AANKOOPGIDS: PEREN
De Conférence: primus bij de peren L. Buelens en G. Maertens
Onze fruitafdeling wordt overstelpt met ingevoerd fruit. We zouden bijna vergeten dat de peer wel degelijk een Belgische vrucht is met een eigen seizoen. Met onze tips kunt u ten volle van deze herfstvrucht genieten.
S
eptember en oktober markeren de aftrap van het Belgische perenseizoen. Hoewel de Conférence – koningin in onze streken – het hele jaar door verkrijgbaar is, is het net in dat seizoen dat we de meeste Belgische variëteiten terugvinden. Het "perenseizoen" en "verkrijgbaar in de winkel" zijn steeds minder synoniemen van elkaar dankzij nieuwe bewaartechnieken en de grote invoer. Om het aanbod en de kwaliteit van de peren van een heel jaar te kunnen vergelijken, testten we ze in oktober 2005, februari 2006 en mei 2006.
Wat met de peer? De perenteelt situeert zich bijna uitsluitend in Vlaanderen (90 %), vooral in de provincie Limburg. Sinds 1990 is de oppervlakte van de perenteelt verdubbeld. Die stijging, die lijnrecht staat tegenover de Europese tendens, kan voor een stuk verklaard worden door onze sterke vakkennis. Het zijn immers de Belgische telers die een uitstekend bacteriëndodend middel hebben ontwikkeld. Ook de marktprijs is gunstig voor de telers. In 2001 realiseerde de perenteelt een zakencijfer van 76,67 miljoen euro. De export van peren loopt eveneens goed: verhoudingsgewijs voeren we zelfs meer peren uit dan appelen.
oktober 2006 . nr. 502 . test-aankoop
23
Smakelijk, vlezig, sappig… en talrijk Adepten van zoetzuur kunnen niet anders dan gek zijn op peren. Het is een echte kameleonvrucht: u kunt deze vruchten net zo goed eten met kaas of gevogelte als met chocolade. Bovendien kan men handperen ook heerlijk bakken of stoven. Het omgekeerde gaat echter niet op: stoofperen zijn niet geschikt voor ongekookte consumptie. Er bestaan honderden en honderden peervariëteiten. Wij geven hier een kort overzicht van de meest bekende peren in onze contreien. Op de kalender kunt u zien wanneer u ze in de fruitafdeling treft.
Belgische variëteiten Conférence De Conférence is voor de peren wat de Jonagold is voor de appelen: een grote naam. Men vermoedt dat de oorsprong van de Conférence Engels is, maar al meer dan 65 jaar wordt deze peer ook bij ons geteeld. Ongeveer drie vierde van de peren die in België geteeld worden zijn Conférence-peren. Eigenschappen: u kunt deze uitstekende handpeer herkennen aan haar groot en slank formaat en haar groengele kleur. Onder de tamelijk harde schil vindt u stevig, sappig en zoet vruchtvlees.
Doyenné Ook de Doyennépeer is een Belgische specialiteit. Na de Conférence is dit de peervariëteit die het vaakst geteeld wordt in ons land. De bewaartijd is beperkt. Eigenschappen: laat u niet misleiden door de brede en onregelmatige vorm van deze handpeer. Het gaat hier immers om één van de fijnste peervariëteiten. De Doyenné heeft een geelachtige huid met een beetje groen en enkele roodbruine vlekken. Het sappige en zoete vruchtvlees smelt op uw tong.
24
Uit de hand of voor in de keuken? We onderscheiden 2 perencategorieën: handperen en stoofperen. De smaak van die laatste soort komt pas echt vrij als ze gestoofd of gekookt worden. Ze zijn dus niet geschikt voor ongekookte consumptie. Vanuit historisch oogpunt zijn de stoofperen de eerste peren die opdoken. Pas in de 16e eeuw teelt men in Frankrijk de eerste handpeer. Het zachte en sappige vruchtvlees doet denken aan boter. Verschillende variëteiten verwijzen er nog naar in hun naam: Beurré Durondeau, Beurré d'Anjou,… Het vlees van een peer wordt vooral gekenmerkt door hardere cellen waardoor het korrelig aanvoelt. De korreligheid verschilt per variëteit en hangt af van de rijpheid van de vrucht. Sommige peren krijgen het etiket "steenachtig" opgekleefd doordat ze zo korrelig zijn. Hun bijzondere sappigheid betalen ze met een grote kwetsbaarheid.
