SENIORENCLUB K.A.V.A. v.z.w

Driemaandelijks Berichtenblad 30 ste Jaargang

SENIORENCLUB – K.A.V.A.

v.z.w.

2016 1 ste Kwartaal

WINTER jan. – febr. - maart

Koninklijke Apothekersvereniging van Antwerpen Lange Leemstraat 187 2018 Antwerpen

1

Contactblad van de Seniorenclub K.A.V.A. v.z.w. Dertigste jaargang

1ste kwartaal 2016

WINTER  03/280 15 01

Lange Leemstr 187 2018 Antwerpen Bank Van Breda : IBAN : BE50 6451 0044 1818 BIC: JVBABE22 www.kava.be/seniorenclub Voorzitter : Cyriel De Herdt Jan Janssensstr.5/2 [email protected] Ondervoorzitter : Jan De Keuster Koningsarendlaan 64 [email protected] Secretaris : Mich. De Breuck Akkerdonckstr.10 [email protected] Penningmeester : Lucienne Thone E. Fahylaan 54/9 [email protected] Advies en P.R. : Marcel Pieters Lge Leemstraat 128 Reizen en Cyriel De Herdt Uitstappen : [email protected]

2610 Wilrijk

 0495/516.512

2100 Deurne

 03/324 77 11

2150 Borsbeek

 03/322 19 55

2100 Deurne

 03/325 47 08

2018 Antwerpen

 03/230 51 78  0495.516.512

Advies : Jozef Schutyser [email protected]

 03/778.10.64

Redactie : Jean Barbé [email protected] Luc Vande Kerckhove [email protected]

 03/646.50.83  03/239.29.65

Het lidgeld 2016 bedraagt 25 euro per persoon.

2

Nieuwjaarswens van de voorzitter In deze bangelijke en woelige tijden, ligt het voor iedereen, ook voor mij, een beetje moeilijk om te denken aan een gelukkige vredevolle wens voor de toekomst. Wij worden op dit ogenblik allemaal opgejaagd. De ene partij wordt opgezet tegen de andere. Zelfs in ons kleine landje, en met name in onze hoofdstad, die ook deze van Europa is, kan het gemeenschappelijk belang blijkbaar niet geplaatst worden boven persoonlijke of partijgebonden motieven. Geluk, gezondheid en vrede! Dit mag niet blijven bij een vrome, goedkope, zij het goedbedoelde wens. Op grote en kleine schaal kunnen en moeten we daarvoor ook werken. Ieder op zijn plaats en, rekening gehouden met eigen beperkingen, moeten we echt aandacht hebben aan bezorgdheid voor mekaar, vriendschap en samenwerking. Onze vereniging van KAVA-senioren is over de jaren uitgegroeid tot een echte vriendenkring , die de voorbije jaren, onder impuls van Marcel en zijn illustere voorgangers , voortdurend geijverd heeft voor een goede positieve verstandhouding in onze kring. Kritiek mag en moet, maar laten we samen het accent blijven leggen op blijvende echte en hechte vriendschap. Dat is mijn wens voor het komende jaar. De Voorzitter en de leden van het bestuur van de Senioren club- KAVA bieden u en allen die u dierbaar zijn hun beste wensen aan voor een fijn en zorgeloos

2016

3

REDACTIEPRAATJE Vooruitblikken is de boodschap bij deze jaarwisseling. Hoop op een ( nog ) betere toekomst doet leven. Maar laten we vandaag toch even achteromkijken om te zien of het goed was , of wat er nog beter kon. We kenden heerlijke momenten in ons K.A.V.A.-huis of samen op stap. Dankzij onze “ comités” is het programma voor 2016 grotendeels uitgewerkt, zoals te zien is op pagina’s 10 en 11, met toppers zoals de fietsvakantie en de 8-daagse reis. We danken dan ook allen die het mogelijk maken om onze Seniorenclub springlevend te houden: dank aan onze leden voor hun talrijke aanwezigheid op de voordrachten en uitstappen. Dank aan allen die zich met toewijding inzetten bij het R&D – werk dat eraan voorafgaat. Maar bovenal, dank aan het bestuur van K.A.V.A. en al de medewerkers van het secretariaat, de I.T.-dienst, de keuken en het onderhoud voor hun gewaardeerde samenwerking en dienstvaardigheid. Een belangrijke dag in het leven van onze vereniging is de statutaire algemene vergadering op donderdag 28 januari. Geen verkiezingen dit jaar. Wel nodigen we eventuele kandidaten uit om , als “ stagiairs”, mee te timmeren aan de toekomst van onze Seniorenclub. Uw goede raad en commentaar zijn altijd welkom. Wie opmerkzaam was, heeft wellicht gemerkt dat dit blad “ dertigste jaargang” vermeldt op het titelblad. We behouden de papieren versie uiteraard, maar op onze webpagina bij K.A.V.A. kan men het Berichtenblad ook lezen. Daar staan tevens de fotoalbums van onze reizen en uitstappen. U krijgt er rechtstreekse toegang via www.kava.be/seniorenclub We wensen u een fijn 2016 en veel leesplezier. U leest in dit nummer

