Roos van Rijswijk. Advalvas-columnist debuteert met roman. pag 10. Exclusief: voorpublicatie uit roman Onheilig. Nr 10

Nr 10

27 januari 2016 Hannah Bakels biedt EHBO aan asielzoekers

Is de VU schuldig aan leeftijdsdiscriminatie?

‘Filosofie sluit vrouwelijke denkers uit’

Exclusief: voorpublicatie uit roman Onheilig

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Roos van Rijswijk

Advalvas-columnist debuteert met roman pag 10

INHOUD

jaargang 63 — nr 10

VU NU Woensdag 20 januari 2016, 15.08» VUmc. Leden van VIB, de studievereniging van bewegingswetenschappen, op cursus sportmassage. Foto peter gerritsen

Hannah Bakels helpt vluchtelingen in Calais

6

Roos van Rijswijk over haar romandebuut 10 Onheilig de voorpublicatie 14 Reorganisatie versus mensenrechten

20

En verder Online nieuws

4

Opinie: politiedrones

8

Column: Sinan Çankaya

9

Onderzoeksnieuws

16

Studentenraad

19

Campus: democratisch bestuur

24

So you think you can teach

25

Opinie: vrouwelijke filosofen

27

OR

28

Cultuur: theater en restaurant

30

Uilensteders

31

Griff

32

Coverfoto Martijn Gijsbertsen

Het volgende nummer verschijnt op 10 februari 2016.

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam [email protected] Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 [email protected] Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc.

ADVALVAS

Vormgeving Rob Bömer behance.net/rbbmr Medewerkers Yvonne Compier, Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Martijn Gijsbertsen, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Peter Valckx, Rutger Westerhof Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

nr 10 — 27 januari 2016

3

Abonneer je op het laatste nieuws online

Laura Henderson nieuwe OR-voorzitter

A

Vluchtelingstudenten willen westerse normen en waarden leren Vluchtelingstudenten vinden voorlichting aan asielzoekers over westerse normen en waarden een goed idee. “Ik had eerst ook moeite met homo’s en zwarten, maar ik ben veranderd.”

Europa ziet wel wat in Nederlandse innovaties Meer dan 2,5 miljoen euro heeft Nederland afgelopen jaar van de Europese Unie gekregen voor zogeheten proofs of concept.

VVD vindt inspraak maar een slecht idee

Leidse faculteit mag fsr geen inspraak geven Breuklijn in Kamer over nieuw onderwijsbestuur Debuutroman van VU-webredacteur in de boekhandel EUA wil betere bescherming universiteiten Kamer behandelt nieuwe medezeggenschapswet

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Peter Gerritsen

De VVD heeft het nooit een goed idee gevonden om studenten en docenten het recht te geven om de begroting van hun instelling tegen te houden.

ls je campagne voert voor een gekozen rector, moet je eigen voorzitter natuurlijk ook democratisch gekozen zijn. Onlangs koos de ondernemingsraad daarom zijn eigen nieuwe voorzitter. Er waren drie kandidaten. Rechtenpromovendus Laura Henderson (ProVU) werd met overgrote meerderheid van stemmen gekozen. Henderson is niet snel onder de indruk van de juristentaal van het bestuur, liet ze weten in haar pitch. “Jaap Winter is een jurist, maar ik ben dat ook. Bij dingen die hij uit de kast haalt, denk ik vaak: natuurlijk zegt hij dat zo. Dat kan ik ook.” Henderson wil onder meer beter gebruikmaken van de bevoegdheden die de ondernemingsraad al heeft. De andere kandidaten waren psycholoog Peter Roelofsma en Johan Rebel van de dienst IT. Boris Slijper (sociologie) werd gekozen als nieuw lid van het dagelijks bestuur van de OR. (WV)

FALW beschuldigd van leeftijdsdiscriminatie

Maakte de VU zich schuldig aan leeftijdsdiscriminatie bij de reorganisatie van Aard- en Levenswetenschappen? De zaak ligt bij het College voor de Rechten van de Mens.

B

ij de reorganisatie van de faculteit Aard- en Levenswetenschappen verloren erg veel oudere medewerkers hun baan: van de 27 voltijdsbanen voor 55-plussers zijn er na de reorganisatie nog 13 over. Van de opbrengst van de reorganisatie komt 57 procent voor rekening van deze groep. Dat is twee keer zoveel als je statistisch zou mogen verwachten als

alle leeftijdsgroepen even zwaar getroffen zouden zijn. De vraag is of dit leeftijdsdiscriminatie is, of dat het een gevolg is van de manier van reorganiseren. Twaalf oudere medewerkers zeggen het eerste, de VU zegt in een eerdere brief aan de medewerkers het tweede. Het is volgens de VU een gevolg van de keuze voor ‘toekomstbestendige onderzoeksgroepen met voldoende kritische massa’. De twaalf mede-

werkers gingen, gesteund door vakbond FNV, naar het College voor de Rechten van de Mens, die er een zaak van maakte en de VU om een reactie vroeg. Tot die officiële reactie er is, wil de VU inhoudelijk niet op de zaak ingaan. Naar verwachting komt de zaak ergens dit voorjaar op zitting bij de Commissie. (WV)

Meer hierover in ‘Oud en afgedankt?’ op pagina 20. nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

(Re)tweets

Nijkamp eist excuses VU

E

conomiehoogleraar Peter Nijkamp eist eerherstel van de VU. Hij heeft niet gesjoemeld met onderzoeksgegevens, is de conclusie van de onderzoekscommissie van de VU, bestaande uit de wetenschappers Jan Struiksma, Jan van Mill en Guy Widdershoven. Nijkamp is weliswaar blij met de uitspraak, maar boos over de manier waarop het is gelopen. ‘Als charlatans onbekommerd valse beschuldigingen kunnen rondsturen

om toegewijde wetenschappers een kopje kleiner te maken, dan is in de toekomst de weg vrij voor steeds meer subversieve acties’, zei hij in de Volkskrant. De inmiddels gepensioneerde hoogleraar eist excuses van de VU, anders stapt hij naar de rechter. Het college van bestuur en de ombudsman hebben ernstige fouten gemaakt bij het beoordelen van de klacht, vindt hij. Of die excuses er gaan komen, is nog maar de vraag. Rector Vinod Subramaniam vindt die niet nodig, omdat de

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen dagen @AnneLotte 25-1_Waarom doet me dit denken aan de Jodenster??? Rode polsbandjes voor asielzoekers in Engeland http://www.nrc.nl/ nieuws/2016/01/25/in-engeland-krijgenasielzoekers-rode-polsbandjes-om Anne Lotte Hendriks studeert communicatiewetenschap en journalistiek aan de VU.

beschuldigingen dermate ‘concreet en ernstig’ waren dat de VU ze wel moest onderzoeken. Niet onderzoeken was volgens de rector tegen de Europese gedragscode voor wetenschappelijke integriteit geweest. De VU vindt de zaak hiermee afgedaan. Eventuele volgende klachten tegen Nijkamp of Kourtit worden niet meer in behandeling genomen. Het onderzoeksrapport is openbaar. (WV)

@VUamsterdam 25-1_Holocaust Memorial Day 27 januari met het thema ‘Verzet’. Aan de VU een programma over studentenverzet http:// ow.ly/XtXWB @hminkema 24-1_@VU_Kamerkoor gaat ditmaal veel zingen in solo’s, duo’s, trio’s, kwarteten & erger. Na 24 jaar spannend afscheidsconcert van onze dirigent! >@VU_Kamerkoor @hminkema Inderdaad! Treffend verwoord.. Net hele weekend hard gewerkt samen, het wordt memorabel! Komt allen op 11 en 12 maart! Zie vukk.nl

Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>26 januari.

Afgestudeerde afwassers

@DeNater 19-1_ De gang waar SR en kantoor van Icarus aanzit is inmiddels verworden tot een achterstandsbuurt met de vele volle prullenbakken. #vu >@DeNater Vragen aan schoonmaker of die wil legen resulteert in: maar dat is niet mijn taak. #vu #kafkaknop @advalvas_vu >@FlipseAb @advalvas_vu @DeNater Hij bestaat! Advalvas maakte de door Jaap Winter beloofde Kafka-knop maar zelf, op facebook.com/AVKafka.

twitter/facebook/issuu

Levenslang ‘Maak werk van levenslang leren’, betoogt hoogleraar Henri de Groot op advalvas. vu.nl>opinie

Seksist

‘Is deze witte mannelijke columnist naast godsdienstwaanzinnige ook nog eens seksist?’ Lees de column van Nathanael Korfker op advalvas.vu.nl>blogs&columns

Buitenland

Hoe krijg je die felbegeerde buitenlandstage? Lees de blogs van masterstudent Marthe van Bronkhorst op advalvas. vu.nl>blogs&columns

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

De helft van de jonge afgestudeerden begint in een baan onder zijn niveau.

A

ls jongeren klaar zijn met studeren, werken ze aanvankelijk vaak onder hun niveau. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Maar na een poosje komen de meeste jongeren in een betere baan terecht. Van de 25- tot 35-jarigen heeft nog een derde een baan onder niveau. In de dienstverlening werken de meeste jonge afgestudeerden onder hun niveau (57 procent). (HOP)

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>19 januari.

rbbmr

RSS feed

advalvas_online

@maartjegeels 18-1-@AbigailTjhay @advalvas_vu - Een vrouw met lippenstift is geen karikatuur van haar geslacht. Totaal verkeerde vergelijking dus. Herinnert u zich de column van Jacintha Ellers nog uit de vorige Advalvas? Daarin trekt ze een parallel tussen de Zwarte-Piet-discussie en vrouwenonderdrukking. Terecht? Lees Ellers’ column op: advalvas.vu.nl>blogs&columns>12 januari. @MoslimsID 15-1_De Marokkaanse Karima Kourtit werd 3x volstrekt onterecht beschuldigd van fraude in haar promotieonderzoek. 5

in actie

Masterstudent geneeskunde Hannah Bakels (27) vertrok met een medestudent naar Calais om eerste hulp aan asielzoekers te bieden.

Care4Calais

DOOR FLOOR BAL FOTO YVONNE COMPIER

W

aarom ben je naar Calais gegaan? De meeste vluchtelingen zitten toch in Griekenland? “Calais is ondergesneeuwd in het verhaal over vluchtelingen. Er staat al vijftien jaar een ontzettend groot kamp. Dat is het vertrekpunt voor mensen die naar Engeland willen. Doordat er nu zoveel vluchtelingen naar Europa komen, gaan er ook meer mensen naar Calais. Het zijn nu niet alleen meer jonge mannen, maar ook vrouwen en kinderen. Het kamp barst uit zijn voegen. Er zitten tien- tot vijftienduizend mensen in Calais, en nog eens tweeduizend in Duinkerke.”

