Samenvatting. Onderzoek

Samenvatting In dit rapport treft u de bevindingen aan van de quickscan “Koeltechniek” 2013. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Ontwikkeling in het kader van haar arbeidsmarktbeleid. De Koeltechniek of ook wel “koude techniek” genaamd, is een kleine en specifieke sector op Curaçao. Het is een groeiende sector, waarbij technisch specialistische kennis noodzakelijk is om het beroep naar behoren te kunnen uitoefenen. Bij de vakmensen leeft het gevoel dat het specialisme van koeltechniek nog onvoldoende wordt onderkend. Dit gevoel kan mogelijk te maken hebben met het feit dat er tot op heden weinig bekend is over deze sector. Er is nooit eerder onderzoek gedaan naar de Koeltechniek sector. Er is eveneens geen belangenvereniging die de belangen van functiebeoefenaars in deze sector behartigt. De vraag is in hoeverre de onbekendheid op Curaçao over de koeltechniek sector invloed heeft op het beroep van de koeltechnische vakman en ook de eisen die worden gesteld aan jonge mensen die het vak van koeltechniek willen leren. Met deze quickscan is een aanzet gemaakt om inzicht te bieden in hoeverre vraag en aanbod op elkaar aansluit, zodat er gericht op de groeiende ontwikkelingen binnen de sector ingespeeld kan worden.

Onderzoek De quickscan heeft als doel om de congruentie tussen de vraag en het aanbod voor de sector koeltechniek op Curaçao in kaart te brengen. Uit onderzoek moet blijken hoe de samenstelling van het personeelsbestand binnen sector er uitziet en de omvang. En of er voldoende gekwalificeerd personeel op Curaçao aanwezig is of in de nabije toekomst zal zijn, om in de behoefte van de sector te kunnen voorzien. Tijdens het onderzoek lag de nadruk op het verzamelen van feiten en cijfers, kwantitatieve gegevens met behulp van uitgebreide vragenlijsten. Deze aanpak werd aangevuld met groepsgesprekken met stakeholders vanuit het onderwijsveld en vanuit de arbeidsmarkt, die een beeld gaven over de ervaren kwaliteit.

KBB 2013.07

Maart 2014

1

Samenvatting Quickscan Koeltechniek Curaçao

Een inventarisatie heeft aangetoond dat er op Curaçao op dit moment een populatie van 36 koeltechniekbedrijven is. Die zijn allemaal benaderd voor het onderzoek. 7 bedrijven hebben geen medewerking verleend aan het onderzoek en 6 bedrijven bleken bij nader inzien niet meer te bestaan. Het responspercentage van dit onderzoek is uiteindelijk vastgesteld op 80.6%. Via schoolbesturen, onderwijsinstellingen en het Ministerie van Onderwijs, Wetenschap, Cultuur en Sport (OWCS) zijn specifieke data opgevraagd, gerelateerd aan instroom en uitstroom uit de koeltechniek sector relevante opleidingsrichtingen. Er is geen centrale database beschikbaar met deze cijfers waardoor elk opleidingsinstituut apart is gevraagd cijfers aan te leveren. Van de 10 opleidingsinstituten heeft 1 onderwijsaanbieder de cijfers beschikbaar gesteld. Voor de vaststelling van de definitie van de sector koeltechniek is gebruik gemaakt van internationale classificatiecodes zoals ontwikkeld door de Verenigde Naties. In deze quickscan is de laatste versie hiervan als uitgangspunt gebruikt, oftewel de International Standard Industrial Classification of all Economic Activities (ISIC), revision 4 1&2. Volgens deze classificatie valt de sector koeltechniek onder de hoofdgroep Industrie, Vervaardiging van elektrische apparaten en Vervaardiging van machines en werktuigen voor specifieke doeleinden.

Arbeidsmarktsituatie Op Curaçao is het gangbaar een onderscheid te maken in een subsector “domestic” en “industrieel”, oftewel koeltechniek in woonhuizen en koeltechniek toegepast binnen fabrieken en bedrijven. Daarnaast wordt een onderscheid gemaakt in koeltechniek, oftewel airco- en fan systemen gericht op klimatologisch aanpassingen in gebouwen en in koudetechniek, gericht op het duurzaam bewaren van producten die aan bederf onderhevig zijn of gekoeld bewaard moeten worden in de vorm van koelkasten en diepvriezers.

