Samen Onderweg
nr. 64
Contact Onderweg S t i c h t i n g
S a m e n
O n d e r w e g
H e e r l e n
M a a r t
2 0 1 0
Op talloze muurschilderingen van kloosters en kerken, op schilderijen wordt door de eeuwen heen het verhaal verteld van Jezus van Nazareth. Iedereen heeft over hem gehoord. In de bijbel maar ook in buitenbijbelse geschriften wordt zijn naam genoemd. Hij was een mens die zich bekommerde om zieken, armen en sukkelaars, mensen aan de rand van de maatschappij. Het was een man die ons blijft raken en die ons tot op de dag vandaag blijft aanspreken. Iemand die echt heeft geleefd, een voorbeeldfiguur voor ieder van ons. Vandaar het thema: “Jezus leeft! Ook voor jou / u?” In dit nummer vertellen enkele mensen die zich betrokken voelen bij Samen Onderweg, hoe zij ervaren dat die Jezus leeft, voor hen. Zoals gewoonlijk opent onze pastor Marie José Voss deze uitgave met een pastoraal woord. Er wordt verslag gedaan van de kersthappening samen met het Bernardinuscollege en van de traditionele jaarlijkse dialectviering met carnavalsvereniging De Eekheuëre. De preek van pastor Jan Geraets tijdens de jaardienst van pastor Ben Heijnens willen we graag onder uw aandacht brengen. En op verzoek publiceren we de herinneringen aan pater Max van der Schoot, uitgesproken op 27 december tijdens de tiende jaardienst voor hem.
INHOUD Uitzien naar het licht
3
Wie was Pater Max van der Schoot
4
Pater Max van der Schoot
7
Impressie van het kerstconcert op 21 december
8
9
Nieuw licht over onze kerk
10
Stof voor een nadenkertje
12
Jezus lééft, ……voor mij
14
Jezus leeft! Ook voor jou?
15
Jezus leeft! Ook voor jou
16
Gehoord:
18
Colophon
19
Alles oeht de kas
2
UITZIEN NAAR HET LICHT Marie-José Voss, pastor
De dagen gaan weer lengen, het is merkbaar! Er komt meer licht in ons leven, ofschoon er ook veel mensen zijn die in duisternis leven. We mogen uitkijken naar het licht in deze veertigdagen- tijd; het licht van de verrezen Heer.. Het was me een wintertje wel. Het leek wel dat wanneer er een viering was in de kapel, de sneeuw met bakken uit de hemel kwam. En als het niet gesneeuwd had, dan was er wel een weeralarm. Dat was zeker merkbaar aan het bezoekersaantal van de vieringen tijdens de feestdagen en de andere zondagen; velen bleven thuis en terecht. Zo heb ik zelf ook een keer verstek moeten laten gaan, omdat het risico te groot was.
afscheid gegeven in een overvolle kapel. We zullen haar missen. De naam van Constance staat geschreven in de palm van Gods hand, dat zij ruste in vrede.
Denk dat vooral de ouderen onder ons er extra last van hebben gehad. Ze konden, durfden niet naar buiten met al die gladheid. Gelukkig hadden ze mensen in hun omgeving die de nodige boodschappen konden doen. Maar die narigheid is voorlopig voorbij!
De veertigdagentijd is een voorbereidingstijd voor Pasen, het grootste christelijk feest. We mogen uitzien naar het licht, de verrezen Heer. Ik wil u een korte meditatie meegeven:
Op maandag 4 januari hebben we afscheid genomen van Constance Houben – Quanjel, een vertrouwd lid van Samen Onderweg. Voor zover ze kon, kwam ze elke zondag naar de kapel. Als ik achter in de kapel stond, maakten we altijd even een praatje. Constance is 90 jaar geworden, ruim 45 jaar was zij weduwe, met een groot gezin van 9 kinderen; ik geef het je te doen. Met haar negen kinderen, vele klein- en achterkleinkinderen hebben we haar een mooi
Wat brengen wij mee? Beseffen wij wat God ons gaf en wat wij aan moeten dragen omwille van een nieuw begin van leven? Ook in onze tijd geeft de aarde haar schatten: levend water voor gezonde vissen, vruchtbare aarde om te zaaien en te oogsten, genoeg voedsel voor iedereen. Het leven van Jezus, de Christus, is Licht, dit licht wijst ons de goede richting; samen kunnen we het winnen, zijn Naam in ons midden is de richting. Ieder mensenkind dat verloren dreigt te gaan is welkom in onze kring. Ik wens u een goede voorbereidingstijd toe!
3
Wie was Pater Max en wie was hij voor mij? Corry van Zandvoort
Tien jaar geleden zaten we hier met een aantal mensen bij elkaar, geschrokken, geschokt en aangeslagen. We wisten allemaal dat Pater Max al een tijd niet goed was. Toch kwam zijn overlijden hard aan. Samen waakten we bij hem en na een bijzonder indrukwekkende viering brachten we hem naar zijn laatste rustplaats.
kledinginzameling op Franciscusdag. Toen Pater Theo Simons in 1973 provinciaal werd, kreeg Max de leiding over het BP-koor. In het samen zingen en vieren probeerde hij een brug te slaan tussen de jongeren en de kerk. Jonge mensen kregen van hem de ruimte om zichzelf te zijn. Op vrijdagavond, tijdens de koorrepetitie, legde hij zijn oor te luisteren; hij wist steeds wat er omging in deze groep jongeren. Hoogtepunten voor hem en voor het koor waren de zeilkampen in Amsterdam (de enige keer in het jaar overigens dat hij in kostuum verscheen). Ook nadat hij afscheid genomen had van het koor bleef hij betrokken bij de jongeren. Hij zegende talloze huwelijken in en doopte hun kinderen.