Student Hannah Bakels ‘Wij beoordeelden hun wonden’ 6

Waarom wilde je graag helpen? “Ik ben niet iemand die op de bank blijft zitten. Sinds het begin van de vluchtelingencrisis wilde ik iets doen. Alleen een financiële bijdrage past niet bij mij, dat voelt als een makkelijke uitweg. En ik kon niet naar Griekenland omdat je daar minimaal twee weken moet blijven. Omdat ik coschappen loop, kon ik maar

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

één week weg. Mijn zwager, die werkt bij een christelijke hulporganisatie, vertelde me over Calais. Toen heb ik vrij snel de knoop doorgehakt. Mijn vriendin Zohra Layegh, die bij dezelfde instelling als ik coschappen liep, besloot de volgende dag dat ze ook meewilde.” Vijftienduizend mensen in een kamp? Kun je dan wel een verschil maken? “De situatie daar is echt onvoorstelbaar. In Calais zijn er nog sanitaire voorzieningen. En dat staat al bekend als de jungle. In Duinkerke is helemaal niets. Alleen maar modder. Mensen zoals jij en ik zitten daar in omstandigheden die je je in Europa niet kunt voorstellen. De Franse regering trekt haar handen ervanaf. Als die mensen naar Engeland willen, moet Engeland maar voor ze zorgen. Die vier dagen dat ik er was, waren een druppel op de gloeiende plaat. Je moet het idee loslaten dat jij in je eentje een grote bijdrage aan de hulpverlening kunt bieden. Maar je maakt wel deel uit van een systeem. Dankzij al die vrijwilligers krijgen de mensen daar ten minste elke dag te eten en is er iemand die naar hun wonden kan kijken.” Wat hebben jullie precies gedaan? “Zohra en ik zijn om vier uur ’s ochtends met de auto uit Nederland vertrokken.

Ook in Calais zitten duizenden vluchtelingen en asielzoekers in opvangkampen. Zij hopen de overtocht naar Engeland te maken. Je hoeft geen student geneeskunde te zijn om je hulp aan te bieden. “Er zijn ook mensen nodig om voedsel uit te delen of kleding te sorteren”, zegt student Hannah Bakels. De reis naar Calais en het verblijf daar betaal je zelf. Maar via via kun je wel korting op een lokaal hostel krijgen. Hoe lang je blijft, kun je zelf bepalen. Wie een weekend wil helpen, is ook welkom. Meer info via facebookgroep Care4Calais of care4calais.org.

Hannah Bakels December 2015 – nu Vrijwilligerswerk, koken voor daklozen December 2015 Vrijwilligerswerk, Care4Calais 2014 – nu Zij-instroom master geneeskunde, VUmc 2013 - 2014 Voorbereidend jaar zij-instroom master geneeskunde, VUmc 2011 – 2013 Researchmaster neurosciences, VU 2007 – 2011 Bachelor psychologie, Universiteit Leiden

Om half negen waren we in Calais, om negen uur gingen we aan het werk. De meeste dagen zaten we in een caravan waar we eerste hulp gaven. We zijn niet afgestudeerd, dus we konden geen medicijnen voorschrijven. Wij kregen vooral mensen langs die niet naar Artsen zonder Grenzen durfden uit angst dat ze daar geregistreerd werden. Dat wilden ze niet, uit angst dat ze dan in Frankrijk moeten bijven. “Wij gaven gewone medicijnen uit de drogisterij voor verkoudheden en bekeken wonden. En we deden triage: als een wond te erg was, overtuigden we ze ervan om alsnog naar Artsen zonder Grenzen te gaan. Daar mochten ze ook een valse naam opgeven.”

Je zwager werkt ook voor een hulporganistatie. Zit het in jullie familie? “Ik kom uit een christelijk gezin. Mijn vader is ook hulpverlener, mijn zus studeert voor revalidatiearts. Dat we iets voor mensen willen doen, komt niet per se vanuit die christelijke achtergrond. Het is wel een bepaalde kijk op het leven. Wij blijven niet lang toekijken, we gaan gewoon iets doen.”

7

opinie

wisselcolumn

Drones doen het werk van agenten

Chateauneuf is geen varkensvlees

De politie lijkt te denken dat de techniek het werk voor haar kan doen. En daarmee delegeert ze haar verantwoordelijkheid voor veiligheid.

I

DOOR Marc Schuilenburg ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT

8

criminelen volgen. Criminaliteitsbestrijding wordt zo goedkoper. En de veiligheid neemt toe, aldus de politie. Met Michel Foucault zou je hier kunnen spreken van een koloniaal boemerangeffect. Militaire middelen om vijandig gedrag in andere landen te bestrijden, worden nu in eigen land ingezet om veranderingen tot stand te brengen. De kolonisering draait zich dus om. De buitenlandse strijd wordt geïnternaliseerd. De boemerang wordt ook weer teruggekaatst. Inmiddels is er anti-dronetechnologie te koop. Zo heeft Airbus een systeem ontwikkeld om het signaal van een drone te blokkeren. Boeing heeft lasers uitgevonden om ze uit de lucht te schieten. Tegelijkertijd zijn er drones op de markt die niets van doen hebben met militaire en politietoepassingen. Ontwikkelingsorganisaties gebruiken ze bijvoorbeeld om voedsel over grote afstanden via lucht te vervoeren. Maar er is nog iets anders aan de hand. De gretigheid waarmee de politie zich richt op het gebruik van drones in de opsporing verraadt een trend die al lang aan de gang is. Steeds meer lijkt de politie te denken dat de techniek het werk voor haar kan doen.

De uitbesteding van het politiewerk aan technische apparaten als drones, camera’s en computers verlost de politie van de noodzaak om zelf actie te ondernemen. Ze delegeert de verantwoordelijkheid voor veiligheid aan de techniek van het middel. Niet voor niets is de agent steeds minder fysiek in de wijk te vinden. De drones werken voor de agenten. Dag en nacht. Het resultaat hiervan is dat de politie actief is door passief te blijven. Deze vorm van interpassiviteit zien we ook terug op andere gebieden. Een vast ingrediënt van comedy’s is de ingeblikte lachband waardoor we zelf niet meer hoeven te lachen. De uitbesteding van verantwoordelijkheid voor de veiligheid aan drones is echter minder

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

onschuldig dan op het eerste gezicht lijkt. Zo roept de uitbesteding van verantwoordelijkheid voor de veiligheid aan drones vragen op naar de uitoefening van haar geweldsmonopolie, het recht om geweld toe te passen. Wordt het recht van de politie om te doden of in leven te laten nu ook een technische beslissing?

Marc Schuilenburg doceert aan de afdeling Strafrecht en Criminologie. Zijn nieuwste boek heet The Securitization of Society: Crime, Risk, and Social Order. Reageren? Mail naar [email protected]. ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

foto Yvonne Compier

E

en drone is een vliegtuig zonder piloot dat vanaf de grond kan worden bestuurd of via een computer in het vliegtuig. We kennen drones vooral uit het leger. Ze worden gebruikt om gerichter aanvallen uit te kunnen voeren op vijandelijke doelen, zoals het doden van vijandige soldaten. De Verenigde Staten gebruiken gevechtsdrones sinds 2002. Uit documenten op het internet, de Drone Papers, blijkt dat er circa vierduizend mensen door Amerikaanse drones zijn gedood, van wie bijna vijfhonderd burgerdoden. Ondanks kritiek op de onzorgvuldigheid van dit onbemande vliegtuig heeft Obama het gebruik ervan verder opgevoerd. Tegenwoordig worden drones ook ingezet voor civiele toepassingen. Harde militaire middelen worden hiermee genormaliseerd in het dagelijkse leven. Zo maakt de nationale politie steeds meer gebruik van drones voor surveillancedoeleinden, om toezicht te houden bij grote evenementen bijvoorbeeld en voor recherchewerk vanuit de lucht. Drones kunnen luchtfoto’s maken van de plaats van het delict, wietplantages opsporen en auto’s van

Sinan Çankaya postdoc onderzoeker naar de politie en uitsluiting

“Nee meneer, dat is een rode wijn.” k beheers het eten met gesloten “Bidiebidiebieb.” mond, maar zeg: “brandade, schorDe kelner loopt weg. Nu pas zie ik dat het seneren en parmezaankletskop”, restaurant een prachtige, doorzichtige en ik ben terstond een brabbelend glazen koepel heeft. Gebiologeerd staar ik kind met schuim rondom de mond. naar de glazen koepel. Mijn ogen dwalen “Bidiebidiebieb”, stotter ik. Heimeaf en fixeren zich op een donkere man lijk tuur ik over mijn menukaart en die aan de tafel ernaast geanimeerd een spiek op die van mijn buurvrouw naar verhaal vertelt. De donkere man zweeft aanwijzingen, naar antwoorden. elegant door de matrix. Zijn shawl deint Haha, ik lach mee om de clou van een mee op zijn woorden. grap die ik nooit hoorde. Ik zit in de Socialisatie in de fijne codes van de matrix, maar niemand heeft me geïnmiddenklasse is een labyrintisch proces. strueerd over de codes van deze ruimte. Wie dit domein wil betreden moet Mensen zwieren elegant door de ballminstens de woorden ‘socialisatie, code room, ik sta houterig aan de kant, opgeen proces’ kennen. Je kunt de glazen sloten in mijn lichaam dat niet is geboetkoepel zonder zichtbare buitengrenzen seerd, gemodelleerd en gefatsoeneerd betreden, maar de acquinaar het ideaal van dit sitie van cognitief kapitaal mini-universum. is onvoldoende. Hogere Ik deconstrueer de menuSnel trek ik en lagere vormen van kaart met flarden aan mijn verbeelde consumptie onderscheibuitenlandse talenkencapuchon over den zich door smaakvernis. Ik ontleed zinnen; mijn gezicht schillen. Klasse, niet kleur kofschip, fok dit schaap. domineert hier; mensen Is dit waarom je naar de uit de arbeidsklasse zijn universiteit bent gegaan? mijn tijdelijke kameraden. schreeuwt mijn moeder “Waar kom je eigenlijk in gedachten, ze heeft vandaan?” vraagt de witte nog net geen slipper in persoon naast me plots. haar handen, terwijl ik onbegrijpelijke Ik glimlach, terwijl mijn mondhoeken formulieren van de gemeente decodeer. protesteren. Dan merk ik op dat de Drie glinsterende vorken en acht lepels donkere man naar me kijkt. Hij knikt, verblinden mij. O nee, daar komt de begripvol. kelner, snel trek ik mijn verbeelde capuchon over mijn gezicht. “Chateauneuf is toch geen varkensvlees, Reageren? Mail naar [email protected]. meneer?” Volg hem op Twitter@s1nanCankaya

9

Roos van Rijswijk

LITERATUUR

Diverse uitgeverijen vroegen Roos van Rijswijk om een roman te schrijven. Maar zij hield de boot af omdat ze eerst wilde afstuderen. In haar debuutroman ‘Onheilig’ bevraagt ze familiebanden en machtsverhoudingen. DOOR PETER BREEDVELD FOTO’s MARTIJN GIJSBERTSEN

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

‘Ik ben een heel erge schijtluis’