Een betere perenboom De perenboom behoort, net zoals de appelboom, tot de rozenfamilie. De meeste peervariëteiten die wij eten, groeien op onderstammen. Het gaat dan om bomen die beter gedijen in ons klimaat en op onze bodem en die gemakkelijk te telen zijn. De scheuten die op de onderstam geënt worden, bepalen de peervariëteit. Tegenwoordig wordt er veel aandacht besteed aan het terugdringen van het gebruik van pesticiden. Ook de bewaringswijze ontsnapt niet aan de aandacht. Bepaalde peren kunnen bijna een jaar bewaard worden dankzij speciale ULO-koelcellen (Ultra Low Oxygen). Deze cellen hebben een temperatuur van –1°C en de lucht bevat er slechts weinig zuurstof en koolstofdioxide.
Het aanbod tijdens het jaar In oktober 2005, februari en mei 2006 hebben we in totaal 317 loten met peren gekocht. Iedere keer keerden we terug naar 46 verkooppunten verspreid over het land: 21 supermarkten, 16 groenteen fruitwinkels, 5 bio-winkels, 3 markten en 1 teler. We kochten telkens alle
test-aankoop . nr. 502 . oktober 2006
aangeboden variëteiten aan en kochten zowel voorverpakte als losse peren. > Oktober is dé Belgische perenmaand: u vindt dan 3 handpeer- (Conférence, Doyenné en Durondeau) én 2 stoofpeervariëteiten (Wildeman en SaintRémy) in de rekken. > In februari duiken dan de ingevoerde peren op. Passe Crassane (Frankrijk) en Williams (Argentinië en Zuid-Afrika) veroveren de fruitafdeling. Durondeau verdwijnt van het toneel en er blijven slechts enkele stoofperen in de winkel. > In mei deelt de Conférence de rekken met Doyenné, Forelle en Packham. Die drie laatste variëteiten worden ingevoerd uit Chili en Zuid-Afrika. We vinden dan ook Anjou-peren afkomstig uit Argentinië en Zuid-Afrika. > Enkel het aanbod van Conférence blijft gedurende het hele seizoen stabiel, met een marktaandeel van ongeveer 41 %.
Mooi van buiten én van binnen? > Om de kwaliteit van de peren te beoordelen, hielden we rekening met: - De aanblik: we maken onderscheid tussen de beschadiging van de vrucht die geen invloed heeft op de bewaring en degene die het vruchtvlees raakt en kan leiden tot een snellere rotting (bv. diepe inkepingen);
Een peer voor de dorst, de vitaminen, de vezels… Peren zijn een bron van mineralen en oligo-elementen, vooral dan kalium (121 mg/100 g). Ze zijn rijk aan sorbitol, een stof die helpt bij de vertering, en aan vezels (2,7 g/100 g). Die laatste zijn bevorderlijk voor de darmtransit. Vezels helpen ook het cholesterolgehalte terug te dringen. Dankzij de hoeveelheid water (84 %) en kalium zouden peren eveneens een urineafdrijvende werking hebben. De aanwezigheid van vitamine C (hoewel peren minder vitamine C bevatten dan het meeste fruit) en koper maakt van peren ook goede antioxidantia. Een peer is bovendien hypoallergeen. Zijn kaloriewaarde bedraagt 51 kcal per 100 g (ongeveer het gewicht van een peer).
Geschenk van de goden De peer is eigenlijk afkomstig uit Klein-Azië. De eerste perenbomen zouden rond 4000 v. Chr. aangeplant zijn in China. Het is dankzij de trekvogels dat de perenbomen ook in Europa zijn terechtgekomen. Als we Homerus moeten geloven, waren de Grieken verzot op deze "geschenken van de goden". De Romeinen aten ze op alle mogelijke manieren: rauw, gekookt, zongedroogd of in de vorm van een gegiste drank. Beetje bij beetje ontstonden er meer variëteiten. Als we moeten afgaan op de naam die sommige kregen (bv. Caillou rosat: rozensteen; of Poire de l’angoisse: peer van de angst), leken ze niet echt lekker te zijn. Het is pas in de 18e eeuw, dankzij de inspanningen van de Belgische monnik Nicolas Handenpont, dat de peer een echte lekkernij wordt.
