SLIM Status Voortgang Erik Oltmans
Strategisch Adviesbureau Thaesis
SLIM Status Voortgang 21 oktober 2010
Wij onderzoeken trends en adviseren klanten. Wij investeren in mensen. Wij zijn Thaesis.
Wat wij doen
Thaesis adviseert uitgevers, overheden, bibliotheken en overige dienstverleners bij het bepalen van een winnende strategische route in een veranderende wereld. Deze veranderingen ontstaan door nieuwe behoeften van klanten. En worden versterkt door technologische ontwikkelingen en wetmatigheden die niet langer opgaan. Concurrentie komt vaker uit onbekende hoek en wereldwijde ontwikkelingen maken lokaal impact, waardoor veel traditionele businessmodellen onder druk staan. Dat vraagt om een strategisch antwoord. Een antwoord dat leidt tot een organisatorische transformatie. En een antwoord dat leidt tot financieel succes. Adviesbureau Thaesis Sinds 2006 http://www.thaesis.nl
[email protected]
Kanaalweg 17L-A 3526 KL Utrecht 030 - 267 3514
Erik Oltmans
[email protected] 06 – 1508 1551 @erikoltmans
Inhoudsopgave 1. Trends & Ontwikkelingen 2. De context van SLIM
3. Doelstelling 4. Aanpak 5. Resultaten tot nu toe
6. To do 7. Volgende fasen
Deel 1 Context THKV/20080218/Concept
VERTROUWELIJK
Economische crisis
Bezuinigingen door overheid
93%
… van Nederlandse gemeenten kort OB subsidies (tussen 2010-2113)
93%
OB's met gemeentelijke bezuiningen in 2010-2013
Bron: cbs.nl; SOB/VOB ‘Krimpend perspectief’
NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties
Daling gemeentelijke subsidie Bron: cbs.nl
In tijden van recessie zoekt men “goedkoop” vermaak
+21%
… meer verkoop van boeken verwacht (t.o.v. 2008)
Aantal verkochte boeken in NL (miljoen) 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 2008
2009
Bron: marktonderzoekboekenvak.nl
NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties
Consument koopt meer boeken Bron: cbs.nl; NOS.nl
2010 (jan t/m april)
-22%
… uitgeleende boeken door Nederlandse OB’s (2009 t.o.v. 2005)
Aantal uitgeleende boeken door Nederlandse OB's (miljoen) 140 120 100
80 60 40 20 2005
2006
2007
Bron: cbs.nl
NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties
Daling aantal geleende boeken Bron: cbs.nl
2008
2009
Digitalisering
1 terabyte
… aan digitale informatie creëert en kopieert de gemiddelde Nederlander in 2010 Aantal internetgebruikers op aarde (miljoen) 1.800
35
1,2
1.600
30
1,0
1.400
25
0,8
1.200
Aantal e-mails op aarde (triljoen)
Gecreëerde digitale informatie (terabytes)
20
1.000
0,6
800
15
0,4
600 400
10
0,2
200
5
-
2001
2006
2010
2001
Bron: IDC ‘The expanding digital universe’
NB: Aantallen tot en met 2004 zijn inclusief provinciale organisaties
Informatieconsumptie groeit Bron: cbs.nl; NOS.nl
2006
2010
2001
2006
2010
Informatie altijd & overal
Mediagebruik vluchtiger en gefragmenteerd
Services op maat
HOE
REAGEERT de bibliotheek op dit alles?
Intensivering samenwerken
Toegang op afstand
Integrale benadering bronnen
Deel 2 SLIM THKV/20080218/Concept
VERTROUWELIJK
SLUIT
OP
NEDERLAND
AAN
INTERNATIONALE
METADATA STANDAARDEN
1. Verkenningsfase
1/4/2009 – 1/11/2009
2. Haalbaarheidsfase
1/4/2010 – 1/12/2010
3. Implementatieplan
?
4. Uitvoering
?
WELKE
CATALOGISEERFORMATEN worden in NEDERLAND gebruikt?
12
Aantal verschillende gebruikte catalogiseerformaten (gevraagd aan 15 instellingen)
WELKE
UITWISSELINGSFORMATEN worden in NEDERLAND gebruikt?