H

Geen doorsnee moeder et is een beetje raar om te “De hoofdpersoon Angelique is terminaal zeggen waar een boek niet ziek, maar ik wilde daar niet een enorm over gaat, natuurlijk, maar jankboek van maken en daarom heb ik goed: Onheilig, de prachtig haar minder sympathiek gemaakt. Stergeschreven debuutroman vende mensen krijgen vaak een aura van van Advalvas-columnist heiligheid, maar ik wilde laten zien dat je en VU-alumnus literatuurniet per se een beter mens wordt als je de wetenschap Roos van Rijswijk gaat niet over een dertigjarige Amsterdamse vrouw dood voelt naderen. Angelique is hard en gemeen en totaal niet empathisch, maar in de kracht van haar leven. Onheilig gaat omdat ik als schrijver zo diep in haar over de zestigjarige Angelique die haar hoofd zat, ben ik gaandeweg toch sympaeinde voelt naderen en over haar zoon thie voor haar gaan krijgen.” Miguel, een man van middelbare leeftijd. De titel Onheilig verwijst expliciet naar “Ik vind het fijn om over mensen te Unheilig, een Duitse popgroep in het schrijven die ver van me afstaan”, zegt boek, en hij slaat ook op Van Rijswijk. “Schrijven de vanzelfsprekendheden over een vrouw die op mij waar Van Rijswijk vraaglijkt, vind ik niet interes‘Stervende mensen tekens bij zet. Niet alleen sant. Het is een grotere krijgen vaak is het boek gespeend uitdaging om te schrijven een aura van van eerbied voor de sterover mensen die juist heiligheid’ vende Angelique, ook niet op mij lijken, om iets de relatie met haar zoon heel nieuws te creëren, is niet ‘zoals het hoort’. anders loop ik het risico “Miguel en zijn moeder om mezelf te herhalen, hebben het gevoel dat ze letterlijk.” elkaar moeten opzoeken “Miguel heb ik zien zitten omdat zij dood gaat, maar in een kleine Duitse eigenlijk vinden ze elkaar helemaal niet saaie stad waar ik op vakantie was met aardig”, zegt Van Rijswijk. “Dat heb je zo’n hotelaanbieding. Hij zat onder alleen bij familie, die verplichting om een kersenboom en in de boom zat een elkaar op te zoeken. Je zou dat nooit doen andere, donkere man. Ik heb er een met iemand die je in de kroeg tegenkomt kort verhaal over geschreven dat ik heb en die je niet aardig vindt. Dan ga je die uitgewerkt in deze roman. Maar omdat niet later weer opzoeken. Als familie heb Miguel niet echt een denker is, geen je een bepaalde band met elkaar en die echte ontwikkeling doormaakt, heb ik wilde ik bevragen. Hoe heilig is zo’n famidaar het perspectief van zijn moeder lieband?” bijgevoegd, die komt weer uit een ander Een moeder die een hekel heeft aan kort verhaal.”

11

Roos van Rijswijk

omdat ze op een ongelukhaar zoon, zelfs als ze kigere plek geboren zijn.” nog maar kort te leven ‘Dat heb je alleen Het gevaar dreigt, volgens heeft. “Het schijnt dat je bij familie, die Van Rijswijk, dat je als je een kind krijgt, zo’n verplichting mensen in een underenorme moederband met om elkaar op te dogpositie neerbuigend hem hebt dat je altijd van gaat bejegenen, zoals hem blijft houden, al was zoeken’ Angelique doet bij haar hij een verkrachtende drugsdealer Leendert, seriemoordenaar, maar ik die ze een reis cadeau wil weet het niet”, zegt Van doen die hij prima zelf kan Rijswijk. “Ik denk dat er betalen. “Hoe je omgaat ook ouders bestaan die tot met die machtspositie, met je privileges, de conclusie moeten komen dat ze hun of je dat negeert of eraan toegeeft of net kind niet leuk vinden. En Angelique is geen doorsnee moeder. Ze is een vreemde krampachtig probeert te doen alsof iedereen gelijk is, terwijl mensen in de praktijk vrouw, die alles in extreme mate op zichniet gelijk worden behandeld; dat soort zelf betrekt en die haar zoon als kind al dingen houdt me bezig”, zegt Van Rijsdingen verweet waar hij niks aan kon wijk. “Dat je anderen je hulp opdringt doen.” terwijl ze daar misschien helemaal niet op zitten te wachten.” Vreselijk vernederd Machtsverhoudingen zijn echter niet Ongelijke machtsverhoudingen vormen altijd wat ze op het eerste gezicht lijken. een ander thema dat Van Rijswijk in Miguels verstandelijk minder bedeelde Onheilig onderzoekt. “Dat komt in bijna vriend Jorge, bijvoorbeeld, manipuleert al mijn verhalen voor. Heel soms heb ik mensen en is dus niet zo’n underdog als het idee dat ik, als ik met mensen praat, je zou denken. Hetzelfde geldt voor de totaal niet serieus genomen word, alleen relatie tussen Angelique en haar stermaar omdat de ander hoger is opgeleid, vensbegeleider Jacoba, die door de zieke rijker is, ouder, mannelijker. Andersom vrouw in haar behoorlijk neerbuigende, heb ik het ook, dat ik het lastig vind als met sarcasme doordrenkte brieven vresemensen het moeilijker hebben dan ik, lijk wordt vernederd. minder geld, meer tegenslagen, puur

12

Oeverloos gemijmer Twee schrijvers die Van Rijswijk tot voorbeeld dienden voor Onheilig zijn de Amerikanen John Steinbeck en Michael Cunningham. “Steinbecks Of Mice and Men vind ik erg mooi, het is een aaneenschakeling van handelingen, we kijken vrijwel niet in de hoofden van de hoofdpersonen. Toch leer je ze door en door kennen. Dat vind ik ongelooflijk knap, want zelf heb ik er de grootste moeite mee een personage zelfs maar van A naar B te laten lopen. Ik heb documenten vol probeersels waarin ik een personage zijn deur uit laat lopen, naar de supermarkt of zo. Je kunt natuurlijk schrijven: hij loopt naar de supermarkt, maar zo simpel is het voor mij niet.” “In mijn korte verhalen ga ik meestal uit van één bepaalde gebeurtenis of een sfeer of sensatie. De personages hoeven niet noodzakelijk door de ruimte te bewegen, een kort verhaal kan ook gaan over iemand die op een stoel zit en naar buiten kijkt. Dat kan in een roman ook, maar je moet heel kundig zijn om dat boeiend te houden.” Ik heb er vreselijk mee geworsteld en aanvankelijk dat steinbeckiaanse nagestreefd. Uiteindelijk heb ik geconcludeerd dat ik dat niet kon. Maar toen las ik Cunningham, die juist elke gedachte van zijn hoofdpersonen uitvoerig beschrijft en het boeiend weet te houden. Door hem realiseerde ik me dat het dus best kan, iemands gedachten beschrijven. Dat dat niet per se in saai, oeverloos gemijmer hoeft te ontaarden.” Geur van kersen Het boek is een aaneenschakeling van beschrijvingen van indrukken die de hoofdpersonen hebben. Het is zo een zeer zinnelijk boek geworden, over gevoel en smaak en geur en sfeer. De kruidigzoete geur van kersen, de zin in aardbeienlimonade, de geur van kauwgom op heet asfalt, beukennootjes, geilheid, zinderende zomersfeer. Wie Van Rijswijk als columnist kent, vermoedt al snel dat Angelique en Miguel de vertolkers zijn van haar eigen gedachten. “Het zijn inderdaad indrukken die in mijn hoofd zijn ontstaan”, zegt de schrijfster, “maar ik probeer wel ze wel aan te passen aan het personage. Dus wat ik heel mooi vind, kan het personage juist verschrikkelijk vinden. Of hij kan hetzelfde ervaren als ik, maar er een totaal andere conclusie aan verbinden.”

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

Onheilig uitgever ze een boekencontract aanbood, “Onheilig is een verzameling columns maar Van Rijswijk is niet van de onbeen korte verhalen, stiekem vermomd als zonnen dadendrang. “Ik ben een heel roman”, zegt ze, om daar vervolgens zelf erge schijtluis, wil heel graag weten waar hard om te lachen. ik aan toe ben. Toen ik eenmaal een Van Rijswijks leven staat al jaren bijna contract had, wist ik ook nog niet waar volledig in het teken van de literatuur. Ze het naartoe ging met die roman, maar ik heeft verhalen gepubliceerd in Tijdschrift had toen in elk geval een begin, iets dat Ei, de Revisor, De Gids, Tirade en Das levensvatbaar was.” Magazin. Naast haar freelance werk als Ze heeft tijdens het schrijven een paar journalist en columnist zit ze in de redackeer op het punt gestaan de handdoek tie van Tirade en promoot ze het korte in de ring te gooien, bekent ze. “Ik verhaal met de instelling van de J.M.A. schrijf meestal korte verhalen en wilde Biesheuvelprijs voor de beste verhalenaanvankelijk ook liever een verhalenbundel, waarvoor ze een crowdfundingbundel schrijven, maar project is gestart. Tien jaar die worden niet verkocht lang schreef ze toneelstukin Nederland, dus daar ken voor theatergroep De geur van wagen uitgevers zich niet Thomas. kauwgom op graag aan.” “Ik neem af en toe bewust heet asfalt, Nu, na drie jaar zwoegen een baan die niets met beukennootjes en (met tussenpozen waarin literatuur te maken heeft”, ze niet met haar roman zegt Van Rijswijk. “Ik wil geilheid bezig was, benadrukt ze), niet alleen maar mensen ligt dan straks eindelijk om me heen die hun hele haar debuut in de boekreferentiekader uit de litewinkel en kan iedereen ratuur halen. Je moet niet er iets van vinden. Vindt uit het oog verliezen dat er ze dat eng? “Een beetje wel”, zegt ze. We ook nog andere dingen zijn.” praten wat over literaire recensenten, de Ze is niet zelf de uitgevers langsgegaan haat en nijd in het literaire wereldje, de met een manuscript onder de arm, maar persoonlijke afrekeningen, de vriendjeswerd in 2012 door een aantal uitgevers politiek. “Ik vind het ook een warm bad, benaderd nadat ze een kort verhaal had die literaire sector”, aldus Van Rijswijk, gepubliceerd in het literaire tijdschrift de “waar veel ruimte is voor nuance en Revisor. twijfel, en ook vanwege de uitstekende “Ze hebben me gevraagd een roman te borrels.” schrijven, maar dat heb ik toen afgehouNog enger dan negatief besproken den omdat ik eerst wilde afstuderen, en worden, zegt Van Rijswijk, is om heleik ook nog helemaal geen idee had voor maal niet besproken te worden. Om te een roman. Pas toen ik een idee had en worden genegeerd. een opzet had geschreven, heb ik zelf Maar ook dan, besluit ze, zal ze gewoon contact gezocht met Querido.” blijven doorgaan met schrijven. “Dat is wat ik mijn hele leven heb gedaan, en dat Warm bad is wat ik de rest van mijn leven zal blijven Menige student zou de kans zonder doen.” nadenken hebben aangegrepen als een

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

Via een willekeurige hotelaanbieding belandt Miguel Sluyter in de kleine Duitse stad Nieheim. Zijn leven daar bevalt hem beter dan zijn kantoorbestaan in Amsterdam. Hij keert niet terug, en maakt op zijn brommer lange tochten langs velden en door bossen. Maar dan wordt zijn moeder, die nooit om zijn nieuwe adres vroeg, ernstig ziek. Ze besluit op zoek te gaan naar haar zoon. Terwijl zij vecht tegen de hittegolf die de stad teistert, reist Miguel de tegenovergestelde richting uit. Zijn moeder nog één keer zien. [Zie het fragment op pag. 14 en 15] Onder zijn hoede heeft hij Jorge, een simpele jongen die tot Miguels vreugde en frustratie nooit van zijn zijde wijkt. Kun je bevriend zijn met iemand voor wie je verantwoordelijk bent? Hoe verantwoordelijk ben je voor je familie?

