening is van toepassing op de peuterspeelzalen.


1 Pedagogische visie Respect is een kernbegrip in ons pedagogisch beleid. Een kind zet heel wat stappen in zijn3 leven, voordat het een volwassen begrip heeft van goed en kwaad, eerlijk en oneerlijk en van recht en onrecht. Deze stappen verlopen in fasen, waarbij het kind dan weer eens een snelle ontwikkeling doormaakt en dan weer een tijdje in de praktijk brengt wat het geleerd heeft. De morele ontwikkeling van een kind is de basis om tot respect voor zichzelf en anderen te komen en dus ook de basis van de sociale/emotionele ontwikkeling. Wij vinden het belangrijk, dat een kind zich stevig kan voelen en dus de ruimte krijgt om te oefenen met wat het zich eigen gemaakt heeft. Veel opvoeders kijken uit naar een volgende zichtbare fase in de ontwikkeling van hun kind en moedigen het daarin aan: kan het kind al (snel) lopen, praten, lezen en noem maar op. Maar elk kind is uniek en leert in z’n eigen tempo. Waar in de boekjes staat, dat een kind op een bepaalde leeftijd iets zou moeten kunnen, gaat het om gemiddelden en niet om een ijzeren wet waaraan elk kind moet voldoen. Zeker voor de eerste zes jaar geldt, dat kinderen dan weer eens een enorme sprong maken en dan weer eens “stil staan”. De SKOS vindt het van belang, dat kinderen de ruimte krijgen om “stil te staan” en zich ook in de breedte te ontwikkelen. Het boekje ‘Als kinderen je een zorg zijn’4 is één van de weinige pedagogische handreikingen, die naast aandacht voor de morele ontwikkeling ook aandacht aan de horizontale ontwikkeling (tijd om te oefenen) besteedt. Daarom vraagt de SKOS aan al haar medewerkers om het boekje te lezen en als theoretisch kader bij het pedagogisch handelen te gebruiken. Doelstelling De SKOS vindt, dat als je kinderen opvangt, je ze ook mee opvoedt. Wij zien onszelf als ‘partner in opvoeding’. Wij stimuleren kinderen in hun ontwikkeling. De sociaal/emotionele ontwikkeling, de taalontwikkeling en de groei tot zelfredzaamheid/zelfstandigheid staan daarbij voor ons centraal. Dit uitgangspunt hebben we in onze pedagogische doelstelling vastgelegd: De SKOS draagt, naast de verzorging, ook bij aan de opvoeding van de kinderen. Wij streven ernaar dat ieder kind goed toegerust op ontdekkingsreis gaat naar een zelfstandig bestaan. Wij bieden hen daarvoor een klimaat, waarin zij zich gerespecteerd, geborgen en veilig voelen en waarin zij respect hebben voor anderen en de omgeving. Wij ondersteunen het kind om zich op eigen tempo en binnen de eigen mogelijkheden te ontwikkelen, rekening houdend met de grenzen van de groep. De SKOS levert een bijdrage aan een doorgaande lijn, van kinderdagverblijf of peuterspeelzaal naar basisschool. Tevens levert de SKOS graag een bijdrage om kinderen met een goed gevulde rugzak de wereld tegemoet te laten treden. Dit, als aanvulling op de thuissituatie. 3

Waar ‘zijn’ staat, kan ook ‘haar’ gelezen worden; waar ‘hij’ staat, ook ‘zij’.

4

In de bijlage vindt u een korte samenvatting van dit boekje.


5

Met deze doelstelling zal iedereen het eens zijn. Waar het om gaat is, hoe je dat in praktijk brengt. Elke opvoeder, of het nu een ouder of een leid(st)er5 is, heeft daar eigen opvattingen over. Daarom is het onmogelijk om voor elk kind bij de opvoedingsideeën van de afzonderlijke ouders aan te sluiten. En, omdat wij van de leid(st)ers vragen, dat zij professioneel handelen en het pedagogisch beleid van de SKOS vorm geven, heeft de SKOS haar eigen pedagogische uitgangspunten geformuleerd. Dat neemt niet weg, dat wij in overleg met ouders proberen zoveel mogelijk aan te sluiten bij hun opvoedingsideeën en rekening te houden met hun wensen. Het eigen pedagogisch kader van de SKOS dient hierbij als uitgangspunt. Wij betrekken ouders bij datgene wat wij zien, gedurende de ontwikkeling van hun kind. Het is van belang om in het oog te houden, dat er te allen tijde sprake is van groepsopvang. Dat geeft beperkingen, maar ook extra mogelijkheden. Het spanningsveld tussen het zelf kunnen verkennen van grenzen door de kinderen en de veiligheid die ouders vaak wensen, maakt ons werk in pedagogisch opzicht extra uitdagend. Met name voor het ontwikkelen van zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en zelfstandigheid is het verkennen van grenzen van belang. Vallen en opstaan, soms een blauwe plek of vieze kleren horen bij het groter worden. Een kind maakt als vanzelfsprekend deel uit van een groter geheel. Die vanzelfsprekendheid accentueren wij, door contacten te onderhouden met andere organisaties zoals het onderwijs, consultatiebureaus en bijvoorbeeld sportverenigingen. Pedagogische uitgangspunten  Met elkaar (KDV, PSZ en BSO) hebben we onze opvattingen over opvoeden vastgelegd in onze pedagogische uitgangspunten:

5

6



Wij stimuleren het zelfvertrouwen van kinderen door de “eigen aardigheden” van ieder kind te accepteren. Wij spannen ons in om ieder kind in zijn eigen perspectief te zien en hebben oog voor de afzonderlijke talenten en mogelijkheden.



Alle kinderen moeten uiteindelijk op eigen benen leren staan. Daarom is het goed hen te stimuleren om dingen op eigen houtje te ontdekken. Kinderen willen nu eenmaal dingen ontdekken en uitproberen. We complimenteren hen als iets lukt en ondersteunen hen bij teleurstellingen en tegenslagen. Wij gaan ervan uit dat kinderen gedijen in een klimaat waarin volwassenen en kinderen hen respecteren en vertrouwen. Door onze manier van omgang met de kinderen kunnen zij zelfrespect en zelfvertrouwen opbouwen, wat hen in staat stelt om een positief zelfbeeld te ontwikkelen.



Kinderen hebben ruimte nodig om zich te ontwikkelen. Binnen de algemeen geaccepteerde grenzen van de veiligheid en de mogelijkheden van de groep, bieden wij die ruimte.



Kinderen zijn sociale wezens en sociaal-emotionele contacten zijn erg belangrijk in het leven. Wij willen het kind bewust maken van de eigen emoties en het leren deze emoties te hanteren. Kinderen die dit leren kunnen makkelijker relaties met anderen aangaan.

Met leid(st)ers bedoelen we de pedagogisch medewerkers


Wij accepteren alle emoties, maar niet alle uitingsvormen daarvan. 

Kinderen staan niet op zichzelf, maar maken deel uit van een groter sociaal verband. In onze contacten met ouders leggen wij een relatie tussen thuis en de opvang ter bevordering van het welzijn van het kind.

Een groot aantal van onze PSZ voert het VVE-programma piramide of Puk en Ko uit. (zie bijlage): 

Wij bieden optimale ontwikkelingskansen aan jonge kinderen, door hen in groepsverband samen te brengen onder deskundige (bege)leiding. Met name bij de jonge kinderen, bieden wij extra aandacht aan de taalontwikkeling.



Door samenwerking met ouders, consultatiebureaus en scholen, kunnen wij vroegtijdig opvallend gedrag of ontwikkelingsachterstand signaleren, zodat wij het kind preventief kunnen begeleiden en stimuleren.

Voor zowel KDV, PSZ en BSO staat respect centraal, hetgeen ook in uiting komt in ons voedings- en milieubeleid:

Wij brengen de kinderen respect bij voor mensen, dieren, natuur, milieu, directe omgeving, materialen en andere culturen. Horizontale en verticale groepen De kinderdagverblijven bieden opvang in horizontale groepen. Dat betekent dat we de zorg precies kunnen afstemmen op de leeftijd en ontwikkeling van de kinderen. Daarna gaan ze naar een aparte dreumesgroep of gecombineerde dreumes/peutergroep. Door deze indeling is de groepsruimte, het dagritme en de inrichting van de ruimte specifiek afgestemd op de leeftijdsgroep. Ook activiteiten sluiten aan bij het ontwikkelingsniveau van de kinderen. Kinderen spelen graag met kinderen van ongeveer dezelfde leeftijd. De SKOS biedt ook opvang in verticale groepen. Hier worden kinderen opgevangen van 0-4 jaar. Voordeel hiervan is dat jongere kinderen zich op kunnen trekken aan de oudere kinderen. Oudere kinderen leren ook zorgen voor, en rekening houden met jongere kinderen. De verticale groep is zodanig ingericht dat de kleintjes, in een afgeschermd gedeelte veilig kunnen liggen, rollen en kruipen. Voor de oudere kinderen zijn er ruimtes waar ze vrij kunnen bewegen en spelen. Door samenwerking met de andere groepen (open deuren beleid) binnen het kindercentrum worden er regelmatig activiteiten aangeboden waar alle kinderen van een bepaalde leeftijd/ontwikkelingsniveau aan mee kunnen doen. Op de verticale groep kunnen ouders ook kiezen voor flexibele opvang. Flexibele opvang is een oplossing voor ouders die op wisselende dagen/tijden werken waardoor kinderen op wisselende dagen opgevangen worden. Meer informatie hierover vindt u op onze website. Terugkerende rituelen en een herkenbaar dagritme vinden we op de flexibele groep extra belangrijk omdat kinderen zich daar veilig bij voelen. Het is voor kinderen fijn als ze de gelegenheid krijgen om andere kinderen te leren kennen en relaties op te bouwen. We


