Route Amersfoort (28 km)
11 10
100 jaar Portaal
9
7
6
De route bestaat uit 3 lussen. Een route Amersfoort, een route Soest en een route Stadskern Amersfoort. We wensen u veel fiets- en beleefplezier. Vincent van Oordt Directeur Portaal Eemland
13
12
8
Al 100 jaar zorgt Portaal in Eemland voor een huis voor zijn huurders. Maar om van dat huis een thuis te maken dat is aan u. Door te kiezen waar u gaat wonen, door het in te richten naar uw smaak, door contact te maken met uw buren maar vooral door er herinneringen te maken. En die maak je door goed te ervaren en beleven. Speciaal voor u hebben we een fietsroute gemaakt. Een belevingsroute die u wijst op bijzondere en gewone mooie dingen om u heen.
15
17 5 4 18 START 3
1 2
19
14
16
Routebeschrijving
1. 2. 3. 4.
5.
6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
14. 15. 16. 17.
Start op Kleine Spui met uw rug naar de Koppelpoort kijkend naar de spoorbrug. U neemt de tweede afslag links (Brabantsestraat) U rijdt deze weg uit, steekt de Amsterdamseweg over en vervolgt uw weg op de Friesestraat U neemt de eerste rechts (Zeeuwsestraat) en meteen de eerste links (Drentsestraat) De weg gaat over in de IJsselstraat en bij de splitsing gaat u links af de Dollardstraat in. Over deze straat bestaat een waargebeurd sprookje, zie 1 U steekt de Noordewierweg schuin rechts over naar de St. Bonifaciusstraat. Aan uw linkerhand op vindt u de museumwoning, zie 2 Aan het einde van de straat gaat u rechtsaf (Soesterweg) U neemt de derde weg naar rechts (Leliestraat) Dan T-splitsing links, T-splitsing rechts, T-splitsing links. U rijdt door de wijk Soesterkwartier, 3 Dan de derde weg naar rechts, u houdt rechts aan. U steekt opnieuw de Noordewierweg over en neemt dan de derde afslag naar links (Dollardstraat). U neemt de eerste weg rechts (Twentseweg) U steekt de Amsterdamse weg over en gaat links het fietspad op (op de Amsterdamseweg) Na de Intratuin ( en nog voor autobedrijf Nefkens) gaat u rechtsaf een onverhard smal paadje in (Isseltseweg). Wanneer het pad iets breder wordt ziet u aan uw rechterhand een informatiebord over de Kapelboerderij de Isselt. De Kapelboerderij zelf ligt verscholen tussen bomen maar kunt u van iets dichterbij zien als u rechts het grasveld opfietst. Zie 4 Aan het einde linksaf (Uraniumweg) Langs de vijver, kruispunt oversteken en bij T-splitsing linksaf (Radonweg) Over dit gebied bestaat een waargebeurd sprookje, zie de informatie Radonweg 5 U gaat al snel rechtsaf via een fietspaadje naar de A.P. Hilhorstweg, daar gaat u rechtsaf.
