Ruimtereizen bestemmingen 2008

rwijs

en Onde Ruimtevaart

n e z i e r Ruimte 8 0 0 2 n e g n i m m beste

Geweld ig veel atmosf eer!

Ruimtevaart en Onderwijs

Ruimtereizen: bestemmingen 2008 initiatieven en activiteiten over de ruimte en de ruimtevaart

n o f o l co

Reeks Ruimtevaart en Onderwijs

Ruimtereizen: bestemmingen 2008 Cette publication est également disponible en français sous le titre : Voyages dans l’espace: destinations 2008 Een uitgave van de Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21 te 1000 Brussel. Coördinatie Koning Boudewijnstichting: Guido Knops, directeur Saïda Sakali, projectverantwoordelijke Pascale Criekemans, assistente Delphine Saudoyer, assistente Samengesteld door Camille Goossens, Euro Space Society, Wouter Van den Berghe, Studie- en Adviesbureau Tilkon en de leden van de betrokken werkgroep Grafische vormgeving: Big Bazart Druk: Boone-Roosens

De Koning Boudewijnstichting heeft geprobeerd contact op te nemen met al wie copyright heeft op de illustraties in deze publicatie. Indien er foto’s of tekeningen werden afgedrukt zonder voorkennis van de rechthebbenden, dan kunnen die zich wenden tot de Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, B-1000 Brussel

Deze uitgave kan gratis worden gedownload van de website www.kbs-frb.be en www.prins-filipfonds.org. Deze uitgave kan (gratis) besteld worden: on line via www.kbs-frb.be, per e-mail naar [email protected] of telefonisch bij het contactcentrum van de Koning Boudewijnstichting, tel +32-70-233 728, fax + 32-70-233 727 Wettelijk depot: D/2007/2893/47 ISBN-13: 978-90-5130-596-8 EAN: 9789051305968 NUR: 968 Januari 2008 Met de steun van de Nationale Loterij

3

Ruimte voor techniek en wetenschap Ons land kent een duidelijk tekort aan mensen met een technische of wetenschappelijke opleiding. Te weinig jongeren kiezen voor een studie op het vlak van techniek of wetenschappen, al hebben zij misschien wel belangstelling en talent daarvoor. De uitdaging bestaat erin om die interesses en talenten om te zetten in de nodige competenties. Het komt erop aan vernieuwende methodes te ontwikkelen om jongeren te laten kiezen voor techniek en wetenschap. Ruimte en ruimtevaart kunnen daarbij wellicht dienen als inspiratiebron. Daartoe werd eind 2004 binnen het Prins Filipfonds een ‘Forum Ruimtevaart en Onderwijs’ opgericht. Dat Forum bestaat uit een brede representatieve groep van betrokkenen uit het onderwijs en de ruimtevaart die twee keer per jaar samenkomen. Het initiatief past binnen de bredere doelstelling van het Prins Filipfonds om de contacten tussen de Gemeenschappen in België te bevorderen. Het Forum Ruimtevaart en Onderwijs heeft ideeën ontwikkeld en initiatieven voorgesteld om de belangstelling van jongeren voor de ruimte en de ruimtevaart aan te wakkeren. Het Forum werd gedragen door vijf evenwichtig samengestelde groepen van deskundigen die een duidelijke opdracht hadden. Zij kwamen tot heel concrete resultaten, zoals bijvoorbeeld deze publicatie. Die biedt u op de volgende bladzijden een overzicht van initiatieven en activiteiten in verband met ruimte en ruimtevaart. Deze informatie is bruikbaar voor scholen, leerkrachten en leerlingen. Verder heeft het Forum allerlei materiaal ontwikkeld dat nuttig is voor al wie in het onderwijs wil werken rond de thema’s ruimtevaart en sterrenkunde. Met de medewerking van tientallen mensen in verschillende werkgroepen zijn catalogi opgesteld met de top 100 van de meest interessante websites, innoverend didactisch materieel, een overzicht van initiatieven en organisaties in verband met de thematiek en een samenvatting van alle mogelijke beroepen in deze sector. In naam van het Prins Filipfonds wil ik uitdrukkelijk iedereen bedanken die aan dit materiaal heeft meegewerkt. Wij kregen ook gewaardeerde steun van ESA, van de diensten voor Ruimteonderzoek en -toepassingen van het Federaal Wetenschapsbeleid en van de verantwoordelijken van het onderwijs uit de verschillende Gemeenschappen.

Frank De Winne ESA-Astronaut Voorzitter Forum Ruimtevaart en Onderwijs

1.

Bezoeken observatoria e.d. / Visites observatoires e.a.

6

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23 1.24 1.25 1.26 1.27 1.28 1.29 1.30

Séjour à l’Observatoire CPEN (Sivry) Klasbezoek UGent - Volkssterrenwacht Armand Pien (Gent) Découverte de l’astronomie (Herbuchenne-Dinant) Observations thématiques du ciel (Herbuchenne – Dinant) De aarde, planeet met 1000 gezichten (Genk) Origins of Life (Genk) Red de nacht (Genk) Observaties met de telescoop (Genk) Cassini-Huygens ruimtemissie (Genk) De Spike Codex (Genk) Deep Impact (Genk) Hubble’s venster op de kosmos (Genk) Ruimtebeertje Ursino (Genk) De zuidelijke sterrenhemel (Genk) Wij en het heelal (Genk) Bezoek Volkssterrenwacht MIRA (Grimbergen) Portes ouvertes à l’Observatoire de Cointe (Liège) Planetariumvoorstellingen (Brussel) Spectacles du Planétarium (Bruxelles) Tentoonstellingen in het Planetarium (Brussel) Expositions au Planétarium (Bruxelles) Découverte de l’astronomie (Neufchâteau) Observations thématiques du ciel (Neufchâteau) De redding van sterrenfee Mira (Beisbroek) Op reis met de sterren (Beisbroek) De ster van Betlehem (Beisbroek) Verhalen van mensen en sterren (Beisbroek) Donker Afrika (Beisbroek) Mysteries of the Southern Sky (Beisbroek) Observaties met de telescoop (Beisbroek)

6 7 7 8 8 9 9 10 10 11 11 12 12 13 13 14 14 15 15 16 16 17 18 18 19 19 20 20 21 21

2.

Doe-activiteiten, stages / Activités pratiques, stages

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 2.23

Ateliers astronomiques (Herbuchenne-Dinant) Ruimteklassen (Transinne) Classes de l’Espace (Transinne) Stage Eurospace Center I (Transinne) Stage Eurospace Center II (Transinne) A Space Odyssey (Transinne) Stage d’astronomie (Herbuchenne – Dinant) Waarnemingen Kunstmanen Planetenpad (Genk) Maak en lanceer je eigen raket (Genk) Het weer in al zijn aspecten (Genk) Ruimtevaart@school (West- en Oost-Vlaanderen) Réalisation d’une expérience sur minifusée Construction et lancement d’une minifusée Comprendre l’Univers avec de vrais professionnels (Liège) Piste des planètes (Liège) Workshops sterrenkunde (Brussel) Ateliers astronomie (Bruxelles) Classes de ciel (Neufchâteau) Stages d’astronomie (Neufchâteau) Ateliers astronomiques (Neufchâteau) Planetenwandeling (Beisbroek) Publieksactiviteiten van de VVS

22 22 22 23 24 24 24 25 26 26 27 27 28 28 29 30 30 31 31 31 32 32 33 33

3.

Lessen, spreekbeurten / cours, conférences

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11

La recherche spatiale (Bruxelles) Dirk Frimout komt naar je school Comprendre les astres (environs de Gembloux) Cursussen sterrenkunde (Genk) Kosmografie I (Genk) Kosmografie II (Genk) Space4U (West- en Oost-Vlaanderen) Découvrir l’espace (Liège) Live voorstellingen (Brussel) Séances interactives (Bruxelles) Cursussen sterrenkunde en ruimtevaart (Beisbroek)

35 35 36 36 37 37 38 38 39 39 39 40

4.

Diverse / Divers

41

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12 4.13

Odissea prijs Prix Odissea International Space Camp (NL) (Hunstville – USA) International Space Camp (FR) (Huntsville – USA) Waterrakettenwedstrijd Contacts Radio avec l’ISS [FR] Radiocontacten met het ISS [NL] Vlaamse Ruimtevaartdagen (Oostende) Activités du CBAA Vlaams Wetenschapsfeest (Gent) Vlaams Congres Leraars Wetenschappen Congres Wiskunde en Onderwijs Studiedagen voor leerkrachten (Brussel)

41 41 42 42 43 44 44 45 45 46 46 47 47

6

1 Bezoeken observatoria e.d. / Visites observatoires e.a.

1.1 Séjour à l’Observatoire CPEN (Sivry) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Animations pédagogiques Enseignement primaire et secondaire Cours généraux : Math, français Ens. Communauté Française: Primaire: 65 €, Secondaire: 73 €, Enseignants: 52 € Ens. subventionné officiel, libre: Primaire: 78 €, Secondaire: 86 €, Enseignants: 65 € du 1er septembre au 30 juin 3 jours, 5 jours Français En collaboration avec l’équipe pédagogique du Centre, l’enseignant choisit les objectifs et les animations de son séjour: - en astronomie: initiation, gravitation, le temps, l’espace, la vie des étoiles, le calendrier, les saisons, la Lune, les phases, ... - en météorologie : climatologie, les prévisions, la pression atmosphérique, les jeux de l’air, les états de la matière, ... - en nature : le milieu, l’Entité, orientation, cartographie, la forêt, la haie, la mare, la mycologie, ... Conditions Nous assurons la quasi totalité de l’encadrement des élèves. L’enseignant (responsable de la classe) assiste aux activités, et assume la surveillance des détentes, des repas et des nuits. Site web http://www.freeworld.be/cdpa.fleurus.sivry/default.htm Organisation CDPA, Observatoire du CPEN Contact Van Winghe Alain - Tél: 060 45 51 28 - 0485 690 980 [email protected] - Fax: 060 45 61 42 Adresse Route de Mons 52, 6470 Sivry

7

Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving

Randvoorwaarden Website Organisatie Contact Adres

Klasbezoek Leeftijd uiteenlopend van 6 tot 18 j, verschillende niveaus Vakoverschrijdend; vnl.aardrijkskunde 2,5 euro per leerling, begeleiders gratis Tijdens de schooluren minimum 2 uur/bezoek Nederlands Tijdens een klasbezoek maken de leerlingen onder leiding van onze educatieve medewerker kennis met allerlei onderwerpen rond sterrenkunde, ruimtevaart, weerkunde en aanverwante wetenschappen. Een programma wordt in samenspraak met de leerkracht opgesteld en is steeds interactief opgevat. Het kan opgebouwd worden rond een onderwijsleergesprek, een rondleiding in de Volkssterrenwacht, of één van onze specifieke workshops. Enkele mogelijke onderwerpen: de planeten - de Zon en de Maan – planetoïden, kometen en meteoren – ontstaan en evolutie van sterren – zonnewijzers – het weer en het klimaat – waarnemen en afstanden meten in het heelal – raketten en satellieten – ruimtevaart – planeetsondes – erosie op Mars – je gewicht op andere planeten – meetkundige toepassingen in de sterrenkunde. Op voorhand reserveren www.armandpien.be VSRUG vzw An Van der Eecken - Tel: 09 264 36 74 [email protected] - Fax: 09 264 41 68 Rozier 44 (ingang via Gezusters Lovelingstraat) - 9000 Gent

1.3 Découverte de l’astronomie (Herbuchenne-Dinant) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description Conditions Site web Organisation Contact Adresse

Découverte de l’astronomie (Herbuchenne-Dinant) Visite guidée Adaptée à l’âge des participants Adultes : 3 €, Enfants – de 16 ans : 2 € Sur réservation 2 à 3 heures Français Les objets célestes Le ciel visible Le fonctionnement des instruments d’observation Selon leur nature, les instruments d’observation ne sont manipulés que par les animateurs ou sous leur contrôle. www.cam-asbl.be Cercle Astronomique Mosan ASBL Joseph Marteleur Tél: 0496 57 43 07 • [email protected] Herbuchenne, 50 5500 Herbuchenne (Dinant) Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. Le CAM peut également se déplacer pour animer cette activité chez vous.

1 Bezoeken observatoria e.d./ Visites observatoires e.a.

1.2 Klasbezoek UGent - Volkssterrenwacht Armand Pien (Gent)

8

1.4 Observations thématiques du ciel (Herbuchenne – Dinant) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Conditions Site web Organisation Contact Adresse

Visite guidée Adapté à l’âge des participants Adultes : 3 €, Enfants – de 16 ans : 2 € Sur réservation 2 à 3 heures Français Activité déployée autour d’un thème convenu • objets du ciel profond, planète, comète, … • Visite de l’observatoire • Explication du fonctionnement des instruments d’observation • Explications sur l’objet ou le phénomène à observer • Observation dans divers instruments sous coupole et répartis sur le site Selon leur nature, les instruments d’observation ne sont manipulés que par les animateurs ou sous leur contrôle. www.cam-asbl.be Cercle Astronomique Mosan ASBL Joseph Marteleur - Tél: 0496 57 43 07 [email protected] Herbuchenne, 50 • 5500 Herbuchenne (Dinant) Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. Le CAM peut également se déplacer pour animer cette activité chez vous. Nous contacter pour les conditions.

