SINT-PAULUSKRANTJE 24e jaargang nr. 5 EUCHARISTIEVIERINGEN SINT-PAULUSKERK zondag 10u30 Hoogmis WIJKKAPEL Londenstraat 44 zaterdag 18u00 zondag 10u00 weekdagen 18u00 PAROCHIESECRETARIAAT Sint-Paulusstraat 22 – 2000 Antwerpen 03/231.33.21 maandag, dinsdag en donderdag van 10u00 tot 12u00 PASTOOR Paul SCHEELEN dagelijks bereikbaar tussen 09.45 en 10u30 op tel. 03/233.81.24 (St.Joris) dinsdag en donderdag van 10u45 tot 12u45 St-Paulusstraat 22 Antwerpen
[email protected] KERKFABRIEK ST.-PAULUS voorzitter Walter Vrinssen tel. 03/231.31.48 of 0477/500190
[email protected] ONTHAAL - pastoraal gesprek, doop, huwelijk, uitvaart: Pastoor Paul Scheelen 03/233.81.24 - public relations, kerkgebouw en crypte: Walter Vrinssen 0477/500190 - concerten en evenementen: Leo Van achter 0473/978336
[email protected] - toerisme en rondleiding Sint-Paulusvrienden: Robert Vanherp 0495/570292 Walter Geluyckens 0494/448253
september 2014
EUCHARISTIEVIERINGEN SEPTEMBER 2014 Zo Zo Zo
07/09 14/09 21/09
10.30U 10.30U 10.30U
Zo
28/09
10.30U
Koormis voorgegaan door Z.E.H.. Hugo Dierick Orgelmis voorgegaan door pastoor P. Scheelen Pontificale eucharistieviering voorgegaan door Mgr. Johan Bonny Koormis voorgegaan door Z.E.H.Louis Soetewey
Op zondag 7 september is het St.-Bavokoor uit Lauwe (West-Vlaanderen) te gast, voor het opluisteren van de eucharistieviering van 10.30U.
Zondag 21 september, “Dag der Zeelieden”.
Om 10.30U plechtige eucharistieviering voorgegaan door Monseigneur Johan Bonny, en met medewerking van het muzikaal ensemble”ALEGRIA”. Zij brengen oa. “Missa IV in F van Johan Caspar. Verder ook nog werken van G.F.Haendel, Dimitri Bortniansky, en J.S.Bach. Algemene leiding Mannu Wuyts
Zondag 28 september feest van Heilig Kruis.
Om 10.30U plechtige eucharistieviering voorgegaan door….. Muzikale omlijsting door het koor “OLENZEA” uit Boechout.. Zij brengen oa. werken van B. Chilcott, Fr.Schubert, John Rutter
PAROCHIENIEUWS Gedoopt: Miro Krijwen
12 juli
Lily Rose Vercruysse
9 augustus
Overleden: Martha D’hauw, weduwe Albert Croenen (18/07) uitvaart 25.07.2014 Magda Vanlouwe, echtgenote Herman De Vries (31/07) uitvaart 11.08.2014
VERDIEPINGSDAG 18 oktober ABDIJ WESTMALLE 8.30u. Samenkomst in de tuin Sint-Paulusstraat. Wie rijdt met wie mee?
9.30u. Ontvangst in de abdij met kopje koffie. Gans de dag werken we met onze pastoor, Paul Scheelen rond:
“ OP ZOEK NAAR WAT ONS OVERSTIJGT … ZIN GEEFT, STUWT EN DRAAGT… “ 17.00u. slot
RESTAURATIE VAN HET DUBBELPANEEL
Op dit ogenblik werken Jill en Ellen Keppens vol enthousiasme aan de conservatie en restauratie van het dubbelpaneel: Onze –Lieve- Vrouw van de Rozenkrans. Het maakt deel uit van een grote schenking textiel en schilderijen uit het Gentse patrimonium van de Dominicanen. Graag laat ik Jill en Ellen aan het woord over hun monnikenwerk. “De schilderingen van het dubbelpaneel zijn elk in een andere periode geschilderd. De eerste zijde dateert uit de 17de eeuw en de tweede uit de 18de eeuw. Ondanks dit verschil van ca. 100 jaar, is er aan beide zijden ongeveer eenzelfde schadepatroon aanwezig. De meest dringende te behandelen schade is het opstuwen en loskomen van de verflaag. Daarnaast zijn de schilderingen in het verleden meerdere malen behandeld waarbij de verflaag werd gereinigd en nieuwe toevoegingen werden aangebracht. Om plaatselijke beschadigingen te
verhullen, werden vaak grote zones overschilderd en de vernis werd steeds verder opgebouwd tot een dikke laag. Op dit moment zijn de overschilderingen verkleurd en is de dikke vernislaag vergeeld, verdonkerd en onregelmatig met storende bruine druipers. Bij de restauratie wordt de opstuwende verflaag gefixeerd en worden de vernis en overschilderingen verwijderd. Oude beschadigingen worden hierbij blootgelegd en zullen in een laatste restauratiefase worden behandeld. Daar tegenover worden de heldere kleuren en fijne uitwerking van de verflaag eindelijk terug zichtbaar.”