Central Bureau of Statistics (2012) Nieuwe classificatiecode voor bedrijfsactiviteiten, in Modus, Statistisch Magazine, Jaargang 10 / nr. 4 / 2012, pg. 30 – 34. 2 United Nations (2008), International Standard Industrial Classification of All Economic Activities, Revision 4. Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division, Series M No. 4 / Rev.4 1

KBB 2013.02

Maart 2014

2


Uit het onderzoek komt naar voren dat de koeltechniek sector een relatief kleine en specifieke sector is, waarbij zeer gespecialiseerde kennis en vaardigheden aan bod komen. Hoewel het een kleine sector is, is het een sector met zeer gunstig groeiende ontwikkelingen. Er is veel werk binnen de sector. Er komen meer mensen in dienst dan dat er uitstromen. Uit cijfers van het onderzoek blijkt dat voor iedere werknemer die de sector verlaat drie nieuwe medewerkers worden aangetrokken. De koeltechniek sector heeft in verhouding met andere sectoren te kampen met veel openstaande vacatures. Te tijde van het onderzoek was bijna 10% van alle functies vacant. Op het meetmoment van de survey waren er in totaal bij de 29 bezochte bedrijven 238 functies, waarvan 197 ingevuld in de vorm van een vast dienst-verband, 19 freelance functies en 22 vacatures. Gemiddeld werken er ruim 8 personen per bedrijf. De meeste bedrijven (55,2%) specialiseren zich in koel- of koudetechniek, en 41,4% doet een mix van activiteiten in de koel- en koudetechniek. Van de bedrijven in de koeltechniek valt 79.3% onder de categorie micro en kleinbedrijf. In de hele sector koeltechniek op Curaçao is geen enkel bedrijf met meer dan 50 medewerkers actief. verdeling respondenten sector koeltechniek naar bedrijfsgrootte 0.0%

20.7%

24.1%

55.2%

micro klein middelgroot groot

Opleidingsniveau, vacatures en mobiliteit De opleidingsachtergrond van de medewerkers in de sector koeltechniek is divers. Een SBO opleiding komt het meest voor, bijna 1/3 (29,1%) van alle medewerkers heeft dit niveau. Opvallend is dat ook op leidinggevende posities veel hoogopgeleiden voor komen. Van de ondernemers / eigenaars heeft 44,8% een HBO/WO achtergrond, bij de managers is dat zelfs 76,9%. Hoewel VSBO geen eindonderwijs is 29,5% van alle medewerkers afkomstig uit dit onderwijsniveau. Vooral onder de (hulp)monteurs komen veel VSBO-ers voor, namelijk meer dan de helft (57,5%).

KBB 2013.02

Maart 2014

3


In de sector koeltechniek blijkt op het moment van meten geen ongeschoold personeel in dienst te zijn. Alle medewerkers hebben minimaal een leerwerktraject afgerond. De vertegenwoordigers uit de sector stellen dat het niet moeilijk is om personeel te werven voor een vacante functie binnen de koeltechniek sector. Wel wordt het vinden van “geschikte” mensen als lastig ervaren. Het niet geschikt zijn heeft met name te maken met het feit dat het specialisme van het vak wordt onderschat. Ook technische taalvaardigheid is een vereiste die vaak ontbreekt of in onvoldoende mate aanwezig is. Evenals bij andere sectoren spelen ook de houding en discipline een rol. Het onderwijsaanbod, specifiek gericht op koel- en koudetechniek is minimaal terwijl de behoefte hieraan toeneemt. De vertegenwoordigers uit zowel de sector als het onderwijs zijn het volmondig met elkaar eens dat zij elkaar niet of nauwelijks weten te vinden. Er wordt gesteld dat in het belang van de sector, dringend hierin verandering dient te komen. Concluderend wordt gesteld dat in belang van de positieve ontwikkelingen binnen de sector op beleidsniveau samenwerking bewerkstelligd zal moeten worden.