4

Nieuwjaarswens van de voorzitter

3

Redactiepraatje

4

Aankondiging van de activiteiten Agenda eerste trimester

5-7 10 - 11

Verslagen van de voordrachten en uitstappen

13 - 17

GEPLANDE VOORDRACHTEN EN WANDELINGEN WINTER 2016

Statutaire algemene vergadering op donderdag 28 januari 2016 Op de middenpagina vindt u de officiële uitnodiging voor de statutaire algemene vergadering van de Seniorenclub-KAVA. Deze heeft traditioneel plaats op de vierde donderdag van januari. Warm aanbevolen , temeer er, al even traditioneel, worstenbrood of appelbol voorzien is voor bij de koffie na afloop van de algemene vergadering. “ Verloren donderdag” zeg maar. Gelieve hiervoor als borg wel verplicht in te schrijven bij onze penningmeester Lucienne Thoné door storting van 5 euro per persoon op rekening BE50 6451 0044 1818 van de Seniorenclub-KAVA met vermelding van uw keuze “worst” of “bol” vóór 15 januari 2016. En, weet wel, Lucienne geeft die borg netjes terug aan al wie aanwezig is.

Winteruitstap naar Zeeland De editie 2015 zou de laatste geweest zijn onder de deskundige leiding van Luc Weytjens. Op onze zoektocht naar een alternatief vonden we Luc toch bereid er een elfde versie aan te breien. foto Paul De Keyzer

We gaan dus met hem op stap richting Schouwen-Duiveland op zaterdag 6 februari. Daar is toch de meeste kans om de verschillende watervogels te spotten. Elk jaar opnieuw is het een andere beleving van een winters landschap. Luc Weytjens danken we dan ook enorm voor zijn beslissing bij de organisatie van deze traditionele uitstap. U leest er meer over op blz.I van de middenpagina. Wijnproeverij op donderdag 10 maart We krijgen een mini wijncursus en houden een wijnproeverij bij de firma Magnus, Mechelse Steenweg, 313, te Kontich om 15u. Einde voorzien rond 17u30. Inschrijven door betaling van 20 euro op onze rekening nr. BE50 6451 0044 1818.

5

Voordracht door Dr. Apr. Benedikt Van Nieuwenhove op donderdag 25 februari “ Klinisch onderzoek van geneesmiddelen op dit ogenblik. Wat mogen we verwachten aan nieuwigheden?”. Dr. Apr. Benedikt Van Nieuwenhove behaalde zijn diploma van apotheker aan de UGent in 1991. Daarna begon hij aan een doctoraat in het laboratorium voor medische biochemie en klinische analyse bij Prof. Dr. Apr. De Leenheer. Na het behalen van zijn doctoraat in 1997 ging hij aan de slag bij de firma Harrison Clinical Research . Na verschillende functie in dit bedrijf werd hij 2011 CEO van de Harrison Clinical Research Group benoemd. In deze hoedanigheid werkte .hij aan de integratie van zijn bedrijf met de Amerikaanse Synteract Inc., om het nieuwe SynteractHCR te vormen. Parallel richtte hij in 2000 het “European Centre for Clinical Research Training op, wat een wereldwijd erkende opleidingsinstelling werd voor opleidingen binnen het klinisch onderzoek. In enkele hoofdstukken zal prof. dr .Apr. Van Nieuwenhove het klinisch onderzoek van geneesmiddelen toelichten: historiek van het klinisch onderzoek, het belang ervan in de ontwikkeling van geneesmiddelen, de globalisatie van het klinisch onderzoek en de recente ontwikkelingen in het klinisch onderzoek.

