SINT-PAULUSKRANTJE 22e jaargang nr. 9 januari 2013 EUCHARISTIEVIERINGEN SINT-PAULUSKERK zondag 10u30 Hoogmis
Inhoudsopgave
WIJKKAPEL Londenstraat 44 zaterdag 18u00 zondag 10u00 weekdagen 18u00 PAROCHIESECRETARIAAT Sint-Paulusstraat 22 – 2000 Antwerpen 03/231.33.21 maandag, dinsdag en donderdag van 10u00 tot 12u00 PASTOOR Paul SCHEELEN dagelijks bereikbaar tussen 09.45 en 10u30 op tel. 03/233.81.24 (St.Joris) dinsdag en donderdag van 10u45 tot 12u45 St-Paulusstraat 22 Antwerpen
EUCHARISTIEVIERINGEN JANUARI
2
NIEUWJAARSRECEPTIE
2
LIEF EN LEED IN ONZE GEMEENSCHAP
2
KERST IN SINT-PAULUS 3 HET KINDSHEIDEVANGELIE VERBEELD
[email protected] KERKFABRIEK ST.-PAULUS voorzitter Walter Vrinssen tel. 03/231.31.48 of 0477/500190
[email protected] ONTHAAL - pastoraal gesprek, doop, huwelijk, uitvaart: Pastoor Paul Scheelen 03/233.81.24 - public relations, kerkgebouw en crypte: Walter Vrinssen 0477/500190 - concerten en evenementen: Leo Van achter 0473/978336
[email protected] - toerisme en rondleiding Sint-Paulusvrienden: Robert Vanherp 0495/570292 Walter Geluyckens 0494/448253 - Kerktoezichter Piet De Smet 0471025027
EL JOVEN VAN DYCK. MUSEO NACIONAL DEL PRADO
13
UITNODIGING LICHTMIS
16
PAROCHIALE COÖRDINATIEKALENDER 17
EUCHARISTIEVIERINGEN JANUARI 2013
Zo 06/01 10.30u Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. Michel Van Bostraeten Zo 13/01 10.30u Orgelmis voorgegaan door Pastoor Paul Scheelen Zo
20/01 10.30u Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. Louis Soetewey
Zo
27/01 10.30u Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. Louis Soetewey
NIEUWJAARSRECEPTIE op 13 januari 2013
Na de eucharistieviering van 10u30 wordt U hartelijk uitgenodigd op de traditionele nieuwjaarsreceptie in de Sint-Pauluscrypte.
LIEF EN LEED IN ONZE GELOOFSGEMEENSCHAP GEDOOPT werden door het Sacrament van het Doopsel opgenomen in onze christelijke geloofsgemeenschap op 16 december Kato Cauwe Annabelle De Geyter op 22 december Nora Juric Daniël De Jongh op 25 december Lara Buyle op 29 december Lassi Boeckx Wij wensen de ouders en de familie hartelijk proficiat.
KERSTSTAL En ook al ontbreken zij in het bijbelverhaal van Lucas, toch werden de os en de ezel onontbeerlijk in de kerststal sinds de 13e eeuw..‘ .‘Het rund kent zijn meester, een ezel de krib zijns heren; maar Israël is dwaas, mijn volk verstaat niet.’ schreef Jesaja. De bedelbroeder, Franciscus van Assisi, vond dat die beesten absoluut bij de kerststal hoorden want zij verstonden beter dan zogezegd wijze mensen hoe dicht God nabijgekomen was in Jezus. Schor-wa-chamor, letterlijk vertaald: ’os en ezel’ is hebreeuws voor het arme volk, de slaven, de lastdragers van de maatschappij. Wij zouden zeggen: schorriemorrie. Als God zichtbaar wordt in deze wereld gaat zijn voorkeur uit naar wie aan de zelfkant leeft of naar de mensen zonder zelfoverschatting: de armen van geest. Op deze wijze weten we ons daarom ook verbonden met de kerk-actie van welzijnszorg. Niemand droomt ervan om werkloos of arm te worden. Toch is dit de harde realiteit voor heel wat mensen. 1 op 5 Antwerpse kinderen leeft in een armoederisico. Armoede wegwerken wordt dé grote uitdaging . Kerstmis beleven is feeling krijgen voor Gods aanwezigheid in het lief en leed van mensen. Hoe hebben kunstenaars in het verleden dit alles begrepen?
AANBIDDING DER HERDERS Adorazione dei pastori (La Notte) 1525 Tijdens zijn verblijf in Italië was Rubens gefascineerd door de 'Notte' van Correggio, een altaarstuk dat zich in de vroege 17de eeuw te Reggio Emilia bevond.
