Samenvattingen presentaties KSYOS Studiereis: TeleMedicine in Ketenzorg 6 9 oktober 2011, Taormina, Sicilië

Samenvattingen presentaties KSYOS Studiereis: TeleMedicine in Ketenzorg 6 – 9 oktober 2011, Taormina, Sicilië Symposium A: Sessievoorzitter:

Kwaliteit door TeleScreening Krista Miedema, cardioloog bij Cardiologie Centra Nederland

Opening en welkom Leonard Witkamp, directeur KSYOS TeleMedisch Centrum, Amstelveen Middels KSYOS TeleDermatologie zijn inmiddels 80.000 TeleConsulten verricht. TeleOogheelkunde gaat dat inhalen, maar ook TeleCardiologie En TelePulmonologie stijgen snel. De huisarts speelt een cruciale rol in TeleMedicine en de groei daarvan. Sneller betere zorg, dichtbij de patiënt tegen lagere kosten. KSYOS streeft naar veilige, voortvarende en sociaaleconomisch verantwoorde implementatie en opschaling van eHealth diensten. Ervaringen tot nu toe wettigen de verwachting dat eHealth diensten kunnen bijdragen aan forse verbetering van de efficiëntie, kwaliteit en bereikbaarheid van zorg door substitutie van de 2e naar de 1e lijn, efficiënte inzet van chronische zorg en verbeterde therapietrouw. Tijdens deze studiereis worden drie aspecten belicht: functieonderzoek (kwaliteitsaspecten), TeleConsultatie en TeleMonitoring. TeleFundusScreening: snel en dicht bij de patiënt Thijs Veerman, Raad van Bestuur Star-MDC, Rotterdam Star werkt als medisch diagnostisch centrum in Rotterdam sinds jaren nauw samen met onder andere het Optometristen Collectief Rotterdam. Star wil graag een compleet aanbod medische diagnostiek bieden daar waar de verwijzer die niet zelf kan of wil uitvoeren. Vanaf begin 2009 werkt Star samen met KSYOS. Er zijn tot 1 oktober 2011 zo‟n 16.000 fundusscreenings gedaan. In de fundusscreening zijn nieuwe ontwikkelingen: o.a. een nieuwe funduscamera. Voordelen zijn het niet hoeven druppelen en de ruimte hoeft niet verduisterd te worden. Star en KSYOS willen in de toekomst gezamenlijk naar volledige ondersteuning van de huisarts, ook in de praktijk zelf. TeleOogheelkunde Onderzoek in de eerste lijn Riens Gort, voorzitter Optometristen Collectief Rotterdam Riens Gort is optometrist met een eigen optiekwinkel in Alblasserdam sinds 1974 en is voorzitter van het Optometristen Collectief Rotterdam (OCR). Patiënten zijn vaak al klant in de optiekzaak waardoor de drempel lager is om een controle of onderzoek uit te laten voeren bij de optometrist dan bij de oogarts. Financiering was lang een knelpunt omdat dit niet binnen de verzekerde zorg viel. KSYOS kwam met oplossingen, waardoor de samenwerking is uitgebreid. Door middel van TeleOogheelkunde Onderzoek is het mogelijk om naast de “traditionele” screening op diabetische retinopathie ook screening op glaucoom, MD, cataract en andere aandoeningen uit te voeren. Er lopen kleinschalige pilots TeleOogheelkunde Onderzoek en de resultaten tot nog toe zijn positief. TeleSpirometrie: kwaliteitscontrole in de praktijk Hans Douwes, huisarts Huisartsenpraktijk Douwes, Zwartemeer In 2010 is huisarts Douwes begonnen met spirometrie in zijn praktijk. De huisarts en POH hebben hiervoor de CASPIR cursus gevolgd. Zonder TeleSpirometrie was hij niet in alle gevallen zeker over de beoordeling van het spirogram. De huidige werkwijze is als volgt: de POH neemt het spirogram af, beoordeelt het en slaat het op in het EMD. Vervolgens vindt er overleg plaats tussen de huisarts en POH. Bij onzekerheid over de diagnose zet de huisarts KSYOS TelePulmonologie in. Het antwoord van de longarts volgt binnen 2 werkdagen. Door TelePulmonologie is de kwaliteit van het spirogram en dus de behandeling van de patiënt verbeterd. Het TeleConsult wordt vooral ingezet ter advies en overleg, de feedback van de longarts is leerzaam en erg prettig bij complexere casus. KSYOS TeleMedisch Centrum, Amsterdamseweg 206, 1182 HL Amstelveen T: 020 - 600 00 60, F: 020 – 203 11 21, E: [email protected], W: www.KSYOS.org