18. Die fietst u een heel eind af tot u rechtsaf kunt (Verlengde Hooiweg) 19. Aan het einde gaat u rechtsaf (’t Jaagpad) 20. Aan uw rechterhand ziet u een kunstwerk, zie 6 21. U fietst over de Malebrug tot u bij een T-splitsing komt, u gaat linksaf (Slaagseweg) 22. U neemt de tweede weg links (Krachtwijkerweg) 23. U ziet na de eerste boerderij een schuurtje aan uw rechterhand, dit is een atelier! Zie 7 24. Bij de Y-splitsing houdt u rechts aan (Krachtwijkerweg) 25. U gaat met een flauwe bocht naar rechts, als u hier afstapt, kunt u wat meer lezen over de Vogelboulevard, zie 8 . 26. U neemt het fietspad naar rechts, dit gaat met een haakse bocht naar links. 27. Op de T-splitsing gaat u rechtsaf (Slaagseweg) 28. Over de Slaagseweg bestaat een waargebeurd sprookje, zie 9 29. U gaat met de bocht mee naar rechts en neemt de eerste afslag naar links (Zeldertseweg) 30. Bij de T-splitsing gaat u linksaf en meteen rechts met de fietstunnel onder de Bunschoterstraat door 31. Bij de rotonde gaat u rechtdoor (de tweede afslag) en u volgt het fietspad verder over de Zeldertsedreef. 32. Als u de huisartsenpraktijk aan uw rechterhand gepasseerd bent neemt u de derde afslag links (Waterkers) 33. Bij de T-splitsing gaat u links (Kleefkruid) 34. Over het Kleefkruid bestaat een waargebeurd sprookje, zie 10 35. Bij het kruispunt met de Waterdreef gaat u rechtdoor, hierna neemt u de eerste weg naar rechts (Nagelkruid) 36. Bij de T-splitsing gaat u rechts (Parnaskruid). Meteen aan uw rechterhand ziet u de entree van Woongroep Nieuw Amer, zie 11 . 37. U neemt de vierde afslag naar rechts (Kransvederkruid) 38. U steekt de Kruidendreef over en slaat op het fietspad linksaf (Kruidendreef) 39. De Kruidendreef gaat met de bocht naar links, u gaat
rechtsaf op het Duizendguldenkruid. 40. U neemt de eerste afslag links (Nieuwlandseweg) 41. Bij het kruispunt steekt u de Laan van Duurzaamheid over en vervolgt uw weg op de Nieuwlandseweg 42. Bij de kruising met de Oude Zevenhuizerstraat steekt u over en gaat rechtdoor (’t Haartje) 43. Bij de kruising rechtsaf (Ariane) 44. Bij de volgende kruising rechtdoor uw weg vervolgen (Ruimtevaart) 45. U neemt de derde weg naar links (Gemini). U fietst onder de Reiniertunnel door. Waarom deze tunnel naar Reinier is vernoemd leest u bij 12 . 46. De weg buigt vanzelf naar rechts, u fietst verder op de Calveenseweg. 47. Bij de rotonde gaat u rechtdoor, verder op de Calveenseweg. Na de tweede weg naar links ziet u aan uw linkerhand een verbouwde boerderij, zie 13 48. U vervolgt uw route op de Calveenseweg tot u bij een kruispunt komt, hier slaat u linksaf (oude Veenweg). Over de geschiedenis van de Oude Veenweg, zie 14 . 49. Nadat u aan uw rechterhand langs een rond gebouw fietst, slaat u op het kruispunt linksaf (Grenspolder) 50. De rotonde steekt u over (tweede afslag). Dit is de Vollenhovekade. Aan uw linkerhand ziet u het nieuwe St. Pieters en Bloklands Gasthuis, zie 15 . 51. U neemt de eerste afslag rechts (Muidenkade). 52. U fietst alsmaar rechtdoor, tot u over het water fietst. U rijdt nu op het Hoornplantsoen. Over deze straat bestaat een waargebeurd sprookje. Zie 16 . Het is de moeite waard om even af te stappen en in het plantsoentje te gaan kijken… 53. U fietst verder, als u weer over het water bent gefietst neemt u de tweede afslag naar rechts 54. Aan het einde van deze straat gaat u links en meteen weer rechts de Blokzijlbrug over. 55. Bij de rotonde gaat u driekwart (naar links) 56. U neemt het fietspad omhoog langs het Vathorstcollege (Lovink)
57. 58. 59. 60. 61.
62. 63. 64.
65.
66. 67. 68.
69. 70. 71. 72. 73. 74.