1.5 De aarde, planeet met 1000 gezichten (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Planetariumvoorstelling 2e en 3e graad SO Aardrijkskunde, biologie, fysica, chemie, geschiedenis Scholen en jeugdgroepen 2.75 € p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 60 minuten Nederlands, Frans, Duits, Engels De Aarde, planeet met 1000 gezichten. Onze Aarde is een bijzondere wereld en tot nog toe de enige bekende planeet waar zich leven heeft ontwikkeld. De mens als bewustzijn van deze moeder kijkt om zich heen en begint zijn plaats in het heelal te kennen. Hij bestudeert niet alleen de sterren en de planeten buiten de Aarde maar vooral de Aarde zelf. We begrijpen onze eigen planeet steeds beter en zien ook, dankzij de vele satellieten die we in omloop hebben gebracht, de oneindig trage veranderingen die ze ondergaat. Deze voorstelling werpt een blik op de Aarde en haar eigenschappen en beschrijft de invloeden waaraan ze onderhevig is. De klimaten en klimaatwisselingen (El Niño), de levende wezens en hun invloed op elkaar en op de gehele Aarde komen aan bod. Een mooie voorstelling waarbij het respect en de liefde dat we onze planeet verschuldigd zijn, benadrukt worden. Gelieve te reserveren www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk

9



Filmvertoning in het Europlanetarium Vanaf 2e graad LO Aardrijkskunde, biologie, fysica, chemie, geschiedenis 2,5 € per persoon Op aanvraag voor groepen en elke woensdag om 15u15 en 16u15, elke vrijdag om 20u15 en 21u15 en elke zondag om 15u15, 16u15 en 17u15 30 minuten Nederlands Het ontstaan van het leven is het thema van deze knappe 3D animatiefilm, het nieuwste product van ‘Mirage 3D’. Met behulp van spectaculaire beelden wordt het ontstaan van het leven op Aarde geschetst. Het verhaal begint met het ontstaan van het heelal en zet, via de ontwikkeling van het leven en het einde van het rijk der dinosauriërs, de speurtocht verder naar leven op andere plaatsen in het universum. Deze 3D animatiefilm is door de High Definition projectie een lust voor het oog. Niet alleen het wetenschappelijke maar ook het visuele aspect van deze film, komt in de aula van het Europlanetarium zeer goed tot zijn recht. De projectie op het scherm van 9 op 5 meter, trekt de kijker als het ware mee in de film, van de verste uithoeken van het heelal en even later in de kleinste details van een DNA molecule! Op spectaculaire wijze vinden we zo een antwoord op enkele grote vragen over ons bestaan. Gelieve te reserveren. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk

1.7 Red de nacht (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Planetariumvoorstelling in het Europlanetarium 2e - 3e graad LO 1e-2e-3e graad SO Aardrijkskunde, biologie, fysica Scholen en jeugdgroepen 2.75 € p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 60 minuten Nederlands Hebt u zich al eens afgevraagd waar onze sterrenhemel naartoe is? Wanneer we vroeger op een heldere avond naar buiten stapten, werden we overweldigd door een prachtige, donkere sterrenhemel. Tegenwoordig mogen we blij zijn als we de Grote beer kunnen zien! Een bijzonder gevoelige groep voor lichthinder zijn de astronomen. Nochtans zijn astronomen niet tegen licht, licht is immers de belangrijkste bron van informatie. Vaak verlichten we enkel de wolken in plaats van datgene dat we willen verlichten. Lichthinder is de overlast veroorzaakt door kunstlicht en is een storende factor bij het verrichten van nachtelijke activiteiten. Fauna en flora hebben hier ook last van, lichthinder beïnvloedt hun leefgebied en verstoort hun bioritme. Toch is er een lichtpunt in zicht. Meer en meer maken we betere verlichting die evenveel licht uitstraalt maar geconcentreerder, zodat we bovendien energie besparen. Op deze manier beperken we ook het kostenplaatje! Gelieve te reserveren. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk


1.6 Origins of Life (Genk)

10

1.8 Observaties met de telescoop (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving

Website Organisatie Contact Adres

Waarnemingen in het observatorium van het Europlanetarium Vanaf kleuters Aardrijkskunde, fysica Inbegrepen in planetariumticket Na de planetariumvoorstelling Ongeveer 30 minuten Nederlands, Frans, Duits, Engels Na de ‘Sterrenhemel van de avond’ nemen we de leerlingen mee naar ons observatorium voor wat uitleg over de telescoop. Naast de werking en de kracht van het apparaat vertellen we dat we dankzij de telescoop veel meer sterren kunnen zien dan we met het blote oog zouden kunnen zien. Voor de 3e graad middelbaar onderwijs en hoger onderwijs, betrekken we er ook de wiskunde bij. Afmetingen van de planeten en de Zon, alsook onderlinge afstanden, worden aanschouwelijk voorgesteld. Uiteraard zijn we een beetje afhankelijk van de weersomstandigheden maar bij helder weer kunnen we even naar de Zon kijken. Vanzelfsprekend doen we dat niet rechtstreeks maar via een projectie op een heldere plaat. Als we een beetje geluk hebben, zien we zonnevlekken op de Zon dankzij onze sterke telescoop! We geven ook een woordje uitleg over de zonnewind en vertellen iets over het mooie maar schadelijke effect bij hevige activiteit van de Zon, het poollicht. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten [email protected] Fax: 089/307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk Gelieve te reserveren.

1.9 Cassini-Huygens ruimtemissie (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Planetariumvoorstelling 3e graad SO Aardrijkskunde, fysica, chemie, geschiedenis 2.75 € per leerling Op aanvraag 60 minuten Nederlands Deze voorstelling beschrijft de succesvolle ruimtemissie van de satelliet Cassini-Huygens naar de planeet Saturnus. We volgen de satelliet op haar tocht naar deze verre planeet. We passeren eerst Venus en gebruiken Jupiter om ons verder op weg te helpen naar onze eindbestemming. Het programma geeft ons niet alleen heel wat uitleg over Saturnus maar ook over Venus en Jupiter. Ze deelt ons ook de belangrijke ontdekkingen mee die deze missie tot een zodanig groot succes maakten. Zo ontdekte de satelliet de vier grote manen rond Jupiter en kon nabij de noordpool van het maantje Io, een bijna 400 kilometer hoge eruptiefontein boven de krater „Tvashtar“ waarnemen! Uiteindelijk vernemen we hoe de planeet Saturnus er uitziet en wat haar belangrijke eigenschappen zijn. De ringen kunnen natuurlijk niet ontbreken en ook de manen rond Jupiter komen aan bod. Gelieve te reserveren www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk

11



Planetariumvoorstelling 2e en 3e gr LO Aardrijkskunde, fysica 2.75 € per leerling Op aanvraag 60 minuten Nederlands De leerlingen gaan een heel bijzondere reis maken, de donkere ruimte in, op zoek naar prachtige sterren en verre planeten. Zij worden niet meegevoerd door een gewone verteller maar zij worden begeleid door twee vrolijke, buitenaardse wezentjes: Spikes! Het zijn de dappere en slimme Strike en de bange en slome Scary die de kinderen zullen meenemen op deze magische en betoverende tocht door het heelal. De wezentjes zorgen voor een zeer leuke sfeer en ze leren de kinderen ook allerlei nieuwtjes. Zo krijgen de kinderen enkele van de bekende sterren en sterrenbeelden te zien maar brengen ze ook een bezoekje aan de Spike planeet! Het avontuur gaat verder met fantastische beelden van verschillende soorten sterrenstelsels en hun nevels en sterrenhopen. Natuurlijk kan ons eigen zonnestelsel met de Zon en haar planeten niet ontbreken op deze tocht. ‘Spike Codex’ is een heel mooi en leerrijk programma dat speciaal gemaakt is om de jongste leerlingen op een grappige en speelse manier iets over het heelal te leren. Gelieve te reserveren www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk

1.11 Deep Impact (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Planetariumvoorstelling 3e graad SO Aardrijkskunde, fysica, chemie, geschiedenis 2,75 € per leerling Op aanvraag 60 minuten Nederlands Deep Impact is een zeer recente ruimtemissie van de NASA waarbij men de inwendige structuur van een komeet heeft willen onderzoeken. Al eeuwenlang fascineren deze kometen de mens. Met deze missie hoopte men, door het tweedelige ruimteschip te laten inslaan op de komeet, aan heel wat meer informatie te geraken! De voorstelling geeft een antwoord op een aantal vragen: Wat zijn kometen en waar komen ze vandaan? En wanneer zijn ze ontstaan? Om een antwoord op deze vragen te geven, moet er ook even stilgestaan worden bij de vorming van ons zonnestelsel en haar gewelddadige verleden. Gelieve te reserveren. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk


1.10 De Spike Codex (Genk)

12

1.12 Hubble’s venster op de kosmos (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Planetariumvoorstelling 3e graad SO Aardrijkskunde, fysica, chemie, geschiedenis 2.75 € per leerling Op aanvraag 60 minuten Nederlands Iedereen kent de prachtige beelden die de Hubble Space Telescope naar de Aarde zendt. Dit wonderlijke stukje instrument is van grote waarde geweest voor het onderzoek dat men gedaan heeft, niet alleen naar de vele objecten die zich in de ruimte bevinden maar ook naar het ontstaan en toekomst van het heelal zelf. Deze uitzending licht een tipje van de sluier op. Naarmate we Hubble beter leren kennen, leren we ook een hele hoop bij over onze kosmos. Zo wordt er uitgelegd dat naar verre sterren en sterrenstelsels kijken, eigenlijk betekent dat we in het verre verleden kijken. We kijken ook verder dan ons eigen zonnestelsel en trekken de Melkweg in op zoek naar bezienswaardigheden en reizen daarna nog verder, op zoek naar bijzondere objecten in de uitgestrekte ruimte. Tot slot geven we een antwoord op enkele belangrijke vragen. Hoe en wanneer is ons heelal ontstaan? En wat is haar toekomst? Gelieve te reserveren www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk

1.13 Ruimtebeertje Ursino (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Planetariumvoorstelling Kleuters en 1e graad LO Aardrijkskunde, fysica, chemie, geschiedenis 2.75 € per leerling Op aanvraag 60 minuten Nederlands Het beertje Ursino komt uit de ruimte en is op zoek naar een vriendje. Op zijn zoektocht komt het beertje allerlei vreemde zaken tegen: sterrenbeelden, sterren en planeten. Deze worden telkens voorgesteld door figuren. Maar met sterren en sterrenbeelden kan Ursino niet spelen en hij voelt zich een beetje eenzaam in die grote ruimte. Hij wil ook graag iemand vinden die hem een naam kan geven en zo komt hij uiteindelijk terecht op Aarde. Een vertederende voorstelling waar de kleuters zeker veel plezier aan zullen beleven! Gelieve te reserveren www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk

13



Planetariumvoorstelling 3e graad SO Aardrijkskunde, fysica 2,75 € per leerling Op aanvraag 60 minuten Nederlands De sterrenhemel aan het zuidelijk halfrond verschilt natuurlijk helemaal van de hemel die wij gewend zijn te zien op het noordelijk halfrond. Deze voorstelling vertelt ons welke sterrenbeelden en sterren we kunnen zien als we bijvoorbeeld een verre reis maken naar een land op het zuidelijk halfrond. De VLT (Very Large Telescope), gelegen op 2650 meter in de Atacamawoestijn, in het noorden van de Chileense Andes, is een van de grootste en meest gunstig gelegen telescopen op onze aardbol en vormt ons ‘ruimteschip’ voor deze ontdekkingstocht. Het wordt een speurtocht naar nevels, actieve gebieden in ons Melkwegstelsel, op zoek naar de vorming van sterren en planeten! In een 15 minuten durende aanvulling wordt de levensloop van een ster onder de loep genomen. En wat is er nog allemaal te vinden buiten ons eigen sterrenstelsel? Het programma licht een tipje van de sluier…. Gelieve te reserveren. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk

1.15 Wij en het heelal (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Planetariumvoorstelling 2e en 3e graad LO; 1e en 2e graad SO Aardrijkskunde, biologie, fysica, chemie, geschiedenis Scholen en jeugdgroepen 2.75 € p/p Op aanvraag Ongeveer 60 minuten Nederlands We nemen de leerlingen mee op een reis door ons zonnestelsel en ver daarbuiten. Op deze tocht door het heelal houden we steeds één vraag in gedachten: ”Is onze Aarde de enige planeet waarop leven voorkomt?” De voorstelling legt aanschouwelijk uit hoe sterren en planeten kunnen ontstaan en vertelt vervolgens over de geboorte van ons eigen zonnestelsel. Er wordt van de verschillende planeten nagegaan of ze leven kunnen voortbrengen, nu of in hun verleden of toekomst. Water is natuurlijk een onmisbaar element voor het ontstaan van leven zoals wij het kennen en vormt dus een belangrijk onderdeel van onze zoektocht. De leerlingen zien onze eerste astronaut, Dirk Frimout, in actie tijdens zijn vlucht met de Atlantis en ze horen hoe hij vanuit de ruimte antwoordt op de vragen van kinderen op Aarde. Ook vertellen we wat de mens zelf al heeft ondernomen om haar bestaan kenbaar te maken aan eventuele buitenaardse beschavingen! Gelieve te reserveren. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 307 990 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk


1.14 De zuidelijke sterrenhemel (Genk)

14

1.16 Bezoek Volkssterrenwacht MIRA (Grimbergen) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Bezoek Vanaf 7 jaar Aardrijkskunde, fysica 5 euro (minimum 15 deelnemers) Elke weekdag+zaterdag Ca. 2 uur Nederlands, Frans, Engels Een groepsbezoek aan volkssterrenwacht MIRA wordt steeds volledig gegidst. U bezoekt natuurlijk het telescopenpark (en bij helder weer worden ze gebruikt: de Zon overdag, de sterrenhemel ’s nachts), maar ook de vele experimenten, tentoonstellingen, interactieve sterrenkaart, grote multimediazaal, maquettes,… Sterrenkunde komt op de eerste plaats, maar ook ruimtevaart en weerkunde komen ruimschoots aan bod. Reservatie verplicht www.mira.be Volkssterrenwacht MIRA vzw. Philippe Mollet / Francis Meeus] Tel: 02 269 12 80 [email protected] Fax: 02 269 10 75 Abdijstraat 22`- 1850 Grimbergen

1.17 Portes ouvertes à l’Observatoire de Cointe (Liège) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Site web Organisation Contact Adresse

Visite guidée Tout public – de 7 à 77 ans Gratuit Deux après-midi par an (le samedi de la Pentecôte et un samedi d’automne) Une à deux heures Français L’Observatoire de Cointe fut fondé en 1881. Deux fois par an, ce joyau scientifique et architectural est ouvert au public, qui a alors accès à un petit planétarium, une lunette méridienne et un grand télescope. Le tout animé par des astronomes et des amateurs enthousiastes, qui s’adaptent au niveau du public. www.astro.ulg.ac.be/~sal/ La Société Astronomique de Liège André Lausberg - Tél : 04 /253 35 90 [email protected] Observatoire de Cointe • avenue de Cointe, 5 4000 Liège

15

Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving


Voorstelling Vanaf 6 jaar Aardrijkskunde, natuurwetenschappen, wiskunde, geschiedenis € 2,00/leerling Heel het jaar door +/-45 minuten Nederlands, Frans In de sterrenwereld (vanaf 6 jaar): We maken kennis met bekende sterrenbeelden en met enkele planeten van ons zonnestelsel. We verplaatsen ons op Aarde om de sterrenhemel te ontdekken vanop de Evenaar. Venus en de planetenjagers (vanaf 8 jaar): Met Astro, de planetenjager, reizen we naar de planeet Venus en ook naar andere sterren waarrond soms exoplaneten draaien. De geheimen van de zuidelijke sterrenhemel (vanaf 10 jaar): Reuzetelescopen onthullen de voor ons ongekende pracht van de zuidelijke sterrenhemel: het Zuiderkruis, de Magellaanse wolken,… Missie Saturnus (vanaf 16 jaar): We reizen mee met de Cassini-Huygensmissie naar Saturnus en werpen onderweg een gedetailleerde blik op Venus en Jupiter. Aarde onder invloed (vanaf 8 jaar): Om dag en nacht en de seizoenen te begrijpen, moeten we de bewegingen van aarde en zon onder de loep nemen. Aarde, maan en zon, een onafscheidelijk trio voor een aardse waarnemer. Schijn en Werkelijkheid (vanaf 8 jaar): We zien de zon opkomen en ondergaan, maar weten beter: niet de zon draait rond de aarde maar de aarde draait rond de zon. Vanwaar dit verschil tussen schijn en werkelijkheid? www.planetarium.be Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België Onthaal - Tel: 02/474.70.60 - [email protected] Fax: 02/478.30.26 Boechoutlaan 10 - 1020 Brussel

1.19 Spectacles du Planétarium (Bruxelles) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Site web Organisation

Spectacle A partir de 6 ans Géographie, sciences physiques, mathématiques, histoire € 2,00/élève Toute l’année +/- 45 minutes Français, Néerlandais Dans les étoiles (à partir de 6 ans) : Apprenez à reconnaître les constellations les plus connues et revisitez quelques planètes de notre système solaire. Admirez le ciel étoilé tel qu’il est vu depuis l’équateur. Vénus et les chasseurs de planètes (à partir de 8 ans) : Partez en expédition avec les astronomes et contemplez en leur compagnie les planètes orbitant autour d’autres étoiles que la nôtre. Les mystères du ciel austral (à partir de 10 ans) : Les Very Large Telescopes (VLT) nous révèlent quelques splendeurs du ciel austral: la Croix du Sud, les Nuages de Magellan... Mission Saturne (à partir de 16 ans) : Nous accompagnons la sonde Cassini-Huygens dans son voyage vers Saturne et en cours de route nous jetons un coup d’oeil sur Vénus et Jupiter. Terre sous influence (à partir de 8 ans) : Quelle est la raison de la succession des saisons? Pourquoi dit-on que les marées sont dues à l’influence de la Lune? Quand une éclipse se produit-elle? Réel et apparent (à partir de 8 ans) : L’observation patiente du ciel donne l’impression d’une Terre fixe au-dessus de laquelle défilent le Soleil et les étoiles. Ceci n’est bien sûr qu’une apparence. www.planetarium.be Planétarium de l’Observatoire royal de Belgique


1.18 Planetariumvoorstellingen (Brussel)

16 Contact Adresse

Accueil Tél: 02/474.70.50 [email protected] Fax: 02/478.30.26 Avenue de Bouchout 10 1020 Bruxelles

1.20 Tentoonstellingen in het Planetarium (Brussel) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving

Voorstelling Vanaf 6 jaar Aardrijkskunde, natuurwetenschappen, wiskunde, geschiedenis Gratis Heel het jaar door +/- 30 minuten Nederlands, Frans Permanente tentoonstelling “Space Pole”: Deze interactieve tentoonstelling licht de werking van de drie instituten van de Pool Ruimte toe: de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB), het Belgisch Instituut voor Ruimte Aëronomie (BIRA) en het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI). Ze geeft voorbeelden van lopende onderzoeken en nodigt u, als toeschouwer, uit om uw kennis over het heelal te testen. Kom en kijk mee naar de activiteit van de zon, ontdek hoe u asteroïden kunt herkennen, zie welke aardbevingen uzelf veroorzaakt en neem een kijkje in de keuken van de weersvoorspelling. Bewonder de ruimtetuigen op schaal en ontdek hoe we de tijd ‘bijhouden’!

Tijdelijke tentoonstellingen Website Organisatie Contact Adres

Elk schooljaar presenteren wij een tentoonstelling rond een specifiek thema. Voor het schooljaar 2007-2008 is dat “De Zon” www.planetarium.be Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België Onthaal Tel: 02/474.70.60 [email protected] Fax: 02/478.30.26 Boechoutlaan 10 1020 Brussel

1.21 Expositions au Planétarium (Bruxelles) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Exposition A partir de 6 ans Géographie, sciences physiques, mathématiques, histoire Gratuit Toute l’année +/- 30 minutes Français, Néerlandais Exposition permanente « Pôle Espace » : Cette exposition interactive explique le travail des instituts du Pôle Espace : l’Observatoire royal de Belgique (ORB), l’Institut d’Aéronomie Spatiale de Belgique (IASB) et l’Institut Royal Météorologique (IRM). Elle donne des exemples de recherches actuelles et vous invite à tester vos connaissances dans divers domaines liés à ces instituts. Venez vous informer sur l’activité du Soleil, découvrez peut-être de nouveaux astéroïdes. Vous pourrez également visualiser les microséismes que vous causez en faisant vibrer le sol, admirer les maquettes d’engins spatiaux, découvrir comment on détermine l’heure ou encore comprendre quelques-unes des ficelles de la prévision météorologique.

Exposition temporaires Chaque année scolaire on présente une exposition sur un thème spécifique. Pour l’année scolaire 2007-2008 le thème est « Le Soleil ».

17 Organisation Contact Adresse

www.planetarium.be Planétarium de l’Observatoire royal de Belgique Accueil Tél: 02/474.70.50 [email protected] Fax: 02/478.30.26 Avenue de Bouchout 10 1020 Bruxelles

Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues

Visite guidée, salle didactique, jeux et promenade thématique. Adapté à l’âge des participants Adultes : 3 €, Enfants – de 16 ans : 2€ Sur réservation 2 à 3 heures et plus Français

Description

Marche à travers le système solaire à l’échelle un milliardième dans les rues de la ville. Jeu inédit en équipe à l’aide de détecteurs: A la recherche d’une météorite.


• Salle didactique: Les objets célestes, le système solaire, les phases lunaires, saisons, éclipses, expériences de physique • Le ciel visible • Le fonctionnement des instruments d’observation • Exposés thématiques à la carte Selon leur nature, les instruments d’observation ne sont manipulés que par les animateurs ou sous leur contrôle. www.astrosurf.com/aca Astronomie Centre Ardenne Gilles Robert Tél: 061 27 76 59 [email protected] Fax: 061 27 76 59 160 avenue de la gare 6840 Longlier (Neufchâteau) Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. L’ACA peut également se déplacer pour animer certaines activités chez vous.


1.22 Découverte de l’astronomie (Neufchâteau)

18

1.23 Observations thématiques du ciel (Neufchâteau) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Découverte du ciel avec ou sans instrument. Adapté à l’âge des participants [pour lesquels l’activité est utile]] Adultes : 3 €, Enfants – de 16 ans : 2€ Sur réservation 2 à 3 heures et plus Français Activité déployée autour d’un thème convenu (Lune, planète, comète, objets du ciel profond…) : • Visite de l’observatoire, historique, nécessité, structure. • Explication du fonctionnement des instruments d’observation • Explications sur l’objet ou le phénomène à observer • Observation dans divers instruments sous coupole et répartis sur le site Repérage des constellations et satellites artificiels à l’aide d’un pointeur laser Selon leur nature, les instruments d’observation ne sont manipulés que par les animateurs ou sous leur contrôle. www.astrosurf.com/aca Astronomie Centre Ardenne Gilles Robert - Tél: 061 27 76 59 [email protected] Fax: 061 27 76 59 160 avenue de la gare - 6840 Longlier (Neufchâteau) Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. L’ACA peut également se déplacer pour animer certaines activités chez vous.

1.24 De redding van sterrenfee Mira (Beisbroek) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving


Planetariumvoorstelling 3e Kleuter en 1e graad LO Wereldoriëntatie <18 jarigen 4€ p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 1 uur Nederlands “De redding van sterrenfee Mira” is een planetariumvoorstelling die door een pedagoge geschreven en uitgewerkt werd voor een doelgroep van 6 tot 9-jarigen. Mira, de sterrenfee, wordt gevangen gehouden door de boosaardige tovenaar, Urax. Sofie en Bert, twee jonge kinderen, komen achter de snode bedoelingen van de tovenaar en besluiten Mira te helpen ontsnappen. Hiertoe zoeken ze de hulp van de zon, de maan, Saturnus en de sterrenbeelden. Een toevallig voorbijzoevende komeet helpt hen tenslotte in hun opzet slagen. Het programma wordt onder andere ingesproken door een aantal acteurs, onder leiding van de bekende Bruggelingen Rita Lommée en Tony Willems. Met hun enthousiasme weten ze de verschillende karakters in het verhaal erg levendig voor te stellen. De soundtrack werd origineel voor dit programma ontwikkeld en bevat onder andere een speciaal voor deze nieuwe productie geschreven kinderliedje. Gelieve te reserveren. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek vzw Eddy Pirotte - Tel: 050 39 05 66 [email protected] Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 - 8200 Sint-Andries

19



Planetariumvoorstelling 3e graad LO en 1e graad SO Aardrijkskunde, Geschiedenis <18 jarigen 4€ p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 1,5 tot 2 uur Nederlands In “Op reis met de sterren” reizen we mee met de grote ontdekkingsreizigers als Vasco da Gama en Magellaan en zien hoe zij hun weg baanden aan de hand van de sterrenhemel op zoek naar nieuwe werelden. Met behulp van het Zeiss projectieplanetarium wordt verklaard hoe de navigatie op zee gebeurde aan de hand van de hoogte van de zon, de poolster en de sterrenbeelden. We gaan wat dieper in op enkele van die sterrenbeelden en naar de verhalen die er achter schuilgaan. Maar we blijven niet op de aarde. We reizen ook mee met de nieuwste ontdekkingsreizigers, bemande en onbemande ruimtemissies die, net als Magellaan en zijn collegae, nog steeds hun weg verkennen aan de hand van de sterrenhemel. We kijken mee met de nieuwste instrumenten aan boord van de Hubble Ruimtetelescoop, het Internationaal Ruimtestation en met de grootste Europese telescopen in Chili. Ze laten ons meegenieten van de pracht van verre sterreneilanden en kleurige nevels. We beleven hoe er heel wat dynamiek aan die sterrenhemel te beleven valt, hoe sterren evolueren en hoe het uiteindelijke lot van ons eigen melkwegstelsel er zal uit zien. Gelieve te reserveren. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek vzw Eddy Pirotte - Tel: 050 39 05 66 [email protected] Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 - 8200 Sint-Andries