Cardiovasculair Risico Management in de praktijk Hans Meijer, huisarts Praktijk H. Meijer, Oost-Souburg Na goede ervaringen met TeleDermatologie en TeleOogheelkunde heeft de Walcherse Huisartsen Coöperatie (WHC) KSYOS ook benaderd voor de inrichting van de ketenzorg CVRM, want huisartsen zochten naar een manier om zelf ECG‟s af te kunnen nemen maar met kwaliteitswaarborging. Naar aanleiding hiervan zijn ze gestart met KSYOS TeleCardiologie. Bij de introductie was het met name bij praktijken die zelf al ECG‟s beoordeelden even wennen aan de nieuwe manier van werken. De kwaliteitscontrole werd als belerend ervaren. De aanwezige cardioloog geeft echter aan dat 10% kwaliteitscontrole in het beginstadium nog aan de lage kant is. Uit de eerste resultaten blijkt ook dat deze controle wel degelijk nodig is, de ECG‟s zijn niet altijd van goede kwaliteit. Aanwezige huisartsen onderschrijven het belang van een gedegen opleiding voor de afname en interpretatie van ECG‟s voordat wordt gestart met TeleCardiologie. Symposium B: Sessievoorzitter:

TeleMonitoring: de patiënt aan zet Luc Verkouteren, huisarts te IJmuiden

Ontwikkelingen in de ketenzorg met nadruk op TeleMedicine Guus Schrijvers, hoogleraar Public Health, UMC Utrecht Bij nieuwe TeleMedicine toepassingen moet geëvalueerd worden: Wat is de innovatie? Werkt het? Helpt het? Bespaart het geld? TeleMedicine is vaak een procesinnovatie naast een zorgpad, ketenzorg, taakherschikking, nieuwe apparatuur of nieuwe medicatie. Robuuste organisatie zoals de ketenzorg vraagt om goede afspraken over taken en verantwoordelijkheden. TeleMedicine kan ondersteunen in de integratie van de 1e, 2e en 3e lijn, taakherschikking van artsen naar verpleegkundigen en paramedici, zorg ICT en de bekostiging. Opties voor bekostiging van ketenzorg zijn keten-DBC, koptarief ten behoeve van samenwerking, prestatiebekostiging, ophoging abonnement of shared saving. Belangrijk voor huisartsen/zorggroepen is om na te denken hoe ze betaald willen worden (op basis waarvan), niet hoeveel. Heb hier een visie over. Belangrijk voor de opzet van een zorgprogramma zijn een goed verhaal, gedreven hardwerkende professionals, voordeel voor professionals en patiënten en een goede ICT infrastructuur, bijvoorbeeld POINT (Punt voor Overdracht, Informatie, Naslag en Transfer). Wat te doen in warrige tijden? Blijf de gezondheid van de patiënt als einddoel zien, houd het team bijeen, blijf integer, blijf wederzijdse afhankelijk erkennen, probeer zoveel mogelijk te standaardiseren maar blijf tegelijkertijd ook maatwerk leveren. Artsen voelen zich altijd al verantwoordelijk voor kwaliteit en veiligheid, het zou mooi zijn als ze dat ook doen voor doelmatigheid en de gehele maatschappij. TeleMonitoring in het ketenDBC René van Dijk, cardioloog Martini Ziekenhuis, directeur van Cavari Clinics en medisch adviseur van CURIT Er liggen kwalitatieve en financiële kansen en uitdagingen in TeleMonitoring op het gebied van cardiologie. Het aantal mensen met hartfalen groeit sterk. Dit is één van de grootste kostenposten in de zorg. Vaak worden mensen aan het einde van hun leven opgenomen. Politiek maatschappelijke, economische druk voor uitbreiding van toepassing in Telezorg is enorm. In Nederland loopt in 10 ziekenhuizen een TeleMonitoring studie, de zogenaamde IN TOUCH studie, waarbij de CURIT Connect oplossing wordt gebruikt. Toegevoegde waarde wordt getest door middel van de CURIT bij patiënten met ernstige hartfalen die net een opname achter de rug hebben. Resultaten volgen in 2012. De cardioloog kan gealarmeerd worden op afstand. Dit heeft als voordeel; kortere opnames, snellere optimale medicatie, reductie heropnames, minder polibezoeken en de patiënt is meer betrokken bij het eigen ziektebeeld. Vanaf 2013 is het mogelijk om in de eerstelijn met eigen initiatieven te komen voor TeleZorg bij de zorgverzekeraars. Het is mogelijk om deze initiatieven te combineren met de 2 e lijn.