Bovenaan, bij het station gaat u rechtsaf. U volgt het fietspad die de Veenweg heet. Bij de Y-splitsing gaat u linksaf (Kerkpad) Bij de T-splitsing (na eetcafé Dim’s ) gaat u linksaf over het spoor en meteen de eerste weg rechts (Maalderij) U houdt zoveel mogelijk rechts aan en fietst via de Maalderij over de Andries van Altenalaan naar de Brenninkmeijerlaan (u houdt het spoor aan uw rechterhand) U rijdt onder de A1 door en neemt weer het fietspad zo dicht mogelijk bij het spoor (Hoefseweg) U rijdt alsmaar rechtdoor (op de Hoefseweg), over de Rondweg en verder op de Hoefseweg. Als u de Computerweg moet oversteken gaat u rechts en meteen weer links het fietspad op. Hier loopt de Hoefseweg door in de Liendertseweg. Over het spoor neemt u de vijfde afslag naar rechts (Patrijzenhof). Over de Patrijzenhof bestaat een waargebeurd sprookje, zie 17 . U neemt de eerste weg links (Liendertsedreef) Bij de T-splitsing gaat u rechts (Liendertseweg) U steekt de Ringweg Kruiskamp over en ziet aan uw rechterhand een winkelstrip. Hier speelde project Thuis Komen zich af met kunstenaar Theo van der Hoeven, zie 18 . Na deze winkelstrip neemt u de tweede weg rechts (Evertsenstraat) U neemt de zevende weg links (van Almondestraat) Bij de T-splitsing gaat u rechts (van Galenstraat) U steekt het kruispunt rechtdoor over en rijdt in de Schimmelpenninckstraat. Bij de T-splitsing gaat u rechts U ziet de Koppelpoort, 19 uw eindbestemming.
1
Dollardstraat Waargebeurde sprookjes
gemeente Amersfoort om de straat ook naar deze heilige te vernoemen. Tegenwoordig heet deze bouwvereniging woningcorporatie Portaal. Oude tijden herleven Portaal heeft in 2012 de woning aan de St. Bonifaciusstraat 61 weer teruggebracht in de oude stijl om te laten zien en ervaren hoe het vroeger was. Het wijkmuseum Soesterkwartier is hier ook ondergebracht. Neem binnen gerust een kijkje!
Van oudsher is deze wijk een arbeidersbuurt. Maar niet in heel het Soesterkwartier woonden arme mensen en al helemaal niet hier in de Dollardstraat die oorspronkelijk eigenlijk Dollarstraat heet. Hier woonden vroeger ongelooflijke rijke stinkers. Ze waren zó rijk en stonken zó hard dat je de stank soms in heel Amersfoort kon ruiken. Maar bijna niemand had in de gaten dat die stank door die rijke stinkers veroorzaakt werd; iedereen dacht dat die geur uit de fabriekspijp kwam van een smaakstoffenfabriek die hier toen ook in het Soesterkwartier stond en die al lang en breed is afgebroken. Maar wie een neusje heeft voor rijkdom kan - als de wind uit het oosten waait - nog steeds de stank van rijke stinkers ruiken. En wie oog heeft voor detail zit hier in de Dollardstraat nog steeds een anker liggen. Het is het anker van een heel bekend schip: de Zilvervloot! Het ruim van de Zilvervloot zat boordevol kisten met zilver, juwelen en goud. En lang geleden, door omstandigheden die niemand meer weet en niemand ooit heeft gesnapt, kwam het schip hier aan wal en bracht de mensen die hier woonden grote rijkdom.
2
St. Bonifaciusstraat 61 Portaal
In de St. Bonifaciusstraat werden 100 jaar geleden de eerste sociale huurwoningen van Amersfoort gebouwd door de ‘R. K. bouwvereeniging St. Bonifacius’. Deze bouwvereniging vroeg de
wijk het Soesterkwartier. Voor de arbeiders lagen deze huizen langs het spoor, aan de noordzijde van de wijk werden later huizen gebouwd voor de medewerkers met hogere functies.
Kapelboerderij Isselt Geschiedenis
Bloemenbuurt Portaal
Weinig mensen weten dat het industrieterrein Isselt zijn naam dankt aan een eeuwenoude hofstede/kapelboerderij. Nu ligt kapelboerderij Isselt een beetje verloren in het industriegebied, terwijl hij eeuwenlang een bijzonder baken ver van de bewoonde wereld was. Isselt was een gebied met een eigen rechtspraak en bestuur, een middeleeuws gerecht. Dirc Cosijn van Isselt stichtte, naast de hofstede in 1339 een privékapel. Het Soesterkwartier behoorde, tot ongeveer 1850, tot het buitengebied van Amersfoort. Doordat het toen tussen twee spoorlijnen lag kreeg het eerst de naam Spoorwijk. Begin 1900 bouwde de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HIJSM, voorloper van de NS) bij het station een gespecialiseerde wagenmakerij. Het personeel dat daar werkte kwam voornamelijk uit Haarlem. Voor hen werden woningen gebouwd in de nieuwe, naastgelegen
Radonweg Waargebeurde sprookjes
Nog steeds is het Soesterkwartier een volksbuurt waar veel huurwoningen staan. In dit deel van de wijk verhuurt Portaal het grootste gedeelte daarvan.
