Ruimte voor GON-begeleiding in secundaire scholen. Naar inclusieve onderwijsmodellen. Annet De Vroey, KHLeuven, Katja Petry, KU Leuven
Overzicht - literatuur - onderzoek naar inclusieve praktijk in secundaire scholen in Vlaanderen inclusieve schoolontwikkeling onderwijsmodellen
- conclusies
Internationale context Succesfactoren voor inclusie in secundair onderwijs Literatuur* wijst op het belang van
-
Inclusieve ethos en hoge verwachtingen Positieve leerkracht-leerling relaties Co-teaching partnerschappen Klassensamenstelling in functie van brede toegankelijkheid van een gemeenschappelijk curriculum
- Zelfbepaling, gedeelde besluitvorming, transitieplanning - Peer support - UDL en aanpassingen
Uitdagingen Literatuur signaleert knelpunten in secundair onderwijs: - Onduidelijkheid bij leraren over het concept ‘inclusie’ - Doelmatigheidsbeleving en verantwoordelijkheden van leraren zijn niet eenduidig
- Toegang tot een gemeenschappelijk curriculum is vaak beperkt door het installeren van aparte klassen
-
Moreel leiderschap en lange termijn visie Tijd voor overleg, inspraak en professionalisering Sociale validiteit van ondersteuning door volwassenen Beroepsidentiteit en functionele vaardigheden Doelmatige aanpassingen
Onderzoek in secundaire scholen in Vlaanderen Welke strategieën worden ingezet in secundaire scholen om inclusief onderwijs uit te bouwen? In Vlaamse context van toenemend aantal leerlingen met GON- of ION-ondersteuning
Leren van goede praktijk Met toepassing in de lerarenopleiding
Methode en context Kwalitatief multiple case onderzoek 1. Survey rond inclusief beleid en praktijk 750 secundaire scholen 204 respondenten => Thema’s: - Schoolklimaat & vriendschappen - Aangepast curriculum & klassensamenstelling - Samenwerkende teams 2. Selectie van 12 scholen met goede praktijkvoorbeelden - gevarieerde thema’s - gevarieerde ondersteuningsnoden - gevarieerde studierichtingen Interviews en klasobservaties
Context en methode Leerlingenaantallen
Studierichtingen
N leerlingen met een GON- of ION- attest
4 scholen < 400 leerlingen
3 middenscholen met ASO, TSO en BSO 1 ASO school tem. 6de j
2-8 lln met GON-ION attest
4 scholen 400-800 lln
2 ASO scholen 2 TSO-BSO scholen (incl 1 middenschool)
6-20 lln met GON-ION attest
4 scholen > 800 leerlingen
1 ASO school 3 KSO-TSO-BSO scholen
8-50 lln met GON-ION attest
55 observaties, 25 lln GON/ION -5 lln met een motorische beperking -3 lln met een visuele beperking -1 ll met een auditieve beperking -14 lln met ASS -2 lln met Down syndroom
72 Interviews, lkrn, GON-lkrn, ouders, lln, klasgenoten 1ste graad,: 27 (5 lln) 2de graad: 15 (4 lln) 3de graad: 7 (3 lln), Alle graden: 23 (directies, llnbegeleiders)
Observaties
Analyse • Analyse van schooleigen vernieuwingsprocessen bij instroom van leerlingen met GON- en/of ION-attest: wat zijn de accenten, strategieën en effecten in elke school? => individuele verhalen van schoolontwikkeling • Cross-analyse van schoolprocessen o.b.v. interviews en klaspraktijk => succesfactoren en flow-chart voor inclusieve schoolontwikkeling
Symposium Inclusief onderwijs 19-02-2014
Verhalen van inclusieve scholen • • •
Zelfbepaling & privacy
• • • • •
Ouders-school partnerschappen
• • • •
Inspirerend leiderschap
Transitie Zelfsturende ondersteuningsteams
Zorgcontinuüm in een school voor iedereen Traditionele zorgzame school Sociale participatie voor leerlingen met ASS Leerlingensecretariaat als zorgreceptie
Intercultureel onderwijs & GON Talentgericht onderwijs Ondersteunde transities
Inzetten op ondersteunende relaties 1 ASO school, 2 BSO-TSO scholen, waarvan 1 middenschool , middelgrote scholen • Voor wie? Vooral inclusie van ‘nieuwe doelgroepen’ • Troeven: gelijkwaardigheid, ouderbetrokkenheid • Ankers: ondersteunend leiderschap, engagement van schoolteam • Strategieën:
•
•
-
zichtbaar maken van leerlingen met hun eigenheid, sterktes
-
positieve beeldvorming
-
rolmodel zijn voor acceptatie in de klas en op school
-
Bewust van deontologie en privacy; inspraak leerling
Outcomes: -
Formatief assessment
-
Empowerment van leerlingen
Uitdagingen: -
Informatiedoorstroom
Meer geïsoleerde ondersteuningsteams
Inzetten op samenwerkende teams van interne en externe ondersteuning 2 ASO scholen, 3 TSO-BSO-KSO scholen (1 met KSO), grote scholen • Voor wie? Leerlingen voor wie externe ondersteuning niet
• •