Roos van Rijswijk, Onheilig, uitgeverij Querido, €18,99, publicatiedatum: 2 februari 2016

13

Onheilig

voorpublicatie

* Hij heeft de jongen wel verteld waarom ze op reis zijn, over zijn moeder, gezegd: ik weet niet of ze echt ziek is, wirklich krank, en Jorge had geluisterd en geknikt en zelfs even zijn hand door Miguels haar gehaald, zoals Miguel dat ook bij Jorge doet als hij verdriet heeft, maar of de jongen de ernst van de onderneming begrijpt is niet duidelijk. Zelf is Miguel te gelukkig. Het steekt naar af bij de situatie. Hij probeert zich haar stervende voor te stellen, haar rode haren over een hoofdkussen gespreid, ingevallen wangen, haar ogen wijd open en bol, zoals ze altijd worden als ze ziek is of zegt dat te zijn. Reutelende ademhaling, een magere hand onder het vale dekbed vandaan, ze kan zelf haar sigaretten niet meer aansteken, hij stelt zich Leendert voor die haar helpt met eten, wat toch geen zin meer heeft, dat zou ze ook steeds zeggen, en dan staart ze naar iets op de muur wat niemand anders ziet. Hij staat lang stil bij het beeld, maar er is alleen die lichte vreugde en dat verliefde gevoel. Hij neemt een slok van de zoete koffie van Jorge om het tegen te gaan. ‘Een paar shirts zonder gaten voor jou. Een lange broek voor mij. We moeten nieuwe schoenen.’ ‘Miguel.’ Gestommel uit de kamer, gevloek. ‘Ja?’ ‘Gaan we wel weer terug?’ ‘Natuurlijk, zeg.’ Miguel zet de cd van Unheilig op. Samen zingen ze de refreinen mee onder het boterhammen smeren. Jorge klapt in zijn handen op de maat. Ze hadden een gitaar mee moeten nemen. 14

In het warenhuis dat in het winkelcentrum vlak bij de flat ligt, draaien ze top 40. Miguel fluit de bekende nummers mee en luistert naar een Nederlandse hit die hij niet kent. Jorge raakt alles aan zodat ze na een tijd geschaduwd worden door een beveiliger. De kassameisjes kijken wantrouwig naar de grote kerel die in een smal pad bijna een etalagepop omduwt met zijn schouders, die pop net op tijd opvangt, aan niemand in het bijzonder zowel in het Duits als in het Spaans zijn verontschuldigingen aanbiedt. Het warenhuis is precies hetzelfde als alle andere winkels van de keten en nog precies hetzelfde als toen zijn moeder hem meenam als ze kleren moest kopen. Deze, waar het naar oude croissants en rubber ruikt, of de Bijenkorf, waar je door een parfumnevel moet waden en waar zijn moeder zich liet bepotelen door meisjes van de make-upafdeling, om ze daarna fooien te geven die ongepast hoog waren maar waardoor de meisjes extra vriendelijk waren tegen het kleine jongetje dat verveeld achter haar aan liep. Het is niet eerlijk, kon zijn moeder zeggen als ze met een tas kleren de draaideur uit liepen, moet je zien, en dan wees ze opvallend naar de kruimelige mannen die in de kieren van de stad lagen te slapen. Miguel kreeg vaak buikpijn in zo’n grote winkel. Dan gingen ze eerder weg en wees ze niet naar die kerels, dan sleepte ze hem terug naar huis en zei: ik kan ook nooit iets leuks doen, je gunt me niets. Vervolgens zette ze zich in haar stoel en las en dronk, of keek naar de televisie. Soms deed ze niets. Dan zweeg ze de dag door terwijl ze naar haar handen keek. nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

Bij de uitgang worden hun tassen gecontroleerd. Een licht overhemd, een broek en twee zwarte shirts in Miguels maat en voor Jorge een korte broek en drie shirts, blauw – een met bloemen, een met new york en een met het logo van een niet-bestaande universiteit erop. Twee paar schoenen. Twee croissants. Om Jorges nek hangt een leren koordje met een anker eraan. De beveiliger telt alle spullen en kijkt het bonnetje na. ‘Routine,’ zegt hij. ‘Ja,’ zegt Miguel, en hij ziet hoe Jorge een stuk chocola van de banketafdeling in zijn zak laat glijden. * Niet voor zichzelf, maar voor Jorge staat hij in de rij van de stroopwafelkraam op de Albert Cuyp. Jorge is naast hem aan het watertanden van de lucht van gesmolten karamel en koek en tussen het slikken door moet hij steeds wanneer hij naar Miguel kijkt lachen. Je ziet er niet uit, zegt hij al de hele dag, en hij probeert dan de kale bovenlip van Miguel aan te raken, wat niet mag, waarop hij nog harder moet lachen. Ze hebben hun nieuwe kleren aan en de vrouwen kijken alleen naar Jorge; als hij stil is omdat hij er goed uitziet met dat anker tussen zijn borsthaar, en als hij geluid maakt omdat ze schrikken van zijn luide Duits. Hij steekt zijn vinger uit naar Miguels lip, de huid onder zijn neus is lichter dan die van de rest van zijn gezicht, Miguel heeft dat zelf ook wel gezien. Een omgekeerde snor. Hij ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

had in de kasten van hun logeeradres gezocht naar zonnebrand. ‘Kappen nou, Arschloch.’ ‘We moeten terug, want ik ga een trui kopen.’ ‘Van je eigen geld.’ ‘Van mijn eigen geld, jaha.’ Ze passeren een viskraam, de beste van de markt weet Miguel nog, zijn moeder kocht er graag makrelen, ze staat nu niet in de rij, en Jorge houdt omslachtig zijn hand voor zijn neus. Bij de fruitkraam stoppen ze omdat Jorge in de kersen wil knijpen. Dat zijn geen goeie, zegt hij laatdunkend en ze lopen verder, de koopman achterlatend terwijl hij de belediging nog in zijn hoofd vertaalt. Er zijn een paar stallen met truien maar Jorge wil terug naar de eerste die ze zagen, er hangen dikke vesten met honden erin gebreid en tussen de rekken staat een man die ze groet of ze bekenden zijn. Als ze hem mee zouden nemen zou het lijken of ze altijd al bij elkaar gehoord hebben. Ze krijgen korting en Miguel draait als Jorge het niet maar de koopman het wel ziet met zijn vinger een rondje bij zijn slaap. De koopman knikt en zegt iets in het Spaans. Sí, zegt Miguel op goed geluk en dan krijgen ze de trui in een tasje omdat het veel te warm is om hem aan te doen. No, zegt Jorge, en hij doet de trui aan. In de schelle zon lopen ze de markt af, stille straten door, de Amstel over, tot ze in de stilste straat van allemaal staan. De gordijnen zijn nog steeds dicht. Jorge mag op de bel drukken en doet de zoemer na en lacht. Miguel lacht mee. Ze is bijna dood. 15

VIPs Angststoornissen op maat

J

Marcel Bakker

Hoe komt het dat de ene persoon als een blok in slaap valt, terwijl de andere uren naar het plafond ligt te staren? Hoogleraar psychofysiologie Eus van Someren beantwoordt die vraag op 2 februari bij de Universiteit van Nederland.

FotoVU/RvdV

Matthias Borgers is op Paleis Noordeinde beëdigd als raadsheer bij de Hoge Raad der Nederlanden. Daarom is hij gestopt met zijn werkzaamheden aan de VU als hoogleraar strafrecht en hoofd van de afdeling Strafrecht en criminologie.

16

Evolutie van trekvogels

T

rekvogels hebben een ander metabolisme dan vogels die niet trekken. Trekvogels zijn zo geëvolueerd dat ze hun reserves sneller kunnen aanspreken, ontdekte bioloog Carlos Teixeira, die hierop 13 januari promoveerde. Dat is

handig tijdens de migratie, want dan hebben trekvogels geen tijd om voedsel te zoeken en moeten ze zo licht mogelijk zijn. Vogels in het algemeen zijn in de loop van de evolutie ook sneller gaan groeien en lichter geworden, waardoor ze gemakkelijker kunnen vliegen. Teixeira gebruikt in zijn proefschrift het zogeheten

Levenswaardig sterven

C

W

at is een waardig leven? Ernstig zieke mensen blijken bij hun naderende levenseinde vaak hun ideeën daarover te veranderen. Dingen die zij eerst onwaardig vonden, zoals het verlies van autonomie en controle, accepteren ze dan toch. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Isis van Gennip 15 januari bij VUmc promoveerde. Zij volgde jarenlang een groep ernstig zieke mensen. “Ook in iemands laatste maanden kan het leven nieuwe betekenis krijgen”, zegt Van Gennip. Een ondersteunende sociale omgeving kan dan juist helpen de waardigheid te bewaren. (FB)

dynamische-energie-budgetmodel om deze evolutie te verklaren en te onderzoeken hoeveel voedsel ze nodig hebben. Hij bestudeerde in totaal veertig vogelsoorten, waaronder trekvogels. Met zijn model kun je natuurgebieden beoordelen op geschiktheid voor bepaalde vogelsoorten qua voedselmogelijkheden. (WV)

Leuke logo’s

Creative Stall

Daniëlle Bovenberg van de faculteit Sociale Wetenschappen won de Johannes van der Zouwen Masterthesisprijs (1000 euro) met haar scriptie over de dubbelzinnige rol van normen in de ouderenzorg. Zij is nu onderzoeker aan de afdeling Organisatiewetenschappen.

onsumenten houden meer van ingewikkelde merklogo’s dan van simpele. Door complexere logo’s voelt de consument zich meer uitgedaagd. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Bo van Grinsven 27 januari bij Sociale Wetenschappen promoveerde. Zo waarderen mensen het logo van Bacardi meer dan dat van LG. Als het logo van een merk verandert, hebben consumenten tijd nodig om daaraan te wennen. Een kleine verandering wordt positief gewaardeerd, maar een grote verandering niet. (FB)

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

arenlang is er gediscussieerd over de vraag of verschillende soorten angsten allemaal anders zijn of dat ze allemaal als één algemene angststoornis geclassificeerd moeten worden. Alles samenvoegen is een slecht idee, blijkt uit het onderzoek waarop Sanne Hendriks 14 januari bij VUmc promoveerde. Ze concludeert dat verschillende angststoornissen een verschillend beloop en diverse beperkingen laten zien. Ook blijft dit onderscheid bestaan over een langere periode. Om die redenen moeten de stoornissen op verschillende manieren behandeld worden. (FB)

Groene computers

W Met slimme software kunnen we 25% energie besparen.