Dit dubbelpaneel is buitengewoon interessant. Werkelijk het ontbrekende stuk, de missing link, tussen de vier schilderijen van Peeters (1671), “De slag bij Lepanto” en Caravaggio met de vijftien mysteries Het eerste paneel moet ontstaan zijn vóór 1597 en beklemtoont de grote devotie voor het rozenkransgebed na de Slag van Lepanto.
Kerkleiders, aangevoerd door Paus Pius V en de overwinnaars, waaronder Don Juan van Oostenrijk, Marcantonio II Colonna en Sebastiano Venier, knielen neer voor de Madonna. Dominicus (met hond) en Franciscus, waarschijnlijk vergezeld van de schenker, verwijzen naar de kracht van het gebed dat mensen uit de meest hopeloze situaties, zelfs uit de dood optilt. Maria, omstraald met de vijftien mysteries, schenkt aan Dominicus de paternoster terwijl het Jezuskind Catharina van Siëna de parelkrans aanreikt. Op hun beurt reiken ze verbindend, de rozenkrans aan Pius V en Don Juan. Bovenaan, heel naïef, worden God de Vader en de H. Geest afgebeeld met hun scheppende zorg voor deze wereld en zijn mensen.
Het was dan ook een werkelijke verrassing dat ik tijdens de vakantie in het Duitse Ingolstadt geconfronteerd werd met de pronkmonstrans van de zeeslag te Lepanto. Een van de belangrijkste topstukken van goud en zilversmeedkunst ter wereld. 30 jaar, tot 1708, werkte een gerenommeerde Duitse goudsmid, Johan Zeckel aan deze Turkenmonstrans of Lepantomonstrans (18 kilo en 1.23m hoog ) voor de rococokerk Maria de Victoria in Ingolstadt. Wie zou ooit een bloedige veldslag uitbeelden rond het Brood van Gods liefde? Wie zou het aandurven een knielende Turk als drager van het Allerheiligste voor te stellen. Dit laatste was zelfs te veel voor de secularisatie. De Turk werd versmolten tot een meer abstracte basis. Daarop wordt verteld van 30.000 dode Turken, 3486 verloste Christen galeislaven en 190 veroverde vijandige schepen. Met een onvoorstelbare detailrijkdom werd de beroemde veldslag van Lepanto in Goud en zilver uitgewerkt.
