Schitterend Schinnen - landschapsontwikkelingsplan
01.04.2011
in opdracht van
Beekdal
Foto genomen bij het beekdal met zicht op kasteel Terborgh
inhoudsopgave H1 INLEIDING 1.1 Aanleiding 1.2 Doelstelling 1.3 Leeswijzer 1.4 bESTAANDE PLANNEN
1 2 2 2 3
H2 Gebiedsinventarisatie en analyse 2.1 Huidige landschapsstructuur 2.2 SWOT 2.2.1 Strenghts
5 5 8
2.2.2 Weaknesses 2.2.3 Opportunities 2.2.4 Threats
H3 VISIE
H4 Uitvoeringsprogramma 4.1 Recreatie
4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.1.6
Recreatieverbinding centraal plateau-Geleenbeek Herstel historische paden en veldwegen Beleefbaar maken van de Oir Recreatieroute spoorpad Recreatieverbinding Terborgh-Puth Recreatieverbinding kasteel Amstenrade–Doenrade 4.1.7 Recreatievoorziening zichtpunt Beukenberg
4.2 Inpassingen 4.2.1 Inpassing langs de a76
4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6 4.2.7 4.2.8 4.2.9
Inpassing Inpassing Inpassing Inpassing Inpassing Inpassing Inpassing Inpassing
plateauboerderijen kasteel Doenrade Janssenmolen Muldermolen stroopfabriek Canisius perceelsafscheiding Buitenring Parkstad Limburg dorpsranden
4.3 groenstructuur
15 19 20
4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7
Groenverbinding centraal plateau-Geleenbeek Begroeiing droogdalen Meanderen Geleenbeek Realisatie bloeiende bermen Realisatie solitaire bosjes Herstel graften Herstel laan Hommerterweg
21
24
COLOFON
27
Landweg van beekdal naar Heisterbrug
Foto genomen bij het beekdal nabij kasteel Terborgh
H1 Inleiding
h1 Inleiding In het reliëfrijke heuvellandschap van Zuid-Limburg ligt de gemeente Schinnen. De gemeente kenmerkt zich door haar landelijke karakter temidden van stedelijke gemeentes [Afbeelding 1.1].
1.1 AANLEIDING
Binnen de gemeente Schinnen vinden allerlei ruimtelijke ontwikkelingen plaats. Deels in bebouwd gebied en deels in het buitengebied van de gemeente. Op plekken waar dit buiten de zogenaamde ‘rode contour’ plaatsvindt dient de initiatiefnemer een bedrag ter compensatie in het buitengebied te investeren. Deze verplichting is een voortvloeisel uit het Provinciaal Limburgs Kwaliteitsmenu. De gemeente Schinnen heeft de taak invulling te geven aan het Provinciaal Kwaliteitsmenu Limburg. Vooraleer de gemeente Schinnen gelden in het buitengebied gaat investeren is het van belang te weten waar dat het best kan gebeuren. Om deze vraag te kunnen beantwoorden heeft de gemeente Schinnen Heusschen Copier gevraagd een landschapsontwikkelingsplan met bijbehorend uitvoeringsprogramma op te stellen. Tweede aanleiding voor het opstellen van een landschapsontwikkelingsplan is de ‘Strategische Visie 2010-2020, pijler Natuur’ van de gemeente Schinnen.
1.2 DOELSTELLING
Het opstellen van een landschapsontwikkelingsplan voor het buitengebied van de gemeente Schinnen. Het landschapsontwikkelingsplan geeft op structuurniveau aan waar het landschap versterkt moet worden. Om zicht te krijgen in de gemoeide landschapsontwikkelingskosten is ontwikkelingsplan doorvertaald in het uitvoeringsprogramma en zijn hier kosten aan verbonden.
1.3 LEESWIJZER
Dit rapport is opgebouwd uit hoofdstukken die ieder beginnen met een inleidend en samenvattend stukje tekst. Wanneer men snel, maar zonder kennisname van details, dit document wil lezen wordt geadviseerd om deze inleidende tekst te lezen en de visiekaart [Afbeelding 3.3] te bestuderen. Onderstaand vindt men een korte beschrijving van de inhoud per hoofdstuk. Hoofdstuk 2, gebiedsinventarisatie en analyse, beschrijft het landschap van de gemeente Schinnen en geeft een waardering aan de huidige situatie. Hoofdstuk 3, visie, geeft inzicht in de gewenste verbetering van de landschapsstructuur. Schitterend Schinnen, de ruwe diamant die met een
0
[Afbeelding 1.1] Omgeving gemeente Schinnen 2
2
4
6
8
10km
polijstbeurt weer schittert als nooit tevoren. Hoofdstuk 4, uitvoeringsprogramma, beschrijft een groot deel van de ingrepen die nodig zijn voor de realisatie van de visie. Tot slot wordt een schatting gegeven van de uitvoeringskosten.