In 1608 schildert Rubens voor de kerk van de Oratorianen te Fermo 'De aanbidding der herders'. Voor de Dominicanen zal hij deze compositie hernemen.
Pieter Paul Rubens 1609
Een reuze grote herder in lompen gekleed, zoekt doorheen zijn verblinding naar de bron van het licht. Geen enkel raam laat een spatje zonlicht toe. Eerbiedig ontbloot Maria, met beide handen, het Jezuskind waardoor de afstraling van Gods aanwezigheid in deze wereld geopenbaard wordt. Let wel: haar armen vormen reeds een kruis. Heeft Rubens die grove sjofele reus willen afbeelden als een Godzoeker? Is zijn handgebaar twijfel of verblinding? Het houdt de jongere in het rood bezig. Terwijl zijn blik zou moeten gericht zijn op het Christuskind, bevraagt hij het geloven van de generatie voor hem. Eerbiedige handen van de oude vrouw laten zich bestralen door de hoop die dit kind verwekt. Haar blik is dankbaar gericht naar wie haar dit heeft onthuld.
MADONNA VAN DE ROZENKRANS MET KIND
Peter Verbruggen de Oude 1658-1660) Schitterend beeldhouwwerk. Met zachte, iets afgewende blik, biedt Maria haar kind als zegen aan. Ondanks de krans van rozen op het hoofd staat zij niet centraal. Met het aanvoelen van vrouwen, die borg staan voor het leven, openbaart zij hier de kwetsbare liefde van God. Kerstmis vieren is ontdekken dat midden chaos en stal de liefde van God nabij is, kwetsbaar als een kind, maar even uitdagend als een kind het beste uit ieder van ons naar boven haalt.
MADONNA MET KIND IN BLOEMENKRANS Omgeving Daniël Seghers
Bloemenpracht in schitterend coloriet. Wat doet dat jongetje aan de voet van het Christuskind ? Waarom dat verwonderde handgebaar van Maria ? Een bloedeigen neefje Johannes, dat zachtjes de voeten van haar kind betast, en zoent. Zijn ander handje ligt op z’n hart. Klinkt hier door wat later die dopersstem in de woestijn zal uitroepen: “na mij komt iemand die sterker is dan ik; ik ben niet waardig de riem van zijn sandalen los te maken.” (Luk. 3,16) ? Johannes de Doper is merkbaar ouder dan Jezus die een zegenend gebaar maakt: “ik zeg u: onder de vrouwen geboren, is niemand groter dan Johannes” (Luk.7,28). De bloemenweelde, juist in de tijd dat tulpen een kapitaal waard waren, daagt de toeschouwer uit om het kerstgebeuren dieper te doorgronden. Je hoort als het ware op de achtergrond de Messiah van Händel : “hoe lieflijk zijn de voeten van hen die het evangelie van de vrede prediken en de blijde boodschap verkondigen” (Rom. 10:15)
“Hoe lieflijk zijn de voeten”. Van oudsher waren de goden bij het passeren door het woongebied van de stam, schenkers van overvloed, van weelde en heil voor mens, vee en akker.
MADONNA DEL ROZARIO Michelangelo Caravaggio 1607
Deze exacte kopie van het ons door keizer Jozef II ontvreemde schilderij vertelt ons meer dan vele woorden. Onder invloed van het Concilie van Trente en meer speciaal van Carolus Borromeus heeft Caravaggio aandacht voor de armen. Het is de opdracht van de bedelorde der Dominicanen om aanwezig te zijn in hun onmacht. (let op de vuile voeten) In de periode dat Caravaggio dit schilderde was vanuit Rome een ander klimaat gegroeid. Niet langer moest de arme in kunstwerken opgehemeld worden maar het werd zelfs verboden. Alle aandacht moest gaan naar het verheerlijken van God of het Heilig Sacrament. Waarschijnlijk is dit de rede waarom Italië niet langer meer geboeid was in dit soort werken van Michelangelo. Ons meesterwerk stond te koop. Latere generaties gaven een totaal andere interpretatie aan dit tafereel. Gelovigen kunnen zich niet langer richten tot Maria of tot Christus. Alleen de kerk is in staat hun gebeden op te tillen. ‘Extra ecclessiam nulla salus” Voel je hoe dit kunstwerk maar écht kan leven als je neerknielt en je in dezelfde beweging richt, hunkerend naar Licht.
