e r i a t i San n e g n i t i u l s n aa
r i a t i San
E H I C F O C I B R
Sanitair
B R I C O F I C H E
De waterverdeling Inleiding Het water circuleert in ondergrondse buizen. Die zijn afgetakt van de leidingen die elk huis van water voorzien. De diameter van deze leidingen garandeert een voldoende debiet. Het water wordt gewoonlijk geleverd aan een druk van 3 bar (kg/cm²). Een te hoge druk (meer dan 3 bar) veroorzaakt lawaai in de buizen en kan de apparaten, vooral de kraanafdichtingen, beschadigen. Om dat lawaai te verwijderen kunt u een drukregelaar installeren.
Tip Vang het regenwater op en pas het watercircuit aan om dit water te kunnen gebruiken voor het toilet en de wasmachine.
Het debiet Het debiet is het aantal m³ of liters dat gedurende een bepaalde tijdsspanne door een leiding gaat. Het debiet hangt af van de diameter van de leiding. De diameter van de hoofdtoevoerbuis moet worden aangepast naargelang van de aan te sluiten apparaten.
Tip Zorg ervoor dat bij de start van de ruwbouwwerken in de vloerplaat alle uitsparingen zijn gemaakt voor de doorvoer van alle buizen. Controleer of de buizen buitenshuis minstens 1,20 meter diep liggen voor de vorstperiodes. Alle buizen die warm water naar de verdeelapparaten voeren moeten voorzien zijn van warmte-isolatie. De koudwaterbuizen moeten steeds onder de warmwaterbuizen liggen om te vermijden dat het water opwarmt. Groepeer alle waterleidingen en afvoerbuizen zoveel mogelijk. Een “zichtbare” buizeninstallatie maakt het makkelijker om eventuele lekken en reparaties te lokaliseren. Installeer de watermeter op een makkelijk bereikbare plaats. Laat het afval- en regenwater afwateren door de zwaartekracht. Vergeet niet om op uw afvoerbuizen een antiterugslagklep te installeren die het water afkomstig van de openbare leidingen (overloop na een onweer) blokkeert. Maak voordat u uw aankopen doet voor de binnenwerken een nauwkeurig plan op, op de juiste schaal, zodat u precies weet welk materiaal u nodig hebt. Voorzie ook een plaats voor een eventueel waterbehandelingstoestel (zie Bricofiche 35, “Waterbehandeling”). Dit plan zal u na de installatie ook helpen om de leidingen te lokaliseren wanneer ze gerepareerd moeten worden.
De ventilatie Wanneer het water plots door de afvoerleidingen en de valpijpen stroomt, ontstaat er een zuigeffect en dus een luchtgat dat de sifon van sommige apparaten kan doen leeglopen. Om dat te vermijden kunt u een secundaire ventilatiepijp installeren die de lucht rechtstreeks naar achter de sifons voert. De diameter van deze leiding moet gelijk zijn aan de helft van die van de leiding die ze ventileert, met een minimum van 30. Een primaire leiding vervult dezelfde rol. Bij gescheiden netwerken wordt het huishoudwater aangesloten op de secundaire ventilatie en het afvalwater (van de toiletten) op de primaire ventilatie. De ventilatiepijpen moeten steeds op het dak uitkomen.
2
De watercirculatie
Ventilatie Inspectieluik
Inspectieluik
Boiler
Warm water Koud water Afvoer van het huishoudwater Afvoer van het afvalwater Watermeter
In de leidingen circuleert het water permanent onder druk. Om te vermijden dat u de hoofdkraan moet afsluiten bij lekken of reparaties, moet u in elke vochtige ruimte (keuken, badkamer, toilet) afsluitkranen installeren op een makkelijk bereikbare plaats. Zo kunt u de watertoevoer in elke kamer afzonderlijk afsluiten zonder de hoofdkraan te moeten afsluiten.