- de rijpheid: peren mogen niet te rijp zijn. Door hun kwetsbaarheid lopen ze gemakkelijk beschadigingen op bij het transport. Bovendien zal de consument dan verplicht zijn de peer meteen op te eten. Een peer zou nog ongeveer een week thuis bewaard moeten kunnen worden; - De interne kwaliteit.
Een teleurstellend seizoeneinde Dankzij de grafiek op blz. 27 kunnen we de resultaten van de drie meest geteelde variëteiten in België vergelijken: Conférence, Doyenné en Durondeau. De laatste variëteit kon echter enkel in oktober 2005 geëvalueerd worden. Dat is immers de enige periode dat ze te koop is.
Beurré Durondeau Deze peer staat op de derde plaats in de top van meest gekweekte peren in België. Het is een broze varieteit. Door haar beperkte houdbaarheid, vinden we deze peersoort slechts gedurende korte tijd terug in de fruitafdeling. Eigenschappen: de ruwe en donkergekleurde schil heeft een bruinrode glos. Als de peer rijpt krijgt ze een warme goudkleurige schil. De smaak is iets zuriger. In september is deze peer uitermate geschikt in de keuken. Vanaf oktober is de Durondeau een smakelijke dessertpeer.
Gieser Wildeman
Kies een peer… met een steeltje dat nog intact is. waarvan het slanke gedeelte niet te fijn noch te lang is. Zulke peren drogen sneller uit en zijn dus minder sappig
met een gladde schil, zonder zwarte of donkere vlekken
die vast is, maar niet te hard
zonder inkepingen of bederf, dat spreekt vanzelf
De Wildemanpeer, die de naam draagt van haar eerste teler, werd rond 1850 gecommercialiseerd. Te g e n w o o r d i g is het de meest geteelde stoofpeer in België. Eigenschappen: de Gieser Wildeman is eerder een kleine peer en heeft een bruingele kleur. Het zoete en korrelige vruchtvlees kleurt rood bij het stoven. Een uitstekende peer om in de keuken te gebruiken, maar niet geschikt voor ongekookte consumptie.
SaintRémy Slim kopen, goed bewaren > Peren nemen gemakkelijk geuren op. Als u voorverpakte peren koopt, kies dan voor een
verpakking met een schaaltje van piepschuim in plaats van één van karton. Het karton zal de smaak van de peren negatief beïnvloeden. > Voor dezelfde reden bewaart u de peren liever niet in de buurt van erg geurende voedingsmiddelen. > Peren mogen niet rijpen aan de boom. Ze moeten geoogst en verkocht worden voordat ze rijp zijn. Laat uw peren zelf rijpen in een fruitmand, op kamertemperatuur. > Om de rijping te versnellen, legt u de peren in een papieren zak. Ethyleen, de stof die verantwoordelijk is voor de rijping, zal zich opeenhopen. > Vermijd echter plastic zakken. De peren krijgen dan niet voldoende zuurstof waardoor ze eerder zouden kunnen bederven. > Is de peer klaar om opgegeten te worden? Druk zachtjes met duim en wijsvinger op het rijzige, slanke gedeelte van de peer. Het vruchtvlees moet een beetje zacht zijn. > Als de peer rijp is, kunt u ze nog enkele dagen in de koelkast bewaren.
De Saint-Rémy was lange tijd een Luikse specialiteit. Tegenwoordig wordt ze echter vooral in Vlaanderen geteeld. Het is eveneens een stoofpeer. Eigenschappen: het is een harde, groene, rondere peer. Het stevige vruchtvlees heeft een uitgesproken zoetzure smaak. Gekookt blijft het een stevige peer. Tijdens het stoven kleurt ze rood, net zoals de Wildeman. Niet geschikt voor ongekookte consumptie.