1.26 De ster van Betlehem (Beisbroek) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving


Planetariumvoorstelling 2e en 3e graad SO Aardrijkskunde, Geschiedenis <18 jarigen 4€ p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen tijdens de Kerstperiode. Ongeveer 1,5 tot 2 uur Nederlands In “De Ster van Bethlehem” neemt Volkssterrenwacht Beisbroek U mee op een boeiende en verrassende ontdekkingstocht. Als een sterrenkundige detective, gaan we op zoek naar de reden waarom drie Magiërs uit het begin van onze jaartelling, aan een lange en gevaarlijke tocht beginnen. Volgens de overlevering hebben de Magiërs, waarschijnlijk afkomstig uit het vroegere Babylonië, een ster gezien die hen de weg wijst naar de plek waar de nieuwe koning der Joden geboren wordt. Maar wat was die ster precies? Wat was het hemelverschijnsel dat hen op weg zette naar het verre Jeruzalem? Met behulp van het ultramoderen Zeissplanetarium verplaatsen we ons naar het Palestina omstreeks het begin van onze jaartelling en laten de mogelijke verklaringen voor onze ogen afspelen alsof we er zelf bij waren. Aan de hand van sterrenkundige bewijzen en voorzichtige veronderstellingen, verdiepen we ons in de ware geschiedenis van de “ster die bleef stille staan”. Gelieve te reserveren. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek vzw Eddy Pirotte - Tel: 050 39 05 66 [email protected] Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 - 8200 Sint-Andries


1.25 Op reis met de sterren (Beisbroek)

20

1.27 Verhalen van mensen en sterren (Beisbroek) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving


Planetariumvoorstelling 2e en 3e graad SO Aardrijkskunde, Geschiedenis, Fysica, Chemie, Biologie -18 jarigen 4 € p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 1,5 tot 2 uur Nederlands In “Verhalen van mensen en sterren”, laten we je meedromen en fantaseren over moedige holbewoners en stoere ontdekkingsreizigers. Met behulp van het planetariumtoestel keren we terug in de tijd. We maken kennis met de mythologie van de Aboriginals en vinden antieke scheepsinstrumenten tussen de sterren. Samen met een astronoom exploreren we de geheimzinnig kleurende diepte van een sterrenwolk. In het Babylonië van 4000 jaar geleden, volgen we tussen de vroegere priesters, de beweging van de maan en de planeten vanop een raadselachtige ziggurat. Simon Stevin vertelt ons over zijn kijk op de middeleeuwse wereld en Marcel Minnaert ontrafelt de boodschap van verre zonnen. Gelieve te reserveren. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek vzw Eddy Pirotte - Tel: 050 39 05 66 [email protected] Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 - 8200 Sint-Andries

1.28 Donker Afrika (Beisbroek) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving


Planetariumvoorstelling 2e en 3e graad SO Aardrijkskunde, Geschiedenis, Sociologie, Godsdienst -18 jarigen 4 € p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 1,5 tot 2 uur Nederlands Tamtamgeroffel in de verte .... onzichtbare dieren ruisen door de dichte plantenbegroeiing .... Dikwijls verbinden we het zwarte continent met een voor ons ongrijpbare dreiging. Maar “Donker Afrika....” is meer dan dat. Het continent kent een duizenden jaren teruggaande cultuur, die zich via oude mythes nu nog uit in de sociale verhoudingen, in de architectuur van hutten en graanschuren en in de verhalen over de schitterende sterrenhemel. De Dogon, een stam uit het huidige Mali, vertellen hoe de wereld gegroeid is uit een kosmische graankorrel. De stand van de sterren wordt nog steeds gebruikt als landbouwkalender om de herinnering aan die eerste graankorrel levendig te houden. Zowel de Touareg uit de Sahel als de bewoners van de Afrikaanse westkust, baseerden zich op de Moederkameel of de Scheepskiel, hun varianten van onze Grote Beer, om hun tochten over woestijn of zee veilig te begeleiden. De Egyptenaren gingen nog verder en zagen de sterrenhemel als gids voor een veilige overtocht van de overledenen naar het rijk der doden en uiteindelijk naar een weder opstanding. Allemaal verhalen die niet alleen met de onovertroffen Zeissprojector verteld worden, maar die met het Allsky systeem prachtig geïllustreerd worden in koepelvullende beelden en treffende panorama’s. Een programma dat zowel jong als oud kan aanspreken over het geheimzinnige, maar voor ons toch herkenbare leven in Donker Afrika. Gelieve te reserveren. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek vzw Eddy Pirotte - Tel: 050 39 05 66 [email protected] - Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 - 8200 Sint-Andries

21



Planetariumvoorstelling 2e en 3e graad SO Aardrijkskunde, Fysica, Taalvakken (Frans, Duits, Engels) -18 jarigen 4 € p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 1,5 uur Engels, Frans, Duits In deze voorstelling, speelt de VLT, de Very Large Telescope van ESO de rol van medium waarmee we de bezoeker door tijd en ruimte laten reizen. Vanaf haar site in de kurkdroge Chileense Atacamawoestijn zijn hoofdrollen weggelegd voor het kleurrijke spektakel van mysterieuze nevels, voor de donkere wolken waarin we een weerspiegeling zien van het ontstaan van ons eigen zonnestelsel en voor ongekende sterrenbeelden aan een vreemde hemel. Gelieve te reserveren. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek vzw Eddy Pirotte Tel: 050 39 05 66 [email protected] Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 8200 Sint-Andries

1.30 Observaties met de telescoop (Beisbroek) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur

Zelf sterren waarnemen in het observatorium Vanaf 3e jaar kleuteronderwijs Wereldoriëntatie, Aardrijkskunde, Fysica Inbegrepen in ticket planetariumvoorstelling Na de planetariumvoorstelling Afhankelijk van de weersomstandigheden


1.29 Mysteries of the Southern Sky (Beisbroek)

22

2

Doe-activiteiten, stages / Activités pratiques, stages 2.1 Ateliers astronomiques (Herbuchenne-Dinant) Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Adapté à l’âge des participants Adultes : 3 €, Enfants – de 16 ans : 2 € Sur réservation 2 à 3 heures Français Activité déployée autour d’un thème convenu, p.e. • Explications de la nature et des causes • Fabrication • Exemples d’ateliers: Carte tournante du ciel, Saisons & zodiaque, Cadran solaire, Système solaire à l’échelle, La Grande Ourse en 3D, Mouvements des planètes, Nocturlabe, Lois de Kepler, … Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. L’activité peut aussi être organisée en dehors de l’observatoire. www.cam-asbl.be Cercle Astronomique Mosan ASBL Joseph Marteleur Tél: 0496 57 43 07 [email protected] Herbuchenne, 50 5500 Herbuchenne (Dinant)

2.2 Ruimteklassen (Transinne) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving

Verblijf 1 tot 5 dagen. 10-14 jaar, algemene kennis Laatste graad BO en eerste graad SO Zie hieronder Gedurende het schooljaar 1 tot 5 dagen Nederlands, Frans Een “Ruimteklas” is, zoals de bos-, zee-, en natuurklassen, een meerdaagse leer- en opvoedingsproject buiten de school. Leerlingen van alle onderwijsvormen verblijven samen met hun leerkrachten gedurende één tot vijf dagen in het unieke ruimtevaartcentrum te Redu. (cfr. Extra muros activiteiten zoals openluchtklassen). De leerkrachten kunnen er een aantal lessen combineren met een halve dag vakoverschrijdende en recreatieve ruimteactiviteiten. Door de gedetacheerde leerkracht worden uiteenzettingen gegeven aangepast aan de leeftijd van de leerling over de geschiedenis van de ruimtevaart, verkenning van het

23

Website Organisatie Contact

Adres Type

3-daagse

5-daagse

Nachten Groep Periode Prijs / leerling

2 min. 12

4 min. 12

Basisprijs € 138,00

€ 193,00

2.3 Classes de l’Espace (Transinne) Type d’activité

Séjour de 1 à 5 jours. Mi-temps pédagogique Groupe cible 10-14 ans Cours Dernier degré du fondamental et premier degré du secondaire Prix Voir ci-dessous Période Pendant l’année scolaire Durée 1 à 5 jours Langues Français, Néerlandais Description Le parcours spectacle, simulation à bord de la navette spatiale ; Construction d’une micro-fusée ; les engins Site web www.eurospacecenter.be Organisation Euro Space Center, E 411 sortie 24 Contact Service réservations Tél: 061 65 01 33 ou 061 65 01 34 [email protected] Fax: 061 65 64 61 Adres Rue devant les Hêtres 1 6890 Transinne 3-jours 5-jours Type Nuits 2 4 Groupe min. 12 min. 12 Période sep., nov., déc./oct., jan., fév., sep., nov., déc./oct., jan., fév. Prix / élève € 138,00 / € 124,00 / € 131,00 € 193,00 / €169,00 / € 181,00

2 Doe-activiteiten, stages / Activités pratiques, stages

Randvoorwaarden

zonnestelsel, teledetectie of aardobservatie of over de spin-offs van de ruimtevaart enz.. Daarnaast omvat de ruimteklas praktische doe-activiteiten op toestellen gebruikt in de astronautenopleiding. Vooraf wordt steeds contact met de school opgenomen zodat een ruimteklas kan opgesteld worden die aan de behoeften van de klas-leerkracht-school voldoet. De ruimteklas wordt dan ook aangepast aan de kennis van de leerlingen, aan de door de school en de leerplannen beoogde doelstellingen, aan de eindtermen en aan het eigen school-opvoedingsproject. www.eurospacecenter.be Euro Space Center, E411 Uitrit 24 Dienst reservaties Tel: 061 65 01 33 [email protected] Fax: 061 65 64 61 Rue devant les Hêtres 1 6890 Transinne

24

2.4 Stage Eurospace Center I (Transinne) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Stage (programme partiellement guidé) à partir de 10 ans Sciences, histoire 16,50 € toute l’année sur réservation La journée entière Français, Néerlandais, Allemand, Anglais Visite guidée du parcours spectacle (voir description dans la fiche d’activités A Space Odyssey avec guide), accès à la chaise multi-axes (simulateur de désorientation) et à la chaise moon-walk (simulateur de la gravité lunaire) (durée 3h30’) + accès libre à notre parcours extérieur. www.eurospacecenter.be Euro Space Center Karen JONES ou Val BARBIER - Tél: 061 65 01 33 ou 061 65 01 34 [email protected] Fax: 061 65 64 61 Rue devant les Hêtres 1 - 6890 Transinne

2.5 Stage Eurospace Center II (Transinne) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Stage (programme entièrement guidé) À partir de 10 ans Sciences, histoire 25 € Toute l’année sur réservation La journée entière Français, Néerlandais, Allemand, Anglais Visite guidée du parcours spectacle A Space Odyssey, essai de la chaise multi-axes (simulateur de désorientation), essai de la chaise moon-walk (simulateur de la gravité lunaire), essai de la chaise rotative (simulateur de déséquilibre), atelier de construction et lancement de micro fusées Les personnes ayant des problèmes d’oreille interne ne peuvent pas essayer la chaise rotative www.eurospacecenter.be Euro Space Center Karen JONES ou Val BARBIER - Tél: 061 65 01 33 ou 061 65 01 34 [email protected] - Fax: 061 65 64 61 Rue devant les Hêtres 1 - 6890 Transinne

2.6 A Space Odyssey (Transinne) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Site web Organisation Contact

Visite à partir de 6 ans Etude du milieu 7,50 € Toute l’année sur réservation La journée entière Français, Néerlandais, Allemand, Anglais A l’intérieur: un parcours-spectacle multimédia aux multiples effets spéciaux présentant l’univers, le système solaire, la conquête spatiale et ses retombées, la station spatiale, la navette américaine grandeur nature, etc... A l’extérieur: maquettes,fusée Europa, cadran solaire, paraboles sonores, labyrinthe galactique, système solaire « géant »,antennes de contrôle de satellites, balade spatiale (boucle de 6 km) … www.eurospacecenter.be Euro Space Center Karen JONES ou Val BARBIER - Tél: 061 65 01 33 ou 061 65 01 34

25 Adresse

[email protected] Fax: 061 65 64 61 Rue devant les Hêtres 1 - 6890 Transinne

A combiner avec : Visite à partir de la maternelle Etude du milieu Maternelles : 6,30 €; autres : 7,50 € Guide : 15 € Toute l’année sur réservation La journée entière Français, Néerlandais, Allemand, Anglais A l’intérieur: un parcours-spectacle multimédia aux multiples effets spéciaux présentant l’univers, le système solaire, la conquête spatiale et ses retombées, la station spatiale, la navette américaine grandeur nature, etc... Présentation des engins d’entraînement des astronautes. Deux à trois élèves seront choisis dans le groupe pour la démonstration. A l’extérieur: maquettes,fusée Europa, cadran solaire, paraboles sonores, labyrinthe galactique, système solaire « géant »,antennes de contrôle de satellites, balade spatiale (boucle de 6 km) …,…

2.7 Stage d’astronomie (Herbuchenne – Dinant) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Stage Adapté à l’âge des participants A convenir Sur réservation 3 x ½ jour Français Thèmes : • Origine de l’Univers • Le Système solaire • Etoiles, nébuleuses et galaxies • Ciel visible & comment se repérer dans le ciel • Avec quoi et comment observer? • Observations Le contenu fin et le niveau du stage sont à convenir. www.cam-asbl.be Cercle Astronomique Mosan ASBL Joseph Marteleur Tél: 0496 57 43 07 [email protected] Herbuchenne, 50 5500 Herbuchenne (Dinant) Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. Le CAM peut également se déplacer pour animer cette activité chez vous.


Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

26

2.8 Waarnemingen Kunstmanen Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving Randvoorwaarden Website Organisatie Contact Adres

Waarnemingen Niet specifiek Geen belang Gratis Als het nacht, onbewolkt is en er tijd voor is Geen belang Nederlands, Frans, Engels Het waarnemen van kunstmanen langs visuele weg Kennis van de sterrenhemel is handig, maar niet vereist. Die kennis kan al doende opgebouwd worden. Hulpmiddelen zijn minimaal een prismakijker, accurate klok (DCF 77) en sterrenkaarten http://www.vvs.be/content/view/132/127/ VVS werkgroep kunstmanen Bram Dorreman Tel: 011 643283 [email protected] Bremstraat 29 3930 Hamont-Actel Zie bovenstaande website over de werkgroep zelf Zie ook http://www.satobs.org/ voor de internationale samenwerking en wat daar uit voortgekomen is

2.9 Planetenpad (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Wandelen van planeet naar planeet Vanaf kleuters Aardrijkskunde, fysica, chemie, geschiedenis Gratis Altijd toegankelijk Ongeveer 60 minuten Nederlands Doorheen het bosrijke Kattevennen is sinds 1995 een planetenpad uitgezet. Het stelt ons zonnestelsel voor op schaal dat in werkelijkheid van de Zon tot Pluto 6 miljard km meet. Het planetenpad is 1,5 km lang. Telkens we dus één meter lopen (één pas zetten) op het planetenpad, leggen we in het zonnestelsel 4.000.000 km af! Het planetenpad is nog steeds erg aantrekkelijk, vooral bij scholen. Een wandeling is steeds zonder gids. Scholen kunnen wel het ‘planetenpadspel’ aanvragen. Dit bestaat uit een soort puzzel met vragen die de leerlingen moeten invullen aan de hand van de panelen waarop uitleg van de planeten staat. Bij elk antwoord dienen zij één letter apart te noteren. Nadat ze alle vragen beantwoord hebben, kunnen ze een nieuw woord vormen. Dit spel bestaat voor diverse niveaus. Gelieve te reserveren. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 30 79 90 [email protected] Fax: 089 30 79 91 Planetariumweg 19 3600 Genk

27



Maak en lanceer je eigen raket! Vanaf 2e graad LO Aardrijkskunde, fysica, chemie Op basis van prijsofferte Op afspraak Waterraketten: van 2 u tot 4 uren Vaste brandstofraketten: hele dag Nederlands Het Europlanetarium helpt jongeren om op een zeer originele en creatieve manier een deur te openen tot de geheimzinnige wereld van de ruimtevaart. Aan de hand van raketjes die de jongeren zelf leren maken en lanceren, krijgen zij een algemene inleiding tot de ruimtevaart en de aërodynamica. De deelnemers mogen de zelfgebouwde raketten als een mooi souvenir mee naar huis nemen! Er worden zowel initiaties waterraketten als vaste brandstofraketten gepresenteerd. Je kan de ruimtevaartinitiatie naar keuze laten doorgaan in het Europlanetarium te Genk, waaraan dan nog een bezoekje aan het planetarium gekoppeld kan worden, of op verplaatsing (bv. eigen school, gemeente). www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 30 79 90 [email protected] Fax: 089 30 79 91 Planetariumweg 19 3600 Genk Gelieve te reserveren.

2.11 Het weer in al zijn aspecten (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Meten, bewerken en leren van weergegeven 2e - 3e graad LO 1e - 2e - 3e graad SO Aardrijkskunde, fysica Op offerte Na de planetariumvoorstelling Ongeveer 60 minuten Nederlands, Frans, Duits, Engels Op het dak van het Europlanetarium staat een heus computergestuurd weerstation, waarmee alle weerselementen continu en automatisch worden gemeten en opgeslagen. Deze gegevens worden via een computer bewerkt (grafieken, statistieken, gemiddelden….) en doorgestuurd naar het auditorium. Zo kunnen een honderdtal mensen gelijktijdig en onder begeleiding van een specialist, de gegevens bekijken, bespreken en interpreteren. Het weer, in al zijn aspecten (toerisme, leefmilieu, natuurbehoud….), is een zeer belangrijk onderdeel in de leerplannen van zowel het lager als het middelbaar onderwijs. Gelieve te reserveren www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 30 79 90 [email protected] Fax: 089 30 79 91 Planetariumweg 19 3600 Genk


2.10 Maak en lanceer je eigen raket (Genk)

28

2.12 Ruimtevaart@school (West- en Oost-Vlaanderen) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving

diverse mogelijkheden Lager onderwijs diverse mogelijkheden Kostenvergoeding overeen te komen 2 lesuren tot 2 à 3 dagen Nederlands Elk kind kijkt ‘s avonds wel eens naar boven, ziet de sterren, en vraagt zich af: “Wat is er daarboven allemaal te doen?”. Eerst gebruikt hij zijn fantasie om te lopen op de maan, om te zweven tussen de sterren. Later komen de verhalen van echte mensen in de ruimte, van fantastische techniek en ontdekkingen, enz. Ruimtevaart@school speelt op deze nieuwsgierigheid in om kinderen kennis te laten maken met het grote ruimteavontuur en bewust te maken voor het nut van ruimtevaart in hun dagelijks leven. De school kan één of meerdere activiteiten kiezen uit een aanbod van “ruimteactiviteiten” (zoals o.a waterraketten, drop-box, bouw je eigen zonnestelsel,…) en vraag- en antwoordlessen. Op aanvraag stellen we een aangepast programma samen van enkele lesuren tot 2 à 3 dagen. Ruimtevaart@school wordt in de school zelf gebracht door mensen met ervaring in het onderwijs, en past ook binnen het leerplan WERO.


Contacteer ons voor het recentste aanbod of surf naar onze website. Jeugdwerkgroep Ruimtevaart vzw biedt ook buitenschoolse activiteiten zoals space camps en clubactiviteiten voor jongeren vanaf 8 jaar. enkel West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen www.jwronline.be Jeugdwerkgroep Ruimtevaart vzw Thomas Goethals Tel: 0479 52 24 00 [email protected] Schrijversstraat 18 - 8000 Brugge De werking van Jeugdwerkgroep Ruimtevaart wordt volledig door vrijwilligers gedragen.

2.13 Réalisation d’une expérience sur minifusée Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Réalisation mécanique et électronique d’une expérience originale 14+ ans Cours ou « projet » de technologie A déterminer (compter env. 300 € pour un lanceur/minifusée) Lancement le week-end (à convenir) Fonction de l’expérience choisie Lancement: une journée Français, Néerlandais, Anglais Le Groupe d’Etudes Aérospatiales (GEA – www.gea-rocket.org) met à disposition une minifusée composée d’un moteur professionnel et d’un parachute qui permet d’envoyer en l’air une expérience à réaliser. L’expérience sera déterminée et réalisée par les participants. Quelques idées possibles sont la réalisation de mesures d’accélération, de pression, de rotation, de champ magnétique, etc. Ces mesures peuvent être digitalisées et stockées en mémoire grâce à un petit micro-ordinateur embarqué. L’expérience devra peser moins de 100gr et sera envoyée à environ 400-500 mètres d’altitude, à une vitesse de plusieurs centaines de Km/h et subira une accélération supérieure à 5 G. Le GEA assurera un lancement dans les meilleures conditions possibles. Le GEA fournira des conseils basés sur plus de 20 ans d’expérience dans la réalisation et le lancement de fusées pour faciliter le succès de l’expérience.

29 Conditions Site web Organisation Contact Adresse

La décision de lancement sera donnée par le GEA uniquement si l’expérience ne met pas en danger le bon comportement de la fusée. Les expériences doivent être éthiquement acceptables (p.ex. pas de souris blanches). www.gea-rocket.org Groupe d’Etudes Aérospatiales - ASBL Luc Leyns Tél: 02 735 39 99 (soir) [email protected] 29, rue E.Steeno – bte 52 1160 Bruxelles Une discussion préliminaire est nécessaire avant l’initiation de ce type de projet.



Réalisation mécanique et électronique d’une minifusée 14+ Cours ou « projet » de technologie A déterminer (compter env.150 € pour un moteur professionnel et l’infrastructure de lancement) à déterminer à déterminer Français, (Néerlandais, Anglais) Le Groupe d’Etudes Aérospatiales (GEA – www.gea.be.tf) met à disposition un moteur professionnel de minifusée et une infrastructure de lancement de minifusée. La minifusée sera désignée et réalisée par les participants. La structure mécanique, le système de récupération (parachute et commande de déclenchement) ainsi que la/les expérience(s) embarquée(s) seront réalisés par les participants. La fusée pèsera quelques centaines de grammes et sera envoyée à environ 400-500 mètres d’altitude, à une vitesse de plusieurs centaines de Km/h et subira une accélération supérieure à 5 G. Le GEA assurera un lancement dans les meilleures conditions possibles. Le GEA fournira des conseils basés sur plus de 20 ans d’expérience dans la réalisation et le lancement de fusées pour faciliter le succès de l’expérience. La décision de lancement sera donnée par le GEA uniquement si la fusée répond à toutes les conditions de sécurité. Les expériences doivent être éthiquement acceptables (p.ex. pas de souris blanches). www.gea.be.tf Groupe d’Etudes Aérospatiales - ASBL Luc Leyns Tél: 02 735 39 99 (soir) [email protected] 29, rue E.Steeno – bte 52 1160 Bruxelles Une discussion préliminaire est nécessaire avant l’initiation de ce type de projet.


2.14 Construction et lancement d’une minifusée

30

2.15 Comprendre l’Univers avec de vrais professionnels (Liège) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Stages et animations Primaire et/ou secondaire, suivant l’activité Gratuit Durant l’année scolaire De 1h à une semaine, suivant l’activité Français L’Institut d’Astrophysique et de Géophysique de Liège organise régulièrement diverses animations pour faire découvrir l’Univers aux écoles et au grand public.

Parmi ces activités, on trouve :


des séances de planétarium pour découvrir les mécanismes du ciel et apprendre à reconnaître les constellations. des animations deux fois par an sur un thème d’actualité (par exemple : transit de Vénus en 2004, atterrissage de la sonde Huygens sur Titan en 2005, éclipse de Soleil et activité ‘Illusions cosmiques’ en 2006, etc.). Ces activités, adaptées au niveau des classes, permettent de mieux comprendre les arcanes de l’Univers et d’appréhender les dernières découvertes astronomiques. des stages pour les rhétoriciens (de un jour à une semaine) pour découvrir le métier d’astronome durant la semaine de carnaval. Signalons également un service « dernières nouvelles astronomiques », une bibliothèque de matériel pédagogique pour les enseignants, de la documentation sur le site web, et une piste des planètes pour découvrir le Système solaire. Inscriptions obligatoires auprès de Réjouisciences [email protected], 04/366 96 96, http://www.ulg.ac.be/sciences/ http://www.astro.ulg.ac.be Institut d’Astrophysique et de Géophysique de Liège Jean-Claude Gérard- 04 366 97 74 Yaël Nazé - 04 366 97 20 [email protected] Institut d’Astrophysique et de Géophysique de Liège, Allée du VI Août 17, Bât. B5c, 4000 Liège

2.16 Piste des planètes (Liège) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Balade Tout public, familles Gratuit Toute l’année 1h environ Français Une activité, ludique et didactique, est offerte aux promeneurs et à toutes les personnes fréquentant le campus universitaire. La Piste des planètes reproduit à l’échelle notre Système solaire. Elle est installée au Sart Tilman, le long du sentier qui débute à l’arrière de la Faculté de Psychologie et passe en contrebas des amphithéâtres de Physique-Chimie (accès et plan, voir site web). Ce parcours d’un kilomètre de long, libre et gratuit, permet de découvrir les objets du système solaire, disposés en fonction de leur distance par rapport au Soleil. Une brochure d’information gratuite a été réalisée pour l’occasion, elle est à votre disposition sur simple demande, et vous pouvez aussi la télécharger, ainsi que les panneaux. http://www.ulg.ac.be/sciences/pistep.htm Réjouisciences et l’Institut d’Astrophysique et de Géophysique de Liège [email protected] - 04 366 96 96 Faculté des Sciences, Bat B6b - 4000 Liège

31

2.17 Workshops sterrenkunde (Brussel)


Workshop 10-12 jaar Aardrijkskunde, natuurwetenschappen, wiskunde, geschiedenis € 2,00/leerling September tot en met juni +/- 1 u Nederlands, Frans Na een voorstelling in het planetarium kunnen leerlingen zelf aan de slag in workshops. Ze maken bijvoorbeeld een sterrenkaart, een kwadrant, … en leren dit instrument onder onze sterrenhemel gebruiken. In combinatie met een live voorstelling. Max. 25 leerlingen. www.planetarium.be Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België Onthaal Tel: 02 474 70 60 [email protected] Fax: 02 478 30 26 Boechoutlaan 10 1020 Brussel

2.18 Ateliers astronomie (Bruxelles) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description Conditions Site web Organisation Contact Adresse

Atelier A partir de 6 ans Géographie, sciences physiques, mathématiques, histoire € 2,00/élève Septembre à juin +/- 1h Français, Néerlandais Les élèves commencent par le montage d’un outil pratique d’apprentissage et en découvrent les informations essentielles. Ensuite, ils utiliseront leur réalisation dans le planétarium pour en acquérir la compréhension par la pratique. En combinaison avec une séance interactive. Max. 25 élèves. www.planetarium.be Planétarium de l’Observatoire royal de Belgique Tél: 02 474 70 50 [email protected] Fax: 02 478 30 26 Avenue de Bouchout 10 1020 Bruxelles

2.19 Classes de ciel (Neufchâteau) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Classes de ciel en internat ou externat Public scolaire Tout cours relatifs à l’éveil de l’astronomie en groupe. En fonction des choix d’animations, de la durée, interne ou externe Sur réservation 1 à 5 jours Français Thématique variable plus : • Origine de l’Univers • Le Système solaire, histoire de l’astronomie, l’achéoastronomie, l’astronomie et la philosophie. • Etoiles, nébuleuses et galaxies. • Ciel visible et comment se repérer dans le ciel • Avec quoi et comment observer?