3
De materialen Inleiding De leidingen (toevoer en afvoer) vormen de kern van een sanitaire installatie. Elk buistype heeft zijn vooren zijn nadelen. Vergeet niet om het reglement na te lezen dat in uw gemeente van kracht is. Koppel de bestaande buizen alleen aan op buizen in hetzelfde metaal. Er bestaan “diëlektrische” koppelingen voor de samenvoeging van buizen in verschillend metaal. Kies ook beugels in hetzelfde metaal als de buizen die ze moeten ondersteunen. Zo vermijdt u dat ze sneller roesten door de galvanisatie.
Voordelen en eigenschappen Gegalvaniseerde buizen
Het oudste materiaal is gegalvaniseerd staal. Het is vooral nog aanwezig in huizen die vóór 1960 werden gebouwd. Vandaag wordt het nog zelden gebruikt voor sanitaire installaties. Gegalvaniseerd staal is wel heel stevig maar roest geleidelijk aan (waardoor de buizen verstopt geraken) en is moeilijk te verwerken. Het wordt vooral gebruikt voor centrale verwarmingsinstallaties. Ze worden met elkaar verbonden door schroefkoppelingen of lassen.
Koperen buizen
Buizen in soepel koper (uitgegloeid koper)
Deze buizen worden tegenwoordig het meest gebruikt voor watertoevoerleidingen. Uitgegloeid koper is makkelijk te bewerken en doorstaat de vorst zonder te barsten. Het past zich makkelijk aan in de hoeken en heeft dus minder koppelingen nodig dan buizen in stijf koper. De buizen worden aan elkaar gevoegd met messing verloopstukken en klemkoppelingen. Er bestaat ook geïsoleerd koper dat onmiddellijk kan worden ingewerkt in het metselwerk. De buissectie wordt altijd uitgedrukt met twee cijfers: het eerste geeft de binnenafmeting aan en het tweede de buitenafmeting. De koppelingen zijn messing verloopstukken, klemkoppelingen of soldeerkoppelingen.
Buizen in stijf koper
Dit materiaal is zeer goed bestand tegen roest. Het gladde oppervlak vergemakkelijkt de watercirculatie. De buizen worden aan elkaar gesoldeerd of verbonden met klemkoppelingen.
Pvc (polyvinylchloride)
Dit materiaal wordt gebruikt voor de afvoerbuizen. Het kan goed worden verzaagd met een fijngetande zaag en doorboord met een houtboor. De buisstukken worden aan elkaar gelijmd. Het stijve plastic is uitstekend bestand tegen warmte en chemische producten. Er bestaat een nieuwe soort pvc-buizen die goedkoper en ook makkelijk te verwerken zijn: gelede pvc-buizen.
PE-buizen (polyethyleen)
Deze buizen in soepel plastic worden gebruikt voor de verdeling van leidingwater, sanitair water en centrale verwarmingswater. De buizen zijn zeer sterk, makkelijk te installeren en moeten niet worden gelast. Ze zijn verkrijgbaar met twee diameters, per meter of op een spoel. Ze kunnen ook in een koker gehuld zijn zodat ze kunnen worden ingewerkt in de vloer of de muren. Dit systeem is goedkoper per strekkende meter. Bij gebruik van per-buizen (perchlooretheen) moet elk sanitair toestel met een eigen lijn verbonden zijn met de watermeter en worden aangesloten op een verzamelleiding die het water naar elk toestel voert.
4
Flexibele buizen in gevlochten staal
Zij worden gebruikt voor de aansluiting tussen de watertoevoerleiding en de huishoudapparaten (wasmachine, vaatwasmachine ...). Ze vergemakkelijken de aansluiting van deze apparaten zonder las of buiging. Ze zijn bestand tegen een 8 tot 10 bar hogere druk en tegen temperaturen tot 110 °C. Ze verminderen de trillingen en absorberen de uitzettingen en het lawaai te wijten aan de watercirculatie. Er bestaan speciale koppelingen voor flexibele buizen.