7

betrekken ze bij elkaar en helpen ze op weg om samen te spelen. Het kind-volg-systeem en overdrachtsformulier zorgt dat we het welbevinden van ieder kind goed in de gaten houden. Een uitgebreidere beschrijving van de werkwijze op de horizontale en verticale groep vindt U in het pedagogisch werkplan van de locaties. Vraag ernaar bij de groepsleiding. Voedingsbeleid De SKOS heeft een eigen voedingsbeleid. Uitgangspunt zijn de richtlijnen van de consultatiebureaus en het Landelijk Voedingsbureau. Een aantal voorbeelden uit ons voedingsbeleid:  Wij verstrekken zo veel mogelijk voeding waaraan geen extra suiker is toegevoegd. Suiker is slecht voor gebit, botopbouw en opname van vitamines en legt een basis voor allerlei welvaartsziekten. Daarnaast zijn veel (kleine) kinderen allergisch voor sommige toevoegingen. Door voedingsmiddelen zonder suiker te geven, zijn we ook al veel van die toevoegingen kwijt. Uitzonderingen worden alleen gemaakt bij bijzondere (religieuze of culturele) feesten zoals het Suikerfeest of beschuit met muisjes bij de geboorte van een broertje of zusje. Als een kind een bepaalde voedselallergie heeft, vragen wij aan de ouders om voor het kind geschikt en verantwoord voedsel mee te geven.  Op het kinderdagverblijf en bij de buitenschoolse opvang verstrekt de SKOS onbespoten bananen. De arbeidsomstandigheden bij de bananenteelt leiden ertoe, dat werkers onvruchtbaar kunnen worden of het risico lopen om zwaar gehandicapte kinderen te krijgen (afhankelijk van de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen waarmee ze in aanraking komen). Zeker in onze werksoort vinden wij dit niet acceptabel.  Voor de broodmaaltijden is vlees niet nodig. In vleeswaren zitten vaak toevoegingen verwerkt. Daarom vervangen we smeerworst door tartex, een vegetarische variant die door kinderen erg lekker gevonden wordt en wordt er incidenteel paardenworst of kipfilet aangeboden. . Wanneer er een enkele keer een warme maaltijd gemaakt wordt (meestal bij de BSO), dan wordt er geen varkensvlees gebruikt.  Op de KDV´s kunnen we kinderen, op verzoek van ouders, een warme maaltijd aanbieden. Ook dan zorgen we voor gezonde maaltijden zonder gebruik van varkensvlees.  Bij de PSZ vragen we de ouders om hun peuter fruit mee te geven voor het gezamenlijke pauzemoment. Milieubeleid De SKOS wil met het milieubeleid verantwoordelijkheid voor de omgeving in praktijk brengen en aan kinderen overbrengen en de wereld zo goed mogelijk aan de kinderen doorgeven. De kinderen worden betrokken bij het scheiden van het afval en knutselen met kosteloos (afval) materiaal. Daarom wordt het afval zoveel mogelijk gescheiden, zijn de schoonmaakmiddelen zo min mogelijk belastend, weegt het milieuaspect bij aanschaf van nieuwe artikelen mee en worden de luiers bij de KDV’s zoveel mogelijk gerecycled.

Informatieboekje Naast het hieronder genoemde pedagogisch werkplan beschikken we ook over informatieboekjes voor ouders. In dit boekje kunt u o.a. lezen hoe we, op de locatie van uw kind, omgaan met de aanvraag voor het incidenteel wisselen van een opvangdag en het aanvragen van extra dagen opvang. En hoe we het wennen op de groep en doorstroom naar een volgende groep vormgeven.

