24-11-2012
Schuld en Schaamte Workshop NNN November 2012
Henne Arnolt Verschuren
Oefening Schuld en Schaamte
Draai naar je buurman/vrouw en noem niet al te
groot ding waar je je de afgelopen tijd over geschaamd hebt. Wissel. Doe hetzelfde met schuld. Wissel. Vraag jezelf vervolgens af wat er veranderd is in je beeld van de ander en deel hier kort over.
1
24-11-2012
Gezonde Schuld en Schaamte
Heeft te maken met socialisering, het rekening houden met anderen, empathie en ontwikkeling van het geweten. Het is een rem op gedrag die noodzakelijk is om als groep te kunnen functioneren en overleven. Bv het begrip ‘objectieve schuld’; je hebt een ander iets misdaan, bedoeld of onbedoeld, en je voelt dat er iets recht te zetten is. Of ‘gezonde schaamte’ omdat je je ongepast gedraagt in een sociale context. Schuld gaat daarbij meer om wat je doet, schaamte meer om wie je bent, maar er is veel overlap. Beiden impliceren een sterk intern oordeel.
Ongezonde Schuld en Schaamte
Het verschil tussen gezonde schuld of schaamte en ongezonde schuld of schaamte kun je achterhalen door na te gaan hoe vast je er in zit of hoe overspoeld je erdoor wordt. Op een andere manier gezegd; voelt reparatie in de sociale context als een mogelijkheid, kan het in relatie gebracht worden, is het open voor feedback? Ongezonde schaamte is bv. ‘ik ben niets waard’. Hier is bijna niet uit te komen. Ongezonde (‘subjectieve’) schuld is bv. ‘ik ben verantwoordelijk voor het geluk van mijn moeder’. Ook dit is een onmogelijke opgave. Ongezonde schuld en schaamte gaat altijd gepaard met zelffixatie, opgeslotenheid in je eigen spanning en gedachten.
2
24-11-2012
Ontstaan van Schaamte en Schuld
We bekijken dit in het in de wereld komen van het kind. In het model van de karakterstijlen komt het kind steeds een stap verder aanwezig in het lichaam en reikt van daaruit uit naar de ander. Bv in de schizoide fase komt het kind aanwezig in het hoofd, ogen, oren, schedelbasis en ‘zoekt’ de ander vanuit dit gebied. Dus een verticale indaling en een horizontale uitreiking. Als het kind dan niet of onvoldoende spiegeling krijgt, ervaart het kind zichzelf als ‘slecht’, ‘a bad person in a bad situation’. Dit ‘slecht’ voelen is de basis voor het ontstaan van schuld en schaamte, voor het denken in ‘goed’ en ‘fout’.
Gefragmenteerde karakterstijl – beweging van de Ziel – Persoonlijkheid – Zelfbeeld – Onmacht Laag van de persoonlijkheid ‘ik ben bang’
Als de balans tussen kwetsbaarheid en zelfbeeld teveel verstoord wordt, komt de onmacht en daarmee het out-acten naar boven.
Hyper laag Hypo laag
Laag van de ziel ‘ik wil hier niet zijn’
Schuld en schaamte ontstaan in de ruimte waar je iets wilt zijn wat je niet bent of iets wilt doen wat je niet kunt
Laag van de onmacht onverdraaglijkheid ‘er moet iets kapot’ Laag van het zelfbeeld ‘ik ben bijzonder’ Counter-identification Narcistische laag
3
24-11-2012
Oefening Schaamte en Schuld
2-tallen; je zit tegenover elkaar. A reikt uit naar B op de manier die voor hem/haar klopt. Kan gaan over nodig hebben, gevoed willen worden, gezien willen worden, aangeraakt willen worden, kracht willen voelen, etc. Probeer jezelf ook wat uit te dagen, zoek de spanning op. Je organiseert de ander zoveel mogelijk zoals je hem/haar voor jezelf wilt hebben. De ander is daarin beschikbaar, tenzij een persoonlijke grens wordt overschreden. Dan zeg je ‘stop’ en ga je van daaruit verder. De ander is dus niet aktief, maar passief faciliterend. Doe dit 10 minuten en bespreek dan 5 minuten na wat er door A heen ging tijdens het uitreiken op het gebied van schuld en schaamte. B kan evt wat feedback geven vanuit de waarneming. Wissel van rol.
Werken met Schaamte en Schuld
In het werken met schaamte en schuld is het belangrijk om hier rechtstreeks mee te werken, dwz. niet op een manier ‘er is niets om je voor te schamen of schuldig over te voelen’ (dat doen goede vrienden al) Dus in plaats van het te verzachten het aanwezig te laten zijn en in de spanning te gaan, het te leren tolereren en het daarin te onderzoeken. Hierbij voldoende hulpbronnen oganiseren, bv. iemand uit het verleden van de client waarbij geen oordeel gevoeld werd, waarbij het altijd goed was. Andere hulpbronnen zijn de compassie van de therapeut en de latente zelfcompasssie van de cliënt. In de diepste laag gaat het er niet om dat je ‘je niet hoeft te schamen’, maar dat je niets ‘fout’ hebt gedaan, dat ‘goed en fout’ niet een manier is om naar jezelf en de wereld te kijken. Dit maakt voor de client herstel van het contact met het essentiële zelf mogelijk en van een open contact met de omgeving mogelijk.
4
24-11-2012
Mogelijke verdieping
Workshop Shame and Guilt – www.bodymindopleidingen.nl
Larry Heller, PhD, trainer in somatic experiencing (traumahealing). Over schuld en schaamte in relatie tot de karekterstijlen. 3-daagse workshop. De Poort, Nijmegen. 15-17 februari 2013. €440 incl koffie, thee en lunch. Overnachting mogelijk tegen meerprijs.
Workshop de Maskermaker – www.bodymindopleidingen.nl
Henne Arnolt Verschuren, directeur Bodymind Opleidingen. Over de karakterstijlen en de verschillende lagen daarin. 4 losse dagen. Centrum Djoj, Rotterdam. 1 feb, 1 mrt, 29 mrt, 12 apr. €545 incl koffie, thee en lunch.
Literatuur
Laurence Heller and Aline Lapierre, Healing Developmental Trauma. Wibe Veenbaas, Joke Goudswaard en Henne Arnolt Verschuren, De Maskermaker.
Schuld en Schaamte Workshop NNN November 2012
Dank voor jullie aandacht
5