OPDRACHT IN DE TEMPEL J.B.Bosschaert—1700
Maria schenkt haar kind met beide handen aan de priester, als Gods visioen met mensen. Zoon van mensen, Goddelijk Iemand. “Nu laat U Heer, uw dienaar in vrede gaan want met eigen ogen heb ik de redding gezien die u bewerkt , waarachtig licht voor alle volken”. Jubelend zingt de bejaarde priester dit lied. Midden welige bloemenkrans tilt een man de kruik op met levenwekkend water. En zijn blik is naar jou gericht…
OPDRACHT IN DE TEMPEL Cornelis De Vos -1618
Een oude man… is toekomst afgeschreven? Maria heeft Simeon haar Zoon toevertrouwd als bron van hoop. Opnieuw een Christusdrager. Fluistergesprek tussen de oude vrouw Hanna en Jozef : over de schaduw van die toekomst, de pijn om consequent te leven vanuit Gods visioen. Wie durft te geloven in een liefde die sterker is dan alles wat het leven doodt? Monoliet en apart staat een wetenschapper als Joodse rabbijn afgebeeld met verstijfde armen in tegenstelling met een nieuwsgierig kind. Schilderde Cornelis De Vos hier het basisvertrouwen uit in het leven: ‘opnieuw worden als kinderen’?
KERSTNACHT -1618 Cornelis De Vos
Een juweel van een schilderij. De Vos laat ook hier Maria met beide handen Gods nederigheid aanschouwen. Reeds vallen de vruchtbare korenaren uit de kribbe. Profetisch ligt de stok klaar om het vastgebonden lam de genadeslag te geven. Offergeschenk van een arme herder en tevens levensoffer van Christus opdat mensen leven zouden hebben. Is die Christus onze levensbron? Heel hoog opgetild, belicht door goddelijke uitstraling, draagt een jonge vrouw de waterkruik. Verwijst dit naar het doopsel? Heel anders dan de reuze herdersfiguur bij Rubens schermt zij haar ogen niet af voor dit licht. Zij straalt toekomst uit.
AANBIDDING DER HERDERS Peter Verbruggen de Oude 1658
Nadat ze Jezus gevoed heeft, sluit Maria haar kleed in dit prachtige bas-relief. Opmerkelijk detail. De aanwezigheid van de kleine Johannes die het voetje van het kind aanraakt met handen vol eerbied. “Hij moet groter worden, ik kleiner”. “Ik ben zelfs niet waardig de riem van zijn sandalen los te maken”. De andere hand ligt op zijn hart. Verbazing bij de herder. God zo menselijk nabij.
AANBIDDING DER WIJZEN Peter Verbruggen de Oude 1658 De os present. Eén grote diagonale beweging van aanreiken en hunkeren. Bewogenheid van Jozef die z’n mantel omslaat, vertrekkensklaar. Maar in de bijbelse traditie betekent dit veel meer. Jozef slaat de mantel van de gerechtigheid om. (Baruch) Energiek toont Maria de naakte werkelijkheid van een God die om mensen begaan is. Zullen wijzen langs een andere weg terugkeren en anders gaan leven?
KERSTVERHALEN ZETTEN ONS ALTIJD IN BEWEGING. Prachtig dit stukje kunstwerk, twintig centimeter breed. Twee vrouwen overbruggen afstanden en leeftijdsverschil, ontmoeten elkaar in haar zorg om het leven. Vergeten dromen, hoop door al het onvruchtbare heen, mag opspringen in haar schoot.
“DE VISITATIE” Frans Francken II
1617
In een teder gebaar verstrengelen handen zich tot bondgenoten van toekomst, waakzame zorg voor het kwetsbare leven. Hier kan een Magnificat opklinken over een God die steeds weer aanwezig is waar het leven geen kansen krijgt.
DE BOODSCHAP Hendrik van Balen 1617 En alles is begonnen met het durven openstaan voor Gods Geest. Zwanger worden van Gods visioen. Gods diepste Woord laten geboren worden in je eigenste eigen bestaan. Menswording ten diepste toe.
MAAGSCHAP VAN DE HEILIGE ANNA Marten Pepijn, einde 16de - begin 17de eeuw Dit charmante en drukbevolkte schilderstuk nodigt niet zo zeer uit tot devotie maar tot verbanden leggen in een familieportret. Volgens een weinig geloofwaardige traditie trouwde de moeder van Maria, Anna nog tweemaal nadat ze weduwe geworden was van Joachim. Anna’s drievoudig huwelijk (trinubium S. Annae) De dochters uit deze huwelijken waren allemaal Maria’s. De moeder van Jezus, Maria Kleopas en Maria Salome. Jezus van Nazareth, Jacobus de Mindere en de Meerdere, Simon de ijveraar, Judas Taddeüs en Johannes werden uit één van hen geboren. Volgens de evangelisten waren deze drie Maria’s, samen met Maria Magdalena, getuigen van de kruisdood.