KSYOS TeleMedisch Centrum, Amsterdamseweg 206, 1182 HL Amstelveen T: 020 - 600 00 60, F: 020 – 203 11 21, E: [email protected], W: www.KSYOS.org

Symposium C: Sessievoorzitters:

TeleConsultatie als Best Practice Marlies Zandwijk, huisarts te Emmen René Bloem, huisarts te Limmen

TeleDermatologie is Best Practice Job van der Heijden, promovendus AMC, Amsterdam Het British Journal of Dermatology publiceerde recentelijk een studie over het effect van teledermatologie op efficiëntie, kwaliteit en kosten van zorg na selectie door de huisarts. In de studie zijn 37.207 teleconsulten geïncludeerd, uitgevoerd via KSYOS TeleMedisch Centrum tussen maart 2007 en september 2010. Uit de resultaten blijkt, dat wanneer teledermatologie werd ingezet ter voorkoming van een fysieke verwijzing, 74% van de verwijzingen ook daadwerkelijk werd voorkomen. De gemiddelde antwoordtijd van de dermatologen was 4,6 uur. Pieken van het insturen van de teleconsulten zijn aan het einde van de ochtend en het einde van de dag. Huisartsen gaven aan dat er een (hoog) leereffect was bij 85% van de teleconsulten. Deze studie is een verdere onderbouwing van de stelling dat TeleDermatologie Best Practice is na selectie door de huisarts. Ook gepigmenteerde aandoeningen kun je via TeleDermatologie insturen, het kan dan alleen vaker voorkomen dat de patiënt alsnog fysiek gezien moet worden. Het is mogelijk om TeleDermatologie direct met de patiënt te gaan doen. Uit een studie van Nina Eminovic bleek dat patiënten goed in staat zijn om zelf foto‟s te maken en een vragenlijst in te vullen, maar de patiënt begreep het antwoord van de dermatoloog dan vaak niet. TeleDermatologie heeft een maatschappelijke businesscase. Zorgverzekeraars zijn vooral gefocused op kwaliteit. TeleDermatologie zou opgenomen moeten worden in de NHG standaarden. TeleCardiologie: fax is verleden tijd Jan-Paul Ezechiëls, cardioloog Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp Het grootste voordeel van TeleCardiologie voor de cardioloog is dat de beoordeling plaats kan vinden op een tijdstip dat de cardioloog goed uitkomt. Voorheen werden ECG‟s gefaxt en moest de cardioloog het hele ziekenhuis door om de fax op te halen en het direct telefonisch bespreken met de huisarts. Daarnaast levert het een kwaliteitsverbetering, kostenbesparing, voorkomen verwijzingen, een gebruiksvriendelijk systeem, gedocumenteerde zorg en een vergoeding conform inspanning. Randvoorwaarden om te werken met TeleCardiologie zijn goede afspraken (binnen twee werkdagen bericht), bereidheid van de huisarts om een ECG-apparaat aan te schaffen van hoge kwaliteit, en een heldere vraagstelling van de huisarts. In acute situaties kan TeleCardiologie niet worden ingezet. Een groot voordeel van het afnemen van een ECG door de huisarts is dat het ECG kan worden afgenomen op het moment dat de klachten zich manifesteren. Door een goede logistiek wordt de kwaliteit van zorg verhoogd en worden onnodige fysieke verwijzingen voorkomen. Conclusie: “Fax is boe, TeleCardiologie is yeah!” Het PreConsult: sneller en beter behandelen Marc Nahuys, dermatoloog Amstelland Ziekenhuis, Amstelveen Het PreConsult wordt ingezet voor patiënten die juist fysiek verwezen worden. Bij het PreConsult vult de patiënt zelf of een verpleegkundige voor de patiënt de ziektegeschiedenis in en vult deze aan met foto‟s van de aandoening. Het PreConsult wordt positief ontvangen door zowel patiënt, huisarts als dermatoloog. PreConsult is een goed middel voor triage op de polikliniek. Bij het verwijderen van huidaandoeningen is veel winst te halen met het PreConsult. Een groot voordeel is dat de patiënt zelf rustig na kan denken over de huidaandoening in zijn of haar veilige omgeving thuis. Bij een ingevuld PreConsult moet de dermatoloog tijdens zijn spreekuur zien te voorkomen dat de patiënt opnieuw zijn hele verhaal gaat doen. Tijdens de discussie blijkt dat het inzetten van het PreConsult in de huisartsenpraktijk ook interessant is. Zo kan je voorkomen dat spreekuren uitlopen en dat patiënten over een tweede klacht beginnen.