C

omputers moeten in de toekomst energiezuiniger worden. Dat stelde hoogleraar software en services Patricia Lago onlangs in haar oratie. Nederland is datacenterhoofdstad van Europa: ongeveer 30 procent van de Europese datacenters staat in Nederland. “De servers waarop deze datacenters draaien, verbruiken veel energie. Met slimme software zouden we tot 80 procent van de huidige servers kunnen stopzetten”, aldus Lago. (WV)

Lago hield haar oratie ‘Duurzame software wordt noodzaak’ op 15 januari. ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

rbbmr

Hoogleraar gezondheidseconomie Maarten Lindeboom is redacteur van de Journal of Health Economics, het belangrijkste internationale wetenschappelijk tijdschrift op het gebied van de economie van gezondheid en gezondheidszorg. Hij is de enige Nederlander in de redactie.

Weer aan het werk

at moet je nou doen om werklozen weer aan het werk te krijgen? Die vraag onderzocht econoom Paul Muller in zijn proefschrift, waarop hij 19 januari promoveerde. Voor werkzoekenden die heel specifiek in een bepaald beroep op zoek waren, werkt het om ze suggesties te doen voor andere beroepen, ontdekte Muller. Ze worden dan in elk geval vaker op sollicitatiegesprek uitgenodigd. Activeringsprogramma’s hebben ook een positief effect, vond Muller. Tegelijk verkleinen ze de kansen op werk voor mensen in dezelfde regio die niet meedoen aan zo’n programma. Meer subsidie op kinderopvang had een licht stijgend effect op het aantal uren dat moeders gaan werken, maar het effect is klein ten opzichte van de kosten, concludeert Muller. (WV)

onderzoeksnieuws

Robot geeft wiskunde Derdejaars communicatiewetenschap Pouya Zarchin voert een onderzoek uit naar robots in het onderwijs. Bij zijn onderzoeksstage wordt robot Zora ingezet bij wiskundelessen aan een vmbo-klas. “Zora is geen denkende robot en kan geen levende docent vervangen, zover zijn we nog niet en daar gaat dit onderzoek ook niet over. Waar we naar kijken is hoe zo’n leerrobot wel kan worden ingezet in de lessen. Daarover hebben we ook gesprekken gehad met docenten. Die hebben niet de tijd om alle leerlingen apart te behandelen bij het uitleggen van een wiskundig probleem. Maar je kunt leerlingen apart zetten met deze robot en die blijft het probleem zo vaak uitleggen als nodig is, al is het tienduizend keer. Dat is voor de leerlingen zelf ook prettig. Als je als enige iets niet begrijpt, is het vaak moeilijk om dat in een volle klas kenbaar te maken. Die schaamte heb je niet met een robot. De leerlingen reageren ook heel positief op de robot. Tot nog toe vinden ze die lief en leuk, maar we moeten afwachten totdat het onderzoek klaar is en we het effect kunnen analyseren.” (PB)

Pouya Zarchin doet dit onderzoek in het kader van zijn stage en onder begeleiding van de onderzoekers Elly Konijn en Johan Hoorn.

17

Sta jij klaar om te helpen bij nood in Nederland?

E: [email protected] | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12

Peter Gerritsen

C

M

Y

De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.

wat er verder speelt Een selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/of onderhandelt.

CM

• Privacy

MY

CY

CMY

K

Meld je aan op Ready2Help.nl

Big brother voor je eigen bestwil?

Ready2Help is een oproepnetwerk van mensen dat bij een noodsituatie in Nederland klaarstaat om anderen te ondersteunen.

www.Ready2Help.nl

Ben je eindelijk het huis uit? Verlost van ouders die in je nek hijgen of je je huiswerk wel hebt gemaakt? Daar heeft de VU een oplossing voor bedacht, waardoor je ze geen seconde langer hoeft te missen. Binnenkort zal er namelijk een pilot worden gedraaid voor de toepassing van Student Analytics: VUnet houdt dan bij of je wel genoeg tijd aan je studie spendeert, of je cijfers wel goed genoeg zijn om het eind van het jaar te halen en merkt daarnaast op dat het wel erg vreemd is dat jij laatst om vijf uur ‘s nachts – de dag voor het tentamen – nog inlogde. Het doel van Student Analytics is het studiesucces te verbeteren. Dit komt voort uit de Onderwijsvisie 2015-2020, waarin staat dat de VU alle studenten zoveel mogelijk wil motiveren het beste uit zichzelf te halen. Daarnaast maakt men zich zorgen over het grote aantal studenten dat uitvalt. Met Student Analytics kan achterhaald worden wat hier de oorzaak van is en kan een actieve aanpak worden bedacht. Het systeem gaat zelfs nog een stapje verder: in plaats van ‘de put te dempen wanneer het kalf al verdronken is’, is het de bedoeling dat al in een eerder stadium gesignaleerd wordt dat de student moeite heeft met zijn opleiding en begeleiding nodig heeft. Zelfs na je eerste tentamen kan al in percentages worden weergeven hoeveel kans je maakt je studie binnen drie jaar te halen! Voor degenen die nu een ongemakkelijk gevoel bekruipt: er zal expliciet toestemming aan studenten gevraagd worden om gebruik te maken van Student Analytics. De student zal in

VU-UAF BENEFIETAVOND

STEUN DE STUDENTENVLUCHTELINGEN! 28 JANUARI 20.00 UUR - AULA TICKETS VIA WWW.VU.NL/BENEFIETAVOND 2026820-Advertentie benefiet UAF.indd 1

14-01-16 11:25

staat zijn deze toestemming op ieder moment weer in te trekken en geïnformeerd worden over zijn recht op privacybescherming. De universitaire studentenraad ziet vele voordelen. Zo kan de VU goed presterende studenten er in een vroeg stadium op wijzen dat zij geschikt zijn voor een honoursprogramma, een speciaal uitwisselingsprogramma of de door hen gewenste vervolgopleiding. En ze kan informatie aanpassen aan de behoeftes van de specifieke student. Dit zal studenten die goed presteren maar daar niet per se iets mee wilden doen, aansporen zich verder te ontplooien. Aan andere studenten kan Student Analytics ook hulp bieden. Studenten die aanvoelen dat het allemaal niet zo lekker loopt met hun studie maar bang zijn om direct aan de bel te trekken, kunnen zo een duwtje in de goede richting krijgen. Ze kunnen dan een afspraak maken met een studiebegeleider of studentpsycholoog, afhankelijk van de problemen waar zij tegenaan lopen. Zou jij toestemming geven om gebruik te maken van Student Analytics? Laat het ons weten! Mail naar [email protected] of reageer hieronder. Juliëtte Ronteltap, raadslid

• Lijkt het jou interessant om volgend collegejaar in de USR te zitten? Mail voor meer informatie naar [email protected].

De universitaire studentenraad heeft een instemmingsverzoek ontvangen van het college van bestuur inzake een wijziging in het privacyreglement studenten. Er komt een kleine wijziging in artikel 3, ‘Doeleinden voor verwerking van persoonsgegevens.’ Echter, een grotere ontwikkeling is het gebruik van Student Analytics om deze gegevens te analyseren en beter te benutten in het belang van studenten. Zie ook de blog hiernaast. De universitaire studentenraad is positief over deze ontwikkeling en zal goed contact onderhouden met de medewerkers achter dit project.

• Training buddyproject Half januari waren de twee trainingsdagen voor de vrijwilligers van het buddyproject. De focus lag op de achtergrondinformatie van de vluchtelingen, met trainingen over sociaalpsychologische effecten, neuropsychologische oorzaken en de weg die de vluchteling-student heeft gevolgd, hetzij juridisch, hetzij op onderwijsniveau. Aan de trainingen werkten twee hoogleraren, een universitair docent, een studentenpsycholoog, een UAF-medewerker en twee studieadviseurs mee.

• Studentenbalies verdwenen Per 1 januari zijn de studentenbalies dan toch echt verdwenen. Dit is een gevolg van de reorganisatie van de studentgerichte ondersteuning, die als doel heeft minder geld te besteden aan ondersteuning door gebruik te maken van digitale hulpmiddelen. Kortom, veel moet nu dus via VUnet geregeld worden. Mocht je hier problemen mee ervaren of is het onduidelijk waar je terecht kunt, mail ons dan: [email protected].

FALW

REORGANISATIE

Maakte de VU zich schuldig aan leeftijdsdiscriminatie bij de reorganisatie van Aard- en Levenswetenschappen? Die vraag ligt nu bij het College voor de Rechten van de Mens. Hoe het zover kwam.

Oud en afgedankt? DOOR Welmoed Visser ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT

“

Superspecialisten maakte de VU van ons op papier, en vervolgens zei ze dat er in de nieuwe, afgeslankte faculteit geen ruimte was voor onze solistische onderzoekslijnen.” Zo vat milieuwetenschapper Matthijs Hisschemöller de zaak samen. De gevolgde aanpak trof met name oudere werknemers, die hebben immers tijd gehad om een eigen onderzoekslijn op te bouwen: van de 27 voltijdsbanen voor 55-plussers zijn er na reorganisatie nog 13 over. De vraag is natuurlijk of dat leeftijdsdiscriminatie is. Daarover buigt het College voor de Rechten van de Mens zich nu. De aanklacht is ondertekend door twaalf medewerkers, afkomstig van het Instituut voor Milieuvraagstukken en de afdeling Aardwetenschappen. Acht van hen zijn nog ontslagbedreigd. De anderen zijn met vervroegd pensioen, hebben ander werk of een regeling getroffen, maar ondertekenden de brief uit solidariteit. Ook vakbond FNV ondersteunt de aanklacht.