4
3
5
Een van de oude wegen van vroeger is de Noorderwierweg. Tussen de Noordewierweg en de Eem lag vroeger moerasland, met alleen op een paar drogere zandbergen nog enkele boerderijen. Juist doordat dit moerasland zo ontoegankelijk was lag de hofstede op een hele veilige plek , ook al was de beschermende stad Amersfoort in die tijd best ver weg.
De namen van de straten in de buurt waar je nu doorheen fietst zijn allemaal namen van scheikundige stoffen: radon, uranium, neon, magnesium, Dat is natuurlijk geen toeval. Vroeger stond hier een heel groot en supergeheim laboratorium. Hét laboratorium van de net niet wereldberoemd geworden Professor Tetra. Professor Tetra deed hier allerlei geheime proeven en uitvindingen. Soms ging er wel eens iets mis en ontplofte er wat. Maar omdat er hier toen verder nog helemaal geen gebouwen waren, was dat niet zo erg en als zo’n ontploffing een gat in de bodem sloeg maakte Professor Tetra er gewoon een vijver van. Vandaar dat je hier middenin dit industriekwartier nog steeds een paar grote vijvers hebt. Vijvers waar je heel vaak mensen ziet vissen. In deze vijvers zwemmen namelijk hele bijzondere visjes. Visjes die je voor veel geld kunt verkopen, omdat iedereen die graag in zijn aquarium wil hebben. Het zijn namelijk visjes die een heel klein beetje licht geven! Ze zijn ontstaan bij een experiment waarin professor Tetra probeerde lichtgevende mensen en dieren te maken, zodat niemand ooit meer batterijen nodig zou hebben en je zelfs in het pikkedonker zonder licht op je fiets door de straat kon fietsen. Het experiment mislukte. Maar sinds die tijd kun je hier in de vijvers wel die mooie visjes vangen. Ze heten Neon Tetra’s.
6
De Koe van Soest Natuur en landschap
Als de boerendeuren open zijn ben je van harte welkom om even binnen te kijken. Eenmaal binnen heb je een prachtig uitzicht. Zoals Reinier het zelf zegt: ”Ik zit middenin mijn eigen schilderij.”
8
9
Slaagseweg Waargebeurde sprookjes
Bij de Eempolder Natuur en landschap
In de openheid van de Eempolder ben je overgeleverd aan de elementen. Zonder dwingende redenen ga je hier niet met striemende regen tegen de wind in fietsen. Ruik het landschap Voel de wind op je gezicht Ervaar de openheid van het landschap. Als je hier afstapt en door het riet naar de Eempolder kijkt wordt je geprikkeld om te kijken naar de ‘gewone’ dingen in de natuur. Dan zie je de schoonheid pas.
7
Het atelier van Reinier Kamphuis
Vogelboulevard De Krachtwijkerweg heet ook wel de “Vogelboulevard”: Natuurmonumenten bezit hier graslanden met een ouderwets hoog waterpeil en daar houden weidevogels van: dat geeft zachte grond en wormen die ondiep zitten. Langs deze “Vogelboulevard” zitten een heleboel vogels. De volgende vier weidevogels roepen hun eigen naam; de Grutto, Kievit, Tureluur en de Scholekster. Scholekster? Deze vogel wordt ook wel Bonte Piet genoemd, omdat hij roept: ’t piet ’t piet.