8


2 De groepsleiding Inleiding Hoe het pedagogisch beleid in praktijk wordt gebracht door de groepsleiding is uiteraard het belangrijkste. Zij zijn degenen, die het moeten doen. Daarom ondersteunt de SKOS hen daarbij door in het (werk)overleg regelmatig een pedagogisch uitgangspunt te bespreken, door gebruik van video interactieve begeleiding (VIB) 6, door de mogelijkheid te bieden om cursussen te volgen èn door de observaties naar het kindwelbevinden en het Haarlemse Overdrachtsformulier te hanteren. Daarnaast hebben we een activiteitencoördinator in dienst. Een onderdeel van haar takenpakket is het ondersteunen van de leid(st)ers in het uitvoeren van het pedagogisch werkplan. De centrale vraag daarbij is; hoe bied je kinderen mogelijkheden en materialen aan, waarmee ze hun vaardigheden kunnen ontdekken, ontwikkelen, en uitbreiden. Bij de BSO worden er, naast de deskundige begeleiding van de groepsleiding, ook externe vakkrachten ingehuurd. Zij verzorgen (korte) cursussen en activiteiten op de locaties. Denk hierbij aan sportlessen, beeldhouwen, toneel, e.d. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van de persoonlijkeen sociale competenties die hieronder genoemd zijn. De Wet Kinderopvang omschrijft verantwoorde kinderopvang als volgt: “Kinderopvang, die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige omgeving”. Voor de pedagogische onderbouwing van deze wet dienen onderstaande opvoedingsdoelen als uitgangspunt. We bieden kinderen: a. een gevoel van -emotionele- veiligheid; b. gelegenheid tot het ontwikkelen van persoonlijke competenties; c. gelegenheid tot het ontwikkelen van sociale competenties; d. de kans om zich waarden en normen, de ‘cultuur’ van een samenleving eigen te maken (socialisatie). Van de leid(st)ers verwachten wij, dat ze in staat zijn deze vier opvoedingsdoelen in hun werk tot hun recht te laten komen. Zij doen dit op zodanige professionele wijze, dat dit naadloos aansluit bij onze pedagogische uitgangspunten, zoals genoemd in hoofdstuk 1. Wanneer wij denken dat er binnen een gezin behoefte is aan extra (opvoedings)ondersteuning, dan verwijzen wij ouders door naar hulpverlenende instanties. In overleg met ouders nemen wij zelf contact op met de jeugdgezondheidszorg. Indien er een vermoeden van kindermishandeling is handelen we volgens de “meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling”. Deze meldcode is in ons kwaliteitssysteem opgenomen.

6

Video interactiebegeleiding is een leermethode waarbij aan de hand van korte filmfragmenten uit de eigen praktijk, het gedrag en de interactie met de omgeving besproken wordt. PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN

9

Vertrouwde gezichten op de groep, inval en open-deurenbeleid bij KDV en BSO Voor een goed pedagogisch handelen is het van belang, om met vertrouwde gezichten op de groep te werken. Kinderen en ouders moeten zich gekend en herkend weten en dat kan alleen als de groepsleiding niet te veel wisselt. Hoe jonger het kind, hoe belangrijker dit is. Daarom geldt er een minimumaanstelling voor groepsleiding op de kinderdagverblijven. In de praktijk merken we, dat het niet altijd even gemakkelijk is om die vaste gezichten waar te maken. Medewerkers zijn ziek, gaan op vakantie, hebben werkbegeleiding, krijgen een andere baan, etc. Op locaties met meerdere groepen, laten wij de groepen daarom samenwerken, zodat de kinderen en ouders met meer groepsleiding vertrouwd raken. Kan een vaste medewerker niet werken en komt daar iemand anders voor, dan blijven er meer bekende gezichten over. In het pedagogisch werkplan van de eigen locatie is uitgewerkt hoe wij concreet vorm geven aan het opendeurenbeleid. Op sommige dagen kan bij de BSO’s de bezetting van het aantal kinderen erg laag zijn. Om dan toch opvang te kunnen bieden, komt het voor, dat er dan kinderen van verschillende locaties op één locatie worden opgevangen. In het pedagogisch werkplan van de eigen locatie staat beschreven hoe wij dit vormgeven. Ook ten aanzien van invallers streeft de SKOS naar herkenbare gezichten voor de kinderen en medewerkers die bekend zijn met de manier van werken bij de SKOS. Middels een eigen vaste invalpool heeft de SKOS mogelijkheden om inval goed te kunnen regelen. Bij uitzondering zetten wij invallers in via een uitzendbureau. Ook bij de PSZ wordt zoveel mogelijk gewerkt met vertrouwde, vaste gezichten op de groep. Elke pedagogisch medewerkster werkt op haar eigen vaste groep. We streven ernaar om voor elke PSZ vaste invalsters in te zetten. Bevoegdheid van de groepsleiding en inzet van medewerkers in opleiding en stagiaires In de weten regelgeving en in de CAO Kinderopvang (KDV en BSO) en de CAO Welzijn (PSZ) is vastgelegd over welke bevoegdheid de groepsleiding moet beschikken. De SKOS houdt zich hieraan. Naast de formele bevoegdheid beschikt elke medewerker met een vaste aanstelling, die met kinderen werkt, over een diploma Eerste hulp aan kinderen. Het is mogelijk om collega’s in opleiding naast een bevoegde medewerker in te zetten. De SKOS heeft hierover beleid vastgelegd en afspraken met de opleidende organisaties gemaakt. Jaarlijks toetst de GGD of de SKOS het juiste beleid uitvoert. Daarnaast biedt de SKOS aan toekomstige collega’s, die een dagopleiding volgen, de mogelijkheid om stage te lopen. Naast de officieel vereiste bevoegdheid biedt de SKOS op verschillende manieren aan de leid(st)ers de mogelijkheid om cursussen of trainingen te volgen om hun pedagogische vaardigheden te versterken of uit te breiden. Door het werken met de eerder genoemde video interactie begeleiding zien de medewerkers hoe zij daadwerkelijk pedagogisch handelen. Dit geeft hen de mogelijkheid om kritisch naar zichzelf te blijven kijken.