In een overweging in 1974 verkondigde Pater Max: “Gewone toevallige omstandigheden kunnen je leven veranderen. Het kan gebeuren dat je in een commissie gevraagd wordt, dat je in een bestuur terecht komt en dat je daar al samenwerkend je thuis gaat voelen, onverwacht is je leven anders geworden”. Dat is precies wat er met mijzelf gebeurde en waardoor ik in aanraking kwam met Pater Max en later met Samen Onderweg. Wij hadden elkaar wel eens ontmoet; onze kinderen zaten hier op het Bernardinuscollege en ik had te maken met de gezinsmissen in de Pancratius. Toen ik door Max gevraagd werd om in het bestuur van de stichting te komen, heeft mijn leven inderdaad een andere invulling gekregen.
Max was een bekende Heerlenaar. Jarenlang genoot hij als Sinterklaas, geëscorteerd door een groep BP-koorpieten, van de toespraak op het gemeentehuis, waar hij dat wat hem niet beviel in de stad op het bordje van de burgervader kon deponeren. Hij was begaan met mensen die de Kerstmis in eenzaamheid moesten doorbrengen en probeerde jongelui enthousiast te maken voor de Kerst-inn . In zijn bruine pij liep hij door de stad, soms nageroepen of meewarig aangekeken. Hij was er immuun voor geworden. De pij hoorde bij hem het gaf hem gezag (zei hij zelf) en het maakte hem vooral herkenbaar. Stiekem vond hij het ook wel handig; hij hoefde zich de kop
Pater Max, Antonius Franciscus van der Schoot, bakkerszoon uit het Gelderse Hedel, verliet de veilige omgeving van een warm gezin om in te treden bij de franciscanen, in de voetsporen van Sint Franciscus. Hij koos voor de man waarvoor leven is: het beleven van het evangelie, het verstaan van de boodschap in de eigen tijd, in de geest van Jezus van Nazareth en niet volgens de letter. De man óók die koos voor armen en verdrukten, zieken en gehandicapten, sukkelaars en treuzelaars.
TIENDE JAARDIENST PATER MAX VAN DER SCHOOT Op 27 december werd voor de tiende keer het overlijden van Pater Max van der Schoot herdacht. Bij die gelegenheid is de overweging uitgesproken door Huub Meijer en Corry van Zandvoort. Op verzoek volgt hier de publicatie van beide overdenkingen
Max kwam in Heerlen terecht als leraar klassieke talen. Later werd hij zelfs rector, maar op de eerste plaats was hij schoolpastor. Zijn hart ging uit naar jonge mensen; daar werkte hij graag mee. Hij startte diverse acties waaronder het lepraproject voor Dr.Anten en de 4
pater Max van der Schoot, o.f.m. 5
niet te breken over wat hij moest aantrekken. In 1980, toen er in de kerk een andere, behoudende, wind ging waaien, verzamelde hij mensen om zich heen die het bestuur gingen vormen van de Stichting Samen Onderweg. Ik was een van hen. Samen Onderweg kreeg in de loop van de jaren structuur en er ontstonden werkgroepen en commissies. Meestal nam Max zelf het initiatief daartoe en bleef hij de grote stimulator en inspirator. Samen Onderweg wás Max van der Schoot
en opvattingen. Velen kreeg hij mee, sommigen keerden zich resoluut van hem af. Hij veroordeelde niemand en liet iedereen in zijn waarde. In gesprekken met ouderen werd hij meer dan eens geconfronteerd met angst om hun verleden. Van het zondebesef aangepraat door de kerk, konden ze niet meer los komen. “Vaak zien ze niet meer hoeveel goeds ze hebben gedaan of vinden zichzelf niets waard. Ik word er bedroefd onder als ik hoor hoe de oude dag van mensen vergald wordt door akelige schuldgevoelens Van lieverlee kwamen steeds meer mensen naar en angst voor God. Ik houd deze mensen de de kapel, ook ouderen, vooral om naar de preken boodschap van Jezus voor over onze God en te luisteren. Zijn preek was steeds actueel. dan ervaar ik soms de bevrijdende kracht van Het ging over alledaagse gebeurtenissen. Hij het evangelie…” besteedde er veel aandacht aan. Meer dan eens De kerk moest volgens hem dicht bij de mensen veranderde hij zijn verhaal op het laatste moment blijven en hun mondigheid respecteren. De 8 als een actuele gebeurtenis de meibeweging had zijn sympathie. mensen bezighield. Soms wilde Hij wilde niet polariseren, maar hij symbolen verduidelijken; Hij wilde mens onder met het bisdom had hij niet veel hij kwam met een koppel op. de mensen zijn. De kerk tortelduiven in een kooi of met Max wilde de mens, het leven en een ploeg die hij op het altaar moest volgens hem dicht de liefde boven regels stellen. Hij neerzette. bij de mensen blijven was wel voor verandering, voor Hij wilde mens onder de mensen en hun mondigheid aanpassing van de kerk aan de zijn en ging wel eens midden veranderende maatschappij, respecteren. Max wilde tussen de kerkgangers zitten maar langzaam groeiend, in de mens, het leven en kleine stapjes. tijdens een preek. Elke preek werd tot de laatste de liefde boven regels Pater Max was in hart en nieren letter uitgetikt ‘om niet gaan stellen. franciscaan, maar bepaald geen leuteren’, zoals hij zelf zei. traditionele