Kunst en cultuur
Er zijn mensen die beweren dat de jeugd van tegenwoordig heel onbeschoft en agressief is en dat vroeger alles beter was. Dat de jeugd van toen alleen maar onschuldige en brave dingen deed. Zoals punniken, puzzelen, hinkelen, met een tol spelen, ganzenborden en dammen en zo. Nou vergeet het maar. Misschien dat dit op andere plekken in Nederland zo was, maar hier absoluut niet. Toen er nog geen computerspelletjes, knokfilms en housemuziek was, was het gebied waar je nu doorheen fietst een compleet slagveld. De jeugd uit alle omliggende dorpen en steden kwam hier naar toe om alles en iedereen in elkaar te slaan. Je kunt het nog zien aan de namen van de straten. Op het Jaagpad zaten ze achter elkaar aan, sloegen ze elkaar over de Malebrug en haalden ze elkaar door de Malesluis. En op de Krachtwijkerweg vonden de meest gruwelijke slachtpartijen plaats. Evenals op de Slaagseweg waar ze alles en iedereen zo plat als een dubbeltje sloegen. Zelfs het landschap beukten ze met hun vuisten zo plat als maar kon.
Gelukkig zijn er heel veel kruiden die de werking van aardstralen tegengaan en je beschermen. Kleefkruid bijvoorbeeld. Je hoeft dat alleen maar te ruiken en het plakt als vanzelf als een soort onzichtbaar harnas om je heen. Toen hier nog geen huizen stonden - want niemand wilde hier natuurlijk wonen! - groeiden hier allerlei helende kruiden. Melkkruid (houdt je sterk en gezond); Nagelkruid (voorkomt dat je van ellende je haren uit je hoofd trekt; Duizendguldenkruid (beschermt je tegen honger en armoede); en noem maar op. Nu zie je hier haast geen kruiden meer. Wel zijn alle straten naar een kruid vernoemd, maar ja… dat werkt natuurlijk nooit zo sterk. Als je hier een middagje zou blijven staan en goed om je heen zou kijken, snap je precies wat er hier mis is. Maar het beste kun je hier zo snel mogelijk wegwezen. Weg van de Amersfoortse aardstralen!
11
Woongroep Nieuw Amer Portaal
10
Wie verwacht hier, midden tussen de koeien, nu een atelier? Maar zo is het toch, dit oude schuurtje is van binnen omgetoverd tot een werkplaats voor de schilder Reinier Kamphuis.
Torenboulevard De “Vogelboulevard” is ook een “Torenboulevard”. Tegen de klok in zie je van west naar oost: de toren van Baarn, twee torens van Soest, Onze Lieve Vrouw ter Eem, de antennemast op de Amersfoortse Berg, de Lange Jan, twee torens van Hoogland, en uiteindelijk de woontoren van Nieuwland.
Kleefkruid Waargebeurde sprookjes
De buurt waar je nu bent kun je maar het beste zo snel mogelijk verlaten. Het is hier namelijk niet pluis. Onder de grond lopen hier allerlei magnetische stralen: aardstralen. De meeste mensen kunnen niet tegen aardstralen. Ze worden er ziek, sikkeneurig en chagrijnig van.
Portaal verhuurt in deze flat aan het Parnaskruid woningen die onderdeel uitmaken van de woongroep voor ouderen “Nieuw Amer”. Zelf formuleren ze hun woongroep als een “straat met bekenden”, een plek waar je zelfstandig woont maar waar je elkaar kent en er wilt zijn voor anderen. Een flat waar je weg kan blijven zoveel en zo weinig als je wilt maar waar wel minstens 200 dagen per jaar een verse pot koffie op tafel staat.
Een klein gedeelte van de bewoners vormt de tuingroep. Zij zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van de tuin en die taak nemen ze uiterst serieus. Dat is ook te zien!
In 2006 maakte kunstenaar Baschz samen met 25 leerlingen van het Vathorstcollege een ontwerp voor een muurschildering in de tunnel met als thema digitale media. Het Vathorstcollege heeft het project geadopteerd, de school zorgt regel-
14
Bij de Calveenseweg / Oude Veenweg: Natuur en landschap
matig voor nieuwe kunst door op de muurschildering figuren te bevestigen die je kunt vervangen.
13
Zorgboerderij de Stuifberg Portaal
12
Reiniertunnel Kunst en cultuur
Zo op het eerste gezicht een doodnormale tunnel. Maar wel een tunnel met een verhaal. Deze tunnel heet de Reiniertunnel en is vernoemd naar Reinier van Valkenhoef.
Op de plek van Zorgboerderij De Stuifberg stond vroeger een boerenschuur met woonhuis. De gemeente Amersfoort wilde het karakter van deze plek behouden.
