Scouting Zetten 75 jaar
De Winterhike In februari 1978 gingen een aantal leidinggevenden samen op hike. Zij hadden zich laten verleiden door Fred Franken die beweerde “dat dit reuze leuk was”. Op een vrijdagavond in februari reed men naar Spa in de Belgische Ardennen en werden de tentjes opgezet in de sneeuw. De temperatuur daalde ’s nachts tot –22°C. Dat was voor enkelen een complete verschikking en ze besloten dan ook om terug naar huis te gaan. De volhouders gingen op stap, met al het noodzakelijke in de rugzak gepakt, voor een voettocht van vele kilometers door een besneeuwd en bergachtig terrein. Het was een geweldige belevenis maar men had toch letterlijk jaren nodig om er weer overheen te komen. In februari 1981 zijn de speltakleiders de verschrikkingen van de eerste winterhike blijkbaar vergeten. Er gaven zich 28 personen op voor deze expeditie en ze namen de adviezen uit de overleveringen blijkbaar ter harte, want ze waren met veel betere spullen uitgerust dan de keer daarvoor. Ondanks de vele blaren die er onderweg werden opgelopen waren er geen uitvallers.
sz_boek_drukproef_def.indd 114
30/04/2011 21:02:11
1930
1940
1950
1960
1970
Tradities scouting Zetten 1980 van1990 2000
2010
Na afloop was iedereen erg enthousiast en vond dat de winterhike voor leiding en bestuur een jaarlijks terugkomende gebeurtenis diende te worden. Zeker omdat in die tijd de verschillende speltakken van Scouting Zetten op verschillende locaties hun ding deden; de winterhike was een prima manier om elkaar in een ontspannen ambiance te zien. De winterhikes zijn sindsdien een groot succes gebleken. Nog elk jaar wordt er in februari een hike gehouden in het buitenland, waarbij er tussen de veertig en zestig mensen meegaan. Naast een ontmoetingsmogelijkheid heeft het geheel zeker wel reünie-achtige trekjes gekregen.
De start: de dia-avond
Hoe verloopt nou zo’n winterhike? Laten we beginnen met een soort van chronologisch overzicht van een doorsnee hike. Een hike begint eigenlijk met de aanwijzing van de organisatie tijdens de afsluitende dia-avond van de hike het jaar daarvóór. De groep deelnemers die zich in het zweet mag werken om de hike in goede banen te leiden wordt over het algemeen geheel vrijwillig aangewezen door de organisatie van de hike van het jaar voordien. Ook melden soms deelnemende groepen zich vrijwillig. Een winterhike wordt namelijk gelopen in groepjes, de zogenaamde KookLoop-Slaap-groep, oftewel Kls. De organisatie krijgt, als ze die niet al hebben, een zogenaamde patrouillenaam mee die direct afkomstig is uit het standaardwerk Scouting for Boys van Lord BP himself. Een hoop van deze patrouilles zijn vluchtig, maar in de loop der tijd hebben zich een paar vaste patrouilles uitgekristalliseerd.
Over Bevers, Opv en andere beesten
De eerste van deze patrouilles werd zo lang geleden geboren dat de heren patrouilleleden zelf niet meer weten wanneer precies: de gemiddelde leeftijd van de Bevers, want zo heten ze, is dan ook de hoogste die Scouting Zetten ooit aanschouwde. Bever Leo (van Hulst) behoort nog steeds tot de vaste deelnemers. Een andere antieke groepering heeft zelfs oud in de naam staan: de Oud-Padvinders-Vereniging, oftewel Opv. Dit is de groep van Rob Somford, die een zeer speciale vermelding verdient in dit hoofdstuk, omdat hij tot 2010 élke Winterhike heeft meegelopen. Andere stabiele patrouillenamen, in min of meer chronologische volgorde, zijn de Tafeleenden, de Nijlpaarden, de Puffins oftewel Papegaaiduikers, de Geitenmelkers, de Johnny Walkers, de SintBernhardhonden, de Bos Scotten, de Tijgers, Pythons en Poema’s. De traditie wil dat de organisatie erg geheimzinnig doet over de exacte bestemming. Er zijn wel pogingen gedaan, zoals door de Nijlpaarden in 2005, om op voorhand de bestemming te verklappen, maar dat landde dan weer niet in goede aarde. Blijkbaar hoort de winterhike een ongewis
sz_boek_drukproef_def.indd 115
30/04/2011 21:02:11
Scouting Zetten 75 jaar
avontuur te zijn. Zelfs de valuta van het te bezoeken land werd geheim gehouden. Nu is dat sinds de invoering van de euro niet meer nodig, wat de Opv meteen maar noopte hun hike van 2002 de Euro-hike te dopen.