10


3 Pedagogisch werkplan per locatie Inleiding De groepsleiding van elke locatie vertaalt in samenwerking met het clusterhoofd of de VVEcoördinator het algemene pedagogisch beleidsplan naar de dagelijkse praktijk en legt dat vast in een pedagogisch werkplan. Dit pedagogisch werkplan beschrijft onder andere hoe de vier opvoedingsdoelen uit hoofdstuk 2 in de praktijk aan bod komen. Het pedagogisch werkplan is binnen de kaders van dit algemene pedagogisch beleid door de groepsleiding opgesteld. Jaarlijks wordt het werkplan getoetst aan de praktijk en eventueel met ondersteuning van de beleidsmedewerker pedagogiek en scholing aangepast. Als een locatie een oudercommissie heeft, wordt het werkplan jaarlijks e met de oudercommissie besproken. Gedurende het jaar komt in het werkoverleg van de locatie de toepassing van het pedagogisch werkplan aan de orde. Eens per jaar worden de gemaakte opmerkingen met de oudercommissie besproken en wordt het plan zo nodig bijgesteld. Als er geen oudercommissie is, besteedt het team jaarlijks één overleg speciaal aan de evaluatie en bijstelling van het pedagogisch werkplan. De pedagogische middelen Bij het opstellen van het pedagogisch werkplan, wordt aan de hand van de volgende zes pedagogische middelen beschreven, hoe de vier pedagogische opvoedingsdoelen gerealiseerd worden:  De leidster-kind interactie: hoe gaat de groepsleiding met de kinderen om?  De groep: hoe maakt de groepsleiding de groep tot een vertrouwde omgeving voor het kind?  De binnen- en buitenruimte: hoe wordt de ruimte gebruikt voor gezamenlijke, individuele en gevarieerde spelervaringen?  De activiteiten: welke activiteiten bieden kansen voor het ontwikkelen van persoonlijke en sociale vaardigheden van kinderen?  Het spelmateriaal: hoe sluit het spelmateriaal aan op de mogelijkheden van de verschillende kinderen?  De basisschool: Hoe bewaken wij de doorgaande lijn dan wel het contact met de basisschool? Pedagogische stromingen en methoden De locaties kunnen bij verschillende pedagogische stromingen of methoden aansluiten. Deze worden als hulpmiddel en inspiratiebron gebruikt en nooit naar de letter gevolgd. Alleen onderdelen, die bij ons werk en ons beleid passen, komen in de praktijk terug. Wel verwachten we dat alle leid(st)ers voor hun eigen leeftijdsgroep de kennis uit het boekje ‘Als kinderen je een zorg zijn’ kunnen toepassen. De PSZ, die volgens een bepaalde VVE-methode werken, passen die ook helemaal toe. In de bijlage vindt u een korte beschrijving van elke stroming en methode.