Hij kocht in 1915 de boerderij Rozendaal op een prachtig plekje. Totdat Rijkswaterstaat in 1935 de A1 wil aanleggen, dwars over het land van Reinier. Hij wil niet al zijn land aan Rijkswaterstaat verkopen, wel een stukje. In ruil daarvoor spreken ze af dat hij ten allen tijde van zijn boerderij naar zijn landbouwgrond kan. Rijkswaterstaat gaat akkoord. Als in 1971 Rijkswaterstaat de A1 wil verbreden laten ze op basis van deze afspraak de Reiniertunnel aanleggen. Nu is de Reiniertunnel ook een soort kunsttunnel.
Portaal bouwde een modern gebouw bestemd voor de bewoners van de zorginstellingen Birkhoven Zorggoed en stichting de Amerpoort. Door de grote kap heeft deze zorgboerderij het uiterlijk van een boerderij behouden maar is de Stuifberg een thuishaven voor dementerende ouderen en mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. De zorgboerderij ligt in een hofje aan de Hoenderberg en is omgeven door huurwoningen. Hierdoor staan de bewoners van de Stuifberg middenin de samenleving. De woningen zijn volledig aangepast aan de wensen van de bewoners en geschikt voor mensen die een rolstoel gebruiken of een intensieve zorgvraag hebben.
Het St. Pieters en Bloklands Gasthuis heeft een rijke geschiedenis in Amersfoort. Nadat het zich lange tijd in het centrum van Amersfoort bevond, werd het pand te klein.
Meestal wordt voor een nieuwbouwwijk eerst het oude landschap gladgestreken om daarna het nieuwe stratenpatroon uit te rollen. Dat is hier niet gebeurd, als je over de Calveenseweg, de Oude Veenweg (of de Nieuwlandseweg en ’t Haartje) fietst, dan rijd je over oude polderwegen die nu wat verdwaald door een nieuwbouwwijk lopen. Langs deze oude wegen zie je ook soms een oude boom, of nog oude slootjes, en met een beetje fantasie zie je het oude landschap nog voor je, vooral als je langs een gespaarde oude boerderij komt.
15
Een nieuwe plek Portaal en het gasthuis hebben samen nagedacht over een nieuw woonzorgcentrum. Uitgangspunt was om in woningen te voorzien waar mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen met respect voor de eigenheid van hun woning en de identiteit van de bewoner zelf. De uitkomst is dit gebouw dat Portaal gebouwd heeft en waar het St. Pieters en Bloklands Gasthuis gebruik van maakt maar waar ook reguliere woningen door Portaal worden verhuurd. De woningen zijn groot, licht en modern en allen ontworpen op toegankelijkheid, er zijn ook een aantal woningen rolstoelgeschikt gemaakt.
16
Hoornplantsoen Waargebeurde sprookjes
St. Pieters en Bloklands Gasthuis in Vathorst Portaal
Eigenlijk heet deze straat het IJshoornplantsoen; hier in deze straat is namelijk een groot geheim: verscholen in het gras vind je de luiken van een heel bijzondere ijsjeswinkel… Toen het hier nog weiland was, stond er hier een grote boerderij met een klein bakhuisje. In de boerderij woonde boer Ben Balk en in het kleine huisje woonde de ietwat eigenaardige uitvinder Jerry Mous. De mannen waren dikke vrienden van elkaar. Elke dag maakten ze samen lekkere dingen; ze waren stapelgek op yoghurt, koekjes, fruit en chocolade.
Ergens in 1983 hadden de mannen het zo warm, dat ze ijs gingen maken. Ze gooiden er van alles door: zelfs stukjes koek en chocola. Dat had daarvoor nog nooit iemand gedaan en het resultaat was fantastisch. Al snel wist iedereen in Nederland dat je hier het lekkerste ijs kon krijgen en drommen mensen kwamen hier naartoe. Maar geld interesseerde de boer en de uitvinder niet. En ze hadden ook helemaal geen zin om voor iedereen steeds maar ijs in een hoorntje te scheppen. Toen hebben ze een soort ondergrondse zelfbedieningswinkel waar alles gratis is uitgevonden: de Ondergrondse Doch Uiterst Smakelijke IJscobar. Wie op het knopje bij de namen van de uitvinders drukt pompt de bar vanzelf naar boven.