Onderwijsaanbod Er is op Curaçao maar één school die specifieke opleidingen in de richting van koeltechniek aanbiedt: FEFFIK. Er zijn wel verschillende algemene techniek gerichte opleidingen op VSBO en SBO niveau, aangeboden door verschillende scholen. Voor de quickscan is een up to date overzicht gemaakt van alle in schooljaar 2013/2014 op het eiland aangeboden relevante opleidingen voor de sector koeltechniek: Figuur 11 : overzicht relevante opleidingen sector koeltechniek Curaçao schooljaar 2013 / 2014 niveau

opleidingsinstituut

opleidingsrichting en niveau

SBO

FEFFIK

Monteur koudetechniek, niveau 2

RK-MTS

1e Monteur industrieel onderhoud, niveau 3 Procesoperator C, niveau 3 Monteur montage onderhoud, niveau 2

VSBO

Albert Schweitzer

Algemeen techniek, niveau 4 (TKL)

Juan Pablo Duarte


Marnix


Sscholengemeenschap Otrobanda


SGP


SKAI


St. Jozef


St. Paulus


KBB 2013.02

Maart 2014

4


Het merendeel van de relevante opleidingen betreft VSBO opleidingen algemene techniek. Uitgangspunt van het huidige onderwijssysteem is echter dat het VSBO geen eindonderwijs is en dat na afronding jongeren een vervolgopleiding op SBO niveau gaan doen. Om een uitspraak te kunnen doen over de aansluiting van het onderwijs en de arbeidsmarkt, is geprobeerd een inventarisatie van in- en uitstroom uit de verschillende opleidingen te maken. Helaas is dat door het ontbreken van een centraal database en het marginaal door scholen aanleveren van cijfers niet gelukt.

Conclusies en aanbevelingen De koeltechniek of ook wel “ koude techniek” genaamd, is een kleine en specifieke sector op Curaçao. Het is een groeiende sector, waarbij degelijke specialistische technische kennis noodzakelijk is om het beroep naar behoren te kunnen uitoefen. Er is weinig bekend over de koeltechniek sector op Curaçao. Tot op heden bestaat er geen verenging voor deze sector die belangen behartigt en informatie verzamelt. Het vinden van geschikte medewerkers is lastig zodra het gaat om vakinhoudelijke kennis in combinatie met technische taalvaardigheid. Een belangrijk knelpunt is het nagenoeg ontbreken van een specifieke vakopleiding op het juiste niveau terwijl het een groeiende sector betreft. Onderstaande aanbevelingen kunnen een positieve bijdrage leveren aan het groeiende tekort van vakmensen voor de sector. Inrichten vakonderwijs Er is dringend behoefte aan een vraaggestuurde technische vakopleiding op het niveau 3, die zich richt op koel- en koudetechniek. Specifieke vakkennis en technische taalvaardigheden dienen centraal te staan. Overleg / afstemming tussen sector en arbeidsmarkt De opleiding die momenteel wordt aangeboden op lager niveau zou door meer overleg met de sector beter in kunnen spelen op de wensen en behoeften. Ook over het aannemen van stagiaires en bijbehorende voorwaarden kunnen betere afspraken gemaakt worden.

KBB 2013.02

Maart 2014

5


Meer aandacht voor houding en vaardigheden in het onderwijs Een algemene opmerking die bij nagenoeg alle sectoren terug blijft komen is aandacht voor de sociale vaardigheden bij jongeren. Dit punt verdient aandacht binnen het gehele onderwijsveld. Anticiperen op groot aandeel medewerkers met VSBO opleidingsniveau Hoewel VSBO volgens ons onderwijssysteem geen eindonderwijs is, stromen wel veel jongeren met VSBO als hoogst genoten opleiding de sector in. Hierop zou het onderwijs moeten anticiperen. Aanleggen centrale onderwijsdatabase Het aanleggen van een centrale, toegankelijke onderwijsdatabase over aantallen studenten en de uitstroom maakt het mogelijk de aansluiting te blijven monitoren in de toekomst. Samenwerking binnen de sector en aandacht voor werkgeverschap Er gebeurt nog weinig bij de bedrijven als het gaat om investeren in medewerkers. Het is echter de enige manier om werknemers te laten ontwikkelen en te binden aan de organisatie. Te denken valt aan bij- en nascholing, loonontwikkeling en secundaire arbeidsvoorwaarden. Voorlichting over de sector, kwaliteitsafspraken, imago verbetering en opleidingen kunnen gezamenlijk beter worden opgepakt.

KBB 2013.02

Maart 2014

6

Samenvatting. Onderzoek

Recommend Documents