pater. Hij was geen Eens vertelde hij : “In de loop van de jaren heb heilige. Hij was eigenwijs en hij zorgde slecht ik geleerd dat je niet boven mensen mag gaan voor zichzelf, maar hij was een bijzonder mens. staan…. Je hoort er heel dicht naast te staan Hij heeft mij in mijn ziel geraakt. en meestal moet je alleen maar luisteren…. soms kun je maar beter je mond houden, niks Onlangs hoorde ik dat een dagblad mensen zeggen en een enkele keer (zelden) duidelijk opriep om een kaartje te sturen naar iemand antwoorden en spreken… die ze bewonderden of wilden bemoedigen. In de loop der jaren heb ik ook geleerd, dat je niet De meeste kaartjes bleken gestuurd, niet uit te veel of helemaal niet over God en theologie bewondering, maar uit medelijden o.a. naar moet praten..maar over het concrete leven van Marianne Timmer en Marco Borsato. de mens; een enkele keer bid je eens samen…. Ik zou een kaartje willen sturen naar Pater Max Samen Onderweg zou pastoraal van nabijheid met de tekst: U droomde van een stad, jarenlang, moeten zijn…samen in het leven staan, elkaar waar het woord van Jezus wordt verstaan als nabij zijn, er voor elkaar zijn…” een boodschap van leven en bevrijding, waar Niet iedereen was het altijd met hem eens; mannen en vrouwen, jong en oud, samen kerk sommigen vonden hem te radicaal of behoorlijk zijn. Wij blijven samen onderweg om iets van eigenwijs. Door zijn herhaalde oproep voor uw droom te realiseren en wij trekken samen aandacht voor zwervers, daklozen, eenzamen, verder… en vervolgden in binnen- en buitenland confronteerde hij mensen met hun eigen denken 6
Pater Max van der Schoot Huub Meijer
Pater Max overleed op 30 december 1999, een dag die om twee redenen in ons geheugen staat gegrift, namelijk het overlijden van Pater Max en de viering van onze trouwdag.
mogelijkheden creëren om elkaar te helpen bij het zoeken naar de betekenis van en de keuze voor het evangelie van Jezus van Nazareth. ‘Samen Onderweg’ wil wegen zoeken om de bevrijdingsboodschap van het evangelie in kerk en samenleving zichtbaar te maken. Zo wil ‘Samen Onderweg” een levende gemeenschap vormen binnen de katholieke kerk.”
Annie en ik(mijn echtgenote en ik) zaten in ons stamcafé en we hadden net een dronk uitgebracht op onze trouwdag toen een van onze kerkgangers op ons toe kwam en ons op de hoogte bracht van het overlijden van de pater. We waren met stomheid geslagen en onze feeststemming sloeg om in verdriet over het verlies van een man die wij in de loop der jaren in ons hart hadden gesloten.
Deze doelstelling vond haar weerklank in de preken van Pater Max waardoor meer en meer mensen kozen voor de vieringen in deze kapel. De opeenvolgende besturen proberen de gedachtenis van Pater Max, zijn opvattingen en visie samen met onze geloofsgemeenschap steeds weer uit te dragen. Onze priestervoorgangers, onze pastor en de leden van de liturgiegroep zijn medeverantwoordelijk voor diensten zoals die tot op de dag van vandaag in deze kapel worden gehouden.
Wij leerden Pater Max kennen en waarderen toen hij iedere vierde zondag van de maand in de Pancratiuskerk samen met het BP-koor een dienst verzorgde in de periode dat Pierre Jochems pastoor-deken van Heerlen was. Die vieringen hadden ook een uitstraling naar de oudere bezoekers. De idealen van het Tweede Vaticaans Concilie met aandacht voor de leek in de liturgie en ruimte voor vernieuwing leken gestalte te krijgen.
Frits Kok beëindigde zijn inleiding in de editie van “Beste mensen ....’ bij de viering van het tweede lustrum van ‘Samen Onderweg’ als volgt en ik citeer: “Wat het betekent om ‘Samen Onderweg’ te zijn in de gemeenschap van de Bernardinuskapel, is niet in overwegingen of in een inleiding daarop weer te geven. Dat is alleen te beleven, samen onderweg, als het god blieft nog vele jaren.”
Maar de officiële kerk stak daar na het vertrek van deken Jochems een stokje voor. De vieringen onder leiding van Pater Max en met het BP-koor werden min of meer verboden. Men was namelijk bang voor wildgroei onder GodsVolk-onderweg en het te ver doorschieten van de officieel toegestane vernieuwingen. Met als gevolg dat veel vrijwilligers hun bijdragen aan de totstandkoming van de vieringen opzegden. Zij gingen op zoek naar gelegenheden en voorgangers die meegingen en meedachten in hun geloofsbeleving. Een jaar na de oprichting van de Stichting Samen Onderweg werd in 1986, na maanden van overleg en beraad een beleidsplan opgesteld. Hierin werd de doelstelling van Samen Onderweg als volgt geformuleerd: De Stichting ‘Samen Onderweg’ wil een ontmoetingsruimte zijn voor jong en oud. Hierin wordt ieders leefwereld ter sprake gebracht, beleefd en gevierd. ‘Samen Onderweg’ wil voor allen die zich ermee verbonden voelen,
7
Impressie van het Kerstconcert door leerlingen en personeelsleden van het Bernardinuscollege op maandag 21 december 2009 Wil Sprokkel.