Moeizaam op gang
Goed, na de dia-avond gaat de organisatie aan de slag met het zoeken van een camping en een zaterdagavondlocatie, ergens in de buurt van heuvels. Op een of andere rare manier komt men altijd uit in de Ardennen en omstreken, want daar liggen nou eenmaal de meeste hopen aarde die wij Nederlanders al snel bergen noemen. Deze Ardense voorkeur blijkt duidelijk als alle hikes tot nu toe in een kaartje worden geplot.
sz_boek_drukproef_def.indd 116
30/04/2011 21:02:12
1930
1940
1950
1960
1970
Tradities scouting Zetten 1980 van1990 2000
2010
Dit stuk begint al gelijkenis te vertonen met een echte winterhike: het komt maar moeizaam op gang. Als de organiserende Kls-groep de datum (laatste weekend januari of eerste weekend februari) en de locaties (zie boven) heeft vastgesteld, roepen ze alle deelnemers op zich te verzamelen zich op de vrijdagavond op de blokhut voor een kop koffie. De winterhike is begonnen! Tijdens deze koffie maakt de organisatie dan eindelijk publiek bekend waar de reis naar toe gaat. De verzamelplaats is meestal een godvergeten dorpskroeg ergens diep in België of Duitsland. Het verdient de voorkeur om eerst in een of ander donker stuk weiland, op een rivieroever of tussen de stacaravans de tenten op te slaan. Dat laatste is geen sinecure vanwege de bevroren grond (er zijn temperaturen gerapporteerd van onder de -20°C, zoals in eerste tocht in 1978 en de Winterkwek van 1991 in Sourbrodt), de bobbelige grond of hoge waterstand, enorme windvlagen en slagregens (de Winterslaap 1995 deed wat dat betreft zijn naam geen eer aan), dikke pakken wit poeder (zoals in de Arendenvlucht 1986 en de Hippodroom in 2005), de verwarmende middelen in het bloed (voorbeelden hiervan zijn de binnenstebuitentent van de Nijlpaarden tijdens de Springbokkensprong en afsteken van vuurwerk bij de Migratio Caprimulgi) of een onvolledige paklijst (legendarisch zijn de twee buitententen van Tafeleend Miek bij de Winterkwek). Al deze factoren werken de deelnemers tegen bij het netjes plaatsen van de tenten. Vandaar dat sommigen alternatieven verzinnen: auto’s, hotelbedden, campingtoiletten, een eenvoudige boerenschuur of jachthutten.
Levenslijnen en survivalpakketten
Als de slaapplaats eenmaal geregeld is, maakt de organisatie in de kroeg bekend hoe laat de wandelaars zaterdag dienen op te staan en wie er dit jaar voor het verslag mag zorgen. Ook wordt er nog wel een een Ehbo-er aangewezen, maar dat is meer voor de vorm. Tevens zijn er altijd lieden die menen dat de rest zit te wachten op toespraken en allerhande cadeautjes. In loop der tijd hebben we dozen vol snuisterijen kunnen verzamelen: survivalpakketten met daarin versterkende middelen, elastiekjes, touwtjes, pleepapier en sigaren; een stel levenslijnen; mini-toilettasjes met minitoiletspullen; geboortekaartjes; lichtgevende hoofdbandjes; allerhande brochures waarin bovengenoemde patrouilles mooie staaltjes eigenpijperij tentoonspreiden; diverse boekjes met ouderwetsche looptips, liederen of geschiedenislessen. En dit alles voegt alleen maar gewicht toe aan de toch al zo zware rugzak. Meestal blijft de desbetreffende kroeg langer open dan van te voren afgesproken. Maar ja, wat wil je; de barmanvrouw is ook maar een kleine ondernemer die ineens een verviervoudiging van zijn omzet ziet.
sz_boek_drukproef_def.indd 117
30/04/2011 21:02:12
Scouting Zetten 75 jaar
Waar ben ik?