oktober 2006 . nr. 502 . test-aankoop
25
De ingevoerde peren:
> Onze test toont aan dat de kwaliteit van de meeste beschadigde peren nog achteruit gaat: na de oogst, tijdens het transport, tijdens het verpakken, bij de bewaring (zowel in opslagplaatsen als in de winkelrekken). Gemiddeld genomen gaat het om 65 % van de geteste peren in de loop van de 3 periodes. > In het algemeen krijgen de geteste peren in de eerste twee periodes een goede beoordeling. In oktober kreeg slechts 15 % van de Conférence, Durondeau en Doyenné slechte opmerkingen. De uitstekende kwaliteit van de Saint-Rémy valt op: 80 % heeft erg goede resultaten. In februari vertonen de Saint-Rémy en de Geiser Wildeman zelfs geen enkele fout! Voor de ingevoerde variëteiten zijn de resultaten van die tweede test gematigder. Bijna 60 % van de Williams-peren behaalt goede tot zeer goede resultaten. 40 % van de Passe Crassane behaalt echter een slechte beoordeling. > De resultaten van de maand mei vallen eerder tegen. Bijna 60 % van de Doyenné en 25 % van de Conférence halen een zwak resultaat (D). Denk eraan dat de Doyenné dan wordt ingevoerd. De tegenvallende resultaten zijn voor een groot stuk te wijten aan de rijpheid van de vruchten. Terwijl de resultaten voor deze eigenschap in oktober en februari erg goed waren,
Williams Deze zomerpeer duikt rond het jaar 1800 op. In de VS heet deze peer Bartlett. Eigenschappen: groene handpeer die als ze rijpt, een gelige kleur krijgt. De fijne schil bedekt het sappige, zoete en zachte vruchtvlees. Haar muskussmaak maakt van deze peer een uitstekende conservenpeer.
Passe Crassane Deze peer wordt vooral in Frankrijk veel geteeld. U herkent haar aan het steeltje dat vaak in rode was wordt gedopt om te vermijden dat de peer uitdroogt en dus te snel rijpt. Eigenschappen: deze handpeer is mooi rond. De schil is geel, stevig en ruw. De passe crassane is korrelig, maar daarom niet minder sappig en zacht.
moest in mei 60 % van de verkochte Doyenné-peren op de dag van de aankoop verorberd worden om lekker te zijn. Iets minder dan 10 % van die peren was reeds te rijp en zou eigenlijk niet eens verkocht mogen worden. Enkel de Forelle en Anjou scheren hoge toppen (ingevoerde variëteiten): de eerste behaalde iets meer dan 90 % goede tot zeer goede resultaten; de tweede ongeveer 75 %. > De interne kwaliteit is altijd zeer goed, ongeacht de kwaliteit en de periode. > Ook inzake sporen van pesticiden hebben we geen bemerkingen. We analyseerden 10 peren die we bij toeval selecteerden (waarvan één peer uit de biologische teelt). De sporen die we terugvonden, lagen alle onder de wettelijke drempelwaarden. Op de biostalen vonden we niets terug.
Duurder en minder goed na het perenseizoen! > De grafiek hieronder toont de gemiddelde prijs van de verschillende variëteiten op het ogenblik van de test. > De Belg gaf het afgelopen jaar gemiddeld € 151 uit voor 84 kg vers fruit (het aandeel van de peer in deze fruitkorf: 6,5 %). Dat is 20 % meer in vergelijking met 2000. Eten we daarom meer fruit? Niet noodzakelijk… De cijfers kunnen
PEREN: kalender van de seizoenen (1)
Gemiddelde prijs in €/kg
Conférence Doyenné Beurré Durondeau
okt. '05
Gieser Wildeman Saint-Rémy Williams Passe Crassane Beurré d'Anjou Packham
jul i
i jun
me i
ap ril
a. ma
v.
.
no
feb
.
jan .
pt
c.
se
de
g.
au
ok t.
Forelle
(1) Hier vindt u de variëteiten die u het vaakst in de winkel tegenkomt. Soms vindt u bepaalde variëteiten ook buiten hun "gewoonlijke" seizoen dankzij nieuwe bewaarmethoden en de grote invoer. Dat was het geval met de Wildeman en de Saint-Rémy vorig jaar: toen waren ze ook in februari nog verkrijgbaar.