secretaris van de Stichting Samen Onderweg
het programma uitvoerig in te gaan en daarom beperk ik mij tot enkele korte impressies. De wijze waarop de scholieren de vleugel bespeelden was ontroerend. De klanken van de vleugel - zuiver, puur en van een buitengewone schoonheid -brachten ons in Hemelse sferen. De solisten met hun diverse instrumenten leidden ons naar een boeiend luisteren. De zang van individuele scholieren was mooi en vormde een gedragen rustpunt in het volle programma. De diverse koren, waaronder te vermelden het koor van de “MuziekPlusklas “ zongen mooie en inspirerende liederen. Het blaasensemble trad diverse malen op en liet ons de vreugde van Kerstmis ervaren. De voorgedragen teksten riepen op tot bezinning.
bernardinuscollege heerlen Velen trotseerden de ongemakken van sneeuw en kou en trokken op maandag 21 december 2009 om 10.30 uur naar de Bernardinuskapel, gelegen aan de Akerstraat 97 A te Heerlen. Leerlingen en personeelsleden van het Bernardinuscollege boden ons een voortreffelijk Kerstconcert aan. Vorig jaar werd voor de 1ste keer een Kerstconcert in de Kapel gehouden en dit jaar was het een fantastische voortzetting , een traditie die voortgang zal blijven vinden.
Het laatste lied, gezongen door het personeelskoor, droeg de titel GAUDETE. Inderdaad gingen allen met vreugde huiswaarts door de sneeuw. Het licht en de warmte van Kerstmis konden wij nu al ervaren en meedragen naar onze huizen en werkplekken.
Ik was getroffen door het enthousiasme en de inzet van de deelnemers aan het concert, de goede onderlinge band en de hartelijkheid tussen personeel en leerlingen van het Bernardinuscollege en de goede samenwerking tussen allen. School en Kapel horen bij elkaar. Dit werd op deze morgen weer eens duidelijk.
Dank aan allen voor deze sfeervolle en inspirerende ochtend.
Het concert was vlot geregisseerd, zorgde voor voldoende afwisseling, was van een kwalitatief hoog tot zeer hoog niveau. De mensen in de kapel luisterden ademloos en genoten zichtbaar van hetgeen geboden werd. Mevr. Marie-José Voss, pastor van de Stichting “Samen Onderweg” opende het concert met een hartelijk woord van welkom en droeg het gedicht “Het Licht van Kerstmis “ van Thijs Doorenbosch voor. Dat licht van Kerstmis werd gedurende de ochtend steeds sterker. Dhr. Wim Vluggen leidde ons op een charismatische wijze door het programma. Het is niet mogelijk om op alle onderdelen van 8
ALLES OEHT DE KAS Corry van Zandvoort
wordt water wijn.” Het motto was dit jaar: ‘Alles oeht de kas’. Inderdaad hadden de Eekheuëre (voor de veertiende keer) alles uit de kast gehaald om van deze viering een ware happening te maken. Het was opnieuw een bewijs dat bezinning, zinvol samenzijn, dialect en eigentijdse muziek gemakkelijk hand in hand kunnen gaan, aldus ‘aanjager’ Rob Dijcks Het koor Neet Mis en de Sjpasmonie Akseptabel Gesjravel hebben, enkele keren samen met Paul van Loo hun beste noten gekraakt. Kortom er was alles aan gedaan om van de viering iets speciaals te maken. Alaaf en tot volgend jaar!
Dao mòste tòg efkes va beuke”, zei pastor Jan Salden vorig jaar tijdens de dialectviering. En ook deze keer was het weer prijs. Toen Paul van Loo het liedje “Donker” zong werd hier en daar weer een traantje weggepinkt. Na het (geslaagde) debuut vorig jaar als voorganger was pastor Salden weer bereid om voor te gaan in deze viering. Niet in het Heerlens dialect weliswaar maar in het Steins! In zijn overweging na de evangelielezing over de bruiloft in Kana zei pastor Salden: “Bij een goed feest, waar liefde voelbaar is, kan water smaken als wijn. Een feest kan echter ook in het water vallen. Waar bekrompenheid heerst zal de liefde verdwijnen. Waar men elkaar de ruimte geeft,
9
NIEUW LICHT OVER ONZE KERK Op 18 oktober 2009 heeft de gemeenschap van Samen Onderweg pastor Ben Heijnens, ruim een jaar na zijn dood, herdacht. Bij die gelegenheid ging pastor Jan Geraets voor in een bijzonder inspirerende viering. Omdat de overweging die hij bij die gelegenheid hield veel mensen erg aansprak, willen wij u die niet onthouden.