20

Twee keer zoveel ouderen Feit is dat het aandeel van oudere werknemers onder de ontslagbedreigden disproportioneel groot is. Het aantal 55-plussers daalt door de reorganisatie van 26 naar 16 procent. Maar liefst 57 procent van de opbrengst van de reorganisatie komt voor rekening van deze groep. Dat is twee keer zoveel als je bij een leeftijdneutrale reorganisatie zou mogen verwachten. Dat Gerrit van der Wal, het hoofd van de commissie die het reorganisatieplan opstelde, zich liet ontvallen dat onderzoek moet gebeuren met ‘mensen die goedkoper zijn, dus van rond de dertig of veertig in plaats van mensen rond de vijftig’, versterkt de indruk dat de VU niet al te hard haar best heeft gedaan om het afspiegelingsbeginsel (uit elke leeftijdsgroep ongeveer evenveel mensen ontslaan) te hanteren. De VU heeft zich hier overigens van gedistantieerd, maar toen was de indruk al gewekt. Superspecialisten Ontslagbedreigden herkenden zich niet in de functieomschrijving die bij de reorganisatie als argument werd gebruikt om hen boventallig te verklaren. Ze waren tot superspecialisten gemaakt. Hisschemöl-

ler: “Ik geef het vak energy system transitions, en in de functieomschrijving was ik ineens transitiespecialist, wat ik niet ben. Ik houd me bezig met de vraag hoe je burgers en andere partijen betrekt bij de overgang naar duurzame energiesystemen. Dat onderwerp blijft de VU gewoon doen, maar dan met jongere wetenschappers.” De Adviescommissie Sociaal Plan FALW, waar ontslagbedreigden beroep konden aantekenen, gaf hen hierin overigens in een flink deel van de gevallen gelijk: 4,5 van de 11 klachten werden gegrond verklaard, maar bij slechts één persoon werd de ontslagbedreiging teruggedraaid. De keuze voor ‘toekomstbestendige onderzoeksgroepen met voldoende kritische massa’ is een keuze voor eenvormigheid, en een keuze waarbij in Hisschemöllers ogen de academische vrijheid in het geding is: “Onderzoek hoort gedreven te zijn door nieuwsgierigheid. Als je dan gaat zeggen: we ontslaan iedereen die niet hetzelfde doet als zijn of haar hoogleraar, is dat dodelijk voor het wetenschappelijke klimaat.” Gedwongen overstap Een tweede belangrijke klacht van de ontslagbedreigden is dat zij zich onder

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

21

FALW

Een ingrijpende reorganisatie zette bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW) de verhoudingen flink onder druk. De meningsverschillen zijn nog niet opgelost, blijkt bij de presentatie van het evaluatierapport over de reorganisatie.

Gereorganiseerd, maar nog steeds verdeeld DOOR Welmoed Visser

druk gezet voelen om in dienst te gaan bij POSG, een commercieel arbeidsbemiddelingsbureau waarmee de VU een contract heeft afgesloten. Het bureau neemt degenen in dienst die na een jaar in de zogeheten transitieorganisatie nog geen ander werk hebben gevonden. POSG neemt alle werkgeverslasten over en begeleidt de ontslagenen naar passend werk. Het is voor het eerst dat dit bureau wetenschappers naar nieuw werk begeleidt. Tot nu toe werkten ze met ambtenaren. “Ik ben als de dood voor wat passend werk inhoudt”, zegt Hisschemöller, “ik ben visueel gehandicapt, veel werk is nu eenmaal niet geschikt voor mij.” Ook is er een meer principieel punt: als je in dienst treedt bij PSOG, kun je je ontslag niet meer aanvechten. En als je niet in dienst wilt treden bij de POSG, bijvoorbeeld omdat je je ontslag bij de rechter wilt aanvechten, dreigt de VU aan uitkeringsinstantie UWV te melden dat je passend werk (namelijk via de POSG) weigert. Een Catch-22-situatie dus. Financieel is de regeling van de POSG vergeleken met het reguliere traject van de BWNU (Bovenwettelijke Werkloosheidsregeling Nederlandse Universitei-

22

leeftijdsdiscriminatie schrijft het college: ten) en WW niet slecht, in veel gevallen ‘Het klopt dat de gemaakte strategische is die zelfs beter, maar je mogelijkheid keuzes tot gevolg hebben dat er een hoger om je ontslag aan te vechten ben je kwijt. percentage oudere werknemers getroffen Bovendien kun je in dienst treden bij wordt. Dat is echter geen bewuste keuze, de POSG zo geen vrijwillige keuze meer maar het gevolg van de noemen. Dat is een consekeuze voor inhoudelijk quentie die de vakbonden toekomstbestendige waarschijnlijk niet hebben De ontslagonderzoeksgroepen.’ overzien toen ze het Socibedreigden aal Plan ondertekenden. wenden zich tot de Weerwoord Commissie voor de Daarom stapten de Niet thuis Dat de ontslagbedreigden Rechten van de Mens VU-medewerkers naar het College voor de zich tot de Commissie omdat ze intern Rechten van de Mens. voor de Rechten van de nergens naartoe Die achtte de klacht Mens hebben gewend, is konden over leeftijdsdiscrimiomdat ze intern nergens natie van de VU-medenaartoe konden. Ja, er werkers wel zo relevant was een Adviescommisdat ze er een zaak van sie Sociaal Plan FALW, maakt en de VU eind maar die achtte zichzelf december heeft gevraagd om weerwoord. niet competent om een uitspraak te Totdat de zaak wordt behandeld, ergens doen over leeftijdsdiscriminatie en over komend voorjaar, wil jurist De Groot, die de POSG-kwestie. De Commissie van de zaak voor het college in behandeling Beroep, waar VU-medewerkers naarheeft, er inhoudelijk niet op ingaan. Ook toe konden als ze een arbeidsconflict het VU-bestuur wil er op dit moment hadden, is afgelopen juli opgeheven niets over kwijt, er wordt gewerkt aan een vanwege een wetswijziging. En ook het antwoord. college van bestuur gaf niet thuis. Over

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

W

vindt de commissie. En is de discussie erg afgedwaald van de inhoudelijke keuzes en eenzijdig gegaan over het geld. De ondernemingsraad krijgt een tik op de vingers omdat hij ontslagbedreigde OR-leden en leden van de onderdeelcommissie direct heeft laten meepraten in vergaderingen met bestuurders. Dat vindt de commissie ‘ongepast’. Or-bestuurslid Henk Olijhoek is het daarmee oneens: “Wij vinden dat ook ontslagbedreigden een relevante bijdrage kunnen leveren aan de discussie, we gaan niet voor de toekomst toezeggen dat we dat niet meer zullen doen.”

ie zich het tumult herinnert waarmee de reorganisatie bij FALW gepaard ging: lawaaidemo’s, animositeit tussen afdelingen en de bezetting van de Kerkzaal door studenten aardwetenschappen, vindt hiervan weinig terug in het onderzoeksrapport van de onafhankelijke commissie (waarin onder meer oud-UvA-baas Paul van der Heijden zat) die heeft gekeken hoe de aanloop naar de Oneens over cijfers reorganisatie bij FALW verlopen is. Het Ook is de OR teleurgesteld dat de rapport is nu al omstreden. De ondernecommissie weinig aandacht heeft voor de mingsraad distantieert zich op een aantal financiële onderbouwing van het reorgabelangrijke punten ervan. nisatieplan en het rapport De commissie schrijft Berenschot, dat een altervooral over de bestuurlijke natieve, minder ingrijlijnen: hebben bestuurDe discussie is erg pende reorganisatie voorders en de leden van de afgedwaald van stelde. De cijfers, waarover ondernemingsraad en de inhoudelijke de strijdende partijen bij de onderdeelcommiskeuzes FALW het van meet af aan sie juist gehandeld, is de niet eens waren, zijn hier belangrijkste vraag. En weer het discussiepunt. het antwoord daarop: ja, Yvonne Kops, directeur in grote lijnen heeft het bedrijfsvoering van FALW: bestuur goed gehandeld. “De commissie had alle De financiële noodzaak stukken tot haar beschikvan de reorganisatie is king en is het eens met het faculteitsvoldoende aangetoond. Wel had het bestuur en het college van bestuur dat bestuur duidelijker moeten maken hoe de problemen te ernstig waren voor een de taakverdeling was tussen het faculzachtere reorganisatie zonder gedwonteitsbestuur en het college van bestuur,

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

gen ontslagen. Aardwetenschappen had bijvoorbeeld een structureel tekort van 1 miljoen. Dat kun je alleen oplossen met ingrijpende maatregelen.” En die vijf ton overschot die het Instituut voor Milieuvraagstukken (IvM) komend jaar verwacht? Is die dan geen teken dat er te rigoureus is ingegrepen? “Je kunt zo’n getal niet uit de context halen”, vindt vicedecaan Hubertus Irth, “het IvM had een schuld van 3 miljoen. Die heeft de faculteit overgenomen, dan is het logisch dat het instituut nu weer meedoet met de opbouw van een gezonde financiële reserve.” Moeilijke taak Een van de dingen waarover alle partijen het wel eens zijn is dat je in de toekomst eerder moet ingrijpen. Het faculteitsbestuur heeft de afgelopen jaren geijverd voor een betere financiële (project)administratie op de VU, waardoor knelpunten eerder aan het licht zullen komen. De faculteit is zelf zo transparant mogelijk bij de verdeling van het geld. Irth: “Wij hebben elf afdelingen bij FEW/FALW. Die krijgen een deel van het geld en daarmee maken ze hun eigen plannen. De afdelingsmanagers zijn er verantwoordelijk voor dat de begroting klopt.” Zijn de problemen daarmee voorbij? Olijhoek betwijfelt het: “Het is een faculteit die geen eenheid vormt. Ik maak me daar wel zorgen over. Ik denk dat daar nog een moeilijke taak ligt voor het faculteitsbestuur.”

23

Beleid

campus

Bestuurders willen niet worden gekozen

So you think you can teach Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? Student-reporter Rutger Westerhof probeert het uit. Deze keer: het college van Yves Bollen over biochemie.

Onze rector Vinod Subramaniam zou niet hebben meegedaan aan verkiezingen voor het rectoraat, zei hij tijdens het forum ‘Benoeming of verkiezing’.

ders. Dat hangt af van de persoon én de bestuurscultuur. Ook een gekozen rector kan zich autoritair gaan gedragen, juist met het argument dat hij is gekozen.” Ze ziet nog een bezwaar. “Na de verkiezingen heb je het kamp van de winnaars en het kamp van de verliezers. Daar moet je als bestuurder weer verzoening tussen zien te bereiken.”

24

een van de kandidaten, maar verloor de hoort in de haarvaten van de universiteit stemming nipt. “Het klopt dat tijdens te zitten. Een gekozen rector is daar het de verkiezingen er tijdelijk veel debat symbool van.” Hoe zo’n verkiezing moet is. Maar daarna ebt die betrokkenheid plaatsvinden weet ze nog niet precies. snel weg. Het gaat erom dat je mensen Mogen alle studenten stemmen? Alleen permanent bij het bestuur de medewerkers met betrekt om draagvlak voor een vaste aanstelling? beleid te krijgen. DaarOf kiezen de medezeg'Welk probleem los je om moet je ook de medegenschapsraden de je op met rectorzeggenschap versterken.” nieuwe rector? Henderson verkiezingen?' Dat laatste deed ze daadverwacht door zo’n verkiewerkelijk toen ze naar zing meer debat over het Amsterdam kwam om universitaire beleid en leiding te geven aan de meer draagvlak voor de bètafaculteiten van de bestuurders. VU en de UvA. Ze zorgde ervoor dat in alle drie de Twee kampen faculteitsbesturen een student-toehoorDe decaan van de bètafaculteiten Karen der kwam. Maex heeft in haar vorige baan aan Ze is geen voorstander van een gekozen de universiteit van Leuven dergelijke rector. “Je hebt goede en slechte bestuurverkiezingen meegemaakt. Ze was zelf

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

Paard van Troje UvA-vicerector Edgar du Perron waarschuwde ervoor dat je met een gekozen bestuurder ook het paard van Troje kunt binnenhalen. “Zo meteen zit je opgescheept met iemand die zegt dat hij of zij alleen de baas is, omdat-ie is gekozen.” Hij kent het klappen van de bestuurlijke zweep maar al te goed als decaan van de UvA-faculteit Rechten in het afgelopen roerige jaar. Hij pleit voor een drastische versterking in de medezeggenschap. “Geef de ondernemings- en studentenraden echte bevoegdheden bij benoemingen en geef ze het recht bestuurders weg te sturen.”