TelePulmonologie: aanvulling op ketenzorg COPD Christian Melissant, longarts Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp TelePulmonologie wordt ingezet ter voorkoming van fysieke verwijzingen, voor advies en ter ondersteuning van ketenzorg COPD (o.a. diagnostisch consult). In de regio van het Spaarne Ziekenhuis zijn 151 huisartsen actief, landelijk 228. In de Spaarne regio verstuurt de huisarts in deze initiële pilot nog in 60% van de gevallen een TelePulmonologie Consult ter advies, in de overige 40% om een fysieke verwijzing te voorkomen. In die laatste groep resulteert de inzet van TelePulmonologie tot een reductie van 88% van de fysieke verwijzingen, landelijk ligt dat percentage op 75%. Een bruikbare mogelijkheid om TelePulmonologie in de ketenzorg in te zetten is het „diagnostisch TelePulmonologie Consult‟. De huisarts behoort met enige frequentie een spirogram te maken om de kwaliteit van het spirogram te borgen. Zorggroep KCOETZ: drie jaar TeleOogheelkunde Luc Verkouteren, huisarts Huisartsenpraktijk Het Baken, IJmuiden In 2007/2008 werd de Diabetisch Ketenzorg opgezet in Zuid-Kennemerland. In 2009 werd zorggroep KCOETZ opgericht. Enkele knelpunten bij de ontwikkeling waren inzet, invloed en beleid van de huisartsen, de rol van de internisten en de rol van thuiszorg instanties. Er vloeide een aantal kwaliteitseisen uit voort. Ondertussen bestaat de keten uit 9298 patiënten, 83 huisartsenpraktijken en 106 huisartsen. Patiënten zijn razend enthousiast over KSYOS TeleFundusScreening. KCOETZ is erg tevreden over de samenwerking met KSYOS. Voordelen van deze samenwerking zijn de bekendheid, betrouwbaarheid, de prijsafspraken, het uitgebreide netwerk, de kwaliteit en kwaliteitscontrole. De opkomst van de DM patiënten voor funduscontrole is enorm veel groter geworden. Er komt nog steeds 33% niet dus er is nog werk aan de winkel. Nieuwe TeleConsultatie kansen Jack Lugtmeijer, huisarts Uithoorns HuisArtsen Collectief, Uithoorn Jack Lugtmeijer werkt sinds 2005 met TeleConsultatie en is erg enthousiast over de mogelijkheden hiervan. Uit een onderzoek van Boer & Croon blijkt dat Nederland miljarden kan bezuinigen op de gezondheidszorg door de huisarts meer te laten doen en de huisarts hier ook (financieel) in te faciliteren. Professor De Groot (huisartsgeneeskunde) stelt dat de huisarts tegenwoordig alleen kan overleven met een of meer „hobby‟s‟. De eerstelijn moet de leuke dingen voor zichzelf houden. Voor Jack is dit onder andere vasectomie, oogheelkunde en echoscopie. Symposium D: Sessievoorzitter:

Discussie Heino van Essen, RvC KSYOS

Verantwoordelijkheden van patiënten bij zelfmanagement Guus Schrijvers, hoogleraar Public Health, UMC Utrecht De patiënt heeft zelf een aantal verantwoordelijkheden bij zelfmanagement. Deze verantwoordelijkheden kunnen worden bevorderd door verleiden, sociale druk, resultaten laten zien en de patiënt aanspreken op zijn/haar verantwoordelijkheden. Basiscompetenties van iedere arts zijn het creëren van een vertrouwensrelatie, de preventieve boodschap ondersteunen, timing van de preventieve boodschap, het onderkennen van de secundaire ziektewinst en motivational interviewing. TeleHealth kan hier aan toevoegen: nieuwe online toegang tot professional, makkelijk contact patiënten onderling, nieuwe doelgroepen, herhaling van preventieve boodschap, serious gaming, en door alles handig te organiseren: veiligheid en preventie combineren (meer met hetzelfde geld). Een lastig terugkerend probleem is dat de overheid beleid maakt op basis van incidenten en niet op basis van risico. Het probleem in Nederland bij nieuwe ontwikkelingen is het uitblijven van financiële innovaties die zorginnovatie mogelijk maken.


Hoe (snel) zal eHealth zich ontwikkelen? Leonard Witkamp, directeur KSYOS TeleMedisch Centrum, Amstelveen Verantwoordelijkheid van de aanbieder van TeleMedicine diensten is een goede definiëring van de dienst, het aantonen van het voordeel voor de maatschappij en voor de actoren betrokken bij de dienst en het monitoren van de resultaten. Voor brede opschaling moeten de afnemers de juiste randvoorwaarden scheppen (transparante tarieven, substitutie, minimale kwaliteitseisen, juridische zekerheid en toekomstperspectief). Aanbieders en afnemers bepalen gezamenlijk de maatschappelijke relevantie van een nieuwe dienst met betrekking tot het effect op snellere zorg, betere zorg, zorg dichtbij de patiënt, lagere kosten, reeds gerealiseerde implementatie en marktpotentieel. Leonard bedankt alle koplopers die ooit als eerste op eigen risico (zonder vergoeding) zijn gestart; de afdeling huidziekten van het AMC, de Orde van Medisch Specialisten, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, dermatologen, huisartsen, zorgverzekeraars, overheid, huidige voorlopers in alle vakgebieden en de KSYOS medewerkers. TeleMedicine moet meer onder de aandacht worden gebracht bij patiënten! Conclusies en afsluiting Ab Bakker, Raad van Commissarissen, KSYOS TeleMedisch Centrum, Amstelveen Opvallend aan deze studiereis waren de gedreven voordrachten (believers), de zeer geanimeerde discussies en veel aandacht voor het geld (een hinderlijke bijwerking). Waar staan we nu? TeleMedicine is een realiteit voor dermatologie, mede dankzij subsidies en lef. De grote doorbraak blijft echter uit en de randvoorwaarden zijn nog verre van ideaal. TeleScreening is in opkomst, de kwaliteitscontrole is een punt van aandacht. Het politieke klimaat verandert, er heerst een gevoel van urgentie. In het manifest “Opschaling marktwerking en toepassing eHealth” (2009) worden urgentie en barrières onderkend; draagvlak onder medische professionals, aanbod diensten en knowhow, ontbrekende medische en economische onderbouwing, uniformering, standaardisatie en wet- en regelgeving. In “Innovatie als motor voor toekomstbestendige zorg” (2010) worden 5 prioriteiten gesteld: verhoging van de investeringen, versterking van de positie van de patiënt, stimulering van innovatie in beroepen en opleidingen, bevordering van netwerkzorg en aanpak van systeembelemmeringen. Het kabinet wil eHealth in 2012 een flinke impuls geven en de belangrijkste knelpunten in wet- en regelgeving oplossen. Het belang van TeleMedicine wordt onderkend, maar pas op het gevaar om voor de hand liggende punten te laten liggen. Een toekomstgericht beleid is prachtig, maar de toekomst is al begonnen! Zorg voor een “VOC mentaliteit nieuwe stijl”; visionair, ondernemend en consciëntieus. Geen woorden maar daden!


Samenvattingen presentaties KSYOS Studiereis: TeleMedicine in Ketenzorg 6 9 oktober 2011, Taormina, Sicilië

Recommend Documents