volstaat, maar doorheen volledige week en van elke leerkracht goede opvolging vragen (bv. leerlingen met ASS) Troeven: scholen met voorgeschiedenis van diversiteit en groei van ondersteuningsvragen er is een positieve beeldvorming van leerlingen met special needs; er bestaan al procedures om met diversiteit om te gaan
Inzetten op samenwerkende teams van interne en externe ondersteuning (2) • Ankers: - Know how, interdisciplinaire teams, professionals, • -
ondersteunend en gedeeld leiderschap taal van ‘juiste plaats’ verschuift naar dialoog Strategieën Stroomlijnen van communicatie Procedures voor gedeelde besluitvorming worden doorgevoerd Team wordt betrokken bij schoolbrede en externe ondersteuning
Inzetten op samenwerkende teams van interne en externe ondersteuning (3) • • -
Outcomes Know how van interne teams neemt toe Efficiëntie in planning van overlegtijd en evaluatie Verschuiving van verantwoordelijkheden en positieve attitudes t.a.v. nieuwe rollen Gedeeld leiderschap wordt een ‘flow’ die professionalisering op gang brengt Ondersteuning wordt ingebed in het hart van de school Uitdagingen: Hoe kunnen alle leerkrachten hierbij betrokken worden? Aandacht voor compromissen tussen externe en interne teams
Inzetten op toegankelijkheid 4 middenscholen, 2 ASO-TSO-BSO, 2 TSO-BSO, kleinschalig en rol in transitie • Voor wie? Iedereen • Troeven: - voorgeschiedenis van diversiteit -
•
Heldere missie, talentgericht werken, focus op gelijkwaardigheid en hoge verwachtingen voor alle leerlingen Ankers: Inspirerend leiderschap, visie, consequent personeelsbeleid
•
Strategieën: - Reorganisatie van uurroosters, inzetten op effectieve onderwijsmethodes en aanpassingen
•
Outcomes: - Hogere doelmatigheidsbeleving van leerkrachten
-
Bewustzijn van het voordeel voor alle leerlingen
•
Uitdagingen: universeel design en universeel onderwijzen
Cross-analyse • Schoolniveau: - Gelijkwaardigheid, acceptatie, diversiteit - Ondersteunend leiderschap, inspiratie, know how en personal touch - Gedeelde doelen, maximale participatie, stroomlijning van ondersteuning en communicatie - inbedding van externe-interne ondersteuning, interne reflectie en dialoog omtrent GON/inclusie, empowerment van lerarenteams en interne begeleiding - Uitdagingen: brede professionalisering, flexibiliteit en het samen sporen van procedures, en ‘tuning’ van paradigma’s
• Klasniveau -
positieve, open leerkracht-leerling relaties heldere routines en gedragsafspraken eigenaarschap van leerkrachten, agency sensitiviteit en responsiviteit sociale interventies actieve participatie en externe differentiatie peer support verkenning van UDL en van formatief assessment positieve perceptie van diversiteit in coöperatieve leerlingengroepen, doelmatigheidsbeleving en evenwichtig klasmanagement - Uitdaging: Co-teaching
• Leerlingenniveau - Persoonlijke relatie GON-lkr-leerling, ‘counseling’ - Sociaal-emotionele ondersteuning, aandacht voor privacy en zelfbepaling van adolescenten, focus op schoolloopbaan en leren leren - Acceptatie en zelfbepaling (in de klasgroep) - transitie naar hoger onderwijs en beroepsleven - Uitdaging: formatief assessment vs. IHP procedures
Conclusies • Ondersteunend en gedeeld leiderschap • Effectieve scholen vertrouwen op een vorm van universeel onderwijzen, gebaseerd op effectieve onderwijsstrategieën: responsief, met effectieve instructie en evenwichtig klasmanagement dat rekening houdt met groeps- en individuele vragen • Inclusie van leerlingen met ASS verloopt positief (in deze selectie van scholen): sterke responsiviteit van lkrn en grote bereidheid tot flexibiliteit • Discrete vormen van aangepast assessment worden ingevoerd als schooleigen procedures • Samenwerking vraagt schooleigen procedures
Conclusies • •
GON-rol met externe differentiatie, is betekenisvol voor de leerling, maar bescheiden op klas- en schoolniveau ‘Specialisatie’ van scholen voor bepaalde doelgroepen versterkt expertise en samenwerking, maar verengt ook kijk op inclusie en mogelijke studiekeuze jongeren
• Middenscholen scoren goed voor relationele gerichtheid en toegankelijkheid: organisatie van andere uurroosters incl. interessegebieden, vrije ruimte, zelfde leerkrachten over ASOTSO-BSO heen • Grote secundaire scholen (> 800 lln), alle studierichtingen, zoeken beheersbaarheid in het integreren van externe hulp in de eigen leerlingenbegeleiding => stroomlijnen van communicatie en specialisatie van zorgvragen. Slagen erin om GON-leerkrachten als teamlid te betrekken bij de school.