Bovenaan het versierde kruis, daaronder zweeft de heilige Geest in een krans van wolken. Engelen komen in actie, schieten pijlen af en blazen de zeilen aan. De engel Gabriël schenkt aan Maria de rozenkrans. Op de boeg van het vergulde schip der Christenen verschijnt het beeld van Paus Pius V en daaronder Filips II van Spanje. Een engel draagt het zegeteken. In de middelste mastkorf van het schip der geallieerden staan dezelfde bevelhebbers als op ons schilderij: Don Juan van Oostenrijk tussen Sebastiano Venier voor de Venitiaanse vloot en de pauselijke bevelhebber: Marcantonio II Colonna. Onder de lunula zinkt het schip van de Turken met bevelhebber Ali Pacha, weg. Het ostensorium is met wolken en engelen omkranst. Links aartsengel Michaël die Maria aan de andere zijde, de loverkrans van de overwinning aanreikt, een verwijzing naar de Boodschap van de engel aan Maria. Pastoor Paul Scheelen
RELIGIEUZE NUMISMATIEK 16. Onze Lieve Vrouw van Halle is een van de oudste Mariabedevaartoorden van ons land. Het gotisch beeld van OLV werd in 1267 naar Halle gebracht door Aleidis en het zou afkomstig zijn van de Heilige Elisabeth van Hongarije. Sinds de 12de eeuw, reeds van voor het miraculeuze beeld aankwam werd Maria in Halle vereerd. In 1344 werd er een broederschap van OLV van Halle opgericht, de oudste van ons land. Het beeld is 92,5 centimeter hoog en Maria wordt zittend afgebeeld terwijl ze Jezus de borst geeft ( Virgo lactans ). Dit kunnen we zien op een prentje uit 1955 hierbij gevoegd. De kleur van het beeld is zwart omdat de handen en het hoofd ooit met zilver dat geoxideerd is, bedekt waren of komt het van het kaarsroet en wierook? Of hoort het beeld thuis in de eeuwenoude traditie van zwarte mariabeelden? Men weet niet zeker vanwaar de kleur komt. In de achtergrond zien we de toren van de Heilige Martinusbasiliek die stamt uit de 2de helft van de 14de eeuw en werd ingewijd in 1410 . In deze kerk wordt het beeld vereerd.
De medaille die ik jullie toon is 2,6 cm hoog en 2,3 cm breed, oog niet inbegrepen. De vorm is achthoekig. Ze werd gemaakt uit zilver. Een zijde is versierd met het borstbeeld van de Verlosser, de tekst maakt dit duidelijk : SALVA(TOR) MUNDI: Redder van de wereld. De andere zijde draagt de beeltenis van Onze Lieve Vrouw van Halle met als tekst : N(OTRE) DAM(E) DE HAL. De juist ouderdom bepalen is zeer moeilijk maar vermoedelijk werd ze gemaakt in de 18de eeuw. Een zeer oud prentje met mooie gravures toont ons verschillende modellen van medailles die toen werden vervaardigd. Hierop kunnen we in detail zien hoe de medaille er als nieuw moet uitgezien hebben. Maria wordt ook meestal afgebeeld met onderaan kanonballen. Volgens de overlevering zou ze in 1489 die hebben opgevangen met haar mantel dit om Halle te beschermen tegen de belegeraar Filips van Kleef. In de toren van de Martinuskerk worden deze nog steeds bewaard en getoond, misschien is Maria zwart geworden van het kruid waarmee deze projectielen werden afgevuurd?? Jean Marie Wielemans
15 AUGUSTUS 2014. FEEST VAN MARIA TENHEMELOPNEMING
Op 15 augustus 2013 hadden we het geluk twee jonge mensen te mogen verwelkomen in de Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van de Heilige Rozenkrans, mensen die zich willen inzetten voor onze gemeenschap. Iedereen weet dat jonge wijnstokken veel druiven geven …… maar oude geven betere wijn. Want dit jaar viel ons een zeldzame eer te beurt. Twee personen vierden hun jubileum: Edmond Ducès en Maurice Pirenne. Op zich niets bijzonder, ware het niet dat ze respectievelijk 70 en 65 jaar lid zijn van de Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van de Heilige Rozenkrans, platina en briljant. Dhr. Ducès kon echter met zijn 96 lentes niet aanwezig zijn, maar heeft de viering via livestream kunnen volgen in het RVT Immaculata te Edegem. Erwin Vandecauter Prefect
BINNENZICHT SINT-PAULUSKERK ANNO 1860 De Sint-Pauluskerk is opnieuw een schilderij rijker geworden. Een maand geleden onthulden we nog op een kleine receptie de ‘H Hyacinthus bidt tot de Madonna’ van J.B. Trotti, een 17de-eeuwse Italiaanse schilder. Dit doek verbleef afgelopen 3 jaar op de Artesis Hogeschool (nu Universiteit Antwerpen) voor uitgebreide restauratiewerken, de kerk had dit werk gekregen van de Paters Kapucijnen op de Ossenmarkt. De H.Hyacinthus is een dominicanenheilige en past als dusdanig in onze kerk. Nu werd een waterverfschilderij met een schitterend binnenzicht van onze kerk uit 1860 aangekocht.
