Schouderklachten De schouder bestaat uit drie verschillende gewrichten: het gewricht tussen het sleutelbeen en het schouderdak (AC-‐gewricht), het gewricht tussen de ribbenkast en het schouderblad (scapulothoracaal gewricht) en het gewricht tussen de bovenarm en het schouderblad (glenohumeraal gewricht). Bij dit laatste gewricht beweegt de kop van de bovenarm in de kom van het schouderblad en worden deze omgeven door kapsel, banden en spieren. Bij de schouder kunnen verschillende klachten optreden. Hieronder kunt u meer lezen over de soorten schouderklachten, de oorzaken, de symptomen en de behandeling. Soorten Er zijn verschillende soorten schouderklachten. Zo kan men aspecifieke van specifieke klachten onderscheiden en zijn er acute en chronische klachten aan de schouder. De tijd dat een klacht aanwezig is, bepaalt of het een acute of chronische klacht is. Is de klacht korter dan zes weken aanwezig? Dan is er sprake van een acute schouderklacht. Wanneer het langer dan drie maanden aanwezig is, is het een chronische klacht. Echter, ook chronische klachten zijn door middel van fysiotherapie vaak nog te verhelpen. Of een klacht aspecifiek of specifiek is, is afhankelijk van of er sprake is van een duidelijke oorzaak. Wanneer de oorzaak duidelijk is, spreekt men van specifieke klachten aan de schouder. Dit kan bijvoorbeeld een slijmbeursontsteking in de schouder zijn. Wanneer de oorzaak niet duidelijk is en ook niet zichtbaar is op een röntgenfoto of MRI-‐scan is er sprake van een aspecifieke klacht. Men ervaart klachten, maar er zijn geen afwijkingen aan structuren waarneembaar. Ook dit type klacht kan een lichamelijke oorzaak hebben. Daar kunt u in het artikel ‘Soorten schouderklachten’ meer over lezen. Oorzaken Een klacht aan de schouder kan verschillende oorzaken hebben. In het artikel ‘Oorzaken schouderklachten’ kunt u meer lezen over: een slijmbeursontsteking van de schouder, een impingement, slijtage/nieuwe schouder, een schouderfractuur, een schouderluxatie en een frozen shoulder. Er zijn echter nog talloze andere oorzaken. Symptomen Iedere klacht kent zijn eigen specifieke symptomen. Veel voorkomende symptomen bij schouderklachten zijn: • pijn in of rondom de schouder • ‘geprojecteerde pijn’ in nek, arm of hand • pijn die erger wordt bij het liggen op de schouder • niet kunnen heffen van de arm • verminderde kracht in de arm • instabiel/onzeker gevoel in de schouder • ‘kraken’ van de schouder • verminderde mobiliteit en kracht van de arm Behandeling De oorzaak van de klacht bepaalt mede wat de behandeling wordt. In het artikel ‘Behandeling schouderklachten’ kunt u van enkele klachten lezen wat de www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
(fysiotherapeutische) behandeling is. Het is in de meeste gevallen belangrijk om een juiste balans tussen belasting en belastbaarheid te creëren, provocerende bewegingen aanvankelijk te vermijden, mobiliteit, kracht en stabiliteit te vergroten en aandacht te besteden aan een optimale lichaamshouding.
Soorten schouderklachten
Er zijn veel verschillende schouderklachten, zoals een frozen shoulder, slijmbeursontsteking of slijtage van de schouder. Men kan de klachten verdelen in een acute of chronische klacht en een aspecifieke of specifieke klacht. Daar kunt u hieronder meer over lezen.