Het forum vond plaats op 14 januari en werd georganiseerd door de studenten- en ondernemingsraad. Voor meer reacties van Henderson en Subramaniam zie advalvas. vu.nl>nieuws>15 januari. Reageren? Mail naar [email protected]. ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

Na de gierende introductie volgt de 9-12-2015|13.30-14.15|HG 12A-00. Yves uitleg van het thema van vandaag: het Bollen vertelt vandaag aan een volle zaal met eerstejaars biomedische wetenschap- proces van negatieve feedback, supply and demand, dat in het lichaam wordt pen over de regulatie van energie in gebruikt om bijvoorbeeld de concencellen. Naast me zit een jongen, strak in tratie van glucose constant te houden. het pak en met glimmend horloge. Het De letters en pijlen van het eerste deel steekt wat af met de presentator van de worden uitgeveegd, wellicht iets te middag. Bollen vertelt zonder Powervoorbarig, want in het vervolg van zijn point, maar is ouderwets aan het hanneverhaal wijst Bollen af sen met krijt op een bord. en toe nog naar de lege Bovendien heeft hij de vlakken waar ooit een enige overgebleven microformule stond. Desonfoon met snoer gevonden Sprekende danks is het tweede in de VU. Zo moet het er in gedeelte tastbaarder, de jaren negentig in elke voorbeelden, collegezaal uit hebben schoolbord en krijt vooral door de analogieën die het verhaal gezien. Bollen gaat als een razenGierend tempo illustreren. Zo worden de door de Libelle’s van deze de van start en binnen wereld gepropagandeereen kwartier is het eerste de afslankmythes met de bord volgekalkt. Door grond gelijk gemaakt aan naar het tweede dus. de hand van voorbeelden Hoewel zo’n bord voor de over volvreterij tijdens leek kan overkomen als kerstdiners en vermagerde deelnemers een waas van letters en pijlen, zit er wel aan Expeditie Robinson. Met humor en degelijk een duidelijke structuur in het driftig heen en weer geloop probeert college. Het eerste gedeelte richt zich Bollen de aandacht erbij te houden. Dat op een aantal technische formules, door lukt met wisselend succes. Tegen het Bollen gezien als broodnodige basiskeneinde, als het rumoer weer opwaait, lijkt nis. Helaas voor de studenten wordt het geduld van de docent op te raken. dit onderdeel er redelijk snel doorheen Maar daar weet hij met een directe gejaagd. Er ontstaat dan ook rumoer opmerking (“Mag ik nog even jongen?”) als de formules en tekeningen elkaar in de boel weer in het gareel te krijgen rap tempo opvolgen. Het soort rumoer en de opwinding om te buigen naar waarin je een existentiële twijfel onder inhoudelijke vragen. Het is hard werken studenten kunt herkennen: hoe ga ik dit - voor docent en studenten -, maar wie in godsnaam onthouden? Met als enige bijblijft en meeschrijft, wordt beloond. oplossing: meeschrijven en later maar uitvinden waar het precies over ging.

+ �

nounproject/rbbmr

V

DOOR DIRK DE HOOG olgens VU-rector Subramaniam is het voor mensen van buiten de universitaire gemeenschap erg moeilijk zich kandidaat te stellen voor dergelijke verkiezingen. Je geeft tenslotte het signaal af aan de plek waar je op dat moment werkt dat je het voornemen hebt van baan te verwisselen. En dat is not done in de Nederlandse cultuur. Hij vroeg zich ook af welk probleem wordt opgelost met verkiezingen. “Democratie houdt in dat je als bestuurder permanent in gesprek gaat met medewerkers, studenten en de medezeggenschap. Zo moet je draagvlak creëren voor besluiten die je wilt nemen.” Ook moet een bestuurder een democratische mentaliteit hebben. “Ik heb niet de arrogantie dat ik de waarheid in pacht heb en altijd meteen weet wat de goede oplossing is voor een probleem. Daarom wil ik veel luisteren voordat ik met een voorstel kom.” Even daarvoor had de nieuwe voorzitter van de ondernemingsraad Laura Henderson een vlammend betoog gehouden voor een gekozen rector. “Democratie

onderwijs

25

Roos van Unen student filosofie Anas ontvluchtte de oorlog in Syrië. In Nederland wil hij graag weer aan de slag. Met steun van het UAF bouwt hij aan een nieuwe toekomst.

opinie

foto: Aleksandra Mihajlovic

‘Wij eisen het vak feministische filosofie’

The Feminist Club Amsterdam eist meer aandacht voor vrouwen in het curriculum van Wijsbegeerte. ‘Zo is er géén vrouwelijke hoogleraar wijsbegeerte.’

J

DOOR FLOOR BAL ullie hebben een petitie met 150 handtekeningen aan het faculteitsbestuur aangeboden. Waarom? “Wij vinden dat de historische canon vrouwelijke denkers uitsluit. In de geschiedenis van de wijsbegeerte komt bij de vakken antieke tot en met moderne wijsbegeerte geen enkele vrouwelijke filosoof aan bod. In het vak hedendaagse filosofie moet Hannah Arendt al het werk in haar eentje doen.”

Anas, gevlucht uit Syrië:

‘In Syrië was ik kaakchirurg en had ik twee masterdiploma’s. In Nederland heb ik niets meer’ Steunt u ook een vluchtelingstudent? Doneer op www.uaf.nl/anas UAF_advertentie_Anas_205x264_2.indd 1

31-03-15 17:39

Misschien waren er vóór 1900 gewoon geen vrouwelijke filosofen? “Dat zei een studiegenoot ook. Die dacht dat er in de oudheid misschien vrouwen waren die nadachten, maar in de Middeleeuwen niet. Natuurlijk waren die vrouwen er wel. Denk aan Hypatia van Alexandria, Christine de Pizan en Hildegard van Bingen. “Studenten beseffen niet dat er in de geschiedenis mechanismen waren die maakten dat de stem van vrouwen minder gehoord werd. Zo eisen we ook dat er een vak feministische filosofie

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

komt. Dat gaat onder meer over dat soort uitsluitingsmethoden. We zouden ook graag zien dat er een minor gender and diversity komt. Diversiteit is de komende vijf jaar een speerpunt van de VU. Dat zou er mooi bij passen.”

The Feminist Club Amsterdam Studenten wijsbegeerte Roos van Unen en Marieke Berkers van The Feminist Club Amsterdam begonnen een petitie voor meer aandacht voor vrouwen in het curriculum van hun studie. Dat feminisme leeft onder studenten, bleek toen Van Unen een oproep deed voor een leesclub over vrouwelijke denkers. De eerste bijeenkomst trok meteen 100 aanmeldingen. Elke maand komt de groep bijeen in De Verrekijker. Kijk voor meer info op hun Facebookgroep.

Enig idee hoe het komt dat de faculteit per ongeluk de jaren zeventig heeft overgeslagen? “Geen idee. Er zijn genoeg vrouwelijke studenten, maar die stromen niet voldoende door naar hogere posities. Zo is er geen enkele vrouwelijke hoogleraar wijsbegeerte. Wel zijn er docenten die onderzoek doen naar vrouwelijke filosofen en feministische filosofie, maar er wordt er hier geen ruimte voor gemaakt in het curriculum.”

Filosofen zijn dol op ideeën. Dus iedereen was wild enthousiast over jullie plan? “Het faculteitsbestuur heeft niets beloofd. In eerste instantie was de oplossing dat er een vak vrouwelijke denkers zou komen. Dat suggereert dat alle andere vakken waarbij alleen mannen besproken worden de norm zijn. Terwijl het denken van die vrouwelijke filosofen niet door hun sekse bepaald wordt. Het is goedbedoeld, maar dat is precies wat je niet wilt: dat de vrouwen weer apart gaan. We willen juist dat álle docenten bij hun vakken hiermee rekening houden.”

Roos van Unen

Reageren? Mail naar [email protected].

27

E: [email protected] | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 27 JANUARI 2016

EEN STERKERE MEDEZEGGENSCHAP EN ‘GEEN BANKDIRECTEUREN OF GESJEESDE POLITICI’ IN HET UNIVERSITEITSBESTUUR BIJ HET FORUM ‘BENOEMING OF VERKIEZING’ OP 14 JANUARI HET EENS. OVER HET HOOFDONDERWERP – EEN GEKOZEN RECTOR – BEREIKTEN DE SPREKERS KAREN MAEX, EDGAR DU PERRON EN LAURA HENDERSON MINDER OVEREENSTEMMING. Donderdag 14 januari werd een serie door de OR georganiseerde discussiebijeenkomsten over democratisering afgesloten met een fORum over de voors en tegens van een gekozen rector. Gespreksleider Boris Slijper introduceerde dit onderwerp met de hoopvolle en opwindende protesten in het Maagdenhuis van de Universiteit van Amsterdam en de brede maatschappelijke en parlementaire discussie die daarop volgde. ‘Eén van de kritieken op het huidige undersiteitssysteem is het gebrek aan zeggenschap.’

Ervaringsdeskundige Karen Maex, hoogleraar en decaan van de bètafaculteiten van de VU en de UvA en voormalig kandidaat rector van de Universiteit Leuven waar verkiezingen gebruikelijk zijn, is het hier niet mee eens. ‘Ik zie het helemaal anders. In beide systemen bestaan goede en minder goede bestuurders.’ Bij zowel een benoemde als een verkozen rector is het belangrijk hoe de medezeggenschap op de universiteit in de organisatiecultuur ingebed is. ‘Liever een goede medezeggenschap dan een gekozen

Voorafgaand aan het fORum over de voors en tegens van een gekozen rector organiseerde de Gezamenlijke Vergadering (GV) op 14 januari drie themabijeenkomsten voor medewerkers en studenten van de VU waarin de verschillen­ de mogelijkheden van democratisering van het universiteitsbestuur werden besproken. Deze bijeenkomsten vormden de kick-off van de GV-commissie Democratisering die advies wil uitbrengen over mogelijke hervormingen in het besturingsmodel van de VU. In de eerste bijeenkomst stond het thema ‘democratisering en decentralisering van de besluitvorming centraal’. Op welke niveaus en op welke wijze is een democratischere besluitvorming te realiseren? De aanwezige beleidsmedewerkers merkten op dat veel beleid binnen de VU al tot stand komt in samenspraak met betrokkenen. Garandeert dit niet al voldoende medezeggenschap? De voorstanders van democratisering wezen op het feit dat de echte werkvloer meestal wordt overgeslagen.