17
Patrijzenhof Waargebeurde sprookjes
gegeven moment helemaal zat en hij fokte toen een hond die supergoed was in het vangen van patrijzen. Iedere jager in Nederland kocht zo’n Drentse patrijshond en in één week tijd werden er zo’n tienduizend patrijzen gevangen, ver-
19
De raddraaiers van de Koppelpoort Geschiedenis
moord en verorberd. Bijna waren de patrijzen uitgestorven, maar gelukkig vlogen slimme patrijzen naar de zee en ze lieten de Drentse patrijshonden beteuterd achter op het strand. Na uren en kilometers vliegen zagen ze een groot schip op zee en via een klein rond raampje vlogen alle patrijzen naar binnen. De burgemeester van Amersfoort was dol op patrijzenvlees en dus hartstikke blij dat er toen van die slimme patrijzen waren, waardoor de patrijs nooit is uitgestorven. Uit dankbaarheid liet hij deze straat bouwen. Er staan net zoveel huizen in als dat er toen slimme patrijzen waren. En er zijn mensen die beweren dat hier ook alleen maar hele slimme mensen mogen wonen. Maar of dat zo is? Dat moet jezelf maar bepalen.
18
Thuis Komen Portaal
Je bent nu in de vogelbuurt van de Amersfoortse wijk Liendert. De straat waar je nu bent is genoemd naar de patrijs. Een vogel die familie van de fazant én de kwartel is. Maar helaas voor de patrijs is hij lang niet zo mooi en kleurrijk als een fazant en zijn de eitjes van de patrijs lang niet zo lekker als kwarteleitjes. Wat dat betreft is de patrijs dus een pechvogel. Maar… het vlees van een patrijs is zo verschrikkelijk lekker, dat jagers er vroeger kilometers voor om liepen. Ze kregen er blaren en likdoorns van op hun voeten. Een slimme jager uit Drenthe was dat op een
antwoordelijk voelen. In deze zoektocht naar wat nodig is om je thuis te voelen liet Portaal haar ideeën over wat mooi is los en gaf de bewoners de ruimte om het trappenhuis tot hun thuis te maken.
Je doet de voordeur open, schopt je schoenen uit, lekker thuis. Wie kent het niet, het gevoel van thuis komen dat je alleen in je eigen huis hebt. In 2008 vroeg Portaal kunstenaar Theo van der Hoeven om samen met de bewoners van de Liendertseweg 60a t/m 70d de portieken vorm te geven zodat ze zich er weer thuis, veilig en ver-
Het resultaat is voor elk trappenhuis anders, maar eigen en met identiteit. Bewoners zijn trots op hun trappenhuis en zijn er zuinig op! Tegelijkertijd heeft Portaal de voorgevel gerenoveerd en hebben de winkeliers een nieuwe pui gekregen.
De Koppelpoort werd tussen 1380 en 1425 gebouwd als onderdeel van de tweede stadsmuur. In 1427 werd de Koppelpoort voor het eerst aangevallen. De vrouwen gooiden geen kokend water maar bier vanaf de muur naar beneden en joegen de aanvallers daarmee weg. Amersfoort staat bekend om zijn bier dat al in 1323 voor het eerst werd genoemd. Elke avond ging de Koppelpoort dicht door een groot schot in de poort in de gracht te laten zakken zodat de stad hermetisch afgesloten was. ’s Morgens moest dit schot weer omhoog. Dit op- en neerhalen van het schot ging door middel van twee enorme verticale tredmolens in de Koppelpoort, elk ruim vier meter hoog. Deze molens kon je in beweging brengen door in elke molen drie mannen te laten lopen. Maar het was gevaarlijk, als de molen eenmaal gang had kon je gemakkelijk je benen breken. Omdat niemand zich geroepen voelde voor deze gevaarlijke klus werden er dagelijks twaalf gevangenen uit de Dieventoren (de gevangenis) onder bewaking naar de Koppelpoort gebracht om de poort te openen en te sluiten. Ze werden raddraaiers genoemd…