32


• Marche thématique, jeux inédits... • Observations • Lancement de micro fusées • Le contenu fin et le niveau sont à convenir. www.astrosurf.com/aca Astronomie Centre Ardenne Gilles Robert Tél: 061 27 76 59 [email protected] Fax: 061 27 76 59 160 avenue de la gare 6840 Longlier (Neufchâteau)

2.20 Stages d’astronomie (Neufchâteau) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Stage Stage 6-8 ans, stage 9-11 ans, stage 12-15 ans, stage adultes, stage familles Tout cours relatif à l’éveil de l’astronomie en groupe De 65 euros à 95 euros hors logement Principalement durant les congés scolaires et aussi sur réservation. 3 jours Français Thématique variable : • Origine de l’Univers • Le Système solaire, les phases lunaires, les saisons, les éclipses • Etoiles, nébuleuses et galaxies • Ciel visible et comment se repérer dans le ciel • Avec quoi et comment observer? Initiation à l’acquisition d’images • Observations • Lancement de micro fusées Le continu fin et le niveau du stage sont à convenir www.astrosurf.com/aca Astronomie Centre Ardenne Gilles Robert Tél: 061 27 76 59 [email protected] Fax: 061 27 76 59 160 avenue de la gare 6840 Longlier (Neufchâteau) Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. L’ACA peut également se déplacer pour animer cette activité chez vous.

2.21 Ateliers astronomiques (Neufchâteau) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Site web

Atelier à la carte Adapté à l’âge des participants. En nos locaux ou à l’école. Adultes : 3 €, Enfants <16 ans : 2 € Sur réservation 2 à 3 heures et plus Français Activité déployée autour d’un thème convenu : explications de la nature et des causes, fabrication, observations, exercices. Exemples d’ateliers : les instruments d’observation, repérage des constellations et éléments annexes (Carte tournante du ciel, zodiaque, équateur céleste). Le soleil et ses taches, les cadrans solaires, système solaire à l’échelle, constellations en 3D, mouvements des planètes, Nocturlabe, lois de Kepler, micro fusées, comètes, phases lunaires, éclipses… www.astrosurf.com/aca

33 Organisation Contact Adresse

Astronomie Centre Ardenne Gilles Robert Tél: 061 27 76 59 [email protected] Fax: 061 27 76 59 160 avenue de la gare 6840 Longlier (Neufchâteau) Les prix mentionnés ci-dessus valent pour une activité organisée à l’observatoire. Ils peuvent être ajustés pour une visite de groupe. L’activité peut aussi être organisée en dehors de l’observatoire.



Zelf de afstanden binnen het zonnestelsel ervaren Vanaf 3e Kleuter WO, Aardrijkskunde, Fysica, Biologie, Esthetica Gratis Altijd toegankelijk - in open lucht 45 tot 60 minuten (niet van toepassing) Bij een planetenpad worden de afstanden tussen de planeten op schaal voorgesteld, meestal binnen een gemakkelijk overbrugbare afstand. In Beisbroek betekent dit een afstand van 835 m, tussen het kasteel en de randparking Diksmuidse Heerweg. Dit komt overeen met een schaal van 1 op 9000 000 000; elke stap die je zet betekent dus een werkelijke afstand van 9 miljoen kilometer. Elke planeet wordt voorgesteld door middel van haar mythologische representant. Zo wordt de planeet Venus weergegeven als de Godin van de Liefde, Neptunus als de Zeegod en Saturnus als de God van de Tijd. Elke mythologische figuur werd uitgebeeld als een sculptuur van de hand van beeldend kunstenaar Jef Claerhout. Naast de kenmerkende attributen, manipuleert elke figuur ook nog eens een bol(letje), dat de grootte van de planeet op schaal weergeeft. Om praktische redenen is hier voor een andere schaal gekozen: 10 cm is in werkelijkheid 18000 km. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek vzw Eddy Pirotte - Tel: 050 39 05 66 [email protected] Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 - 8200 Sint-Andries

2.23 Publieksactiviteiten van de VVS Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving

Diverse Vanaf secundair onderwijs Aardrijkskunde Afhankelijk van het evenement Zie kalender VVS Afhankelijk van de activiteit Nederlands Naast activiteiten voor eigen leden organiseert VVS (zie website www.vvs.be) ook publieksgerichte activiteiten zoals: • de sterrenkijkdagen (eenmaal per jaar, georganiseerd op verschillende locaties in Vlaanderen) • de vierdaagse zomerschool sterrenkunde (in 2007 in Leuven) bestaande uit lessen en labowerk • het JVS/VVS-weekend (in 2007 in Blankenberge). • Meer informatie over deze activiteiten is te vinden op de website van de VVS.


2.22 Planetenwandeling (Beisbroek)

34 Website Organisatie Contact Adres

www.vvs.be VVS – Vlaamse Vereniging voor Sterrenkunde Frank Tamsin [email protected] Oostmeers 122C 8000 Brugge

35

3

Lessen, spreekbeurten / cours, conférences Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Conférence dans votre école Les écoles secondaires de la Région de Bruxelles-Capitale (années terminales du secondaire) Enseignement général et technique Gratuit Année 2007 et 2008 ± 2 heures Français Cette conférence abordera le projet de la Station Spatiale Internationale, l’Agence Spatiale Européenne et le rôle important de la Belgique et de ses chercheurs. Mais avant tout, le conférencier s’attachera à communiquer la passion et le plaisir de travailler dans les domaines scientifiques et techniques, et plus particulièrement dans le domaine spatial. www.eurospace.be asbl Euro Space Society Camille Goossens - Tél : 02 356 98 89 Dominique De Jaegher - Tél : 02 734 69 18 [email protected] Fax: 02 356 98 89 Rue Montoyer 1 bte 43 1000 Bruxelles Le conférencier, Vladimir Pletser, est ingénieur civil mécanicien et docteur en sciences physiques. Il est candidat astronaute et travaille depuis 1985 à la Division Microgravité au Centre Européen de Technologie et de Recherches Spatiales (ESTEC) de l’Agence Spatiale Européenne (ESA). Il travaille actuellement au développement d’un instrument pour l’étude de la cristallisation des protéines qui volera sur la Station spatiale internationale. Responsable également du programme ESA des vols paraboliques d’avion, il a effectué plus de 4.200 paraboles, totalisant plus de 23 heures d’impesanteur, soit plus de quinze orbites terrestres.

3 Lessen, spreekbeurten / cours, conférences

3.1 La recherche spatiale (Bruxelles)

36

3.2 Dirk Frimout komt naar je school Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving


Gratis lezingen in je school. De secundaire scholen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (laatste jaren van het secundair) ASO en TSO Gratis Schooljaar 2007 en 2008 ± 2 uur Nederlands Op initiatief van Benoit Cerexhe, minister verantwoordelijk voor Wetenschappelijk onderzoek in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, zal astronaut Burggraaf Dirk Frimout in 2007 en 2008 gratis spreekbeurten geven in Nederlandstalige secundaire scholen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dirk Frimout zal vanuit zijn unieke ruimtevaartervaring inspireren om deze jongeren aan te zetten te kiezen voor techniek en wetenschap. De aantrekkingskracht die de ruimtevaart heeft op vele jongeren wordt hiervoor ingezet. Deze lessen/conferenties met als thema ‘Ruimte voor techniek en wetenschap’ duren ongeveer 1,5 uur. www.eurospace.be vzw Euro Space Society Camille Goossens - Tel: 02 356 98 89 [email protected] - Fax: 02 356 98 89 Montoyerstraat 1 bus 43 - 1000 Brussel Dirk FRIMOUT is geboren te Poperinge op 21 maart 1941. Opleiding: 1963: Universiteit van Gent – Electrotechnisch Ingenieur, richting zwakstroom 1970: Universiteit van Gent - Doctor in de Toegepaste Wetenschappen Postdoctoraat aan de University of Colorado, Boulder Colorado, in het laboratorium voor atmosferische en ruimtefysica: calibartie van experimenten voor de Mars Mariner missie. Hij werd in 1985 geselecteerd als Payload Specialist (Scientific Astromaut) voor de NASA-missie Atlas1. Dr. Frimout vloog als Payload Specialist voor de Atlas 1-missie mee aan boord van de Shuttle Atlantis (missie STS 45) van 24 maart tot 2 april 1992 en was de eerste Belgische astronaut.

3.3 Comprendre les astres (environs de Gembloux) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Visites 12 à 18 ans Géographie, physique Gratuit Après-midi 1h30 une fois par mois Français, Anglais Présenter un sujet (faire comprendre la Lune, la Terre, le soleil, etc) avec un ordinateur portable (en notre possession) et un vidéoprojecteur (qui nous serait confié), ou alors, sortir et montrer le soleil grâce au Personal Solar Telescope qui dispose des filtres nécessaires (en notre possession) http://www.astrovega.be/ Astroclub Véga Raoul Lannoy - Tél: 0486 89 24 61 - [email protected] Nerviersstraat 19 - 2018 Antwerpen Comment déterminer l’école qui accepterait ces cours? Le club tient ses réunions à Gembloux et la plupart des membres habitent cette région, donc il serait judicieux que ce soit une école familière aux membres du club. Une école internationale (anglais) conviendrait aussi.

37

3.4 Cursussen sterrenkunde (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Cursus Vanaf 10 jaar Aardrijkskunde, biologie, fysica, chemie Nederlands Elk jaar vinden nieuwsgierigen hun weg naar het Europlanetarium om via cursussen meer te weten te komen over het ons omringende heelal : Jeugdcursus Sterrenkunde, Descartes: (van 10 - 14 jaar) Lesgevers: Jongelui van Descartes. Duur: 10 sessies, van 2u. Cursus Sterrenkunde voor Beginners, Lesgever: Tony Dethier. Duur: 10 avonden van 2u. Gelieve in te schrijven.Het is vereist dat u lid bent van het Europlanetarium. Het aantal plaatsen is beperkt. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 307 990 - [email protected] - Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 Genk


Planetariumvoorstelling 3e graad SO en Hoger onderwijs Aardrijkskunde, biologie, fysica, chemie, geschiedenis Scholen en jeugdgroepen 2.75 € p/p Op aanvraag Ongeveer 60 minuten Nederlands Naar aanleiding van de vernieuwde leerplannen aardrijkskunde voor de derde graad van het secundair onderwijs, heeft het Europlanetarium in Genk een nieuwe reeks planetariumprogramma’s bedacht ter ondersteuning van de lessen kosmografie. Er werd een menu van verschillende onderwerpen uitgewerkt zodat de leerkracht zijn voorstelling zelf kan samenstellen in functie van zijn leerlingen. Het menu bestaat uit 2 basisvoorstellingen van ieder circa 25 minuten en 8 extra voorstellingen van 10 tot 15 minuten. Elke voorstelling behelst een thema uit het officiële leerplan.

Planetarium voorstellingen: • 1. Onze plaats in de kosmos; • 2. De Aarde in beweging

Extra’s:


• 1: Het elektromagnetisch spectrum; • 2: De melkweg en de structuur van het heelal; • 3: Ontstaan en toekomst van het heelal; • 4: Ontstaan van het zonnestelsel en sterevolutie; • 5: De Zon; • 6: De Maan; • 7: De precessiebeweging van de Aarde; • 8: Ruimtevaart en toepassingen “Wat is de zin van ruimtevaart?”; • 9: Sterrenhemel van de avond Gelieve te reserveren. www.europlanetarium.b Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 30 79 90 - [email protected] Fax: 089 30 79 91 Planetariumweg 19 - 3600 Genk


3.5 Kosmografie I (Genk)

38

3.6 Kosmografie II (Genk) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Powerpointpresentaties in de aula van het Europlanetarium 3e graad SO en Hoger onderwijs Aardrijkskunde, biologie, fysica, chemie Scholen en jeugdgroepen 2.75 € p/p Op aanvraag voor scholen en jeugdgroepen Ongeveer 60 minuten Nederlands Het Europlanetarium beschikt over een aantal boeiende PowerPoint presentaties, rijkelijk voorzien van illustraties, over de volgende twee onderwerpen: 1. Het heelal: Het zonnestelsel; 2. Aarde en de Maan. Beide PowerPoint presentaties zijn bedoeld als hulpmiddel voor de leerkracht in de les kosmografie. De beelden staan centraal, terwijl de tekst bewust beperkt is gehouden om de leerkracht toe te laten zelf zijn uitleg te geven. Inhoudelijk worden alle kenmerken van de Aarde en de Maan, de Zon en haar planeten, de sterren en sterrenbeelden behandeld. Ook sterevolutie, het ontstaan en de toekomst van het heelal komen aan bod. www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten - Tel: 089 30 79 90 [email protected] Fax: 089 307 991 Planetariumweg 19 - 3600 GENK

3.7 Space4U (West- en Oost-Vlaanderen) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving

diverse mogelijkheden Secundair onderwijs diverse mogelijkheden Kostenvergoeding overeen te komen 2 lesuren tot 1 dag Nederlands “Space4U” of Space For You is een pakket van ruimtevaartgebonden activiteiten waarmee leerlingen op school kennis maken met de vele aspecten van ruimtevaart en de impact ervan op hun bestaan. U kiest één of meerdere workshops (raketten, aardobservatie,...) of lessen/spreekbeurten (nut van ruimtevaart, internationaal ruimtestation, belangrijke gebeurtenissen,...) uit ons aanbod, aangepast aan het niveau van de leerlingen. Afhankelijk van het onderwerp kunnen verschillende vakken aan bod komen, ook niet-wetenschapsvakken. “Space4U” kan zowel binnen als buiten de schooluren plaatsvinden.