ANNA EN MARIA Mooi hoe moeder Anna, ‘het Boek’, de bijbelse traditie, schenkt aan haar kind, Maria. Eeuwenlang was er doorheen de meest hopeloze situaties van een volk een vermoeden gegroeid dat God niet troont in den hoge maar vooral aanwezig is in elk gekwetst mensenhart. In elke joodse vrouw sluimerde het verlangen naar een Kind dat gerechtigheid en barmhartigheid zou schenken. Het ‘Ja-woord’ van Maria heeft dan ook niets te maken met een overweldigd zijn, maar met een visioen dat generaties aan elkaar hebben toevertrouwd als bron van hoop.
OPVOEDING VAN MARIA
Omgeving Van Thulden 17e eeuw Naar Rubens Mooi hoe Anna, bemoedigend de hand legt op de schouder van haar dochter want veel zal ze te torsen hebben. Mild maar ook beslist is de blik van Maria gericht naar wie zich tot haar wendt. Lezend in dat oude boek van Gods nabijheid welt het magnificat reeds op in haar hart. Een lied van generaties hopenden, protest tegen alles wat het leven vernietigt. Een barokschilder kan niet anders dan zo’n volmondig ‘ja’ op het leven te bekronen.
DE GEBOORTE VAN CHRISTUS
Atelier Abraham Bloemaert 17e eeuw Onder invloed van Caravaggio worden heiligen in de 17e eeuw doodgewone mensen, types van de straat. Ontroering en deernis worden opgewekt De figuur van Jozef treedt duidelijker naar voor vanaf de contra-reformatie. Hij nodigt de gelovige uit zich te bezinnen.
Wandelend doorheen de gelovige verbeeldingskracht van kunstenaars ontdekten wij een lied van hoop en innerlijke vrede midden de hardheid van het bestaan. Pastoor Scheelen
EL JOVEN VAN DYCK. MUSEO NACIONAL DEL PRADO EEN TENTOONSTELLING IN MADRID
VAN 20 NOVEMBER 2012 TOT 3 MAART 2013
MADRID Als een quasi vervolg op het leerrijke verslag van Madeleine Manderyck over het vervoer en de installatie van een topstuk uit onze geliefde Sint-Pauluskerk “De Kruisdraging van Christus” door Antoon Van Dyck, klim ik ook even in mijn pen.
Na de nodige telefoontjes, contacten, e-mails en brieven stond het vast: de kerkraad besliste het schilderij uit te lenen aan het Pradomuseum in Madrid om de tentoonstelling “De Jonge Van Dyck” mede te vervolledigen. Tamelijk onverwacht viel er ook een uitnodiging in de bus gericht aan “Don Walter Vrinssen y señora”. De voorzitter van de Kerkraad zou de voorzitter niet zijn zo hij niet in Madrid en met eigen ogen wilde zien, waar het schilderij dan wel zou hangen. Na een gedachtewisseling hier ten huize en de suggestie van “dragen van valiezen” werd er beslist: wij gaan op de uitnodiging in! We wilden er zelfs een stukje verblijf in Madrid aanbreien. In de vroege morgen op 19 november vertrokken we naar Madrid. De afspraak was diezelfde dag om 18 u in het Prado voor een bezoek aan de tentoonstelling, gevolgd door een voorstelling (zonder kniebuiging) aan de Spaanse Koningin Sofia, die de tentoonstelling zou openen.
Koningin Sofia was zeer geïnteresseerd en liet zich uitgebreid informeren door deskundigen.
Tijdens de rondgang maakten we kennis met de Belgische Ambassadeur in Madrid. De ambassadeur de heer Jan De Bock, geboren Antwerpenaar, was op zoek naar de Voorzitter van Sint-Paulus om kennis te maken. Ongelukkig hield hij een verkeerde foto, van het internet afgehaald, in de hand. Uiteindelijk vielen de stukjes van de puzzel op hun plaats. Hij nodigde ons op woensdag, samen met Ben Van Beneden en Bert Watteeuw van het Rubenshuis en het Rubenianum, uit voor de lunch op zijn privé adres: Padilla 23, 28006 Madrid. Op de uitnodiging vanwege de inrichters van de tentoonstelling was ook vermeld, dat we verwacht werden op de receptie door de Koningin aangeboden. We hebben het niet te laat gemaakt, het was een lange dag geweest. Op dinsdag 20 november was de tentoonstelling open voor het grote publiek. Al van bij het betreden van de zaal werd onze blik gevangen door het kleine zelfportret van de schilder op 16-jarige leeftijd gemaakt. Over zijn schouder heen kijkt hij naar je met een blik van: “Wat kom je hier doen?”.