dat mensen uitgenodigd worden het priesterkoor te betreden. Dit is geen priesterkerk, dacht ik. Dit is een kerk waar leken evenveel meetellen als priesters en dominees. Er komt een tijd dat u de Vader noch op deze berg, noch in Jeruzalem, noch in Roermond of Rome zult aanbidden.” Zou die oude bron van het rijke Roomse leven niet echt opgedroogd zijn? Te vaak krijgen we op Als basis voor zijn overweging koos pastor eigentijdse vragen middeleeuwse antwoorden. Geraets als eerste de themalezing over de Dichter bij huis: Zelden kom ik kerkbesturen Samaritaanse vrouw (Johannes 4) waarin Ben tegen die diaconie/dienstverlening het hoogst indertijd, creatief als hij was, iets had toegevoegd: in hun vaandel hebben. Te vaak slokt liturgie in …”Vrouw, geloof mij: er komt een tijd dat u de de dagelijkse praktijk alle tijd op, zodat er voor vader noch op deze berg, noch in Jeruzalem, daadwerkelijke dienstbaarheid aan de arme noch in Roermond of Rome zult bijstandsvrouw, de vluchteling aanbidden.” De tweede lezing uit oorlogslanden, de eenzame was genomen uit Marcus (hfdst. Zou het niet meer “in bejaarde of weduwe, de dakloze 10): Niet heersen maar dienen. alcoholist, doodgewoon geen geest en waarheid tijd meer over is. Niet dat OVERWEGING zijn” om ons serieus samenkomen niet belangrijk is. “De mensenzoon is gekomen met in je eentje onder de af te vragen hoe we Want om te dienen.” vijgenboom of bij de wijnstok Ik heb lang geleden een man de kerk weer naar zitten schiet je ook niet echt iets gekend; die was maar heel de jonge mensen en op, natuurlijk. klein. Niet alleen was hij maar Wat betekenen die woorden “de de arbeiders kunnen een meter zestig groot, maar vader aanbidden in geest en ook geestelijk was hij klein. Als krijgen? waarheid” als Jezus die in zijn mensen van de mijnwerkersbond mond neemt? 50 jaar getrouwd waren, dan wilde hij de bloemen Hoe vaak hoor ik de verzuchting: Hoe krijgen aanbieden; als er ergens een receptie was, dan we de jonge mensen en de gewone arbeiders ging hij altijd vlak bij de burgemeester staan. weer naar de kerk? Zou het niet meer “in geest Wat wensen we ons toch vurig een dienende en waarheid zijn” om ons serieus af te vragen kerk. hoe we de kerk weer naar de jonge mensen In juni waren we in Leipzig. We bezochten onder en de arbeiders kunnen krijgen? Hoe zou het andere de Nicolaïkirche. De kerk van waaruit het water uit de bron moeten smaken wil het weer verzet tegen de onderdrukkende macht van de “levend water” zijn? Jezus velt in de passage DDR de straat op is gegaan. (afgelopen dinsdag uit het Johannes-evangelie een nogal hard zag ik nog een prachtige rapportage daarover.) oordeel over de Samaritaanse en de Joodse Protestmarsen die er uiteindelijk toe geleid religie-opvatting. De religieuze aanpak van hebben dat heel het volk in opstand kwam en onze dagen staat er echter niet veel beter voor. de muur is gevallen. Wel: In diezelfde kerk stond Voor verreweg de meeste mensen geeft de tot mijn grote verbazing voor de trappen van godsdienstige traditie geen water meer waarmee het priesterkoor een bord met daarop de tekst: ze hun dorst kunnen lessen. Ze hebben er dan “Welkom op het priesterkoor!” Welkom! Niet: ook mee gebroken en een aantal mensen zijn op “Verboden te betreden”, zoals overal elders. Het zoek naar een nieuwe drinkplaats. Veelal los van was pas de derde keer in mijn leven dat ik zag welke kerk of groepering dan ook. “Ongebonden 10
spirituelen” worden ze wel genoemd: mensen die hun heil zoeken op allerlei andere plekken en verbanden: yoga, meditatiecursussen, New Age, milieuspiritualiteit, noem maar op. “Er komt een tijd dat u de vader noch op deze berg, noch in Jerusalem, noch in Roermond, noch in Rome zult aanbidden.”
Hij leest ze niet uit wetsrollen voor, zetelend, door de open deur. Hij slaat ze niet, met strenge stem en staf, hij gaat ze na, liefdevol oog en open oor. …. De goede herder scheldt de schapen niet die hem in ’t lage land zijn toevertrouwd. Hij knielt bij hen als voor ’t geknakte riet. Hij doet ze weten dat hij van ze houdt. …. De kerk heeft veel licht nodig: Neen, niet de kerk. Wij hebben veel licht nodig, want wij zijn die kerk. Misschien kunt u iets met deze gedachten naar aanleiding van de lezingen.
Michel van der Plas schrijft in een gedicht over de zoon van mensen: De goede herder zit niet in zijn stal tussen de schatten van zijn zekerheid en op de kussens van de wet. Hij weidt zijn schapen en hij volgt ze in het dal.
Samen Onderweg pastor Ben Heijnens Maastricht 11 januari 1926 Brunssum 3 augustus 2008 11
Stof voor een nadenkertje Joop Cottaar
Mijn tegenwoordige godsbeeld zoals ik dat ook ervaar bij Samen Onderweg, is dat van de God die door het woord van Jezus inspireert om het goede te doen, open te staan voor de ander. Zoals dat bijvoorbeeld uitstraalde van de teksten van de viering op 24 januari: “Het woord is in vervulling gegaan” en “barmhartige God, …. ontsluit voor ons de geheimen van uw Woord, opdat we mensen worden die leven naar uw Geest”, en de Wevercantorij zong: “Kostbaarder dan zuiver goud is het woord van de Heer”. Het is een ander godsbeeld dan dat van de strenge Regeerder en Straffer van wie niet leeft volgens zijn wetten.
Dat merkte ik onlangs, toen ik met een kleindochter liep te wandelen. Tijdens wandelen kom je al lopende zo vanzelf tot gesprekken over van alles en nog wat (zoals ouders vroeger, als ze samen de afwas deden). Wij liepen te praten over wat er gebeurt, als je dingen doet die fout zijn, gewoon van die kleine dingetjes: liegen, je (huis)werk niet maken, vervelend doen tegen andere mensen. Ik weet echt niet meer hoe we daarop gekomen waren. Natuurlijk kwam daar ook het straffen na de fout door je moeder of op school aan de orde. Een uitspraak van mijn kleindochter, zomaar pardoes: “God straft niet”. Ik stond ( liep) met een mond vol tanden. Is dat een consequentie van ons godsbeeld van nu? Zover had ik nog nooit doorgedacht. Daar zal ik nog eens flink over moeten nadenken. U ook?