1.4 BESTAANDE PLANNEN
Tijdens het opstellen van het landschapsontwikkelingsplan is rekening gehouden met een drietal bestaande plannen, namelijk:
Recreatief Plateau Schinnen is een plan dat refereert naar het Toscaanse landschap. Enkele maatregelen zijn het herstellen van historische paden, het tegengaan van erosie en het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk. Ontwikkeling hellinglandschap Schinnen-Spaubeek gaat uit van het versterken van het landschap en het plan voor de ontwikkeling van een ecologische verbindingszone die flora en fauna met elkaar verbind. Enkele thema’s die aan bod komen zijn ecologie, recreatie, water, landschappelijke inpassing en structuurversterking [Afbeelding 1.3].
- Groene Dorpen Schinnen, opgesteld door Caspar Slijpen, Landschapsarchitect in opdracht van de gemeente Schinnen; - Recreatief Plateau Schinnen, opgesteld door Caspar Slijpen, Landschapsarchitect, in opdracht van Landschapspark de Graven; - Ontwikkeling hellinglandschap Schinnen-Spaubeek, opgesteld door Heusschen Copier, in opdracht van de gemeente Schinnen, de gemeente Beek en Landschapspark de Graven. Groene Dorpen Schinnen heeft als doel het groen vanuit het buitengebied door te trekken tot in de bebouwde kom. Voor ieder van de zes kerkdorpen binnen de gemeente Schinnen is een groenvisie opgesteld [Afbeelding 1.2].
[Afbeelding 1.2] Uitsnede groenvisie Sweikhuizen uit rapport Groene Dorpen Schinnen © Caspar Slijpen Landschapsarchitect
[Afbeelding 1.3] Uitsnede schetsontwerp uit rapport Ontwikkeling hellinglandschap Schinnen-Spaubeek © Heusschen Copier 3
Glooiing van het landschap
Foto genomen vanaf Panoramaweg
H2 Gebiedsinventarisatie en analyse
h2 gebiedsinventarisatie en analyse Middels het terreinbezoek en deskstudie is de huidige structuur van het landschap inzichtelijk gemaakt middels de landschapstructuurkaart. Vervolgens is de bestaande situatie gewaardeerd met behulp van een SWOT (Strenghts-Weaknesses-Opportunities-Threats) analyse.
2.1 HUIDIGE LANDSCHAPSSTRUCTUUR
De gemeente Schinnen is sterk verbonden met de Geleenbeek die door het landschap stroomt en in de Maas uitmondt. Het bestaande landschap dankt haar vorm aan de eroderende werking van de Maas, de Geleenbeek en neerslag. De Maas heeft de voor Zuid-Limburg kenmerkende terrassen gevormd. Op haar weg van oost naar west heeft de Maas zich, afwisselend, in het landschap ingesneden of zijdelings verplaatst en op die manier de terrassen uitgesleten. De Geleenbeek heeft zich vervolgens door de terrassen heen ingesneden en het typerende beekdal achtergelaten. Dit resulteerde in het reliëfrijke landschap van de gemeente Schinnen met het beekdal, de hellingen en plateaus. Neerslag die op de plateaus (feitelijk de vlakke delen van het plateau) viel heeft zich een weg naar het beekdal gezocht en geulen achtergelaten. Deze geulen hebben zich door de eeuwen heen ontwikkeld tot droogdalen. Deze droogdalen vormden voor de mens logische plekken om de hoogteverschillen geleidelijk te overbruggen en waren dan ook logische locaties voor de aanleg van wegen; de zogenaamde holle wegen.De wind heeft daarna een dik pakket löss over de terrassen heen gelegd dat zeer geschikt was voor de landbouw.
De landbouwfunctie heeft een groot deel van het grondgebied van de gemeente Schinnen in gebruik. Alleen de te steile of te natte gronden zijn buiten het agrarisch gebruik gebleven en veelal bebost. Deze zijn in de structuur duidelijk als hellingbos of broekbos herkenbaar [Afbeelding 2.1]. Minder steil hellende gronden zijn door middel van de aanleg van graften geschikt gemaakt voor landbouwkundig gebruik. Sinds de schaalvergroting in de landbouw zijn de graften in de gemeente grotendeels verdwenen, omdat ze de moderne bedrijfsvoering in de weg stonden. De graften houden de bodem vast en voorkomen erosie, een probleem dat zich tegenwoordig vaak voordoet aan de voet van de hellingen en in de dorpskernen waar het water zich verzameld. De dorpskernen liggen in de regel op de overgang van nat naar droog. Schinnen ligt op een oeverwal van de Geleenbeek, Puth grenst aan een droogdal en Amstenrade en Oirsbeek liggen aan de Oir (de Kakkert), die momenteel niet meer zichtbaar is [Afbeelding 2.2]. In het beekdal van de Geleenbeek liggen solitaire cultuurhistorische gebouwen, zoals kasteelboerderij Huis Terborgh. De bebouwing op de plateaus kenmerkt zich door relatief jonge bebouwing, voornamelijk boerderijen uit de jaren 70. Het gebied rondom alle kernen kenmerkt zich door de aanwezigheid van een kleinschalig landschap. Op sommige plekken ontbreekt deze kleinschaligheid doordat de elementen niet zijn onderhouden en daardoor verdwenen of omdat de kern is uitgebreid en de kleinschaligheid niet opnieuw is aangelegd rondom de nieuwe kernrand.