Jeugdwerkgroep Ruimtevaart vzw biedt ook buitenschoolse activiteiten voor leerlingen die zich verder willen verdiepen in de ruimtevaart. Randvoorwaarden Website Organisatie Contact Adres

enkel West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen www.jwronline.be Jeugdwerkgroep Ruimtevaart vzw Thomas Goethals - Tel: 0479 522 400 [email protected] Schrijversstraat 18 8000 Brugge De werking van Jeugdwerkgroep Ruimtevaart wordt volledig door vrijwilligers gedragen.

39

3.8 Découvrir l’espace (Liège) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description


Exposés d’initiation & conférences Tout public – de 7 à 77 ans 2,50 €, sauf Etudiants : 1,50 € Membres de la SAL : 0,50 € Deux fois par mois, durant l’année scolaire Environ deux heures Français La Société Astronomique de Liège (SAL), ouverte à tous, compte environ 800 membres. Chaque mois, outre une séance de planétarium, la SAL organise une conférence et un exposé d’initiation, pour faire découvrir à tous les richesses de l’Univers, du Système solaire aux lointains quasars en passant par les nébuleuses ou les amas d’étoiles. Réservations indispensables pour le planétarium www.astro.ulg.ac.be/~sal/ La Société Astronomique de Liège André Lausberg (Président) Tél : 04 253 35 90 [email protected] SAL Observatoire de Cointe avenue de Cointe, 5 4000 Liège



Lessen voor schoolgroepen Vanaf 6 jaar Aardrijkskunde, natuurwetenschappen, wiskunde, geschiedenis € 2,00/leerling September tot en met juni Van 1 u tot 2,5 u (afh. v/d leeftijd) Nederlands, Frans Voorstelling in de planetariumzaal waarbij basisbegrippen als dag/nacht, seizoenen, beweging van de sterren uitgelegd worden. Deze lessen, die perfect aansluiten bij de leerplannen, verschillen inhoudelijk naargelang de leeftijdsgroep waarvoor ze gemaakt zijn. www.planetarium.be Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België Onthaal Tel: 02 474 70 60 [email protected] Fax: 02 478 30 26 Boechoutlaan 10 1020 Brussel

3.10 Séances interactives (Bruxelles) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Leçons d’astronomie A partir de 6 ans Géographie, sciences physiques, mathématiques, histoire € 2,00/élève Septembre à juin De 2 h à 2,5h (si atelier) Français, Néerlandais Une séance sous le dôme où on explique les saisons et leurs caractéristiques, le mouvement diurne, les mouvements du système solaire et où on apprend à obser-


3.9 Live voorstellingen (Brussel)

40


ver le ciel et les étoiles. Ces leçons sont adaptées au niveau des élèves. www.planetarium.be Planétarium de l’Observatoire royal de Belgique Accueil Tél: 02 474 70 50 [email protected] Fax: 02 478 30 26 Avenue de Bouchout 10 1020 Bruxelles

3.11 Cursussen sterrenkunde en ruimtevaart (Beisbroek) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Taal Omschrijving


Cursus Vanaf 12 jaar Aardrijkskunde, Fysica, Chemie afhankelijk van cursus afhankelijk van cursus afhankelijk van cursus Nederlands Zowel jongeren vanaf 12 jaar als adolescenten en volwassenen kunnen aansluiten bij één van de cursussen die een inleiding bieden in de sterrenkunde, de ruimtevaart, in actuele aspecten van beide onderwerpen of in het meer praktische gerichte werk. De jeugdcursus omvat 17 sessies van ongeveer 2 uur waarin alle basisonderdelen van sterrenkunde en ruimtevaart behandeld worden. De cursus is bedoeld voor een leeftijd van 12 tot 17 jaar. Vanaf 18 jaar kan je terecht in soortgelijke cursussen maar dan voor een volwassen publiek. Inschrijven is verplicht en de cursussen zijn enkel voor leden van Volkssterrenwacht Beisbroek. www.beisbroek.be Volkssterrenwacht Beisbroek Eddy Pirotte Tel: 050 39 05 66 [email protected] Fax: 050 39 32 44 Zeeweg 96 8200 Sint-Andries

41

4

Diverse / Divers 4.1 Odissea prijs

Randvoorwaarden


Wedstrijd Laatstejaarsstudenten aan een Belgische universiteit of hogeschool Eindwerk i.v.m. Ruimtevaart Beurs van 8.000 euro Indienen voor 30 september (zie reglement) N/A Nederlands, Frans, Duits, Engels Op initiatief van federaal Minister van Wetenschapsbeleid en in samenwerking met de Belgische Senaat, wordt jaarlijks een ODISSEA prijs toegekend aan een of meerdere laatstejaarsstudenten aan een Belgische universiteit of hogeschool. De benaming “ODISSEA” verwijst naar de missie naar het internationaal ruimtestation die in november 2002 werd uitgevoerd door de Belgische ESA astronaut Frank De Winne. Het initiatief ging uit van senator Ludwig Vandenhove. De prijs wordt toegekend voor een eindwerk rond een ruimtevaartthema. Aan deze prijs is een beurs van 8.000 euro verbonden voor een verblijf in het buitenland in een Europese of Russische ruimtevaartorganisatie of -bedrijf. Belg te zijn of onderdaan van één van de lidstaten van de Europese Unie. Laatstejaarsstudent zijn aan een universiteit of hogeschool van de Vlaamse of Franse Gemeenschap. Een eindwerk of een studie voorleggen rond een ruimtevaartthema de leeftijd van 30 jaar niet overschreden hebben. www.eurospace.be De Belgische Senaat in samenwerking met Euro Space Society vzw C. Goossens, secretaris-generaal Tel: 02 356 98 89 - 0477 21 86 98 [email protected] Fax: 02 356 98 89 Montoyerstraat 1 bus 43 1000 Brussel Opmerkingen: De kandidaturen dienen onder vertrouwelijke omslag op het secretariaat van de Euro Space Society (zie adres hierboven) ingediend te worden. In 2006 selecteerde de jury, voorgezeten door astronaut Dirk Frimout, vijf finalisten. De ODISSEA prijs 2005 ging naar Charles Hanot (ULg). Meer op www.eurospace.be

4.2 Prix Odissea Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée

Concours Etudiants en dernière année d’une université ou haute école belge Travail de fin d’études autour d’un thème spatial Bourse de 8.000 euros Inscriptions avant le 1er septembre (voir reglement) N/A

4 Diverse / Divers


42 Langues Description

Conditions


Français, Néerlandais, Allemand, Anglais A l’initiative du Ministre fédéral de la Politique Scientifique, en collaboration avec le Sénat belge, un prix annuel sera attribué à un ou plusieurs étudiants de dernière année d’une université ou haute école belge L’intitulé « ODISSEA » renvoie à la mission réalisée en 2002 par notre astronaute ESA Frank De Winne vers la station spatiale internationale. L’initiative en revient au sénateur Ludwig Vandenhove. Le prix est attribué pour une thèse ou un travail de fin d’études sur un thème spatial. La bourse attachée à ce prix est destinée à un séjour à l’étranger dans un organisme ou société spatiale européen ou russe. Nationalité belge ou de l’un des pays membres de l’Union européenne • Etudiant de dernière année dans une institution universitaire ou haute école de la Communauté française ou de la Communauté flamande • Présenter un travail de fin d’études sur un thème spatial • Ne pas avoir dépassé l’âge de 30 ans à la date où la bourse est accordée. www.eurospace.be Le Sénat belge en collaboration avec l’asbl Euro Space Society C. Goossens, secrétaire général - Tél: 02 356 98 89 - 0477 21 86 98 [email protected] Fax: 02 356 98 89 Rue Montoyer 1 bte 43 - 1000 Bruxelles Remarques : Les candidatures doivent être adressées sous pli confidentiel au secrétariat de l’Euro Space Society (voir adresse ci-dessus). Le jury, présidé par l’astronaute Dirk Frimout, a sélectionné cinq finalistes. Le prix ODISSEA 2006 a été attribué à Charles Hanot (ULg). Lisez-en plus sur HYPERLINK “http://www.eurospace.be” www.eurospace.be

4.3 International Space Camp (NL) (Hunstville – USA) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving

Randvoorwaarden

Website Organisatie Contact Tel: 02 356 98 89 Adres

Internationale Ruimtestage Eén leerkracht en twee jongeren (15–18 jaar) Wetenschappen en techniek gratis behalve reis juli 2008 10 dagen Engels Zet je ruimtetelescoop en astronautenpak klaar. Want misschien ben jij diegene die van in juli 2008 aan het International Space Camp in Huntsville (Alabama, VS) verblijft. Enige voorwaarde: je bent leraar secundair of jongere tussen 15 en 18 jaar en je stuurt voor 8 april een gemotiveerde Engelse brief (met cv) aan de Euro Space Society. Einde april selecteert een jury voorgezeten door Dirk Frimout één leraar en twee jongelui (één meisje en één jongen) uit Vlaanderen om aan dit uitzonderlijke “Space camp” deel te nemen. 29 andere landen sturen ook een delegatie. In 2006 en 2008 is de delegatie Nederlandstalig. In 2007 en 2009 is de delegatie Franstalig. Kandidaturen: Stuur een briefje met je volledige gegevens (CV) en een briefje met je motivatie om deel te nemen (in het Engels) naar [email protected] voor 08 april 2008. www.eurospace.be en www.spacecamp.com/ Euro Space Society vzw C. Goossens, secretaris-generaal GSM: 0477 21 86 98 [email protected] Fax: 02 356 98 89 Montoyerstraat 1 bus 43 1000 Brussel

43

4.4 International Space Camp (FR) (Huntsville – USA) Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Conditions


Stage spatial international Un enseignant et 2 jeunes (15-18 ans) Les sciences et les techniques Gratuit sauf voyage Juillet 2009 10 jours Anglais Chaque année plus de 30 pays sont invités à sélectionner une délégation d’un professeur et de deux élèves (un garçon et une fille entre 15 et 18 ans) pour participer pendant une semaine à ce camp spatial exceptionnel. La sélection des participants aura lieu par un jury présidé par l’astronaute Dirk Frimout fin avril 2009. En 2006 et 2008, la délégation est Néerlandophone. En 2007 et 2009 la délégation sera Francophone. Envoyez votre CV ainsi qu’une lettre (en Anglais) avec votre motivation pour participer à ce camp spatial international à l’ Euro Space Society, Rue Montoyer 1/43, 1000 Bruxelles ou par e-mail: [email protected]. www.eurospace.be en www.spacecamp.com/ Euro Space Society asbl C. Goossens, secrétaire général Tél : 02 356 98 89 Mobile : 0477 21 86 98 [email protected] Fax : 02 356 98 89 Rue Montoyer 1 bte 43 1000 Bruxelles

Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Duur Talen Omschrijving


Competitie : Welke raket vliegt het hoogst? 2e - 3e graad LO 1e - 2e - 3e graad SO Aardrijkskunde, fysica, chemie, Gratis Ongeveer 60 minuten Nederlands Jaarlijks organiseert het Europlanetarium een ‘waterrakettenwedstrijd’ De raket wordt niet gevuld met brandstof maar met gewoon water! Het is de bedoeling dat de leerlingen niet alleen een werkende raket bouwen maar deze ook mooi aankleden. Er worden prijzen uitgereikt voor de mooiste raket en voor de raket die de grootste hoogte bereikt. Het Europlanetarium voorziet, ook los van de wedstrijd, de mogelijkheid voor leerkrachten om een initiatie te volgen waarbij de constructie van de raket uitvoerig uitgelegd wordt. Ook de nodige veiligheidsvoorzorgen en enkele nuttige tips komen daarbij aan bod. De winnaar wint een planetariumvoorstelling voor de hele klas. Gelieve te reserveren www.europlanetarium.be Europlanetarium Marjon Menten Tel: 089 30 79 90 [email protected] Fax: 089 30 79 91 Planetariumweg 19 3600 Genk

4 Diverse / Divers

4.5 Waterrakettenwedstrijd

44

4.6 Contacts Radio avec l’ISS [FR] Type d’activité Groupe cible Cours Prix Période Durée Langues Description

Conditions


Contacts radio avec l’International Space Station 8 – 18 ans Sciences, langues, histoire Gratuit Dépend des diponibilités Evénement : 1 heure Contact radio : 10 minutes La plupart des contacts se font avec un astronaute américain, en anglais. Le cas échéant, avec un astronaute européen, dans la langue de celui-ci. L’école introduit une demande (« Application », voir site www.ariss-eu.org page School Contacts), accompagnée d’un projet pédagogique orienté vers les sciences et l’espace. Après acceptation, l’école est mise sur une liste d’attente. Deux mois avant le contact, les dispositions pratiques sont prises: installation d’une station radio temporaire ou préparation d’une liaison par téléconférence (telebridge). L’école soumet 20 questions qui seront envoyées à l’astronaute peu avant le contact. Le jour et l’heure de la liaison radio sont décidés par la NASA qui choisit parmi les options préparées par ARISS. Ces options tiennent compte de plusieurs paramètres (horaire scolaire, période d’activité des astronautes, mouvement orbital de l’ISS et rotation de la terre). Le contact radio a lieu au cours d’un passage de l’ISS au dessus de la station terrestre et l’astronaute répond aux questions en direct de l’espace. Un tel passage dure une dizaine de minutes. Le succès de la liaison ne peut être garanti, mais une préparation minutieuse permet d’atteindre un taux de réussite très élevé. Présenter un projet pédagogique, orienté vers les sciences et l’espace. Ce projet peut être limité à une classe ou être étendu à plusieurs classes, voire à toute l’école. Il peut être dévelopé à l’initiative d’un enseignant ou de plusieurs, englobant plusieurs disciplines (sciences, langues, histoire). www.ariss-eu.org ARISS-Europe Gaston Bertels - Tél: 02 771 67 74 [email protected] Fax: 02 771 49 89 Avenue Paul Hymans 117 B29 - 1200 Bruxelles