19
Aantal verschillende gebruikte uitwisselingsformaten (gevraagd aan 15 instellingen)
Voor uitwisseling lijkt een grote bereidheid te bestaan – bovendien zijn de implicaties goed te overzien Voor catalogiseren is een zekere bereidheid, maar de implicaties zijn minder helder Wat zijn de implicaties van een overgang op MARC21?
Hoe kunnen we de processen efficiënter inrichten?
Knowledge Database
METIS Onderzoeksdatabase
Institutional Repository
Titeldatabase Collectie
Digital Objects Database
Andere leveranciers
GGC
Centraal Boekhuis
WorldCAT
OAIster
NBD|Biblion
e-Depot
NARCIS
Knowledge Database
NBD|Biblion
NARCIS e-Depot
METIS Onderzoeksdatabase
Titeldatabase Collectie
Centraal Boekhuis
GGC Andere leveranciers
Institutional Repository
Digital Objects Database
WorldCAT
OAIster
Hoe kan het efficiënter?
Minder bestanden Minder conversie Meer gebruik van hetzelfde format Minder verschillende tools
MARC21 heeft technische nadelen 1. MARC21 kent een afwijkende translitteratie van o.a. Slavische namen. 2. Het PICA-formaat is (te) diep verankerd in de eigen systemen. 3. MARC21 is gebaseerd op een achterhaalde (oude catalogusfiches).
MARC21 heeft technische voordelen 1. Met MARC21 is het is niet nodig om conversieprogramma’s en concordanties te maken. 2. Er zijn relatief meer data en tools beschikbaar voor MARC21. 3. Het Aleph systeem is een op MARC21/AACR2 gebaseerd systeem. 4. MARC21 is gebaseerd op een moderne technische infrastructuur. Mogelijkheid
MARC21 vergroot de eenvoud niet 1. In MARC21 ontbreekt een aantal belangrijke subvelden. 2. Marc21 is niet in staat om complexe objecten en collecties te beschrijven.
MARC21 vergroot de eenvoud 1. Het is de meest gebruikte internationale standaard. 2. Marc21 is een tamelijk volledig format, met de ruimte om al onze behoeften te dekken. 3. Het is het voorkeursformaat van Aleph. 4. Met MARC21 is het mogelijk om van metadata uit heterogene bronnen samen te voegen. 5. Vereenvoudiging zonder weglating van essentiële zaken kan leiden tot meer kwaliteit.
MARC21 behoeft meer eigen inspanning voor onderhoud 1. MARC21 biedt minder invloed en leidt tot een stroperiger besluitvorming. 2. In MARC21 is er sprake van een afwijkend gebruik van thesaurusrecords
MARC21 behoeft minder eigen inspanning voor onderhoud 1. Het is niet langer nodig om eigen lokale en/of nationale formats of richtlijnen te onderhouden. 2. Marc21 wordt nog altijd verder ontwikkeld en beheerd. 3. MARC21 wordt goed ondersteund door de LoC.
MARC21 is minder efficiënt in gebruik 1. Met MARC21 is het noodzakelijk om gegevens meerdere malen in te voeren. 2. De overlap tussen gecodeerde en volledig uitgeschreven gegevens. 3. MARC21 heeft geen mogelijkheid tot afwijkende beschrijvingswijzen (zoals MP’s). 4. De invoering van MARC21 kent een potentieel verlies aan gegevens en functionaliteit. 5. Met MARC21 is het nodig om handmatige ISBD interpunctie in te voeren. 6. Niet alles past naadloos in MARC21 en/of AACR2 en vaak moet er enigszins creatief worden.
MARC21 is efficiënt in gebruik 1. Voor MARC21 is veel (Engelstalige) documentatie voorhanden. 2. Met MARC21 kunnen we beter records importeren of uploaden. 3. MARC21 sluit beter aan bij MARCXML, MODS, METS, PREMIS, ONIX, AACR2/RDA en FRBR. 4. AACR2/Fobid/ISBD doen er nu niet heel veel toe, met MARC21 zou dat beter kunnen worden. 5. Het inlezen van MARC-records van derden zou veel sneller en effectiever kunnen.