[Afbeelding 2.1] Hellingbos 6
Foto genomen vanaf de Heisterbrug weg, zicht op Puth
Een beeldbepalend onderdeel van de infrastructuur is de A76. Deze snijdt een klein zuidelijk deel, rondom de groeve, af van de rest van de gemeente. Verder is de treinverbinding tussen Sittard en Heerlen en de rijksweg N276 prominent in het landschap aanwezig. De lokale wegen verbinden al slingerend door het landschap de dorpen met elkaar. De kernkwaliteiten van de gemeente Schinnen bestaan uit het reliëf, de openheid van het plateau tegenover de beslotenheid van het beekdal, de cultuurhistorie en de groenstructuur [Afbeelding 2.3, Afbeelding 2.4, Afbeelding 2.5 en Afbeelding 2.6]. Juist naast het open plateau met zijn vergezichten is de beslotenheid van het beekdal opvallend. Cultuurhistorie omvat onderandere de wegkruizen, lanen en boomgroepen langs historische wegen en kruispunten. De groenstructuur omvat de begroeide droogdalen, de holle wegen en de hellingbossen.
2.2 SWOT
Een SWOT (Strenghts-Weaknesses-Opportunities-Threats) analyse geeft een overzichtelijk beeld van de sterke- en zwakke punten, de kansen en de bedreigingen waarmee een gebied te maken heeft of gaat krijgen. Er wordt een waarde gehecht aan de geïnventariseerde elementen.
[Afbeelding 2.4] Cultuurhistorie L
[Afbeelding 2.3] Reliëf 8
Foto genomen vanaf de Heisterbrug weg
[Afbeelding 2.5] Open-besloten
Open: Foto vanaf Panoramaweg zicht op Puth Besloten: Foto in Beekdal nabij kasteel Terborgh
Te zien zijn, van links naar rechts, Kasteelboerderij Huis Terborgh; Wegkruis, foto vanaf kruispunt Slakweg-Heisterbrug; Hoogstamfruitboomgaard, foto nabij Thull; Laan foto, nabij Kasteel Doenrade; Begroeide perceelsscheiding, foto bij Kasteel Doenrade en Graft, foto langs de Goodsleiweg nabij Doenrade
[Afbeelding 2.6] Groenstructuur
Te zien zijn, van links naar rechts, Begroeit droogdal, foto vanaf de Heisterbrug weg; Holle weg, foto vanaf de Oliemolenweg en Hellingbos, foto vanaf de Heisterbrug weg 9
2.2.1 Strenghts -
Reliëf; Beslotenheid beekdal tegenover openheid plateau; Vergezichten op plateau; Doorzichten van dorp op landschap; Agrarisch gebruik op plateau; Hellingbossen; Weilanden langs dorpsranden; Cultuurhistorische elementen langs beekdal [Afbeelding 2.7]; Begroeide droogdalen; Holle wegen; Hoogstamboomgaarden; Kastelen; Lanen; Graften; Karakteristieke boerderijen; Begroeide perceelsscheidingen.
[Afbeelding 2.7] Kasteelboerderij Huis Terborgh 10
[Afbeelding 2.8] Strenghts
2.2.2 Weaknesses - Splitsing tussen noord en zuid Schinnen door de A76 en de spoorlijn; - Verdwenen verkavelings- en padenstructuren door ruilverkaveling in jaren 70; - Genormaliseerde Geleenbeek op tweetal plekken; - Enkele bebouwingsranden zijn slecht ingepast en zorgen voor verrommeling; - Slechte oriëntatie van nieuwbouw op het landschap - Groeve verstoort natuurlijk reliëf en is voorlopig niet toegankelijk; - Oir niet meer zichtbaar in Oirsbeek; - Herkenbaarheid en inpassing cultuurhistorisch waardevolle elementen kan beter [Afbeelding 2.9]; - Slechte inpassing bedrijventerrein de Breinder en grote reclamezuil langs A76; - Slecht ingepaste boerderijen verstoren het beeld van het plateau.
[Afbeelding 2.9] Verrommeling rond Kasteelboerderij Huis Terborgh
[Afbeelding 2.10] Weaknesses 11
2.2.3 Opportunities - Aanplant bos en graften op hellingen om erosie te voorkomen en om bij wensen Provinciaal Omgevingsplan Limburg aan te sluiten; - Meanderen van gehele Geleenbeek; - Groenverbinding over A76 wens volgens Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL); - Inzetten op recreatieve routes met daarbij horend herstel van oude paden; - Herkenbaar maken droogdalen door extra aanzetten groen; - Terugbrengen kleinschalig cultuurlandschap rondom kernen; - Vrijkomen van de groeve; - De Oir herkenbaar maken in Oirsbeek; - Cultuurhistorische objecten profileren [Afbeelding 2.11] - Inpassing bedrijventerrein Breinder; - Betere inpassing boerderijen op plateau.