Een nieuw godsbeeld, dat bevrijdt van frustraties en angsten, maar daarom niet minder motiverend tot het goede behoeft te zijn, echter niet geïnspireerd op straf en angst, maar op Jezus’ woord. Een beeld ook dat steeds meer algemeen veld wint. Maar het heeft wel zijn consequenties.
12
13
Jezus lééft, ……voor mij Eline Claassens
Met enige aarzeling schrijf ik die zin op, Jezus leeft. We zijn het in onze tijd niet meer gewend om openlijk te praten over je geloof, over Jezus en wat je bindt aan die persoon.
oordelen en tegelijkertijd een kans geven, Zijn rake en vaak zo eenvoudig klinkende opmerkingen, bv.: “ga heen en zondig niet meer”, kunnen je, als mens - in elke tijd - (en de tijdloosheid is ook de kracht van deze verhalen), ráken en op weg helpen. Vaak is het de ‘eenvoudige’ waarheid in de verhalen die raakt, ook omdat in de praktijk blijkt hoe moeilijk het is Jezus’ voorbeeld in handelen om te zetten en hoe moeilijk het is om het zinnetje ”- ik ben er voor jou - ” te accepteren, te horen, te geloven….
Omroepen als de EO claimen dit soort uitroepen; door middel van emotionele getuigenissen worden we via de TV deelgenoot gemaakt van geloofservaringen… Deze openbare ‘bekentenissen’ roepen bij mij wrevel op, ik ben getuige van een ervaring die ik ervaar als te privé en waar ik weinig mee kan, het voelt als een vorm van ‘gluren’ meer dan van kunnen meeleven. (Hebben we die ervaringen van anderen nodig om te kunnen praten over wat ons bezighoudt, wie bepaalt Met enige aarzeling waar wij van leven….?) schrijf ik die zin op,
Jezus komt overal en altijd op voor de mens in de verdrukking, de mens in de marge. Het heeft lang geduurd eer ik heb willen toelaten dat net het zien en de inzet voor die mensen, de Jezus leeft. We zijn Jezus leeft, voor mij vooral, blijde boodschap is.. Dat alleen sinds ik mij meer wil en moet het in onze tijd niet inzet en respect voor mensen ( omdat ik mee voorga in de aan de onderkant ‘oprechte’ meer gewend om Andreasparochie) verdiepen vreugde geeft, zoals Franciscus in de verhalen over Jezus en openlijk te praten dat zei. Geloof in hun kracht! ook de verhalen van het Oude En het besef dat ik morgen, die Testament. Feitelijk zeg ik met over je geloof vrouw aan de onderkant kan deze uitspraak dat mijn getuigenis zijn, en dat er dan mensen zullen over Jezus van een andere orde zijn die met Hem zeggen: laat je is… een gevaarlijke uitspraak, mogelijk. Maar zien en laat je horen! Jezus leeft in mensen om toch, ik ga ervoor om te verwoorden, aarzelend mij heen, in mensen die net als ik, met vallen en zoekend, dat Jezus leeft… en opstaan, steeds meer gaan geloven in de onvoorwaardelijke Weg van Jezus. Een weg die De oude verhalen opgetekend in de Bijbel gaan vooral heel veel plezier en goeds laat ervaren, over mensen, kwetsbare mensen, mensen van ondanks alle mitsen en maren die onderzoekers alle rangen en standen, niets menselijks is hen willen aantonen … vreemd. Gruwelijke voorbeelden van menselijk Jezus’ Voorbeeld leeft dwars door alles en falen worden aangehaald en toch blijken mensen iedereen heen, voorgoed. steeds weer de moeite waard om in te investeren. In de Bijbel lezen we verhalen over mensen die gaandeweg gaan Leven door Jezus’ voorbeeld (of dat van de profeten), omdat er Iemand is, JHWH of Jezus, of God (het goddelijke), die met mensen méégaat… Het optreden van Jezus, Zijn zien, Zijn handelen of niet handelen, Zijn niet veroordelen, wél 14
“Jezus leeft! Ook voor jou?” Philippe Cremers
Natuurlijk heeft de redactie met het aangeven van deze titel een verwijzing willen geven naar het Paasverhaal, het verhaal van de Verrijzenis. De vrouwen in het evangelieverhaal worden als eerste geïnformeerd over het feit dat Jezus leeft! Ik schrijf hier weliswaar ‘feit’, maar dat wordt door niet-gelovigen natuurlijk serieus betwijfeld.
moet ik de ‘derde Emmausganger’ tegenkomen. J.W Schulte Nordholt heeft die noodzaak tot herhaling mooi verwoord in De man beneden mij. De man beneden mij speelt elke avond steeds op dezelfde tijd hetzelfde lied, op een harmonium, langzaam en lavend dringen de tonen tot mij door en niet dan lang nadat hij ophoudt, kan ik weer beginnen met het eigen werk en dromen. Ik neurie zacht mee: blijf bij mij Heer, de avond daalt waaraan wij niet ontkomen. Soms ziet men op een heel oud schilderij een engel aan een orgel zitten spelen, verbeelding van een zuivere kindergeest.