11

Bijlage Literatuur Thomas Lickona en Wessel Ytsma, Als kinderen je een zorg zijn - over opvoeding in waarden en normen, HB uitgevers Baarn. ISBN 9055742686. Het boek gaat over de ontwikkeling van het kind, waarbij de morele ontwikkeling als belangrijkste invalshoek gebruikt wordt. Als doel van de opvoeding wordt gezien, dat een kind moet kunnen uitgroeien tot een verantwoordelijke volwassene die in evenwicht met zichzelf is. En aan zo’n opvoedingsdoel moet je van jongs af aan aandacht schenken. In het boekje staan veel praktische tips hoe je dat bij elke leeftijd kunt doen. In dit boek draait het om tien grondgedachten; tien bouwstenen die belangrijk zijn voor de morele groei van een kind: 1. Moreel gedrag betekent respect. Respect is de kern van een morele instelling. Respect voor jezelf, voor anderen, voor alles wat leeft en bloeit om je heen. We beschouwen ieder individu als een waardevol individu, laten anderen in hun waarde en geven anderen dezelfde rechten als we ons zelf toe kennen (‘wat gij niet wilt wat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’). Maar niet alleen respect hoort bij een morele instelling, ook liefde en vertrouwen horen hierbij. 2. De morele ontwikkeling verloopt in fasen. Respect als morele waarde is er niet zomaar opeens bij een kind, maar dat ontwikkelt zich langzaam. In het schema op pagina 15 staan de verschillende fasen. 3. Respecteer kinderen en verwacht respect terug. Als je kinderen moreel besef wilt bij brengen dan moet je ze met respect behandelen. Benader kinderen als een volwaardig persoon en probeer eerlijk met ze om te gaan. Houd rekening met hun niveau en in welke fase ze zitten. Probeer uit te leggen wat je wilt en waarom je dat wilt en zeg niet “Omdat ik het wil” of “Omdat het moet.” 4. Geef het goede voorbeeld. Zeg niet alleen dat je anderen met respect behandelt maar laat zien dat je dat zelf ook doet. Voorbeeldgedrag van de ouders/opvoeders werkt veel sterker op kinderen in, dan alleen maar mooie verhalen over hoe het moet. 5. Leg uit wat je bedoelt. Het is niet alleen belangrijk dat kinderen zich moreel gedragen maar het is ook belangrijk dat ze weten waarom dat belangrijk is. Het goede voorbeeld geven is het meest effectief als kinderen weten wat hieraan ten grondslag ligt. 6. Leer kinderen na te denken. Als een kind wat fout doet en je hem daarop aanspreekt, vraag dan of hij weet wat voor effect zijn gedrag op anderen heeft of vraag hoe hij het zou vinden als iemand anders dat bij hem deed. Leer kinderen zich in de positie van de anderen te plaatsen.

12


7. Geef kinderen verantwoordelijkheden. Als we willen dat kinderen zich moreel verantwoord gedragen zullen we ze zekere verantwoordelijkheden moeten geven. We beginnen met kleine verantwoordelijkheden, bv. even helpen tafeldekken. Naarmate het kind ouder wordt kunnen de verantwoordelijkheden uitgebreid worden. Het is wel belangrijk om uit te leggen waarom een kind deze verantwoordelijkheden krijgt. Kinderen leren zo om anderen te denken, en krijgen een basisgevoel van zelfvertrouwen. Zo leveren ze een waardevolle bijdrage aan het gezin. Bijvoorbeeld: ‘doordat jij even helpt mamma tafel te dekken, kan mamma de baby nog even een flesje geven’. 8. Zorg voor evenwicht tussen zelfstandigheid en controle. Kinderen, of ze nu twee of zestien zijn, willen graag dingen zelf doen. Daar moet je ze als ouders de ruimte voor laten. Zo kunnen ze hun zelfstandigheid ontwikkelen. Bij elke leeftijdsfase hoort een eigen ruimte om zelfstandig te zijn. Een ouder kind kan meer ruimte aan dan een jonger kind. Kinderen hebben leiding nodig. Het is soms noodzakelijk dat een ouder duidelijke grenzen stelt en controle uitoefent. Doet een ouder dat niet, dan wordt de ontwikkeling van het kind geremd. Als een ouder alleen controle uitoefent en geen ruimte voor zelfstandigheid biedt, kan het kind zich niet tot een volwassene met voldoende zelfvertrouwen ontwikkelen. Een evenwicht tussen zelfstandigheid en controle is nodig, omdat opvoeding als doel heeft dat kinderen volwassenen worden, die hun eigen beslissingen kunnen nemen en hun eigen leven kunnen leiden. 9. Geef kinderen liefde en help hen zelfrespect te ontwikkelen. Wanneer een kind genegenheid ontvangt zal het een positief zelfbeeld ontwikkelen. Liefde is van het grootste belang voor ons zelfbeeld, de liefde van anderen helpt een kind zichzelf aardig te vinden. Houd je aan je afspraken met kinderen en negeer ze niet. Dat geeft ze het gevoel dat ze belangrijk zijn. Geef kinderen aandacht, steun en tijd. Geef hen het gevoel dat ze op hun eigen benen kunnen staan, zodat ze niet voortdurend de goedkeuring van anderen nodig hebben. Laat kinderen voelen dat er van ze gehouden wordt. 10. Bevorder de morele ontwikkeling en daarmee een gelukkiger gezinsleven. Een gezond gezinsklimaat heeft een positieve invloed op de morele ontwikkeling. Kinderen hebben dan mensen om zich heen met wie ze zich kunnen identificeren. Ze zien voorbeelden, waarvan ze kunnen leren. In een gezin zijn conflicten onvermijdelijk. Ze zijn ook gezond, omdat ze kinderen kunnen voorbereiden op situaties die ze buitenshuis tegenkomen.


13

Fasen van de morele ontwikkeling

Fase 0

Fase 1

Fase 2

Fase 3

Fase 4

Fase 5

14

Egocentrisch denken (de eerste 4 levensjaren)

Wat is goed:

“Ik moet mijn zin krijgen”

Waarom moet je goed zijn:

Om mijn verlangens beloond te zien en om geen straf te krijgen.