[Afbeelding 2.11] Slecht zichtbare bunker bij Schinnen meer profileren 12
[Afbeelding 2.12] Opportunities
2.2.4 Threats - De nieuwe Buitenring Parkstad Limburg; - Erosie op de hellingen; - Versnippering groenstructuur door achterstallig onderhoud en veroudering; - Verlorengaan van graften en andere kleinschalige landschapselementen door achterstallig onderhoud en veroudering; - Doorzichten van het dorp op het landschap kunnen verloren gaan door nieuwbouw [Afbeelding 2.13].
[Afbeelding 2.13] Verliezen zicht op landschap door nieuwbouw in Thull
[Afbeelding 2.14] Threats 13
Begroeit droogdal
Foto genomen vanaf de Heisterbrug weg
h3 Visie
h3 visie Door in te zetten op de identiteit, gastvrijheid en de groenstructuur van het landschap kan het buitengebied van de gemeente Schinnen een kwaliteitssprong maken. Dit kan met kleinschalige ingrepen die door samenhang op een grote schaal het verschil maken en het buitengebied van de gemeente laten schitteren. De beleving van het landschap is in grote mate afhankelijk van de herkenbaarheid van patronen, structuren en elementen tussen de verschillende landschapstypen en de onderlinge samenhang tussen de landschapstypen. In de visie wordt ingezet op het herkenbaarder maken van deze patronen, structuren en elementen. De kernen zijn gekoppeld aan de watervoorziening (bron, beek of droogdal). De koppeling tussen dorp en droogdal wordt duidelijker gemaakt door deze met extra groen aan te zetten. Hierdoor ontstaat tevens een verankering van de kernen aan het landschap. In Oirsbeek wordt er naar gestreefd de Oir beleefbaar te maken waardoor identiteit wordt teruggebracht en de Geleenbeek mag weer over de volle lengte meanderen. In het recente verleden zijn beslissingen genomen die negatieve gevolgen hebben gehad voor het landschap. Bedrijventerreinen langs de A76, boerderijen op het plateau en herverkaveling hebben verrommeling van het landschap in de hand gewerkt. Het landschappelijk inpassen van storende elementen is dan ook zeer gewenst [Afbeelding 3.1 en Afbeelding 3.2].
[Afbeelding 3.1] Verrommeling tegengaan, bijv. bij vangrails nabij west Puth 16
De recreatieve aantrekkelijkheid van de gemeente is deels afhankelijk van de aanwezige voorzieningen en recreatieve routes. Door de ruilverkaveling zijn een groot aantal historische paden en veldwegen verwijderd. In de visie wordt ingezet op herstel van oude paden en veldwegen t.b.v. recreatief medegebruik en deze te linken aan recreatieve hotspots. De hotspots bestaan uit hoogwaardige cultuurhistorische elementen zoals kasteel Doenrade en Kasteel Amstenrade. In het algemeen wordt er sterk ingezet op het beter beleefbaar maken van cultuurhistorische elementen. Groenstructuren zijn in het Limburgs cultuurlandschap gerelateerd aan de beekdalen, droogdalen of te steile hellingen. Binnen de gemeente Schinnen draagt de groenstructuur bij aan het realiseren van een robuuste ecologische verbinding richting het dal van de Roode beek waarbij de barrière van de A76 wordt verminderd. Vanwege een mooie groene inpassing is het terugbrengen van kleinschalige landschapselementen rondom de kernen een pré. Omdat er graften verwijderd zijn is er meer water en erosie overlast in de dalen. Het terugbrengen van de graften herstelt de identiteit en verminderd de overlast. Tevens wordt de realisatie van groenelementen rondom kenmerkende infrastructuur gestimuleerd. Een verbijzondering van de slingerende wegen die de kernen aan elkaar rijgen valt hieronder. Ook het herstel van een laan en beplanting bij kruispunten maken deel uit van deze groenelementen.
[Afbeelding 3.2] Zichtlocatie langs de A76 opwaarderen
Zicht op Puth
Foto genomen vanaf de Heisterbrug weg
h4 uITVOERINGSPROGRAMMA
h4 Uitvoeringsprogramma Het uitvoeringsprogramma vormt een nadere concretisering van de visie. De losse inrichtingsmaatregelen zijn gekoppeld tot projecten. Om de projecten te structureren zijn deze opgedeeld in drie verschillende onderdelen; Recreatie, Inpassingen, en Groenstructuur. Per onderdeel zijn de kosten ingeschat, soms globaal en daar waar mogelijk iets specifieker. De kostenindicatie is exclusief plankosten en grondverwerving. Er zijn binnen de gemeente Schinnen uiteraard meer projecten te bedenken, echter in dit geval is specifiek gekeken naar de haalbaarheid op de middenlange termijn (ca. 10 jaar).