Zaterdagmorgen, ja altijd weer die zaterdagmorgen. De eerste vraag is als altijd: Waar ben ik? Daarna volgt traditiegetrouw een Brrrr! De warme slaapzak moet toch verlaten worden, omdat ‘de natuur roept’. En buiten de slaapzak is het K-o-u-d! Het ter voorverwarming in de slaapzak trekken van de kleren heeft als onherroepelijk gevolg dat de slaapzak koud wordt, dus dat is ook weinig zinvol. Koud wordt het toch. Eenmaal buiten de tent is het elk jaar weer een verrassing hoe de omgeving eruit ziet. Meestal iets met koude bergen, een kabbelende beekje en een veel te blije Fred Franken of Ronald de Wit. Ook andere deelnemers delen mee in de kou: gedeelde smart is nou eenmaal dubbele smart. De ochtendkoffie en het gebakken eitje - in sommige gevallen verzorgd door de uitbater van dezelfde uitspanning waar het ‘s avonds nog zo gezellig was - wordt de laatste paar jaren vergezeld van een heuse ochtendkrant, volgeblaft door de Sint-Bernhardhonden.
Ping!
Als alle spullen in de rugzak zijn gepropt, deelt de organisatie de wandelroutes uit. Van een slecht leesbaar zwartwit-kopietje is die route
sz_boek_drukproef_def.indd 118
30/04/2011 21:02:13
1930
1940
1950
1960
1970
Tradities scouting Zetten 1980 van1990 2000
2010
inmiddels geëvolueerd tot een full-color gelamineerde kaart; het is wachten op de eerste organisatie die slechts een Gps-route ter download aanbiedt. Daarna kan elke Kls-groep beginnen aan daar waar de meesten eigenlijk voor gekomen zijn, de Hike: 15 tot 25 km wandelen over bergen, door dalen, altijd door de modder, soms door de sneeuw, af en toe door de regen, en liefst zo weinig mogelijk asfalt. Er zijn patrouilles die zich braaf aan de door de organisatie voorgeschreven route houden; anderen verkiezen doorsteken over beken, steile hellingen of makkelijke afsnijdingen. Ze lopen dan wel de kans de posten te missen. Bij deze posten worden de deelnemers verblijd met allerhande zaken: nieuwe kaarten, koppen koffie, stokken saté, broodjes rookworst of een mok trappersoep. In 2003 maakte de organisatie der Sint-Bernhardhonden er een sport van zo luxueus mogelijke etenswaren aan te bieden; voor de Bapao en de frikandel diende wel een magnetron (Ping!) en een frituur midden in het Ardense bos geplaatst te worden. Echter, een winterhiker kan zichzelf te allen tijden onderhouden, zodoende ontstaan er regelmatig los-vaste-posten: lunch, peuken, omdathet-bankje-daar-toch-stond; de meest bekende en daarmee geïmiteerde is wellicht de bosborrel van de Nijlpaarden. Eenieder die langssjokt krijgt een hartverwarmertje aangeboden om de laatste paar honderd meter te volbrengen. Door deze vele mogelijkheden tot vertraging duurt de tocht altijd langer dan gepland. Maar dat maakt niet uit. Op de zaterdag is meestal een riante blokhut besproken, dus tent opzetten is niet meer nodig. Er zijn in de loop der tijd verschillende mooie en minder mooie zaterdagavondlocaties geregeld. De meest in het oog springende luxe was het hotel van de strandhike der Pinguïns in Bergen aan Zee in 1997. Als reactie daarop hadden de oude Bevers het jaar daarop een kale hut
sz_boek_drukproef_def.indd 119
30/04/2011 21:02:13
Scouting Zetten 75 jaar
gehuurd waar niet iedere hiker een bed tot zijn beschikking had. Soms is er een open haard met echt varken aan het spit (Everzwijnen in 1999), soms heeft elke Kls zijn eigen hutje (Hippodroom 2005). In ieder geval lijken heel de Ardennen vol te staan met oude kasteeltjes, schietverenigingen en andersoortige accommodaties voor koude en hongerige winterhikers.
