Signalering van lees- en spellingproblemen in het speciaal (basis) onderwijs
Judith Vloedgraven, Cito 3 april 2013
Actualiteit
Inleiding • Actualiteit doorverwijzing naar zorg – Vanaf 2009 kosten vergoed door zorg Geleid tot meer doorverwijzingen en te hoge kosten – Onduidelijkheid over regel doorverwijzing – Deskundigen: strengere selectie in het onderwijs
• Nauwkeurig toetsen bij leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften – Vergelijkbaarheid reguliere leerlingen centraal
Wegwijzer: passend toetsen
www.cito.nl primair en speciaal onderwijs toetsen voor speciale leerlingen wegwijzer
Passend toetsen Optimale meting door aanpassing: • Kenmerken van leerlingen
Toetsselectie • Niveau van leerlingen Niveaukeuze • Toetsomstandigheden optimaliseren Mogelijke aanpassingen
Programma vandaag • Kenmerken van leerlingen
Toetsselectie – Welke toetsen beschikbaar voor lezen en spellen? – Wat betekent dit voor leerlingen in het S(B)O? – Rapportage
• Niveau van leerlingen Niveaukeuze
• Toetsomstandigheden optimaliseren
Mogelijke aanpassingen
Welke toetsen? • • • • • •
Screeninginstrument Beginnende geletterdheid Technisch lezen (leestempo/leestechniek) DMT AVI Toetsen Spelling (voor speciale leerlingen) Screeningsinstrument Dyslexie
Gebruiksdoel SBG
Doel • Opsporen van leerlingen met een risico op leesproblemen
Inhoud • Fonologisch bewustzijn en letterkennis
Doelgroep • Alle leerlingen: B2, E2, B3 • Zwakke groep: M3, E3
Toetsafname – Fonologisch bewustzijn Fonologisch bewustzijn: - 4 taken: - rijm, beginfoneem, synthese en deletie
- digitaal en adaptief
Toetsafname – Letterkennis Receptieve letterkennis: - digitaal - 34 grafemen
Productieve letterkennis: - papier - 34 grafemen
SBG in het S(B)O Adaptief: Voorbeeld groep 2
Beginfoneem (8)
Synthese (8)
Rijm (8)
Deletie (8)
Rapportage
Toetsprocedure technisch lezen
Leestempo: voorbeeld Bas en Kim Maandag Bas sliep en droomde. De wekker liep af. Maar Naar Waar Bas hoorde het niet. Kim werd wel wakker. Ze keet keel keek naar Bas. Ik laat hem maar slapen, dacht ze. Kim stonk stond stort op en ging aan het werk. Ze maakte bood brood boord klaar.
1
2 3 4
Toetspakket DMT en AVI • 2009: nieuwe kaarten AVI; DMT opnieuw genormeerd • Groep 3 t/m 8 • Geeft diagnostische informatie • Nadere analyse technische leesvaardigheid bij zwakke leerlingen, of: • Signaleringsinstrument voor alle leerlingen
DMT • Drie leeskaarten – kaart 1: klankzuivere woorden (km, mk, mkm) – kaart 2: eenlettergrepige woorden – kaart 3: twee- of meerlettergrepige woorden • Drie parallelversies van elke kaart • Afname – Voor bepalen vaardigheidsscore min. 2 of 3 kaarten – 1 kaart: uitsluitend informatie over die kaart (A t/m E)
Rapportage DMT • (Alternatief) leerlingrapport normering A t/m E en I t/m V (en functioneringsniveau)
• (Alternatief) groepsrapport normering A t/m E en I t/m V (en functioneringsniveau)
• Analyse losse kaarten – Op basis van % fouten A (Aandacht): snelheid en nauwkeurigheid R (Risico): nauwkeurigheid G (Geen aandacht of risico): snelheid
– Op basis van categorieënanalyse
Analyse losse kaarten (1)
Analyse losse kaarten (2)
Analyse losse kaarten (2)
Toetsen voor speciale leerlingen
Toetsen speciale leerlingen Spelling Samenstelling • Minder MK-opgaven en pas vanaf E4 ipv M4
Inhoud • Toevoeging starttoets • Gedeeltelijk andere inhoud: Ga eens allemaal rechtop zitten! Alle kleuters zitten rechtop op de stoel
Rapportagewijze • Functioneringsniveaus staan centraal
Toetsen speciale leerlingen: tussentoetsen
110 105 93 88
M3 E 3 M4 E 4 M3/E3
E3/M4
M4/E4
Gebruiksdoel SID Doel • Opsporen van leerlingen die mogelijk dyslectisch zijn • Afstemming tussen onderwijs en zorg
Inhoud • Technisch lezen en spellen
Doelgroep • Zwakke lezers en spellers in het basisonderwijs Groep 4-8
Afname • november en april
Toetsafname – SID Woordleestoets: - papier - 8 kaarten
Spellingtoets: - digitaal en adaptief - 2 delen
Rapportage SID Onderdelen dossier •
Standaard toetsgegevens
•
Interventiegegevens
•
Onderbouwing vermoeden dyslexie
Onderbouwing vermoeden dyslexie Resultaten SID:
4 metingen
Doorverwijzen naar zorg
3x woordlezen: ≤ 5%
óf
4 metingen
3x woordlezen: ≤ 10%
én
3x spelling: ≤ 5%
Onderbouwing vermoeden dyslexie Resultaten SBG én SID:
én SBG: ≤ 25% én
2 metingen SID
Doorverwijzen naar zorg
2x woordlezen: ≤ 5%
óf
2 metingen SID
2x woordlezen: ≤ 10%
én
2x spelling: ≤ 5%
Uitgangspunten mogelijke aanpassingen • Rekening houden met specifieke kenmerken leerlingen • Vergelijkbaarheid reguliere leerlingen, dus te meten concept niet veranderen • Aanpassingen zijn leergebiedafhankelijk
Aanpassingen leerlingen met dyslexie • Vergroten is bij alle toetsen toegestaan • Extra tijd is toegestaan, behalve bij technisch lezen • Digitale toetsen worden auditief ondersteund bij rekenen, studievaardigheden, woordenschat, spelling en Viseon • Gesproken versie en Kurzweilversie bij Entreetoets 6 en 7 en eindtoets • Opgaven niet voorlezen bij LVS-toets begrijpend lezen • Tip: Neem begrijpend luisteren af • Tip: Neem bij begrijpend lezen makkelijkere toets af • Tip: Bij spelling kan in groep 4 en 5 bij leerlingen met dyslexie standaard vervolg 1 (dictee) afgenomen worden
Vragen?