Acuut of chronisch
Wanneer men nog maar kortdurend (minder dan zes weken) klachten heeft aan de schouder spreekt men van acute schouderklachten. Voorbeelden van acute klachten zijn, een acute slijmbeursontsteking van de schouder, een recente luxatie (ontwrichting) van de schouder of een inklemming van een schouderpees door een recente val op de schouder. Wanneer men al langer dan drie maanden klachten ervaart aan de schouder gaat men uit van een chronische schouderklacht. Vanwege de term ‘chronisch’ kan men het idee krijgen dat deze klacht blijvend is en therapie geen zin meer heeft. Dit is echter niet het geval. Ook chronische klachten zijn met verschillende fysiotherapeutische technieken vaak goed te behandelen. Zo kunnen bijvoorbeeld mobilisatietechnieken de beweeglijkheid van langdurig vastzittende gewrichten verbeteren en kan dry needling langdurig aanwezige spierknopen in spieren ‘ontladen’ en zo de spierspanning verlagen. Er zijn echter talloze mogelijkheden! Slijtage van de schouder, een langdurige instabiliteit van de schouder en een frozen shoulder zijn voorbeelden van klachten die chronisch kunnen zijn. Aspecifiek of specifiek Soms is de oorzaak van de schouderklacht niet duidelijk. De klachten zijn dan op een bepaald moment ontstaan waar geen duidelijk oorzakelijk moment aan vooraf ging. Ook is bij beeldvormend onderzoek, zoals een röntgenfoto of MRI-‐scan, niets afwijkends te zien. Men spreekt in dit geval van aspecifieke klachten. Hierbij is het niet duidelijk wat de oorzaak van de klacht is en ook zijn er geen ‘afwijkingen’ zichtbaar. Een voorbeeld van een aspecifieke klacht is pijn die veroorzaakt wordt door spierknopen in schouder-‐ en of nekspieren. Deze kunnen lokaal, maar ook ‘geprojecteerde’ pijn geven. Zo kan bijvoorbeeld een verharde en gespannen nekspier ook pijn in de schouder veroorzaken. Een aspecifieke klacht hoeft dus niet altijd een psychosociale oorzaak te hebben. In de gevallen waarbij de oorzaak wel duidelijk en/of zichtbaar is, zoals slijtage van het schoudergewricht, spreekt men van specifieke schouderklachten. Andere specifieke klachten van de schouder zijn: een schouderluxatie, een slijmbeursontsteking van de schouder of een schouderfractuur.
Oorzaken schouderklachten
Er zijn verschillende schouderproblemen die klachten kunnen veroorzaken. Enkele, veelvoorkomende schouderklachten worden hieronder toegelicht. Er zijn echter nog veel meer klachten van de schouder! www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
Slijmbeursontsteking Meerdere gewrichten in het lichaam bevatten een slijmbeurs (bursa). Dit is een zakje gevuld met geleiachtige vloeistof. Dit stootkussentje moet ervoor zorgen dat het gewricht wrijvingsloos kan bewegen. Door een bursa kan bijvoorbeeld een botstuk langs een pees bewegen zonder dat dit pijnklachten geeft. In de schouder bevindt zich tussen de schouderkop en het schouderdak zo’n slijmbeurs. Wanneer deze door bijvoorbeeld een val op de schouder of herhaaldelijk zwaar tillen of heffen van de arm boven de macht ontstoken raakt, zwelt deze op en wordt het lastiger om de schouder te bewegen. Dit kan klachten geven, zoals pijn of een bewegingsbeperking. Impingement Een impingement is een veelvoorkomende schouderklacht. Het is een inklemming van een pees of slijmbeurs in de schouder. Dit wordt ook wel het subacromiaal pijnsyndroom genoemd (SAPS). Tussen de schouderkop en het schouderdak bevinden zich verschillende structuren die bij overbelasting in omvang toenemen en waardoor zij tijdens bepaalde bewegingen ingeklemd kunnen worden. Ook kan iemand van nature minder ruimte hebben tussen schouderkop en schouderdak waardoor men eerder kans heeft op een inklemming. Men kan een primair impingement van een secundair impingement onderscheiden. Bij een primaire inklemming ligt de oorzaak in het schoudergewricht zelf doordat daar weefsels geïrriteerd zijn en voor de inklemming zorgen. Bij een secundaire inklemming is dit het gevolg van een probleem ‘buiten’ de schouder zoals een verminderde beweeglijkheid van het schouderblad of de bovenrug. Slijtage/Nieuwe schouder Schouderklachten kunnen ook veroorzaakt worden door slijtage. Tussen de schouderkop en de kom van de schouder (schouderblad) bevindt zich een dun laagje kraakbeen waardoor deze botstukken zonder pijn ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Wanneer dit kraakbeen ‘slijt’ kan men klachten krijgen, zoals pijn en een verminderde beweeglijkheid van de schouder. Deze slijtage kan veroorzaakt worden door een langdurig hoge belasting op de schouder, ouderdom, een breuk van de schouder, etc. Schouderfractuur Een breuk (fractuur) van de schouder kan leiden tot schouderklachten. Zo kan men bijvoorbeeld de bovenarm, het schouderblad of het sleutelbeen breken. Dit kan gebeuren door een directe, grote klap op de schouder tijdens een sportwedstrijd of door bijvoorbeeld een val. Een sleutelbeenbreuk (claviculafractuur) ziet men vaak bij wielrenners die een val maken. Bij mensen die botontkalking (osteoporose) en daarmee een lage botdichtheid hebben, ziet men soms ook dat er al bij een lichte kracht op de schouder een breuk kan ontstaan. Schouderluxatie Een schouderluxatie is een ontwrichting van de schouder. De schouder is ‘uit de kom’. Normaal gesproken houden de rotator cuff spieren (stabiliserende spieren van de schouder), de banden (ligamenten) en het schouderkapsel de schouderkop in de schouderkom. Door verschillende redenen kan de kop echter toch via de voorzijde of achterzijde ontwrichten. Dit
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
kan bijvoorbeeld wanneer de rotator cuff spieren verzwakt zijn of wanneer men op een uitgestrekte arm valt. Frozen shoulder Een ‘bevroren schouder’ (capsulitis adhesiva) is een verkleving van het kapsel rondom het schoudergewricht. Dit kapsel heeft de taak om de schouderkop in de kom te houden. Men kent twee soorten van deze blessure: de primaire en de secundaire vorm. Men spreekt van een primaire frozen shoulder als er geen aanwijsbare oorzaak is en de blessure zonder oorzakelijk moment ontstaat. Bij de secundaire vorm is er wel een duidelijke oorzaak. Dit kan een operatie of breuk zijn of een langdurige overbelasting van de schouder. Ook kan het ontstaan nadat men de schouder langdurig geïmmobiliseerd (niet bewogen) heeft.