Bodem van boerenkool
Want wandelen maakt hongerig. De zaterdagavond is de enige warme maaltijd van het weekend, dus er zijn patrouilles die flink uitpakken. De Bevers zijn begonnen met culinaire uitspattingen en gaven zelfs aanmoedingsprijzen uit voor de Kls-groepen die hen het beste benaderden; maar inmiddels mag wel gesteld dat het eetstokje is overgenomen door de Puffins. Papegaaiduiker-menu’s van vijf gangen zijn geen uitzondering. Aan de andere kant van het spectrum zit de Opv; elk jaar dezelfde boerenkool. Het legt een bodem, dat moet gezegd. De meeste organisaties hadden na de diners een of andere avondacticiteit gepland: spelletjes als Twister, Paardenraces, quizzen, ook prijsuitreikingen van de meest bizarre prijzen als de Gouden Colafles en het Castor Ego Schepje passeerden de revue. Ook wilde oud-gediende Fred nog wel eens een one-man-show weggeven waar eenieder op een brave manier van onder uit de zak krijgt. Een vast punt van de avond is de stempelpost van de Bevers en de bijbehorende uitreikingen van gedateerd muntgeld.
sz_boek_drukproef_def.indd 120
30/04/2011 21:02:15
1930
1940
1950
1960
1970
Tradities scouting Zetten 1980 van1990 2000
2010
Tijdens Doggystyle van de Sint-Bernhardhonden in 2003 werd op grootste wijze het zilveren jubileum van de winterhike gevierd, terwijl het toch echt de 24ste keer was dat de winterhike werd georganiseerd. Sindsdien is de viering van 25 keer winterhike een terugkerend onderdeel van het avondprogramma. Dus niet alleen tijdens de Rattentocht, maar ook tijdens de daarop volgende Hippodroom en de Mooeehh! werd stilgestaan bij 25 keer winterhike. De rest van de avond wordt gevuld met het op deskundige wijze legen van de diverse flessen al dan niet lichtalcoholische dranken. Dat slaapt toch een stuk lekkerder door het gesnurk van de rest van de hikers heen.
Met een kater op de foto
De gevolgen zijn zondagochtend te merken: de kater is de enige natuurlijke vijand van álle deelnemende dierensoorten. Deze ochtend verloopt altijd ietwat rommelig, maar dat voorkomt niet dat over het algemeen de slaaplocatie schoner wordt achtergelaten dan deze werd aangetroffen. Na deze opruimwoede gooien de deelnemers de lichter geworden rugzak om en vertrekken in een grote groep of per Kls-groep naar hetzelfde café waar we zijn vertrokken. Oh nee, dan vergeten we de onvermijdelijke groepsfoto! De zondagtocht is over het algemeen een heel stuk korter en daarom ook wat minder spannend dan de zaterdagwandeling. De afsluiting van de tocht was vroeger nog gewoon in Zetten, maar tegenwoordig wordt de winterhike meestal afgesloten in de vrijdagavondkroeg. Elke deelnemer krijgt een oorkonde en meestal ook een herinnerings-goodie. In de loop der tijden is de prijzenkast van de regelmatige winterhiker gevuld met artikelen als een niet-verzilverde flessenopener met inscriptie, een Bever-sleutelhanger, -thermometer en -theelepel, een goudgespoten keramiek, een potje strandzand, een flesje whisky op een schildje, een CDtje met allerlei doggynummers, een fles roze Nijlpaardzeik, een fluit-kompas-zaklamp-ding en een muts. En dit zijn alleen maar de dingen die schrijver dezes in zijn archiefdozen vond! Rest een glas, een plas, een ferme handdruk aan de organisatie en dat was dan de winterhike.
De ronde cirkel
De organisatie rest slechts twee ondankbare taken: het prikken van een datum voor de onvermijdelijke dia-avond en het samenstellen van het team dat de organisatie van volgend jaar vormt. Gezien de lijst van winterhikes lijkt het erop dat deze cirkel nog wel even kan blijven draaien.
Theun Fleer
sz_boek_drukproef_def.indd 121
30/04/2011 21:02:15