4.1 RECREATIE Om de recreatie in de gemeente te stimuleren worden nieuwe recreatieve hotspots gecreëerd en krijgen bestaande hotspots meer kwaliteit. De recreatieve hotspots worden verbonden met hoogwaardige recreatieve routes. Verder wordt ingezet op het creëren van nieuwe recreatieve routes door oude historische paden weer zichtbaar te maken.
4.1.1 Recreatieverbinding centraal plateau-Geleenbeek De gemeente wordt doorsneden door de A76 en het spoor. Ondanks reeds
gerealiseerd verbindingsroutes deelt dit de gemeente Schinnen op. Doel is het realiseren van een aantrekkelijke verbinding tussen het centrale plateau en de Geleenbeek zodat de barrière in de gemeente wordt afgezwakt. Dit betekent dat het landschap rondom de reeds aanwezige routes wordt opgewaardeerd. De belangrijkste route is die van Nagelbeek via een tunnel naar de stroopfabriek loopt. Vanaf de groeve wordt extra beplanting rondom de holle weg door Nagelbeek aangebracht [Afbeelding 4.1]. De groeve zelf geeft een dwarsdoorsnede van het landschap weer en vormt een bijzondere plek voor flora en fauna. Behoud van de laatste niet afgewerkte groeve in de huidige vorm is dan ook een pré. Bij de tunnel onder de A76 wordt meer groen aangeplant en krijgen de voetpaden extra aandacht. De weg vervolgt langs de Canisius stroopfabriek waar een braakliggend stuk grond als hoogstamfruitboomgaard wordt ingericht zodat de oorsprong van stroop duidelijk wordt gemaakt [4.2.6]. Het pad sluit aan op het spoorpad [4.1.4] of de padenstructuur langs de Geleenbeek. Vanaf hier kan men kiezen om, via het spoorpad, richting Schinnen en de Kakkert te lopen, of om het pad te volgen richting bijv. het Stammenderbos. Daarnaast zijn er nog twee verbindingen onder de A76. Deze liggen bij het Hegger voetpad en bij een onderdoorgang bij Reijmersbeek op de grens met Nuth. Bij het Hegger voetpad kan een enorme kwaliteitsslag worden gemaakt door het realiseren van een onderdoorgang. De verbinding bij Reijmersbeek komt uit bij een private woning en de spoorweg waar eveneens een onderdoorgang onder het spoor moet worden gerealiseerd. Kostenindicatie: - Opwaarderen holle weg € 2.000,- p/100m - Opwaarderen tunnel € 15.000,-
4.1.2 Herstel historische paden en veldwegen Tijdens de ruilverkaveling in de jaren 70 heeft een grootschalige herverkaveling plaatsgevonden met als doel de agrarische percelen te vergroten. Bijkomend nadeel was dat een groot aantal historische paden en wegen in het landschap zijn verdwenen. Binnen de gemeente zijn een aantal verdwenen historische paden die op relatief eenvoudig wijze weer terug te brengen zijn. Het opnieuw beloopbaar en zichtbaar maken van deze paden levert veel nieuwe wandelmogelijkheden op binnen de gemeente Schinnen. De gemeente Schinnen heeft hiervoor reeds een aanzet gedaan die als basis kan dienen voor een nadere uitwerking. Zichtbaar in de visiekaart [Afbeelding 3.3] is het wandelpad langs de Maastrichterweg richting de Windraak en het pad van Oirsbeek naar de Hommerterweg. Kostenindicatie: - Herstel paden en veldwegen € 20,- p/m [Afbeelding 4.1] Recreatieverbinding centraal plateau-Geleenbeek 20
4.1.3 Beleefbaar maken van de Oir
4.1.5 Recreatieverbinding Terborgh-Puth
Oirsbeek dankt haar naam aan de beek de Oir die door het dorp heen stroomt. De Oir ontspringt bij de kerk van Amstenrade. Momenteel loopt de Oir door een gemengd riool en is daarmee uit het zicht onttrokken. Doel is de beek (plaatselijk) beleefbaar te maken in het straatbeeld [Afbeelding 4.3]. Dit kan gerealiseerd worden door bijvoorbeeld: een laan langs de route, informatieborden, een water(speel)element en/of een doorkijk naar de Oir, die nu overkluist onder de weg loopt. Mogelijk valt dit te combineren met een recreatieve route, van bron tot monding in de Geleenbeek.
De bestaande (wandel)route van Puth naar kasteelboerderij Huis Terborgh wordt opgewaardeerd. Dit houd in dat de perceelsafscheiding van een aantal aangrenzende percelen, in de vorm van oude vangrails, wordt vervangen door een haag [4.2.7] en door de bermen langs het pad aan te zetten met beplanting. Dit zorgt niet alleen voor een verbeterde recreatieve verbinding tussen Puth en Terborgh maar verankert Puth tevens met het landschap [Afbeelding 4.2].