Symptomen schouderklachten
Hieronder staan de tekens en symptomen van een aantal schouderklachten beschreven. Slijmbeursontsteking Men kan twee soorten slijmbeursontstekingen onderscheiden: slijmbeursontstekingen die ontstaan zijn door een bacterie of welke ontstaan zijn door overbelasting. Wanneer het ontstaan is door een bacteriële infectie ervaart men hevige pijn, roodheid, zwelling en kan de schouder warmer aanvoelen dan de andere schouder. Bij een bursitis door overbelasting heeft men hiervoor genoemde symptomen vaak ook, maar ziet men geen roodheid. Men heeft pijn in de schouder, maar deze kan ook uitstralen naar nek, elleboog of pols/hand. De pijn wordt erger bij belasting op de slijmbeurs, zoals bij het heffen van de arm. Hierbij wordt de slijmbeurs namelijk nog meer ingeklemd. De slijmbeurs neemt door de irritatie in omvang toe. Daardoor is er nog minder ruimte in het schoudergewricht. Impingement Een impingement is een bekende schouderklacht. Men ervaart bij een impingement vaak pijn in het schoudergewricht, bovenop de schouder of aan de voor-‐, achter-‐, of zijkant. Deze kan uitstralen naar de bovenarm, elleboog en pols/hand. Men kan de arm vaak moeilijk heffen. Ook het roteren (draaien) van de schouder en activiteiten waarbij men kracht moet zetten met de arm zijn provocerend. Soms ervaart men ook dat men minder kracht heeft in de arm en ook liggen op de aangedane schouder is vaak pijnlijk. Slijtage/Nieuwe schouder De mate van schouderklachten is afhankelijk van de mate van slijtage. Bij een lichte slijtage hoeft men niet veel klachten te ervaren. Wanneer de slijtage erger wordt, krijgt men pijn in de schouder en wordt deze stijver. Met name na de schouder even niet bewogen te hebben, is deze erg stijf. De pijn kan uitstralen naar nek en arm. Ook kan men soms de schouder horen ‘kraken’ als men deze beweegt. Schouderfractuur Op het moment van breken voelt men vaak een hevige pijn in of rondom de schouder. Het is vaak niet goed meer mogelijk de schouder en arm te bewegen. De pijn kan uitstralen naar nek en arm. Men kan lokaal een zwelling of bloeduitstorting zien optreden. Bij belasten van www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
de schouder neemt de pijn toe. Ook kan men niet op de gebroken schouder liggen. Schouderluxatie Een luxatie van de schouder gaat meestal gepaard met een hevige, felle pijn. Deze kan uitstralen naar de arm en hand. Het is onmogelijk de schouder te bewegen of belasten. Men houdt de arm vaak tegen het lichaam om deze zo stil mogelijk te houden. Soms is de ontwrichting duidelijk zichtbaar. Wanneer men herhaaldelijke schouderluxaties heeft, kan het kapsel, de banden en de spieren dusdanig opgerekt zijn dat een luxatie minder pijnlijk is. Frozen shoulder Een belangrijk kenmerk van een ‘bevroren schouder’ is dat de beweeglijkheid van de schouder fors afneemt. Het beloop van een frozen shoulder kan men in drie fases indelen. In de eerste fase (bevriezingsfase genoemd) neemt de pijn toe en de beweeglijkheid af. In de tweede fase neemt de pijn af, maar neemt de bewegingsbeperking juist toe. Je ziet hierbij dat men de schouder amper meer kan bewegen. In de ‘ontdooiingsfase’ neemt deze beweeglijkheid juist weer langzaam toe en zullen de schouderklachten steeds meer verdwijnen.