Voordracht door prof. dr. Guido Vanden Berghe op woensdag 23 maart. “ Simon Stevin, zijn leven en zijn werk” Professor Guido Vanden Berghe is doctor in de natuurkundige wetenschappen en verrichte onderzoek in de theoretische kernfysica, numerieke analyse en geschiedenis van de wetenschappen. Hij is emeritus gewoon hoogleraar aan de Universiteit Gent en medeauteur van het boek “De geniale wereld van Simon Stevin”.

Hij is dus de geknipte man om ons te onderhouden over Simon Stevin (1548 – 1620), geboren Bruggeling die uitweek naar het Noorden. Is van zijn levensloop weinig bekend, des te meer is geweten over zijn wetenschappelijk werk in het domein van de wiskunde en de natuurkunde. Tevens ontpopte hij zich als ingenieur in vestingbouw en waterbouwkundige werken. 6

Lidgeld 2016 Lidgeld 2016 Om te kunnen deelnemen aan al deze activiteiten en reizen moet men wel lid zijn van de Seniorenclub-KAVA. Om te kunnen deelnemen aan al deze activiteiten en reizen moet men wel lid zijn Vergeet daarom niet uw lidmaatschap voor 2016 vandaag nog te hernieuwen door van de Seniorenclub-KAVA. storting van 20 euro per persoon op de gekende rekening BE50 6451 0044 1818 Vergeet daarom niet uw lidmaatschap voor 2016 vandaag nog te hernieuwen door Wenst je partner ook lid te worden, dan stort u uiteraard 2x 20 euro. storting van 25 euro per persoon op de gekende rekening BE50 6451 0044 1818 Wenst je partner ook lid te worden, dan stort u uiteraard 2x 25 euro.

En noteer alvast ook deze data :

FIETSTOCHT : in Zeeland, omgeving Goes. En ziehier de editie 2016 van onze sportactiviteit. Van dinsdag 14 tot vrijdag 17 juni ( 4 dagen, 3 nachten)

Hotel: Van der Valk Hotel te Goes Prijs: voor 3 nachten half pension in een tweepersoonskamer: 240 € per persoon, voor 3 nachten in éénpersoonskamer : 375 euro. Er werden 20 standaardkamers gereserveerd tot 1 februari 2016. Er zijn 15 gewone fietsen te huur tegen 10 € per dag en 10 elektrische fietsen tegen 20 € per dag. Alle accommodatie is aanwezig voor een zeer aangename fietstocht en verblijf. Wie zeker wil spelen kan vanaf nu inschrijven door storting van een voorschot van 240 € voor 2 personen of 185 € voor één persoon. Alleszins vóór eind januari. RHÔNE en Saône-Cruise Voor onze 8-daagse reis gaan we dit jaar weer eens op riviercruise. Dit jaar viel de keuze op een Rhône en Saône – cruise met Allways van 22 tot en met 29 september 2016. Klinkt misschien allemaal overbekend, maar gezien van op de boot en met een gids wordt deze reis zeker een nieuwe beleving. Op de laatste bladzijde van de middenpagina leest u hier meer over. De inschrijving dient te gebeuren vóór 30 januari 2016 Daarom hebben we reeds een brochure met inschrijvingsformulier per mail rondgestuurd naar de leden met bekend email-adres. 7



DEONTOLOGISCHE TEWERKSTELLING. Belangrijker dan ooit.



AFS-PARTNERSHIP. Gedeelde investering. AFS als mede-eigenaar.



AFS-MANAGEMENT. Beheer van apotheken, kort of langlopend.



FUSIEBEMIDDELING. Een rationele toekomstbenadering.

AFS cvba - Elisabethlaan 156 - 2600 BERCHEM - BTW BE 0406.383.082 Tel.: 03-238.89.60 - Fax: 03-238.58.16 - Mail: [email protected] - Bank 645-1006091-42

8

9

AGENDA Januari 2016 Dinsdag 5 en 19 :

Beleggerskring “ De Vijzel” om 14u30 stipt in KAVA 2.