HIEROVER LEKEN ALLE AANWEZIGEN

Laura Henderson, kersverse voorzitter van de Ondernemingsraad en voorstander van een gekozen rector, benadrukte het gebrek aan invloed van de medezeggenschap bij het benoemen van universiteitsbestuurders. ‘Bezwaar aantekenen bij de rechter is juridisch uitgesloten en het is verboden adviezen ooit bekend te maken. Dat is geen democratie.’ De verkiezing van de rector zou hier een oplossing voor kunnen zijn.

GV START DISCUSSIE OVER BESTURINGSMODEL MET DRIE THEMABIJEENKOMSTEN De belangrijkste conclusie was dat de verregaande centralisering van het VU-bestuur effectieve inspraak en zeggenschap bemoeilijkt. Door meer autonomie aan de faculteiten te gunnen zouden de bestaande medezeggenschapsstructuren effectiever kunnen zijn. Het zogenoemde model van de ‘netwerkuniversiteit’ kan hiervoor het uitgangspunt zijn. De tweede themabijeenkomst ging over het middel van gekozen functionarissen. Deze discussie ging verder tijdens het fORum, elders op deze pagina beschreven. In de derde bijeenkomst stond de financiële autonomie van de VU en de faculteiten centraal. In de inleiding werd duidelijk dat zowel de VU als de faculteiten een behoorlijke autonomie hebben: ze krijgen jaarlijks een lump-sum bedrag van de overheid dat de universiteit naar eigen inzicht mag besteden. De aanwezigen waren allen van mening dat de bescherming van kleine opleidingen bij faculteiten hoort en dat dit niet moet gebeuren via een vergroting van de centrale beleidsruimte.

ONZE NIEUWE VOORZITTER LAURA HENDERSON!

BIJ ZOWEL EEN BENOEMDE ALS EEN VERKOZEN RECTOR IS HET BELANGRIJK HOE DE MEDEZEGGENSCHAP OP DE UNIVERSITEIT IN DE ORGANISATIECULTUUR INGEBED IS.

rector.’ ‘Maar waarom niet allebei?’ vraagt Henderson. UvA decaan van de rechtenfaculteit Edgar Du Perron, vorig jaar als bemiddelaar naar voren geschoven tijdens het vaststellen van de UvA hervormingsagenda, sloot zich bij Maex aan. ‘Het hangt er erg vanaf hoe je het inricht. Een gekozen rector kan dictatoriaal worden. Eenmaal gekozen heeft hij ongelimiteerde macht: dit is een gevaarlijke manier om democratie te verkrijgen.’ Ook hij benadrukte de invloed van de OR. ‘De rechten van de OR zijn nu te beperkt, want ze kan het bestuur

Afgelopen 13 januari ben ik verkozen tot voorzitter van de Ondernemingsraad (OR). Sinds de zomer van 2013 zit ik in de OR en sinds november 2014 in het Dagelijks Bestuur. Het is voor mij een grote eer dat de Raad mij tot voorzitter heeft gekozen – en een grote verantwoordelijkheid. In de veertien maanden die nog resteren in de zittingstermijn van deze de OR – en dus in mijn tijd als voorzitter – zal het de kunst zijn ons niet te laten regeren door ontwikkelingen die op ons afkomen, maar om ons proactief te richten op de prioriteiten zoals gesteld in de position paper die de OR in april 2015 naar buiten heeft gebracht.

niet naar huis sturen. Kan ze dit wel dan is een gekozen rector niet meer nodig.’ Slijper was daarentegen van mening dat als de medezeggenschap de mogelijkheid krijgt om bestuurders weg te sturen, ze ook het recht moet krijgen om ze te benoemen. ‘Zo kunnen we voorkomen dat er iemand van buiten de universiteitswereld, zoals bijvoorbeeld een bankdirecteur of politicus, benoemd wordt,’ reageert iemand vanuit de zaal. ‘Er is enige eensgezindsheid,’ concludeerde de huidige VU-rector Vinod Subramaniam. ‘Er moet een sterkere medezeggenschap komen.’ ‘Of ik voor een gekozen of benoemde rector ben? Laat ik het zo stellen, als er verkiezingen waren geweest, had ik me niet verkiesbaar gesteld.’

Laura Henderson is promovendus aan de faculteit der rechtsgeleerdheid. Haar onder zoek richt zich op rechter lijke besluit vorming in tijden van crisis. Daarnaast geeft ze onderwijs over internationaal recht en mensenrechten.

In deze position paper krijgt de democratisering van de universiteit veel aandacht. Het vergroten van de democratische invloed van de universitaire gemeenschap op besluiten en invloed op hoe functionarissen gekozen worden zijn twee van onze speerpunten. Daarnaast ook het meer laten aansluiten van het financieringssysteem op de input die nodig is om de kwaliteit van onderzoek en onderwijs hoog te houden. Verder blijft de OR zich inzetten voor meer vaste contracten wanneer er sprake is van structureel werk; zowel voor wetenschappelijk als voor ondersteunend personeel. Hier geldt ook dat de OR kritisch zal blijven kijken naar de externe inhuur van de VU en blijvend aandacht zal vragen voor het terugdringen hiervan. Tot slot zal de OR zich bezinnen over de positie en functie van de medezeggenschap in de universiteit – nu en in de toekomst. Deze prioriteiten geven richting aan ons werk. Zij helpen ons principiële beslissingen maken bij de keuzes die de eindigheid van tijd ons dwingt te maken. Er is immers ook een proefschrift dat in 2017 af moet zijn…

COLUMN: OPNIEUW IN DE OR

In het voorjaar van 2014 nam ik na de reguliere zittingstermijn van drie jaar met redelijk blij gemoed – en ook enigszins moe van het vergaderen – afscheid van de Ondernemingsraad. Enkele grote dossiers waren afgerond of in gang gezet – zoals de reorganisatie bedrijfsvoering –, waarbij het belangrijkste was dat een flink deel van de wensen van de Ondernemingsraad waren ingewilligd. Op het verzoek van Elly Pauelsen om op de kandidatenlijst te worden geplaats reageerde ik daarom in eerste instantie afhoudend met het verzoek om een nietverkiesbare plek toebedeeld te krijgen, zodat ik met frisse zin mijn dissertatie eens kon afschrijven. Hoe konden we echt voorzien welke volgende ronde van zwaar weer de VU sinds de zomer van 2015 te wachten stond: de begroting voor 2016 met flinke bezuinigingen, met name op de Faculteiten. Toen onze goede secretaris mij dan ook in het najaar van 2016 benaderde om weer toe te treden tot de Ondernemingsraad heb ik geen moment getwijfeld: de VU verkeert in zwaar weer en juist dan moet de Raad kritisch kijken naar de besluiten van het College. Altijd interessante tijden om mee te maken en om jezelf in te zetten voor betere besluitvorming. Jeroen Rodenberg

COLOFON

COMMISSIE COMMUNICATIE OR KARIN LURVINK, SANDRA DE MAESSCHALCK, HENK OLIJHOEK, JEROEN RODENBERG, BORIS SLIJPER TEKST LAURA HENDERSON, KARIN LURVINK, JEROEN RODENBERG, BORIS SLIJPER, FRANS VAN DER WOERD BEELD YVONNE COMPIER VORMGEVING HAAGSBLAUW

WWW.FACEBOOK.COM/ ONDERNEMINGSRAAD.VU @OR_VU

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

Theater

cultuur Op kamers

De eenkamerwoningen van Uilenstedebewoners zijn hetzelfde. Hun verhalen beslist niet.

Uilensteders 10 Gemasseerd rundvlees en wilde nectarines Daalder

CONCEPT Een klein restaurant in hartje Jordaan. Je eet wat de pot schaft. De klant mag alleen het aantal gangen bepalen: van drie tot zeven. Hun filosofie is dat het eten extra goed is als de kok de hele avond hetzelfde gerecht bereidt. SFEER Prettig en intiem. ETEN Een bavette van een rund dat levend gemasseerd was ‘en een goed leven had gehad.’ Met crème van topinamboer (familie van de zonnebloemen), beurre noisette, gefruite lente-ui (hoera! Een woord dat ik ken!) en waterkers. Daarna komen de wilde nectarines, crèmeen-merengue van hangop en lavendel-ijs. Naast het bier en de wijn staat een kan kraanwater op tafel. Nog duurzaam ook. BEDIENING Vriendelijke jonge serveersters vertellen uitgebreid over het eten. Dat is dusdanig ingewikkeld dat je het meteen weer vergeet, maar wij krijgen op verzoek het menu van die avond op een briefje mee. AANRADER Ja, wegens de uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. PRIJS Van drie gangen voor 36 euro tot zeven voor 65 euro. WAARDERING

Cas Jansen Snowden dinsdag 9 februari aanvang 20.30 uur studenten € 13,medewerkers VU € 15,50 www.griffioen.vu.nl

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

DAALDER Lindengracht 90 daalderamsterdam.nl Tobi Kooiman, masterstudent wiskunde

FC De volle bak

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Ze zien alles. De whatsappjes om een avond af te spreken met je vrienden. De e-mail naar je familie. De sms naar je geliefde om te zeggen dat je van haar houdt. Het recept dat je zoekt op Google. Ze zien alles. Hoe maak je een fenomeen als de wereldwijde verzamelwoede van data enigszins behapbaar? Net zoals je in een oorlog niet mee kunt lijden met een heel volk, maar wel met één slachtoffer, concentreert de thriller Snowden van Allard Blom zich op één persoon. Acteur Cas Jansen speelt klokkenluider Edward Snowden, zijn missie, zijn bizarre verhaal en de relevantie daarvan voor ons allemaal. Ditmaal wordt de oorlog uitgevochten in onze achtertuin, onze woonkamer en onze slaapkamer. Ze zien alles.

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar [email protected]. nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS

“T

oen ik twee jaar geleden op Uilenstede kwam wonen, zag ik hoe slecht mijn huisgenoten aten. Ze bakten een ei met een broodje kipkrokantburger erbij. Dat was het wel. Daar zag ik een gat in de markt. Mijn ouders stuurden laatst een foto waarop ik als driejarige met mijn opa een vis aan het bereiden was. Ik hielp als kind altijd al in de keuken. Nu run ik een klein afhaalrestaurantje via mijn facebookpagina Good Student Food. Drie of vier keer per week meld ik daar wat ik de volgende dag ga koken. Dat kunnen mensen voor ongeveer vijf euro afhalen. Het is goed met mijn studie te combineren. Als ik een tentamen heb, kook ik niet. Het is nu echt mijn bijbaantje. Mijn huisgenoten vinden het niet erg dat ik de gezamenlijke keuken in beslag neem. Vooral omdat ze tegen inkoopprijs mogen mee-eten. Zolang ik meteen de afwas doe, is het goed.

ADVALVAS

nr 10 — 27 januari 2016

Matthijs de Leur 20 UvA – Algemene Sociale Wetenschappen Gele toren Door Floor Bal Foto Peter Valckx

Wil je ook in Uilensteders? Mail naar [email protected].

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 10 — 27 januari 2016

ADVALVAS