MARC21 verkleint de uitwisselbaarheid 1. Nu is er teveel afhankelijkheid van Aleph.
Bereidheid
De invoering van MARC21 leidt tot hogere kosten 1. Het kostenaspect van een overgang naar MARC, een complex en arbeidsintensief traject 2. De noodzaak tot instructie en begeleiding van de medewerkers
Omdat anderen MARC21 gebruiken, hoeven wij het nog niet te doen 1. Er is een belangrijk verschil in data structuur/structuren tussen het Pica formaat en MARC.
MARC21 moet niet door UKB worden geadopteerd 1. Er is nog weinig politiek draagvlak om tot een volledige samenwerking te komen
MARC21 vergroot de uitwisselbaarheid 1. Uitwisseling van gegevens is met MARC21 eenvoudiger. 2. De meeste bibliotheeksystemen (ILS) en –software pakketten ondersteunen MARC21. 3. Er zouden met OCLC gegevensuitwisseling tussen Aleph en GGC ontwikkeld kunnen worden. 4. Voor uitwisseling van metadata in (inter)nationaal perspectief is Marc21 zeer geschikt. 5. Een optimale uitwisseling van bibliografische gegevens (kopiëren, importeren en exporteren) 6. Het grootschalig kunnen importeren en ontlenen van metadata
De invoering van MARC21 leidt tot kostenbesparingen 1. Met de invoering van MARC21 kunnen kostenbesparingen worden doorgevoerd
MARC21 moet worden ingevoerd omdat anderen het ook doen 1. De meeste (nationale) bibliotheken -ook in Europa- gebruiken MARC21. 2. De meeste bibliografische bestanden en diensten maken gebruik van MARC21. 3. MARC21 is een internationale standaard die breed geaccepteerd is. 4. Met betrekking tot MARC21 is er een wereldwijde ‘community of knowledge’. 5. Met MARC21 ontstaat toekomstvastheid. 6. MARC21 wordt steeds meer in gebruik genomen, zeker ook in Europese context. MARC21 moet door UKB worden geadopteerd 1. Het UKB had al in april 2008 ingestemd met het voorstel van de groep van Amsterdam.
Bobby de Vos
Yvonne van der Steen
Madeleine de Smaele
Anneke Houtkamp
Erwin Goldman
Barbara Rickenmann Jan Willem Hoepman
Mildred de Böck
Johan Steenbakkers Daniel van Spanje
Gerard Kuys Marianne Klerx
Ingrid Nicolai
Han Raaijmakers Frank Koper
Ger Potze
George Siemensma
Yvonne van den Broek
John Engels
Guill. De la Haye Jörgen Moorlag Lineke Klunder
Jan Lauwen Marianne Klerx
Aad van Duijn
Agnes van Diepen
Cherry Taylor
Eunice Matlou
Ineke Schmetz Rob van de Ven
Lukas de Vries
Wim Karreman Marja van den Bosch
Rene Bevers Yvonne Exterkate Dien Giltjes
Hadewych Dekker Lian Wintermans
Roswitha Heyn
Marion van Brunschot
Martine van den Burg
Deel 3 Vooruitblik THKV/20080218/Concept
VERTROUWELIJK
1. Uitwerking voorstel MARC21 als uitwisselingsformaat 2. Gevolgen na gaan van MARC21 als catalogiseerformaat 3. Procedures voor pakketverwerving 4. Onderzoeken in hoeverre van GOO-toekenning kan worden meegenomen in (3) 5. Beroep op FOBID: kan op RDA worden overgegaan en zo ja: hoe?
1. Verkenningsfase
1/5/2009 – 1/11/2009
2. Haalbaarheidsfase
1/4/2010 – 1/11/2010
3. Implementatieplan
?
4. Uitvoering
?
Service
Efficiency
Uitwisselen
Stroomlijnen
Bedankt ... voor uw aandacht.
Adviesbureau Thaesis Sinds 2006 http://www.thaesis.nl
[email protected]
Erik Oltmans
[email protected] 06 – 1508 1551 @erikoltmans