26
test-aankoop . nr. 502 . oktober 2006
feb. '06
mei '06
Eindbeoordeling A B C D E
Beurré d'Anjou Conférence 10/2005
Doyenné 10/2005
Conférence 02/2006
Doyenné 02/2006
er immers ook op wijzen dat we duurder, ingevoerd fruit kochten waardoor het fruitseizoen verlengd wordt. Fruit is dan niet alleen duurder, het verliest ook vaak zijn smaak tijdens de lange reis naar België. En dat geldt ook voor peren. > De gegevens over de Doyenné spreken voor zich. In oktober komen de meeste van hen van Belgische telers. Ze kosten dan gemiddeld € 1,73/kg. In mei, de meeste worden dan ingevoerd, klimt die prijs op tot € 3,77/kg. Dat is meer dan het dubbele. En dat terwijl de kwaliteit heel wat achteruit gaat. > De prijs van ingevoerde peren is over het algemeen twee keer zo hoog als die
DE BELGISCHE CONFÉRENCE, EEN VASTE WAARDE Het besluit van onze test is duidelijk: in het begin van het seizoen (van september tot oktober) koopt u beter Belgische variëteiten (Conférence, Doyenné en Durondeau). Die twee laatste variëteiten zijn echter niet gemakkelijk te bewaren. Wilt u later op het jaar toch een peer eten, kies dan voor de Conférence. Die is beter te bewaren en de prijs is redelijk.
Doyenné 05/2006 ingevoerd
Conférence 05/2006
Durondeau 10/2005
van Belgische peren. Forelle spant de kroon met een gemiddelde prijs van € 4,11/kg. Doyenné volgt met een prijs van € 3,77/kg in mei 2006. Daarna komt Passe Crassane (€ 3,59/kg). > De gemiddelde prijs van de Conférence blijft ongeveer gelijk, met een lichte stijging van zo'n 30 cent tussen oktober en mei (€ 1,56/kg en € 1,87/kg).
In bulk en dus op goed geluk… > Op enkele uitzonderingen na voldoen de etiketten van de voorverpakte peren aan de wettelijke vereisten. Ze vermelden de volgende elementen: het land van oorsprong van het fruit, de variëteit, de maat, het gewicht, de klasse, de naam van de groothandelaar of verdeler. De meest volledige etiketten (slechts enkele) vermelden ook de categorie (hand- of stoofpeer) en een uiterste gebruiksdatum. De verpakkingsdatum hebben we op geen enkele verpakking teruggevonden. Jammer genoeg zijn deze erg nuttige gegevens niet verplicht. > De etikettering van losse peren (in bulk) laat echter te wensen over. Extra informatie is erg zeldzaam en als men er geeft, is die niet altijd juist. Dat is vaak het geval met de grootte: die stemt dikwijls niet overeen met de werkelijkheid. Vooral voor het fruit dat los verkocht wordt, is de eerbiediging van de wet inzake de etikettering meer dan nodig.
•
Van oorsprong is deze peervariëteit van onze contreien, maar tegenwoordig wordt ze gekweekt in Argentinië, de VS, Australië, Peru of ZuidAfrika. Eigenschappen: Deze ovale en geelkleurige handpeer is sappig en zacht. Als ze schoongemaakt is, kunt u deze peer zowel gestoofd als ongestoofd eten. Het is de Beurré d’Anjou die we vaak aantreffen in blik.
Packham Deze peer is ook gekend onder de naam Triumph. Het is een handpeer die men vooral in Italië, Frankrijk, Nieuw-Zeeland, Australië en ZuidAfrika teelt. Eigenschappen: deze smakelijke peer met muskusaccenten lijkt wel van steen. Bij het rijpen verkleurt deze variant van groen naar geel. Packhamperen zijn erg sappig en u eet ze, best zonder schil, zowel gestoofd als ongestoofd. Ook deze peren worden vaak gebruikt in blik.
Forelle Deze handpeer is afkomstig uit Zuid-Afrika. Eigenschappen: een kleine, goudkleurige peervariant met rode vlekken en een lichte, zachte smaak. De Forelle is een sappige peer die u geschild en al dan niet gestoofd eet. Eveneens terug te vinden in blik.
oktober 2006 . nr. 502 . test-aankoop
27