Zij hebben niet de ervaring dat ‘Jezus leeft’. En ik moet eerlijk zeggen dat ik dat gevoel geregeld in mijzelf herken. Dat maakt de toevoeging ‘Ook voor jou?’ in de titel interessant en bewerkt dat ik opeens veel sterker aan het verhaal van de Emmaüsgangers moet denken. De gang van de Emmaüsgangers terug naar hun dorp, naar de ‘oude’ vertrouwde, herkenbare wereld, -een wereld waarin zich geen ongerijmdheden afspelen, waar alles ‘normaal’ is-, is een weg waarop ik mezelf ook geregeld aantref. Dan wordt me dat verhaal van Jezus te moeilijk, snap ik er niets meer van, wil ik er niet meer van weten.
Als dat eens waar was, dat wij tot uw feest opstonden en met warm ontroerde kelen zongen: o Heer, wat waart Gij ons nabij! Zalig Pasen!
Het is goed om op dat soort dagen zomaar iemand tegen te komen die –al of niet gelovigbegint te vertellen over wonderlijke zaken die hij heeft meegemaakt: over een geboorte en de levenskracht die daarmee wordt losgemaakt, over een bijgelegde ruzie waardoor mensen weer bij elkaar komen, over een bezoek aan een eenzame vrouw in de straat, over een vastgelopen relatie die weer vlot getrokken is, over een ‘verdwenen’ schoonbroer die na zes weken toch nog blijkt te leven… Zo iemand weet dan opeens weer ‘de Schriften’, mijn ogen te openen. Opnieuw wordt me dan duidelijk dat mijn, dat ónze God ons niet alleen laat. Dat de God van Mozes, van Elia, van Abraham; de God van Jezus, van jou, van mij, Zijn belofte aan ons nakomt. Dat Hij er zal zijn voor ons, dat Hij ons blijft dragen in de palm van zijn hand, op leven en dood! En opeens ervaar ik dan toch weer opnieuw dat Jezus leeft! Jezus leeft! Ook voor mij! Maar ik moet er geregeld aan herinnerd worden. Bij herhaling
15
Jezus leeft ! Ook voor jou. Wil Sprokkel o.p
Reeds vroeg in mijn jeugd werd mij over Jezus verteld. Een oud schilderij , dat mijn ouders van mijn grootouders hadden gekregen, met een afbeelding van Jezus als de goede herder – een schaap om zijn schouders -, hing op een prominente plaats in ons huis.
inspiratie door Jezus van Nazareth een centrale plaats. In al deze jaren was er dus wel aandacht voor Jezus : nu eens meer, dan weer iets minder. Als men mij nu vraagt: “ leeft Jezus” ? , dan kan ik daar volop ”ja” op antwoorden. Maar mijn antwoord behoeft een nadere toelichting.
Van de kleuterschool kan ik mij niet zoveel verhalen over Jezus meer herinneren, van de lagere school des te meer. In de afgelopen jaren kwam ik steeds mensen De broeders van Maastricht, die in de vijftiger tegen, die bewust bezig waren met enthousiasme jaren van de vorige eeuw voor goed en modern en met zorg, aandacht aan Jezus’ gedachtegoed onderwijs zorgden, konden met enthousiasme te besteden, Jezus’ werk voort te zetten in over Jezus vertellen. Met belangstelling luisterde alledaagse situaties. ik naar de broeders, die les gaven over hun missiewerk in Jezus leeft voort in mensen, de toenmalige missiegebieden. in mensen, die van en door Jezus leeft voort in Hem bezield, ieder met eigen Jezus en Jezus’ werk kwamen mensen, in mensen, capaciteiten en mogelijkheden uitvoerig ter sprake. die van en door Hem Zijn visie in praktijk brengen. Als misdienaar in de Lamberdenk daarbij o.a. aan mijn bezield, ieder met Ik tuskerk in Maastricht was ik ouders, de broeders van capaciteiten Maastricht, leraren van diverse onder de indruk van de preken eigen van de priesters destijds, die de en mogelijkheden opleidingen, vrijwilligers van het boodschap van het evangelie van Rode Kruis, beroepskrachten en Zijn visie in praktijk Jezus steeds vertaalden naar vrijwilligers in verpleegklinieken, de toenmalige actuele situatie. brengen. Domini-caanse zusters en Het voorbeeld van Jezus volgen broeders. Zij inspireerden en in die tijd was een vaak terugkerend thema. inspireren mij en kunnen mij het gevoel geven Moderne “misweken” van de Norbertijnen – in mijn nabijheid mensen aan te treffen, die als vooral in de Goede Week -gaven daaraan nog het ware een verlengde hand van Jezus waren een extra en bijzondere dimensie. en zijn. Gedurende de jaren op het Bernardinuscollege werd mijn aandacht meer getrokken door de leefwijze en de handelwijze van Franciscus. De Franciscanen zorgden daar op een charismatische wijze voor. Jezus raakte iets meer op de achtergrond. Tijdens mijn studie aan de Bisschoppelijke Kweekschool “Christus Magister“ , werd de nadruk gelegd op Jezus Christus als leermeester. Wat konden wij van Hem leren ; Hoe konden wij Zijn gedachtegoed in de school in praktijk brengen. Bij mijn MO-opleiding Duits heb ik over Jezus niet zo veel gehoord. De initiële vorming bij de Dominicanen daarentegen gaf aan de
Naast het voortleven van Jezus in individuele mensen , leeft Hij voor mij ook voort in de orde, waartoe ik mij als leek middels een professie verbonden heb, namelijk in de orde van de Predikheren, de Dominicanen. De orde van de Dominicanen heeft haar deuren geopend voor leken. Broeders, zusters en leken willen in onze moderne tijd o.a. verkondigers zijn van de Blijde Boodschap, met nadruk op “Blijde “. Zij doen dat op een wijze als verwoord in het Dominicaans devies: “Contemplari et contemplata aliis tradere”( overwegen en doorgeven wat je in die overweging hebt ontvangen). 16
“Prediking is de karakteristiek van de orde, maar daar wordt niet alleen verkondiging mee bedoeld, maar ook dat je deelt waar je uit leeft,” zegt pater Ben Vocking O.P, provinciaal van de Dominicanen in Nederland. Dit kan o.a. tot uiting komen in het spreken van goede woorden, in het verhelderen van wat gaande is en dat onder woorden brengen en bekend maken, in het aanwezig zijn bij mensen in hun lijden, maar ook in hun vreugde. Gebed, bezinning, reflectie en studie zijn wezenlijke pijlers daarvan. De orde laat zich bewust leiden en inspireren door Jezus van Nazareth. De orde wil ook heel nadrukkelijk de tekenen van onze tijd verstaan.