Vrijdag 8

:

K.A.V.A.- nieuwjaarsreceptie vanaf 20u in de zaal Horta, Hopland, 2, te Antwerpen. Alle KAVA- senioren zijn welkom. Uitnodigingen zullen volgen.

Donderdag 28

:

Statutaire Algemene Vergadering om 14u30 in de Congreszaal KAVA2, gevolgd door de traditionele worstenbrood of appelbol. De officiële uitnodiging en dagorde vindt u op de middenpagina

Februari 2016 Dinsdag 2 en 16 : . Zaterdag 6 :

Beleggerskring: “ De Vijzel” om 14u30 stipt in KAVA2.

Donderdag 25

Voordracht door prof. dr. Benedikt Van Nieuwenhove: “ Klinisch onderzoek van geneesmiddelen op dit ogenblik. Wat mogen we verwachten aan nieuwigheden?”.

:



Vogelobservatie tocht naar Zeeland: vertrek om 8u aan het Crowne -Plaza hotel. Vooraf inschrijven. Prijs 25 €. Lees meer op de middenpagina.

Congreszaal KAVA2 om 14u30 op de 2de verd.

Maart 2016 Dinsdag 1en 15 :

Beleggerskring: ”De Vijzel” om 14u30 stipt in KAVA 2

Donderdag 10

Wijnproeverij bij Magnus te Kontich. Zie p. ….

:

WOENSDAG 23: Voordracht door em. prof. dr. Guido Vanden Berghe: “ Simon Stevin, leven en werk.”  nieuwe vergaderzaal van KAVA2 om 14u30 op de 2de verd.

10

AGENDA Academische Kring - K.A.V.A., 2016, 30ste jaargang. 25 februari :

Voordracht door prof. dr. Benedikt Van Nieuwenhove ( UGent): “ Klinisch onderzoek van geneesmiddelen op dit ogenblik.”

23 maart

:

Voordracht door em. prof. dr. Guido Vanden Berghe ( UGent): “ Simon Stevin, leven en werk.”

28 april

:

Voordracht door prof. dr. Jan Tytgat (KUL): “ Toxicologie van de chemische oorlogsvoering.”

25 mei

:

Voordracht door de heer Jos Meersmans, musiciloog, over J.S. Bach.

23 juni

:

Voordracht door prof. J.J. Cassiman (KUL) met naprogramma: Onderwerp later te bepalen.

21 sept.

:

26 oktober :

Voordracht door prof. D. De Keukeleire ( UGent) over “ Bier”. Voordracht door prof. dr. Lieve Watteuw ( KUL): “ Middeleeuwse Handschriften”.

24 november: Voordracht door prof. Marc Boogaerts: “ Bloedtransfusie: historiek, technieken, risico’s .” Beleggerskring “De Vijzel”: het hele jaar door: op eerste en derde dinsdag van de maand in het “ Koetshuis” van KAVA 2. Andere vaste data: wandeling in de natuur op 1ste of 2de donderdag van mei, juni, september en oktober. Andere culturele activiteiten en uitstappen: 6 februari

:

Uitstap naar Zeeland voor vogelobservatie.

10 maart

:

Wijnproeverij bij Magnus te Kontich.

?? mei

:

Daguitstap : nog nader te bepalen

14-17 juni

:

Fietstocht omgeving Goes.

22-29 sept.

:

8-daagse cruise Rhône en Saône

17 november

:

Bezoek Umicore.

?? december

:

Feestmaal.

11

12

Statutaire Algemene Vergadering van de Seniorenclub – KAVA-2016 Alle leden van de Seniorenclub - KAVA worden uitgenodigd de statutaire algemene vergadering bij te wonen op donderdag 28 januari 2016 om 14u30 in de Congreszaal KAVA2, Lange Leemstraat, 187, te Antwerpen. Op de agenda: 1. Verslag van de vorige statutaire vergadering van donderdag 22 januari 2015. Stemming. 2. Jaarverslag over 2015 door de secretaris. Stemming. 3. Boekhoudkundig verslag over het jaar 2015 door de penningmeester. Stemming. 4. Begroting voor het jaar 2016, voorgesteld door de penningmeester. Stemming. 5. Vaststelling van de lidmaatschapsbijdrage voor het jaar 2017. Voostel is om het lidgeld op 25 euro per persoon per jaar te behouden . Stemming. 6. Voorstel tot aanvaarding en verwelkoming van nieuwe leden. Stemming. 7. Voorstelling van het programma van de activiteiten voor 2016 door de voorzitter. 8. Vragen, opmerkingen, suggesties, constructieve ideetjes…. Zoals de statuten het voorschrijven, zijn de boekhouding, het ledenregister, de verslagen en beslissingen van de statutaire vergadering ter inzage op het adres van de vereniging, eventueel na afspraak. Namens en in opdracht van het bestuur, De secretaris Micheline De Breuck Wie worstenbrood of appelbol wenst bij de koffie, verplicht inschrijven : zie p. …