4.7 Radiocontacten met het ISS [NL] Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving

Radiocontacten met het ISS 8 - 18 jaar Wetenschappen, talen, geschiedenis Gratis Wachtlijst Pedagogisch project uitbouwen Evenement : 1 uur - Radiocontact : 10 minuten Engels De meeste radioverbindingen worden met Amerikaanse astronauten in het Engels gemaakt. Met een Europees astronaut wordt veelal de taal van de astronaut gebruikt. De school vult een aanvraag in (“Application”, zie <www.ariss-eu.org>, pagina School Contacts), en legt een pedagogisch project voor, toegericht op wetenschap en ruimte. Eens aanvaard wordt de school op een wachtlijst geplaatst. Twee maanden voor het contact worden praktische stappen gesteld : oprichten van een tijdelijk radiostation of voorbereiding van een teleconferentie (telebridge). De school stelt een lijst van 20 vragen op, die de astronaut de dag voor het contact per radiogram ontvangt. NASA beslist over de dag en het uur van het contact, volgens opties voorbereid door ARISS. Die opties houden rekening met meerdere gegevens (schooltijd, werkrooster van de astronauten, baanbeweging van het ISS, rotatie van

45

Randvoorwaarden


de aarde). Het radiocontact vindt plaats gedurende een doorgang van het ISS over het grondstation en de astronaut beantwoordt de gestelde vragen, rechtstreeks vanuit de ruimte. Zulk een doorgang duurt een tiental minuten. De verbinding garanderen is niet mogelijk, maar met een zorgvuldige voorbereiding is er veel kans op succes. Een pedagogisch project voorleggen, gericht naar wetenschap en ruimte. Dit ontwerp kan beperkt zijn tot één klas of kan meerdere klassen omvatten, of zelfs gans de school. Het kan ontstaan op initiatief van één of meerdere leerkrachten, en meerdere leerstoffen omvatten (wetenschappen, talen, geschiedenis). www.ariss-eu.org ARISS-Europe Gaston Bertels - Tel: 02 771 67 74 [email protected] Fax: 02 771 49 89 Paul Hymanslaan 117 B29 - 1200 Brussel

4.8 Vlaamse Ruimtevaartdagen (Oostende) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving Website Organisatie Contact Adres

Bezoek Vanaf 10 jaar Aardrijkskunde, biologie, technische vakken gratis Tweejaarlijks (vorige maal 17, 18 en 19 november 2006) 09.00 tot 18.00 uur Nederlands, Engels Beurs voor scholen en groot publiek, waarbij de leden van VRI (bedrijven, onderzoeks- en onderwijsinstellingen) het belang van ruimtevaart toelichten Organisatie van workshops om interesse in techniek en wetenschap te prikkelen www.vrind.be VRI Katrien Van den Bosch - Tel: 03 780 65 36 [email protected] Fax: 03 780 65 46 Laarstraat 5 - 9100 Sint-Niklaas



Journée de l’Astronomie, Nuits des étoiles filantes, pollution lumineuse, observations spéciales Adapté en fonction de l’âge des participants Initiation à l’astronomie et à la conquête de l’espace (à la demande des écoles) Gratuit Sur demande (toute l’année) Selon le sujet traité : min 1h – max 3h Français Activité déployée autour d’un thème convenu • Journée de l’Astronomie (J.A.) : portes ouvertes des cercles et observatoires au public, avec conférences et expositions • Nuits des étoiles filantes (N.E.F.) au mois d’août (observations sur le terrain) Ouvert à tout public, sans connaissance spécifique http://www.astrosurf.com/cbaa/ Comité Belge des Astronaumes Amateurs (C.B.A.A.) Michel VANDER ELST (Président) - Tél: 02 387 16 42 Michel MATIS (secrétaire) - Tél: 02 354 45 05 [email protected] Chaussée d’Alsemberg 95 - 1420 Braine L’Alleud

4 Diverse / Divers

4.9 Activités du CBAA

46

4.10 Vlaams Wetenschapsfeest (Gent) Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur:

Talen Omschrijving


Bezoek Scholen, groot publiek (geen voorkennis vereist) Fysica, chemie, ruimtevaart … Toegang gratis Om de 2 jaar, in de even jaren. Als start of slotevenement van de Vlaamse Wetenschapsweek. 3 dagen • Vrijdag: 09:00 tot 16:00 • Zaterdag: 12:00 tot 18:00 • Zondag: 10:00 tot 18:00 Nederlands Het Wetenschapsfeest is een bruisende familiehappening met een uitgebreide waaier van activiteiten en animatie voor jong en oud: interactieve experimenten en spectaculaire demonstraties, wetenschapstheater, wetenschappelijke doe-hoek … Op het Wetenschapsfeest zijn verenigingen en instellingen die zich bezig houden met ruimtevaart van harte welkom. Het Belgisch Instituut voor Ruimte-aeronomie, verschillende Vlaamse sterrenwachten, het Eurospace Center en de Eurospace Foundation hebben allen in 2004 deelgenomen aan het Wetenschapsfeest. Het Wetenschapsfeest is dus een terugkerend evenement dat om de 2 jaar georganiseerd wordt en geen éénmalig gebeuren. In 2004 telden we gespreid over 3 dagen 30 975 bezoekers. Het vorige Wetenschapsfeest vond plaats op 27, 28 en 29 oktober 2006 in Flanders Expo te Gent. Verenigingen, instellingen, hogescholen en universiteiten die activiteiten wensen aan te bieden moeten een activiteit aanbieden die wetenschappelijk is en interactief. Dit is een absolute vereiste om te mogen deelnemen aan het Wetenschapsfeest. www.technopolis.be • www.vlaamsewetenschapsweek.be Technopolis Erik Jacquemyn - Tel: 015 34 20 00 [email protected] Fax: 015 34 20 10 Technologielaan - 2800 Mechelen

4.11 Vlaams Congres Leraars Wetenschappen Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving


Voordrachten, werkgroepen Leraars wetenschappen secundair onderwijs en aspirant leraars Biologie, chemie, fysica 45 euro Tijdens de maand november Één dag Nederlands De organisatie van het congres is een samenwerking tussen de Vereniging van Leraars Wetenschappen en de Vereniging voor het onderwijs in de biologie, de milieuleer en de gezondheidseducatie (V.O.B.vzw). Uit het programma kan de leraar een keuze maken voor één voordracht en de deelname aan drie werkgroepen. Er wordt doorlopend een permanente didactische beurs georganiseerd met info over nieuw materiaal, boeken en non-profitorganisaties. VeLeWe: www.velewe.be of V.O.B.: www.vob-ond.be Congrescomité Herman Snoeck - Tel: 03 237 99 52 [email protected] Jan Van Rijswijcklaan 277 - 2020 Antwerpen

47

4.12 Congres Wiskunde en Onderwijs Soort activiteit Doelgroep Vakken Prijs Periode Duur Talen Omschrijving Website Organisatie Contact Adres

Congres Leraars wiskunde secundair onderwijs Wiskunde 75 € 2-jaarlijks op 1 en 2 juli (2006) 2 dagen Nederlands Ruimtevaart en Sterrenkunde zijn onderwerpen van spreekbeurten en workshops vnl. in het kader van vakoverschrijdende eindtermen en projectwerk voor leerlingen. www.vvwl.be V.V.W.L. Marie-Claire DELEERSNIJDER Tel: 050 71 43 74 [email protected] -

4.13 Studiedagen voor leerkrachten (Brussel)


Studiedag Leerkrachten basis en secundair Aardrijkskunde, natuurwetenschappen, wiskunde, geschiedenis € 4,00/leerkracht September tot en met juni Halve dag Nederlands, Frans Presentatie van een live voorstelling in het Planetarium. Voorstelling en toelichting van oefeningen en modellen en afhankelijk van de actualiteit een lezing door een wetenschapper. De leerkrachten krijgen na afloop een mapje met educatief materiaal mee dat ze in de klas kunnen gebruiken. www.planetarium.be Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België Gert Smet Tel: 02 474 70 60 [email protected] Fax: 02 478 30 26 Boechoutlaan 10 1020 Brussel

4 Diverse / Divers


49

Prins Filipfonds www.prins-filipfonds.org

Het Prins Filipfonds stelt zich tot doel om bruggen te slaan tussen de drie Gemeenschappen van België door de dialoog te bevorderen, projecten te steunen waarbij verscheidene Gemeenschappen betrokken zijn en originele initiatieven aan de andere kant van de taalgrenzen meer bekendheid te geven. Maar hoe goed kennen wij onze naaste buren? In België hebben wij nochtans een uniek voordeel: wij hoeven alleen maar de taalgrens over te steken om onze “internationale” dimensie te ervaren. Het Prins Filipfonds biedt financiële steun aan taalgrensoverschrijdende uitwisselingsprojecten in ons land die samenwerking tussen scholen, hogescholen en universiteiten bevorderen. Het steunt ook de uitwisselingsprojecten tussen instellingen en verenigingen en het moedigt de contacten tussen personen aan. Anderzijds vervult het de rol van ontmoetingsplatform tussen de Gemeenschappen en helpt het om originele en specifieke initiatieven te ontwikkelen. Op die manier wil het de communicatie tussen de Gemeenschappen uitbreiden en intenser maken. Het Fonds wil zo het “kruispunt van de drie Gemeenschappen van België” worden. Het Prins Filipfonds wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting.

50

Koning Boudewijnstichting Samen werken aan een betere samenleving www.kbs-frb.be

De Koning Boudewijnstichting steunt projecten en burgers die zich engageren voor een betere samenleving. We willen op een duurzame manier bijdragen tot meer rechtvaardigheid, democratie en respect voor diversiteit. De Koning Boudewijnstichting is onafhankelijk en pluralistisch. We werken vanuit Brussel en zijn actief op Belgisch, Europees en internationaal niveau. In België heeft de Stichting zowel lokale, regionale als federale projecten lopen. De Koning Boudewijnstichting werd opgericht in 1976 toen Koning Boudewijn 25 jaar koning was. Om onze doelstelling te realiseren, combineren we verschillende werkmethodes. We steunen projecten van derden, we ontwikkelen eigen projecten, we organiseren workshops en rondetafels met experts en burgers, we zetten denkgroepen op rond actuele en toekomstige thema’s, we brengen mensen met heel verschillende visies rond de tafel, we verspreiden de resultaten via (gratis) publicaties,.... De Koning Boudewijnstichting werkt samen met overheden, verenigingen, ngo’s, onderzoekscentra, bedrijven en andere stichtingen. We hebben een strategisch samenwerkingsverband met het European Policy Centre, een denktank in Brussel. Onze activiteiten zijn gebundeld rond deze thema’s: Migratie & multiculturele samenleving – integratie en multicultureel samenleven bevorderen in België en Europa Armoede & sociale rechtvaardigheid – nieuwe vormen van sociaal onrecht en armoede opsporen; projecten steunen die de solidariteit tussen de generaties versterken Burgersamenleving & maatschappelijk engagement – bij jongeren democratische waarden promoten; buurt- en wijkprojecten ondersteunen Gezondheid – een gezonde levenswijze bevorderen; bijdragen tot een toegankelijke en maatschappelijk aanvaarde gezondheidszorg Filantropie – bijdragen tot een efficiënte uitbouw van filantropie in België en Europa De Balkan – de rechten beschermen van minderheden en van slachtoffers van mensenhandel; een visasysteem opzetten voor studenten Centraal-Afrika – projecten steunen rond aidspreventie en de begeleiding van aidspatiënten De Raad van Bestuur van de Koning Boudewijnstichting tekent de krachtlijnen van het beleid uit. Een zestigtal medewerkers -mannen en vrouwen, autochtonen en allochtonen, Vlamingen, Walen, Brusselaars- zorgt voor de realisatie. Jaarlijks besteedt de Stichting zo’n 40 miljoen euro. Naast ons eigen kapitaal en de belangrijke dotatie van de Nationale Loterij zijn er ook de Fondsen van personen, verenigingen en bedrijven. De Koning Boudewijnstichting ontvangt ook giften en legaten. Meer info over onze projecten en publicaties vindt u op www.kbs-frb.be. Een e-news houdt u op de hoogte. Met vragen kan u terecht op [email protected] 070-233 728 Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, B-1000 Brussel +32-2-511 18 40, fax +32-2-511 52 21 Giften op onze rekening 000-0000004-04 zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 30 euro.

of

51

Ruimtereizen bestemmingen 2008

Recommend Documents