Kostenindicatie: - Beleefbaar maken Oir € 50.000,-
Kostenindicatie: - Aanleg haag € 5,- p/m - Beplanting langs pad € 1500,- p/100m
4.1.4 Recreatieroute spoorpad
4.1.6 Recreatieverbinding kasteel Amstenrade – huize Doenrade
In het Geleenbeekdal ligt een dijklichaam dat een restant is van een oud mijnspoor. Het dijklichaam is makkelijk toegankelijk te maken voor wandelaars en / of fietsers en verbindt Thull met Schinnen. Het aanbrengen van bijvoorbeeld bebording of het plaatsen van een oude spoorwagon kan het mijnverleden verduidelijken.
Doel is het realiseren van een recreatieve verbinding door het cultuurlandschap tussen kasteel Doenrade en Amstenrade. Deze verbinding kan wellicht onderdeel gaan uitmaken van een routenetwerk dat de kastelen in de gemeente Schinnen met elkaar verbindt [Afbeelding 4.3].
Kostenindicatie: - Realiseren spoorpad € 30.000,-
[Afbeelding 4.2] Recreatieverbinding tussen Terborgh en Puth
Kostenindicatie: - Aanleg paden en veldwegen € 20,- p/m
[Afbeelding 4.3] Beleefbaar maken Oir en recreatieverbinding kasteel Amstenrade-Doenrade 21
4.1.7 Recreatievoorziening zichtpunt Beukenberg
4.2.2 Inpassing plateauboerderijen
Op de oude stortplaats Beukenberg, boven Oirsbeek, wordt een uitzichtpunt gerealiseerd. Het hoogste punt van deze stortplaats bedraagt circa 115 m +NAP. De stortplaats is reeds natuurlijk afgewerkt en opengesteld voor wandelaars. Wat rest is het plaatsen van een uitzichttoren of zitbanken op het hoogste punt van deze zichtlocatie. Tevens kan de uitstraling van deze plek vergroot worden door het hekwerk te verwijderen en meerdere entrees te realiseren.
Op de plateaus staan een aantal boerderijen die uit de ruilverkavelingtijd stammen en niet of nauwelijks in het landschap zijn ingepast. Een goede landschappelijke inpassing van deze gebouwen doormiddel van kleinschalige landschapselementen is dan ook gewenst. Hierbij valt te denken aan hagen, begroeide perceelsafscheiding, solitaire bomen en hoogstamboomgaarden. Dit zorgt ervoor dat de bebouwing beter opgaat in het landschap. Behoud van de openheid blijft hierbij uiteraard een aandachtspunt.
Kostenindicatie: - Aanleg voorzieningen Beukenberg € 20.000,-
Kostenindicatie: - Inpassing plateauboerderij € 25.000,- per boerderij
4.2 INPASSINGEN
4.2.3 Inpassing kasteel Doenrade
4.2.1 Inpassing langs de A76
Langs de N276 ligt, nauwelijks zichtbaar, kasteel Doenrade. De toegang ligt aan de Klein Doenrader weg. Historisch gezien was het kasteel vanaf de Limpensweg (zijde N276) toegankelijk en is daar ook op georiënteerd. Het kasteel is zijn verankering in het landschap verloren door aanleg van de N276. De context met het landschap moet versterkt worden en de oriëntatie en zichtbaarheid vanaf de Klein Doenraderweg moet verbeterd worden. Dit kan bijvoorbeeld door de aanleg van bos en kleinschalige landschapselementen, zoals hoogstamboomgaarden, rondom het kasteel en het verbeteren van de entree.
Storende en minder gewenste bebouwing zoals de grote stallen op het plateau en delen van de dorpsranden dienen beter ingepast te worden in het landschap. Een goede inpassing verbetert de ruimtelijke overgang tussen bebouwing en omringend landschap. Als aanvulling op deze aanbevelingen wordt verwezen naar het rapport ‘Inpassing Groene Dorpen’ van Caspar Slijpen die als goede basis kunnen dienen voor een verdere uitwerking.
Het gemeentegebied langs de A76 bestaat grotendeels uit bedrijventerrein de Breinder. Om deze locatie meer uitstraling te geven wordt het bedrijventerrein groener ingepast. Dit betekent dat de oostelijke rand van de Breinder, tevens onderdeel van een nieuwe groenverbinding [4.3.1], groen wordt aangezet. Dit vermindert enkel het zicht op de zijkanten van de bedrijven. Eventueel kan ook de voorkant van de bedrijven gericht op de A76 groener worden ingepast door de aanplant van hagen en enkele (fruit)bomen. Hierbij moet er rekening mee worden gehouden dat de bedrijven nog steeds herkenbaar zijn vanaf de A76. Vanaf de andere zijde van de A76 rijdt men langs bedrijventerrein de Horsel. Een groeninpassing voor dit bedrijventerrein is reeds voorgesteld in ”Hellingen Schinnen-Spaubeek”. Er wordt geadviseerd deze groeninpassing te realiseren. Om het gemeentegebied langs de A76 nog aantrekkelijk te maken worden de lichten van de reclamezuil gedimd. Dit vermindert de negatieve impact van de reclamezuil. Verder wordt geadviseerd de grote reclamezuil, wanneer dit mogelijk is, in zijn geheel te verwijderen.