Hoe dit schilderij in onze kerk is terechtgekomen, is een verhaal dat een kleine vier maanden geleden begon. Onze voorzitter van de kerkfabriek, Walter Vrinssen kreeg een brief van een Brits advocatenkantoor met de vraag of we geïnteresseerd zouden zijn in de aankoop van een schilderij uit de inboedel van een overleden Britse dame. Zij bezat een schilderij met een interieur van de Antwerpse Sint-Pauluskerk en had graag gezien dat het schilderij na haar dood in onze kerk terechtkwam. We meldden het advocatenkantoor dat we nieuwsgierig waren naar wat ze omschreven als ‘a beautiful watercolour by Samuel Reid’ en vroegen of ze ons een foto wilden mailen. We werden niet teleurgesteld.
Het bleek inderdaad een mooi aquarel van ongeveer 130 x 100 cm met een verfrissend helder zicht op het interieur van de Sint-Pauluskerk uit 1860. Net voor de bovenversiering van de leeuwenpoorten in 1865 en het weghalen van de oude preekstoel.
De verkoop zou eerst via een veiling lopen, maar we konden zowel de advocaten als de veilingmeesters overtuigen het werk aan ons te geven voor de afgesproken prijs. Na het afhandelen van de nodige papieren( met dank aan onze collectiebeheerder Caroline De Wever) werd het schilderij richting Antwerpen gestuurd en konden we het op 2 juli uitpakken. Het schilderij blijkt nog meer te schitteren dan op de foto’s die we doorgestuurd kregen en dit niet enkel omwille van de prachtig vergulde lijst. Het schilderij zit boordevol details waarvan we niet meer wisten dat die zo ooit in onze kerk hebben bestaan, zoals een processiebeeld met de H. Rochus achter de oude preekstoel en een schilderij met wat lijkt op een Verrijzenis van Christus tussen de glasramen in de zuider zijbeuk. De schilder bleek echter niet Samuel Reid te zijn, zoals de advocaten omschreven, maar wel van een zekere Samuel Read (1815-1883) een bekende waterverfschilder die ook in Antwerpen vertoefde om tekeningen en aquarellen te maken van kerken voor verscheidene reisgidsen en tijdschriften. Het schilderij zal verder onderzocht worden en ons hopelijk in de toekomst nog vaker verrassen, maar in de tussentijd kunnen de bezoekers aan onze kerk het kunstwerk bewonderen in de schatkamer. Walter Geluyckens
Na Bachs Johannespassie bij Pasen, is het Requiem van Mozart het tweede concert waarmee Muziekkapel Sint-Paulus de link legt tussen een belangrijke kerkelijke hoogdag en de muziek die er passend bij geschreven werd. Bij 2 november, Allerzielen, kan je geen muziek bedenken die zo innig uitdrukking geeft aan de herdenking van geliefden, naasten, vrienden als het Requiem dat W.A. Mozart onvoltooid op zijn eigen sterfbed in 1791 achterliet. Muziek die tot de verbeelding blijft spreken, die enerzijds met huivering naar de dood kijkt, anderzijds met brandende hoop naar transcendentie hunkert. Muziek die opnieuw verbindt, re-ligie is. De Sint-Paulus Camerata en ensemble a zullen onder leiding van Kapelmeester Ivo Venkov ongetwijfeld voor een beklijvende uitvoering zorgen. Soli zijn Griet De Geyter (sopraan), Joëlle Charlier (alt), Denzil Delaere (tenor) en Wilfried Van den Brande (bas). Pastoor Paul Scheelen leidt het concert in met een korte, bezinnende duiding.
Concert op 30 oktober om 20u in de Sint-Pauluskerk. Kaarten verkrijgbaar bij Info Cultuur, Grote Markt 13, tel. 03/338 95 85 Online reserveren: http://purchase.tickets.com/buy/TicketPurchase?agency=PROSP EKTA&organ_val=24759&venue_val=234850&schedule=list Kaarten zijn eveneens verkrijgbaar aan de balie van de Sint-Pauluskerk vanaf woensdag 20 augustus, elke dag tussen 14 en 17u.