De toevoer Koperen buizen Buigingen worden best zo veel mogelijk beperkt en vervangen door bochtstukken met een grote straal. Gebruik uitgegloeide buizen. Die zijn beter hanteerbaar voor de te buigen stukken. Gebruik (gehard) koper voor de rechte stukken.
Het snijden
Gebruik een pijpsnijder met snijwieltje, uitgerust met een mes dat de bramen verwijdert tijdens het snijden. Het gebruik van een metaalzaag wordt afgeraden aangezien die de buis kan vervormen Span de schroef van de pijpsnijder zo aan dat het ronde mes op de eerder afgetekende lijn steunt.
Span de schroef om de twee toeren opnieuw aan.
Draai de pijpsnijder vervolgens in de omgekeerde richting.
Verwijder de bramen van de binnenrand van de buis met de boor van de pijpsnijder of met een ronde vijl.
Het buigen
Buig de buis met een buigtang. Als u slechts enkele bochtstukken moet uitvoeren kunt u ook een buigveer gebruiken.
5
Mechanische koppelingen
Er bestaan verschillende soorten mechanische schroefkoppelingen. Allemaal hebben ze een centraal deel waarop speciale moeren worden geschroefd voor de verbinding en vooral de afdichting van de buizen (dichtingsringen, biconische ringen, sluitringen).
Biconische koppelingen
Deze koppelingen garanderen de afdichting van de buis dankzij het klemmen van een metalen ring (wartelmoer). Ze worden op de buis vastgeklemd. Raccord union Schuif de ring van de Plaats de moer nadat u de buis Koperen buis biconische koppeling over hebt gesneden met een het buisuiteinde en druk pijpsnijder en de bramen van Drukmoer hem 1 cm in de buis (de het metaal hebt Drukring ring moet een zekere druk verwijderd. uitoefenen op de buis). Schroefkoppeling
Doe teflon op de schroefdraad om de afdichting te garanderen.
Schuif de buis in de centrale koppeling en schroef de moeren vast.
Blokkeer de middelste moer.
Instantkoppelingen
De afdichting wordt gewaarborgd door aan elk uiteinde een vervormbaar metalen sluitplaatje te bevestigen, gevolgd door een rubberen sluitplaatje. Plaats de moeren nadat u de buis hebt afgesneden en de bramen van de uiteinden hebt verwijderd met een zachte vijl.
6
Schuif de rubberen sluitplaatjes tot tegen het metalen sluitplaatje.
Schuif het metalen sluitplaatje over de buis, het moet tegen het metalen sluitplaatje rusten.
Soldeerkoppelingen
Wrijf met een schuursponsje over het uiteinde van de buis. Het metaal moet ontvet en afgebikt zijn om de hechting te bevorderen. U kunt hiervoor ook staalwol of een zachte vijl gebruiken.
Schuif het uiteinde van de buis in de centrale koppeling en draai de moeren lichtjes vast met de hand.
Houd de middelste moer vast en draai ze vast met een Engelse sleutel.
Controleer bij al gebruikte buizen of er geen vocht in de buizen zit. Kantel de uiteinden van de buizen naar beneden zodat het vocht eruit kan lopen. Maak een bal van broodkruim en stop hem in de leiding of de buis. Het brood zal de waterdruppels absorberen en worden afgevoerd zodra er water door de buis stroomt. Enkele druppels volstaan al om te verdampen bij het contact met de soldeerwarmte, wat minuscule gaatjes zou veroorzaken in de nog zachte soldeerkoppeling.
Bedek het metaal met een beitspasta om het te beschermen tegen de oxidatie die wordt veroorzaakt door de warmte. Décapant Breng de pasta met de vingers aan rond het uiteinde van de buis, over enkele centimeters. Doe hetzelfde met het te monteren bochtstuk: reinig het met een schuursponsje en breng vervolgens beitspasta aan (ook flux genoemd).
Schuif nu het te monteren bochtstuk in de rechte buis.