Kostenindicatie: - Inpassing kasteel Doenrade € 25.000,-
Kostenindicatie: - Aanleg brede groenstrook langs de Breinder € 9.000,- Aanleg groeninpassing ‘de Horsel’ € 126.000,-
[Afbeelding 4.4] Inpassing Muldermolen 22
4.2.4 Inpassing Janssenmolen
4.2.6 Inpassing stroopfabriek Canisius
De Janssenmolen in Oirsbeek is een korenmolen die momenteel niet operationeel is door problemen met het kruiwerk. Deze molen is slecht zichtbaar, deels door een hoge haag en deels door een begroeit grondlichaam. Doel is de zichtbaarheid en de functionaliteit van de molen te verbeteren. Omdat de situatie ter plaatse redelijk complex is dient er een inpassingplan te worden opgesteld.
Canisius stroop is een bekende merknaam en roept herkenning op bij veel recreanten. Vandaar dat het groeve-spoorpad [4.1.4] langs de stroopfabriek loopt. Direct naast de fabriek ligt een grasveld [Afbeelding 4.5]. Het inrichten van het grasveld met een hoogstamboomgaard legt de link tussen stroop en fruit.
Kostenindicatie: - Inpassing Janssenmolen € 25.000,-
Kostenindicatie: - Aanleg hoogstamboomgaard € 5.000,- (€ 7.500,- p/ha) - Aanleg haag € 2000,- (€ 5,- p/m)
4.2.5 Inpassing Muldermolen
4.2.7 Inpassing perceelsafscheiding
Langs de Thullerkerkweg, in de buurt van de Mulderplas, ligt de “Muldermolen” (de originele watermolen lag op de plek van de Mulderplas) omringd door mooie gras hellingen [Afbeelding 4.4]. Vanwege het recreatieve gebruik van de Mulderplas is het wenselijk dat de Muldermolen wordt opgewaardeerd. Dit kan gerealiseerd worden door de aanplant van een hoogstamboomgaard en hagen.
Binnen de gemeente zijn een aantal plekken aan te wijzen waar perceelafscheidingen worden gebruikt die afbreuk doen aan de kwaliteit van de omgeving.. Een van deze plekken is te vinden aan de westzijde van Puth. Hier worden oude vangrails gebruikt als perceelafscheiding voor paardenweides. Er wordt geadviseerd deze vangrails te vervangen door hagen. Een tweede voorbeeld is te vinden bij Heisterbrug [Afbeelding 4.6]. Hier wordt een hoogstamboomgaard omringd door een Heras hekwerk van twee meter hoog. Hier is het advies het hekwerk in te passen met een bloemrijke berm.
Kostenindicatie: - Aanleg hoogstamboomgaard € 5.500,- (€ 7.500,- p/ha) - Aanleg haag € 3000,- (€ 5,- p/m)
Kostenindicatie: - Vervangen vangrails door hekwerk inclusief hagen € 52.000,- (€ 25,- p/m) - Aanleg bloemrijke berm € 0,17 p/m2
[Afbeelding 4.5] Inpassing Canisius met fruitboomgaard op grasveld
[Afbeelding 4.6] Perceelsafscheiding bij Heisterbrug verbeteren 23
4.2.8 Inpassing Buitenring Parkstad Limburg De nog aan te leggen Buitenring Parkstad Limburg wordt door de Provincie Limburg ingepast in het landschap. De gemeente Schinnen moet er op toezien dat dit goed gebeurd en haar belangen onder de aandacht brengt bij de Provincie Limburg. Kostenindicatie: NVT
4.2.9 Inpassing dorpsranden Streven is dat alle dorpen goed zijn ingepast. Deze inpassingen worden gerealiseerd door het plaatsen van kleinschalige landschapselementen, zoals hagen en hoogstamfruitbomen. Voor een indicatie waar deze maatregelen plaats kunnen vinden wordt verwezen naar het rapport ‘Inpassing Groene Dorpen’ van Caspar Slijpen. Kostenindicatie: - Aanleg hoogstamboomgaard incl. hagen € 10.000,- p/ha
4.3 GROENSTRUCTUUR
landschap. Het plaatselijk versterken van de groenstructuur is dan ook gewenst.