Gehoorzaamheid (4+5-jarigen)

Wat is goed:

Ik moet doen wat er gezegd wordt.


Om moeilijkheden te voorkomen.

Wat is goed:

Ik moet voor mezelf zorgen, maar ik moet de mensen die mij goed behandelen ook goed behandelen.


Eigenbelang, wat houd ik er aan over.

Wat is goed:

Ik moet aardig zijn en beantwoorden aan de verwachtingen van mensen om wie ik geef.


Zodat anderen goed over me denken en ik mezelf ook goed kan vinden.

Wat is goed:

Ik moet mijn verantwoordelijkheden nakomen tegenover het sociale systeem waar ik bij hoor.


Om te voorkomen dat het systeem ineenstort en mijn zelfrespect te bewaren.

Wat is goed:

Ik moet het grootst mogelijke respect tonen voor de rechten en de waardigheid van ieder ander individu en een systeem steunen dat de rechten van de mens beschermt.


Ik ben het tegenover mijn geweten verplicht om andere mensen met respect te behandelen.

Voor-wat-hoort-wat (6+7+8+9-jarigen)

Goede relaties met anderen (10 t/m 13 jarigen)

Verantwoordelijkheid tegenover het systeem (pubers)

Principieel geweten (jong volwassenen)


Drie pedagogische stromingen binnen de KDV’s en de BSO’s Reggio Emilia Loris Malaguzzi is de grote inspirator achter de filosofie van Reggio Emilia. De basishouding van waaruit de leid(st)ers werken is het volstrekt serieus nemen van kinderen. Kinderen zijn geen hulpbehoevende wezentjes die je alles moet voorkauwen. Een kind is competent, heeft van nature creatieve capaciteiten, wil leren, wil onderzoeken. Kinderen leren de wereld om hen heen met hun zintuigen. Laat een kind daarom zelf experimenteren met simpele materialen, stimuleer zelfstandigheid. Volgens Reggio Emilia leert een kind het meest van zijn leeftijdsgenoten, daarna van volwassenen en ten derde van de omgeving. De volwassene biedt mogelijkheden en materialen aan, waarmee de kinderen hun mogelijkheden verder kunnen ontwikkelen. Emmi Pikler De aanpak volgens Emmi Pikler heeft twee belangrijke pijlers: de verzorging en bewegingsontwikkeling. Tijdens de verzorging krijgt een baby onverdeelde en liefdevolle aandacht van de leid(st)er. Zij neemt daar ruim de tijd voor. Ze praat met zachte stem en vertelt de baby wat ze gaat doen en nodigt hem uit mee te helpen. Respect voor de eigenheid en autonomie van het kind staan voorop. Volgens Pikler is het samen spelen en het samen bewegen met baby’s van het grootste belang voor hun sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling. In contact met andere baby’s ontdekt hij zichzelf en anderen. Uk en Puk

Uk & Puk is een totaalprogramma. Spelenderwijs leren kinderen allerlei vaardigheden. Behalve aan spraak en taal werkt Uk & Puk aan sociaal-emotionele ontwikkeling, motorische en zintuiglijke ontwikkeling en de eerste rekenprikkels. De thema’s en bijbehorende activiteiten zijn geschikt voor baby’s, dreumesen en peuters.

VVE-methoden binnen de PSZ VVE staat voor Voor- en Vroegschoolse Educatie en biedt een doorgaande lijn naar de basisschool. Er bestaan diverse VVE-methoden. Wanneer een school een VVE-methode volgt, dan sluiten wij zo mogelijk hierbij aan met onze PSZ, zodat een herkenbare, doorgaande lijn ontstaat van PSZ naar kleuterklas. In grote lijnen geldt voor elke VVE-methode, dat de leid(st)er de kinderen een uitdagende maar geordende omgeving aanbiedt. Een situatie waarin ze keuzes kunnen maken en naar die keuzes kunnen handelen. In alle activiteiten is er veel aandacht voor taalstimulering. Piramide: Piramide is een educatieve methode waarbij in een combinatie van spelen en leren, de kinderen gestimuleerd worden in hun ontwikkeling. Kinderen die extra steun nodig hebben, krijgen speciale aandacht in de vorm van tutoring (persoonlijke begeleiding), taalstimulering en spel. Ouders worden betrokken bij het programma door onder andere thuis met hun kind activiteiten te doen, die aansluiten bij wat het kind in de opvang heeft gedaan.