Beleid? • Expertise delen tussen scholen met goede praktijk, niet enkel binnen scholen • Inbedding van GON-expterise in de school is nog gebonden aan specifieke doelgroepen => nood aan bredere aanpak, met behoud of mogelijkheid van inzet van middelen in de school • ASS-leerlingen in reguliere school, in reguliere klassen: waardering van wat de voorbije jaren werd opgebouwd door scholen, leerkrachten en GON-teams is nodig
*Literatuur
•
Ainscow, Mel. 2005. Developing Inclusive Education Systems: What Are the Levers for Change? Journal of Educational Change 6, no. 2 (June): 109–124.
•
Avramidis, Elias, Phil Bayliss, and Robert Burden. 2002. Inclusion in Action: An in-Depth Case Study of an Effective Inclusive Secondary School in the South-West of England. International Journal of Inclusive Education 6, no. 2: 143–163.
•
Booth, Tony, and Mel Ainscow. 2011. Index for Inclusion: Developing Learning and Participation in Schools. Bristol: CSIE.
•
Buckley, Sue, Gillian Bird, Ben Sacks, and Tamsin Archer. 2006. A Comparison of Mainstream and Special Education for Teenagers with Down Syndrome: Implications for Parents and Teachers. Down’s Syndrome, Research and Practice 9, no. 3 (June): 54–67.
•
Carpenter, Laura Bowden, and Allen Dyal. 2006. Secondary Inclusion: Strategies for Implementing the Consultative Teacher Model. Education 127, no. 3: 344–351.
•
Carter, Erik W., and Carolyn Hughes. 2005. Adolescents with Intellectual Disabilities and Their General Education Peers: Effective Interventions. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities 30, no. 4: 179–193.
•
Cesar, Margarida, and Nuna Santos. 2006. From Exclusion to Inclusion: Collaborative Work Contributions to More Inclusive Leaming Settings. European Journal of Psychology of Education 21, no. 3: 333–346.
•
Eisenman, L. T., a. M. Pleet, D. Wandry, and V. McGinley. 2010. Voices of Special Education Teachers in an Inclusive High School: Redefining Responsibilities. Remedial and Special Education 32, no. 2 (February): 91–104.
•
Florian, Lani, and Martyn Rouse. 2001. Inclusive Practice in English Secondary Schools: Lessons Learned. Cambridge Journal of Education 31, no. 3. International Perspectives on School Reform and Special Educational Needs: 399–412.
•
Humphrey, Neil, and Wendy Symes. 2011. Inclusive Education for Pupils with Autistic Spectrum Disorders in Secondary Mainstream Schools: Teacher Attitudes, Experience and Knowledge. International Journal of Inclusive Education (January): 1–15.
•
Mastropieri, Margo, Thomas Scruggs, Janet Graetz, Jennifer Norland, Walena Gardizi, and Kimberly Mcduffie. 2005. Case Studies in Co-Teaching in the Content Areas : Successes, Failures and Challenges. Intervention in School and Clinic 40, no. 5: 260–270.
•
McDougall, Janette, David J. DeWit, Gillian King, Linda T. Miller, and Steve Killip. 2004. High School‐Aged Youths’ Attitudes Toward Their Peers with Disabilities: The Role of School and Student Interpersonal Factors. International Journal of Disability, Development and Education 51, no. 3 (September): 287–313.
•
Murray, Christopher, and Robert C. Pianta. 2007. The Importance of Teacher-Student Relationships for Adolescents with High Incidence Disabilities. Theory Into Practice 46, no. 2: 105–112.
•
Sindelar, Paul, Deirdre Shearer, Diane Yendol-Hoppey, and Todd Liebert. 2006. The Sustainability of Inclusive School Reform. Exceptional Children 72, no. 3: 317–331.
•
Skårbrevik, Karl J. 2005. The Quality of Special Education for Students with Special Needs in Ordinary Classes. European Journal of Special Needs Education 20, no. 4 (December): 387–401.
•
Villa, Richard A., Jacqueline Thousand, Ann Nevin, and Andrea Liston. 2005. Successful Inclusive Practices in Middle and Secondary Schools. American Secondary Education 33, no. 3: 33–51.
Contact
[email protected] [email protected]