Zet de rechte buis met het bochtstuk vast tussen de twee delen van een werkbank of de kaken van een bankschroef. Druk niet te hard, anders kunt u de buis verpletteren. Verhit het metaal van de twee buizen aan de koppeling.
7
Zodra het koper donkerrood wordt moet u het tinnen staafje in contact brengen met de montering, aan de andere kant van de vlam, en de lasbrander verwijderen. Het tin verspreidt zich in de dichting en stroomt er rond zoals water. Een andere manier om te weten wanneer het staafje warm genoeg is: bij het begin van de verhitting wordt de flux wit en vervolgens kleurloos. Zodra hij begint te smelten, zijn de stukken op de juiste temperatuur. Het aangevoerde metaal moet gelijkmatig verspreid worden. De gulden regel: verhit het aangevoerde metaal niet rechtstreeks maar laat het reageren op de verwarmingstemperatuur van de montering. U kunt koperen buizen ook met zilver solderen. De koppeling wordt dan des te steviger.
Ga met een koude vochtige doek over de buis om ze af te koelen. Controleer vervolgens de afdichting. Als ze lekt, moet u nog verder solderen.
PE-buizen Deze buizen zijn vervaardigd uit polybutyleen, een zeer soepel maar ook zeer stevig materiaal. Ze kunnen makkelijk overal worden aangebracht (in een schuifkoker in de ondervloeren, plafonds, houten vloeren …). De schuifkoker zorgt ervoor dat de buis makkelijk kan worden vervangen wanneer ze wordt doorboord. De buis is bestand tegen een druk van 16 kg en warm water van 80°. Een verzamelleiding (warm en koud) bedient elk waterpunt individueel. Voor de dichtheid wordt alles met de hand vastgedraaid. Denk eraan dat deze buizen zeer sterk uitzetten. Hiermee moet u absoluut rekening houden. Schroefverbindingen mogen nooit worden ingewerkt maar moeten bereikbaar blijven. Er wordt aangeraden om de koppelingen te gebruiken die zijn ontworpen door de fabrikant. En om de verzamelleidingen op makkelijk bereikbare en vorstvrije plaatsen te installeren. Gebruik de bevestigingsbeugels die bij de verzamelleidingen zijn geleverd. De toevoerbuis is vervaardigd uit stijf pvc, koper of per. Alle uitlaten zijn identiek en geschikt voor koppelingen met een diameter van 10 tot 16 mm, afhankelijk van de sanitaire apparaten die moeten worden aangesloten.
Sanitaire apparaten
Diameter koperen buizen in mm
Diameter per-buizen in mm
Wastafel, bidet, spoelbak
12 x 1
diam 10/12
Badkuip, douche Tuinkraan Wasmachine, vaatwasser, gootsteen
16 x 1 16 x 1 14 x 1
diam 13/16 diam 13/16 diam 10/12
Teken de plaats van de warm- en koudwaterleidingen af. De beugels moeten een tussenafstand hebben van 0,50 m voor pvc en 0,80 m voor koperen buizen. Teken voor een goed resultaat alles zo nauwkeurig mogelijk af.
8
Onderdelen van de verzamelleidingen.
Plaats de verzamelleidingen met behulp van een waterpas. Dat garandeert een snelle en nauwkeurige plaatsing.
Boor de gaten terwijl u de boormachine loodrecht tegen de muur houdt. Stop vervolgens de pennen in de gaten. Kies de pen naargelang van de aard van de muur of de wand.
Duid de boorgaten aan.
Boor de gaten terwijl u de boormachine loodrecht tegen de muur houdt. Stop vervolgens de pennen in de gaten. Kies de pen naargelang van de aard van de muur of de wand.
Draai de bevestigingschroeven van de beugel vast. Gebruik verzinkte of gegalvaniseerde schroeven. Kies de diameter van de schroeven naargelang van de diameter van de gebruikte beugels en pennen.
Bevestig de dop op de uiteinden. Binnenin zit een plastic ring die de afdichting garandeert.