15

Puk en Ko: Puk en Ko is een educatief totaalprogramma dat een gestructureerde, didactische aanpak biedt. Puk en Ko is thematisch opgebouwd en is bedoeld voor kinderen in de leeftijd van tweeëneenhalf tot zes jaar. Een thema duurt drie tot vier weken, waarin verschillende activiteiten rond het thema zijn uitgewerkt, zoals ontdekactiviteiten, fantasiespel, knutselen, e.d. De pop Puk stimuleert de taalvaardigheid, de sociaalcommunicatieve vaardigheid en de beginnende rekenontwikkeling. Deze komen op natuurlijke wijze aan bod. De Puk en Ko methode sluit aan bij verschillende VVE-prorgamma’s, die door basisscholen gebruikt worden.

Twee pedagogische stromingen bij de PSZ PSZ, die verbonden zijn aan een Montessori of Vrije School, sluiten met hun activiteiten bij dit type onderwijs aan. Maria Montessori De kern van de methode van Maria Montessori is ‘Help mij het zelf te doen’. Volgens haar is alle opvoeding in principe zelfopvoeding. Opvoeding en onderwijs moeten daarom onderkennen wat de behoeften van een kind op een gegeven moment zijn en daarop inspelen, door op het juiste moment de juiste omgeving en de juiste materialen te bieden. Dat wil zeggen, dat er weloverwogen en doelgericht prikkels aanwezig moeten zijn. Het kind wordt uitgedaagd om dingen aan te pakken, uit te proberen. Dit betekent ook dat de kinderen de vrijheid krijgen te kiezen, waarmee ze willen werken of spelen. Rudolf Steiner (antroposoof) De antroposofie gaat er vanuit dat ieder kind een unieke persoonlijkheid is die zijn eigen unieke levensweg zal gaan en op die manier iets zinvols zal bijdragen aan de wereld. Wij helpen het kind zelf zijn eigen unieke vaardigheden te ontdekken en te ontwikkelen door de wil te stimuleren. Door bewust de zintuiglijke omgeving van het kind vorm te geven, door het te omringen met mooie, goede en waarachtige dingen kan het kind een basisvertrouwen ontwikkelen dat de grondslag vormt voor een positieve levenshouding. Plezier in het leven maakt het gemakkelijker open te staan voor anderen en geeft de kracht en de inventiviteit om creatief om te gaan met problemen. In het samenzijn met andere kinderen leert het kind zich ook sociaal en emotioneel te ontwikkelen. De pedagogisch medewerker wil een goede band met elk kind opbouwen, zodat het zich veilig en vertrouwd voelt en zich optimaal kan ontwikkelen. Zorg voor andere kinderen, zelfredzaamheid en zelfstandigheid worden gestimuleerd. Het vrije spel is daarbij voor het jonge kind onontbeerlijk.

Ondersteuning van de groepsleiding bij hun pedagogisch handelen Video Interactie Begeleiding Video Interactiebegeleiding (VIB) is een methodiek om communicatie en interactie te professionaliseren. VIB werkt met video-opnames, die worden nabesproken. Door het evalueren van de eigen werkpraktijk vanuit een positieve invalshoek wordt de juiste wisselwerking tussen de leid(st)er en kind en de leidster en de groep versterkt. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken, dat VIB tot blijvende verbetering van het pedagogisch handelen leidt.

16


Voordelen VIB in de kinderopvang en PSZ:  De leid(st)er herkent sneller initiatieven van kinderen en beloont ze beter.  De leid(st)er legt eigen handelingen in simpele bewoordingen uit. Kinderen werken hierdoor beter mee en voelen zich veiliger en rustiger.  De alledaagse bezigheden worden omgevormd tot leermomenten voor de hele groep. De leid(st)er betrekt de kinderen bij activiteiten en zorgtaken. Drukke momenten worden zo ontspannen en speelse leermomenten. Triple P Triple P staat voor Positief Pedagogisch Programma. Het is een programma voor opvoedingsondersteuning en is bedoeld voor ouders met kinderen van nul tot zestien jaar. Triple P is laagdrempelig en heeft als doel (ernstige) emotionele en gedragsproblemen bij kinderen te voorkomen door het bevorderen van competent ouderschap. Triple P reikt ouders verschillende strategieën aan voor de dagelijkse opvoedingspraktijk. De ouders leren hoe zij gewenst gedrag bij hun kind kunnen stimuleren en ongewenst gedrag kunnen reguleren. Met behulp van Triple P leren ouders gebruik te maken van de dagelijkse communicatie in het gezin om hun kinderen adequaat emotioneel te ondersteunen en hun sociale competentie en probleemoplossend vermogen te stimuleren. De positieve krachten in een gezin en de competentie van ouders worden zo versterkt en risicofactoren verminderd. Dezelfde benadering versterkt het professioneel handelen van de groepsleiding. Meer informatie is te vinden op: www.triplep-nederland.nl


17

SKOS. Pedagogisch beleidsplan

Recommend Documents