Behandeling schouderklachten
Hieronder staan de specifieke behandelingen van een aantal schouderklachten beschreven. Slijmbeursontsteking Wanneer de slijmbeursontsteking ontstaan is door een bacterie, kan men het beste contact opnemen met de huisarts. Deze zal dan de verdere behandeling bepalen. Bij overbelasting van de slijmbeurs, is het belangrijk de druk op de bursa voorlopig even te vermijden. Dit houdt in dat men bijvoorbeeld niet zwaar tilt en geen bewegingen boven zijn of haar macht uitvoert. Daarnaast is het belangrijk na te gaan wat de oorzaak van de overbelasting was. Voorbeelden zijn: te snelle opbouw van trainingsfrequentie of trainingsintensiteit bij bovenhandse sporten, langdurig heffen van de arm (bijvoorbeeld bij schilderen) of een val op de schouder. Ook een nek die vastzit of een elleboogklacht kan leiden tot deze schouderklacht. Behalve het nemen van relatieve rust, kan de fysiotherapeut het schoudergewricht mobiliseren om zo extra ruimte te creëren tussen de schouderkop en het schouderdak, schouderspieren detoniseren (ontspannen), andere spieren juist versterken met oefentherapie of houdingsadviezen geven. Impingement Het is belangrijk te achterhalen waar de inklemming door is ontstaan. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals het herhaaldelijk heffen van de arm, een verkeerde houding, zwaar tillen etc. Daarnaast is het belangrijk om de structuren tussen schouderkop en schouderdak even zo min mogelijk in te klemmen. Dit houdt in dat men de arm niet boven de 90 graden moet heffen en zo min mogelijk naar binnen draaiende bewegingen met de schouder moet maken. De fysiotherapeut kan bij deze schouderklacht helpen door met verschillende technieken de ruimte in de schouder te vergroten, houdingsadviezen en houdingsoefeningen te geven, de spieren te ontspannen door bijvoorbeeld dry needling of taping, mobiliserende
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
oefeningen te geven om de beweeglijkheid van de schouder zo groot mogelijk te houden, etc. Slijtage/Nieuwe schouder Bij lichte slijtage kan men door middel van oefeningen en adviezen de pijn zo veel mogelijk dempen en de functie van de schouder zo veel mogelijk behouden. Bij forse slijtage kan men ervoor kiezen een schouderprothese te plaatsen. Er zijn verschillende schouderprotheses, zoals de totale schouderprothese, de hemi (halve) schouderprothese, de resurfacing schouderprothese, de delta prothese, de stemless prothese, etc. De soort prothese is o.a. afhankelijk van de mate en locatie van de slijtage. Na het plaatsen van de prothese zal men oefeningen krijgen om de volledige functie van de schouder weer terug te krijgen. Schouderfractuur Schouderklachten kunnen ook ontstaan na een fractuur (breuk) van de schouder. De behandeling van een breuk is afhankelijk van of de botstukken nog in de juiste positie liggen om aan elkaar te groeien. Soms is een operatie nodig om de botstukken in de juiste positie te zetten en wordt dit met fixatiemateriaal verstevigd. Schouderluxatie Bij een dislocatie van de schouder moet de bovenarm op professionele wijze terug in de kom geplaatst worden. Daarna moeten de schouderstructuren relatieve rust krijgen om te herstellen. Men krijgt de eerste dagen dan ook een sling aangemeten. Daarna kan men onder begeleiding van een fysiotherapeut mobiliserende en stabiliserende oefeningen uitvoeren om zo de volledige functie van de schouder weer terug te krijgen. Met name het optimaliseren van de stabiliteit van het schoudergewricht is belangrijk om herhaling van luxatie te voorkomen. Frozen shoulder Door middel van fysiotherapie kan men de schouder zo mobiel mogelijk houden door middel van mobiliserende – en rekoefeningen. Daarnaast kunnen spierontspannende technieken, zoals dry needling, ook erg prettig zijn. Ook geeft de fysiotherapeut adviezen wat betreft de belasting en belastbaarheid van de schouder. De hersteltijd van een frozen shoulder kan variëren van de één tot de drie jaar.
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133