4.3.1 Groenverbinding centraal plateau - Geleenbeek Deze groenverbinding loopt vanaf het centraal plateau langs het droogdal en het vuilstort onder de A76 door naar de Geleenbeek [Afbeelding 4.7]. Voor de realisatie van deze groenverbinding dient de helling tussen de Geleenbeek en het centraal plateau ecologisch versterkt te worden met opgaande groenstructuren. Wellicht dat de inpassing van bedrijventerrein de Breinder [4.2.1] daar aan bij kan dragen. Om de barrière werking van de A76 te verminderen dient de bestaande onderdoorgang richting hoeve Reijmersbeek aangepast te worden. De Provincie Limburg zal (waarschijnlijk) in de loop van 2011 beginnen met de aanleg van de Buitenring Parkstad Limburg. Zaak is dat realisatie van de plannen mogelijk blijft, of zelfs in de uitvoering wordt meegenomen. Dit project dient dan ook op korte termijn bij de Provincie Limburg onder de aandacht gebracht te worden. Kostenindicatie: - Aanleg groenverbinding plateau-Geleenbeek € 120.000,- (€ 7.000,- p/ha)
De groenstructuur binnen de gemeente Schinnen is momenteel al sterk, echter op sommige plekken zijn de structuren versnipperd. De aanwezigheid van opgaand groen onderstreept de aanwezigheid van een beekdal, droogdal of steile helling en draagt in grote mate bij aan de leesbaarheid van het
4.3.2 Begroeiing droogdalen
[Afbeelding 4.7] Groenverbinding Centraal plateau-Geleenbeek
[Afbeelding 4.8] Meanderen Geleenbeek
24
De droogdalen lopen van het plateau naar het beekdal. De steilste delen bestaan uit bos, en wegen in droogdalen zijn meestal begroeide holle wegen. De begroeide droogdalen zijn op sommige plekken aanwezig maar dienen op een aantal plekken te worden versterkt. Niet alleen maakt dit het landschap beter beleefbaar maar bijkomend voordeel is de afname aan erosie. Doordat de kernen gelegen zijn aan droogdalen zorgen de begroeide droogdalen tevens voor een verankering van de kernen aan het landschap. Tot slot dragen de begroeide droogdalen bij aan ecologische stapstenen die tevens recreatief een meerwaarde vormen.
Kostenindicatie: - Aanleg bos € 7000,- p/ha - Aanleg graft/bossingel € 6,- p/m2 - Aanleg laan € 1.500,- p/100m
4.9]. Daarom wordt geadviseerd bij kruispunten van wegen en (nieuwe) recreatiepaden, solitaire boomgroepen aan te planten. Hierbij moet nadrukkelijk gekeken worden of het landschappelijk wenselijk is.
Kostenindicatie: - Aanleg bosjes € 500,- p/groep 4.3.3 Meanderen Geleenbeek De Geleenbeek is op een één plaats nog genormaliseerd [Afbeelding 4.8]. Op één andere plek is de beek vrijgemaakt van alle onnatuurlijke materialen, maar is vrije meandering nog niet mogelijk. Doel is de Geleenbeek binnen de gemeente Schinnen een natuurlijk meanderend beeld te geven dat aansluit op de ecologische en recreatieve wensen.
4.3.6 Herstel graften
Kostenindicatie: - Renatureren Geleenbeek € 800.000,- (€ 500,- p/m inclusief grondverwerf)
De graften op de hellingen worden herstelt en in sommige gevallen opnieuw aangelegd. De aanleg gebeurd bij voorkeur op hellingen die in agrarisch gebruik zijn [Afbeelding 4.10]. Hierdoor wordt de cultuurhistorische context van het landschap beter zichtbaar. Daarnaast zorgen de graften voor het tegengaan van erosie en het verbeteren van de ecologische structuur en recreatieve waarde.
4.3.4 Realisatie bloeiende bermen
Kostenindicatie: - Herstel graften € 6,- p/m2 (inclusief grondverwerf)
Langs de kronkelende wegen die de kernen aan elkaar verbinden worden bloeiende bermen gerealiseerd. Door het inzaaien van de gemeentebermen met bloem-en kruidenrijke grasmengsels wordt de biodiversiteit in het gebied vergroot. Tevens worden de wegen hierdoor visueel aantrekkelijker voor inwoners en recreanten en verbinden ze als een gekleurd lint de kernen aan elkaar. Kostenindicatie: - Aanleg bloemrijke berm € 0,17 p/m2
4.3.7 Herstel laan langs Hommerterweg De laan langs de Hommerterweg is op enkele plekken onderbroken. Deze onderbrekingen worden aangevuld met nieuwe aanplant waardoor de weg weer een lijnvormig groenelement in het landschap vormt. Kostenindicatie: - Herstel laan € 1500,- p/100m
4.3.5 Realisatie solitaire bosjes Momenteel staan op een groot aantal kruispunten van wegen solitaire boomgroepen die een markante en herkenbare plek vormen [Afbeelding
[Afbeelding 4.9] Kruising gemarkeert met bomen
[Afbeelding 4.10] Herstellen, versterken en aanleggen van graften, foto langs de Goodsleiweg nabij Doenrade 25
Wandelaars
Foto genomen vanaf de Panoramaweg
Colofon Projectnaam: Ontwikkelingsvisie gemeente Schinnen Projectnummer: 10410 Datum: 01 april 2011
Opdrachtgever: Gemeente Schinnen Scalahof 1 6365 ZH Schinnen Contactpersoon: Dhr. P. Haenen
Samenstelling en ontwerp: Heusschen en Copier Rijksweg 12 6271 AE Gulpen Ramón Copier
Projectleider
Bèr Houben
Assisent projectleider
Marc Heusschen Senior landschapsontwerper Suzanne Mestrom Junior landschapsontwerper
27