Om het niet te vergeten, gelieve het jaarlijks lidgeld voor 2016, 25 euro per persoon, spoedig over te schrijven op de rekening van de Seniorenclub - KAVA BE50 6451 0044 1818

13

WINTEREXCURSIE naar ZEELAND, editie 2016 Voor onze jaarlijkse tocht naar Zeeland hoeven we geen publiciteit meer te maken. Het is onze vorm van wintersport: een hele dag lang van bijzondere natuurtaferelen genieten, niet aan de andere kant van de wereld maar op minder dan 100 km van Antwerpen! Op ons programma staat een bezoek aan enkele belangrijke natuurgebieden langs de Oosterschelde en op Schouwen-Duiveland: Flaauwersinlaag, Prunje, omgeving Plompetoren, Brouwersdam, Krekengebied Ouwerkerk... Waar mogelijk zullen we er een korte wandeling maken. Aangezien we nog volop in het winterseizoen zitten is onze excursie een enige gelegenheid om grote aantallen wilde ganzen, eenden, meeuwen, wulpen, kluten en andere vogels te observeren die vanuit het verre Noorden naar onze gematigde streken komen om er de winter door te brengen. Een korte middagonderbreking voorzien we in Burgh-Haamstede. Er is daar een volks restaurant waar we vroeger ook al eens waren. En op onze terugweg in de late namiddag gaan we nog ergens halt houden voor een tasje koffie of een afscheidspintje. Op zaterdag 6 februari zal onze autobus vertrekken aan het Crown Plaza hotel te Wilrijk, stipt om 8 uur. En omstreeks 17:30 uur zullen we terug in Wilrijk aankomen. Vanzelfsprekend is warme winterkledij en gepast schoeisel noodzakelijk maar zorg er ook voor dat u een verrekijker mee hebt, en misschien zelfs een telescoop of een fototoestel om ten volle te kunnen genieten van interessante waarnemingen van vogels. De deelname in de kosten bedraagt 25 EUR per persoon, kosten ’s middags in het restaurant niet meegeteld, te storten op de rekening van de seniorenclub . Luc Weytjens

14

Rhône en Saône – Cruise Na onze schitterende Italiëreis, opteert het bestuur voor volgend jaar opnieuw voor een cruise, nl. de cruise Rhône en Saône met Allways van 22 tem 29 september 2016. De vaarroute gaat over o.a. Lyon, Macon, Arles en Avignon. Het programma, prijzen en alle verdere informatie vindt u in de brochure “ Riviercruises” van Always. Deze kan aangevraagd worden bij Cyriel De Herdt (tel. 495/516 512) of bij een kantoor van Allways : Gent ( tel.09/233 30 37 ) , of Luchthavengebouw Deurne (03/281 00 99). Er is mogelijkheid om met het vliegtuig vanuit Zaventem naar Lyon te vliegen ( vertrek 9.35 u). De meerprijs voor deze vlucht bedraagt 50 euro pp .en moet rechtstreeks aan Allways betaald worden bij inschrijving. Transfer heen en terug naar Zaventem vanaf Crowne Plaza Hotel wordt voorzien: kostprijs : 30 euro pp., later apart te betalen). We hebben 15 kajuiten gereserveerd in categorieën A1 en B1. Andere kajuiten kunnen eventueel ook gevraagd worden. Voor singles ligt de prijs schappelijk. Vermits er zoveel keuze is qua kajuiten en uitstappen wordt gevraagd rechtstreeks in te schrijven en te betalen bij Allways met vermelding “KAVA – senioren en dit liefst vóór 30 januari 2016. De inschrijving kan gebeuren per post door het formulier bij de brochure op te sturen naar Allways, of per email. Er werd onlangs een mailbericht gestuurd naar alle leden, waarvan ons het email bekend is. Ook hierbij is een inschrijvingsformulier gevoegd. Dit formulier kan afgeprint worden en verstuurd per post of eventueel per email. Vermeld steeds “ KAVA – senioren” en verwittig ook Cyriel van uw inschrijving.