9
Snij de buis recht af met een cutter of een buissnijtang. De snede moet loodrecht zijn en zonder bramen. Duw het uiteinde loodrecht in het gat. Wees voorzichtig met de O-ring om lekken te vermijden.
Schroef de koppeling op de verzamelleiding. Draai ze niet te hard aan en gebruik een platte sleutels.
Draai elke koppeling vast vlak na de aftakking van elk vertrek.
Bevestig de doppen op de wachtbuizen voor warm en koud water.
Bevestiging van de buizen De buizen worden op hun plaats gehouden door beugels. Plaats ze perfect rond de buis om trillingen te vermijden. Voorzie een helling van 0,5 cm/cm in de richting van de hoofdkraan. De afstand tussen twee bevestigingen mag niet groter zijn dan 1 meter. In de hoeken moeten de beugels op 15 cm van het veronderstelde snijpunt van de 2 buizen worden geplaatst. Buizen die door een wand, muur, vloer of plafond gaan moeten worden gehuld in een koker. U kunt ook per-buizen gebruiken die speciaal voor deze toepassingen geschikt zijn.
10
De afvoer Inleiding Er moeten 3 soorten water worden afgevoerd: - het regenwater afkomstig van de neerslag op de daken dat wordt afgevoerd via de dakgoot. - het huishoudwater afkomstig van gootstenen, wastafels, douches, badkuipen, wasmachines. - het afvalwater afkomstig van de toiletten. De installaties zijn met pvc-buizen verbonden met de septische put, met afzonderlijke netwerken voor het rioolwater en het huishoudwater. Onder elk sanitair apparaat (wastafel, badkuip …) bevindt zich een afvoerleiding. Elke leiding is verbonden met een (primaire) hoofdafvoerbuis die uitloopt in de put. De afvoerleidingen blijven vaak leeg, wat onaangename geuren kan veroorzaken. Om dat te vermijden kunt u een sifon plaatsen onder elk sanitair apparaat. De sifon bevat altijd 5 cm water. Het ventilatiesysteem dat op het dak uitloopt, vermijdt dat dit water wordt afgevoerd.
Afzonderlijk sanitair
Gecombineerd sanitair
32 mm
40 mm
40 mm
50 mm
90 mm ou 100mm
80 mm
11
Pvc-buizen Pvc-buizen worden gemonteerd met koppelingen (moffen, bochten, kruisen …). Zaag de buizen met een zaag met fijne tanden. Houd met één hand de buis vast. 6
Bepaal eerst de buislengtes die u nodig hebt voor uw installatie. Volg een nauwkeurig plan, indien mogelijk rechtstreeks op de muur getekend.
5
6 4 11 4 01
9
8 7
3
6 5 4
2
3 1
2
Schuur het te verlijmen deel van de buis af met schuurpapier zodat de lijm goed kan hechten en de buis goed komt vast te zitten in de mof.
Duw het uiteinde van de buis in de mof tot u niet meer verder kunt. Duid met een streepje aan tot waar de buis in de mof zit. Trek de buis uit
Verwijder met een universeel mes de bramen van de snedes en schuin de randen lichtjes af zodat u de buis makkelijker in de mof kunt steken. Schuur ook de binnenkant van de mof af.
Reinig de afgeschuurde delen zorgvuldig met trichlorethyleen of alcohol, om een perfecte hechting van de lijm te verkrijgen.
Breng met een penseel de lijm aan op het hele afgeschuurde oppervlak, gebruik niet te veel lijm. Let er op dat u geen lijm op uw huid morst.
Doe ook een laag lijm op de binnenkant van de koppeling of de mof, daar waar beide in elkaar schuiven.
Duw de buis langzaam in de koppeling tot u niet meer verder kunt, draai afwisselend met de buis en de koppeling.
Verwijder de lijmresten met een schone doek en druk de buis en de mof gedurende 15 seconden op elkaar.
Tips Werk op een goed geventileerde plaats en draag een bril en veiligheidshandschoenen.
12