Graag neem ik de woorden van Pater Henk Jongerius O.P. over, dat Jezus voortleeft in mensen en verbanden, die “zout “en “licht “ zijn. Enkele voorbeelden daarvan heb ik mogen aanduiden. Rond Jezus van Nazareth kwamen mensen in beweging. Zij probeerden te leven in zijn geest. Jezus bleef in hun herinnering,in hun hart. Zo bleef Hij aanwezig in hun midden, bleef Hij hen inspireren en kwam Hij tot uiting in hun leven voor anderen. Zij die geloofden en geloven in die Jezus als gezonden door de God van Israël, lieten Hem telkens weer tot kracht komen , voortleven in hun leven door samen brood te breken, door samen de beker van het verbond te delen. Ook wij doen dit elke zondag in de Kapel.
Dan nog dit. De leerlingen van Jezus ontvangen een dubbele opdracht: aan de ene kant hebben zij een bijna onzichtbare taak, namelijk om ‘zout’ te zijn voor de aarde. Bij het ontbreken hiervan is de grond niet goed en wordt onvruchtbaar, zoals ook wij het eten dat te weinig zout bevat flauw en niet lekker vinden. Tegelijk is het een heel belangrijke opgave die Jezus hen geeft: zijn leerlingen moeten smaak geven aan het leven, er de goede smaak en vreugde van laten proeven!
Dat Jezus ook nu in onze hectische tijd voortleeft in mensen en verbanden van mensen is mijns inziens een steun en toeverlaat in goede en minder goede dagen. Kort samengevat vind ik dat Jezus volgens mijn visie voortleeft in mensen en in verbanden van mensen, die Jezus bewust willen navolgen. Jezus’ gedachtenis vieren wij elke zondag in onze samenkomsten rond brood en beker. In onze kapel besteden wij daar al 25 jaren veel aandacht aan.
Wanneer zij dat doen, zullen zij aan de andere kant een ‘licht’ zijn en niet onzichtbaar blijven. Zij geven licht en ruimte aan mensen omdat je aan hen kunt zien wat de bedoeling van leven is!
Naast de al eeuwen vastgestelde woorden van de professietekst spreken de Dominicaanse leken ook een eigen aanvulling daarop uit. Ik heb op 26 oktober 2003 gekozen voor de volgende toevoeging:
Er zijn mensen die ook in 2010 de blijde boodschap verkondigen in het voetspoor van Jezus; zij zullen door die twee woorden ‘zout’ en ‘licht’ gekenmerkt en gezien worden: enerzijds door de binnenkant waar de kostbare schat van het evangelie bewaard en gekoesterd wordt en aan de andere kant door hun verkondiging die aan het licht brengt waar het in het leven om gaat.
“………Dit beloof ik, omdat ik hier en nu mee wil helpen met mijn mogelijkheden de Blijde Boodschap te verkondigen”. Op die manier wil ik aangeven, dat voor mij Jezus leeft. Daar geloof ik in ieder geval met vertrouwen in. 17
Gehoord:
“Voor mezelf geldt, dat ik me losgemaakt heb van alle dogma’s rond de persoon van Jezus. Maar hij blijft voor mij het inspirerend voorbeeld, het ijkpunt, waaraan ik mijn leven toets.”
Thema Contact Onderweg 65
25 jaar Samen Onderweg Hoe heeft u dat beleefd? Uw reacties, foto’s of andere kopij per brief of e-mail Graag vóór 1 mei 2010
18
Colofon Nr. 64, jaargang 20 – maart 2010 Contact Onderweg is een uitgave van de gemeenschap en Stichting Samen Onderweg Redactie: Joop Cottaar, Herman Vos en Corry van Zandvoort Vormgeving: Herman Vos Adres van de Stichting, tevens adres van de redactie van Contact Onderweg: Akerstraat 97 6417 BK Heerlen tel. 045 – 574 24 46 Internet: www.samenonderweg.nl e-mail:
[email protected] Bankrekening: Rabobank 1199.12.023 te Heerlen/ Postbank 5707957 t.n.v. Stichting Samen Onderweg De pastor van de stichting, Marie-José Voss, is bereikbaar via telefoonnummer 045 – 574 24 46 of 043 – 3656358 (privé) Bijdragen (liefst als Word-bestand) of reacties kunnen aan bovengenoemd adres gestuurd worden of gedeponeerd in de brievenbus in de hal van de kapel. Via e-mail kan ook:
[email protected]
19