Cyriel De Herdt

15

VERSLAGEN VAN DE VOORDRACHTEN EN UITSTAPPEN ZOMER 2015

“Johannes Kepler, geleerde op het snijpunt van twee werelden” door Guido De Keyser op 23 september2015 De heer Guido De Keyser studeerde Germaanse Filologie te Antwerpen en Leuven. Verder behaalde hij een licentiediploma aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte te Leuven. Hij gaf 40 jaar les aan het Xaveriuscollege in Borgerhout (Nederlands, Engels en godsdienstleer). Johannes Kepler leefde in een zeer vruchtbare periode, waar de Europese cultuur een ongelofelijke bloei kende, zowel op het vlak van de kunsten als de wetenschappen. Hiermee stond hij op het kantelpunt tussen de magische spirituele wereld van de middeleeuwen en het wetenschappelijk denken van de Nieuwe Tijd. Zijn tijdperk werd ook gekenmerkt door godsdiensthervormingen en dito twisten. Nadat Luther zijn stellingen in 1517 bekendmaakte werd Europa overstelpt door godsdienstoorlogen. De nieuwe visie van het godsdienstig denken poneerde dat elke mens rechtstreeks met God in contact stond en niet meer via de bemiddeling van de Kerk. Uiteindelijk gold de regel dat de machthebber bepaalde welke de geloofsovertuiging zou zijn van de onderdanen. Kepler zou daarvan het slachtoffer worden en moest dikwijls, wegens zijn Lutheraanse overtuiging, naar andere oorden verhuizen. Hij werd geboren op 27 december 1571 in Weil der Stadt. Zijn vader Heinrich Kepler was een avonturier en huurling, waarover verder niets geweten is. Zijn moeder was, naar zeggen van Johannes Kepler zelf, rusteloos en opvliegend. In feite heeft hij geen gelukkige jeugd gehad, en verbleef zelfs een tijdje bij zijn grootouders. Hij volgde de latijnse school te Leonberg met onderbreking, daarna kloosterschool in Adelberg en grootseminarie te Maulbronn. Hij werd een goed student en kwam in de universiteit van Tübingen terecht bij Michael Maestlin, een vermaarde astronoom. Daar leerde hij het systeem van Copernicus kennen. In 1594 wordt hij hoogleraar wiskunde aan de protestantse universiteit in Graz. In 1597 huwde hij de (jonge) weduwe Barbara Müller. Dat huwelijk werd geen groot succes. Zij kregen vijf kinderen. In die periode verscheen zijn Mysterium Cosmographicum.

16

In deze eerste publicatie van 1597 wou Kepler een verklaring vinden voor de banen van de (toen bekende) zes planeten. Hij stelde dat de sferen van de planeten omgeven zijn door vijf gelijke regelmatige veelvlakken. Dank zij deze geometrische verhoudingen wou hij inzicht krijgen in Gods schepping. In 1621 publiceerde hij een heruitgave van dit werk, voorzien van zoveel voetnoten dat van het oorspronkelijk werk niet veel overeind bleef. Dit boek werd niet unaniem onthaald. Maestlin had als bezwaar dat fysica en astronomie door elkaar gehaald werden. Men was toen overtuigd dat fysica van toepassing was voor de verschijnselen van beweging op aarde en niet in het bovenaardse. Men meende dat de planeten bewogen werden door een “ziel”. Later pas kwam de overtuiging dat er een “kracht” werkzaam was. In 1600 moest hij met zijn gezin Graz verlaten wegens hun godsdienstige overtuiging. Zo belandde hij in Praag als assistent bij Tycho Brahe, met wie hij al sinds enkele jaren in contact was. Brahe stond bekend om zijn nauwkeurige astronomische waarnemingen. Kepler kreeg als opdracht de baan van Mars te berekenen, een opdracht die jaren in beslag zou nemen. In 1601 overleed Brahe en werd Kepler zijn opvolger als keizerlijk wiskundige. Tussendoor bestudeerde hij ook de lichtbreking, de werking van lenzen en de werking van het menselijk oog wat resulteerde in de publicatie van Astronomiae Pars Optica. De berekeningen van de baan van Mars namen in volume en tijd toe. Deze zijn bewaard gebleven en beslaan 900 foliobladen in een klein handschrift. Als gevolg daarvan moest een eeuwenoude overtuiging vallen: de baan van Mars (en van de planeten) is geen cirkel maar een ellips, waarin de zon in een van de brandpunten staat. Een tweede overtuiging, de constante snelheid der planeten, verviel ook. De snelheid is het grootst dicht bij de zon. Het was alsof de hemellichamen krachten op elkaar uitoefenden. Zo kon de baan van de maan om de aarde verklaard worden, en verder dan ook de getijden op aarde. Al deze bevindingen verschenen in 1609 in Astronomia Nova. Daarmee was ook de weg geopend naar de formulering later van de gravitatiewet door Isaac Newton. Na de dood van keizer Rudolf II in 1612 verliet Kepler Praag om zich te vestigen in Linz. Inmiddels was zijn vrouw Barbara overleden in 1611. Hij huwde een tweede maal in 1613 met de twintig jaar jongere Suzanna Reuttinger, met wie hij nog 7 kinderen zal hebben. Zijn wetenschappelijk werk ging daar verder:

17

In 1613 verscheen De anno vero ,waarin beschreven werd dat Christus in feite geboren was in 4 voor Christus. In 1617 verscheen het eerste deel van Epitome Astronomiae Copernicanae, een tekstboek waar voor de eerste keer de heliocentrische theorie van Copernicus uitgelegd wordt. Delen twee en drie verschenen in 1620 en 1621 In 1619 verscheen Harmonice Mundi, een lijvig werk in vijf delen waarin Kepler de harmonie beschrijft in de wiskunde, de muziek, de astrologie en de astronomie. Dit werk kan gezien worden als een uiting van de religieuze instelling van Kepler: God heeft de wereld volgens een mathematisch, harmonisch plan geschapen. Het is aan de mens om die harmonie te ontdekken. Dit werk bevat ook de derde wet van Kepler. In 1616 werd Keplers moeder beschuldigd van hekserij. Het proces hierover sleepte jaren aan. Uiteindelijk kwam ze vrij in 1621, maar overleed een half jaar later. De laatste jaren van Keplers leven waren niet zo gelukkig. De dertigjarige oorlog woedde. De stad Linz werd zwaar beschadigd, daarom verhuisde hij nog maar eens naar Ulm, waar in 1627 zijn Tabulae Rudolphinae verscheen. Dit werk bevatte tabellen met de berekeningen van de standen der planeten. Daarin werden ook voor het eerst logaritmetafels gebruikt. Kepler overleed in Regensburg in 1630, toen hij op reis was naar Linz. Zijn graf werd omwille van de dertigjarige oorlog later verwoest. Postuum werd nog zijn Somnium gepubliceerd: een werk dat hij al begonnen was in zijn studententijd. Het is een sciencefiction verhaal dat zich afspeelt op de maan. Als slot nog een woordje over de astrologie. Astrologie en astronomie gingen toen nog samen. Kepler had over astrologie een nogal dubbelzinnige opvatting. Kepler had geen hoge dunk van veel waarzeggers, maar zelf ging hij toch aan de slag met het opstellen van (wetenschappelijke) astrologische kalenders en horoscopen voor rijken en machtigen. Sommige voorspellingen waren toch akelig nauwkeurig. Dit moge nog eens een bewijs zijn hoe Kepler nog enigszins huisde in de mythische middeleeuwse wereld en anderzijds in het nieuwe wetenschappelijk denken. Het was een leerrijke, doch bij momenten ook een moeilijke voordracht. In ieder geval dank aan de spreker. Jean Barbé