MET DE BROEDERSCHAP VAN O.L.VROUW VAN SCHERPENHEUVEL OP BEDEVAART 01/06/2014. Dit jaar ging onze bedevaart van de maand mei door op 01/06/2014, iets later dan gewoonlijk. Met 42 enthousiaste bedevaarders en de zon van de partij gingen we op reis . Om 9 uur was iedereen op de bus op weg naar Onze Lieve Vrouw van Scherpenheuvel. Daar konden we ons laven aan Maria’s frisse geloof ( woorden van de pastoor van Scherpenheuvel).
We splitsten ons in twee groepen, een voor de Rozenkrans en een voor de kleine rondgang. Nadien was er de mogelijkheid voor een gebed ,het branden van kaarsen of een bezoek aan de mooie interessante tentoonstelling in de barokgang handelend over 4 eeuwen iconografie van OLVrouw van Scherpenheuvel. Een groepsfoto voor de basiliek mocht niet ontbreken en voor deze gelegenheid hadden we het vaandel van onze broederschap meegenomen. Het middagmaal ging dit jaar door in de Leeuw van Vlaanderen aangezien de eigenaar van onze vertrouwde plek “ De Ster ” na jaren gestopt is met de uitbating.
Na de middag stond er een zeer mooie activiteit op het programma : bezoek aan de wintertuin van de Ursulinen in OLVrouw – Waver. Allen waren verbaasd over de pracht en praal die daar worden tentoongesteld. Glazen koepel in art nouveau en zalen in uiteenlopende neo-stijlen neoclassicisme, neogotiek,neoromaans en empirestijl wisselen zich af. Een gedreven gids heeft ons een mooie rondleiding gegeven. Toen werd het tijd om naar Broechem te gaan waar we in de stemmige Onze Lieve Vrouwe kerk een heilige mis bijwoonden opgedragen door onze eigen Pastoor Scheelen waarvoor wij hem hartelijk danken. Het was een mooie viering ter ere van Onze Lieve Vrouw van Scherpenheuvel, we hadden ook de gelegenheid om haar te eren, ons eigen beeldje was hier aanwezig . De dag werd afgesloten met een koffietafel in de Kastelein en dan gingen we naar huis met heel veel geestelijke energie om er weer een jaar tegenaan te gaan onder de bescherming van OLV van Scherpenheuvel. JM Wielemans
Hyacinthus vereert Onze lieve Vrouw. Doek geschilderd door de
Italiaan J.B. Trotti (1555-1612). Gerestaureerd door de Artesis Plantijn hogeschool, Antwerpen en te bezichtigen in de pandgang van de SintPauluskerk. Op 14 september, Open Monumentendag, zal Ine Craenhals die meewerkte aan de restauratie, de bezoekers te woord staan.
PAROCHIALE COÖRDINATIEKALENDER SEPTEMBER Wo 03 Za 06 Zo 07 Zo 14 Za 20 Zo 21 Zo 28 Di 30
10.30U 13.30U 10.30U 10.30U 12.00U 20.00U 10.30U 10.30U 10.00U
Vergadering Sint-Vincentiusvereniging Dankviering Johan Fleerackers en Nicole Collens Koormis mmv. “Sint-Bavokoor” – uit Lauwe Orgelmis Doopviering Hannelore Brouwers Concert “Lauda Sion” Dag der Zeelieden – Pontificale viering Feest van de H. Kruisverheffing – Koormis Vergadering werkgroep “Nocturne”
OKTOBER Za 04 Zo 05 Zo 12 Za 18 Zo 19 Zo 26 Do 30
11.00U Huwelijksviering Michaël Dehaen met Dorine Veys 10.30U Feest van O.L.Vrouw van de Rozenkrans – Koormis 10.30U Orkestmis – Processie met Scheldewijding Beziningsdag 10.30U Orgelmis 10.30U Orgelmis 20.00U Concert “REQUIEM” van W.A.Mozart
teksten en afbeeldingen werden opgenomen zoals door de auteurs aan de redactie bezorgd
Verantwoordelijk uitgever: P. Scheelen, St.-Paulusstraat 22, Antwerpen Foto’s: Jean-Marie Wielemans, Paul Scheelen, Walter Geluyckens, Ilke Vandecauter, Piet de Smet, Peter Stremes Redactie: J. Phlippo, Leo Van achter, P. Scheelen