In de tentoonstelling valt “ons” topstuk bij het begin van de rondgang onmiddellijk op door de kleuren en de compositie, het “schittert”. Vlak voor het schilderij stonden, strategisch opgesteld, verschillende
voorbereidende schetsen uitgestald, wat nog duidelijker maakt welk een belangrijke en zeker ook moeilijke opdracht dit voor de schilder moet geweest zijn. Alle 53 getoonde werken en 39 tekeningen zijn de moeite waard de jeugdige leeftijd van Van Dyck in acht genomen. Voor de uitstraling van onze cultuur, Sint-Pauluskerk en onze stad is dit gebeuren een opsteker.
’s Anderendaags hebben we de tentoonstelling en ook het hele indrukwekkende Pradomuseum nogmaals bezocht en verder genoten van alle moois. Ook Madrid is wel een reisje waard. Veel hebben we op deze enkele dagen gezien en veel valt er nog te beleven in deze rijke cultuurstad. … een volgende keer! Hoe “De Kruisdraging” terug thuis en op zijn oude plaatsje terug beland, zal Caroline De Wever, onze collectiebeheerder u na de tentoonstelling in het “St-Pauluskrantje” uit de doeken doen. Frieda
UITNODIGING LICHTMISVIERING op ZONDAG 3 FEBRUARI 2013 –
om 10u30 eucharistieviering voorgegaan door Z.E.H. pastoor Paul Scheelen. Naar jaarlijkse traditie worden, op de zondag in de buurt van Lichtmis, zowel de jonggehuwden als de ouders met de dopelingen speciaal uitgenodigd op een viering met kinderzegen, een bijzonder zinvol ritueel. Na de plechtige eucharistieviering worden ALLE aanwezigen uitgenodigd in de crypte voor een tasje koffie of fruitsap. Aansluitend krijgt iedereen de kans om ons te vergezellen naar “De Zoltjes” waar pannenkoeken (2 stuks voor 3,00 Euro) of spaghetti Bolognaise (8,00 Euro) geserveerd worden. Ter plaatse te betalen en dranken zijn niet inbegrepen. Indien u hieraan wenst deel te nemen dan vragen wij u zo spoedig mogelijk in te schrijven (uiterlijk op 27 januari 2013) door uw naam en keuze op te geven op de pastorie Sint-Paulusstraat 22 (03/231.33.21) te Antwerpen of via e-mail
[email protected] Iedereen is van harte welkom doch voorafgaandelijk inschrijven is de boodschap.
PAROCHIALE COÖRDINATIEKALENDER JANUARI 2013 Za Zo Di Zo
05 06 08 13
11.00U 10.30U 17.30U 10.30U
Vr Zo Di Zo
18 20 22 27
Di
29
14.00U 10.30U 18.00U 10.30U 12.00U 18.00U
Doopviering Nynke Heiningen Orgelmis Vergadering St.Vincentiusconferentie op de pastorie Orgelmis Na de mis traditionele nieuwjaarsreceptie in de Sint-Pauluscrypte Raad van bestuur Sint-Paulusvrienden Orgelmis Parochieteam Orgelmis Doopviering Gunther De Batselier Vergadering werkgroep “Onthaal St.Paulus” in de crypte
FEBRUARI 2013 Zo Di Zo
Wo Zo Vr Zo
03 05 10
10.30U 17.30U 10.30U
13 17 22 24
12.00U 13.00U 19.00U 10.30U 10.00U 10.30U
Orgelmis – Lichtmisviering Vergadering St.Vincentiusconferentie op de pastorie Koormis voor Broederschap O.L.Vrouw van Scherpenheuvel Doopviering Lars en Axel Mastboom Doopviering Jeroen Smeyers Aswoensdag - Avonddienst Orgelmis Vergadering werkgroep “Nocturne” Orgelmis
(teksten en afbeeldingen werden opgenomen zoals door de auteurs aan de redactie toegestuurd)
Verantwoordelijk uitgever: P. Scheelen, St.-Paulusstraat 22, Antwerpen Foto’s: Prado, P.Scheelen, Redactie: J. Phlippo, Leo Van achter, P. Scheelen