18

Filmvoorstelling: “Ecuador en de Galapagos” door Paul De Schutter op 29 oktober 2015 Paul De Schutter kennen we inmiddels al goed als wereldreiziger en cineast, die vermoedelijk nog als laatste werkzaam is met 16mm film. Dat neemt echter niet weg dat wij hem graag ontvangen zoals de vorige keren met reportages over Namibië (2011), Jemen (2013) en Israël (2014). De filmvoorstelling bevat twee delen: enerzijds continentaal Ecuador en als tweede deel de Galapagos eilanden, Ecuadoriaans grondgebied, gelegen op 1000 km buiten de kust in de Stille Oceaan. Ecuador, gelegen op de evenaar, is een republiek met als huidig president Rafael Correa, die onder meer gestudeerd heeft in België en er een Belgische echtgenote heeft aan overgehouden. Het land is nu relatief veilig om te bereizen en het regime is naar Zuid-Amerikaanse normen stabiel. Nochtans is er nog veel armoede, voornamelijk bij de hooglandindianen, die eeuwen Spaanse overheersing en uitbuiting hebben moeten doorstaan. Nog tot in de jaren 60 van vorige eeuw werden zij tewerkgesteld als verkapte slaven. In 1990 was er een indianenopstand en sindsdien zijn hun leefomstandigheden iets verbeterd. Schrijnend blijft toch de kloof tussen de heel rijke grondbezitters en armoede van de indianen. De laatste jaren heeft de Kerk resoluut hun kant gekozen. De reis begint in Quito, de hoofdstad, waar het klimaat zeer gunstig is. De oude stad bevat oude koloniale herenhuizen en barokke kerken, waaronder de kloosterkerk nog gebouwd door een Vlaamse monnik. Buiten de stad is men in het hooggebergte van de Andes dat het land van noord naar zuid doorkruist. We maken een treinrit mee op het dak van het rijtuig. Elkaar stevig vasthouden maar! We zien de indianen in hun dagelijkse bezigheden als keuterboertjes op het land met hun schapen en varkens. Een successtory is de stad Otovalo, waar de weefkunst op grote schaal bedreven wordt. Er worden wollen doeken geweven met traditionele motieven. De producten van deze arbeid gaan uiteraard naar de lokale markt, maar hebben ook al de weg gevonden naar het buitenland, vooral Noord-Amerika. Men zegt zelfs tot in “Brugas en Belgica”. Desondanks zijn de prijzen er, naar onze normen, uiterst laag. We bezoeken ook een groentemarkt met eet- en drankstalletjes. Maar het blijft wel opletten met de hygiëne.

19

Ging het eerste deel van de reportage over mensen, het tweede deel gaat over dieren op de Galápagos eilanden (met klemtoon op de tweede lettergreep). Die eilanden van vulkanische oorsprong vormen een uniek ecosysteem en zijn voor altijd verbonden met de figuur van Charles Darwin.

In 1835 bezocht hij gedurende 5 weken de eilanden. Hij vond een unieke fauna en flora, met verschillen in de soorten van eiland tot eiland. Als voorbeeld gelden de naar hem genoemde Darwinvinken die verschillend zijn in kleur maar ook qua snavels als aanpassingen aan lokale leef- en voedselomstandigheden. Daarin vond hij het bewijs voor zijn evolutietheorie. Veel waardevolle dieren en plantensoorten zijn inmiddels al verdwenen door toedoen van de mens. Eerst waren het de piraten, dan de walvisvaarders die slachtingen aanbrachten aan onder meer de reuzelandschildpadden. Verder hebben ook de kolonisten door import van katten ,honden en ratten ravages aangebracht. Het toerisme wordt niet geweerd, doch strikt begeleid. Men kan er niet in zijn eentje op bezoek. Trouwens de accommodaties in de hoofdplaats Puerto Baquerizo Moreno zijn minimaal. De bezoeken gebeuren meestal per boot. Wij zien de grappige blauwvoet jan-van-genten, de fregatvogel met zijn bolle rode keel en de albatros die haast een startbaan nodig heeft om op te stijgen. Ook de leguanen passeren de revue: zeeleguanen die foerageren in zee en landleguanen die ook verschillen vertonen naargelang het eiland waar ze voorkomen. Tenslotte zijn er ook robbenkolonies waar de mannetjes gevechten met elkaar aangaan voor het behoud van hun harem. Opmerkelijk is ook dat de verschillende dieren helemaal niet schuw zijn. Men kan ze tot op een meter benaderen, een droom voor de cineast. Het was een goede en vooral duidelijke reportage in een rustige stijl. Misschien tot een volgende keer? Jean Barbé

20

21

Verantwoordelijke uitgever: Cyriel De Herdt, Jan Janssensstraat 5B2,2610 Wilrijk 22